Luận văn Thạc sĩ Quản trị kinh doanh: Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển công nghiệp hỗ trợ ngành ô tô Việt Nam

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:133

Thêm vào BST

Báo xấu

29
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của đề tài là xác định các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển công nghiệp hỗ trợ ngành ô tô Việt Nam và phát triển thang đo của những yếu tố này; xây dựng và kiểm định mô hình các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển công nghiệp hỗ trợ ngành ô tô Việt Nam từ đó đánh giá tầm quan trọng của các yếu tố này... Mời các bạn cùng tham khảo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản trị kinh doanh: Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển công nghiệp hỗ trợ ngành ô tô Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ TP. HCM --------------- VÕ LÂM TRỌNG HIẾU CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN PHÁT TRIỂN CÔNG NGHIỆP HỖ TRỢ NGÀNH Ô TÔ VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SỸ Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh Mã ngành: 60 34 01 02 TP. HỒ CHÍ MINH, Tháng 07 năm 2015
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ TP. HCM --------------------------- VÕ LÂM TRỌNG HIẾU CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN PHÁT TRIỂN CÔNG NGHIỆP HỖ TRỢ NGÀNH Ô TÔ VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SỸ Chuyên ngành : Quản trị Kinh doanh Mã số ngành: 60.34.01.02 HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. TRƯƠNG QUANG DŨNG TP. HỒ CHÍ MINH, Tháng 07 năm 2015
CÔNG TRÌNH ĐƯỢC HOÀN THÀNH TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ TP. HCM Cán bộ hướng dẫn khoa học: TS. TRƯƠNG QUANG DŨNG Luận văn Thạc s được bảo vệ tại Trường Đại học Công nghệ TP. HCM ngày 15 tháng 08 năm 2015 Thành phần Hội đồng đánh giá Luận văn Thạc s gồm: TT 1 TS. Lưu Thanh Tâm 2 TS. Nguyễn Đình Luận 1 3 TS. Lê Tấn Phước 2 4 PGS. TS. Lê Thị Mận 5 TS. Phan Mỹ Hạnh Xác nhận của Chủ tịch Hội đồng đánh giá Luận văn sau khi Luận văn đã được sửa chữa (nếu có) Chủ tịch Hội đồng đánh giá Luận văn
TRƯỜNG ĐH CÔNG NGHỆ TP. HCM CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM PHÒNG QLKH – ĐTSĐH Độc lập - Tự do - Hạnh phúc TP. HCM, ngày..… tháng….. năm 2015 NHIỆM VỤ LUẬN VĂN THẠC SĨ Họ tên học viên: Võ Lâm Trọng Hiếu Giới tính : Nam Ngày, tháng, năm sinh: 19/11/1975 Nơi sinh : Cà Mau Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh MSHV : 1341820121 I- T : CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN PHÁT TRIỂN CÔNG NGHIỆP HỖ TRỢ NGÀNH Ô TÔ VIỆT NAM II- N : Thứ nhất, xác định các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển công nghiệp hỗ trợ ngành ô tô Việt Nam và phát triển thang đo của những yếu tố này. Thứ hai, xây dựng và kiểm định mô hình các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển công nghiệp hỗ trợ ngành ô tô Việt Nam từ đó đánh giá tầm quan trọng của các yếu tố này. Thứ ba, đề xuất một số kiến nghị nhằm giúp các nhà lãnh đạo có những chính sách hợp lý nhằm phát triển ngành CNHT trong lĩnh vực ô tô. - : 19/01/2015 - : 31/06/2015 - : TS. TRƯƠNG QUANG DŨNG CÁN BỘ HƯỚNG DẪN KHOA QUẢN LÝ CHUYÊN NGÀNH (Họ tên và chữ ký) (Họ tên và chữ ký)
i LỜI CAM ĐOAN Để thực hiện luận văn này, tôi đã tự mình nghiên cứu, tìm hiểu vấn đề, vận dụng kiến thức đã học và trao đổi với giảng viên hướng dẫn, đồng nghiệp và bạn bè,... Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số liệu và kết quả trong luận văn này là trung thực. Học viên thực hiện Luận văn (Ký và ghi rõ họ tên) Võ Lâm Trọng Hiếu
ii LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành khóa luận này, tôi xin tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến thầy TS. Trương Quang Dũng, đã tận tình hướng dẫn trong suốt quá trình viết luận văn thạc sĩ. Tôi chân thành cảm ơn quý thầy, cô trong khoa Quản trị kinh doanh, Trường Đại học Công nghệ T Hồ Chí Minh đã tận tình truyền đạt kiến thức trong những năm tôi học tập. Với vốn kiến thức được tiếp thu trong quá trình học không chỉ là nền tảng cho quá trình nghiên cứu khóa luận mà còn là hành trang quý báu để tôi bước vào đời một cách vững chắc và tự tin. Tôi chân thành cảm ơn Ban giám đốc và các anh chị em nhân viên làm việc trong các doanh nghiệp thuộc lĩnh vực ô tô và công nghiệp hỗ trợ ngành ô tô tại Việt Nam đã cho phép và tạo điều kiện thuận lợi để tôi phỏng vấn và khảo sát về đề tài của mình. Cuối cùng tôi kính chúc quý thầy, quý cô dồi dào sức khỏe và thành công trong sự nghiệp cao quý. Đồng kính chúc các anh, chị trong các các doanh nghiệp thuộc lĩnh vực ô tô và công nghiệp hỗ trợ ngành ô tô tại Việt Nam luôn dồi dào sức khỏe, đạt được nhiều thành công tốt đẹp trong công việc. Xin chân thành cảm ơn. TP. Hồ Chí Minh, ngày…… tháng….. năm 2015 Học viên thực hiện luận văn Võ Lâm Trọng Hiếu
iii TÓM TẮT Trong một thời gian dài, ngành công nghiệp ô tô Việt Nam đã có những bước tiến nhất định. Tuy nhiên, những bước tiến này khó có thể vững chắc và lâu bền một khi vẫn còn thiếu định hướng và chiến lược phát triển cho CNHT. Tầm quan trọng của CNHT chưa được đánh giá và quan tâm đúng mức dẫn đến tình trạng thiếu sự đầu tư trong thiết kế chính sách cũng như nhận thức đúng đắn về vai trò và cách tiếp cận. Nghiên cứu này được thực hiện nhằm mục đích xác định các yếu tố ảnh hưởng cũng như đo lường mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến việc phát triển công nghiệp hỗ trợ ngành ô tô Việt Nam. Vì tính đến thời điểm hiện tại, chưa có công trình nghiên cứu trong nước nào nghiên cứu về các yếu tố tác động đến CNHT ngành ô tô tại Việt Nam, mô hình nghiên cứu này đã được xây dựng dựa trên sự kết hợp giữa nghiên cứu của tác giả Phan Văn Hùng, Hội thảo chuyên ngành “Giải pháp thúc đẩy phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ tại Việt Nam” diễn ra vào tháng 9/2014 cũng như ý kiến của các chuyên gia với kết quả bao gồm các nhân tố: (1) Thị trường; (2) Nguồn nhân lực, (3) Cơ sở hạ tầng, (4) Quan hệ liên kết với các doanh nghiệp, (5) Công nghệ, (6)Chính sách và (7) Vốn. Tiến hành khảo sát thực tế và xử lý số liệu trên phần mềm SPSS, tác giả đã xác định 7 nhân tố có mức độ ảnh hưởng theo thứ tự giảm dần đến phát triển công nghiệp hỗ trợ ngành ô tô Việt Nam là Chính sách, Thị trường, Vốn, Nguồn nhân lực, Công nghệ, Cơ sở hạ tầng và Quan hệ liên kết với các doanh nghiệp. Từ kết quả đạt được, tác giả đã đề xuất một số giải pháp hướng đến việc phát triển công nghiệp hỗ trợ ngành ô tô Việt Nam trong thời gian tới. Hy vọng kết quả nghiên cứu này sẽ mang lại những thay đổi tích cực trong các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ ngành ô tô Việt Nam nói riêng và cả ngành công nghiệp ô tô nói chung, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động và đáp ứng nhu cầu khách hàng ngày càng tốt hơn.
iv ABSTRACT During a long stage, Vietnam automobile industry has achieved some certain development. However, these achievements cannot be secured and prolonged once it is still lack of development directions and strategies for supporting industry. The importance of supporting industry has not been properly evaluated and prioritized, which lead to the fact that there has been not enough concentration in policy constructing as well as inadequate perception about the roles and the approach to supporting industry. This research is prepared with the purpose to determine the influencing factors as well as to measure the effecting level of these factors on developing supporting industry. Up to now, there has been no domestic research studying on the factors affecting supporting industry of Vietnam automotive industry, this research model has been constructed based on the combination between the research made by author Phan Thanh Hung and the Seminar "Solutions for improving development of supporting industry in Vietnam" which took place in September, 2014 including the factors: (1) Market; (2) Human-resource; (3) Infrastructure; (4) Relationship with enterprises; (5) Techniques; (6) Policy; (7) Capital. Through investigating the fact and analyzing data on SPSS software, author has determined 07 factors with the affecting level ranking from the highest to the lowest which affect supporting industry of Vietnam automotive industry, such as: Policy, Market, Capital, Human-resources, Techniques, Infrastructure and Relationship with enterprises. From the collected results, author has proposed some solutions for developing supporting industry in the coming time. Hopefully this research would bring some positive changes to the enterprises in supporting industry for Vietnam automotive industry in general and for the whole automotive industry in specific, and help to improve operation effectiveness, satisfying customers' demand.
v MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ......................................................................................................... ii MỤC LỤC ............................................................................................................... v DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ...................................................................... ix DANH MỤC CÁC BẢNG..................................................................................... xi DANH MỤC CÁC HÌNH ...................................................................................xiii TÓM TẮT ..............................................................................................................iii ABSTRACT ........................................................................................................... iv VẤN ĐỀ ................................. 1 1.1 Sự cần thiết của đề tài ...................................................................................... 1 1.2 Tổng quan về vấn đề nghiên cứu ..................................................................... 4 1.3 Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................... 5 1.4 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................... 6 1.4.1 Đối tượng nghiên cứu ................................................................................ 6 1.4.2 Phạm vi nghiên cứu ................................................................................. 6 1.5 Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 6 1.6 Bố cục của luận văn......................................................................................... 6 Tóm tắt chương 1 .................................................................................................. 7 CHƯƠNG 2: ........................................................................................................... 8 CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU ........................................ 8 2.1 Lý luận về công nghiệp hỗ trợ ......................................................................... 8 2.1.1 Khái niệm công nghệ hỗ trợ ...................................................................... 8 2.1.2 Đặc điểm của CNHT ngành ô tô.............................................................. 11 2.1.3 Vai trò của công nghiệp hỗ trợ ô tô ............................................................ 14 2.2 Mô hình nghiên cứu các yếu tố tác động đến phát triển công nghiệp hỗ trợ ngành ô tô Việt Nam ........................................................................................... 19 2.3.1 Mô hình đề xuất nghiên cứu .................................................................... 20 2.3.2 Các giả thuyết .......................................................................................... 21
vi CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ................................................ 27 3.1 Thiết kế nghiên cứu ....................................................................................... 27 3.1.1 Phương pháp nghiên cứu ......................................................................... 27 3.1.1.1 Nghiên cứu định tính.......................................................................... 27 3.1.1.2 Nghiên cứu định lượng....................................................................... 28 3.1.2 Qui trình nghiên cứu................................................................................ 29 3.1.3 Phương pháp chọn mẫu ........................................................................... 30 3.1.4 Thiết kế bảng câu hỏi .............................................................................. 31 3.2 Xây dựng thang đo ........................................................................................ 31 3.2.1 Thang đo lường nhân tố Thị trường......................................................... 31 3.2.2 Thang đo lường nhân tố Nguồn nhân lực ................................................ 32 3.2.3 Thang đo lường nhân tố Cơ sở hạ tầng .................................................... 32 3.2.4 Thang đo lường nhân tố Quan hệ liên kết với các doanh nghiệp ............. 32 3.2.5 Thang đo lường nhân tố Công nghệ ........................................................ 33 3.2.6 Thang đo lường nhân tố Chính sách ........................................................ 33 3.2.7 Thang đo lường nhân tố Vốn ................................................................... 34 3.3 Thực hiện nghiên cứu định lượng .................................................................. 34 3.3.1 Tình hình thu thập dữ liệu nghiên cứu định lượng................................... 34 3.3.2 Đặc điểm của mẫu nghiên cứu................................................................. 35 3.3.2.1 Mẫu dựa trên trình độ học vấn ........................................................... 35 CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ........................................................... 37 4.1 Đánh giá thang đo.......................................................................................... 37 4.1.1 Cronbach Alpha của thang đo nhân tố Thị trường ................................... 38 4.1.2 Cronbach Alpha của thang đo nhân tố Nguồn nhân lực .......................... 38 4.1.3 Cronbach Alpha của thang đo nhân tố Cơ sở hạ tầng .............................. 39 4.1.4 Cronbach Alpha của thang đo nhân tố Quan hệ liên kết với các doanh nghiệp ............................................................................................................... 39 4.1.5 Cronbach Alpha của thang đo nhân tố Công nghệ................................... 40 4.1.6 Cronbach Alpha của thang đo nhân tố Chính sách .................................. 41
vii 4.1.7 Cronbach Alpha của thang đo nhân tố Vốn ............................................. 41 4.2 Phân tích nhân tố khám phá (EFA) tác động đến phát triển công nghiệp hỗ trợ ngành ô tô Việt Nam. .......................................................................................... 42 4.2.1 Phân tích nhân tố khám phá (EFA) lần thứ nhất ...................................... 43 4.2.2 Phân tích nhân tố khám phá (EFA) lần thứ hai ........................................ 45 4.2.3 Phân tích nhân tố khám phá (EFA) lần thứ ba ......................................... 47 4.2.4 Phân tích nhân tố khám phá (EFA) lần thứ tư ......................................... 49 4.2.5 Phân tích nhân tố khám phá (EFA) lần thứ năm ...................................... 51 4.2.3 Kết luận phân tích nhân tố khám phá mô hình đo lường ........................ 54 4.3 Phân tích mô hình hồi qui tuyến tính đa biến ................................................ 55 4.3.1 Kiểm định mô hình hồi qui tuyến tính đa biến ........................................ 55 4.3.2 Kiểm tra các giả định mô hình hồi quy .................................................... 55 4.3.2.1 Kiểm định giả định phương sai của sai số (phần dư) không đổi ......... 56 4.3.2.2 Kiểm tra giả định các phần dư có phân phối chuẩn ............................ 56 4.3.2.3 Ma trận tương quan ............................................................................ 58 4.4 Phân tích hồi quy ........................................................................................... 60 4.4.1 Kiểm định độ phù hợp của mô hình hồi qui tuyến tính đa biến ............... 60 4.4.2 Kết quả phân tích hồi quy ........................................................................ 61 4.4.3 Kết quả đánh giá sự phát triển công nghiệp hỗ trợ ngành ô tô Việt Nam trong từng nhân tố ............................................................................................ 63 4.4.3.1 Nhân tố Chính sách ............................................................................ 63 4.4.3.2 Nhân tố Thị trường............................................................................. 63 4.4.3.3 Nhân tố Vốn ....................................................................................... 64 4.4.3.4 Nhân tố Nguồn nhân lực .................................................................... 65 4.4.3.5 Nhân tố Công nghệ ............................................................................ 65 4.4.3.6 Nhân tố Cơ sở hạ tầng ........................................................................ 66 4.4.3.7 Nhân tố Quan hệ liên kết với các doanh nghiệp ................................. 66 Tóm tắt chương 4 ................................................................................................ 67 CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ HÀM Ý CHÍNH SÁCH CHO GIẢI PHÁP ..... 68
viii 5.1 Phát triển công nghiệp hỗ trợ ngành ô tô Việt Nam bằng yếu tố chính sách. 68 5.2 Phát triển công nghiệp hỗ trợ ngành ô tô Việt Nam bằng yếu tố thị trường. . 70 5.3 Phát triển công nghiệp hỗ trợ ngành ô tô Việt Nam bằng yếu tố vốn. ........... 71 5.4 Phát triển công nghiệp hỗ trợ ngành ô tô Việt Nam bằng yếu tố nguồn nhân lực. ...................................................................................................................... 73 5.5 Phát triển công nghiệp hỗ trợ ngành ô tô Việt Nam bằng yếu tố công nghệ .. 75 5.6 Phát triển công nghiệp hỗ trợ ngành ô tô Việt Nam bằng yếu tố cơ sở hạ tầng ............................................................................................................................ 76 5.7 Phát triển công nghiệp hỗ trợ ngành ô tô Việt Nam bằng yếu tố tính liên kết 77 KẾT LUẬN ........................................................................................................... 79 TÀI LIỆU THAM KHẢO.................................................................................... 80 PHỤ LỤC .............................................................................................................. 81
ix DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT 1. Viết tắt tiếng Việt VN Việt Nam CNHT Công nghiệp hỗ trợ DN Doanh nghiệp TP.HCM Thành phố Hồ Chí Minh CSDL Cơ sở dữ liệu DNNVV Doanh nghiệp nhỏ và vừa KCN Khu công nghiệp MMTB Máy móc thiết bị TĐĐQG Tập đoàn đa quốc gia QĐ-TTg Quyết định của thủ tướng Chính phủ 2. Viết tắt tiếng Anh FDI Foreign Direct Investment Đầu tư trực tiếp nước ngoài USD United States Dollar Đô la Mỹ GDP Gross Domestic Product Tổng sản phẩm quốc nội VDF Vietnam Development Forum Diễn đàn phát triển Việt Nam JETRO The Japan External Trade Tổ chức Xúc tiến thương mại Nhật Organization Bản R&D Research & Development Nghiên cứu và phát triển WTO World Trade Organization Tổ chức Thương mại thế giới SPSS Statistical Product and Services Phần mềm thống kê dùng trong Solutions nghiên cứu xã hội EFA Exploratory Factor Analysis Phân tích nhân tố khám phá
x ANOVA Analysis Of Variance Phân tích phương sai KMO Kaiser – Mayer – Olkin Hệ số Kaiser – Mayer – Olkin Sig. Observed Significance Level Mức ý nghĩa quan sát VIF Variance Inflation Factor Hệ số nhân tố phóng đại phương sai
xi DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 3.1: Tình hình thu thập dữ liệu nghiên cứu định lượng ..................................35 Bảng 3.2: Thống kê mẫu dựa trên trình độ học vấn .................................................35 Bảng 4.1: Cronbach Alpha của thang đo nhân tố Thị trường ..................................38 Bảng 4.2: Cronbach Alpha của thang đo nhân tố Nguồn nhân lực ..........................38 Bảng 4.3: Cronbach Alpha của thang đo nhân tố Cơ sở hạ tầng..............................39 Bảng 4.4: Cronbach Alpha của thang đo nhân tố Quan hệ liên kết với các doanh nghiệp ......................................................................................................................39 Bảng 4.5: Cronbach Alpha của thang đo nhân tố Công nghệ ..................................40 Bảng 4.6: Cronbach Alpha của thang đo nhân tố Chính sách ..................................41 Bảng 4.7: Cronbach Alpha của thang đo nhân tố Vốn.............................................41 Bảng 4.8: Hệ số KMO và kiểm định Barlett các thành phần lần thứ nhất ...............43 Bảng 4.9: Bảng phương sai trích lần thứ 1 ..............................................................44 Bảng 4.10: Kết quả phân tích nhân tố EFA lần thứ nhất .........................................44 Bảng 4.11: Hệ số KMO và kiểm định Barlett các thành phần lần hai .....................45 Bảng 4.12: Bảng phương sai trích lần thứ 2 ............................................................46 Bảng 4.13: Kết quả phân tích nhân tố EFA lần thứ hai ...........................................46 Bảng 4.14: Hệ số KMO và kiểm định Barlett các thành phần lần ba.......................47 Bảng 4.15: Bảng phương sai trích lần thứ 3 ............................................................48 Bảng 4.16: Kết quả phân tích nhân tố EFA lần thứ ba ............................................48 Bảng 4.17: Hệ số KMO và kiểm định Barlett các thành phần lần tư .......................49 Bảng 4.18 : Bảng phương sai trích lần thứ 4 ...........................................................50 Bảng 4.19: Kết quả phân tích nhân tố EFA lần thứ tư .............................................50 Bảng 4.20: Hệ số KMO và kiểm định Barlett các thành phần lần 5 ........................51 Bảng 4.21 : Bảng phương sai trích lần thứ 5 ...........................................................52 Bảng 4.22: Kết quả phân tích nhân tố EFA lần thứ năm .........................................52 Bảng 4.23: Ma trận tương quan giữa biến phụ thuộc và các biến độc lập ...............59
xii Bảng 4.24 : Kiểm định tính phù hợp của mô hình hồi quy tuyến tính đa biến .........61 Bảng 4.25: Bảng phân tích kết quả hồi quy .............................................................61 Bảng 4.26: Các thông số thống kê trong mô hình hồi qui bằng phương pháp Enter 61 Bảng 4.27: Mức độ phát triển công nghiệp hỗ trợ ngành ô tô Việt Nam về nhân tố Chính sách ...............................................................................................................63 Bảng 4.28: Mức độ phát triển công nghiệp hỗ trợ ngành ô tô Việt Nam về nhân tố Thị trường ...............................................................................................................63 Bảng 4.29: Mức độ phát triển công nghiệp hỗ trợ ngành ô tô Việt Nam về nhân tố Vốn ..........................................................................................................................64 Bảng 4.30: Mức độ phát triển công nghiệp hỗ trợ ngành ô tô Việt Nam về nhân tố Nguồn nhân lực .......................................................................................................65 Bảng 4.31: Mức độ phát triển công nghiệp hỗ trợ ngành ô tô Việt Nam về nhân tố Công nghệ ...............................................................................................................65 Bảng 4.32: Mức độ phát triển công nghiệp hỗ trợ ngành ô tô Việt Nam về nhân tố Cơ sở hạ tầng...........................................................................................................66 Bảng 4.33: Mức độ phát triển công nghiệp hỗ trợ ngành ô tô Việt Nam về nhân tố Quan hệ liên kết với các doanh nghiệp ....................................................................66
xiii DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 1.1: Dự kiến nhập khẩu sản phẩm công nghiệp hỗ trợ năm 2014 .....................2 Hình 1.2: Kim ngạch nhập khẩu sản phẩm công nghiệp hỗ trợ năm 2013-2014 .......3 Hình 2.1: Phạm vi của CNHT theo quan niệm của Nhật Bản....................................9 Hình 2.2: Các phạm vi của công nghiệp hỗ trợ .......................................................10 Hình 2.3: Các cấp của công nghệ hỗ trợ ô tô ...........................................................12 Hình 4.1: Mô hình chính thức về các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển công nghiệp hỗ trợ ngành ô tô Việt Nam .....................................................................................54 Hình 4.2: Đồ thị phân tán giữa giá trị dự đoán và phần dư từ hồi qui .....................56 Hình 4.3: Đồ thị P-P Plot của phần dư – đã chuẩn hóa ............................................57 Hình 4.4: Đồ thị Histogram của phần dư – đã chuẩn hóa ........................................57
1 CHƯƠNG 1: VẤN ĐỀ 1.1 Sự cần thiết của đề tài Nền kinh tế Việt Nam đang dần hội nhập với nền kinh tế trong khu vực và thế giới, môi trường kinh doanh của các doanh nghiệp được mở rộng, song sự cạnh tranh ngày càng trở nên khốc liệt hơn. Điều này vừa tạo ra các cơ hội kinh doanh đồng thời cũng chứa đựng những nguy cơ tiềm tàng đe dọa sự phát triển của các doanh nghiệp. Đặc biệt là ngành công nghiệp ô tô tại thị trường Việt Nam. Ngành công nghiệp ô tô Việt Nam đã hình thành, phát triển trên 20 năm và được xem là một trong những ngành công nghiệp chính đưa nền kinh tế Việt Nam phát triển. Trong thời gian qua, thực trạng phát triển ngành công nghiệp ô tô đã bộc lộ nhiều vấn đề. Xét trên thị trường nội địa, các doanh nghiệp sản xuất ô tô ở Việt Nam chủ yếu là các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài từ các tập đoàn lớn sở hữu nhiều thương hiệu nổi tiếng. Xét trong chuỗi giá trị, công nghiệp ô tô Việt Nam chỉ chủ yếu là lắp ráp, tập trung vào những công đoạn có giá trị gia tăng thấp. Điều này làm hạn chế khả năng phát triển ngành, hạn chế tác động lan truyền công nghệ cũng như khả năng mở rộng thu hút FDI. Công đoạn lắp ráp chủ yếu hướng đến giá nhân công rẻ, mà đây không phải lợi thế có thể duy trì lâu dài. Việt Nam mất vài chục tỷ USD mỗi năm do phải nhập khẩu các sản phẩm linh phụ kiện phục vụ các ngành công nghiệp sản xuất. Trong khi đó, phần lớn doanh nghiệp trong nước vẫn tiếp tục chịu cảnh quay quắt vì đói vốn. Chỉ vì CNHT yếu kém, hàng năm một nguồn ngoại tệ khổng lồ lên tới vài chục tỷ USD vẫn tiếp tục chảy ra nước ngoài. Hiện nay, dung lượng thị trường một số ngành đã đủ lớn để tập trung phát triển ngành cung ứng linh kiện và phụ tùng, đặc biệt ngành ô tô, điện - điện tử, cơ khí chế tạo tập trung ở một số tập đoàn đa quốc gia như Toyota, Samsung, LG,… và các công trình công nghiệp nặng, năng lượng.
2 Hình 1.1: Dự kiến nhập khẩu sản phẩm công nghiệp hỗ trợ năm 2014 (Nguồn: Cafef.vn) Báo cáo của Bộ Công thương trong Tờ trình Chính phủ Dự thảo Nghị định phát triển CNHT cho biết, theo tính toán của bộ này, trong những năm tới đây, nhu cầu về vật liệu, linh phụ kiện và phụ tùng sẽ tiếp tục tăng. Dự kiến kim ngạch nhập khẩu các ngành điện - điện tử, dệt may - da dày, thép, cơ khí chế tạo trên có thể lên tới khoảng gần 70 tỷ USD. Trong khi đó, giá trị sản xuất công nghiệp của thành phần kinh tế nhà nước chỉ đạt 40 tỷ USD vào năm 2014, nhỏ hơn nhiều giá trị nhập khẩu linh phụ kiện một số ngành chủ yếu trên, khoảng 53,2 tỷ USD. Kim ngạch nhập khẩu linh kiện và vật liệu khoảng 40,14 tỷ USD gấp 6 lần giá trị sản xuất công nghiệp ngành điện, bằng 5 lần sản xuất công nghiệp ngành dầu khí.
3 Hình 1.2: Kim ngạch nhập khẩu sản phẩm công nghiệp hỗ trợ năm 2013-2014 (Nguồn: Cafef.vn) Điều đó cho thấy quy mô và tiềm năng phát triển của ngành CNHT là rất lớn. Tuy nhiên, đóng góp vào Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của các ngành công nghiệp chế tạo lại thấp trong so sánh tương quan với ngành điện và dầu khí, chưa tương xứng với giá trị sản xuất công nghiệp. Nguyên nhân chủ yếu là các ngành công nghiệp chế tạo chủ yếu sử dụng linh kiện và phụ tùng là nhập khẩu. Các doanh nghiệp Việt Nam chỉ tham gia khâu lắp ráp là khâu tạo ra giá trị gia tăng thấp nhất trong cơ cấu chuỗi giá trị. Các tập đoàn đa quốc gia có xu hướng dịch chuyển các dự án lắp ráp vào các nước đang có nguồn nhân lực giá rẻ như Việt Nam. Các nhà đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực này chủ yếu định hướng nhập khẩu, không hướng đến những kết nối thúc đẩy phát triển CNHT trong nước để tạo ra sự chuyển dịch trên chuỗi giá trị nâng cao năng lực cạnh tranh của hàng nội địa. Một lần nữa vấn đề phát triển CNHT, tăng công tác nội địa hóa lại được đưa ra bàn bạc và nhắc lại. Trong một thời gian dài, công nghiệp ô tô Việt Nam thiếu đi một định hướng chiến lược phát triển CNHT, do đó thiếu sự đầu tư trong thiết kế chính sách cũng như nhận thức đúng đắn về vai trò và cách tiếp cận. Đối với xây dựng chính sách, quan niệm về ngành CNHT hiện rất mơ hồ. Hiện nước ta vẫn chưa có khái niệm