Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế: Tự chủ tài chính tại Trường Đại học Thủ đô Hà Nội

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:105

Thêm vào BST

Báo xấu

45
lượt xem 12
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là trên cơ sở làm rõ những vấn đề lý luận về cơ chế tự chủ tài chính ở các đơn vị sự nghiệp công lập; phân tích thực trạng về cơ chế tự chủ tài chính tại trường Đại học Thủ đô hà Nội; đề xuất phương hướng và giải pháp hoàn thiện cơ chế tự chủ tài chính tại Trường Đại học Thủ đô trong thời gian tới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế: Tự chủ tài chính tại Trường Đại học Thủ đô Hà Nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA TRẦN ĐỨC HIẾU CƠ CHẾ TỰ CHỦ TÀI CHÍNH TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐÔ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ HÀ NỘI - NĂM 2024
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA TRẦN ĐỨC HIẾU CƠ CHẾ TỰ CHỦ TÀI CHÍNH TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐÔ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ Chuyên ngành : Quản lý kinh tế Mã số : 8 31 01 10 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. HOÀNG THỊ BÍCH LOAN HÀ NỘI - NĂM 2024
LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan Luận văn tốt nghiệp thạc sĩ chuyên ngành Quản lý kinh tế tại Học viện Hành chính Quốc gia với đề tài “Tự chủ tài chính tại Trường Đại học Thủ đô Hà Nội” là nghiên cứu khoa học độc lập của riêng tôi, được thực hiện dưới sự hướng dẫn của TS. Hoàng Thị Bích Loan, các số liệu và kết quả nêu trong luận văn là trung thực và có nguồn gốc rõ ràng dựa trên cơ sở lý luận và thực tiễn tại cơ sở trong giai đoạn nghiên cứu. Hà Nội, ngày …. tháng …. năm 2024 Tác giả luận văn Trần Đức Hiếu i
LỜI CẢM ƠN Luận văn được thực hiện sau quá trình học tập và tích lũy kiến thức tại Học viện Hành chính Quốc gia cùng với sự giúp đỡ nhiệt tình và quý báu của các Thầy Cô giáo. Với tình cảm chân thành, sự kính trọng và lòng biết ơn sâu sắc, tác giả xin được gửi lời cảm ơn tới: Ban Giám đốc Học viện Hành chính Quốc gia; Ban Quản lý đào tạo. Đặc biệt, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc TS. Hoàng Thị Bích Loan - người hướng dẫn khoa học đã tận tình giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu để hoàn thành luận văn này. Qua đây, tôi muốn cảm ơn tới Ban lãnh đạo Trường Đại học Thủ đô Hà Nội đã nhiệt tình cung cấp số liệu và tài liệu tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình nghiên cứu luận văn. Tôi xin cảm ơn tới gia đình và đồng nghiệp đã động viên, tạo điều kiện thuận lợi cho tôi tham gia học tập và hoàn thành bản luận văn tốt nghiệp. Tôi xin chân thành cảm ơn. Hà Nội, ngày …. tháng ….. năm 2024 Tác giả luận văn Trần Đức Hiếu ii
MỤC LỤC Lời cam đoan Lời cảm ơn Danh mục chữ viết tắt Danh mục bảng Danh mục hình, biểu đồ Phần mở đầu 1 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KINH NGHIỆM THỰC TIỄN VỀ 12 CƠ CHẾ TỰ CHỦ TÀI CHÍNH TRONG CÁC ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP CÔNG LẬP 1.1. Tổng quan về đơn vị sự nghiệp công lập 12 1.2. Cơ chế tự chủ tài chính trong các đơn vị sự nghiệp công lập 16 1.3. Kinh nghiệm về cơ chế tự chủ tài chính ở một số trường đại học và 30 bài học cho Trường Đại học Thủ đô Hà Nội Tiểu kết Chương 1 35 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG CƠ CHẾ TỰ CHỦ TÀI CHÍNH TẠI 36 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐÔ HÀ NỘI 2.1. Khái quát về Trường Đại học Thủ đô Hà Nội 38 2.2. Thực trạng cơ chế tự chủ tài chính tại Trường Đại học Thủ đô Hà 46 Nội 2.3. Đánh giá thực trạng cơ chế tự chủ tài chính của Trường Đại học 63 Thủ đô Hà Nội Tiểu kết Chương 2 70 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CƠ CHẾ TỰ CHỦ TÀI 71 CHÍNH TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐÔ HÀ NỘI 3.1. Mục tiêu và định hướng về hoàn thiện cơ chế tự chủ tài chính trong 71 đơn vị sự nghiệp công lập và định hướng phát triển trong các trường đại học công lập 3.2. Mục tiêu định hướng phát triển giáo dục trong các trường đại học 74 công lập nói chung, Trường Đại học Thủ đô Hà Nội nói riêng 3.3. Giải pháp hoàn thiện cơ chế tự chủ tài chính tại Trường Đại học 79 Thủ đô Hà Nội 3.4. Một số kiến nghị 91 Tiểu kết Chương 3 93 Kết luận 94 Tài liệu tham khảo 96 iii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT STT KÝ TỰ VIẾT TẮT DIỄN GIẢI 1 CBVC Cán bộ viên chức 2 ĐVSN Đơn vị sự nghiệp ĐVSNCL Đơn vị sự nghiệp công lập 3 GDĐT Giáo dục đào tạo 4 KBNN Kho bạc Nhà nước 5 KHCN Khoa học công nghệ 6 NCKH Nghiên cứu khoa học 7 NSNN Ngân sách nhà nước 8 TCTC Tự chủ tài chính TNTT Thu nhập tăng thêm 9 TSCĐ Tài sản cố định UBND Ủy ban nhân dân 10 XDCB Xây dựng cơ bản iv
DANH MỤC CÁC BẢNG Danh mục Tên bảng biểu Trang Tình hình biên chế của Trường Đại học Thủ đô Hà Bảng 2.1 40 Nội giai đoạn 2020- 2022 Cơ cấu tổ chức bộ máy của các đơn vị thuộc Trường Sơ đồ 41 Đại học Thủ đô Hà Nội Nguồn thu của Trường Đại học Thủ đô Hà Nội giai Bảng 2.2 51 đoạn 2020 - 2022 Nguồn kinh phí tự chủ của Trường Đại học Thủ đô Bảng 2.3 52 Hà Nội giai đoạn 2020 - 2022 Mức thu học phí của Trường Đại học Thủ đô Hà Nội Bảng 2.4 53 giai đoạn 2020- 2022 Chi hoạt động tại Trường Đại học Thủ đô Hà Nội Bảng 2.5 57 năm 2020 - 2022 Báo cáo thực hiện trích lập các quỹ sự nghiệp tại Bảng 2.6 60 Trường Đại học Thủ đô Hà Nội năm 2020 - 2022 Báo cáo thực trạng sử dụng các quỹ sự nghiệp tại Bảng 2.7 62 Trường Đại học Thủ đô Hà Nội năm 2020 - 2022 v
PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong những năm qua, Đảng và Nhà nước ta đã ban hành nhiều văn bản quan trọng và tích cực lãnh đạo, chỉ đạo toàn hệ thống chính trị tổ chức thực hiện nhiều chủ trương, chính sách, biện pháp đổi mới hệ thống tổ chức và hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập. Cụ thể hóa Nghị quyết Đại hội XII của Đảng, Hội nghị Trung ương 5 khóa XII ban hành Nghị quyết số 11-NQ/TW, ngày 03/6/2017, về hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, tiếp tục chỉ rõ: “Hoàn thiện thể chế, đổi mới và nâng cao hiệu quả hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập. Trao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm đầy đủ cho các đơn vị sự nghiệp công lập về phạm vi hoạt động, tổ chức bộ máy, biên chế, nhân sự và tài chính gắn với cơ chế đánh giá độc lập” [2]. Ngày 21/6/2021, Nghị định số 60/2021/NĐ-CP quy định cơ chế tự chủ tài chính của đơn vị sự nghiệp công lập thay thế Nghị định số 16/2015/NĐ-CP, Nghị định số 43/2006/NĐ-CP. Những điều chỉnh này ban đầu đã tạo ra những thuận lợi cho các cơ sở giáo dục công lập khi được giao thêm quyền tự chủ và nâng cao trách nhiệm trong việc minh bạch hoạt động của mình và linh hoạt trong việc tìm kiếm các nguồn vốn cho việc giáo dục trong xã hội. Tuy nhiên, 1
việc giao quyền này vẫn còn rất ít và chưa thực sự phù hợp; mặc dù có trao quyền tự chủ nhưng việc kiểm soát mức thu phí theo các quy định của Nhà nước là không linh hoạt, vẫn khống chế mức trần thu học phí; công tác nhân sự và bộ máy chưa được chủ động hoàn toàn. Việc thực hiện cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm theo Nghị định số 43/2006/NĐ-CP, 60/2021/NĐ-CP đã được thực hiện và đã đạt nhiều kết quả tích cực. Sự can thiệp của cơ quan quản lý Nhà nước đối với đơn vị SNCL đã được giảm bớt, tạo điều kiện cho việc kiểm soát chi tiêu nội bộ, phát huy tính dân chủ, chủ động, sáng tạo của người lao động và tạo quyền tự chủ, chủ động cho đơn vị trong việc quản lý chi tiêu tài chính. Qua khảo sát tại Trường Đại học Thủ đô Hà Nội đối với việc thực hiện cơ chế tự chủ tài chính theo Nghị định số 43/2006/NĐ-CP, sau đó là 60/2021/NĐ-CP, NĐ 43/2006/NĐ-CP, kết quả thu được cho thấy tác động tích cực của cơ chế tự chủ tài chính của ĐVSN công lập; bên cạnh đó việc tổ chức thực hiện cơ chế TCTC cũng có những vấn đề bất cập, hạn chế tác động đối với kết quả của quá trình đổi mới. Nhận thức rõ tính chất cấp thiết của vấn đề, tôi đã lựa chọn đề tài “Cơ chế tự chủ tài chính Trường Đại học Thủ đô Hà Nội” làm đề tài tốt nghiệp Thạc sỹ Quản lý kinh tế tại Học viện Hành chính quốc gia với hy vọng góp phần tích cực cho việc hoàn thiện cơ chế tự chủ của Trường Đại học Thủ Đô Hà Nội. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Từ khi Nghị định 43/2006/NĐ-CP và sau nữa là Nghị định 16/2015/NĐ- CP và mới nhất là Nghị định 60/2021/NĐ-CP của Chính phủ ban hành và được áp dụng cơ chế tự chủ tài chính của ĐVSN công lập cho đến nay, đây là vấn đề thu hút nhiều mối quan tâm của các chuyên gia, nhà nghiên cứu, lãnh đạo Cơ quan, ban ngành, địa phương. Đã có nhiều hội nghị sơ kết, tổng kết về việc triển khai sau mỗi giai đoạn áp dụng và các vấn đề liên quan chính sách giáo dục và đào tạo, trong đó có chính sách huy động và quản lý hiệu quả nguồn lực tài 2
chính, chế độ quản lý tài chính đối với các cơ sở đại học, cao đẳng đã được đề cập qua nhiều công trình khoa học của các tác giả trong và ngoài nước. Qua nghiên cứu, tác giả ghi nhận được một số công trình như: nhận của cộng đồng. Dựa trên những tiêu chí này, tác giả đã đề xuất 6 nhóm giải pháp tương ứng nhằm hoàn thiện cơ chế TCTC tại các trường Đại học và Cao đẳng tại Việt Nam [7] Trong bài viết “Thực trạng và giải pháp triển khai cơ chế tự chủ tại các cơ sở giáo dục đại học công lập” Nguyễn Thị Thu Hà đã đề cập đến những thành tựu đạt được khi áp dụng cơ chế tự chủ, bao gồm: (1) sự khẳng định vai trò và vị thế ngày càng tăng của các cơ sở giáo dục đại học công lập trong hệ thống; (2) việc tăng cường năng lực cho đội ngũ giảng viên; (3) sự chuyển biến rõ rệt trong chất lượng đào tạo; (4) sự tập trung đặc biệt vào công tác đảm bảo chất lượng; (5) sự phát triển mạnh mẽ của hoạt động nghiên cứu, Khoa học Công nghệ (KHCN), và hợp tác quốc tế; (6) sự nâng cao năng lực tự chủ và trách nhiệm xã hội của các cơ sở giáo dục đại học công lập. Tuy nhiên, bài viết cũng chỉ ra một số thách thức vẫn tồn tại, gồm: (1) thiếu sót và không đồng bộ trong cơ chế và chính sách về tự chủ, với một số nội dung chưa được thống nhất và thiếu chính sách, cơ chế mạnh mẽ để thúc đẩy quá trình tự chủ; (2) sự thiếu kết nối giữa việc thực hiện tự chủ và đổi mới trong quản trị đại học tại các cơ sở giáo dục đại học công lập; (3) việc giao quyền tự chủ chưa phản ánh đúng năng lực thực tế của các cơ sở giáo dục đại học công lập. Dựa trên những vấn 3
đề này, tác giả đã đề xuất một số giải pháp như: (1) hoàn thiện hệ thống chính sách về tự chủ đại học; (2) tổng kết và đánh giá thí điểm thực hiện cơ chế tự chủ giáo dục đại học, cùng với việc nghiên cứu xây dựng mô hình tự chủ đại học phù hợp với điều kiện Việt Nam; (3) đầu tư vào cơ sở vật chất và điều kiện để đảm bảo chất lượng đào tạo; (4) tăng cường kiểm định chất lượng giáo dục; (5) thúc đẩy quá trình đổi mới và nâng cao hiệu quả quản trị đại học [18]. Nguyễn Thị Hương trong bài viết “Giải pháp đẩy mạnh tự chủ tài chính tại Đại học Quốc gia Hà Nội” đã tập trung đánh giá ba khía cạnh chính, bao gồm: (1) việc thực hiện quản lý tài chính theo cơ chế Tự chủ Tài chính (TCTC) ở ba cấp quản lý khác nhau; (2) quản lý ngân sách liên kết một cách chi tiết với các yêu cầu về sản phẩm đầu ra; (3) phân bổ ngân sách dựa trên nhiệm vụ và khối lượng công việc, từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm tăng cường TCTC tại Đại học Quốc gia Hà Nội. Các giải pháp chủ yếu tập trung vào: (i) Phân bổ nguồn lực dựa trên kết quả đầu ra: Đề xuất việc phân bổ nguồn lực tài chính dựa trên hiệu suất và kết quả đầu ra của các đơn vị trong trường, nhằm khuyến khích sự hiệu quả và đổi mới. (ii) Áp dụng hình thức nhà nước đặt hàng đối với các ngành khoa học cơ bản: Thực hiện hình thức nhà nước đặt hàng để tăng cường sự quản lý và định hình các ngành khoa học cơ bản theo hướng có lợi ích lâu dài cho xã hội. (iii) Thực hiện tăng học phí đối với ngành có xã hội hóa cao: Đề xuất việc tăng học phí đối với các ngành đào tạo có mức độ xã hội hóa cao, nhằm tạo nguồn lực tài chính tự chủ và nâng cao chất lượng giáo dục. (iv) Phân cấp mạnh công tác quản lý tài chính cho các trường thành viên: Đề xuất việc tăng cường phân cấp trong quản lý tài chính để giúp các trường thành viên có thêm trách nhiệm và quyền lực trong việc quản lý nguồn lực tài chính của mình. Bằng cách này, tác giả đưa ra những giải pháp cụ thể nhằm thúc đẩy cơ chế Tự chủ Tài chính tại Đại học Quốc gia Hà Nội [19] 4
Trong bài viết “Tự chủ tài chính tại Trường Đại học Kinh tế Quốc dân” Đặng Thị Lệ Xuân đã đề cập đến các khía cạnh của cơ chế Tự chủ Tài chính (TCTC), tập trung vào (1) chính sách học phí; (2) thu sự nghiệp; (3) chính sách miễn giảm học phí và học bổng; (4) đầu tư mua sắm. Tác giả đã đưa ra một số đề xuất nhằm hoàn thiện cơ chế tài chính cho đại học tự chủ, bao gồm: (i) Phát triển tín dụng cho sinh viên: Đề xuất triển khai các chính sách tín dụng để hỗ trợ sinh viên trong việc chi trả học phí và các chi phí sinh hoạt khác. (ii) Miễn thuế đối với phần doanh thu tài trợ cho trường: Đề xuất áp dụng chính sách miễn thuế đối với các khoản doanh thu được tài trợ cho trường, nhằm tăng nguồn thu nhập tự chủ. (iii) Chính sách tài trợ cho NCKH và đầu tư cơ sở vật chất: Đề xuất xây dựng chính sách hỗ trợ tài chính cho các dự án Nghiên cứu Khoa học và phát triển cơ sở vật chất để nâng cao chất lượng giáo dục và nghiên cứu. (iv) Cho phép tăng học phí từng bước: Đề xuất cho phép các trường tăng học phí từng bước để đối mặt và bù đắp chi phí tăng lên trong quá trình đảm bảo chất lượng giáo dục. Những đề xuất này được hình thành để cải thiện cơ chế tài chính của Đại học Kinh tế Quốc dân và đồng thời tạo ra nguồn lực ổn định hơn để phục vụ mục tiêu tự chủ tài chính của trường [35] Luận văn thạc sỹ có tiêu đề “Quản lý tài chính tại Trường Cao đẳng Lương thực thực phẩm Đà Nẵng” của Nguyễn Thị Kim Anh (2012) đã trình bày chi tiết về quá trình quản lý tài chính tại trường. Nghiên cứu của tác giả đã đặc biệt tập trung vào việc phân tích thực trạng quản lý tài chính của Trường Cao đẳng Lương thực thực phẩm Đà Nẵng, đồng thời đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện quá trình quản lý tài chính của đơn vị. Nội dung của luận văn tập trung vào việc mô tả hiện trạng quản lý tài chính của trường, phân tích các thách thức và vấn đề mà đơn vị đang phải đối mặt trong quá trình quản lý nguồn lực tài chính. Tác giả cũng đã đề xuất những giải pháp cụ thể và khả thi để cải 5
thiện quá trình này, nhằm tăng cường hiệu suất và bền vững trong quản lý tài chính của trường Cao đẳng Lương thực thực phẩm Đà Nẵng [1] thiện và hoàn thiện việc thực hiện cơ chế tự chủ tài chính tại trường. Nội dung của luận văn chủ yếu tập trung vào việc phân tích chi tiết về cách thức thực hiện cơ chế tự chủ tài chính tại Trường Trung cấp Kinh tế Hà Nội, đồng thời nêu rõ những khó khăn, thách thức và vấn đề mà đơn vị đang phải đối mặt trong quá trình này. Tác giả đã đưa ra các giải pháp cụ thể và thiết thực nhằm giúp đơn vị cải thiện cơ chế tự chủ tài chính, tăng cường hiệu suất quản lý và bền vững trong quá trình phát triển của Trường Trung cấp Kinh tế Hà Nội. Trong bài viết “Bài học trong quá trình tự chủ tại Đại học Kinh tế, Đại học Đà Nẵng” của Trần Nguyên Khôi (2016), tác giả nhấn mạnh rằng quá trình thực hiện tự chủ đại học và cơ chế Tự chủ Tài chính (TCTC) tại Trường Đại học Kinh tế, Đại học Đà Nẵng đòi hỏi sự chú trọng vào các khía cạnh sau: Xây dựng chiến lược phát triển dựa trên sự phát triển của Đại học Vùng: Tác giả đề xuất rằng chiến lược phát triển của các đại học thành viên cần phải được xây dựng trên cơ sở của phát triển toàn diện của Đại học Vùng; Chú trọng đồng thời vào chương trình chất lượng cao và chương trình đại trà: Tác giả nhấn mạnh sự quan trọng của việc tập trung không chỉ vào chương trình chất lượng cao mà còn đặt sự chú ý vào việc phát triển chương trình đại trà, mang lại sự đa dạng và phổ quát trong đào tạo; Thực hiện kiểm định và công khai chất lượng: Tác giả đề xuất việc thực hiện kiểm định và công khai chất lượng giáo dục, giúp đảm bảo sự minh bạch và tính minh bạch trong quá trình đánh giá chất lượng; 6
Đa dạng hóa nguồn thu và nâng cấp cơ sở vật chất: Tác giả đề cập đến việc đa dạng hóa nguồn thu nhập và đầu tư vào việc nâng cấp cơ sở vật chất, nhằm tối ưu hóa điều kiện học tập và nghiên cứu; Quốc tế hóa các hoạt động: Tác giả khuyến khích việc quốc tế hóa các hoạt động để mở rộng tầm nhìn, tăng cường hợp tác quốc tế, và nâng cao uy tín của trường [20] nghiên cứu khuyến khích việc cân bằng hoạt động tài chính, đặc biệt là tiết kiệm chi thường xuyên để đầu tư vào cơ sở hạ tầng và mua sắm thiết bị hỗ trợ đào tạo. (iii) Đa dạng hóa nguồn lực một cách hiệu quả: Bài nghiên cứu đề xuất việc đa dạng hóa nguồn lực một cách hiệu quả để nâng cao chất lượng giáo dục. Điều này có thể bao gồm hợp tác với các đối tác ngoại vi và sử dụng nguồn thu nhập từ nhiều nguồn khác nhau. (iv) Hoàn thiện hệ thống văn bản quy định: Bài nghiên cứu đề xuất việc hoàn thiện hệ thống văn bản quy định liên quan đến công tác quản lý tài chính, nhằm đảm bảo tính minh bạch và tuân thủ quy định. (v) Chú trọng ứng dụng thông tin trong quản lý tài chính: Bài nghiên cứu nhấn mạnh sự quan trọng của việc sử dụng thông tin và công nghệ trong quá trình quản lý tài chính để đảm bảo tính chính xác và hiệu quả trong quyết định tài chính [21] 7
Ngoài ra, có một vài luận án, đề tài nghiên cứu khoa học khác, nghiên cứu hoàn thiện cơ chế tự chủ tài chính của các cơ sở sự nghiệp khác. Tuy nhiên không có đề tài khoa học nghiên cứu, tìm hiểu, đánh giá một cách đầy đủ thực trạng cơ chế tự chủ tài chính tại Trường Đại học Thủ đô Hà Nội. Vì vậy, việc nghiên cứu đề tài sẽ góp phần hoàn thiện cơ chế tự chủ, thay đổi cơ chế hoạt động, nâng cao chất lượng hoạt động, góp phần phát triển sự nghiệp giáo dục đại học của trường Đại học Thủ đô Hà Nội nói riêng và các trường Đại học khác nói chung. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là trên cơ sở làm rõ những vấn đề lý luận về cơ chế tự chủ tài chính ở các đơn vị sự nghiệp công lập; phân tích thực trạng về cơ chế tự chủ tài chính tại trường Đại học Thủ đô hà Nội; đề xuất phương hướng và giải pháp hoàn thiện cơ chế tự chủ tài chính tại Trường Đại học Thủ đô trong thời gian tới. 4. Đối tượng, phạm vi của đề tài 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của Luận văn là cơ chế tự chủ tài chính trong đơn vị sự nghiệp công lập tại cơ sở giáo dục đại học công lập. 4.2. Phạm vi nghiên cứu 8
- Phạm vi về không gian: Nghiên cứu cơ chế tự chủ tài chính tại Trường Đại học Thủ đô Hà Nội. - Phạm vi về thời gian: Các số liệu được thu thập để phân tích trong đề tài là giai đoạn 2020 – 2022, định hướng nghiên cứu đến năm 2030. - Phạm vi về nội dung: Trong luận văn, cơ chế tự chủ tài chính được tiếp cận nghiên cứu trên các nội dung chính sau: (i) Tự chủ về các khoản thu, mức thu; (ii) Tự chủ về sử dụng nguồn tài chính; (iii) Tự chủ về tiền lương, tiền công và thu nhập; (iv) Tự chủ về sử dụng kết quả hoạt động tài chính trong năm; (v) Tự chủ về sử dụng các quỹ. Các nội dung nghiên cứu được xây dựng dựa trên Nghị định 43/2006/NĐ-CP của Chính phủ về quyền tự chủ của các đơn vị sự nghiệp công lập. Mặc dù, Nghị định 16/2015/NĐ-CP ra đời năm 2015 nhưng do chưa có thông tư hướng dẫn thực hiện nên trong thời gian nghiên cứu đánh giá thực trạng của luận văn vẫn chủ yếu dựa trên tinh thần Nghị định 43/2006/NĐ-CP, Nghị định 60/2021/NĐ-CP đến đầu năm 2023 mới được áp dụng nên được xem xét trong việc đề xuất giải pháp hoàn thiện cơ chế tự chủ tài chính của Trường Đại học Thủ đô Hà Nội trong thời gian tới. 5. Phương pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận Luận văn được nghiên cứu dựa trên cơ sở phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, khoa học về quản lý kinh tế và tài chính trong cơ quan đơn vị khu vực công. 5.2. Phương pháp nghiên cứu 9
6. Ý nghĩa thực tiễn của đề tài Về thực tiễn: Những giải pháp được đề xuất trong đề tài được áp dụng vào thực tiễn sẽ góp phần nâng cao hiệu quả thực hiện cơ chế tự chủ tài chính tại Trường Đại học Thủ đô Hà Nội. Kết quả nghiên cứu có thể là tài liệu tham khảo có giá trị cho một số cơ quan, đơn vị sự nghiệp trong lĩnh vực giáo dục ở Việt Nam, trong đó có các trường Đại học. 10
7. Kết cấu của đề tài 11
CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KINH NGHIỆM THỰC TIỄN VỀ CƠ CHẾ TỰ CHỦ TÀI CHÍNH TRONG ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP CÔNG LẬP 1.1. Tổng quan về đơn vị sự nghiệp công lập 1.1.1. Khái niệm đơn vị sự nghiệp công lập Điều 9 Luật Viên chức được Quốc hội thông qua ngày 15 tháng 11 năm 2010 quy định: “Đơn vị sự nghiệp công lập là tổ chức do cơ quan có thẩm quyền của Nhà nước,tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội thành lập theo quy định của pháp luật, có tư cách pháp nhân, cung cấp dịch vụ công, phục vụ quản lý Nhà nước” [25]. Các tiêu chí để xác định đơn vị sự nghiệp công lập bao gồm: - Quyết định thành lập: Đơn vị sự nghiệp công lập được xác định thông qua quyết định thành lập, được ban hành bởi cơ quan có thẩm quyền ở cấp Trung ương hoặc địa phương. - Cung cấp kinh phí và tài sản từ Nhà nước: Đơn vị nhận được nguồn kinh phí và tài sản từ ngân sách Nhà nước để thực hiện nhiệm vụ chính trị, chuyên môn và có quyền thực hiện một số khoản thu theo quy định của Nhà nước. - Tổ chức bộ máy, biên chế và bộ máy quản lý tài chính kế toán: Đơn vị sự nghiệp công lập cần có tổ chức bộ máy, biên chế và bộ máy quản lý tài chính kế toán theo quy định của Nhà nước hiện hành. - Mở tài khoản tại Kho bạc Nhà nước: Đơn vị sự nghiệp công lập phải mở tài khoản tại Kho bạc Nhà nước để ghi nhận các khoản kinh phí thuộc Ngân sách Nhà nước theo quy định của Luật Ngân sách nhà nước. Đồng thời, cũng cần mở tài khoản tiền gửi tại ngân hàng hoặc Kho bạc Nhà nước để ghi nhận các khoản thu, chi của hoạt động dịch vụ.. 12
1.1.2. Đặc điểm của đơn vị sự nghiệp công lập của các chủ thể kinh tế. Nhà nước huy động, duy trì và hỗ trợ phát triển các hoạt động sự nghiệp nhằm cung ứng những hàng hoá, dịch vụ trên thị trường chủ yếu để đảm bảo trách nhiệm của Nhà nước đối với việc phân bổ lại thu nhập và đảm bảo các chế độ phúc lợi xã hội khi tham gia phát triển thị trường lao động, đảm bảo tất cả các ngành nghề, các khu vực kinh tế hoạt động ổn định, nâng cao chất lượng, phát triển tài năng, tạo thêm thu nhập, giúp hoạt động kinh tế tăng trưởng và ngày một có hiệu suất cao hơn nữa, đáp ứng nhu 13