Luận văn Thạc sĩ Quản trị kinh doanh: Giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của Nhà in Thông tấn xã Việt Nam – Công ty TNHH MTV ITAXA

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:101

Thêm vào BST

Báo xấu

20
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu đề tài là tập trung vào phân tích, đánh giá thực trạng năng lực cạnh tranh của Nhà in Thông tấn xã Việt Nam – Công ty TNHH MTV ITAXA, từ đó đề xuất giải pháp cụ thể ở tầm vi mô cũng như một vài kiến nghị về chính sách vĩ mô nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh của Công ty trong thời gian tới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản trị kinh doanh: Giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của Nhà in Thông tấn xã Việt Nam – Công ty TNHH MTV ITAXA

i BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA NHÀ IN THÔNG TẤN XÃ VIỆT NAM- CÔNG TY TNHH MTV ITAXA NGÀNH: QUẢN TRỊ KINH DOANH CHƯƠNG TRÌNH ĐIỀU HÀNH CAO CẤP (EMBA) TRẦN HƯNG THÁI Thành phố Hồ Chí Minh – năm 2019
i BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA NHÀ IN THÔNG TẤN XÃ VIỆT NAM- CÔNG TY TNHH MTV ITAXA NGÀNH: QUẢN TRỊ KINH DOANH CHƯƠNG TRÌNH ĐIỀU HÀNH CAO CẤP (EMBA) MÃ SỐ: 8340101 HỌC VIÊN: TRẦN HƯNG THÁI NGƯỜI HƯỚNG DẪN: PGS-TS LÊ THỊ THU THỦY Thành phố Hồ Chí Minh – năm 2019
ii LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu riêng của tôi. Các nghiên cứu, kết quả và số liệu của luận văn này là trung thực, chưa từng được ai công bố trong bất cứ công trình nào khác trước đây. Tôi xin chịu trách nhiệm về mọi vấn đề liên quan về nội dung đề tài này. Tp. Hồ Chí Minh, ngày tháng 4 năm 2019 Học viên TRẦN HƯNG THÁI
iii LỜI CẢM ƠN Tôi xin chân thành cảm ơn tới Trường Đại học Ngoại thương, Cơ sở 2 – Trường Đại học Ngoại thương tại Thành phố Hồ Chí Minh, Ban Quản lý đào tạo đã quan tâm, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học khóa học này. Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất đến PGS, TS Lê Thị Thu Thủy vì đã tận tâm chỉ bảo, hướng dẫn tôi từ việc lựa chọn đề tài, triển khai thu thập số liệu, viết và hoàn thành luận văn. Ngoài ra, tôi xin gửi lời cảm ơn đến Quý Thầy, Cô đã tham gia giảng dạy khóa học, hướng dẫn nghiên cứu. Với phương pháp giảng dạy rất hiện đại, nội dung đa dạng, gắn liền với thực tiễn. Quý Thầy, Cô đã cung cấp cho tôi những kiến thức mới mẻ, rất bổ ích trong việc phát triển sau này của cá nhân tôi cũng như của đơn vị nơi tôi đang công tác. Trân trọng cảm ơn các cán bộ, công nhân viên của Nhà in Thông tấn xã Việt Nam – Công ty Trách nhiệm hữu hạn Một thành viên ITAXA đã hết sức ủng hộ tôi trong quá trình học tập và cung cấp đầy đủ các số liệu quý giá để hoàn thành luận văn này đúng thời hạn. Trân trọng! Học viên TRẦN HƯNG THÁI
iv MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................................ i LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................ iii MỤC LỤC .................................................................................................................. iv DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ VÀ HÌNH ............................................................. vii Danh mục Bảng ......................................................................................................... vii Danh mục Biểu đồ ..................................................................................................... vii Danh mục Hình ........................................................................................................ viii LỜI MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 CHƯƠNG I. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA DOANH NGHIỆP ...................................................................................................................... 8 1.1. Khái niệm cạnh tranh và năng lực cạnh tranh ............................................... 8 1.1.1. Khái niệm cạnh tranh và năng lực cạnh tranh ..............................................8 1.1.2. Các cấp độ của năng lực cạnh tranh ............................................................ 11 1.1.3. Sự cần thiết phải nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp ..........13 1.2. Các yếu tố tác động đến năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp ................ 14 1.2.1. Các yếu tố bên trong doanh nghiệp ............................................................... 14 1.2.2. Các yếu tố bên ngoài doanh nghiệp .............................................................. 19 1.3. Các tiêu chí đánh giá về năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp ................ 22 1.3.1. Doanh thu .......................................................................................................22 1.3.2. Thị phần..........................................................................................................22 1.3.3. Lợi nhuận và tỷ suất lợi nhuận .....................................................................23 1.3.4. Giá cả của sản phẩm ......................................................................................24 1.3.5. Uy tín thương hiệu ......................................................................................... 24 1.3.6. Các tiêu chí khác ............................................................................................ 25 1.4. Thị trường sản xuất in và cạnh tranh trong sản xuất in hiện nay............... 26 1.4.1. Giới thiệu chung về thị trường sản xuất in tại Việt Nam ............................. 26 1.4.2. Cạnh tranh trong ngành sản xuất in hiện nay .............................................28 1.4.2. Công nghệ ảnh hưởng lớn đến sự cạnh tranh giữa các doanh nghiệp ......29 1.4.3. Thị trường cạnh tranh có tính không hoàn hảo ..........................................30
v 2.1. Giới thiệu chung về Nhà in Thông tấn xã Việt Nam – Công ty TNHH MTV ITAXA ...................................................................................................................... 31 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển ............................................................... 31 2.1.2. Các lĩnh vực kinh doanh chính của Công ty ................................................33 2.1.3. Kết quả hoạt động kinh doanh của ITAXA trong 5 năm gần đây ...............35 2.2. Thực trạng các yếu tố tác động đến năng lực cạnh tranh của Nhà in Thông tấn xã Việt Nam – Công ty TNHH MTV ITAXA ................................................ 38 2.2.1. Năng lực tổ chức quản lý ...............................................................................38 2.2.2. Nguồn lực doanh nghiệp ...............................................................................43 2.3. Các yếu tố bên ngoài ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh của Công ty .... 47 2.3.1. Cuộc cách mạng công nghệ 4.0 và những yêu cầu mới về bảo vệ môi trường đã và đang tác động sâu sắc vào ngành in .................................................47 2.3.2. Các đối thủ trên thị trường đã và đang có những bước phát triển vượt bậc và có nhiều biện pháp ứng phó với tình hình mới .................................................48 2.4. Thực trạng năng lực cạnh tranh của Công ty .................................................49 2.4.1. Doanh thu và lợi nhuận của Công ty ............................................................ 50 2.4.2. Thị phần..........................................................................................................51 2.4.3. Uy tín của công ty ........................................................................................... 52 2.4.4. Một số chỉ tiêu khác đánh giá năng lực cạnh tranh của Nhà in TTXVN ...53 2.5. Đánh giá năng lực cạnh tranh của Nhà in Thông tấn xã Việt Nam – Công ty TNHH MTV ITAXA .......................................................................................... 59 2.5.1. Những thành tích đạt được trong thời gian vừa qua. ..................................59 2.5.2. Hạn chế và nguyên nhân ...............................................................................60 CHƯƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA NHÀ IN THÔNG TẤN XÃ VIỆT NAM – CÔNG TY TNHH MTV ITAXA ................................................................................................................................... 62 3.1. Giải pháp nâng cao năng lực nội tại của Nhà in Thông tấn xã Việt Nam – Công ty TNHH MTV ITAXA ................................................................................ 62 3.1.1 Hoàn thiện hệ thống quản lý và điều hành sản xuất ....................................62 3.1.2. Nâng cao trình độ nguồn nhân lực ............................................................... 64
vi 3.1.3. Giảm chi phí hoạt động kinh doanh.............................................................. 66 3.1.4. Đẩy mạnh nghiên cứu thị trường..................................................................67 3.1.5. Cải tiến trang thiết bị, đầu tư dây chuyền công nghệ ..................................68 3.1.6. Hoàn thiện, nâng cao hiệu quả hoạt động truyền thông, marketing ..........68 3.2. Giải pháp vĩ mô nhằm hồ trợ Nhà in Thông tấn xã Việt Nam – Công ty TNHH MTV ITAXA ............................................................................................... 69 3.2.1. Hoàn thiện hệ thống chính sách nhà nước trong quản lý sản xuất in .......69 3.2.2. Hỗ trợ thủ tục .................................................................................................71 3.2.3. Phát triển nguồn nhân lực.............................................................................71 KẾT LUẬN ............................................................................................................... 73 PHỤ LỤC .................................................................................................................. 75 Phụ lục 1: Tài sản ngắn hạn của ITAXA[] ........................................................... 75 Phụ lục 2: Tài sản dài hạn của ITAXA[] .............................................................. 76 Phụ lục 3: Nợ phải trả của ITAXA[] ..................................................................... 77 Phụ lục 4: Vốn chủ sở hữu của ITAXA[] .............................................................. 79 Phụ lục 5: Kết quả kinh doanh các năm từ 2013 đến hết 2018 - Công ty TNHH MTV ITAXA [] ........................................................................................................ 80 Phụ lục 6: Cơ cấu nguồn vốn đầu tư cho Nhà in ITAXA .................................... 81 TÀI LIỆU THAM KHẢO......................................................................................... 82 I. Danh mục tài liệu tiếng Việt ............................................................................... 82 II. Danh mục tài liệu tiếng Anh ............................................................................. 83
vii DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ VÀ HÌNH Danh mục Bảng Bảng 2.1: Doanh thu và lợi nhuận của các Công ty ITAXA và Trần Phú ................ 50 Bảng 2.2: Thống kê số trang in, doanh thu của ITAXA và Trần Phú ..................... 51 Bảng 2.3: Tính thanh khoản của Công ty ITAXA .................................................... 54 Danh mục Biểu đồ Biểu đồ 2.1: Biến động tài sản ngắn hạn ITAXA [] .................................................35 Biểu đồ 2.2: Cơ cấu nợ phải trả của ITAXA [] ......................................................... 35 Biểu đồ 2.3: Cơ cấu nguồn vốn của ITAXA [] ......................................................... 36 Biểu đồ 2.4: Doanh thu của ITAXA .........................................................................36 Biểu đồ 2.5: Diễn biến lợi nhuận của ITAXA .......................................................... 37 Biểu đồ 2.6: Diễn biến chi phí của ITAXA .............................................................. 37 Biểu đồ 2.7: Hoạt động đầu tư khác của ITAXA......................................................38 Biểu đồ 2.8: Tình hình nguồn vốn của Nhà in ITAXA trong những năm gần đây .44 Biểu đồ 2.9: Doanh thu và lợi nhuận trước thuế của ITAXA và Trần Phú ..............51 Biểu đồ 2.10: Thị phần của các công ty Trần Phú và ITAXA ..................................52 Biểu đồ 2.11: So sánh tương quan nguồn vốn đầu tư của Công ty ITAXA và Trần Phú............................................................................................................................. 53 Biểu đồ 2.12: Lợi nhuận sau thuế/ Vốn chủ sở hữu của Công ty ITAXA ................55
viii Danh mục Hình Hình 1.1 Mô hình năm lực lượng cạnh tranh ............................................................ 21 Hình 1.2: Một số ấn phẩm được in 100.000 bản mỗi ngày.......................................27 Hình 1.3: Bao bì, Hộp giấy là một trong những sản phẩm được đầu tư in lớn nhất .27 Hình 2.1: Dây chuyền in báo giấy.............................................................................34 Hình 2.2: Dây chuyền in offset khổ lớn ....................................................................34 Hình 2.3: Dây chuyền thành phẩm............................................................................34 Hình 2.4: Sơ đồ bộ máy tổ chức của Công ty TNHH MTV ITAXA ........................ 38 Hình 2.5: Sơ đồ tổ chức Nhà in ITAXA ...................................................................41 Hình 2.6: Bình trang điện tử .....................................................................................45 Hình 2.7: Đo màu, kiểm tra điện tử ..........................................................................46 Hình 2.8: Máy in tạp chí ........................................................................................... 46 Hình 2.9: Máy in offset tờ rời ...................................................................................47 Hình 3.1: Quy trình sản xuất tại Nhà in hiện nay .....................................................63
1 LỜI MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Sau khi Luật Doanh nghiệp ra đời và có hiệu lực, các quy định về thành lập nhà in được nới lỏng, số công ty in ở Việt Nam đã tăng tới sáu lần, lên đến hơn 3.000 doanh nghiệp lớn nhỏ, bao gồm cả những doanh nghiệp quy mô nhỏ, sản xuất theo hướng gia công và cả những doanh nghiệp nước ngoài với tiềm lực mạnh mẽ về vốn và công nghệ dẫn đến sự cạnh tranh giữa các doanh nghiệp nội ngành diễn ra rất khốc liệt. Ngoài ra, sự phát triển mạnh mẽ của cuộc cách mạng công nghệ 4.0 hiện nay đi kèm với sự bùng nổ của internet và truyền thông kỹ thuật số, các loại sách, báo điện tử, các hình thức quảng bá hình ảnh sản phẩm online cũng như thông qua nhiều kênh khác… làm cho nhu cầu sách, báo và các ấn bản phẩm in truyền thống giảm một cách rõ rệt. Đi kèm với đó là những yêu cầu về bảo vệ môi trường và các yêu cầu có tính điều kiện kinh doanh, quản lý doanh nghiệp từ các cơ quan quản lý ngày càng khắt khe hơn. Tất cả những điều kể trên đã và đang làm thay đổi căn bản tình hình sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp ngành in ở Việt Nam. Nhà in Thông tấn xã Việt Nam – công ty TNHH MTV ITAXA là một trong những công ty lâu đời, chuyên sản xuất in tại thị trường thành phố Hồ Chí Minh và các tỉnh lân cận. Với tiềm năng kỹ thuật, công nghệ và năng lực của đội ngũ, nhiều năm liền, kết quả sản xuất kinh doanh của công ty đạt được rất khả quan, tăng trưởng ở mức cao nhưng cũng đang phải đối mặt với nhiều thách thức cạnh tranh xuất phát từ tình hình mới. Với mục đích nghiên cứu tình hình cạnh tranh giữa các công ty cung cấp dịch vụ in ấn trên thị trường in Việt Nam nói chung, ở Thành phố Hồ Chí Minh nói riêng, từ đó đề ra những giải pháp chiến lược hiệu quả nhằm nâng cao vị thế cạnh tranh của Nhà in Thông tấn xã Việt Nam – Công ty TNHH MTV ITAXA, tôi quyết định lựa chọn nội dung cho đề tài luận văn tốt nghiệp Chương trình điều hàng cao cấp - EMBA, ngành Quản trị kinh doanh của mình là: “Giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của Nhà in Thông tấn xã Việt Nam – Công ty TNHH MTV ITAXA”
2 2. Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu tập trung vào phân tích, đánh giá thực trạng năng lực cạnh tranh của Nhà in Thông tấn xã Việt Nam – Công ty TNHH MTV ITAXA, từ đó đề xuất giải pháp cụ thể ở tầm vi mô cũng như một vài kiến nghị về chính sách vĩ mô nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh của Công ty trong thời gian tới. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được mục đích nghiên cứu nêu trên, luận văn tập trung giải quyết các nhiệm vụ cụ thể sau đây: - Hệ thống hóa cơ sở lý luận về cạnh tranh, năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp. - Phân tích thực trạng năng lực cạnh tranh của Nhà in Thông tấn xã Việt Nam – Công ty TNHH MTV ITAXA. - Đánh giá năng lực cạnh tranh của Nhà in Thông tấn xã Việt Nam – Công ty TNHH MTV ITAXA. - Đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh trong sản xuất in Nhà in Thông tấn xã Việt Nam – Công ty TNHH MTV ITAXA. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: Những vấn đề lý luận và thực tiễn về năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp. - Phạm vi nghiên cứu: + Về không gian: Đề tài tập trung nghiên cứu năng lực cạnh tranh của Nhà in Thông tấn xã Việt Nam – Công ty TNHH MTV ITAXA trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh + Về thời gian: Luận văn tập trung thu thập, nghiên cứu, đánh giá năng lực cạnh tranh của Nhà in Thông tấn xã Việt Nam – Công ty TNHH MTV ITAXA trong giai đoạn từ năm 2013-2017.
3 Trong quá trình phân tích, đánh giá về năng lực cạnh tranh của Công ty, Luận văn sẽ kết hợp so sánh số liệu năng lực cạnh tranh với Công ty in Trần Phú – một trong những đối thủ cạnh tranh trực tiếp trên thị trường trong năm 2018 vừa qua để có cái nhìn khách quan, trung thực hơn về năng lực cạnh tranh của mình để có thể thực hiện nhiệm vụ nghiên cứu đã đề ra trên đây. 6. Phương pháp nghiên cứu: Để hoàn thành mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu với các đối tượng, phạm vi nghiên cứu nêu trên đây, trong luận văn sử dụng các phương pháp sau: - Phương pháp nghiên cứu tài liệu thứ cấp: thu thập số liệu từ các văn bản, tạp chí, báo cáo của Hiệp hội ngành in, và các báo cáo kinh doanh của Nhà in Thông tấn xã Việt Nam – Công ty TNHH MTV ITAXA. - Phương pháp thống kê: hệ thống hóa số liệu theo các tiêu chí. Ngoài ra, trong luận văn sẽ sử dụng các phương pháp mô tả khái quát, so sánh, tổng hợp, diễn giải số liệu và sẽ có nghiên cứu ý kiến của một số chuyên gia, doanh nhân hiện đang kinh doanh trong ngành in. 7. Tổng quan tình hình nghiên cứu Đề tài về năng lực cạnh tranh và các yếu tố xoay quanh năng lực cạnh tranh là một đề tài được nhiều học giả, nhà nghiên cứu, doanh nghiệp quan tâm. Đã có nhiều nhà khoa học, nhà nghiên cứu có những công trình về năng lực cạnh tranh nói chung và năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp, ngành hoặc mặt hàng cụ thể. Các nghiên cứu chủ yếu tập trung vào hai hướng chính, đó là: (1) nghiên cứu về năng lực cạnh tranh và các giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp trong một ngành; (2) nghiên cứu về các yếu tố nội tại tác động đến năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp, có thể kể ra một số công trình tiêu biểu sau đây: - Nguyễn Đình Thọ & Nguyễn Mai Trang (2009) đã thực hiện việc đo lường một số nhân tố tạo thành năng lực động của các doanh nghiệp trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh bằng phương pháp định lượng. Tác giả nghiên cứu bốn yếu tố tạo nên năng lực động doanh nghiệp là định hướng kinh doanh, định hướng học hỏi,
4 năng lực marketing và năng lực sáng tạo và mức độ ảnh hưởng của các yếu tố này đối với kết quả kinh doanh của doanh nghiệp. Hạn chế của nghiên cứu này là kết quả chỉ được kiểm định với các doanh nghiệp trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh. Hơn nữa nghiên cứu chỉ kiểm định tổng quát, không phân tích chi tiết vào từng ngành nghề kinh doanh cụ thể như sản phẩm, dịch vụ, công nghệ cao, công nghiệp, thâm dụng lao động, v.v… do đó không thể phát hiện các khác biệt nhất định về vai trò của các yếu tố năng lực động đối với lợi thế kinh doanh và kết quả kinh doanh. Và cuối cùng là nghiên cứu chỉ xem xét một số yếu tố năng lực động chính, trong khi còn rất nhiều yếu tố doanh nghiệp có thể là yếu tố năng lực động cần được xem xét để tạo được mô hình tổng hợp về năng lực động tạo nên lợi thế cạnh tranh và kết quả kinh doanh của doanh nghiệp. Các yếu tố này có thể là năng lực sản xuất, R&D, định hướng thị trường, nội hóa tri thức, v.v… - Bùi Đức Tuân (2011) trong luận án Tiến sỹ “Nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành chế biến thủy sản Việt Nam”, Đại học Kinh tế quốc dân đánh giá những yếu tố rào cản ảnh hưởng đến nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành chế biến thủy sản Việt Nam hiện nay, bên cạnh một số lợi thế cạnh tranh nhất định so với các quốc gia khác trên thế giới như: lợi thế tự nhiên, sức cầu trong nước, môi trường cạnh tranh trong nước v.v…Nghiên cứu cho thấy những kết quả hiện tại của ngành mới chủ yếu đạt được trên cơ sở khai thác và tận dụng các lợi thế tự nhiên (ưu đãi về nguồn tài nguyên thiên nhiên, lợi thế về lao động) mà chưa được đặt trên một nền móng vững chắc của các lợi thế quốc gia khác (sức cầu trong nước, môi trường cạnh tranh trong nước, các ngành phụ trợ) - Lê Thị Hằng (2013) trong luận án Tiến sỹ "Nâng cao năng lực cạnh tranh trong cung ứng dịch vụ thông tin di động của các công ty viễn thông Việt Nam", Đại học Kinh tế quốc dân. Tác giả đã làm rõ cơ sở lý luận về năng lực cạnh tranh trong cung ứng dịch vụ thông tin di động của doanh nghiệp. Cụ thể: năng lực cạnh tranh trong cung ứng dịch vụ thông tin di động của doanh nghiệp là khả năng dịch vụ thông tin di động của doanh nghiệp đó được sử dụng nhiều và nhanh chóng trên thị trường khi có nhiều doanh nghiệp cùng cung cấp dịch vụ thông tin di động. Luận
5 án vận dụng các tiêu chí chung đánh giá năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp để xác định các tiêu chí đánh giá năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp trong cung ứng dịch vụ thông tin di động, bao gồm: chất lượng dịch vụ; giá cước dịch vụ; sự khác biệt hóa dịch vụ; hệ thống kênh phân phối dịch vụ; thông tin và xúc tiến thương mại; thương hiệu và uy tín dịch vụ - Đỗ Thị Tố Quyên (2014) trong luận án Tiến sỹ "Đầu tư nâng cao năng lực cạnh tranh của Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam", Đại học Kinh tế quốc dân đã chỉ ra nội dung đầu tư, cơ cấu sử dụng vốn đầu tư phụ thuộc vào chiến lược cạnh tranh, công cụ cạnh tranh của mỗi ngân hàng. Luận án đã xây dựng quy trình và hệ thống các chỉ tiêu đánh giá kết quả, hiệu quả đầu tư nâng cao năng lực cạnh tranh tại NHTM. Các chỉ tiêu này phản ánh mối quan hệ chặt chẽ giữa đầu tư với năng lực cạnh tranh và được xác định tùy thuộc vào chiến lược cạnh tranh của ngân hàng tại mỗi giai đoạn. - Đoàn Việt Dũng (2015) trong luận án Tiến Sỹ "Lý thuyết cấu trúc cạnh tranh ngành với việc nâng cao năng lực cạnh tranh của các ngân hàng thương mại Việt Nam hiện nay", Đại học Kinh tế quốc dân. Tác giả đã hệ thống hóa lý luận về năng lực cạnh tranh để đưa ra quan điểm chung về cạnh tranh là quá trình kinh tế mà các chủ thể kinh tế ganh đua, tìm mọi biện pháp để chiếm lĩnh thị trường để nâng cao vị thế của mình. Bên cạnh đó, luận án sử dụng số liệu thực tế giai đoạn 2008- 2013 để làm sáng tỏ các lực lượng quyết định mức độ cạnh tranh trong ngành Ngân hàng tại Việt Nam như: mức độ cạnh tranh của các đối thủ hiện tại của các ngân hàng thương mại Việt Nam, mối đe dọa của người gia nhập thủ tiềm năng, mối đe dọa của các sản phẩm thay thế và sức mạnh của người mua. - Nguyễn Thành Long (2016) trong luận án Tiến sỹ "Nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp du lịch Bến Tre", Đại học Kinh tế thành phố Hồ Chí Minh. Tác giả đã hệ thống hóa được cơ sở lý thuyết về năng lực cạnh tranh của DN và một số mô hình nghiên cứu về năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp trong lĩnh vực du lịch. Tác giả đã xác định 8 yếu tố ảnh hưởng
6 đến năng lực cạnh tranh của DN du lịch Bến Tre gắn với đặc thù về điều kiện kinh tế - xã hội và điều kiện tự nhiên của địa phương. Các yếu tố đó bao gồm: (1) Năng lực marketing; (2) Thương hiệu; (3) Năng lực tổ chức, quản lý; (4) Trách nhiệm xã hội; (5) Chất lượng sản phẩm, dịch vụ; (6) Nguồn nhân lực; (7) Cạnh tranh về giá; (8) Điều kiện môi trường điểm đến (cơ chế chính sách, người dân địa phương, môi trường tự nhiên). - Nguyễn Duy Hùng (2016) trong luận án Tiến sỹ "Nâng cao năng lực cạnh tranh của các công ty chứng khoán Việt Nam", Đại học Kinh tế quốc dân đã vận dụng mô hình đánh giá các yếu tố nội bộ của Thompson và Strickland (2001) để xác định hệ thống 07 yếu tố bên trong tác động đến năng lực cạnh tranh của các công ty chứng khoán Việt Nam, bao gồm yếu tố về tiềm lực tài chính; vốn trí tuệ; chất lượng sản phẩm; trình độ công nghệ; chất lượng dịch vụ; thương hiêu, uy tín và hoạt động xúc tiến; mạng lưới hoạt động. Luận án đã lượng hóa được mức độ ảnh hưởng của từng yếu tố bên trong tới năng lực cạnh tranh của các công ty chứng khoán Việt Nam. Từ đó tác giả đưa ra giải pháp tương ứng liên quan đến nâng cao năng lực cạnh tranh cho các công ty chứng khoán Việt Nam, đặc biệt trong bối cảnh tự do hoá thị trường chứng khoán. Ngoài ra, còn hàng loạt các công trình nghiên cứu, sách báo khác về năng lực cạnh tranh và các giải pháp tạo ra, duy trì và nâng cao năng lực cạnh tranh của sản phẩm - doanh nghiệp hay thậm chí là năng lực cạnh tranh của quốc gia của các tác giả, nhà nghiên cứu trong và ngoài nước. Tuy nhiên, có rất ít các tài liệu, nghiên cứu về thị trường ngành in cũng như chưa có công trình nghiên cứu nào về năng lực cạnh tranh của Nhà in thông tấn xã Việt Nam – Công ty TNHH MTV ITAXA. 8. Kết cấu của luận văn Kết cấu của luận văn được chia thành 3 phần chính như sau: Chương 1: Cơ sở lý luận về năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp.
7 Chương 2: Thực trạng về năng lực cạnh tranh của Nhà in Thông tấn xã Việt Nam – Công ty TNHH MTV ITAXA. Chương 3: Một số giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của Nhà in Thông tấn xã Việt Nam – Công ty TNHH MTV ITAXA.
8 CHƯƠNG I. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA DOANH NGHIỆP 1.1. Khái niệm cạnh tranh và năng lực cạnh tranh 1.1.1. Khái niệm cạnh tranh và năng lực cạnh tranh 1.1.1.1. Cạnh tranh Đặc trưng của nền kinh tế thị trường là sự cạnh tranh diễn ra khốc liệt, từng giây phút. Cạnh tranh tồn tại cùng với sự tồn tại của kinh tế thị trường ở đâu có sản xuất và trao đổi hàng hóa thì ở đó có cạnh tranh. Cạnh tranh trở thành động lực phát triển của sản xuất xã hội. Vậy cạnh tranh là gì? Cạnh tranh là một khái niệm rộng, tồn tại trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội chứ không chỉ riêng ở trong kinh doanh. Có nhiều khái niệm về cạnh tranh, có thể dẫn ra một số khái niệm của các nhà kinh tế học, nhà nghiên cứu như sau: Theo Marx: “Cạnh tranh là sự ganh đua, sự đấu tranh gay gắt giữa các nhà đầu tư nhằm giành giật những điều kiện thuận lợi nhất trong sản xuất và tiêu thụ hàng hóa để thu được lợi nhuận siêu ngạch” Theo từ điển kinh doanh xuất bản năm 1993 ở Anh thì “Cạnh tranh trong cơ chế thị trường là sự ganh đua, sự kình địch giữa các nhà kinh doanh nhằm giành tài nguyên sản xuất cùng một loại về phía mình…” Hai nhà kinh tế học Mỹ P.A Samuelson và W.D.Nordhaus trong cuốn Kinh tế học (xuất bản lần thứ 12) cho rằng “Cạnh tranh (Competition) là sự kình địch giữa các DN cạnh tranh với nhau để dành khách hàng hoặc thị trường”. Họ còn đồng nhất cạnh tranh với cạnh tranh hoàn hảo (Perfect Competition). Hai tác giả R.S. Pindyck và D.L Rubinfeld trong cuốn kinh tế học vi mô cho rằng: “Thị trường cạnh tranh hoàn hảo là thị trường có nhiều người mua và người bán và không một cá nhân người mua hoặc người bán nào có ảnh hưởng đáng kể tới giá cả” Michael E. Porter, chuyên gia marketing hàng đầu thế giới lại cho rằng cạnh tranh (kinh tế) là sự ganh đua giữa các chủ thể kinh tế (nhà sản xuất, nhà phân phối,
9 người tiêu dùng,) nhằm giành lấy những vị thế tạo nên lợi thế tương đối trong sản xuất, tiêu thụ hay tiêu dùng hàng hóa, dịch vụ hay các lợi ích về kinh tế, thương mại khác để thu được nhiều lợi ích nhất cho mình. Trong báo cáo về cạnh tranh toàn cầu năm 2003 tại diễn đàn Liên hợp quốc cạnh tranh đối với một quốc gia được cho rằng là "Khả năng của nước đó đạt được những thành quả nhanh và bền vững về mức sống, nghĩa là đạt được các tỷ lệ tăng trưởng kinh tế cao được xác định bằng các thay đổi của tổng sản phẩm quốc nội GDP) tính trên đầu người theo thời gian”. Học giả Bryan A. Garner thì cho rằng “Cạnh tranh là sự nỗ lực hoặc hành vi của hai hay nhiều thương nhân nhằm tranh giành những lợi ích giống nhau từ chủ thể thứ ba”. Từ các khái niệm, quan điểm trên, có thể tổng kết lại rằng “Cạnh tranh là một quá trình tranh đấu mà trong đó, các chủ thể kinh tế ganh đua nhau, tìm mọi biện pháp để đạt được mục đích chủ yếu của mình như: chiếm lĩnh thị trường, giành lấy khách hàng, cũng như đảm bảo tiêu thụ có lợi nhất, nhằm nâng cao vị thế của mình trên thương trường”. 1.1.1.2. Năng lực cạnh tranh Trong quá trình các chủ thể cạnh tranh với nhau, để giành lợi thế về phía mình, các chủ thể áp dụng tổng hợp nhiều biện pháp nhằm duy trì và phát triển vị thế của mình trên thị trường. Các biện pháp này thể hiện một sức mạnh nào đó, một khả năng nào đó hoặc một năng lực nào đó của chủ thể, được gọi là năng lực cạnh tranh. Bên cạnh khái niệm năng lực cạnh tranh, người ta còn sử dụng các khái niệm như “sức cạnh tranh”, “tính cạnh tranh” hoặc “khả năng cạnh tranh”. Mặc dù các thuật ngữ này có thể mang nhiều sắc thái khác nhau và không đồng nhất trong các trường hợp cụ thể nào đó, nhưng các thuật ngữ đó đều được dịch thống nhất từ 1 từ tiếng Anh đó là “competitiveness”. Cho đến nay, thực tế vẫn còn tồn tại nhiều quan điểm khác nhau về năng lực cạnh tranh, có thể dẫn ra một số quan điểm cụ thể như sau: Khái niệm năng lực cạnh tranh được đề cập đầu tiên ở Mỹ vào đầu những năm 1980. Theo Aldington Report (1985): “DN có khả năng cạnh tranh là DN có thể sản
10 xuất sản phẩm và dịch vụ vớichất lượng vượt trội và giá cả thấp hơn các đối thủ khác trong nước và quốc tế. Khả năng cạnh tranh đồng nghĩa với việc đạt được lợi ích lâu dài của doanh nghiệp và khả năng bảo đảm thu nhập cho người lao động và chủ DN”. Năm 1994, định nghĩa này được nhắc lại trong “Sách trắng về năng lực cạnh tranh của Vương quốc Anh” (1994). Năm 1998, Bộ thương mại và Công nghiệp Anh đưa ra định nghĩa “Đối với doanh nghiệp, năng lực cạnh tranh là khả năng sản xuất đúng sản phẩm, xác định đúng giá cả và vào đúng thời điểm. Điều đó có nghĩa là đáp ứng nhu cầu khách hàng hiệu quả hơn các doanh nghiệp khác”. Theo Buckley (1988), năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp cần được gắn kết với việc thực hiện mục tiêu của DN với 3 yếu tố: các giá trị chủ yếu của doanh nghiệp, mục đích chính của DN và các mục tiêu giúp các doanh nghiệp thực hiện chức năng của mình. Bày tỏ quan điểm của mình, trong công trình nghiên cứu Nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp thời hội nhập, tác giả Lê Đăng Doanh cho rằng “năng lực cạnh tranh của DN được đo bằng khả năng duy trì và mở rộng thị phần, thu lợi nhuận cho doanh nghiệp trong môi trường cạnh tranh trong nước và ngoài nước” Theo Hội đồng sức cạnh tranh của Mỹ, “sức cạnh tranh là năng lực kinh tế về hàng hóa và dịch vụ của một nền sản xuất có thể vượt qua thử thách trên thị trường thế giới, trong khi mức sống của dân chúng có thể nâng cao một cách vững chắc và lâu dài” [1]. Trong thuật ngữ chính sách thương mại, sức cạnh tranh được cho là “năng lực của một doanh nghiệp hoặc của một ngành, một quốc gia không bị doanh nghiệp khác, ngành khác, quốc gia khác đánh bại về năng lực kinh tế”. Ở Việt Nam, theo ý kiến của một số chuyên gia, năng lực cạnh tranh là khả năng giành được thị phần lớn hơn trước các đối thủ cạnh tranh trên thị trường, kể cả khả năng giành một phần hay toàn bộ thị phần của đồng nghiệp. Theo Từ điển thuật ngữ kinh tế học (xuất bản năm 2000, NXB Từ điển Bách khoa Hà Nội), “Năng lực cạnh tranh (còn gọi là sức cạnh tranh) là khả năng giành [1] Trần sửu (2003): Nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp trong điều kiện toàn cầu hóa, NXB Lao động, Hà Nội
11 được thị phần lớn trước các đối thủ cạnh tranh trên thị trường, kể cả khả năng giành lại một phần hay toần bộ thị phần của đồng nghiệp”. Mặc dù vẫn còn nhiều sự khác nhau giữa cách hiểu, cách kiến giải về năng lực cạnh tranh, song hàm nghĩa cơ bản của các ý kiến, định nghĩa là như nhau khi cho rằng năng lực cạnh tranh không phải là chỉ tiêu đơn nhất mà mang tính tổng hợp, gồm nhiều chỉ tiêu cấu thành và có thể xác định được từng doanh nghiệp cụ thể hoặc cho từng ngành hoặc thậm chí là cho cả một quốc gia. Trong phạm vi của luận văn này, tôi sử dụng thống nhất thuật ngữ đó là “năng lực cạnh tranh” và sử dụng định nghĩa về năng lực cạnh tranh của Tổ chức hợp tác và phát triển kinh tế (OECD) được nêu tại Diễn đàn cao cấp về cạnh tranh công nghiệp như sau: “Năng lực cạnh tranh là sức sản xuất ra thu nhập tương đối cao, trên cơ sở sử dụng yếu tố sản xuất có hiệu quả làm cho các doanh nghiệp, các ngành, các địa phương, các quốc gia và khu vực phát triển bền vững trong điều kiện cạnh tranh quốc tế”. 1.1.2. Các cấp độ của năng lực cạnh tranh Như đã nói ở trên, do năng lực cạnh tranh có các góc độ tiếp cận khác nhau, dẫn đến sự phân chia năng lực cạnh tranh cũng rất đa dạng. Theo cách phân chia phổ biến đang được thừa nhận rộng rãi hiện nay, năng lực cạnh tranh bao gồm các cấp độ sau đây: - Năng lực cạnh tranh cấp độ quốc gia - Năng lực cạnh tranh cấp độ doanh nghiệp - Năng lực cạnh tranh của sản phẩm và dịch vụ Ngoài ba cấp độ nói trên, các nhà nghiên cứu cũng đề cập đến năng lực cạnh tranh cấp ngành. Trên thực tế, qua nghiên cứu, tìm hiểu, học viên cho rằng, năng lực cạnh tranh cấp ngành có mối quan hệ mật thiết, chịu sự ràng buộc chặt chẽ từ năng lực cạnh tranh cấp quốc gia và năng lực cạnh tranh của sản phẩm, doanh nghiệp vì vậy không liệt kê thành 1 cấp độ ở trên đây. Năng lực cạnh tranh của sản phẩm, dịch vụ là khả năng của sản phẩm, dịch vụ đó tiêu thụ được nhanh trong khi có nhiêu người cùng bán sản phẩm, dịch vụ đó trên thị trường. Nói cách khác, năng lực cạnh tranh của sản phẩm hay dịch vụ được