Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý hoạt động chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh trẻ em tại trường Mầm non Hoàng Anh quận Bình Tân thành phố Hồ Chí Minh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:109

Thêm vào BST

Báo xấu

21
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn "Quản lý hoạt động chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh trẻ em tại trường Mầm non Hoàng Anh quận Bình Tân thành phố Hồ Chí Minh" được hoàn thành với mục tiêu nhằm nghiên cứu thực trạng công tác quản lý hoạt động chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh trẻ em tại trường mầm non Hoàng Anh quận Bình Tân, đề tài đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao và hoàn thiện công tác quản lý hoạt động chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh cho trẻ ở trường mầm non Hoàng Anh quận Bình Tân, giúp trẻ phát triển toàn diện, góp phần thực hiện mục tiêu giáo dục của nhà trường.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý hoạt động chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh trẻ em tại trường Mầm non Hoàng Anh quận Bình Tân thành phố Hồ Chí Minh

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC _______________________________________________ NGUYỄN HỒNG THỦY QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CHĂM SÓC SỨC KHỎE VÀ PHÒNG BỆNH TRẺ EM TẠI TRƢỜNG MẦM NON HOÀNG ANH QUẬN BÌNH TÂN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 60 14 01 14 Ngƣời hƣớng dẫn khoa ho ̣c: TS. NGUYỄN PHƢƠNG HUYỀN HÀ NỘI – 2016
LỜI CẢM ƠN Với tình cảm chân thành và lòng biết ơn sâu sắc, tôi xin trân trọng gửi lời cảm ơn tới Quý Thầy cô Trƣờng Đại học Giáo dục – Đại học Quốc gia Hà Nội đã tận tình giảng dạy và giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu. Đặc biệt tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến TS. Nguyễn Phƣơng Huyền, ngƣời cô đã tận tình chỉ bảo giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu để hoàn thành bản luận văn này. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành của mình tới các Thầy, Cô giáo Khoa Quản lý giáo dục, Đại học Giáo dục – Đại học Quốc gia Hà Nội đã trang bị cho chúng tôi những kiến thức quý giá trong 2 năm học thạc sĩ. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn tới các thầy cô trong Hội đồng chấm luận văn tốt nghiệp Thạc sỹ đã dành thời gian đọc và góp ý cho luận văn này. Tôi xin chân thành cảm ơn sự ủng hộ, động viên, giúp đỡ của Ban giám hiệu và các đồng nghiệp tại trƣờng Mầm non Hoàng Anh quận Bình Tân Thành phố Hồ Chí Minh, gia đình và ngƣời thân đã tạo điều kiện thuận lợi giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn. Trong quá trình học tập và nghiên cứu, mặc dù bản thân đã rất cố gắng song luận văn không tránh khỏi những thiếu sót và hạn chế, kính mong các thầy giáo, cô giáo và các bạn quan tâm, góp ý để luận văn đƣợc hoàn thiện hơn. Hà Nội, tháng 12 năm 2015 Tác giả Nguyễn Hồng Thủy i
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn này là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu và dẫn chứng đƣa ra trong luận văn là hoàn toàn trung thực và không sao chép từ bất kì một công trình nào. Hà Nội - Năm 2015 ii
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT CBQL Cán bộ quản lý MN Mầm non WHO (OMS) Tổ chức y tế thế giới TP.HCM Thành phố Hồ Chí Minh UNICEF Quỹ Nhi Đồng Liên Hiệp Quốc QL Quản lý CSGD Chăm sóc giáo dục DC-BP Dƣ cân – béo phì SDD Suy dinh dƣỡng XH Xã hội GV Giáo viên GD Giáo dục ĐT Đào tạo TTCM Tổ trƣởng chuyên môn CSVC Cơ sở vật chất PCCC Phòng cháy chữa cháy CBGV Cán bộ, giáo viên GDMN Giáo dục mầm non XHH Xã hội hóa CSND Chăm sóc nuôi dƣỡng UBND Ủy ban nhân dân CM Chuyên môn CB GV, YT, TQ, KT, VT, CD, Cán bộ, giáo viên, y tế, thủ quỹ, kế toán, văn thƣ, PV cấp dƣỡng, phục vụ. iii
MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN .............................................................................................................. i LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................................ii DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT................................................................................. iii MỤC LỤC .................................................................................................................. iv DANH MỤC CÁC BẢNG...................................................................................... viii DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ ............................................................................... ix MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài. .................................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu ............................................................................................... 2 3. Nhiệm vụ nghiên cứu .............................................................................................. 2 4. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu ........................................................................ 2 4.1. Khách thể nghiên cứu........................................................................................... 2 4.2. Đối tƣợng nghiên cứu........................................................................................... 2 5. Phạm vi nghiên cứu ................................................................................................. 3 6. Câu hỏi nghiên cứu ................................................................................................. 3 7. Giả thuyết nghiên cứu ............................................................................................. 3 8. Phƣơng pháp nghiên cứu......................................................................................... 3 9. Ý nghĩa của đề tài .................................................................................................... 4 10. Cấu trúc của luận văn ............................................................................................ 4 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CHĂM SÓC SỨC KHỎE VÀ PHÒNG BỆNH CHO TRẺ MẦM NON ............................................................................................................................ 5 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề .............................................................................. 5 1.1.1. Nghiên cứu ngoài nƣớc ..................................................................................... 5 1.1.2. Nghiên cứu trong nƣớc...................................................................................... 6 1.2. Một số khái niệm liên quan đến vấn đề nghiên cứu............................................. 9 1.2.1. Sức khỏe, chăm sóc sức khỏe, phòng bệnh ....................................................... 9 1.2.2. Trẻ mầm non, trƣờng mầm non ...................................................................... 15 1.2.3. Quản lý, quản lý nhà trƣờng, quản lý trƣờng mầm non .................................. 18 iv
1.3. Quản lý hoạt động chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh cho trẻ mầm non ............................................................................................................................. 21 1.3.1. Khái niệm quản lý hoạt động chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh cho trẻ mầm non. ....................................................................................................... 21 1.3.2. Nội dung quản lý hoạt động chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh cho trẻ tại trƣờng mầm non. ...................................................................................... 24 1.4. Những yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý hoạt động chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh cho trẻ. ..................................................................................... 28 1.4.1. Yếu tố chủ quan .............................................................................................. 28 1.4.2. Yếu tố khách quan ........................................................................................... 28 Tiểu kết chƣơng 1...................................................................................................... 29 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CHĂM SÓC SỨC KHỎE VÀ PHÒNG BỆNH CHO TRẺ TẠI TRƢỜNG MẦM NON HOÀNG ANH QUẬN BÌNH TÂN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ............................................................................................................... 31 2.1. Khái quát về hoạt động khảo sát ........................................................................ 31 2.1.1. Mục tiêu khảo sát ............................................................................................ 31 2.1.2. Nội dung khảo sát............................................................................................ 31 2.1.3. Phƣơng pháp khảo sát ..................................................................................... 31 2.2. Một số đặc điểm kinh tế, xã hội ảnh hƣởng đến tình trạng sức khỏe của trẻ em độ tuổi mầm non của phƣờng An Lạc quận Bình Tân. .................. 32 2.2.1. Vị trí địa lý, dân số, lao động tại phƣờng và quận. ......................................... 32 2.2.2. Tình hình phát triển kinh tế, xã hội tại Phƣờng và Quận ................................ 33 2.3. Sơ lƣợc về trƣờng Mầm non Hoàng Anh quận Bình Tân thành phố Hồ Chí Minh...................................................................................................... 33 2.3.1. Khái quát về trƣờng Mầm non Hoàng Anh .................................................... 33 2.3.2. Cơ sở vật chất phục vụ hoạt động chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh cho trẻ ............................................................................................................... 34 2.3.3. Đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên thực hiện hoạt động chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh cho trẻ ....................................................... 35 2.4. Thực trạng hoạt động chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh cho trẻ ở trƣờng Mầm non Hoàng Anh quận Bình Tân ........................................................... 36 2.4.1. Thực trạng hoạt động khám sức khỏe định kỳ ................................................ 36 2.4.2. Thực trạng hoạt động theo dõi thể lực và tình trạng dinh dƣỡng ................... 37 2.4.3. Thực trạng hoạt động tiêm chủng và phòng dịch............................................ 38 2.4.4. Thực trạng hoạt động chăm sóc trẻ ................................................................. 40 v
2.4.5. Thực trạng hoạt động tuyên truyền tƣ vấn, bồi dƣỡng kiến thức kỹ năng về chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh cho trẻ. ............................................ 41 2.5. Thực trạng quản lý hoạt động chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh cho trẻ ở trƣờng Mầm non Hoàng Anh, quận Bình Tân ........................................... 43 2.5.1.Thực trạng quản lý hoạt động khám sức khỏe định kỳ .................................... 43 2.5.2. Thực trạng quản lý hoạt động theo dõi thể lực và tình trạng dinh dƣỡng ......................................................................................................................... 44 2.5.3. Thực trạng quản lý hoạt động tiêm chủng và phòng dịch .............................. 44 2.5.4. Thực trạng quản lý hoạt động chăm sóc trẻ .................................................... 45 2.5.5. Thực trạng quản lý hoạt động tuyên truyền tƣ vấn, bồi dƣỡng kiến thức kỹ năng về chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh cho trẻ ............................. 47 2.6. Các yếu tố ảnh hƣởng tới việc quản lý hoạt động chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh cho trẻ ở trƣờng Mầm non Hoàng Anh ................................... 49 2.6.1. Các yếu tố khách quan .................................................................................... 49 2.6.2. Các yếu tố chủ quan ........................................................................................ 50 2.7. Kết luận chung về thực trạng quản lý hoạt động chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh cho trẻ mầm non ...................................................................... 51 2.7.1. Mặt mạnh ........................................................................................................ 51 2.7.2. Mặt yếu............................................................................................................ 52 2.7.3. Thời cơ ............................................................................................................ 53 2.7.4. Thách thức ....................................................................................................... 53 2.7.5. Các vấn đề cần giải quyết................................................................................ 53 Tiểu kết chƣơng 2...................................................................................................... 54 CHƢƠNG 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CHĂM SÓC SỨC KHỎE VÀ PHÒNG BỆNH CHO TRẺ TẠI TRƢỜNG MẦM NON HOÀNG ANH QUẬN BÌNH TÂN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ............................................................................................................... 56 3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp ...................................................................... 56 3.1.1. Đảm bảo tính mục tiêu .................................................................................... 56 3.1.2. Đảm bảo tính kế thừa ...................................................................................... 56 3.1.3. Đảm bảo tính thực tiễn .................................................................................... 56 3.1.4. Đảm bảo tính khả thi ....................................................................................... 56 3.1.5. Đảm bảo tính đồng bộ ..................................................................................... 57 3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh cho trẻ ở trƣờng mầm non Hoàng Anh quận Bình Tân .................................... 57 vi
3.2.1. Biện pháp1: Nâng cao nhận thức về hoạt động chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh cho trẻ và quản lý hoạt động chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh cho trẻ cho cán bộ, giáo viên, nhân viên, cha mẹ học sinh ............................................................................................................................ 57 3.2.2. Biện pháp 2: Đầu tƣ, quản lý cơ sở vật chất ................................................... 59 3.2.3. Biện pháp 3:Phối kết hợp giữa gia đình, nhà trƣờng và các lực lƣợng xã hội............................................................................................................... 61 3.2.4. Biện pháp 4: Tăng cƣờng trách nhiệm của cán bộ quản lý trong quản lý hoạt động chăm sóc, nuôi dƣỡng trẻ ............................................................ 63 3.2.5. Biện pháp 5: Kế hoạch hóa công tác quản lý hoạt động chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh cho trẻ.......................................................................... 65 3.2.6. Biện pháp 6: Tổ chức các lớp bồi dƣỡng về kiến thức, kỹ năng chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh cho trẻ cho giáo viên, nhân viên........................ 67 3.2.7. Biện pháp 7: Thực hiện hoạt động kiểm tra, đánh giá thƣờng xuyên. ........................................................................................................................ 68 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ........................................................................ 69 3.4. Khảo nghiệm về mức độ cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất........................................................................................................................ 71 Kết luận chƣơng 3 ..................................................................................................... 74 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ......................................................................... 76 1. Kết luận ................................................................................................................. 76 2. Khuyến nghị .......................................................................................................... 79 2.1. Đối với Bộ Giáo dục và Đào tạo ........................................................................ 79 2.2. Đối với Phòng Mầm non Sở Giáo dục và Đào tạo thành phố Hồ Chí Minh........................................................................................................................... 80 2.3. Đối với Tổ mầm non Phòng Giáo dục và Đào tạo Quận Bình Tân, thành phố Hồ Chí Minh............................................................................................. 80 2.4. Đối với cán bộ quản lý ...................................................................................... 81 2.5. Đối với đội ngũ giáo viên, nhân viên công tác trong trƣờng Mầm non. ............................................................................................................................ 81 2.6. Đối với phụ huynh.............................................................................................. 82 TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................... 84 PHỤ LỤC ................................................................................................................. 87 vii
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Tổng hợp ý kiến của giáo viên về hoạt động khám sức khỏe định kỳ cho trẻ 37 Bảng 2.2: Bảng tổng hợp ý kiến giáo viên về hoạt động theo dõi thể lực và tình trạng dinh dƣỡng của trẻ 38 Bảng 2. 3: Thống kê tiêm chủng và phòng dịch cho trẻ 39 Bảng 2. 4: Thống kê thực trạng hoạt động chăm sóc trẻ 40 Bảng 2. 5: Bảng tổng hợp ý kiến của giáo viên về hoạt động tuyên truyền tƣ vấn, bồi dƣỡng kiến thức kỹ năng về chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh cho trẻ 42 Bảng 2. 6: Mức độ thực hiện quản lý hoạt động khám sức khỏe định kỳ cho trẻ 43 Bảng 2. 7: Thực trạng quản lý hoạt động theo dõi thể lực và tình trạng dinh dƣỡng của trẻ 44 Bảng 2. 8: Thực trạng quản lý hoạt động tiêm chủng và phòng dịch cho trẻ 45 Bảng 2. 9: Thực trạng quản lý hoạt động chăm sóc trẻ 46 Bảng 2. 10: Thực trạng quản lý hoạt động tuyên truyền tƣ vấn, bồi dƣỡng kiến thức kỹ năng về chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh cho trẻ 48 Bảng 3. 1: Kết quả thăm dò tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp 72 viii
DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ Biểu đồ 3. 1: Kết quả khảo sát mức độ cần thiết của các biện pháp 73 Biểu đồ 3. 2: Kết quả khảo sát mức độ khả thi của các biện pháp 73 ix
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài. Lứa tuổi mầm non là giai đoạn mà ở trẻ bắt đầu tự tạo hệ miễn dịch, nếu chúng ta không cung cấp cho trẻ đầy đủ chất dinh dƣỡng thì cơ thể trẻ không thể duy trì và phát triển đƣợc, thậm chí trẻ còn chịu hậu quả của các bệnh về dinh dƣỡng nhƣ: suy dinh dƣỡng Protein năng lƣợng, các bệnh do thiếu vi chất dinh dƣỡng (đần độn do thiếu i ốt, hỏng mắt do thiếu vitamin A...), béo phì và một số bệnh thƣờng gặp nhƣ tiêu chảy cấp, nhiễm trùng hô hấp... luôn đang rình rập và đe dọa tính mạng trẻ hàng ngày. Thời gian hoạt động của trẻ ở trƣờng mầm non chiếm tỷ lệ khá lớn so với thời gian ở nhà cùng với gia đình, trƣờng mầm non thực hiện việc chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh cho trẻ, giúp trẻ có đƣợc một cơ thể khỏe mạnh để làm đƣợc điều đó thì đòi hỏi mỗi cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên nuôi dƣỡng, chăm sóc trẻ trong các cơ sở giáo dục mầm non cần có những kiến thức cơ bản về sinh lý, dinh dƣỡng và sức khỏe của trẻ lứa tuổi này, để đáp ứng đƣợc yêu cầu của công việc cũng nhƣ xử lý các tình huống bất ngờ xảy ra với trẻ tại trƣờng. Quản lí là nghệ thuật hoàn thành công việc thông qua ngƣời khác; là quá trình lập kế hoạch, tổ chức, lãnh đạo và kiểm tra công việc của các thành viên trong tổ chức, sử dụng các nguồn lực sẵn có để đạt đƣợc các mục tiêu của tổ chức. Trong những năm gần đây, nhờ sự tăng trƣởng của nền kinh tế, sự quan tâm của Nhà nƣớc và các tổ chức xã hội, trong đó có sự nỗ lực phấn đấu của ngành Giáo dục và Đào tạo đã cải thiện đáng kể chất lƣợng chăm sóc nuôi dạy trẻ, mà chăm sóc dinh dƣỡng là khâu quan trọng để nâng cao sức khỏe cho trẻ. Song song với công tác giáo dục, chăm sóc - nuôi dƣỡng trẻ là một nhiệm vụ quan trọng hàng đầu trong các cơ sở giáo dục mầm non vì mục tiêu của giáo dục mầm non là giúp trẻ em phát triển toàn diện về thể chất, tình cảm, trí tuệ, thẩm mỹ góp phần hình thành những yếu tố đầu tiên của nhân cách, chuẩn bị cho trẻ vào học lớp một. Tại trƣờng Mầm non Hoàng Anh quận Bình Tân việc quản lý chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh cho trẻ đã đƣợc từng bƣớc quan tâm từ khâu tổ chức ăn, chăm sóc giấc ngủ; theo dõi sức khỏe và phòng bệnh; vệ sinh; bảo vệ an toàn và phòng 1
tránh một số tai nạn thƣờng gặp; tuyên truyền kiến thức về nuôi dƣỡng, chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh, phối hợp với cơ quan y tế tiêm chủng cho trẻ theo mùa dịch tại trƣờng. Tuy nhiên vẫn còn những hạn chế xuất phát từ sự thiếu hụt kiến thức về chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh cho trẻ từ chính Cán bộ, Giáo viên, Nhân viên nhà trƣờng; Cơ sở vật chất còn hạn chế; Sự phối hợp giữa nhà trƣờng, cha mẹ trẻ và cơ quan y tế chƣa thống nhất và đồng bộ dẫn đến tình trạng trẻ dƣ cân – béo phì, suy dinh dƣỡng và một số tồn tại khác. Xuất phát từ thực tế đó đặt ra yêu cầu ngƣời cán bộ quản lý phải nghiên cứu để tìm kiếm các biện pháp quản lý phù hợp tình hình mới. Với những lý do nêu trên chúng tôi lựa chọn đề tài "Quản lý hoạt động chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh trẻ em tại trường Mầm non Hoàng Anh quận Bình Tân thành phố Hồ Chí Minh" để làm luận văn tốt nghiệp. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu thực trạng công tác quản lý hoạt động chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh trẻ em tại trƣờng mầm non Hoàng Anh quận Bình Tân, đề tài đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao và hoàn thiện công tác quản lý hoạt động chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh cho trẻ ở trƣờng mầm non Hoàng Anh quận Bình Tân, giúp trẻ phát triển toàn diện, góp phần thực hiện mục tiêu giáo dục của nhà trƣờng. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý hoạt động chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh cho trẻ ở trƣờng mầm non. - Khảo sát, đánh giá thực trạng hoạt động quản lý chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh cho trẻ tại trƣờng Mầm non Hoàng Anh quận Bình Tân. - Đề xuất các biện pháp hoạt động quản lý chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh cho trẻ tại trƣờng Mầm non Hoàng Anh quận Bình Tân. 4. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 4.1. Khách thể nghiên cứu Hoạt động chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh cho trẻ và hoạt động quản lý trƣờng mầm non. 4.2. Đối tượng nghiên cứu 2
Quản lý hoạt động chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh cho trẻ tại trƣờng Mầm non Hoàng Anh quận Bình Tân thành phố Hồ Chí Minh. 5. Phạm vi nghiên cứu Nội dung nghiên cứu: Luận văn tập trung nghiên cứu quản lý chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh cho trẻ trong trƣờng mầm non. Khảo sát thực trạng tại đơn vị. 6. Câu hỏi nghiên cứu Những hoạt động cần làm trong quản lý hoạt động chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh cho trẻ em ở trƣờng mầm non? Thực trạng của công tác quản lý hoạt động chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh cho trẻ em tại Trƣờng mầm non Hoàng Anh quận Bình Tân? Biện pháp để khắc phục hoàn thiện công tác quản lý hoạt động chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh cho trẻ em tại Trƣờng mầm non Hoàng Anh quận Bình Tân? 7. Giả thuyết nghiên cứu Công tác quản lý hoạt động chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh cho trẻ ở trƣờng Mầm non Hoàng Anh quận Bình Tân đã đƣợc thực hiện nhƣng vẫn còn bộc lộ những hạn chế. Nếu có đƣợc các biện pháp quản lý phù hợp và khả thi thì sẽ nâng cao đƣợc chất lƣợng chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh cho trẻ tại trƣờng đáp ứng yêu cầu phát triển giáo dục mầm non. 8. Phƣơng pháp nghiên cứu Nhóm các phương pháp nghiên cứu lý luận: Tìm hiểu, tổng hợp hóa, khái quát, phân tích và trích dẫn các các tài liệu khoa học có liên quan về chăm sóc và phòng bệnh cho trẻ Mầm non, quản lý chăm sóc và phòng bệnh cho trẻ ở trƣờng nhằm xây dựng cơ sở lý luận cho đề tài. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn: - Phƣơng pháp điều tra: Xây dựng các biểu mẫu, phiếu điều tra nhằm thu thập thông tin về hoạt động chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh cho trẻ và quản lý hoạt động này ở trƣờng Mầm non Hoàng Anh. - Phƣơng pháp quan sát: Dự giờ, thăm lớp. - Phƣơng pháp phỏng vấn: Phỏng vấn một số cán bộ quản lý và giáo viên, cô nuôi, cha mẹ của trẻ tại trƣờng Mầm non Hoàng Anh để làm rõ thực trạng quản lý 3
hoạt động chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh cho trẻ. - Phƣơng pháp chuyên gia: xin ý kiến chuyên gia về mức độ cần thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý hoạt động chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh cho trẻ trong nhà trƣờng. Nhóm phương pháp thống kê toán học: - Sử dụng thống kê toán học để xử lý số liệu, định hƣớng kết quả nghiên cứu, từ đó rút ra các nhận xét khoa học. 9. Ý nghĩa của đề tài Góp phần hệ thống hóa các vấn đề lí luận về quản lý hoạt động chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh cho trẻ ở trƣờng Mầm non. Đánh giá thực trạng hoạt động chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh cho trẻ tại trƣờng mầm non Hoàng Anh, quận Bình Tân và cung cấp những minh chứng cụ thể thực trạng quản lý hoạt động này tại trƣờng. Đề xuất những biện pháp giúp quản lý tốt hoạt động chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh cho trẻ đáp ứng yêu cầu trong tình hình mới, góp phần nâng cao chất lƣợng giáo dục mầm non trên địa bàn. 10. Cấu trúc của luận văn Ngoài phần Mở đầu, Kết luận và Khuyến nghị, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, nội dung chính của luận văn đƣợc trình bày trong 3 chƣơng. Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh cho trẻ em Mầm non. Chƣơng 2: Thực trạng quản lý hoạt động chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh cho trẻ em trong trƣờng Mầm non Hoàng Anh quận Bình Tân thành phố Hồ Chí Minh. Chƣơng 3: Biện pháp quản lý hoạt động chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh cho trẻ em trong trƣờng Mầm non Hoàng Anh quận Bình Tân thành phố Hồ Chí Minh. 4
CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CHĂM SÓC SỨC KHỎE VÀ PHÒNG BỆNH CHO TRẺ MẦM NON 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Nghiên cứu ngoài nước Quản lý hoạt động chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh nói chung và quản lý hoạt động chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh cho trẻ em nói riêng là vấn đề đƣợc quan tâm từ lâu trên thế giới và coi đó nhƣ một trong các biện pháp để phát triển dân số một cách bền vững và có chất lƣợng. Xuất phát từ lí do trên mà có khá nhiều nghiên cứu có liên quan đến nội dung này. Tổ chức y tế thế giới (WHO) luôn coi việc chăm sóc sức khỏe bà mẹ, trẻ sơ sinh và trẻ em là mục tiêu hàng đầu cho các hoạt động của họ trên phạm vi toàn thế giới. Các báo cáo thƣờng niên cũng nhƣ nội dung hoạt động của WHO thƣờng xuyên đề cập đến công tác này với những nỗ lực đáng ghi nhận trong việc chăm sóc sức khỏe bà mẹ và trẻ em nhƣ một cách thức có trách nhiệm và bền vững để hƣớng đến mục tiêu phát triển chất lƣợng dân số. Tại Hội nghị Alma-Ata 1978 – Chăm sóc sức khỏe, y tế cho tất cả nhằm đạt mục tiêu: “Sức khỏe cho mọi ngƣời” (SKCMN) bao gồm 8 yếu tố: Giáo dục sức khỏe; Dinh dƣỡng; Môi trƣờng – nƣớc sạch; Sức khỏe bà mẹ trẻ em – Kế hoạch hóa gia đình; Tiêm chủng mở rộng; Phòng chống bệnh dịch địa phƣơng; Chữa bệnh và chấn thƣơng thông thƣờng; Thuốc thiết yếu.[15] WHO The World Health Report 2008 – đƣa ra thông điệp: “Primary Health Care – Now More Than Ever”, Chăm sóc sức khỏe ban đầu “Bây giờ hơn bao giờ hết!” Mục đích của chăm sóc sức khỏe ban đầu hiện nay là làm sao cho sức khỏe của mọi ngƣời đƣợc tốt hơn (better health for all) một cách công bằng và bình đẳng qua các giải pháp; cải thiện mạng lƣới y tế cơ sở; tổ chức hệ thống y tế gần dân, đáp ứng nhu cầu và mong đợi (cung cấp tốt dịch vụ y tế); lồng ghép sức khỏe với các lĩnh vực khác (cải thiện chính sách công) và tiếp tục các mô hình hợp tác liên ngành với sự tham gia của các tổ chức quần chúng, cộng đồng.[14] 5
Ở phạm vi mỗi quốc gia cũng thƣờng xuyên có những ƣu tiên cho công tác này, chính quyền bang Victoria (Australia) dành hẳn một nội dung về công tác quản lý hoạt động chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh cho trẻ em ở trƣờng mầm non trên trang Web chính thức về lĩnh vực giáo dục với những mục tiêu cụ thể đƣợc xác định nhƣ: Tăng cƣờng năng lực cơ sở hạ tầng để cung cấp một chƣơng trình mẫu giáo chất lƣợng cao đảm bảo việc chăm sóc sức khỏe ban đầu và phòng bệnh cho tất cả các trẻ em trong năm trƣớc khi đi học. Tăng cƣờng phối hợp giữa các Nhà trƣờng và các dịch vụ chăm sóc sức khỏe cộng đồng. Cải thiện tiếp cận với chƣơng trình mẫu giáo chất lƣợng cao trong cùng một Nhà trƣờng nhƣ chăm sóc dài ngày cho trẻ em và các dịch vụ tại gia đình. Tăng cƣờng hình thức tiếp cận và chăm sóc trẻ em từ sơ sinh và trẻ em có nguy cơ cao bị tổn thƣơng sức khỏe từ những lý do hoàn cảnh sống hay bẩm sinh... Từ các mục tiêu cụ thể này, nhiều biện pháp đƣợc đƣa ra nhằm duy trì và đảm bảo việc quản lý Chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh cho trẻ em tại trƣờng mầm non. Tại Mỹ tổ chức healthychildren organization khuyến cáo đối với việc Quản lý hoạt động chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh cho trẻ em tại trƣờng mầm non thì một trong những nội dung quan trọng nhất là quản lý tình trạng lây nhiễm những căn bệnh thông thƣờng nhƣ cảm cúm, tiêu chảy và một số dịch bệnh mang tính chu kỳ hàng năm, những hoạt động cần chú trọng là đảm bảo thông tin, phát hiện và phòng ngừa. Điều này phụ thuộc không nhỏ vào chính nhận thức và kỹ năng của ngƣời giáo viên. Một nghiên cứu của tác giả William Fowler vào năm 1980 trong tác phẩm: Curriculum and assessment guides for Infant and Child care, đã chỉ ra những yếu tố nhằm nâng cao chất lƣợng chăm sóc giáo dục trẻ trong trƣờng mầm non. Nghiên cứu này xác định những chƣơng trình chăm sóc giáo dục trẻ có chất lƣợng cao có thể giúp phát triển tốt thể chất và tình cảm – xã hội cho trẻ.[27] 1.1.2. Nghiên cứu trong nước Là một trong những quốc gia đầu tiên trên thế giới ký công ƣớc về quyền trẻ em, Việt Nam đã có những cam kết thực hiện các Mục tiêu Thiên niên kỷ bao gồm:[25] Giảm 2/3 tỉ lệ tử vong của trẻ dƣới năm tuổi trong thời kỳ: 1990-2015 (Mục tiêu 4). Tuy nhiên, giảm tỷ lệ tử vong trẻ em đòi hỏi phải đạt các mục tiêu khác liên 6
quan đến sức khỏe – nhất là Mục tiêu Giảm đói nghèo (Mục tiêu 1). Nâng cao Sức khỏe Bà mẹ (Mục tiêu 5) và giảm HIV và AIDS, Sốt rét và các bệnh khác (Mục tiêu 6) và nâng cao tỉ lệ sử dụng nƣớc sạch và vệ sinh môi trƣờng (Mục tiêu 7). Quản lý hoạt động Chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh cho trẻ em tại các trƣờng mầm non đƣợc xác định nhƣ một trong những mắt xích quan trọng để hiện thực các mục tiêu trên và góp phần vào việc nâng cao chất lƣợng dân số. Nội dung này đồng thời là một phần trong chƣơng trình chăm sóc và giáo dục trẻ và mỗi Cán bộ quản lý tại trƣờng mầm non đều coi việc quản lý hoạt động này nhiệm vụ trọng tâm của mình. Đề cập đến Quản lý hoạt động Chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh cho trẻ em tại các trƣờng mầm non có một số tác giả đã đề cập nghiên cứu ở các góc độ khác nhau: Theo tác giả Lê Thị Thanh thì việc tổ chức và quản lý hoạt động chăm sóc nuôi dƣỡng tại trƣờng mầm non thì cần cập nhật thông tin kịp thời về dinh dƣỡng và sức khỏe trẻ, có ứng dụng linh hoạt, phù hợp; có sự kiên nhẫn, kiên trì, luôn thay đổi hình thức, khẩu vị để đem đến cho trẻ sự mới lạ; Có sự phân bố hợp lý thời gian các bữa chính và bữa phụ theo tỉ lệ nhu cầu dinh dƣỡng, không nên tính theo chế độ. Nên cho trẻ tập quen dần khi thay đổi chế độ ăn, không nên rập khuôn, máy móc quá theo sách vỡ hay chƣơng trình (vì chƣơng trình còn mang tính tham khảo, tùy theo điều kiện hay vận dụng tùy địa phƣơng; Nên tạo đƣợc sự chia sẽ gắn bó với nhau giữa giáo viên và cấp dƣỡng cả về vật chất lẫn tinh thần.[21] Nhóm tác giả Phạm Mai Chi và Lê Minh Hà đã khá công phu khi đặt ra vấn đề nghiên cứu Quản lý hoạt động Chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh cho trẻ em tại các trƣờng mầm non. Những khái niệm đã đƣợc các tác giả làm rõ nhƣ chăm sóc sức khỏe cho trẻ em, phòng bệnh trẻ em, những nội dung của hoạt động chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh cho trẻ em cũng nhƣ vai trò cụ thể của Cán bộ quản lý trong công tác này.[9] Đề cập đến một môi trƣờng phòng bệnh và đảm bảo an toàn cho trẻ thì tác giả Nguyễn Thị Thiên Vân cho rằng trong công tác chăm sóc sức khoẻ, dinh dƣỡng và phòng chống bệnh dịch ở trƣờng thì Nhà trƣờng phải Bồi dƣỡng kiến thức chăm sóc sức khoẻ, dinh dƣỡng và phòng chống dịch bệnh cho giáo viên, nhân viên toàn trƣờng; Cập nhật kịp thời và tìm hiểu kiến thức trong sách, báo, tạp chí, trên mạng 7
Internet… Thực hiện tốt công tác phối kết hợp giữa các bộ phận trong nhà trƣờng và với các cơ quan hữu quan; Hƣớng dẫn cho các lớp lồng ghép vào chƣơng trình giáo dục trẻ và tuyên truyền với phụ huynh học sinh nội dung việc chăm sóc sức khoẻ, dinh dƣỡng; Tuyên truyền ở các góc phụ huynh nhóm lớp và ở bảng thông báo của trƣờng nhằm giúp cho phụ huynh theo dõi các chế độ ăn và chế độ sinh hoạt hằng ngày của trẻ để phụ huynh phối hợp với nhà trƣờng chăm sóc nuôi dƣỡng trẻ; Mỗi ngƣời phải hiểu đƣợc quá trình dịch bệnh. Nắm vững nguyên tắc phòng chống dịch, vệ sinh trƣờng học và thực hiện tốt các biện pháp phòng chống dịch bệnh; Xây dựng thực đơn, tính khẩu phần dinh dƣỡng cân đối phù hợp.[24] Theo tác giả Đinh Thạc:[20] : Tiêm phòng bằng những loại vắc xin sẵn có là biện pháp phòng bệnh hiệu quả chủ động và thiết thực giúp trẻ phòng tránh những căn bệnh truyền nhiễm nguy hiểm đôi khi có thể gây nguy hại đến tính mạng. Do vậy, việc đƣa trẻ đi tiêm ngừa đầy đủ, đúng lịch các loại vắc xin phù hợp theo lứa tuổi sẽ tạo cho cơ thể trẻ một sức đề kháng tốt hơn để ngăn ngừa những tác nhân gây bệnh. Tuy nhiên, để việc phòng bệnh đạt đƣợc hiệu quả tối ƣu phụ huynh cần đƣa trẻ đi tiêm bổ sung hoặc tiêm nhắc các mũi vắc xin có chỉ định tiêm nhắc theo khuyến cáo của chƣơng trình tiêm chủng mở rộng dành cho trẻ em. Chia sẻ quan điểm nói trên, tác giả Nguyễn Hải Nam: [30] Vệ sinh cá nhân thƣờng xuyên, vệ sinh môi trƣờng là nội dung quan trọng hàng đầu đối với sức khỏe và cuộc sống, với sự nghiệp giáo dục toàn diện của nhà trƣờng. Nó là vấn đề không chỉ của cá nhân và một cộng đồng mà là vấn đề toàn cầu, lâu dài và vĩnh viễn đòi hỏi các Nhà Quản lý giáo dục tại mỗi trƣờng mầm non, mỗi địa phƣơng cần hết sức quan tâm. Một nội dung khác cũng có liên quan trực tiếp đến hiệu quả Quản lý hoạt động Chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh cho trẻ em tại các trƣờng mầm non là quản lý chế độ chăm sóc dinh dƣỡng cho trẻ. Theo trung tâm nghiên cứu thực phẩm thì dinh dƣỡng cho trẻ trong những năm đầu đời là tiền đề, là điều kiện cần và đủ cho sự phát triển về mọi mặt sau này của trẻ. Lứa tuổi mầm non gần nhƣ hoàn toàn phải dựa vào sự giúp đỡ, phục vụ của các bảo mẫu, cô giáo trong việc chơi, học, ăn, ngủ.. Bênh cạnh vai trò đặc biệt quan trọng của ngƣời giáo viên trực tiếp dạy dỗ, chăm sóc trẻ thì bếp ăn với số lƣợng đông mà đối tƣợng là trẻ nhỏ thì việc đảm bảo 8
vệ sinh an toàn thực phẩm trong trƣờng mầm non cần đƣợc hết sức chú trọng. Đây cũng là một trong những điều kiện bắt buộc phải thực hiện của các trƣờng mầm non trong cả nƣớc nhƣ: [22] Qua nghiên cứu các nghiên cứu trong nước có thể thấy: - Đa số các nghiên cứu đều mới chỉ tập trung vào hoạt động chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh cho trẻ em ở trƣờng mầm non với những qui chuẩn mang tính cụ thể nhằm hƣớng dẫn thực hiện. - Những nghiên cứu về Quản lý hoạt động Chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh cho trẻ em tại các trƣờng mầm non còn chƣa nhiều, xu hƣớng phổ biến vẫn là đề cập đến vai trò Cán bộ quản lý tại trƣờng mầm non với công tác này hay một vài khía cạnh trong quản lý hoạt động mà chƣa bao quát đƣợc tổng thể hoạt động. 1.2. Một số khái niệm liên quan đến vấn đề nghiên cứu 1.2.1. Sức khỏe, chăm sóc sức khỏe, phòng bệnh 1.2.1.1. Sức khỏe Khái niệm “Sức Khỏe” có ý nghĩa trừu tƣợng và rộng rãi do vậy liên quan đến sức khỏe đã có nhiều định nghĩa khác nhau. Thông thƣờng, ngƣời ta cho rằng sức khỏe là tình trạng vắng bóng của bệnh tật. Để thay vào đó một định nghĩa bao hàm nhiều khía cạnh khác nhau về sức khỏe, vào 1946, Tổ Chức Sức Khỏe Thế Giới “The World Health Organization” đã định nghĩa: “Sức khỏe không chỉ là tình trạng vắng bóng của bệnh chứng hay tàn tật, mà còn là tình trạng hạnh phúc về thể chất, tinh thần và xã hội.”[14] Ngoài ra, một định nghĩa khác, có tính chất thực tế hơn về sức khỏe, đƣợc đƣa ra bởi The Joint Committee on Health Problems in Education of the U.S. National Educational Association and the American Medical Association: “Sức Khỏe là điều kiện giúp cá nhân có khả năng huy động tất cả tiềm lực thuộc về trí tuệ, cảm xúc, và thể chất để tạo cho đời sống của họ đƣợc nhiều thuận lợi nhất”. Định nghĩa này rất hữu ích, và thích hợp nhất cho đại đa số cá nhân, dù thể chất và tâm thần của họ ở bất cứ tình trạng nào; ngay nhƣ bị khuyết tật. Đối với con ngƣời, sức khỏe tốt là tình trạng lạc quan của cơ thể và tâm hồn. Tất cả mọi ngƣời đều mong muốn có đƣợc sức khỏe tốt. Khi sức khỏe trở nên yếu kém, ngƣời ta có thể tìm ra nguyên nhân để điều trị, và phục hồi sức khỏe trở lại 9
bình thƣờng. Việc bảo vệ sức khỏe chính là vấn đề hiểu biết những nguyên nhân và những vấn đề gây ra bệnh tật. Từ đó, ngƣời ta có thể dùng những bƣớc tiến thích nghi, để ngăn chận bệnh chứng. Theo quan niệm truyền thống: Sức khỏe là một tinh thần minh mẫn trong một cơ thể cƣờng tráng. Sức khỏe là tình trạng không có bệnh hoặc không có tàn tật. Quan điểm của Bác Hồ về sức khỏe: “ Khí huyết lƣu thông, tinh thần đủ là khỏe mạnh” Khí huyết lƣu thông: Thể hiện sức khỏe thể chất tốt. Tinh thần đầy đủ: Sức khỏe tinh thần hài hòa, cân bằng, sống có ý chí, lí tƣởng, có kiểm soát (định vị bản thân, ƣớc mơ, phấn đấu, ham muốn phù hợp với năng lực bản thân). Theo định nghĩa trên để có đƣợc sức khỏe tốt cần có một sự chuẩn bị từ ban đầu cùng với việc chăm sóc lâu dài và phòng ngừa hiệu quả. Nhận thức đƣợc tầm quan trọng đó, sức khỏe đƣợc gắn với nhận thức, trách nhiệm của cá nhân và cộng đồng nhằm hƣớng tới một xã hội có chất lƣợng về dân số. Để có sức khoẻ tốt với sự nỗ lực của mỗi cá nhân là chƣa đủ mà cần có sự đóng góp của cả cộng đồng, của toàn xã hội trong các vấn đề an sinh, việc làm và giáo dục hay cụ thể hơn nhƣ các vấn đề về môi trƣờng và vệ sinh an toàn thực phẩm… Từ những lí do nêu trên, công tác chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh nói chung luôn có ý nghĩa vô cùng quan trọng và cần đƣợc quan tâm để quản lý hoạt động này một cách có hiệu quả. 1.2.1.2. Chăm sóc sức khỏe Nhƣ đã nói, sự khác biệt cơ bản về nhận thức chăm sóc sức khoẻ sau Hội nghị Alma Ata là sự chuyển biến về quan niệm cũ cho rằng sức khoẻ là trạng thái không có bệnh sang quan niệm mới là trạng thái thoải mái về thể chất, tinh thần, xã hội và không bệnh tật. Từ đó dẫn đến sự thay đổi về nội dung chăm sóc sức khoẻ, về đối tƣợng cần chăm sóc sức khoẻ, về trách nhiệm của ngƣời cán bộ y tế, về vai trò của từng ngƣời, từng ban ngành trong xã hội trong việc phấn đấu không ngừng nâng cao sức khoẻ cho cá nhân, cho cộng đồng và cho xã hội, trong đó có vai trò của Nhà trƣờng. - Chăm sóc sức khỏe là hoạt động thiết yếu, dựa trên những phƣơng pháp và kỹ thuật học thực tiễn, có cơ sở khoa học và đƣợc chấp nhận về mặt xã hội, phổ biến đến tận mọi cá nhân và gia đình trong cộng đồng, qua sự tham gia tích cực của 10