Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế: Quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước tỉnh Bắc Giang

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:103

Thêm vào BST

Báo xấu

29
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Cấu trúc của luận văn gồm phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, nội dung chính của luận văn được thể hiện trong 4 chương: Chương 1 - Tổng quan tình hình nghiên cứu, cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý CTX NSNN cấp tỉnh; Chương 2 - Phương pháp và thiết kế nghiên cứu; Chương 3 - Thực trạng quản lý CTX NSNN tỉnh Bắc Giang giai đoạn 2014 - 2016; Chương 4 - Giải pháp hoàn thiện quản lý CTX NSNN tỉnh Bắc Giang giai đoạn 2017 - 2020. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế: Quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước tỉnh Bắc Giang

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ LÊ BÁ XUYÊN QUẢN LÝ CHI THƢỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC TỈNH BẮC GIANG LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG Hà Nội – 2018
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ LÊ BÁ XUYÊN QUẢN LÝ CHI THƢỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC TỈNH BẮC GIANG Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 60 34 04 10 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. LÊ HỒNG HUYÊN XÁC NHẬN CỦA XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ CÁN BỘ HƢỚNG DẪN CHẤM LUẬN VĂN TS. Lê Hồng Huyên PGS.TS. Nguyễn Trúc Lê Hà Nội – 2018
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu trong luận văn là trung thực, các thông tin, tài liệu trình bày trong luận văn đã đƣợc ghi rõ nguồn gốc. Những kết luận khoa học của luận văn chƣa từng đƣợc công bố trong bất cứ công trình nào. Tác giả Lê Bá Xuyên
LỜI CẢM ƠN Tôi xin bày tỏ sự biết ơn sâu sắc tớiTS. Lê Hồng Huyên – Ban Kinh tế Trung ƣơng, ngƣời đã hƣớng dẫn, chỉ bảo hết sức tận tình cho tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn này. Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo trong khoa Kinh tế - Chính trị, Trƣờng Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội đã tạo điều kiện cho tôi trong thời gian học tập và nghiên cứu. Xin đƣợc chân thành cảm ơn gia đình, bạn bè… đã luôn động viên giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn. Mặc dù đã cố gắng bao quát các nội dung liên quan đến vấn đề trong khi nghiên cứu và trình bày, nhƣng do điều kiện thời gian, điều kiện tiếp cận thực tiễn hạn chế nên luận văn không tránh khỏi những khiếm khuyết nhất định, tôirất mong nhận đƣợc những ý kiến đóng góp của các thầy giáo, cô giáo và các bạn đồng nghiệp để luận văn đƣợc hoàn thiện hơn. Xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, tháng 11 năm 2017 Tác giả Lê Bá Xuyên
TÓM TẮT Bắc Giang là tỉnh nằm trong quy hoạch vùng thủ đô Hà Nội nhƣng kinh tế còn nhiều khó khăn, nguồn thu ngân sách nhà nƣớc trên địa bàn thấp, nhu cầu chi lớn, vấn đề quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách nhà nƣớc có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Công tác quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách nhà nƣớc tỉnh Bắc Giang trong những năm qua đã đạt đƣợc một số thành quả nhất định, nhƣng còn bộc lộ nhiều hạn chế và bất cập: tình trạng lãng phí trong quản lý, sử dụng kinh phí chi thƣờng xuyênngân sách nhà nƣớc, kỷ luật chi chƣa chặt chẽ, lập và phân bổ ngân sách nhà nƣớc chƣa đạt hiệu quả cao…Những điểm yếu và tồn tại trong quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách nhà nƣớc nếu không sớm đƣợc nhận diện và khắc phục sẽ ảnh hƣởng tiêu cực tới quá trìnhphát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Vậy cần làm gì để khắc phục những hạn chế, yếu kém, giúpviệc quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách nhà nƣớc tỉnh Bắc Giang trong thời gian tới đƣợc hoàn thiện hơn, góp phần quan trọng vào sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phƣơng? Bằng việc hệ thống hóa những vấn đề lý luận cơ bản về quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách nhà nƣớc cấp tỉnh, các nhân tố ảnh hƣởng đến quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách nhà nƣớc cấp tỉnh, luận văn đã tập trung phân tích, làm rõ thực trạng quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách nhà nƣớc tỉnh Bắc Giang giai đoạn 2014 - 2016, đánh giá những hạn chế, yếu kém và lý giải nguyên nhân của hạn chế, yếu kém, từ đó đề xuất một số giải pháp góp phần hoàn thiện công tác quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách nhà nƣớc tỉnh Bắc Giang từ nay đến năm 2020.
MỤC LỤC DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ................................................................... i DANH MỤC CÁC BẢNG................................................................................ ii PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................... 1 Chƣơng 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ CTX NSNN CẤP TỈNH ............................. 4 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu ............................................................ 4 1.2. Cơ sở lí luận về quản lý CTX NSNN cấp tỉnh....................................... 7 1.2.1. Hệ thống khái niệm ....................................................................... 7 1.2.2. Nội dung quản lý CTX NSNN cấp tỉnh ....................................... 10 1.2.3. Nguyên tắc quản lý CTX NSNN cấp tỉnh .................................... 20 1.2.4. Yêu cầu quản lý CTX NSNN cấp tỉnh ......................................... 22 1.2.5. Các nhân tố ảnh hưởng tới quản lý CTX NSNN ......................... 24 1.3. Cơ sở thực tiễn về quản lý CTX NSNN cấp tỉnh................................. 27 1.3.1. Quản lý CTX NSNN tại một số tỉnh ............................................ 27 1.3.2. Bài học kinh nghiệm cho Bắc Giang trong quản lý CTX NSNN 31 Chƣơng 2. PHƢƠNG PHÁP VÀ THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU ....................... 33 2.1. Phƣơng pháp nghiên cứu...................... Error! Bookmark not defined. 2.1.1. Phương pháp thu thập thông tin ... Error! Bookmark not defined. 2.1.2. Phương pháp xử lý thông tin......... Error! Bookmark not defined. 2.1.3. Phương pháp phân tích thông tin . Error! Bookmark not defined. 2.2. Thiết kế nghiên cứu .............................................................................. 35 2.2.1. Thời gian nghiên cứu .................................................................. 35 2.2.2. Địa điểm thực hiện nghiên cứu ................................................... 35 2.2.3. Các chỉ tiêu nghiên cứu .............................................................. 35 Chƣơng 3. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ CTX NSNN TỈNH BẮC GIANG GIAI ĐOẠN 2014 - 2016 ............................................................................... 37
3.1. Khái quát tình hình KT- XH tỉnh Bắc Giang giai đoạn 2014-2016..... 37 3.1.1. Tình hình kinh tế ......................................................................... 37 3.1.2. Tình hình văn hóa xã hội ............................................................ 38 3.2. Khuôn khổ pháp lý về quản lý CTX NSNN cấp tỉnh .......................... 39 3.3. Tình hình CTX NSNN cấp tỉnh ở Bắc Giang giai đoạn 2014-2016 .... 41 3.4. Thực trạng quản lý CTX NSNN cấp tỉnh ............................................ 50 3.4.1. Việc xây dựng hệ thống định mức phân bổ dự toán CTX NSNN ..... 50 3.4.2. Quản lý việc lập dự toán CTX NSNN ......................................... 51 3.4.3. Quản lý việc chấp hành dự toán CTX NSNN .............................. 59 3.4.4. Quản lý việc quyết toán CTX NSNN ........................................... 61 3.4.5. Thanh tra, kiểm tra, kiểm soát CTX NSNN ................................. 63 3.5. Đánh giá thực trạng quản lý CTX NSNN tỉnh Bắc Giang................... 64 3.5.1. Những kết quả đạt được .............................................................. 64 3.5.2. Những hạn chế, tồn tại ................................................................ 68 3.5.3. Nguyên nhân của hạn chế, tồn tại............................................... 72 Chƣơng 4. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ CTX NSNN ................. 76 TỈNH BẮC GIANG GIAI ĐOẠN 2017-2020................................................ 76 4.1. Phƣơng hƣớng hoàn thiện quản lý CTX NSNN cấp tỉnh ở Bắc Giang giai đoạn 2017-2010.................................................................................... 76 4.1.1. Dự báo tình hình KT - XH tỉnh Bắc Giang giai đoạn 2017 - 2020 .. 76 4.1.2. Phương hướng hoàn thiện quản lý CTX NSNN cấp tỉnh ở Bắc Giang giai đoạn 2017-2010 .................................................................. 77 4.2. Một số giải pháp hoàn thiện quản lý CTX NSNN cấp tỉnh ở Bắc Giang ..................................................................................................................... 80
4.2.1. Trong quản lý việc lập dự toán CTX NSNN................................ 80 4.2.2. Trong quản lý việc chấp hành dự toán CTX NSNN .................... 81 4.2.3. Trong quyết toán CTX NSNN...................................................... 83 4.2.4. Trong thanh tra, kiểm tra CTX NSNN ........................................ 83 4.2.5. Một số giải pháp khác ................................................................. 84 4.3. Một số kiến nghị................................................................................... 85 4.3.1. Về phía trung ương ..................................................................... 85 4.3.2. Về phía địa phương ..................................................................... 87 KẾT LUẬN ..................................................................................................... 88
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT STT Ký hiệu Nguyên nghĩa 1 BTC Bộ Tài chính 2 CNTT Công nghệ thông tin 3 CTX Chi thƣờng xuyên 4 HĐND Hội đồng nhân dân 5 KBNN Kho bạc nhà nƣớc 6 KT-XH Kinh tế - xã hội 7 NSĐP Ngân sáchđịa phƣơng 8 NSNN Ngân sách nhà nƣớc 9 NSTW Ngân sách Trung ƣơng 10 UBND Ủy ban nhân dân i
DANH MỤC CÁC BẢNG STT Bảng Nội dung Trang 1 Bảng 3.1 Tình hình CTX NSNN tỉnh Bắc Giang giai 46 đoạn 2014 – 2016 2 Bảng 3.2 CTX NSNN cấp tỉnh theo lĩnh vực chi 48 3 Bảng 3.3 CTX NSNN cấp tỉnh theo nhóm mục chi 50 4 Bảng 3.4 Chi Thanh toán cá nhân giai đoạn 2014 – 2016 51 5 Bảng 3.5 Chi nghiệp vụ chuyên môn giai đoạn 2014 – 53 2016 6 Bảng 3.6 Chi mua sắm sửa chữa giai đoạn 2014 – 2016 54 7 Bảng 3.7 Định mức phân bổ chi quản lý hành chính nhà 57 nƣớc 8 Bảng 3.8 Định mức phân bổ chi sự nghiệp giáo dục, đào 60 tạo, dạy nghề 9 Bảng 3.9 Định mức phân bổ theo giƣờng bệnh (đối với 61 đơn vị khám, chữa bệnh) 10 Bảng 3.10 Định mức phân bổ theo biên chế (đối với đơn 62 vị thuộc hệ phòng bệnh và đơn vị sự nghiệp y tế khác) 11 Bảng 3.11 Định mức phân bổ dự toán các đơn vị sự 63 nghiệp công lập ii
PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài NSNN là nguồn lực nuôi dƣỡng bộ máy nhà nƣớc, cũng là công cụ hữu hiệu điều tiết nền kinh tế - xã hội. Để tăng cƣờng sức mạnh của NSNN,việc quản lý CTX NSNN giữ vai trò đặc biệt quan trọng. Trong bối cảnh nền kinh tế nƣớc ta đang thời kỳ phát triển, đối mặt với cơ hội và thách thức để hội nhập, đồng thời phải tập trung giải quyết nhiều vấn đề xã hội, an ninh - quốc phòng, việc quản lý tốt CTX NSNN là vấn đề vô cùng cấp thiết. Bắc Giang là tỉnh nằm trong quy hoạch vùng thủ đô Hà Nội nhƣng kinh tế còn nhiều khó khăn, nguồn thu NSNN trên địa bàn thấp, nhu cầu chi lớn.Tỉnh đã đề ra nhiều giải pháp tăng thu để bù chi nhƣ chống thất thu, giảm nợ đọng và chú trọng môi trƣờng kinh doanh đảm bảo bình đẳng cho doanh nghiệp, hoàn thiện chính sách về thuế hợp lý nhằm phát huy khả năng đóng góp và khuyến khích việc thực hiện nghĩa vụ của doanh nghiệp, của hộ kinh doanh cá thể và ngƣời dân đối với ngân sách tỉnh.Tuy nhiên, hiên nay vẫn còn gặp nhiều khó khăn trong quá trình triển khai thực hiện bởi nhiều lý do khác nhau. Bên cạnh đó, chi ngân sách có xu hƣớng ngày càng tăng đặc biệt là chi thƣờng xuyên. Công tác quản lý CTX NSNN tỉnh Bắc Giang trong những năm qua đã đạt đƣợc một số thành quả nhất định, nhƣng còn bộc lộ nhiều hạn chế và bất cập: tình trạng lãng phí trong quản lý, sử dụng kinh phí chi thƣờng xuyênngân sách nhà nƣớc, kỷ luật chi chƣa chặt chẽ, lập và phân bổ NSNN chƣa đạt hiệu quả cao…Những điểm yếu và tồn tại trong quản lý CTX NSNN nếu không sớm đƣợc nhận diện và khắc phục sẽ ảnh hƣởng tiêu cực tới quá trìnhphát triển KT- XH của tỉnh. Vậy cần làm gì để việc quản lý CTX NSNN tỉnh Bắc Giang trong thời gian tới đƣợc hoàn thiện hơn, góp phần quan trọng vào sự phát triển KT – XH của địa phƣơng?Với mong muốn tìm hiểu, đánh giá đúng thực trạng,lý giải 1
nguyên nhân hạn chế yếu kém và đề xuất một số giải pháp góp phần hoàn thiện quản lý CTX NSNN tỉnh Bắc Giang, chúng tôi đã chọn nghiên cứu đề tài "Quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước tỉnh Bắc Giang". 2. Mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu 2.1. Mục tiêu nghiên cứu Dựa trên cơ sở lý luận và thực tiễn về CTX NSNN cấp tỉnh, luận văn tập trung phân tích làm rõ thực trạng quản lý CTX NSNN tỉnh Bắc Giang giai đoạn 2014 - 2016, đánh giá những hạn chế, yếu kém và lý giải nguyên nhân của hạn chế, yếu kém, từ đó đề xuất một số giải pháp góp phần hoàn thiện công tác quản lý CTX NSNN tỉnh Bắc Giang từ nay đến năm 2020. 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Hệ thống hóa những vấn đề lý luận cơ bản về quản lý CTX NSNN cấp tỉnh, các nhân tố ảnh hƣởng đến quản lý CTX NSNN cấp tỉnh. - Phân tích, đánh giá thực trạng quản lý CTX NSNN cấp tỉnh ở Bắc Giang từ năm 2014 đến năm 2016. - Đề xuất một số giải pháp hoàn thiện quản lý CTX NSNN cấp tỉnh ở tỉnh Bắc Giang từ 2017 đến năm 2020. 3. Câu hỏi nghiên cứu Những hạn chế, yếu kém trong công tác quản lý CTX NSNN tỉnh Bắc Giang là gì? Cần có giải pháp nào để khắc phục những hạn chế, yếu kém đó? 4. Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Quản lý CTX NSNN cấp tỉnh ở Bắc Giang. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Về nội dung: Nghiên cứu quản lý CTX NSNN của các đơn vị dự toán NSNN cấp tỉnh; không đề cập đến quản lý CTX NSNN cấp huyện, cấp xã. - Về không gian: Khảo sát trên địabàn tỉnh Bắc Giang. 2
- Về thời gian: Thực trạng quản lý CTX NSNN cấp tỉnh ởBắc Giang trong khoảng thời gian từ 2014 đến2016; đề xuất các giải pháp hoàn thiện quản lý CTX NSNN cấp tỉnh từ năm 2017 đến năm 2020. 5. Cấu trúc của luận văn Ngoài các phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, nội dung chính của luận văn đƣợc thể hiện trong 4 chƣơng sau: Chƣơng 1. Tổng quan tình hình nghiên cứu, cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý CTX NSNN cấp tỉnh Chƣơng 2. Phƣơng pháp và thiết kế nghiên cứu Chƣơng 3. Thực trạng quản lý CTX NSNN tỉnh Bắc Giang giai đoạn 2014 - 2016 Chƣơng 4.Giải pháp hoàn thiện quản lý CTX NSNN tỉnh Bắc Giang giai đoạn 2017 - 2020 3
Chƣơng 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ CTX NSNN CẤP TỈNH 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu Theo tìm hiểu, nghiên cứu của chúng tôi, thời gian gần đây đã có một số bài báo, luận văn, luận án nghiên cứu và công bố một số kết luận khoa họcvề vấn đề NSNN, quản lý chi NSNN và quản lý CTX NSNN cấp tỉnh. Có thể đánh giá sơ lƣợc tình hình nghiên cứu nhƣ sau: Trong bài báo“Phân tích cơ cấu chi tiêu chính phủ và tăng trưởng kinh tế ở Việt Nam” đăng trên Tạp chí Kinh tế, số 363/2008, tác giả Phạm Thế Anh cho rằng trong ngắn hạn, có sự chênh lệch khá lớn về tính hiệu quả giữa các khoản chi NSNN khác nhau trong sự tƣơng tác đến tăng trƣởng kinh tế. Chẳng hạn, các khoản chi đầu tƣ có hiệu ứng tích cực hơn so với các khoản CTX trong các ngành nông, lâm, thủy sản, giáo dục đào tạo, y tế và ngành khác. Ngoài ra, chi đầu tƣ và CTX cho ngành giao thông vận tải, giáo dục đào tạo và ngành khác có vai trò tích cực hơn đối với tăng trƣởng kinh tế so với các khoản chi tƣơng ứng cho ngành nông, lâm, thủy sản và ngành y tế. [1] Nhóm tác giả Hoàng Thị Chinh Thon, Phạm Thị Hƣơng và Phạm Thị Thanh Thủy trong bài nghiên cứu về “Tác động của chi tiêu công tới tăng trưởng kinh tế tại các địa phương ở Việt Nam” do Viện nghiên cứu Kinh tế và Chính sách công bố năm 2010 đã bàn luận tƣơng đối rõ về tác động của chi tiêu cấp tỉnh và chi tiêu cấp huyện đến tăng trƣởng kinh tế của địa phƣơng. Nghiên cứu này cho rằng, việc tăng cƣờng đầu tƣ cấp huyện và giảm đầu tƣ cấp tỉnh có tác động thúc đẩy tăng trƣởng kinh tế.[26] Bài báo“Cải cách quản lý tài chính công qua áp dụng khuôn khổ chi tiêu trung hạn: Những thách thức với Việt Nam” của Vũ Sỹ Cƣờng trên Tạp chí Nghiên cứu Tài chính Kế toán số 03/2013 cho rằng: “Khuôn khổ chi tiêu công 4
trung hạn cũng sẽ cho phép nâng cao hiệu quả chính sách tài khóa nhờ không gian tài khóa có tầm nhìn trung hạn. Khuôn khổ chi tiêu trung hạn góp phần phân tích, đánh giá và cải thiện những vấn đề tồn tại trong việc huy động, phân bổ nguồn lực, điều chỉnh chính sách chiến lƣợc ƣu tiên và những mất cân đối giữa nguồn lực và đề xuất chi tiêu công của các ngành, các lĩnh vực, qua đó xác định rõ nhu cầu chi tiêu công cho đầu tƣ, kể cả những khoản chi đầu năm và chi cho sáng kiến mới…”.[6] Luận văn Thạc sĩ Kinh tế tại Học viện Tài chính về "Hoàn thiện quản lý CTX NSNN tỉnh Tuyên Quang” của tác giả Nguyễn Thu Hàđã đi sâu nghiên cứu về thực trạng quản lý sử dụng kinh phí CTX NSNN của tỉnh Tuyên Quang giai đoạn 2011 - 2014. Trên cơ sở đó, tác giả đề xuất những giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý CTX NSNN tại tỉnh Tuyên Quang bao gồm: hoàn thiện công tác lập dự toán; hoàn thiện công tác chấp hành dự toán; hoàn thiện chế độ hạch toán kế toán, quyết toán; hoàn thiện phân cấp quản lý; công khai minh bạch các khoản chi NSNN.[9] Luận văn Thạc sĩ Kinh tế tại Trƣờng Đại học kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội về “Quản lý chi NSNN tỉnh Bắc Ninh” của tác giả Vũ Thị Thu Trang đã phân tích thực trạng công tác quản lý chi NSNN tỉnh Bắc Ninh trong giai đoạn 2010 – 2014, xác định những điểm mạnh, những vấn đề còn tồn tại và nguyên nhân của tồn tại, từ đó rút ra bài học kinh nghiệm, đồng thời hệ thống các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý chi NSNN trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh: lựa chọn, quyết định danh mục và thứ tự ƣu tiên các sản phẩm đầu ra, các mục tiêu phát triển KT-XH và các hoạt động cần triển khai để phân bổ tối ƣu nguồn lực tài chính địa phƣơng; hoàn thiện quản lý CTX, quản lý chi đầu tƣ phát triển; hoàn thiện hệ thống định mức phân bổ, định mức chi NSNN. [28] Luận văn Thạc sĩ Kinh tế tại Trƣờng Đại học kinh tế - Đại học Quốc gia 5
Hà Nội về “Quản lý NSNN ở thành phố Bắc Giang” của tác giả Nguyễn Văn Thànhđã đi sâu phân tích thực trạng quản lý NSNN ở thành phố Bắc Giang trong giai đoạn 2010 – 2013 từbƣớc lập dự toán đến quyết toán NSNN, đánh giá những kết quả đạt đƣợc và đề xuất một số giải pháp hoàn thiện công tác quản lý NSNN ở thành phố Bắc Giang. [24] Luận văn Thạc sĩ Kinh tế tại Trƣờng Đại học kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội về “Quản lý CTX NSNN tại huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang” của tác giả Cao Bá Bình đã làm rõ một số lý luận chung về quản lý CTX NSNN cấp huyện, đánh giá thực trạng quản lý CTX NSNN cấp huyện, đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý CTX NSNN của huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang. [2] Luận văn Thạc sĩ Kinh tế tại Học viện Tài chính về “Quản lý CTX ở các đơn vị sử dụng NSNN thuộc Bộ Kế hoạch và Đầu tư”của tác giả Nguyễn Thị Xuânđãphân tích đƣợc công tác quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách nhà nƣớc ở cấp Bộ, mà chƣa đi sâu phân tích quản lý chi thƣờng xuyên ở một cấp ngân sách, các giải pháp cũng chỉ có tính ứng dụng thực tiễn tại cấp Bộ cụ thể là Bộ Kế hoạch và Đầu tƣ.[31] Ngoài ra một sốtài liệu, luận văn…cũng đề cập đến vấn đề này. Tuy nhiên, các tài liệu, công trình nghiên cứu của các tác giả đã đề cập đến những vấn đề có tính cơ sở lý luận về chi NSNN, CTX NSNN cấp tỉnh nhƣng giới hạn trong những địa bàn, đơn vị với khoảng thời gian rất cụ thể. Những công trình nghiên cứu đó đã có đóng góp nhất định cho các nhà quản lýđịa phƣơng trong việc hoàn thiện công tác quản lý CTX NSNN tại địa phƣơng mình.Cho đến thời điểm này, nội dung quản lý CTX NSNN cấp tỉnh ở Bắc Giang vẫn là một khoảng trống trong nghiên cứu khoa học, chƣa có công trình nào đề cập đến. Vì vậy, chúng tôi chọn nghiên cứu đề tài “Quản lý CTX NSNN tỉnh Bắc Giang”.Đề tài không trùng lặp với các nghiên cứu đã công bố trƣớc đây. 6
1.2. Cơ sở lí luận về quản lý CTX NSNN cấp tỉnh 1.2.1. Hệ thống khái niệm 1.2.1.1. Khái niệm NSNN Điều 1 Luật NSNN của Nhà nƣớc Việt Nam năm 2002 quy định:NSNN là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định và được thực hiện trong một năm để bảo đảm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước. [21] Nội dung khoa học của NSNN vừa là phạm trù kinh tế vừa là lịch sử. Là phạm trù kinh tế, NSNN gắn với sự phát triển của nền sản xuất hàng hóa. Là phạm trù lịch sử, nó gắn với sự ra đời và phát triển của Nhà nƣớc và là công cụ kinh tế của Nhà nƣớc. Nhà nƣớc sử dụng NSNN để thực hiện các quan hệ phân phối dƣới hình thái giá trị các nguồn lực tài chính, bằng việc huy động một bộ phận thu nhập của xã hội dƣới hình thức thuế và các hình thức động viên khác để đáp ứng các nhiệm vụ KT - XH của nhà nƣớc. Hệ thống NSNN ở nƣớc ta bao gồm NSTW và NSĐP. NSĐP bao gồm NSNN của đơn vị hành chính các cấp có HĐND và UBND, trong đó cấp cao nhất của NSĐP là NSNN cấp tỉnh. NSNN cấp tỉnh giữ vai trò quan trọng trong hệ thống NSNN. Không chỉ liên hệ trực tiếp với NSTW, NSNN cấp tỉnh còn có vai trò chủ đạo đến hoạt động NSNN các cấp dƣới. HĐND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ƣơng quyết định việc phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi giữa NSNN các cấp chính quyền địa phƣơng phù hợp với phân cấp quản lý KT- XH, an ninh - quốc phòng và trình độ quản lý của mỗi cấp trên địa bàn. 1.2.1.2. Khái niệm chi NSNN Chi NSNN là quá trình phân phối lại các nguồn tài chính đã đƣợc tập trung vào quỹ NSNN cho từng mục tiêu, hoạt động cụ thể thuộc chức năng của Nhà nƣớc. Về phƣơng diện pháp lý, chi NSNN là những khoản chi do 7
chínhphủ hay các pháp nhân hành chính thực hiện để đạt đƣợc những mục tiêu công ích.Về bản chất, chi NSNN là hệ thống các quan hệ phân phối lại các khoảnthu nhập phát sinh trong quá trình sử dụng có kế hoạch quỹ tiền tệ tập trung của Nhà nƣớc, nhằm thực hiện tăng trƣởng và phát triển kinh tế, phát triển các sự nghiệp văn hóa - xã hội, duy trì bộ máy quản lý nhà nƣớc và đảm bảo an ninh, quốc phòng. Chi NSNN bao gồm hai quá trình: phân phối và sử dụng quỹ NSNN. Quá trình phân phối là quá trình phân bổ kinh phí từ quỹ NSNN theo những tiêu chí, tỷ lệ nhất định để hình thành các quỹ tiền tệ nhỏ hơn trƣớc khi đƣa vào sử dụng. Đó là quá trình phân bổ quỹ NSNN thành nhiều phần với những cơ cấu nhất định cho những nội dung, đối tƣợng thụ hƣởng NSNN khác nhau, đáp ứng nhu cầu chi tiêu trong quá trình thực hiện chức năng nhiệm vụ của Nhà nƣớc.Quá trình sử dụng là quá trình trực tiếp chi dùng các khoản tiền đƣợc cấp phát từ quỹ NSNN cho các việc cụ thể theo mục đích đã định. 1.2.1.3. Khái niệm CTX NSNN cấp tỉnh CTX NSNN cấp tỉnh là quá trình phân phối và sử dụng các nguồn tài chính đã tập trung đƣợc vào NSNN cấp tỉnh để đáp ứng cho các nhu cầu chi giúp bộ máy Nhà nƣớc cấp tỉnh vận hành và thực hiện nhiệm vụ của mình đồng thời đảm bảo chi cho các hoạt sự nghiệp nhằm cung ứng các hàng hoá công cộng gắn với việc thực hiện các nhiệm vụ quản lý kinh tế - xã hội trên địa bàn tỉnh.CTX NSNN cấp tỉnh là một bộ phận của NSNN cấp tỉnh, bao gồm các khoản chi chủ yếu đảm bảo các hoạt động KT- XH, an ninh - quốc phòng do cơ quan chính quyền cấp tỉnh quản lý, tổ chức và thực hiện. CTX NSNN cấp tỉnh có vai trò quyết định, đảm bảo thực hiện các nhiệm vụ kinh tế - xã hội liên tục của tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ƣơng do Chính phủ giao cho. CTX NSNN cấp tỉnh có mối quan hệ trực tiếp với CTX NSTW và có vai trò chủ đạo quyết định đến các khoản chi cho hoạt 8
động kinh tế - xã hội của NSNN cấp dƣới. Đặc điểm CTX NSNN cấp tỉnh: các khoản CTX NSNN cấp tỉnh mang tính ổn định.Phạm vi, mức độ CTX NSNN cấp tỉnh gắn với cơ cấu, tổ chức và hiệu lực hoạt động của bộ máy nhà nƣớc cấp tỉnh và sự lựa chọntrong việc cung ứng các hàng hoá dịch vụ công cộng.Xét theo cơ cấu chi ở từng niên độ và mục đích cuối cùng của vốn cấp phát thì CTX của NSNN cấp tỉnh cho các hoạt động sự nghiệp có hiệu lực tác động trong khoảng thời gian ngắn và mang tính chất tiêu dùng xã hội.Các chính sách, chế độ về CTX của NSNN cấp tỉnh cho các cơ quan nhà nƣớc thƣờng chậm thay đổi và có nguy cơ tụt hậu so với nhu cầu thực tiễn. 1.2.1.4. Khái niệm quản lý CTX NSNN cấp tỉnh *Quản lý chi NSNN Quản lý chi NSNN là việc nhà nƣớc phân phối và sử dụng quỹ NSNN nhằm đảm bảo thực hiện các chức năng của nhà nƣớc theo những nguyên tắc đã đƣợc xác lập. Chủ thể quản lý chi NSNN là Nhà nƣớc hoặc các cơ quan nhà nƣớc đƣợc giao nhiệm vụ thực hiện hoạt động phân phối, sử dụng các quỹ NSNN. Trong quản lý chi NSNN, có thể sử dụng các phƣơng pháp và công cụ quản lý nhƣ: phƣơng pháp tổ chức, phƣơng pháp hành chính, phƣơng pháp kinh tế, hệ thống pháp luật thuộc lĩnh vực quản lý NSNN, các đòn bẩy kinh tế, tài chính, thanh tra, các tiêu chí đánh giá hiệu quả quản lý chi NSNN... * Quản lý CTX NSNN cấp tỉnh Quản lý CTX NSNN cấp tỉnh là quá trình các cơ quan quản lý nhà nƣớc có thẩm quyền sử dụng hệ thống các biện pháp tác động vào hoạt động CTX NSNN cấp tỉnh, đảm bảo cho các khoản CTX NSNN cấp tỉnh đƣợc sử dụng đúng mục đích, tiết kiệm và hiệu quả. Chủ thể quản lý CTX NSNN cấp tỉnh là cơ quan quản lý nhà nƣớc có 9
thẩm quyền đối với lĩnh vực chi NSNN trên địa bàntỉnh (HĐND tỉnh, UBND tỉnh, Sở Tài chính, KBNN...) và các đơn vị sử dụng NSNN cấp tỉnh (cơ quan nhà nƣớc cấp tỉnh, đơn vị sự nghiệp công lập sử dụng NSNN cấp tỉnh). Đối tƣợng quản lý là hoạt động CTX NSNN cấp tỉnh, hoạt động đó bao gồm việc lập dự toán; phân bổ dự toán; chấp hành dự toán; kiểm tra, kiểm soát, thanh toán, quyết toán các khoản CTX NSNN cấp tỉnh. Công cụ và phƣơng pháp quản lý: Công cụ quản lý CTX NSNN cấp tỉnh là các chế độ, chính sách; các tiêu chuẩn, định mức do các cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền ban hành tác động lên đối tƣợng và chủ thể quản lý nhằm đạt đƣợc mục tiêu quản lý CTX NSNN cấp tỉnh. Sự tác động của chủ thể quản lý tới đối tƣợng quản lý thông qua việc thực hiện các chức năng quản lý nhằm đạt đƣợc các mục tiêu cơ bản của quản lý CTX NSNN cấp tỉnh. Đó là mục tiêu sử dụng NSNN cấp tỉnh một cách hợp lý, tiết kiệm, hiệu quả cho phát triển KT-XH và ổn định kinh tế, chính trị, văn hoá, xã hội... trên địa bàn tỉnh. 1.2.2. Nội dung quản lý CTX NSNN cấp tỉnh 1.2.2.1. Xây dựng hệ thống định mức CTX NSNN Đây là công cụ rất quan trọng giúp Sở Tài chính lập phƣơng án phân bổ NSNN, kiểm tra quá trình chấp hành NSNN, thẩm tra xét duyệt quyết toán của các đơn vị sử dụng NSNN. Định mức chi cũng là cơ sở pháp lý để các đơn vị sử dụng NSNN triển khai thực hiện dự toán NSNN đƣợc giao tại đơn vị theo đúng chế độ quy định. Định mức CTX NSNN bao gồm hai loại: định mức phân bổ và định mức sử dụng NSNN. *Định mức phân bổ NSNN Là định mức mang tính chất tổng hợp. Loại định mức này có các hình thức biểu hiện nhƣ: định mức chi hành chính trên một biên chế; định mức chi 10