Luận văn Thạc sĩ Quản lý và tổ chức công tác giáo dục: Thực trạng và biện pháp nâng cao hiệu quả công tác quản lý việc giảng dạy Tiếng Anh ở các khoa không chuyên ngữ tại trường Đại học Sư phạm TP.Hồ Chí Minh

Chia sẻ: Tiểu Ngư | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:152

Thêm vào BST

Báo xấu

50
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài nghiên cứu nhằm 3 mục tiêu: Nắm rõ thực trạng việc giảng dạy tiếng Anh ở các khoa không chuyên ngữ tại Trường Đại học Sư phạm -Thành phố Hồ Chí Minh; xác định nguyên nhân của thực trạng trên; đề xuất các biện pháp nâng cao hiệu quả công tác quản lý việc giảng dạy tiếng Anh ở các khoa không chuyên ngữ tại Trường Đại học Sư phạm - Thành phố Hồ Chí Minh.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý và tổ chức công tác giáo dục: Thực trạng và biện pháp nâng cao hiệu quả công tác quản lý việc giảng dạy Tiếng Anh ở các khoa không chuyên ngữ tại trường Đại học Sư phạm TP.Hồ Chí Minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH TRẦN THỊ BÌNH THỰC TRẠNG VÀ BIỆN PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ CÔNG TÁC QUẢN LÝ VIỆC GIẢNG DẠY TIẾNG ANH Ở CÁC KHOA KHÔNG CHUYÊN NGỮ TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ CHUYÊN NGÀNH QUẢN LÝ VÀ TỔ CHỨC CÔNG TÁC GIÁO DỤC MÃ SỐ: 5.07.03 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. BÙI NGỌC OÁNH TP.HỐ CHÍ MINH – 2002
MỤC LỤC MỤC LỤC ............................................................................................................ 3 T 0 T 0 CÁC BẢNG SỬ DỤNG TRONG LUẬN VĂN ................................................ 7 T 0 T 0 LỜI CẢM ƠN .................................................................................................... 9 T 0 T 0 PHẦN MỞ ĐẦU:NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG ............................................... 10 T 0 T 0 1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI: ................................................................................................. 10 T 0 T 0 2.MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU: ........................................................................................... 11 T 0 T 0 3.NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU: ........................................................................................... 12 T 0 T 0 4.KHÁCH THỂ VÀ ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU:.......................................................... 12 T 0 T 0 4.1. Khách thể nghiên cứu: ............................................................................................. 12 T 0 T 0 4.2. Đối tượng nghiên cứu: ............................................................................................. 12 T 0 T 0 5. GIẢ THUYẾT NGHIÊN CỨU:...................................................................................... 13 T 0 T 0 6.PHẠM VI VÀ GIỚI HẠN NGHIÊN CỨU: .................................................................... 13 T 0 T 0 6.1.Phạm vi nghiên cứu: ................................................................................................. 13 T 0 T 0 6.2.Địa bàn nghiên cứu:.................................................................................................. 14 T 0 T 0 7.PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU:................................................................................... 14 T 0 T 0 7.1.Phương pháp nghiên cứu lý luận: ............................................................................. 14 T 0 T 0 7.2.Phương pháp điều tra bằng phiếu trưng cầu ý kiến và xử lý số liệu ........................ 14 T 0 T 0 7.3. Phương pháp nghiên cứu sản phẩm để đánh giá chất lượng ................................... 15 T 0 T 0 7.4.Phương pháp thực nghiệm:....................................................................................... 15 T 0 T 0 7.5.Phương pháp toán thống kê: ..................................................................................... 16 T 0 T 0 8. TIẾN TRÌNH NGHIÊN CỨU ........................................................................................ 16 T 0 T 0 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ................ 17 T 0 T 0 1.1. VÀI NÉT VỀ LỊCH SỬ NGHIÊN CỨU VẤN ĐỀ ..................................................... 17 T 0 T 0 1.2. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU .................................................... 20 T 0 T 0
1.2.1. Quá trình dạy học ở đại học: ................................................................................ 20 T 0 T 0 1.2.1.1. Khái niệm chung về quá trình dạy học đại học: ........................................... 20 T 0 T 0 1.2.1.2.Bản chất của quá trình dạy học ở đại học: ..................................................... 22 T 0 T 0 1.2.1.3.Các nhiệm vụ dạy học ở đại học: ................................................................... 22 T 0 T 0 1.2.2. Nội dung của công tác quản lý hoạt động dạy học ở đại học: .............................. 28 T 0 T 0 1.2.2.1.Quản lý mục tiêu giáo dục: ............................................................................ 28 T 0 T 0 1.2.2.2.Quản lý nội dung, chương trình dạy học: ...................................................... 28 T 0 T 0 1.2.2.3.Quản lý hoạt động dạy học: ........................................................................... 29 T 0 T 0 1.2.2.4.Quản lý đội ngũ giáo viên:............................................................................. 32 T 0 T 0 1.2.2.5.Quản lý cơ sở vật chất phục vụ dạy và học: .................................................. 33 T 0 T 0 1.2.3.Một số yếu tố của công tác quản lý việc giảng dạy tiếng Anh ở các khoa không T 0 chuyên ngữ tại các trường đại học:................................................................................. 35 T 0 1.2.3.1.Quản lý mục tiêu của môn học (đầu ra):........................................................ 35 T 0 T 0 1.2.3.2.Quản lý trình độ ban đẩu của sinh viên (đầu vào): ........................................ 37 T 0 T 0 1.2.3.3.Quản lý nội dung, chương trình của môn học: .............................................. 38 T 0 T 0 1.2.3.4.Quản lý cơ sở vật chất và phương tiện kỹ thuật dạy học: .............................. 39 T 0 T 0 1.2.3.5.Quản tỷ việc tổ chức công tác giảng dạy: ...................................................... 39 T 0 T 0 1.2.3.6.Quản lý việc thực hiện các phương pháp dạy học bộ môn: ........................... 41 T 0 T 0 1.2.3.7.Quản lý trình độ của giáo viên:...................................................................... 43 T 0 T 0 1.2.3.8.Quản lý cách kiểm tra, đánh giá kết qua học tập của sinh viên: .................... 43 T 0 T 0 CHƯƠNG 2: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ....................................................... 46 T 0 T 0 2.1.THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ VIỆC GIẢNG DẠY TIẾNG ANH Ở CÁC T 0 KHOA KHÔNG CHUYÊN NGỮ TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM -THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ................................................................................................................... 46 T 0 2.1.1. Thực trạng việc quản lý mục tiêu: ........................................................................ 46 T 0 T 0 2.1.2.Thực trạng việc quản lý nội dung, chương trình bộ môn tiếng Anh: .................... 49 T 0 T 0 2.1.3.Thực trạng việc quản lý cách kiểm tra, đánh giá hiệu quả giảng dạy: .................. 52 T 0 T 0
2.1.4.Thực trạng việc quản lý phương tiện, thiết bị phục vụ giảng dạy: ................... 53 T 0 T 0 2.1.5.Thực trạng việc quản lý tổ chức giảng dạy: .......................................................... 56 T 0 T 0 2.1.6.Thực trạng việc quản lý đội ngũ giáo viên: ........................................................... 59 T 0 T 0 2.1.7. Thực trạng quẩn lý việc thực hiện phương pháp giảng dạy: ................................ 60 T 0 T 0 2.1.8.Thực trạng quản lý việc đánh giá kết quả học tập của sinh viên: .......................... 62 T 0 T 0 2.2.PHÂN TÍCH NGUYÊN NHÂN CỦA THỰC TRẠNG ............................................... 70 T 0 T 0 2.2.1.Nguyên nhân từ việc chỉ đạo tổ chức giảng dạy bộ môn ngoại ngữ ở các khoa T 0 không chuyên ngữ tại các trường đại học:...................................................................... 70 T 0 2.2.2.Nguyên nhân từ việc chỉ đạo tổ chức hoạt động giảng dạy:.................................. 70 T 0 T 0 2.2.3.Nguyên nhân từ việc chỉ đạo tổ chức hoạt động học tập:...................................... 74 T 0 T 0 2.3.ĐỀ XUẤT MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ CÔNG TÁC QUẢN LÝ T 0 VIỆC GIẢNG DẠY TIẾNG ANH Ở CÁC KHOA KHÔNG CHUYÊN NGỮ TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM - TP.HỒ CHÍ MINH. .................................................... 80 T 0 2.3.1.Phân bố bộ môn ngoại ngữ cho phù hợp với đối tượng sinh viên ở các khoa không T 0 chuyên ngữ: .................................................................................................................... 80 T 0 2.3.2.Cải tiến nội dung, chương trình bộ môn tiếng Anh phù hợp và hiệu quả đối vời T 0 sinh viên ở các khoa không chuyên ngữ: ....................................................................... 82 T 0 2.3.3.Tăng thời lượng cho bộ môn ngoại ngữ đối với sinh viên ở các khoa không T 0 chuyên ngữ: .................................................................................................................... 83 T 0 2.3.4.Tăng cường nâng cao trình độ, năng lực của đội ngũ giáo viên giảng dạy tiếng T 0 Anh cho sinh viên tại các khoa không chuyên ngữ: ....................................................... 84 T 0 2.3.5.Tăng cường công tác quản lý chuyên môn, kiểm tra và đánh giá: ........................ 85 T 0 T 0 2.3.6.Nâng cấp và bổ sung các phương tiện, trang thiết bị phục vụ dạy và học: ........... 86 T 0 T 0 2.3.7.Tăng cường việc cải tiến phương pháp giảng dạy tiếng Anh theo hướng giao tiếp T 0 tích cực: .......................................................................................................................... 87 T 0 2.4.THỰC NGHIỆM ĐỔI MỚI NỘI DUNG, CHƯƠNG TRÌNH MÔN HỌC VÀ ĐỔI T 0 MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO HƯỚNG GIAO TIẾP TÍCH CỰC ................. 88 T 0 2.4.1. Mục đích thực nghiệm: ......................................................................................... 88 T 0 T 0
2.4.2. Cách tiến hành thực nghiệm: ................................................................................ 88 T 0 T 0 2.4.3.Kết quả thực nghiệm: ............................................................................................ 90 T 0 T 0 2.4.4. Kết luận chung về thực nghiệm: ......................................................................... 107 T 0 T 0 PHẦN KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ............................................................ 108 T 0 T 0 1. Kết luận: ........................................................................................................................ 108 T 0 T 0 1.1. Thực trạng công tác quản lý việc giảng dạy tiếng Anh ở các khoa không chuyên T 0 ngữ tại Trường Đại học Sư phạm -Thành phố Hồ Chí Minh: ...................................... 108T 0 1.2. Nguyên nhân của thực trạng trên: ......................................................................... 111 T 0 T 0 1.3. Một số biện pháp nâng cao hiệu quả công tác quản lý việc giảng dạy tiếng Anh ỏ T 0 các khoa không chuyên ngữ tại Trường Đại học Sư phạm - Thành phố Hồ Chí Minh: T 0 ...................................................................................................................................... 113 2. Kiến nghị: ...................................................................................................................... 115 T 0 T 0 2.1. Đối với Bộ Giáo dục và Đào tạo: .......................................................................... 115 T 0 T 0 2.2. Đối với Trường Đại học Sư phạm - Thành phố Hồ Chí Minh: ............................. 115 T 0 T 0 TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................................. 117 T 0 T 0 PHẦN PHỤ LỤC ............................................................................................ 120 T 0 T 0 PHIẾU TRƯNG CẦU Ý KIẾN(PL1) ............................................................................... 121 T 0 T 0 PHIẾU TRƯNG CẦU Ý KIẾN (PL 2) ............................................................................. 127 T 0 T 0 PHIẾU THĂM DÒ Ý KIẾN (PL 3) .................................................................................. 131 T 0 T 0 PHỤ LỤC 4 KẾT QUẢ XỬ LÝ SỐ LIỆU ....................................................................... 132 T 0 T 0
CÁC BẢNG SỬ DỤNG TRONG LUẬN VĂN Bảng 1: Việc thực hiện mục tiêu đào tạo do Bộ Giáo dục và Đào tạo đề ra của môn học Bảng 2: Nhận xét của giáo viên về nội dung, chương trình bộ môn tiếng Anh Bảng 3: Nhận xét của sinh viên về nội dung, chương trình bộ môn tiếng Anh đang thực hiện giảng dạy tại các khoa không chuyên ngữ Bảng 4: Đánh giá về công tác quản lý việc giảng dạy tiếng Anh ở các khoa không chuyên ngữ Bảng 5: Thực trạng quản lý phương tiện, thiết bị phục vụ dạy học Bảng 6: Việc đọc thêm sách, báo, tài liệu bằng tiếng Anh của sinh viên Bảng 7: Cách tổ chức và hướng dẫn học tập cho sinh viên Bảng 8: Cách tổ chức cho sinh viên tự học Bảng 9: Việc tổ chức ngoại khóa cho sinh viên Bảng 10: Việc sử dụng phương pháp giảng dạy của giáo viên Bảng 11: Hình thức kiểm tra, đánh giá trong quá trình giảng dạy Bảng 12: Kết quả học tập bộ môn tiếng Anh của sinh viên trong 4 năm học Bảng 13: Tự đánh giá về trình độ các kỹ năng giao tiếp ngôn ngữ của sinh viên Bảng 14: Thái độ học môn tiếng Anh của sinh viên Bảng 15: Ý Thức học bài và làm bài tập của sinh viên Bảng 16: Việc chuẩn bị bài của sinh viên trước khi lên lớp Bảng 17: Khả năng vận dụng các kỹ năng giao tiếp tiếng Anh trong học tập, trong nghiên cứu, trong giao tiếp của sinh viên Bảng 18: Nguyên nhân khiến sinh viên không thích học tiếng Anh Các bảng kết quả thực nghiệm Bảng 19: Ý thức học môn tiếng Anh của sinh viên ỏ các khoa không chuyên ngữ
Bảng 20: Nhận xét của sinh viên ở các khoa không chuyên ngữ về nội dung, chương trình bộ môn tiếng Anh Bảng 21: Nhận thức về sự cần thiết của bộ môn tiếng Anh đối với sinh viên ở các khoa không chuyên ngữ Bảng 22: Nhận xét của sinh viên ở các khoa không chuyên ngữ về phương pháp dạy học của giáo viên bộ môn tiếng Anh Bảng 23: Tự nhận xét kết quả học môn tiếng Anh của sinh viên ở các khoa không chuyên ngữ sau 2 năm học Bảng 24: Kết quả chi tiết Chi-Square so sánh trong mỗi nhóm - tại hai thời điểm trước và sau thực nghiệm Bảng 25: Kết quả chi tiết Chi-Square so sánh nhóm thực nghiệm với nhóm đối chứng trước thực nghiệm và sau thực nghiệm Bảng 26: Tổng hợp các kết quả kiểm nghiệm Chi-Square giữa các nhóm: Nhóm thực nghiệm và nhóm đối chứng -trước TN và sau TN trong từng nhóm
LỜI CẢM ƠN Chúng tôi xin chân thành cám ơn Ban giám hiệu, Phòng KHCN-SĐH Trường ĐHSP-Tp.HCM đã tạo điều kiện giúp đỡ chúng tôi trong suốt khóa học và trong việc hoàn thành luận văn này. Xin chân thành biết ơn các Thầy, Cô giáo đã tận tình giảng dạy, đóng góp nhiều ý kiến quý báu cho chúng tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu. Đặc biệt, chúng tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến TS.Bùi Ngọc Oánh, đã tận tâm hướng dẫn, chỉ bảo, giúp đỡ chúng tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu để hoàn thành luận văn này. Xin cảm ơn các anh chị giảng viên Tổ Ngoại ngữ và sinh viên các khoa không chuyên ngữ - Trường ĐHSP-Tp.Hồ Chí Minh cùng các bạn bè đồng nghiệp đã cung cấp tư liệu, tạo điều kiện giúp đỡ chúng tôi hoàn thành luận văn này. Luận văn không thể tránh khỏi những thiếu sót, kính mong được sự chỉ dẫn của các Thầy, Cô, các đồng nghiệp và các bạn.
PHẦN MỞ ĐẦU:NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG 1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI: Trong mấy năm qua, khi cơ cấu giáo dục đại học nước ta được xác lập, việc cải cách giảng dạy cũng là vấn đề được quan tâm nhiều. Mục đích chính của cải cách giảng dạy là dần dần thiết lập một hệ thống quản lý việc giảng dạy đáp ứng cho sự cung cấp giáo dục và làm cho quá trình dạy và học trở nên đầy tính chủ động tích cực, nhằm tăng cường nội dung giáo trình, khung chương trình giảng dạy sao cho phù hợp với công cuộc xây dựng kinh tế và đáp ứng được các xu hướng phát triển khoa học, công nghệ và văn hóa hiện đại, nhằm phát triển một cơ chế kích thích và cạnh tranh thích hợp để động viên hết nhiệt tình và sáng kiến của những người làm công tác giáo dục trong giảng dạy và học tập, nâng cao được chất lượng giảng dạy, nâng cao hiệu quả chi phí đối với việc cung cấp giáo dục lên một bước. Trong bài phát biểu tại "Hội nghị giáo dục đại học "(Hà Nội ngày 4/10/ 2001), Thủ tướng Phan Văn Khải đã đề cập đến nhiều vấn đề trọng tâm mà ngành giáo dục không chỉ nói, viết, bàn mà phải làm thiết thực và tìm ra cách làm thật sự có hiệu quả. Đó là chất lượng giáo dục, qui mô đào tạo đại học, những giải pháp chủ yếu để tạo chuyển biến về chất lượng và hiệu quả giáo dục đại học cùng với việc đổi mới và nâng cao hiệu quả quản lý giáo dục, quản lý đại học. Những vấn đề nêu trên trong "Hội nghị giáo dục đại học" vừa qua đã đặt ra cho những người làm công tác giáo dục một trách nhiệm lớn lao trong việc đổi mới giáo dục đại học, trong đó có chúng tôi, những giáo viên bộ môn ngoại ngữ, những người làm công tác quản lý việc giảng dạy ngoại ngữ ở các khoa không chuyên ngữ tại Trường Đại học Sư phạm-Thành phố Hồ Chí Minh. Việc dạy và học ngoại ngữ trong các trường phổ thông, các trường trung học chuyên nghiệp, cao đẳng và đại học là rất quan trọng đối với việc đào tạo thế hệ trẻ cho tương lai của đất nước. Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, ngoại ngữ không chỉ là một công cụ giao tiếp, một phương tiện thông tin nhạy bén, mà còn được nâng lên như vai trò của một năng lực phẩm chất cần thiết trong sự hình thành và phát triển nhân cách con người Việt Nam hiện đại. Với ngôn ngữ quốc tế, chúng ta có thể tiếp thu những trào lưu tư tưởng văn hóa lớn, công nghệ tiên tiến cũng như làm
cho thế giới hiểu rõ con người và bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam. Thế nhưng do công tác quản lý giáo dục đào tạo, việc dạy học ngoại ngữ trong các trường đại học bị xem nhẹ, sự đầu tư và quản lý việc giảng dạy chưa tốt nên chất lượng dạy và học ngoại ngữ bị hạn chế, ngoại trừ các trường chuyên ngữ và các trường được Chính phủ Pháp tài trợ. Qui mô dạy và học ngoại ngữ trong các trường luôn biến động lên xuống không ngừng. Sự phân bố các thứ tiếng giữa các cấp, bậc học vẫn còn bất cập. Giáo trình bộ môn ngoại ngữ chưa thống nhất, chưa cập nhật, còn thiếu trang thiết bị hiện đại phục vụ việc dạy và học ngoại ngữ, đặc biệt, cơ cấu môn học ngoại ngữ chưa được qui định cụ thể cho từng khối trường, từng chuyên ngành và chưa liên thông với chương trình đào tạo ngoại ngữ ở phổ thông. Chất lượng học ngoại ngữ của học sinh, sinh viên nước ta, trong đó có sinh viên tại các khoa không chuyên ngữ - Trường Đại học Sư phạm-Thành phố Hồ Chí Minh còn bị hạn chế nhiều. Hậu quả là đại đa số sinh viên sau khi tốt nghiệp không sử dụng được ngoại ngữ đã học trong trường và ngay cả trong công tác chuyên môn. Chính vì vậy, việc nghiên cứu đề tài " Thực trạng và biện pháp nâng cao hiệu quả công tác quản lý việc giảng dạy tiếng Anh ở các khoa không chuyên ngữ tại Trường Đại học Sư phạm-Thành phố Hồ Chí Minh " là hết sức cần thiết nhằm góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy tiếng Anh ở các khoa không chuyên ngữ của Trường Đại học Sư phạm - Thành phố Hồ Chí Minh giúp cho sinh viên có đủ năng lực sử dụng ngoại ngữ trong học tập và nghiên cứu, kết hợp với vốn kiến thức chuyên ngành được đào tạo, tiếp cận với công nghệ tiên tiến, đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế xã hội. 2.MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU: 2.1.Nắm rõ thực trạng việc giảng dạy tiếng Anh ở các khoa không chuyên ngữ tại Trường Đại học Sư phạm -Thành phố Hồ Chí Minh. 2.2.Xác định nguyên nhân của thực trạng trên. 2.3.Đề xuất các biện pháp nâng cao hiệu quả công tác quản lý việc giảng dạy tiếng Anh ở các khoa không chuyên ngữ tại Trường Đại học Sư phạm -Thành phố Hồ Chí Minh.
3.NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU: 3.1. Cơ sở lý luận của việc quản lý hoạt động giảng dạy tiếng Anh + Quá trình dạy học ở đại học + Nội dung của công tác quản lý hoạt động dạy - học + Một số yếu tố của công tác quản lý việc giảng dạy tiếng Anh ở các khoa không chuyên ngữ 3.2.Thực trạng công tác quản lý việc giảng dạy tiếng Anh ở các khoa không chuyên ngữ tại Trường Đại học Sư phạm -Thành phố Hồ Chí Minh 3.3.Phân tích nguyên nhân của thực trạng trên. 3.4.Đề xuất một số biện pháp nâng cao hiệu quả công tác quản lý việc giảng dạy tiếng Anh ở các khoa không chuyên ngữ tại Trường Đại học Sư phạm -Thành phố Hồ Chí Minh. 3.5.Thực nghiệm bước đầu cải tiến nội dung, chương trình và phương pháp giảng dạy bộ môn tiếng Anh ở các khoa không chuyên ngữ tại Trường Đại học Sư phạm -Thành phố Hồ Chí Minh. 4.KHÁCH THỂ VÀ ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU: 4.1. Khách thể nghiên cứu: - Hoạt động đào tạo, giảng dạy của Tổ Ngoại ngữ ở các khoa không chuyên ngữ tại Trường Đại học Sư phạm -Thành phố Hồ Chí Minh - Hoạt động giảng dạy của Tổ tiếng Anh thuộc Tổ Ngoại ngữ -700 sinh viên năm thứ nhất và năm thứ hai của 12 khoa không chuyên ngữ - Trường Đại học Sư phạm -Thành phố Hồ Chí Minh 4.2. Đối tượng nghiên cứu: * Công tác quản lý việc giảng dạy tiếng Anh ở các khoa không chuyên ngữ tại Trường Đại học Sư phạm -Thành phố Hồ Chí Minh
5. GIẢ THUYẾT NGHIÊN CỨU: * Công tác quản lý việc giảng dạy tiếng Anh ở các khoa không chuyên ngữ tại Trường Đại học Sư phạm-Thành phố Hồ Chí Minh đã thực hiện tương đối tốt ở một số mặt như sau: - Quản lý mục tiêu đào tạo và giảng dạy bộ môn. - Quản lý nội dung chương trình bộ môn nhằm rèn luyện các kỹ năng giao tiếp: nghe-nói-đọc-viết, đặc biệt đã tiến hành thực nghiệm dạy tiếng Anh chuyên ngành cho một số khoa (Ngữ văn, Vật lý, Sinh vật) Quản lý đội ngũ giáo viên và phân cấp quản lý phù hợp. * Tuy nhiên hiệu quả việc giảng dạy chưa cao, do đó cần phải tăng cường quản lý và cải tiến các mặt sau đây: - Cải tiến nội dung, chương trình bộ môn nhằm thực hiện giảng dạy có hiệu quả và phù hợp với đối tượng sinh viên ở các khoa không chuyên ngữ trong toàn trường. - Nâng cao trình độ đội ngũ giáo viên. - Nâng cấp, bổ sung trang thiết bị, cơ sở vật chất phục vụ cho việc dạy và học có hiệu quả. - Cải tiến phương pháp dạy học theo hướng giao tiếp tích cực. - Tổ chức tốt và đổi mới hình thức các buổi sinh hoạt ngoại khóa và cuộc thi Olympic tiếng Anh hàng năm với tinh thần khuyến khích sinh viên thực sự yêu thích môn học. - Đổi mới cách kiểm tra, đánh giá kết quả dạy và học. 6.PHẠM VI VÀ GIỚI HẠN NGHIÊN CỨU: 6.1.Phạm vi nghiên cứu: Công tác giảng dạy tiếng Anh ở các khoa không chuyên ngữ tại Trường Đại học Sư phạm -Thành phố Hồ Chí Minh.
6.2.Địa bàn nghiên cứu: + Hoạt động của Tổ bộ môn tiếng Anh ở các khoa không chuyên ngữ tại Trường Đại học Sư phạm -Thành phố Hồ Chí Minh. + 700 sinh viên năm thứ nhất và năm thứ hai ở các khoa: Toán -Tin, Lý, Hóa, Sinh, Văn, Sử, Địa, Tâm lý giáo dục, Giáo dục chính trị, Giáo dục tiểu học, Giáo dục mầm non, Giáo dục thế chất của Trường Đại học Sư phạm - Thành phố Hồ Chí Minh. 7.PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU: 7.1.Phương pháp nghiên cứu lý luận: Sử dụng phương pháp thu thập các tài liệu, đọc sách, tham khảo các công trình nghiên cứu có liên quan đến đề tài: Nâng cao hiệu quả công tác quản lý việc giảng dạy tiếng Anh ở các khoa không chuyên ngữ. 7.2.Phương pháp điều tra bằng phiếu trưng cầu ý kiến và xử lý số liệu * Xây dựng phiếu trưng cầu ý kiến: Phiếu trưng cầu ý kiến được xây dựng dựa trên sự tham khảo những đề tài có liên quan đã nghiên cứu trước đây cũng như dựa vào cơ sở lý luận, mục đích, nhiệm vụ của đề tài nghiên cứu. * Phiếu trưng cầu ý kiến có 2 loại: + Phiếu trưng cầu ý kiến dành cho giáo viên gồm 21 câu hỏi được soạn thảo dưới nhiều hình thức khác nhau (Xem phụ lục l). Có loại câu hỏi bao gồm từ 3 đến 4 lựa chọn và trong đó giáo viên chỉ được chọn duy nhất 1 lựa chọn mà thôi; có loại câu hỏi bao gồm từ 4 đến 7 lựa chọn và giáo viên được quyền chọn những lựa chọn nào mà họ cảm thấy phù hợp với ý kiến của mình. + Phiếu trưng cầu ý kiến dành cho sinh viên gồm 15 câu hỏi cũng được soạn thảo dưới nhiều hình thức khác nhau (Xem phụ lục 2). Có loại câu hỏi bao gồm từ 3 đến 4 lựa chọn và sinh viên chỉ được chọn duy nhất 1 lựa chọn mà thôi; có loại câu hỏi bao gồm từ 5 đến 7 lựa chọn và sinh viên có thể chọn những lựa chọn mà họ cảm thấy phù hợp với ý kiến của mình.
Hai bảng trưng cầu ý kiến trên được chia thành từng phần cơ bản như: thực trạng của công tác quản lý việc giảng dạy tiếng Anh và nguyên nhân của thực trạng đó. * Quá trình tiến hành: - Giai đoạn 1. Gặp gỡ các giảng viên bộ môn tiếng Anh thuộc đơn vị Tổ Ngoại ngữ trong thời gian sinh hoạt đơn vị để thực hiện phiếu trưng cầu ý kiến. Tiến hành phân loại, xử lý số liệu, thống kê tần số, tính phần trăm (%) và bình luận từng vấn đề. - Giai đoạn 2. Liên hệ với các giảng viên bộ môn xin gặp sinh viên để thực hiện phiếu trưng cầu ý kiến. Tiến hành phân loại, xử lý số liệu, thống kê tần số, tính phần trăm (%) và bình luận từng vấn đề. 7.3. Phương pháp nghiên cứu sản phẩm để đánh giá chất lượng * Mục đích: Nắm rõ kết quả học tập về bộ môn tiếng Anh của sinh viên tại các khoa không chuyên ngữ trong toàn trường, từ đó nhận xét chất lượng học tập bộ môn của sinh viên trong từng khoa, từng năm học (từ năm học 1998 - 1999 đến năm học 2001 - 2002). * Quá trình tiến hành: - Tổng kết điểm số đạt được về bộ môn tiếng Anh trong từng năm học của sinh viên mỗi khoa (phân loại: giỏi, khá, trung bình và yếu). Thống kê tần số, tính tỉ lệ phần trăm (%) theo phân loại. -Tổng kết điểm số theo phân loại: giỏi, khá, trung bình, yếu của sinh viên tất cả các khoa trong từng năm học, thống kê tần số, tính tỉ lệ phần trăm (%) và nhận xét chất lượng học tập bộ môn tiếng Anh của sinh viên trong từng giai đoạn. 7.4.Phương pháp thực nghiệm: * Mục đích: Tiến hành thực nghiệm tác động nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý việc giảng dạy tiếng Anh ở các khoa không chuyên ngữ tại Trường Đại học Sư phạm -Thành phố Hồ Chí Minh. * Quá trình tiến hành: Chọn lựa nhóm đối chứng và nhóm thực nghiệm để so sánh nhằm tìm ra sự khác biệt giữa 2 nhóm, kiểm định hiệu quả của những biện pháp tác động.
Đây là phương pháp chủ yếu để tìm hiểu hiệu quả của những biện pháp tác động nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý việc giảng dạy tiếng Anh ở các khoa không chuyên ngữ tại Trường Đại học Sư phạm -Thành phố Hồ Chí Minh. (Phần này chúng tôi sẽ trình bày cụ thể hơn, đầy đủ hơn ở mục IV - Chương 2) 7.5.Phương pháp toán thống kê: * Mục đích: Dùng phương pháp toán thống kê để phân tích và xử lý các số liệu điều tra nhằm định lượng các kết quả nghiên cứu. * Quá trình tiến hành: - Thống kê các kết quả của bảng trưng cầu ý kiến, xử lý thô. - Thống kê tần số, tính tỉ lệ phần trăm. - Kiểm nghiệm Chi Square. 8. TIẾN TRÌNH NGHIÊN CỨU Đề tài này được bắt đầu từ tháng 3 năm 2001 với các bước như sau: - Tháng 3 / 2001: Chọn đề tài, chính xác hóa tên đề tài, xác định rõ mục đích, nhiệm vụ, đối tượng, khách thể, phạm vi và phương pháp nghiên cứu thông qua người hướng dẫn khoa học. - Tháng 6 / 2001: Xây dựng đề cương, kế hoạch nghiên cứu. -Tháng 8 / 2001: Bảo vệ đề cương, thông qua các mẫu phiếu trưng cầu ý kiến; xin ý kiến người hướng dẫn, hoàn chỉnh các mẫu phiếu trưng cầu ý kiến. - Tháng 9 / 2001: Chuẩn bị địa bàn nghiên cứu và tiến hành trưng cầu ý kiến. - Tháng 1 / 2002: Hoàn thành phần nghiên cứu lý luận của đề tài. - Tháng 2 và 3 / 2002: Phân tích, xử lý các số liệu và tài liệu thu thập được, xây dựng kế hoạch và công cụ thực nghiệm. - Tháng 4 / 2002: Tiến hành thực nghiệm, thu thập số liệu và xử lý. - Tháng 8 / 2002: Hoàn tất đề tài. - Tháng 9 /2002: In ấn và đệ trình.
PHẦN NỘI DUNG CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 1.1. VÀI NÉT VỀ LỊCH SỬ NGHIÊN CỨU VẤN ĐỀ Quản lý chất lượng giáo dục đại học nước ta trong thời kỳ chuyển đổi hiện nay là vấn đề được dư luận rất quan tâm. Đã có nhiều tác giả đề cập đến vấn đề quản lý chất lượng giáo dục - đào tạo nói chung, vấn đề quản lý việc dạy và học các bộ môn nói riêng. Đối với bộ môn ngoại ngữ đã có nhiều bài tham luận bàn về vấn đề "Nâng cao chất lượng đào tạo ngoại ngữ không chính qui đáp ứng nhu cầu hội nhập và phát triển kinh tế - xã hội" tại Hội thảo quốc gia - Đại học quốc gia Hà Nội - năm 2001.[ 113, 29 ] - Đề tài " Nâng cao chất lượng đào tạo ngoại ngữ hệ không chính qui của Trường Đại học Ngoại ngữ - Đại học quốc gia Hà Nội" do Phó Giáo sư - Tiến sĩ Trần Hữu Luyến trình bày tại hội thảo đã nêu rõ đặc điểm, định hướng, thành tích, tồn tại và nguyên nhân của tình hình đào tạo ngoại ngữ không chính qui của trường, đồng thời đưa ra những phương hướng và giải pháp nhằm tạo bước phát triển mới về chất lượng đào tạo, góp phần thiết thực vào công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. - Đề tài " Nâng cao chất lượng đào tạo không chính qui nhìn từ góc độ động lực "do Giảng viên Trần Xuân Điệp - Cán bộ giảng dạy Khoa Anh, Đại học Ngoại ngữ - Đại học quốc gia Hà Nội trình bày. Vắn tắt, quan điểm của đề tài này là: Động lực là yếu tố quyết định chất lượng đào tạo ngoại ngữ không chính qui, chất lượng chưa được như mong muốn là do vấn đề động lực chưa được giải quyết tới mức cần thiết. Tác giả của đề tài đã đề cập đến vai trò của yếu tố động lực trong toàn bộ quá trình đào tạo và đào tạo ngoại ngữ nói chung: trong địa hạt quản lý và trong địa hạt chuyên môn, từ khâu xác định phương hướng đến phương pháp, từ khâu soạn chương trình đến giáo trình, từ thủ thuật trên lớp đến hoạt động ngoại khóa, kiểm tra, đánh giá và việc áp dụng những lý luận đó để soi sáng cho việc đào tạo ngoại ngữ không chính qui ở nước ta, từ đó chỉ ra những điều chưa làm được và cần phải làm để nâng cao chất lượng đào tạo ngoại ngữ không chính qui.
- " Một vài biện pháp góp phần nâng cao chất lượng đào tạo ngoại ngữ không chính qui" của tác giả Kim Văn Tắt - Giảng viên Khoa Ngôn ngữ & Văn hóa Anh Mỹ, Đại học Ngoại ngữ - Đại học quốc gia Hà Nội đã khẳng định yếu tố quyết định số một về chất lượng đào tạo là cách dạy của thầy, cách học của trò và vai trò cần thiết của giáo trình sử dụng trên lớp cũng như sách hỗ trợ dạy và học bộ môn. Đồng thời, tác giả còn nêu rõ những điểm cần cải tiến và các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng đào tạo từ khâu tổ chức giảng dạy, điều chỉnh nội dung, phương pháp giảng dạy, đổi mới cách kiểm tra, đánh giá sao cho phù hợp với đối tượng đào tạo, để tạo ra chất lượng giảng dạy và học tập có hiệu quả, đáp ứng được nhu cầu của xã hội. - Đề tài " Phát huy tính tích cực học tập- là một biện pháp nâng cao chất lượng đào tạo ngoại ngữ không chính qui" của Tiến sĩ Đỗ Thị Châu - Tổ Tâm lý-Giáo dục, Trường Đại học Ngoại ngữ - Đại học quốc gia Hà Nội đà nêu rõ: Chất lượng đào tạo nói chung phụ thuộc vào các yếu tố như mục đích, kế hoạch, nội dung, phương pháp, tổ chức, phương tiện, kỹ thuật đào tạo, các yếu tố này quan hệ biện chứng với nhau ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo, trong đó, yếu tố phương pháp đào tạo nói chung và phương pháp dạy học nói riêng giữ vai trò vô cùng quan trọng. Trong phạm vi bài này, tác giả đề cập đến cách dạy học chú trọng vào việc rèn luyện phương pháp tự học - một trong những biện pháp phát huy tính tích cực của người học để nâng cao chất lượng đào tạo nói chung và đào tạo ngoại ngữ nói riêng. -Đề tài "Từng bước nâng cao chất lượng dạy - học ngoại ngữ không chính qui để xứng đáng với vai trò lịch sử của nó "của tác giả Quách Công Đông đã đề cập đến vấn đề cần phải chuẩn hóa đội ngũ giáo viên ngoại ngữ hiện nay. Bởi vì, đội ngũ giáo viên tiếng Anh của một số trường phần đông đều là giáo viên tại chức. Vấn đề đào tạo, bồi dưỡng, chuẩn hóa, nâng cao trình độ của đội ngũ giáo viên được đặt ra rất cấp thiết nhằm nâng cao chất lượng ngoại ngữ cho những người cần sử dụng nó, tạo ra những sản phẩm mong muốn đáp ứng với nhu cầu của xã hội. Và tại Trường Đại học Sư phạm-Thành phố Hồ Chí Minh đã có một số bài tham luận nhỏ đề cập đến các vấn đề: - "Tính khoa học của việc dạy tiếng Anh chuyên ngành ở các khoa không chuyên ngữ" của Thạc sĩ Huỳnh Công Minh Hùng - Giảng viên Tổ Ngoại ngữ, Trường Đại
học Sư phạm -Thành phố Hồ Chí Minh - năm 1999. Trong bài viết của mình, Thạc sĩ Huỳnh Công Minh Hùng đã nêu rõ tính chất dạy-học ở trường đại học Sư phạm khác với trường phổ thông và các trường đại học khác, cho nên chương trình bộ môn tiếng Anh chuyên ngành cũng phải mang đậm dấu ấn tính sư phạm. [112, 10] - "Tiếng Anh chuyên ngành-một nhu cầu cấp bách" của Thạc sĩ Lê Thúy Hằng- Giảng viên Tổ Ngoại ngữ, Trường Đại học Sư phạm-Thành phố Hồ Chí Minh -năm 1999. Xuất phát từ mục đích học tiếng Anh của sinh viên tại các khoa không chuyên ngữ, bài viết đã nêu rõ, việc sử dụng một giáo trình tiếng Anh riêng cho từng chuyên môn là rất cần thiết. Sự liên quan mật thiết giữa tiếng Anh với chuyên môn đóng một vai trò vô cùng quan trọng trong việc thúc đẩy động cơ và hứng thú học tập của sinh viên, nhờ đó sinh viên học sẽ có kết quả tốt hơn, hiệu quả hơn. [112, 14] - "Thực trạng và một số kiến nghị đối với việc dạy và học tiếng Anh tại các khoa không chuyên ngữ - Trường Đại học sư phạm -Thành phố Hồ Chí Minh"của 02 tác giả: Hà Thanh Liêm và Hồ Thị Phượng - Cán bộ giảng dạy Tổ Ngoại ngữ, Đại học Sư phạm -Thành phố Hồ Chí Minh – năm l999. Bài viết đã nêu rõ sự chênh lệch quá nhiều cấp độ về trình độ tiếng Anh của sinh viên tại các khoa không chuyên ngữ khi phân bố xếp lớp học bộ môn từ đầu năm học thứ nhất. Hiện tượng này đã gây khó khăn, hạn chế nhiều đến hiệu quả của việc dạy và học ngoại ngữ của thầy và trò. Chính vì vậy, họ đã có những kiến nghị cần thiết yêu cầu cho phân loại trình độ tiếng Anh của sinh viên khi phân bố xếp lớp. [111,7] Các đề tài trên đã nghiên cứu nhiều vấn đề, nhiều mặt của việc giảng dạy tiếng Anh, tuy nhiên chưa có một đề tài nào nghiên cứu sâu đến vấn đề tìm hiểu thực trạng dạy và học tiếng Anh với việc đề xuất các biện pháp nâng cao hiệu quả công tác quản lý việc giảng dạy tiếng Anh ở các khoa không chuyên ngữ tại các trường đại học chính qui một cách qui mô và cụ thể. Vì thế, chúng tôi mong rằng đề tài nghiên cứu này sẽ góp phần thiết thực vào việc cải tiến nội dung, chương trình giảng dạy và đề xuất việc tăng thời lượng đối với bộ môn ngoại ngữ cho phù hợp với đối tượng sinh viên các khoa không chuyên ngữ; đồng thời tạo điều kiện cho việc cải tiến phương pháp dạy học nhằm đưa lại hiệu quả thật sự cho sinh viên trong việc sử dụng ngoại ngữ phục vụ học tập và nghiên cứu,
góp phần nâng cao chất lượng đào tạo sinh viên Đại học sư phạm -Thành phố Hồ Chí Minh nói riêng và chất lượng giáo dục đại học Việt Nam nói chung, đáp ứng nhu cầu hội nhập và phát triển kinh tế - xã hội. 1.2. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 1.2.1. Quá trình dạy học ở đại học: 1.2.1.1. Khái niệm chung về quá trình dạy học đại học: Quá trình dạy học là một hệ thống hoàn chỉnh trong đó tất cả các nhân tố cơ bản tác động qua lại lẫn nhau theo những qui luật nhất định nhằm đạt được các nhiệm vụ dạy học. Các nhân tố cơ bản trong quá trình dạy học: - Mục đích, nhiệm vụ dạy học - Nội dung dạy học - Người dạy (hoạt động dạy) - Người học (hoạt động học) - Tập thể (vì việc dạy và học diễn ra trong tập thể) - Phương tiện dạy học (lời nói, phương tiện kỹ thuật dạy học) - Phương pháp dạy học (cách thức làm việc của thầy giáo và học sinh thông qua việc sử dụng các phương tiện dạy học để đạt được các nhiệm vụ dạy học) - Môi trường kinh tế xã hội, văn hóa, khoa học kỹ thuật trong đó diễn ra việc dạy học. Qui luật cơ bản của quá trình dạy học: hoạt động dạy và hoạt động học phải thống nhất biện chứng với nhau. Dạy và học là hai mặt không thể thiếu được của quá trình dạy học. Hoạt động của người thầy giáo nhằm lãnh đạo, tổ chức và điều khiển quá trình nắm tri thức, kỹ năng, kỹ xảo và nghiên cứu khoa học của học sinh trong các lĩnh vực khoa học kỹ thuật có liên quan đến nghề nghiệp tương lai của họ. Người thầy giáo đại học phải hoạt động với ba tư cách: nhà sư phạm, nhà khoa học, nhà hoạt động chính trị xã hội.