Luận văn Thạc sĩ Quản lý đất đai: Đánh giá công tác thực hiện quy hoạch sử dụng đất giai đoạn 2011 - 2017 và xây dựng phương án điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020 huyện Thọ Xuân, tỉnh Thanh Hóa

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:74

Thêm vào BST

Báo xấu

32
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của Luận văn nhằm đánh giá kết quả thực hiện quy hoạch sử dụng đất giai đoan 2011-2017 huyện Thọ Xuân, tỉnh Thanh Hóa. Xác định những khó khăn và hạn chế còn tồn tại. Đề xuất các biên pháp thực hiên kế hoạch sử đụng đất hiệu quả hơn. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý đất đai: Đánh giá công tác thực hiện quy hoạch sử dụng đất giai đoạn 2011 - 2017 và xây dựng phương án điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020 huyện Thọ Xuân, tỉnh Thanh Hóa

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM LÊ THIỆN THUẤN ĐÁNH GIÁ CÔNG TÁC THỰC HIỆN QUY HOẠCH SỬ DỤNG ĐẤT GIAI ĐOẠN 2011 – 2017 VÀ XÂY DỰNG PHƯƠNG ÁN ĐIỀU CHỈNH QUY HOẠCH SỬ DỤNG ĐẤT ĐẾN NĂM 2020 HUYỆN THỌ XUÂN TỈNH THANH HÓA LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ ĐẤT ĐAI Thái Nguyên - 2018
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM LÊ THIỆN THUẤN ĐÁNH GIÁ CÔNG TÁC THỰC HIỆN QUY HOẠCH SỬ DỤNG ĐẤT GIAI ĐOẠN 2011 – 2017 VÀ XÂY DỰNG PHƯƠNG ÁN ĐIỀU CHỈNH QUY HOẠCH SỬ DỤNG ĐẤT ĐẾN NĂM 2020 HUYỆN THỌ XUÂN TỈNH THANH HÓA Ngành: Quản lý đất đai Mã số: 885. 01. 03 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ ĐẤT ĐAI Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Đàm Xuân Vận Thái Nguyên - 2018
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học của bản thân tôi, công trình được thực hiện đúng thời gian. Các số liệu và kết quả nghiên cứu nêu trong luận văn là hoàn toàn trung thực và chưa sử dụng cho bảo vệ một học vị nào. Mọi sự giúp đỡ cho việc hoàn thành luận văn đã được cảm ơn. Các thông tin tài liệu trong luận văn đã được ghi rõ nguồn gốc. ./. Thái Nguyên, tháng 9 năm 2018 Tác Giả Lê Thiện Thuấn
ii LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành luận văn này ngoài sự nỗ lực của bản thân, tôi đã nhận được rất nhiều sự giúp đỡ của các các nhân và tập thể. Do vậy tôi muốn bày tỏ lòng cảm ơn tới tất cả các cá nhân, đơn vị đã giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện luận văn. Trước tiên tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS Đàm Xuân Vận đã tận tình giúp đỡ, hướng dẫn tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn này. Ngoài ra trong suốt quá trình thực hiện luận văn tôi còn nhận được sự giúp đỡ UBND huyện Thọ Xuân, Phòng Tài nguyên và Môi trường. Nhân dịp này, cho phép tôi được cảm ơn những sự giúp đỡ quý báu đó. Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy cô đã truyền đạt kiến thức cho tôi trong suốt quá trình học tập. Xin cảm ơn Ban giám hiệu nhà trường, Phòng đào tạo - Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên đã tạo mọi điều kiện thuận lợi để tôi hoàn thành luận văn nay. Cuối cùng xin cảm ơn tới các đồng nghiệp, gia đình, bạn bè và những người thân đã hết lòng giúp đỡ, động viên tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn này./. Học viên Lê Thiện Thuấn
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ....................................................................................................ii MỤC LỤC ........................................................................................................ iii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ..................................................................vi DANH MỤC CÁC BẢNG...............................................................................vii DANH MỤC CÁC HÌNH .............................................................................. viii MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ............................................................................. 1 2. Mục tiêu của đề tài ..................................................................................... 3 3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài ................................................... 3 Chương 1:TỔNG QUAN TÀI LIỆU .............................................................. 4 1.1. Khái niệm và đặc điểm quy hoạch sử dụng đất ...................................... 4 1.1.1. Khái niệm về quy hoạch sử dụng đất ............................................... 4 1.1.2. Các loại hình quy hoạch sử dụng đất ............................................... 5 1.2. Một số vấn đề lý luận cơ bản về tính khả thi và hiệu quả của quy hoạch sử dụng đất........................................................................................... 5 1.2.1. Khái niệm tiêu chí đánh giá tính khả thi và hiệu quả của phương án quy hoạch sử dụng đất ........................................................................... 5 1.2.2. Bản chất và phân loại tính khả thi của quy hoạch sử dụng đất ........ 6 1.2.3. Bản chất và phân loại hiệu quả của quy hoạch sử dụng đất ............ 9 1.3. Cơ sở pháp lý của việc thực hiện quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đai .. 10 1.4. Tình hình thực hiện quy hoạch sử dụng đất ở một số nước trên Thế giới và ở Việt Nam ....................................................................................... 12 1.4.1. Quy hoạch sử dụng đất ở một số nước trên thế giới ...................... 12 1.4.2. Tình hình thực hiện quy hoạch sử dụng đất tại Việt Nam ............. 14 Chương 2: ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.......18 2.1. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu ............................................................ 18 2.1.1. Đối tượng nghiên cứu .................................................................... 18
iv 2.1.2. Phạm vi nghiên cứu ........................................................................ 18 2.2. Địa điểm và thời gian nghiên cứu ......................................................... 18 2.3. Nội dung nghiên cứu ............................................................................. 18 2.3.1. Điều điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của huyện Thọ Xuân, tỉnh Thanh Hóa. ........................................................................................ 18 2.3.2. Đánh giá việc thực hiện quy hoạch sử dụng đất của huyện Thọ Xuân, tỉnh Thanh Hóa giai đoạn 2011-2015 ............................................ 18 2.3.3.Đánh giá về công tác QHSDĐ thông qua ý kiến của người dân trên địa bàn về tình hình thực hiện QHSDĐ giai đoạn 2011 - 2015 của huyện Thọ Xuân ....................................................................................... 19 2.3.4. Xây dựng phương án quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020 huyện Thọ Xuân, tỉnh Thanh Hóa............................................................ 19 2.4. Phương pháp nghiên cứu....................................................................... 19 2.4.1. Phương pháp thu thập số liệu thứ cấp ............................................ 19 2.4.2. Phương pháp thu thập số liệu sơ cấp.............................................. 19 2.4.3. Phương pháp phân tích, thống kê................................................... 20 2.4.4. Phương pháp tổng hợp, phân tích, đánh giá, so sánh ..................... 20 2.4.5. Phương pháp xử lý số liệu.............................................................. 21 Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ......................... 22 3.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của huyện Thọ Xuân, tỉnh Thanh Hóa ................................................................................................... 22 3.1.1. Điều kiện tự nhiên .......................................................................... 22 3.1.2. Thực trạng phát triển kinh tế, xã hội .............................................. 27 3.1.3. Đánh giá chung về điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội và môi trường ...... 35 3.2. Đánh giá việc thực hiện quy hoạch sử dụng đất của huyện Thọ Xuân, tỉnh Thanh Hóa giai đoạn 2011-2017 ................................................ 37 3.2.1. Khái quát Quy hoạch sử dụng đất của huyện Thọ Xuân, tỉnh Thanh Hóa giai đoạn 2011 - 2017 .......................................................... 37 3.2.2. Đánh giá kết quả thực hiện quy hoạch sử dụng đất huyện Thọ Xuân, tỉnh Thanh Hóa giai đoạn 2011 – 2017 ................................. 39
v 3.3. Đánh giá về công tác QHSDĐ thông qua ý kiến của người dân trên địa bàn về tình hình thực hiện QHSDĐ giai đoạn 2011 - 2015 của huyện Thọ Xuân ...................................................................................................... 50 3.3.1. Đánh giá sự hiểu biết của người dân về công tác quy hoạch sử dụng đất .............................................................................................. 51 3.3.2. Đánh giá thông qua ý kiến của cán bộ TNMT về tình hình thực hiện quy hoạch sử dụng đất trên địa bàn và áp dụng các văn bản mới liên quan đến quy hoạch sử dụng đất tại huyện Thọ Xuân giai đoạn 2011 - 2017 ............................................................................................... 53 3.3.3. Đánh giá những nguyên nhân trở ngại trong thực hiện quy hoạch và giải pháp .................................................................................... 54 3.4.Xây dựng phương án quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020 huyện Thọ Xuân, tỉnh Thanh Hóa .......................................................................... 57 3.4.1. Quy hoạch sử dụng đất nông nghiệp đến năm 2020 huyện Thọ Xuân, tỉnh Thanh Hóa .............................................................................. 58 3.4.2. Quy hoạch đất phi nông nghiệp đến năm 2020 huyện Thọ Xuân, tỉnh Thanh Hóa .............................................................................. 61 3.4.3. Quy hoạch đất chưa sử dụng đến năm 2020 huyện Thọ Xuân, tỉnh Thanh Hóa ......................................................................................... 63 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ....................................................................... 65 1. Kết luận .................................................................................................... 65 2. Kiến nghị .................................................................................................. 65 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................. 67
vi DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Từ viết tắt Nghĩa tiếng việt QSDĐ Quyền sử dụng đất QHSDĐ Quy hoạch sử dụng đất NTTS Nuôi trồng thủy sản SDĐ Sử dụng đất TN&MT Tài nguyên và Môi trường UBND Ủy ban nhân dân
vii DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 3.1: Cơ cấu kinh tế năm 2010 - 2017 (%) ............................................. 28 Bảng 3.2. Diễn biến dân số huyện Thọ Xuân giai đoạn 2014 - 2017 .............. 32 Bảng 3.3. Phương án quy hoạch sử dụng đất giai đoạn 2011 -2017 .............. 39 Bảng 3.4. Kết quả thực hiện quy hoạch sử dụng đất huyện Thọ Xuân giai đoạn 2011 - 2017 ....................................................................... 40 Bảng 3.5. Kết quả thực hiện QHSDĐ đã được duyệt của huyện Thọ Xuân giai đoạn 2011-2017 ............................................................... 47 Bảng 3.6. Kết quả điều tra chung về sự hiểu biết của người dân về công tác quy hoạch sử dụng đất ................................................................ 51 Bảng 3.7. Ý kiến của người dân về công tác QHSDĐ giai đoạn 2011 - 2017 của huyện Thọ Xuân, tỉnh Thanh Hóa..................................... 52 Bảng 3.8. Bảng tổng hợp kết quả điều tra ........................................................ 53 Bảng 3.9. Phương án quy hoạch sử dụng đất nông nghiệp đến năm 2020 ...... 58 Bảng 3.10. Phương án quy hoạch sử dụng đất phi nông nghiệp đến năm 2020 ...... 61 Bảng 3.11. Phương án quy hoạch đất chưa sử dụng đến năm 2020 ................ 64
viii DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 3.1. Kết quả thực hiện QHSDĐ huyện Thọ Xuân ................................. 49 Hình 3.2. Kết quả điều tra của người dân về công tác quy hoạch sử dụng đất .... 51
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất là một trong các nội dung quan trọng trong công tác quản lý Nhà nước về đất đai và đã được quy định trong Luật Đất đai năm 1987, 1993, 2003 và 2013. Quy hoạch sử dụng đất còn là công cụ, biện pháp để Nhà nước quản lý, tổ chức sử dụng đất đai có hiệu quả; có ý nghĩa quan trọng vì đất đai là tài nguyên Quốc gia vô cùng quý giá, là thành phần quan trọng hàng đầu của môi trường sống, là tư liệu sản xuất đặc biệt không thể thay thế được của sản xuất nông - lâm nghiệp, là địa bàn phân bố các khu dân cư, xây dựng các công trình kinh tế, văn hoá, xã hội, an ninh quốc phòng... Đất đai là một trong những nguồn lực để phát triển, trong khi đó quỹ đất lại bị giới hạn, các nhu cầu về đất ngày càng tăng nhất là trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Với vai trò của quy hoạch sử dụng đất đối với phát triển kinh tế - xã hội của cả nước và từng địa phương, trong nhiều năm qua, công tác quy hoạch sử dụng đất các cấp đã được tăng cường đẩy mạnh cả về quy mô và chất lượng. Năm 2010, huyện Thọ Xuân đã lập quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020, kế hoạch sử dụng đất kỳ đầu (2011 - 2015) đã được UBND tỉnh Thanh Hóa phê duyệt đã góp phần đảm bảo tính thống nhất trong công tác quản lý nhà nước về đất đai, thúc đẩy quá trình phát triển kinh tế, giữ vững ổn định tình hình xã hội đáp ứng yêu cầu công nghiệp hoá và hiện đại hoá đất nước, đảm bảo sử dụng đất tiết kiệm, hợp lý, có hiệu quả, bảo vệ cảnh quan và môi trường sinh thái trong thời gian qua. Tuy nhiên, các chỉ tiêu quy hoạch của huyện đang dựa theo chỉ tiêu phân bổ quy hoạch sử dụng đất cấp tỉnh. Vì vậy, bên cạnh những chỉ tiêu phù hợp vẫn còn một số chỉ tiêu không phù hợp cần được bổ sung thêm hoặc loại bỏ như bổ sung chỉ tiêu quy hoạch để mở rộng thị trấn Thọ Xuân, đô thị Lam Sơn - Sao Vàng, thị trấn Xuân Lai hoặc loại bỏ dự án
2 giảm mục đích đất có di tích danh thắng,… Bên cạnh đó công tác lập và xét duyệt quy hoạch sử dụng đất của các cấp còn chậm so với kỳ quy hoạch; khả năng dự báo chưa đầy đủ nên chất lượng quy hoạch chưa cao, chưa đáp ứng nhu cầu thực tế; sự gắn kết giữa quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội, quy hoạch xây dựng, quy hoạch sử dụng đất, quy hoạch ngành còn chưa đồng bộ; vị trí và quy mô diện tích của các công trình, dự án trong quy hoạch cũng thường bị thay đổi do tác động của cơ chế tài chính, chính sách giá đất bồi thường, giải phóng mặt bằng;... Cùng với tỉnh Thanh Hóa, huyện Thọ Xuân đang bước vào thời kỳ hội nhập quốc tế và khu vực, sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hoá đang được đẩy mạnh đòi hỏi sự chuyển dịch cơ cấu sử dụng các loại đất nhằm đáp ứng nhu cầu tăng cường cơ sở kết cấu hạ tầng, mở rộng các khu, cụm công nghiệp; phát triển dịch vụ - du lịch, xây dựng các công trình phúc lợi xã hội và thực hiện đô thị hoá…Vì vậy, việc đáp ứng nhu cầu sử dụng đất hiện nay và những năm tiếp theo của các ngành, lĩnh vực trên địa bàn tỉnh là rất lớn và việc chuyển một phần diện tích đất nông nghiệp sang đất phi nông nghiệp là nhu cầu thực tiễn. Tại Công văn số 4957/BTNMT-TCQLĐĐ ngày 03 tháng 12 năm 2013 của Tổng cục quản lý đất đai - Bộ Tài nguyên Môi trường và ý kiến chỉ đạo của Phó chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Thanh Hóa tại Công văn số 10196/UBND-NN ngày 13 tháng 12 năm 2013 Về việc báo cáo rà soát, cập nhật quy hoạch, kế hoạch sử dụ.ng đất các cấp theo hướng sử dụng hiệu quả nguồn đất đai phục vụ phát triển kinh tế, xã hội của huyện Thọ Xuân nói riêng và của tỉnh Thanh Hóa. Xuất phát từ những lý do như trên, Tôi đã thực hiện đề tài “Đánh giá công tác thực hiện quy hoạch sử dụng đất giai đoạn 2011 - 2017 và xây dựng phương án điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020 huyện Thọ Xuân, tỉnh Thanh Hóa”.
3 2. Mục tiêu của đề tài - Đánh giá kết quả thực hiện quy hoạch sử dụng đất giai đoan 2011-2017 huyện Thọ Xuân, tỉnh Thanh Hóa. - Xác định những khó khăn và hạn chế còn tồn tại. Đề xuất các biên pháp thực hiên kế hoạch sử đụng đất hiệu quả hơn. - Đề xuất phương án điều chỉnh quy hoạch đến năm 2020 huyện Thọ Xuân, tỉnh Thanh Hóa. 3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài 3.1. Ý nghĩa khoa học Những kết quả khoa học thu được thông qua thực hiện đề tài sẽ bổ sung cơ sở dữ liệu trong đánh giá tình hình thực hiện công tác kế hoạch sử dụng đất cấp huyện và xây dựng quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020. 3.2. Ý nghĩa thực tiễn Kết quả của đề tài sẽ đóng góp để giải quyết vấn đề thực tiễn bức xúc đang đặt ra hiện nay ở huyện Thọ Xuân, tỉnh Thanh Hóa; Ngoài ra kết quả nghiên cứu còn là tài liệu tham khảo cho các địa phương có cùng điều kiện tương tự.
4 Chương 1 TỔNG QUAN TÀI LIỆU 1.1. Khái niệm và đặc điểm quy hoạch sử dụng đất 1.1.1. Khái niệm về quy hoạch sử dụng đất Quy hoạch sử dụng đất đai là một hiện tượng kinh tế xã hội đặc thù. Đây là một hoạt động vừa mang tính khoa học, vừa mang tính pháp lý một hệ thống các biện pháp kỹ thuật, kinh tế, xã hội được xử lý bằng các phân tích tổng hợp về sự phân bố địa lý và các điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội có tính chất đặc trưng. Từ đó đưa ra các giải pháp định vị cụ thể của việc tổ chức phát triển kinh tế - xã hội của một vùng lãnh thổ nhất định. Cụ thể là đáp ứng nhu cầu mặt bằng sử dụng đất hiện tại và tương lai của các ngành, các lĩnh vực cũng như nhu cầu sinh hoạt của mọi thành viên trong xã hội một cách tiết kiệm, khoa học hợp lý và hiệu quả. Về mặt bản chất cần được xác định dựa trên quan điểm nhận thức: Đất đai là đối tượng của các mối quan hệ sản xuất, quy hoạch không nằm ở khía cạnh kỹ thuật cũng không chỉ thuộc về hình thức pháp lý mà còn nằm ở bên trong việc tổ chức sử dụng đất như một “Tư liệu sản xuất đặc biệt” gắn với phát triển kinh tế - xã hội. Như vậy, quy hoạch sử dụng đất đai là một hiện tượng kinh tế - xã hội thể hiện đồng thời ba tính chất. - Tính kinh tế: Nhằm khai thác triệt để tiềm năng đất đai. - Tính kỹ thuật: Các tác nghiệp chuyên môn nghiệp vụ như điều tra, khảo sát, xây dựng bản đồ, khoanh định, xử lý số liệu trên cơ sở khoa học kỹ thuật. - Tính pháp chế: Xác định tính pháp chế về mục đích và quyền sử dụng đấy nhằm đảm bảo quản lý và sử dụng đất đai theo pháp luật. Như vậy: “Quy hoạch sử dụng đất đai là một hệ thống các biện pháp kinh tế, kỹ thuật, pháp chế của nhà nước về tổ chức sử dụng đất đầy đủ, hợp lý, có hiệu quả cao thông qua việc phân phối tái phân phối quỹ đất của cả nước, tổ
5 chức sử dụng đất như một tư liệu sản xuất cùng với tư liệu sản xuất khác gắn liền trên mảnh đất nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất xã hội, tạo điều kiện bảo vệ đất và bảo vệ môi trường” [7]. 1.1.2. Các loại hình quy hoạch sử dụng đất Đối với nước ta, Luật đất đai năm 2013 từ Điều 35 đến Điều 51 đã quy định rõ ràng và chi tiết những điều khoản liên quan đến công tác quy hoạch sử dụng đất, trong đó Điều 36 đã nêu rõ hệ thống quy hoạch kế hoạch sử dụng đất như sau: 1. Quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất cấp quốc gia. 2. Quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất cấp tỉnh. 3. Quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất cấp huyện. 4. Quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất quốc phòng. 5. Quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất an ninh[5]. 1.2. Một số vấn đề lý luận cơ bản về tính khả thi và hiệu quả của quy hoạch sử dụng đất 1.2.1. Khái niệm tiêu chí đánh giá tính khả thi và hiệu quả của phương án quy hoạch sử dụng đất Trước hết, cần giới hạn về khái niệm của “tiêu chí” (hay tiêu chuẩn) đánh giá trong phạm vi nghiên cứu (đây là vấn đề khó, còn nhiều tranh luận và chưa có một định nghĩa chính thống nào). Theo từ điển tiếng Việt: “Tiêu chí là căn cứ để nhận biết, xếp loại các sự vật, các khái niệm...”. Như vậy, từ khái niệm nêu trên đối với tiêu chí đánh giá tính khả thi và hiệu quả của phương án quy hoạch sử dụng đất có thể nhìn nhận như sau: - Đề nhận biết, cần có một hệ thống các chỉ tiêu: có thể là chỉ tiêu tổng hợp hay theo từng yếu tố, chỉ tiêu định tính hoặc định lượng; - Còn để xếp loại (phân mức đánh giá) cần có chuẩn để so sánh: có thể là một chuẩn mực hay ngưỡng để đánh giá dựa trên các định mức, chỉ số cho phép, đơn giá hoặc quy ước nào đó được chấp nhận [12].
6 1.2.2. Bản chất và phân loại tính khả thi của quy hoạch sử dụng đất Về mặt bản chất, tính khả thi biểu thị khả năng thực hiện của phương án quy hoạch sử dụng đất khi hội tụ đủ một số điều kiện hoặc yếu tố nhất định cả về phương diện tính toán, cũng như trong thực tiễn. Như vậy, để nhìn nhận một cách đầy đủ về góc độ lý luận, tính khả thi của phương án quy hoạch sử dụng đất sẽ bao hàm “Tính khả thi lý thuyết” được xác định và tính toán thông qua các tiêu chí với những chỉ tiêu thích hợp ngay trong quá trình xây dựng và thẩm định phương án quy hoạch sử dụng đất; “Tính khả thi thực tế” chỉ có thể xác định dựa trên việc điều tra, đánh giá kết quả thực tế đã đạt được khi triển khai thực hiện phương án quy hoạch sử dụng đất trong thực tiễn. Khi triển khai thực hiện phương án quy hoạch sử dụng đất trong điều kiện bình thường, sự khác biệt giữa “Tính khả thi lý thuyết’ và “Tính khả thi thực tế” thường không đáng kể. Tuy nhiên, không ít trường hợp luôn có những vấn đề phát sinh trong quá trình triển khai thực hiện phương án quy hoạch sử dụng đất do tác động của nhiều yếu tố khó đoán trước được như: tính kịp thời về hiệu lực thực thi của phương án quy hoạch; nhận thức và tính nghiêm minh trong thực thi quy hoạch của các nhà chức trách và người sử dụng đất; các sự cố về khí hậu và thiên tai... Tính khả thi của phương án quy hoạch có thể được đánh giá và luận chứng thông qua 5 nhóm tiêu chí sau 1. Khả thi về mặt pháp lý, có thể bao gồm các tiêu chí đánh giá về: * Căn cứ và cơ sở pháp lý để lập quy hoạch sử dụng đất gồm các chỉ tiêu: - Các quy định trong văn bản quy phạm pháp luật; - Các quyết định, văn bản liên quan đến triển khai thực hiện dự án... * Việc thực hiện các quy định thẩm định, phê duyệt phương án quy hoạch sử dụng đất: - Thành phần hồ sơ và sản phẩm;
7 - Trình tự pháp lý... 2. Khả thi về phương diện khoa học - công nghệ, bao gồm: * Cơ sở tính toán và xác định các chỉ tiêu sử dụng đất: - Tính khách quan của các yếu tố tác động đến việc sử dụng đất: điều kiện tự nhiên, định hướng phát triển kinh tế - xã hội; - Sử dụng các định mức, tiêu chuẩn; - Xây dựng các dự báo theo quy luật phát triển khách quan; căn cứ theo mô hình mẫu... * Phương pháp công nghệ được áp dụng để xử lý tài liệu, số liệu và xây dựng tài liệu bản đồ... 3. Khả thi về yêu cầu chuyên môn - kỹ thuật, gồm các tiêu chí đánh giá về: * Mức độ đầy đủ các nội dung chuyên môn theo các bước thực hiện quy hoạch và các nội dung cụ thể của phương án quy hoạch sử dụng đất... * Nguồn tư liệu và độ tin cậy của các thông tin phụ thuộc vào cách thức thu thập, điều tra, xử lý và đánh giá; * Tính phù hợp, liên kết (từ trên xuống dưới) của các chỉ tiêu sử dụng đất theo quy định trong hệ thống quy hoạch sử dụng đất các cấp. 4. Khả thi về các biện pháp cần thiết để phương án quy hoạch thực hiện được. Theo kinh nghiệm, tiêu chí này có thể được đánh giá căn cứ theo đặc điểm hoặc tính chất đầu tư của nhóm các biện pháp sau đây: * Nhóm 1: Là các biện pháp về tổ chức lãnh thổ (cần đầu tư kinh phí) nhằm tạo điều kiện không gian phù hợp với cơ cấu tổ chức sản xuất kinh doanh và mục đích sử dụng đất của doanh nghiệp và người sử dụng đất). * Nhóm 2: Bao gồm các biện pháp về xây dựng các hạng mục và thiết bị công trình trên lãnh thổ (xác định theo đặc điểm của khu vực và định hướng phát triển của doanh nghiệp và người sử dụng đất). * Nhóm 3: Bao gồm các biện pháp bảo vệ đất và môi trường sinh thái để phát triển bền vững.
8 * Nhóm 4: Bao gồm các biện pháp không đòi hỏi vốn đầu tư cơ bản, nhưng được thực hiện bằng dự toán chi phí sản xuất bổ sung hàng năm của doanh nghiệp hoặc người sử dụng đất. 5. Khả thi về các giải pháp tổ chức thực hiện và quản lý quy hoạch, được đánh giá theo nhóm các giải pháp gồm: * Các giải pháp về nguồn lực và kinh tế: - Huy động các nguồn lực về vốn và lao động để đẩy nhanh tiến độ thực hiện các công trình, dự án; - Giải quyết tốt việc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất để thực hiện các công trình, dự án... * Các giải pháp về quản lý và hành chính: - Xác định rõ trách nhiệm của các ngành, các cấp trong việc thực hiện và quản lý quy hoạch; - Tăng cường thanh tra, kiểm tra, giám sát việc thực hiện quy hoạch sử dụng đất đã được quyết định, xét duyệt; - Kiểm soát chặt chẽ tình trạng tự phát chuyển đổi đất trồng lúa sang đất trồng cây lâu năm, nuôi trồng thuỷ sản hoặc chuyển sang sử dụng vào các mục đích khác không theo quy hoạch; - Thực hiện tốt việc đào tạo nghề, chuyển đổi cơ cấu ngành nghề đối với lao động có đất bị thu hồi... * Các giải pháp về cơ chế chính sách - Tạo điều kiện để nông dân dễ dàng chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật trên đất nông nghiệp nhằm tăng hiệu quả sử dụng đất, phù hợp với nhu cầu thị trường; - Bảo đảm cho đồng bào dân tộc miền núi có đất canh tác và đất ở; - Tổ chức tốt việc định canh, định cư; - Ổn định đời sống cho người dân được giao rừng, khoán rừng; khuyến khích ứng dụng tiến bộ khoa học, công nghệ có liên quan đến sử dụng đất nhằm tăng hiệu quả sử dụng đất [12].
9 1.2.3. Bản chất và phân loại hiệu quả của quy hoạch sử dụng đất Hiệu quả là tổng hoà các lợi ích về kinh tế, xã hội và môi trường mà quy hoạch sử dụng đất sẽ đem lại khi có thể triển khai thực hiện phương án trong thực tiễn (với phương án đã được đảm bảo bởi các yếu tố khả thi). Quy hoạch sử dụng đất là một bộ phận hợp thành trong hệ thống kinh tế của xã hội. Quá trình lập phương án quy hoạch sử dụng đất khá phức tạp, liên quan đến nhiều vấn đề và chịu tác động của nhiều yếu tố khác nhau như các mối quan hệ sản xuất; hình thức sở hữu đất đai và các tư liệu sản xuất khác. Với cách tiếp cận như trên, cần phải lưu ý một số vấn đề khi xem xét hiệu quả quy hoạch sử dụng đất như sau: 1. Hiệu quả của quy hoạch sử dụng đất phải được đánh giá trên cơ sở hệ thống các mối quan hệ về kinh tế cùng với việc sử dụng các chỉ tiêu đánh giá phù hợp; 2. Khi xác định hiệu quả của quy hoạch sử dụng đất cần xem đồng thời giữa lợi ích của những người sử dụng đất với lợi ích của toàn xã hội; 3. Đất đai là yếu tố của môi trường tự nhiên, vì vậy cần phải chú ý đến các yêu cầu bảo vệ và nâng cao độ phì nhiêu của đất, cũng như giữ gìn các đặc điểm sinh thái của đất đai; 4. Khi tính toán các chỉ tiêu hiệu quả cần tách bạch rõ phần hiệu quả đem lại của quy hoạch sử dụng đất thông qua các chỉ tiêu đồng nhất về chất lượng và có thể so sánh được về mặt số lượng (cần xác định hiệu quả theo từng nội dung của phương án quy hoạch sử dụng đất và từng đối tượng sử dụng đất); 5.Phương án quy hoạch sử dụng đất là cơ sở để thực hiện các biện pháp (sẽ được cụ thể hoá trong các đề án quy hoạch chi tiết) như chuyển đổi cơ cấu sử dụng đất, cải tạo và bảo vệ đất, xây dựng các công trình thuỷ lợi, giao thông, các dự án xây dựng công trình phục vụ sản xuất, kinh doanh... Vì vậy, cần tính đến hiệu quả của tất cả các biện pháp có liên quan được thực hiện
10 cho đến khi định hình phương án quy hoạch sử dụng đất (bao gồm chi phí vốn đầu tư cơ bản và vốn quay vòng, các chi phí cần thiết để bồi thường thiệt hại và bảo vệ môi trường) [15]. 1.3. Cơ sở pháp lý của việc thực hiện quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đai Trong bất kỳ một quốc gia nào, đất đai đều giữ vai trò quan trọng, trong đó hình thức sở hữu đất đai là cơ sở cho mối quan hệ đất của mỗi chế độ xã hội. Ở nước ta Hiến pháp nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013 đã nêu: “Nhà nước thống nhất quản lý đất đai theo quy hoạch và pháp luật, đảm bảo sử dụng đúng mục đích và có hiệu quả”. Điều 4 Luật Đất đai năm 2013 nêu rõ: + Đất đai thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước đại diện chủ sở hữu. + Nhà nước thực hiện quyền định đoạt đối với đất đai. + Nhà nước thực hiện quyền điều tiết các nguồn lợi từ đất đai thông qua các chính sách tài chính về đất đai. + Nhà nước trao quyền sử dụng đất cho người sử dụng đất thông qua hình thức giao đất, cho thuê đất, công nhận quyền sử dụng đất đối với người đang sử dụng đất ổn định; quy định quyền và nghĩa vụ của người sử dụng đất. Điều 22 Luật Đất đai năm 2013, xác định một trong 15 nội dung quản lý Nhà nước về đất đai là quản lý quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất. Quy hoạch và kế hoạch hoá việc sử dụng đất có ý nghĩa rất lớn trong quản lý và sử dụng đất. Ngoài việc đảm bảo cho việc sử dụng đất đai hợp lý và tiết kiệm,đảm bảo các mục tiêu nhất định phù hợp với các quy định của Nhà nước, cần phải đồng thời tạo ra cho Nhà nước theo dõi, giám sát quá trình sử dụng đất. Để thực hiện Luật tổ chức chính quyền địa phương và Luật đất đai, Quốc hội, Chính phủ, các Bộ, Ngành đã ban hành hàng loạt các văn bản dưới luật dưới dạng các nghị định, chỉ thị, thông tư, hướng dẫn của ngành, liên ngành để chỉ đạo công tác quy hoạch sử dụng đất các cấp.