Luận văn Thạc sĩ Quản lý tài nguyên và môi trường: Đánh giá công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư của một số dự án trên địa bàn thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:98

Thêm vào BST

Báo xấu

35
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là nghiên cứu đề tài này nhằm tìm ra một số giải pháp nhằm đẩy nhanh tiến độ thực hiện giải phóng mặt bằng và nâng cao hiệu quả việc thực hiện các chính sách bồi thường và hỗ trợ tái định cư phù hợp với địa bàn và chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của thành phố Tam Kỳ.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý tài nguyên và môi trường: Đánh giá công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư của một số dự án trên địa bàn thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam

ĐẠI HỌC HUẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM NGUYỄN THỊ MAI SƯƠNG ĐÁNH GIÁ CÔNG TÁC BỒI THƯỜNG, HỖ TRỢ VÀ TÁI ĐỊNH CƯ CỦA MỘT SỐ DỰ ÁN TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ TAM KỲ, TỈNH QUẢNG NAM” LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG Chuyên ngành: Quản lý đất đai HUẾ - 2018 PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma
ĐẠI HỌC HUẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM NGUYỄN THỊ MAI SƯƠNG ĐÁNH GIÁ CÔNG TÁC BỒI THƯỜNG, HỖ TRỢ VÀ TÁI ĐỊNH CƯ CỦA MỘT SỐ DỰ ÁN TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ TAM KỲ, TỈNH QUẢNG NAM” LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG Chuyên ngành: Quản lý đất đai Mã số: 8.85.01.03 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC PGS.TS. HUỲNH VĂN CHƯƠNG HUẾ - 2018 PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ luận văn nào khác. Tôi xin cam đoan rằng thông tin trích dẫn trong luận văn đều đã được chỉ rõ nguồn gốc. Tác giả luận văn Nguyễn Thị Mai Sương PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma
ii LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành chương trình đào tạo Cao học ngành Quản lý đất đai và khóa luận tốt nghiệp này, tôi xin trân trọng cám ơn: Trước hết, tôi xin chân thành cám ơn đến quý thầy cô giáo khoa Tài nguyên đất và Môi trường nông nghiệp cùng toàn thể thầy cô giáo Trường Đại học Nông Lâm Huế đã trang bị cho tôi nhiều kiến thức bổ ích và quý giá trong suốt thời gian học tập tại trường. Xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến thầy PGS.TS. Huỳnh Văn Chương; giáo viên hướng dẫn khoa học đã tận tình giúp đỡ; chỉ bảo cho tôi trong suốt quá trình học tập cũng như hoàn thành luận văn tốt nghiệp. Cám ơn sự hợp tác, giúp đỡ và chia sẻ của các cán bộ Phòng Tài nguyên và môi trường, Trung tâm bồi thường và giaỉ phóng mặt bằng thành phố Tam Kỳ, Phòng Bồi thường và giải phóng mặt bằng thuộc Ban quản lý Khu kinh tế mở Chu Lai, cán bộ và nhân dân xã Tam Thăng, tuyến đường Điện Biên Phủ trong thời gian khảo sát thực địa tại địa phương. Xin được gửi lời cám ơn đến gia đình, đồng nghiệp, bạn bè và những người thân đã động viên tôi trong suốt thời gian học tập và hoàn thành khóa luận này. Xin chân thành cám ơn! Huế, tháng năm 2018 Học viên thực hiện Nguyễn Thị Mai Sương PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma
iii TÓM TẮT Trong thời gian qua, việc giải phóng mặt bằng, thu hồi đất đã gặp không ít khó khăn, làm ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện của nhiều dự án trên địa bàn thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam. Để đánh giá thực trạng, tìm hiểu nguyên nhân, từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm góp phần đẩy nhanh tiến độ của công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng, đáp ứng được yêu cầu cải cách hành chính của nhà nước trên địa bàn, tôi đã tiến hành thực hiện đề tài: “Đánh giá công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư của một số dự án trên địa bàn thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam” Với phương pháp điều tra thu thập số liệu, tài liệu liên quan đến công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư của một số dự án trên địa bàn, đồng thời tiến hành thu thập thông tin của các tổ chức, hộ gia đình và cá nhân trong diện giải tỏa bồi thường và bố trí tái định cư thông qua phiếu điều tra hoặc phỏng vấn trực tiếp các đối tượng có liên quan như: Các cấp chính quyền, Ban quản lý các dự án, các cơ quan tổ chức có liên quan khác và phỏng vấn người dân, cán bộ địa phương,... để thu thập các thông tin sơ cấp nhằm đạt được mục đích nghiên cứu. Kết quả nghiên cứu đề tài cho thấy: - Qua các năm nhìn chung công tác quản lý đất đai tại thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam có tổ chức và dần dần đi vào nề nếp, ổn định hơn nhờ có các văn bản hướng dẫn thực hiện công tác quản lý đất đai của thành phố và của tỉnh. Tuy nhiên hệ thống lưu trữ hồ sơ, dữ liệu địa chính còn thiếu khoa học nên khi thu hồi, xây dựng phương án bồi thường, hỗ trợ mất rất nhiều thời gian và công sức. - Trong giai đoạn năm 2014 – 2018, việc thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư tại thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam được coi là “thành công”. Đến nay, KCN Tam Thăng đã GPMB đạt tỷ lệ 95,24%, dự án đường Điện Biên Phủ đạt 90% tạo quỷ đất sạch, đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật và kêu gọi nhà đầu tư; nhiều dự án được triển khai đúng tiến độ, tạo việc làm cho người lao động, góp phần đẩy nhanh tốc độ công nghiệp hóa, hiện đại hóa, thực hiện tốt các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Bên cạnh những kết quả đạt được, việc thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư của các dự án, tỉnh Quảng Nam cũng còn một số khó khăn, tồn tại nhất định, cụ thể: - Công tác tổ chức thực hiện chưa được chuyên môn hóa và còn yếu kém trong tổ chức thực hiện; các cán bộ trực tiếp thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư chưa đảm bảo về trình độ chuyên môn và khả năng tổ chức thực hiện, chưa được đào tạo và bồi dưỡng chuyên môn sâu để thực hiện chính sách về bồi thường, hỗ trợ và PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma
iv tái định cư. Do vậy, dẫn đến việc thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ khi nhà nước thu hồi đất gặp khó khăn, hạn chế hơn. - Việc thực hiện nguyên tắc dân chủ, công khai, công bằng, đúng luật có lúc còn thiếu kinh nghiệm, còn mang tính hình thức tạo nên hoang mang đối với người dân có đất thu hồi. - Trình tự và tổ chức thực hiện phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư của dự án về cơ bản thực hiện đúng quy định tại các nghị định về thu hồi đất, GPMB, giá đất. Việc chi trả tiền bồi thường, hỗ trợ được thực hiện nghiêm túc, đảm bảo các quy định của pháp luật. Tuy vậy, đơn giá bồi thường về đất đai còn thấp so với thực tế, giá bồi thường về cây cối, hoa màu, vật kiến trúc cũng tương đối thấp. Các hạng mục về vật kiến trúc quy định chưa đầy đủ, gây khó khăn trong việc áp giá. Trước những hạn chế, bất cập trong công tác giải phóng mặt bằng, đề tài đã nghiên cứu, đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện hơn công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư, tăng cường sự tham gia của người dân như: khẩn trương hoàn thiện các chính sách, pháp luật nhằm đảm bảo tính nhất quán, đảm bảo công bằng, tránh tình trạng mỗi địa phương, mỗi dự án có chính sách khác nhau. Một số giải pháp nhằm nâng cao năng lực nguồn nhân lực, đội ngũ cán bộ thực hiện công tác giải phóng mặt bằng, nâng cao tinh thần trách nhiệm của cán bộ trong việc giải quyết hồ sơ cho công dân. Một số giải pháp nhằm tăng cường sự tham gia của người dân, giúp người dân chủ động trong việc tiếp cận thông tin cũng như đóng góp ý kiến cho việc thực hiện dự án, góp phần đẩy nhanh tiến độ dự án, giúp cho các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước ta đạt được sự đồng thuận cao của người dân. PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma
v MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ......................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................. ii TÓM TẮT .................................................................................................................. iii MỤC LỤC ................................................................................................................... v BẢNG CHÚ GIẢI NHỮNG CỤM TỪ VIẾT TẮT................................................... viii DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU SƠ ĐỒ ................................................................... ix DANH MỤC CÁC HÌNH ẢNH .................................................................................. x MỞ ĐẦU ..................................................................................................................... 1 1. ĐẶT VẤN ĐỀ ......................................................................................................... 1 2. MỤC ĐÍCH, MỤC TIÊU CỦA ĐỀ TÀI .................................................................. 2 2.1. MỤC ĐÍCH .......................................................................................................... 2 2.2. MỤC TIÊU ........................................................................................................... 2 3. Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN ............................................................... 2 3.1. Ý NGHĨA KHOA HỌC ........................................................................................ 2 3.2. Ý NGHĨA THỰC TIỄN ........................................................................................ 3 CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ....................................... 4 1.1. CƠ SỞ LÝ LUẬN ................................................................................................ 4 1.1.1. Các khái niệm .................................................................................................... 4 1.1.2. Bản chất của công tác giải phóng mặt bằng, bồi thường và hỗ trợ tái định cư.......... 6 1.1.3. Đặc điểm của công tác giải phóng mặt bằng, bồi thường hỗ trợ tái định cư ........ 7 1.2. CƠ SỞ THỰC TIỄN............................................................................................. 8 1.2.1. Kinh nghiệm của một số nước trên thế giới về giải phóng mặt bằng, bồi thường và hỗ trợ tái định cư ..................................................................................................... 8 1.2.2. Chính sách giải phóng mặt bằng, bồi thường và hỗ trợ tái định cư qua các thời kỳ ở nước ta ................................................................................................................. 9 1.2.3. Tình hình thực hiện công tác giải phóng mặt bằng, bồi thường và bố trí tái định cư ở nước ta ............................................................................................................... 12 PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma
vi 1.2.4. Ảnh hưởng của công tác giải phóng mặt bằng, bồi thường và hỗ trợ tái định cư đến kinh tế - xã hội .................................................................................................... 13 1.2.5. Thực trạng công tác giải phóng mặt bằng, bồi thường và hỗ trợ tái định cư ở tỉnh Quảng Nam ............................................................................................................... 14 1.3. CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI ............... 15 CHƯƠNG 2 NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................... 17 2.1. PHẠM VI, ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU........................................................... 17 2.1.1. Phạm vi nghiên cứu .......................................................................................... 17 2.1.2. Đối tượng nghiên cứu....................................................................................... 17 2.2. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ............................................................................... 17 2.3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ....................................................................... 18 2.3.1. Phương pháp thu thập số liệu, tài liệu ............................................................... 18 2.3.2. Phương pháp điều tra khảo sát thực địa ............................................................ 20 2.3.3. Phương pháp tổng hợp, phân tích, xử lý số liệu ................................................ 20 2.3.4. Phương pháp chuyên gia .................................................................................. 20 2.3.5. Phương pháp bản đồ ......................................................................................... 20 2.3.6. Phương pháp tổng hợp và xử lí số liệu, tài liệu ................................................. 20 CHƯƠNG 3 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ...................................... 22 3.1. KHÁI QUÁT VỀ ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN, KINH TẾ - XÃ HỘI ...................... 22 3.1.1. Điều kiện tự nhiên ............................................................................................ 22 3.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội ................................................................................. 28 3.1.3. Đánh giá chung về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam ........................................................................................................ 32 3.2. ĐÁNH GIÁ CÔNG TÁC QUẢN LÝ VÀ SỬ DỤNG ĐẤT TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ TAM KỲ, TỈNH QUẢNG NAM ........................................................ 33 3.2.1. Công tác quản lý Nhà nước về đất đai .............................................................. 33 3.2.2. Tình hình biến động đất đai trên địa bàn Thành phố Tam Kỳ ........................... 39 3.2.3. Thực trạng công tác giải phóng mặt bằng, bồi thường và hỗ trợ tái định cư ở thành phố Tam Kỳ ..................................................................................................... 44 PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma
vii 3.3. QUÁ TRÌNH THỰC HIỆN CÔNG TÁC BỒI THƯỜNG, HỖ TRỢ VÀ TÁI ĐỊNH CƯ TẠI KHU CÔNG NGHIỆP TAM THĂNG VÀ ĐƯỜNG ĐIỆN BIÊN PHỦ THÀNH PHỐ TAM KỲ ............................................................................................ 45 3.3.1. Dự án khu công nghiệp Tam Thăng, thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam ....... 45 3.3.2. Dự án Đường Điện Biên Phủ, thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam ................. 57 3.3.3. Chính sách hỗ trợ, tái định cư của 2 dự án ........................................................ 66 3.3.4. Đánh giá chung ................................................................................................ 72 3.3.5. Tổng hợp quan điểm của người dân có đất bị thu hồi đối với mức bồi thường, hỗ trợ tại KCN Tam Thăng và dự án đường Điện Biên Phủ ............................................ 73 3.4. ĐỀ XUẤT MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐẨY NHANH TIẾN ĐỘ BỒI THƯỜNG, HỖ TRỢ VÀ TÁI ĐỊNH CƯ TẠI KCN TAM THĂNG VÀ ĐƯỜNG ĐIỆN BIÊN PHỦ TRONG THỜI GIAN TỚI. ........................................................................................ 75 3.4.1. Giải pháp về chính sách bồi thường, hỗ trợ và TĐC ......................................... 75 3.4.2. Giải pháp về tổ chức thực hiện ......................................................................... 77 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .................................................................................... 78 1. Kết luận ................................................................................................................. 78 2. Kiến nghị ............................................................................................................... 79 TÀI LIỆU THAM KHẢO.......................................................................................... 81 PHỤ LỤC .................................................................................................................. 83 PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma
viii BẢNG CHÚ GIẢI NHỮNG CỤM TỪ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Diễn giải BQL Ban quản lý BTC Bộ Tài Chính BTHT & TĐC Bồi thường hỗ trợ và tái định cư BTNMT Bộ Tài nguyên Môi trường CNH-HĐH Công nghiệp hóa-hiện đại hóa CNQSDĐ Chứng nhận quyền sử dụng đất GPMB Giải phóng mặt bằng HĐND Hội Đồng Nhân Dân KCN Khu công nghiệp KT-XH Kinh tế - xã hội NĐ-CP Nghị đinh-Chính phủ QĐ-UBND Quyết định-Ủy ban Nhân dân QSDĐ Quyền sử dụng đất UBND Ủy ban nhân dân TĐC Tái định cư TP Thành phố TT Thông tư PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma
ix DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Bảng 3.1. Hiện trạng sử dụng đất năm 2018............................................................... 39 Bảng 3.2. Cơ cấu các loại đất năm 2018 .................................................................... 41 Bảng 3.3. Biến động đất đai theo mục đích sử dụng đất giai đoạn 2016-2018 ........... 42 Bảng 3.4. Tổng hợp kinh phí bồi thường, hỗ trợ và tái định cư tại dự án KCN Tam Thăng ........................................................................................................................ 52 Bảng 3.5. Đơn giá đất bồi thường của dự án KCN Tam Thăng .................................. 53 Bảng 3.6. Kết quả bồi thường thiệt hại về đất của dự án KCN Tam Thăng ................ 53 Bảng 3.7. Cơ cấu quy hoạch sử dụng đất KCN Tam Thăng ....................................... 56 Bảng 3.8. Tổng hợp đối tượng được bồi thường và không được bồi thường của dự án đường Điện Biên Phủ................................................................................................. 61 Bảng 3.9. Tổng hợp kinh phí bồi thường, hỗ trợ và tái định cư tại dự án đường Điện Biên Phủ .................................................................................................................... 62 Bảng 3.10. Đơn giá đất bồi thường của dự án KCN Tam Thăng ................................ 62 Bảng 3.11. Kết quả bồi thường thiệt hại về đất của dự án KCN Tam Thăng.............. 63 Bảng 3.12. Kết quả tái định cư dự án KCN Tam Thăng ............................................. 70 Bảng 3.13. Kết quả tái định cư dự án đường Điện Biên Phủ....................................... 71 Bảng 3.14. Kết quả khảo sát thu thập ý kiến của người dân tại KCN Tam Thăng và đường Điện Biên Phủ đối với đơn giá bồi thường về đất ............................................ 73 Bảng 3.15. Kết quả khảo sát thu thập ý kiến của người dân tại KCN Tam Thăng và đường Điện Biên Phủ đối với đơn giá bồi thường về tài sản, hỗ trợ, tái định cư ......... 74 Bảng 3.16. Tổng hợp đánh giá về việc làm, thu nhập của người dân tại dự án KCN Tam Thăng và dự án đường Điện Biên Phủ ............................................................... 75 PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma
x DANH MỤC CÁC HÌNH ẢNH Hình 3.1. Sơ đồ thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam ................................................ 22 Hình 3.2. Sơ đồ khu đô thị mới thành phố Tam Kỳ .................................................... 28 Hình 3.3. Biểu đồ cơ cấu các loại đất thành phố Tam Kỳ năm 2018 ........................... 41 Hình 3.4. Khu công nghiệp Tam Thăng ..................................................................... 49 Hình 3.5. Khu công nghiệp Tam Thăng mô hình 3D .................................................. 49 Hình 3.6. Dự án Điện Biên Phủ đang thi công ........................................................... 59 Hình 3.7. Khu dân cư của dự án KCN Tam Thăng ..................................................... 71 Hình 3.8. Khu dân cư của dự án Điện Biên Phủ ......................................................... 72 PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma
1 MỞ ĐẦU 1. ĐẶT VẤN ĐỀ Đất đai là tài nguyên vô cùng quý giá của nhân loại, là cơ sở để sản xuất ra của cải vật chất. Đất đai là hàng hóa đặc biệt có tính cố định về vị trí và không thay đổi về số lượng, là yếu tố quan trọng có tác động mạnh mẽ đến đời sống của con người. Trong tình hình đất nước ta hiện nay thì công tác đền bù giải phóng mặt bằng là một trong những thành phần cần thiết gắn liền với tiến trình đi lên giàu mạnh của đất nước. Công tác này giải quyết các vấn đề về quỹ đất để phục vụ cho phát triển các ngành kinh tế, an ninh, quốc phòng, giao thông, công trình phúc lợi, khu dân cư …để đất nước không những giàu mạnh mà an ninh chính trị còn được giữ vững, góp phần đưa Việt Nam hội nhập với thế giới. Đặc điểm của công tác giải phóng mặt bằng, đền bù và bố trí tái định cư là mang tính nhạy cảm, đa dạng và phức tạp. Trong khi hệ thống pháp luật chính sách về đất đai nhà ở hiện nay chưa thật sự hoàn thiện còn những vấn đề bất cập cần sửa đổi, bổ sung cộng với công tác quản lý còn yếu kém gây ra tình trạng kiện cáo, khiếu nại kéo dài. Thực hiện nghị quyết Đại hội Đảng bộ lần thứ XIX TP.Tam Kỳ với mục tiêu “Tập trung mọi nguồn lực hoàn thiện quy hoạch, đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng để đạt các tiêu chí đô thị loại II”, có thể thấy diện mạo đô thị khởi sắc khá rõ. Các trục chính đô thị, các tuyến giao thông đối ngoại trọng điểm của tỉnh đã được quan tâm đầu tư xây dựng. Thành phố cũng quan tâm đến các dự án chỉnh trang làm đẹp đô thị. Việc khớp nối các tuyến đường, hạ tầng khu dân cư, hệ thống cấp thoát nước, vỉa hè, cây xanh, điện chiếu sáng được đầu tư khá nhiều, góp phần làm cho bức tranh đô thị ngày càng xanh, sạch, đẹp và văn minh hơn. Bên cạnh kết cấu hạ tầng đô thị, trong 5 năm qua, hạ tầng kinh tế cũng có sự chuyển biến mạnh mẽ, đồng bộ nhờ sự quan tâm chỉ đạo của thành phố. Khu công nghiệp Thuận Yên, Tam Thăng, Trường Xuân được đầu tư cơ sở hạ tầng, mặt bằng sạch tạo điều kiện thuận lợi thu hút một số doanh nghiệp lớn trong và ngoài nước như Tập đoàn Panko Hàn Quốc, Công ty CP Y tế Shin Chang Medial Hàn Quốc, Công ty CP Dệt may Yuongdo Velvet. Hạ tầng thương mại dịch vụ đã tạo ra bước phát triển mang tính đột phá với nhiều dự án quy mô khá lớn, tiêu biểu như khu dịch vụ khách sạn Mường Thanh, khu du lịch nghỉ dưỡng Hạ Thanh, chợ Tam Kỳ. Chính điều này góp phần vào sự phát triển mạnh của ngành thương mại dịch vụ trong thời gian qua, giúp cho tỷ trọng của ngành kinh tế mũi nhọn này chiếm đến gần 73% cơ cấu nền kinh tế TP.Tam Kỳ. PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma
2 Rất nhiều dự án lớn đang được tiến hành trên địa bàn thành phố Tam Kỳ, với hàng ngàn tỷ đồng đã được Nhà nước đầu tư phục vụ cho công tác giải phóng mặt bằng, điều đó càng khẳng định thêm đây là một công việc rất quan trọng. Do vậy, việc nghiên cứu đánh giá công tác giải phóng mặt bằng, bồi thường và hỗ trợ tái định cư là việc làm cần thiết nhằm tìm ra những hướng đi phù hợp với thực trạng sử dụng đất, và đưa ra các giải pháp khắc phục những khuyết điểm trong công tác giải phóng mặt bằng, bồi thường và hỗ trợ tái định cư trên địa bàn thành phố Tam Kỳ, cũng như toàn tỉnh Quảng Nam. Từ lý do đó, được sự phân công của Khoa Tài Nguyên Đất và Môi Trường Nông Nghiệp trường Đại học Nông Lâm Huế và sự hướng dẫn của thầy giáo PGS.TS. Huỳnh Văn Chương, em tiến hành thực hiện đề tài: “Đánh giá công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư của một số dự án trên địa bàn thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam”. 2. MỤC ĐÍCH, MỤC TIÊU CỦA ĐỀ TÀI 2.1. MỤC ĐÍCH Nghiên cứu đề tài này nhằm tìm ra một số giải pháp nhằm đẩy nhanh tiến độ thực hiện giải phóng mặt bằng và nâng cao hiệu quả việc thực hiện các chính sách bồi thường và hỗ trợ tái định cư phù hợp với địa bàn và chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của thành phố Tam Kỳ. 2.2. MỤC TIÊU - Tìm hiểu được thực trạng công tác giải phóng mặt bằng, bồi thường và hỗ trợ tái định cư trên địa bàn thành phố Tam Kỳ - Phân tích được tác động của việc thực hiện chính sách bồi thường, giải phóng mặt bằng khi Nhà nước thu hồi đất đến thu nhập và đời sống của người dân có đất bị thu hồi ở thành phố Tam Kỳ - Đánh giá được tình hình thực hiện công tác giải phóng mặt bằng, bồi thường và hỗ trợ tái định cư tại một số dự án trên địa bàn thành phố Tam Kỳ - Đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác GPMB, BT, HT và TĐC tại TP. Tam Kỳ 3. Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN 3.1. Ý NGHĨA KHOA HỌC Luận văn là công trình khoa học có ý nghĩa lý luận góp phần bổ sung những cơ sở lý luận về công tác giải phóng mặt bằng, bồi thường và hỗ trợ tái định cư PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma
3 3.2. Ý NGHĨA THỰC TIỄN - Phân tích, đánh giá được tình hình thực hiện công tác giải phóng mặt bằng, bồi thường và hỗ trợ tái định cư tại một số dự án trên địa bàn thành phố Tam Kỳ. Chỉ rõ những kết quả đạt được và những tồn tại hạn chế trong công tác giải phóng mặt bằng, bồi thường và hỗ trợ tái định cư - Đưa ra các biện pháp có tính ứng dụng cao trong thực tiễn, nhằm khắc phục những mặt hạn chế, tăng cường những điểm mạnh, nhằm đẩy nhanh tiến độ thực hiện giải phóng mặt bằng và nâng cao hiệu quả việc thực hiện các chính sách bồi thường và hỗ trợ tái định cư phù hợp với địa bàn và chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của thành phố Tam Kỳ. PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma
4 CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 1.1. CƠ SỞ LÝ LUẬN 1.1.1. Các khái niệm 1.1.1.1. Hỗ trợ Bên cạnh thuật ngữ bồi thường, trong các văn bản pháp luật hiện hành còn đề cập đến khái niệm hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất. Hỗ trợ và tái định cư thể hiện chính sách nhân đạo của Nhà nước và biểu hiện bản chất “của dân, do dân và vì dân” của Nhà nước ta nhằm hỗ trợ, chia sẽ khó khăn với người bị thu hồi đất và giúp họ nhanh chóng ổn định cuộc sống. Theo khoản 14, điều 3, Luật Đất đai năm 2013: “Hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất là việc Nhà nước trợ giúp cho người có đất thu hồi để ổn định đời sống, sản xuất và phát triển”[4]. 1.1.1.2. Giá đất Giá đất được xác định là cầu nối các mối quan hệ về đất đai - thị trường - sự quản lý của Nhà nước. Hay nói cách khác, giá đất là công cụ kinh tế để người quản lý và người sử dụng đất tiếp cận với cơ chế thị trường đồng thời cũng là căn cứ để đánh giá sự công bằng trong phân phối đất đai để người sử dụng thực hiện theo nghĩa vụ của mình và Nhà nước điều chỉnh các quan hệ đất đai theo quy hoạch sử dụng đất và pháp luật. Giá cả được xác định trên thị trường thể hiện bằng tiền và chính sự không ổn định của đồng tiền dẫn đến giá cả không ổn định nên thường định giá theo thời gian và giá cũng có giá trị theo thời gian. Giá đất là phương tiện thể hiện nội dung kinh tế của các quan hệ chủ quyền sử dụng đất và là căn cứ tính toán giá trị thu tiền khi giao đất hoặc cho thuê đất, tính giá trị tài sản khi giao đất, bồi thường thiệt hại về đất khi thu hồi và tính thuế đất. Giá đất để tính bồi thường là giá đất theo mục đích đang sử dụng tại thời điểm có quyết định thu hồi đất do UBND cấp tỉnh công bố vào ngày 01 tháng 01 hàng năm theo quy định của Chính phủ; không bồi thường theo giá đất sẽ được chuyển mục đích sử dụng [9]. PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma
5 Theo Giáo Sư Đặng Hùng Võ - Nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường cho biết mức giá này thường thấp hơn nhiều so với giá thị trường. Mức giá cao nhất mà người bị thu hồi đất được trả chỉ bằng khoảng 70 - 80% giá thực tế [22]. Trong thực tế thì luôn luôn tồn tại hai loại giá: Giá đất do Nhà nước quy định và giá thị trường. Giá thị trường thì luôn cao hơn giá Nhà nước, mức độ chênh lệch giữa hai loại giá này xa hơn nếu đó là ở khu vực đô thị - nơi mà thị trường bất động sản phát triển. Như vậy, giá đất do Nhà nước quy định để tính giá đất đền bù, bồi thường thiệt hại càng sát với giá chuyển nhượng quyền sử dụng đất ở thực tế địa phương thì công tác giải phóng mặt bằng, đền bù và bố trí tái định cư càng nhanh gọn và hiệu quả. 1.1.1.3. Định giá đất Định giá đất là một nghệ thuật và khoa học và được hiểu là sự ước tính, đánh giá về giá trị của quyền sử dụng đất bằng hình thái tiền tệ phù hợp với thị trường cho một mục đích sử dụng đất đã được xác định tại một địa điểm, thời điểm xác định. Định giá đất giúp cho Nhà nước có điều kiện nắm chắc để quản lý và điều tiết thị trường bất động sản, hướng thị trường bất động sản hoạt động tích cực lành mạnh. Ngoài ra còn tăng thu ngân sách cho Nhà nước, có điều kiện để thực hiện công bằng, hợp lý về quyền và nghĩa vụ đối với mọi người sử dụng đất. Vì vậy, việc xây dựng một hệ thống giá đất thống nhất, đồng bộ và sát với giá thực tế hơn là rất cần thiết để đền bù, giải phóng mặt bằng và bố trí tái định cư [9]. 1.1.1.4. Giải phóng mặt bằng Giải phóng mặt bằng là quá trình tổ chức thực hiện việc di dời vật kiến trúc, tài sản, cây cối gắn liền với đất trên diện tích đất bị thu hồi để bàn giao lại mặt bằng cho chủ đầu tư thực hiện dự án. Giải phóng mặt bằng tiến hành nhanh hay chậm phụ thuộc vào chính sách bồi thường, hỗ trợ và bố trí tái định cư, công tác quản lý Nhà nước về đất đai của địa phương, kinh phí đầu tư dự án, thời tiết và sự đồng tình ủng hộ của người bị thu hồi đất. GPMB cũng đồng nghĩa với việc ảnh hưởng trực tiếp và có tính quyết định tới sự thành công hay thất bại của dự án. 1.1.1.5. Bồi thường thiệt hại Bồi thường thiệt hại có nghĩa là trả lại tương xứng giá trị và công lao cho một chủ thể nào đó bị thiệt hại về một hành vi của một chủ thể khác. Ở nước ta, đất đai thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước đại diện chủ sở hữu. Vì vậy, bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất là việc Nhà nước trả lại giá trị QSDĐ đối với diện tích đất bị thu hồi cho người bị thu hồi đất [10]. Có 2 loại bồi thường: Bồi thường về đất và bồi thường về tài sản [2]. PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma
6 - Bồi thường về đất là bồi thường đối với toàn bộ diện tích đất Nhà nước thu hồi theo nguyên tắc diện tích đất bị thu hồi bao nhiêu thì đền bù bấy nhiêu. Diện tích đất bồi thường là diện tích đất hợp pháp được xác định lại trên thực địa, thực tế đo đạc diện tích thu hồi của từng chủ sử dụng đất. - Bồi thường về tài sản hiện có gắn liền với đất và các chi phí đầu tư vào đất bị Nhà nước thu hồi gồm: Nhà, các công trình, vật kiến trúc, cây cối hoa màu, mồ mã, công trình kết cấu hạ tầng kỹ thuật gắn liền với đất đai bị thu hồi. 1.1.1.6. Tái định cư Tái định cư là quá trình thiết lập lại cuộc sống cho người bị thu hồi đất phải di chuyển chỗ ở đến nơi ở mới ổn định cả về mặt vật chất lẫn tinh thần. Khu TĐC là địa bàn được quy hoạch để bố trí các điểm TĐC, hệ thống cơ sở hạ tầng, công trình công cộng và khu vực sản xuất. Trong khu TĐC có ít nhất một điểm TĐC [7]. Người sử dụng đất khi Nhà nước thu hồi đất theo quy định của pháp luật mà phải di chuyển chỗ ở thì được bố trí TĐC bằng một trong các hình thức sau: + Bồi thường bằng nhà ở + Bồi thường bằng giao đất ở mới + Bồi thường bằng tiền để tự lo chỗ ở mới [7]. 1.1.2. Bản chất của công tác giải phóng mặt bằng, bồi thường và hỗ trợ tái định cư Công tác bồi thường giải phóng mặt bằng thực hiện từ khi thành lập hội đồng giải phóng mặt bằng cho tới khi bàn giao mặt bằng cho chủ đầu tư. Về mặt hành chính giải phóng mặt bằng là quá trình không tự nguyện, người bị thu hồi đất ngoài mất mát về mặt vật chất nhiều trường hợp còn còn bị ảnh hưởng đến mặt tinh thần là khi tái định cư hoặc có mộ người thân bị di chuyển… Đất nước ta đang trong thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá thì công tác giải phóng mặt bằng, bồi thường và hỗ trợ tái định cư là một phần không thể xem nhẹ của nội dung phát triển bởi vì nó là điều kiện tiên quyết để triền khai các dự án trong tiến trình chỉnh trang đô thị xây dựng đất nước. Tuy nhiên, để thực hiện tốt công việc này đòi hỏi phải tổ chức công tác giải phóng mặt bằng, bồi thường một cách chặt chẽ, hợp lý, khoa học nhằm đảm bảo được tính công bằng, hợp lý, hài hoà giữa lợi ích của Nhà nước và người bị thu hồi đất, tạo mọi điều kiện cho người bị thu hồi đất sớm ổn định đời sống sinh hoạt và sản xuất tại nơi ở mới. Với quan điểm chung và về đạo lý thì cần phải xây dựng khu tái định cư có điều kiện sống ít nhất là bằng hoặc cao hơn so với điều kiện sống trước khi di dời. Ngoài ra còn phải quan tâm đến tập quán sản xuất, phong tục xã hội từng nhóm người, quan hệ họ hàng, cộng đồng...Chỉ khi ấy mới hạn chế được khiếu kiện của nhân dân giúp cho công tác giải phóng mặt bằng được dễ dàng hơn, đẩy nhanh tiến PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma
7 độ thực hiện dự án[5]. 1.1.3. Đặc điểm của công tác giải phóng mặt bằng, bồi thường hỗ trợ tái định cư Bồi thường, hỗ trợ tái định cư, giải phóng mặt bằng, mang tính nhạy cảm, đa dạng và phức tạp, ảnh hưởng nhiều mặt đến đời sống, kinh tế, xã hội của ngươi dân cũng như toàn bộ xã hội. - Tính nhạy cảm: Khi các quy luật sản xuất hàng hoá thay đổi (đất đai, vật liệu xây dựng, các hàng hoá khác) thì đòi hỏi các văn bản pháp luật về đất đai có liên quan đến công tác giải toả đền bù phải thay đổi theo để phù hợp. - Tính đa dạng: Đất đai có tính đa dạng, mỗi địa phương có điều kiện tự nhiên - kinh tế xã hội nhất định. Tuỳ theo từng vùng, từng địa phương mà khung giá do Nhà nước ban hành phục vụ cho công tác giải phóng mặt bằng, bồi thường hỗ trợ và tái định cư là khác nhau tuỳ theo từng dự án mà chính sách hỗ trợ trong công tác giải phóng mặt bằng, bồi thường hỗ trợ và tái định cư cũng rất khác nhau. Tất cả các đặc điểm trên làm cho công tác giải phóng mặt bằng, bồi thường hỗ trợ và tái định cư mang tính đa dạng. - Tính phức tạp: Trong nền kinh tế thị trường hiện nay đất đai trở nên “đắt đỏ” và luôn biến động theo từng ngày. Công tác giải phóng mặt bằng, bồi thường hỗ trợ và tái định cư trở nên phức tạp do các đặc điểm sau: Thứ nhất, trong quá trình thực hiện công tác giải phóng mặt bằng, bồi thường hỗ trợ và tái định cư phải áp dụng nhiều văn bản pháp luật, phải thông qua nhiều cấp, ban ngành để kiểm tra, thẩm định, phê duyệt. Thứ hai, khó khăn phức tạp trong việc xác định đối tượng, điều kiện được đền bù vì do nguồn gốc hình thành đất đai khác nhau, giấy tờ về nguồn sử dụng còn thiếu, chưa chính xác. Thứ ba, quá trình phát triển của nền kinh tế làm cho giá đất ngày càng tăng, giá cả trên thị trường không ngừng biến động giá đền bù ở mỗi thời điểm là khác nhau. Điều này làm cho công tác giải phóng mặt bằng, bồi thường hỗ trợ tái định cư gặp nhiều khó khăn. Thứ tư, dân số ngày càng tăng nên nhu cầu đất cần cho sự phát triển cơ sở hạ tầng kinh tế xã hội, đường sá tăng lên, buộc Nhà nước phải thu hồi đất để thực hiện các dự án phát triển đó. Trong khi đó, trình độ dân trí của người dân ở một số vùng còn thấp nên quá trình giải phóng mặt bằng ở những vùng đó rất phức tạp. Mặt khác, cây trồng và vật nuôi cũng đa dạng không tập trung thống nhất một loại cây trồng, vật nuôi nhất định nên rất khó khăn cho công tác định giá bồi thường cho người dân [5]. PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma
8 1.2. CƠ SỞ THỰC TIỄN 1.2.1. Kinh nghiệm của một số nước trên thế giới về giải phóng mặt bằng, bồi thường và hỗ trợ tái định cư 1.2.1.1. Trung Quốc Về pháp luật đất đai ở Trung Quốc có nhiều nét tương đồng với pháp luật đất đai ở Việt Nam. Tuy nhiên nhìn tổng thể, việc chấp hành pháp luật của người Trung Quốc rất cao, khi Nhà nước thu hồi đất thì người nào sử dụng đất sau đó sẽ có trách nhiệm bồi thường. Người bị thu hồi đất được thanh toán ba loại tiền: tiền bồi thường đất đai, tiền trợ cấp về TĐC, tiền trợ cấp bồi thường hoa màu, các loại tài sản trên đất. Mức bồi thường cho GPMB được thực hiện theo nguyên tắc đảm bảo cho người dân có cuộc sống bằng hoặc cao hơn nơi ở cũ. Việc quản lý GPMB được giao cho các cục quản lý tài nguyên đất đai ở địa phương đảm nhiệm. Để giải quyết nhà ở cho người dân khi GPMB, phương thức chủ yếu của Trung Quốc là trả tiền và hỗ trợ bằng cách tính ba khoản sau: Một là, giá cả xây dựng lại, chênh lệch giữa giá xây dựng lại nhà mới và nhà cũ; Hai là, giá đất tiêu chuẩn; Ba là, trợ cấp về giá cả. Ba khoản này cộng lại là tiền bồi thường về nhà ở. Việc bồi thường nhà ở cho dân ở thành phố khác với việc bồi thường cho dân ở nông thôn, bởi có sự khác nhau về hình thức sở hữu đất đai ở thành thị và nông thôn. Đối với nhà ở của người dân thành phố, Nhà nước bồi thường bằng tiền là chính, với mức giá do thị trường bất động sản quyết định qua các tổ chức trung gian để đánh giá, xác định giá. Với người dân nông thôn, Nhà nước thực hiện theo những cách thức rất linh hoạt, theo đó, mỗi đối tượng khác nhau sẽ có cách bồi thường khác nhau: tiền bồi thường về sử dụng đất đai; tiền bồi thường về hoa màu; bồi thường tài sản tập thể [21]. 1.2.1.2. Thái Lan Tại Thái Lan, cũng giống như ở nhiều nước khác trong khu vực châu Á, quá trình đô thị hoá diễn ra nhanh chóng, mọi giao dịch về đất đai đều do cơ chế thị trường điều tiết. Tuy nhiên, với những dự án do Chính phủ quản lý, việc đền bù được tiến hành theo trình tự: tổ chức nghe ý kiến người dân; định giá đền bù. Giá đền bù phụ thuộc vào từng khu vực, từng dự án. Nếu một dự án mang tính chiến lược quốc gia thì nhà nước đền bù với giá rất cao so với giá thị trường. Nhìn chung, khi tiến hành lấy đất của dân, nhà nước hoặc cá nhân đầu tư đều đền bù với mức cao hơn giá thị trường [20]. 1.2.1.3. Hàn Quốc PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma