Luận văn Thạc sĩ Quản trị kinh doanh: Nâng cao năng lực cạnh tranh của Công ty cổ phần Hồng Hà

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:112

Thêm vào BST

Báo xấu

15
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn hệ thống hóa một số nội dung lý luận và thực tiễn về năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp. Trên cơ sở lý phân tích thực trạng năng lực cạnh tranh của Công ty cổ phần Hồng Hà trên các mặt: Thị phần, hiệu quả hoạt động, uy tín thương hiệu; đánh giá các yếu tố tác động đến năng lực cạnh tranh của công ty cổ phần Hồng Hà. Từ đó, đề xuất một số biện pháp nhằm góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh cho Công ty cổ phần Hồng Hà trong thời gian tới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản trị kinh doanh: Nâng cao năng lực cạnh tranh của Công ty cổ phần Hồng Hà

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH MẠC QUANG HUY NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA CÔNG TY CỔ PHẦN HỒNG HÀ LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG CHUYÊN NGÀNH: QUẢN TRỊ KINH DOANH THÁI NGUYÊN - 2018
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH MẠC QUANG HUY NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA CÔNG TY CỔ PHẦN HỒNG HÀ Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh Mã số: 8.34.01.02 LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS NGUYỄN DUY DŨNG THÁI NGUYÊN - 2018
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi với sự hướng dẫn của PGS.TS Nguyễn Duy Dũng. Các số liệu, tài liệu nêu ra trong luận văn là trung thực, đảm bảo tính chính xác, khách quan và khoa học. Các tài liệu tham khảo có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng. Thái Nguyên, ngày 26 tháng 01 năm 2018 Tác giả luận văn Mạc Quang Huy
ii LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành chương trình cao học và luận văn này, tôi đã nhận được sự hướng dẫn chu đáo, sự giúp đỡ và góp ý nhiệt tình của các quý thầy cô Trường Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh. Tôi xin được bày tỏ lòng cảm ơn chân thành đến các quý thầy cô trong thời gian vừa qua. Đặc biệt, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất đến PGS.TS Nguyễn Duy Dũng đã dành rất nhiều thời gian và tâm huyết hướng dẫn và giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn tốt nghiệp này. Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn đến tập thể các cán bộ và nhân viên của Công ty cổ phần Hồng Hà đã chia sẻ thẳng thắn và giúp tôi có được những tài liệu quý báu để hoàn thiện luận văn của mình. Mặc dù đã có nhiều cố gắng, nỗ lực tìm tòi nghiên cứu tuy nhiên không thể tránh khỏi những thiếu sót, tôi rất mong nhận được những ý kiến đóng góp của quý thầy cô và các bạn. Tôi xin chân thành cảm ơn! Thái Nguyên, ngày 26 tháng 01 năm 2018 Tác giả luận văn Mạc Quang Huy
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... i MỤC LỤC ......................................................................................................... iii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ............................................................................. vii DANH MỤC CÁC BẢNG ................................................................................ viii DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ ......................................................................... ix MỞ ĐẦU............................................................................................................ 1 1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài ...................................................... 1 2. Mục tiêu nghiên cứu ...................................................................................... 4 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................. 4 4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận văn .................................................. 5 5. Kết cấu của luận văn ..................................................................................... 5 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CẠNH TRANH VÀ NĂNG LỰC CẠNH TRANH............................................................................. 6 1.1. Cơ sở lý luận về cạnh tranh, năng lực cạnh tranh ...................................... 6 1.1.1. Khái niệm cạnh tranh .............................................................................. 6 1.1.2. Vai trò của cạnh tranh trong doanh nghiệp ............................................. 7 1.1.3. Chức năng của cạnh tranh trong doanh nghiệp ....................................... 9 1.2. Một số vấn đề lý luận về năng lực cạnh tranh trong doanh nghiệp ........... 9 1.2.1. Khái niệm năng lực cạnh tranh ............................................................... 9 1.2.2. Các tiêu chí đánh giá năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp ............... 12 1.2.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp....... 16 1.2.4. Các phương pháp nâng cao năng lực cạnh tranh trong doanh nghiệp ........ 20 1.3. Một số kinh nghiệm nâng cao năng lực cạnh tranh trong nước và quốc tế ................................................................................................... 24 1.3.1. Kinh nghiệm nâng cao năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp quốc tế ................................................................................................... 24
iv 1.3.2. Kinh nghiệm nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp trong nước....... 27 1.4. Bài học tham khảo về nâng cao năng lực cạnh tranh cho Công ty cổ phần Hồng Hà ....................................................................................... 30 Kết luận chương 1 ........................................................................................... 31 Chương 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .................................................. 32 2.1. Câu hỏi nghiên cứu ................................................................................... 32 2.2. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................... 32 2.2.1. Phương pháp thu thập số liệu ................................................................ 32 2.2.2. Phương pháp xử lý số liệu sơ cấp .......................................................... 35 2.2.3. Phương pháp xử lý số liệu thứ cấp ........................................................ 35 2.2.4. Phương pháp phân tích .......................................................................... 35 2.3. Hệ thống các chỉ tiêu đánh giá năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp .... 38 2.3.1. Nhóm chỉ tiêu định lượng ..................................................................... 38 2.3.2. Nhóm chỉ tiêu định tính......................................................................... 41 Kết luận chương 2 ........................................................................................... 41 Chương 3: THỰC TRẠNG NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA CÔNG TY CỔ PHẦN HỒNG HÀ ..................................................................................... 43 3.1. Giới thiệu tổng quan về Công ty Cổ phần Hồng Hà ................................ 43 3.1.1. Giới thiệu tổng quan về công ty ............................................................ 43 3.1.2. Quá trình hình thành và phát triển ........................................................ 45 3.1.3. Cơ cấu tổ chức bộ máy .......................................................................... 46 3.1.4. Chức năng nhiệm vụ các phòng ban ..................................................... 48 3.1.5. Kết quả hoạt động kinh doanh những năm gần đây.............................. 50 3.2. Thực trạng năng lực cạnh tranh của Công ty Cổ phần Hồng Hà ............. 52 3.2.1. Thị phần của doanh nghiệp ................................................................... 52 3.2.2. Hiệu quả sản xuất kinh doanh ............................................................... 53 3.2.3. Chất lượng sản phẩm............................................................................. 56 3.2.4. Cơ sở vật chất kỹ thuật và công nghệ ................................................... 56
v 3.2.5. Kinh nghiệm, năng lực thi công ............................................................ 59 3.2.6. Nguồn lực tài chính ............................................................................... 59 3.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh của Công ty................... 60 3.3.1. Nhóm nhân tố thuộc môi trường vĩ mô ................................................. 60 3.3.2. Nhân tố thuộc môi trường ngành .......................................................... 62 3.3.3. Nhóm nhân tố bên trong doanh nghiệp ................................................. 62 3.4. Đánh giá năng lực cạnh tranh của Công ty Cổ phần Hồng Hà ................ 70 3.4.1. Ưu điểm ................................................................................................. 70 3.4.2. Nhược điểm ........................................................................................... 71 3.4.3. Nguyên nhân ......................................................................................... 72 3.4.4. Tổng hợp phân tích trên mô hình SWOT ............................................. 74 3.4.5. Xây dựng ma trận hình ảnh cạnh tranh của công ty ............................. 76 Chương 4: GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CHO CÔNG TY CỔ PHẦN HỒNG HÀ ................................................................... 78 4.1. Quan điểm, định hướng và mục tiêu nâng cao năng lực cạnh tranh của Công ty Cổ phần Hồng Hà ........................................................... 78 4.1.1. Chiến lược phát triển của công ty trong thời gian sắp tới ..................... 78 4.1.2. Mục tiêu của công ty trong thời gian sắp tới ........................................ 79 4.1.3. Phương hướng nâng cao năng lực cạnh tranh của công ty trong thời gian sắp tới ................................................................................... 80 4.2. Giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh cho Công ty Cổ phần Hồng Hà trong thời gian sắp tới.................................................................... 81 4.2.1 Kiện toàn cơ cấu tổ chức, nâng cao trình độ và năng lực quản lý ........ 81 4.2.2 Sử dụng có hiệu quả và nâng cao năng lực công nghệ .......................... 83 4.2.3 Nâng cao năng lực tài chính và hiệu quả sử dụng vốn vay .................... 84 4.2.4 Nâng cao năng lực marketing của công ty ............................................. 85 4.2.5 Sử dụng có hiệu quả và nâng cao chất lượng lao động .......................... 86 4.2.6. Nâng cao chất lượng sản phẩm, hạ giá thành công trình ...................... 88
vi 4.2.7. Đảm bảo tiến độ thi công, thời gian hoàn thành giao cho chủ đầu tư......... 90 4.3. Điều kiện để thực hiện giải pháp.............................................................. 90 4.3.1. Về phía Nhà Nước................................................................................. 90 4.3.2. Về phía Doanh nghiệp........................................................................... 93 KẾT LUẬN...................................................................................................... 95 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.......................................................... 97 PHỤ LỤC ........................................................................................................ 99
vii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT TỪ VIẾT TẮT DIỄN GIẢI CBCNV Cán bộ công nhân viên CP Cổ phần CTCP Công ty cổ phần HĐQT Hội đồng quản trị TNHH Trách nhiệm hữu hạn UBND Ủy ban nhân dân
viii DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Ma trận hình ảnh cạnh tranh ....................................................... 36 Bảng 2.2: Ma trận SWOT ............................................................................ 37 Bảng 3.1: Danh mục ngành nghề Công ty Cổ phần Hồng Hà .................... 43 Bảng 3.2: Kết quả hoạt động kinh doanh của công ty từ năm 2014-2016 ..... 51 Bảng 3.3: So sánh thị phần của công ty với các đối thủ cạnh tranh ............ 52 Bảng 3.4: Bảng phân tích hiệu quả hoạt động của Công ty Cổ phần Hồng Hà giai đoạn 2014-2016 .................................................... 54 Bảng 3.5: Danh sách một số máy móc thiết bị chính thuộc sở hữu của Công ty Cổ phần Hồng Hà.......................................................... 57 Bảng 3.6: Tình hình đảm bảo vốn kinh doanh của Công ty cổ phần Hồng Hà giai đoạn 2014-2016 .................................................... 60 Bảng 3.7: Phân tích mối quan hệ giữa tài sản và nguồn vốn Công ty Cổ phần Hồng Hà giai đoạn 2014-2016 ..................................... 65 Bảng 3.8: Trình độ nguồn nhân lực của Công ty Cổ phần Hồng Hà .......... 68 Bảng 3.9: Cơ cấu tổ chức lao động của Công ty Cổ phần Hồng Hà ........... 68 Bảng 3.10: Ma trận SWOT của công ty cổ phần Hồng Hà ........................... 75 Bảng 3.11: Ma trận hình ảnh cạnh tranh của công ty.................................... 76
ix DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ Biểu đồ: Biểu đồ 3.1: Biểu đồ thị phần của các Công ty xây dựng trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn năm 2016 .......................................................... 53 Biểu đồ 3.2: Biểu đồ doanh thu và lợi nhuận của công ty qua các năm ..... 54 Biểu đồ 3.3: Biểu đồ biểu thị các chỉ tiêu ROA, ROE, LNST/DT của Công ty Cổ phần Hồng Hà giai đoạn 2014-2016 ................... 55 Sơ đồ: Sơ đồ 2.1: Sơ đồ cơ cấu tổ chức của công ty .................................................. 47
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài Toàn cầu hóa là kết quả tất yếu của quá trình tự do hóa kinh tế và hội nhập quốc tế. Trong thời kỳ đổi mới, mở cửa thị trường và hội nhập với nền kinh tế khu vực và toàn cầu, với chính sách đa phương hóa, đa dạng hóa trong quan hệ kinh tế quốc tế, đòi hỏi tất cả các doanh nghiệp đều phải tích cực hơn, năng động hơn. Đặc biệt khi cạnh tranh ngày càng quyết liệt hơn đã tạo ra những cơ hội mới, song cũng không ít những thách thức đối với các quốc gia, ngành, lĩnh vực và các doanh nghiệp. Trong điều kiện kinh tế thị trường hiện nay, tuy Nhà nước đã có nhiều nỗ lực tạo điều kiện bình đẳng cho các doanh nghiệp hoạt động nhưng đòi hỏi các tổ chức, các doanh nghiệp phải thay đổi cho phù hợp với cơ chế mới. Sự phát triển của Khoa học công nghệ, nhu cầu xã hội ngày càng đa dạng, buộc các nhà quản trị phải biết thích ứng với điều kiện thực tế, đồng thời phải củng cố, hoàn thiện tổ chức hơn nếu muốn tồn tại và phát triển. Trong bối cảnh đó để tồn tại và phát triển doanh nghiệp không có cách nào khác là phải tự đứng vững trên đôi chân của mình. Cạnh tranh là thuộc tính của kinh tế thị trường. Theo các nhà kinh tế, môi trường cạnh tranh có tác dụng tạo sức mạnh hướng hành vi của các chủ thể kinh tế tới năng suất, chất lượng và hiệu quả từ mục tiêu thắng trong cạnh tranh sẽ thu lợi nhuận. Trong môi trường cạnh tranh, sức mạnh của các tổ chức kinh tế không chỉ được đo bằng chính năng lực nội tại của từng chủ thể, mà điều quan trọng hơn, là trong sự so sánh tương quan giữa các chủ thể với nhau. Do đó, đạt được vị thế cạnh tranh mạnh trên thị trường là yêu cầu sống còn của doanh nghiệp. Ngày 09 tháng 05 năm 2005, Công ty cổ phần Hồng Hà được thành lập. Vượt qua nhiều khó khăn trong những năm đầu thành lập do từ những công trình có giá trị nhỏ, thi công đơn giản, tổng giá trị sản xuất và doanh thu hàng
2 năm đạt ở mức khiêm tốn. Với nhiệt huyết và quyết tâm của các cán bộ, công nhân viên, Công ty cổ phần Hồng Hà đã duy trì ổn định sản xuất và dần phát triển đi lên, khẳng định được năng lực của mình. Lĩnh vực kinh doanh chính là xây dựng, nhưng để tồn tại và phát triển, nắm bắt được nhu cầu của xã hội và lợi thế của địa phương cùng với việc nhạy bén với các chính sách của Nhà Nước, của tỉnh, công ty đã chủ động đa dạng hóa ngành nghề. Hiện nay, công ty tham gia hoạt động trong nhiều lĩnh vực, trong đó có đầu tư Nhà máy sản xuất tinh bột và miến dong Tân Sơn tại thôn Thác Giềng, phường Xuất Hóa, thành phố Bắc Kạn; Đầu tư Nhà máy gạch không nung cũng tại phường Xuất Hóa. Đây là những bước đi rất phù hợp và đem lại nhiều tiềm năng trong tương lai cho sự phát triển của công ty. Tuy nhiên, là ngành đang phát triển, lại rất dễ gia nhập thị trường nên hiện nay trên địa bàn tỉnh có rất nhiều công ty cạnh tranh với công ty Cổ phần Hồng Hà. Với quy mô tỉnh không rộng, lại là một tỉnh nghèo, làm thế nào để thu hút vốn đầu tư, nâng cao năng suất, chất lượng lao động, nâng cao năng lực trong đầu thầu, tạo dựng uy tín của doanh nghiệp, tạo thêm thị phần cho mình và vươn ra các thị trường lân cận? Muốn vậy, xây dựng chiến lược phát triển, nâng cao năng lực cạnh tranh là một trong những nhiệm vụ hàng đầu của Công ty Cổ phần Hồng Hà. Với những lý do nêu trên, cùng với mong muốn đưa ra giải pháp phù hợp nhằm tăng sức cạnh tranh cho Công ty Cổ phần Hồng Hà trong bối cảnh mới, học viên đã lựa chọn đề tài “Nâng cao năng lực cạnh tranh của Công ty Cổ phần Hồng Hà” làm luận văn nghiên cứu của mình. * Tổng quan về tình hình nghiên cứu Trong nền kinh tế thị trường cạnh tranh đóng vai trò vô cùng quan trọng và được coi là động lực của sự phát triển của mỗi doanh nghiệp nói riêng và của nền kinh tế nói chung. Cạnh tranh là động lực thúc đẩy sự phát triển của
3 mọi thành phần kinh tế, góp phần xóa bỏ những độc quyền, bất hợp lý, bất bình đẳng trong kinh doanh. Kết quả của quá trình cạnh tranh quyết định sự tồn tại, phát triển hay phá sản, giải thể của doanh nghiệp. Do vậy, vấn đề nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp trở thành một vấn đề quan trọng mà bất kỳ doanh nghiệp nào cũng phải quan tâm. Trong những năm gần đây, có nhiều nghiên cứu về những vấn đề trong cạnh tranh, các yếu tố ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh, các giải pháp để nâng cao năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp. Trong nghiên cứu của mình tác giả có sử dụng tài liệu tham khảo trong các luận văn: Luận văn thạc sỹ: “Nâng cao năng lực cạnh tranh sản phẩm chè xuất khẩu công ty Cổ phần Chè Quân Chu Thái Nguyên trước thềm hội nhập kinh tế quốc tế” năm 2008 của tác giả Đào Duy Anh, trường Đại học Kinh tế và QTKD Thái Nguyên. Luận văn thạc sỹ: “Nâng cao năng lực cạnh tranh của Công ty Cổ phần Đầu tư và thương mại TNG Thành phố Thái Nguyên” năm 2014 của tác giả Phạm Thị Minh Hậu, trường Đại học Kinh tế và QTKD Thái Nguyên. Luận văn thạc sỹ: “Nâng cao năng lực cạnh tranh tại công ty cổ phần xây dựng và thương mại Sao Tháng 8 Việt Nam” năm 2016 của tác giả Trần Thu Phương, học viện Tài chính. Luận văn thạc sỹ: “Giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của công ty Cổ phần đầu tư và xây dựng Tam Sơn”, năm 2016 của tác giả Mai Văn Nghiêm, trường Đại học Kinh tế quốc dân. Các nghiên cứu này đã đạt được những thành công, ưu điểm về mặt lý luận, thực tiễn, tuy nhiên do cơ chế thị trường thay đổi, các nhân tố liên quan cũng luôn luôn cập nhật và do yếu tố chủ quan trong mỗi doanh nghiệp cũng khác nhau nên trong các đề tài vẫn còn tồn tại một số hạn chế nhất định.
4 2. Mục tiêu nghiên cứu 2.1. Mục tiêu chung Luận văn hệ thống hóa một số nội dung lý luận và thực tiễn về năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp. Trên cơ sở lý phân tích thực trạng năng lực cạnh tranh của Công ty Cổ phần Hồng Hà trên các mặt: thị phần, hiệu quả hoạt động, uy tín thương hiệu,… ; đánh giá các yếu tố tác động đến năng lực cạnh tranh của công ty cổ phần Hồng Hà. Từ đó, đề xuất một số biện pháp nhằm góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh cho Công ty Cổ phần Hồng Hà trong thời gian tới. 2.2. Mục tiêu cụ thể - Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về cạnh tranh và năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp. - Phân tích và đánh giá thực trạng năng lực cạnh tranh của Công ty Cổ phần Hồng Hà. - Đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh của Công ty Cổ phần Hồng Hà. - Đề xuất giải pháp và kiến nghị nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh cho Công ty Cổ phần Hồng Hà. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của luận văn là năng lực cạnh tranh, các yếu tố tác động đến năng lực cạnh tranh trong doanh nghiệp, phân tích thực trạng năng lực cạnh tranh của Công ty Cổ phần Hồng Hà. 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Thời gian nghiên cứu: Số liệu thu thập từ năm 2014-2016 - Về không gian: Đề tài được nghiên cứu tại Công ty Cổ phần Hồng Hà - Về nội dung: Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về cạnh tranh và năng lực cạnh tranh. Trên cơ sở đó, phân tích năng lực cạnh tranh của Công ty
5 Cổ phần Hồng Hà để đưa ra các giải pháp nhằm nâng cao khả năng cạnh tranh và tăng thị phần của Công ty trên thị trường. 4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận văn 4.1. Ý nghĩa khoa học của luận văn Luận văn đã góp phần làm rõ cơ sở lý luận về cạnh tranh và năng lực cạnh tranh trong các doanh nghiệp. Một số vấn đề về nội dung, các yếu tố tác động đến năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp. Ngoài ra, còn đề cập đến kinh nghiệm nâng cao năng lực cạnh tranh của một số doanh nghiệp tại một số quốc gia trong khu vực và bài học kinh nghiệm nâng cao năng lực cạnh tranh cho Công ty Cổ phần Hồng Hà. 4.2. Ý nghĩa thực tiễn của luận văn Khảo sát thực trạng hoạt động của Công ty Cổ phần Hồng Hà, các thành tích và đóng góp của công ty Cổ phần Hồng Hà. Đưa ra một số nhận xét về thực trạng năng lực cạnh tranh của Công ty Hồng Hà so với các công ty khác cùng lĩnh vực trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn. Tìm hiểu các nhân tố tác động đến năng lực cạnh tranh của công ty Cổ phần Hồng Hà và đưa ra các ưu điểm, hạn chế trong năng lực cạnh tranh của Công ty Cổ phần Hồng Hà. Từ đó đề ra một số giải pháp để nâng cao năng lực cạnh tranh của Công ty Cổ phần Hồng Hà trong thời gian sắp tới. 5. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn gồm 4 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về cạnh tranh và năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Chương 2: Phương pháp nghiên cứu Chương 3: Thực trạng năng lực cạnh tranh của công ty Cổ phần Hồng Hà Chương 4: Giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh tại công ty Cổ phần Hồng Hà
6 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CẠNH TRANH VÀ NĂNG LỰC CẠNH TRANH 1.1. Cơ sở lý luận về cạnh tranh, năng lực cạnh tranh 1.1.1. Khái niệm cạnh tranh Cạnh tranh là một trong những đặc trưng cơ bản của nền kinh tế thị trường. Hoạt động của nó không bị giới hạn bởi không gian và thời gian. Cạnh tranh là động lực của sự tăng trưởng và phát triển của nền kinh tế.[14] Theo quan điểm của Các Mác: Cạnh tranh là sự ganh đua, sự đấu tranh gay gắt giữa các nhà tư bản để giành giật những điều kiện thuận lợi trong sản xuất và tiêu thụ hàng hóa để thu được lợi nhuận siêu ngạch. Theo cuốn Từ điển rút gọn về kinh doanh đã định nghĩa như sau: Cạnh tranh là sự ganh đua, sự kình địch giữa các nhà kinh doanh trên thị trường nhằm giành giật cùng một loại tài nguyên sản xuất hoặc cùng một loại khách hàng về phía mình. Giới lý luận phương Tây nghiên cứu lý luận cạnh tranh trên các mặt kinh tế, chính trị và xã hội đã xoay quanh 4 vấn đề cốt lõi của cạnh tranh là: Cạnh tranh hoặc quy tắc có phải là cơ sở đúng đắn và thích hợp với tổ chức xã hội không? Cạnh tranh và hợp tác có phải là phương thức tự nhiên của hành vi con người hay không? Đứng trước vấn đề cạnh tranh, người ta có sự lựa chọn nào khác không? Hành vi cạnh tranh có thể cùng tồn tại một cách hòa thuận với phương thức hành vi xã hội hoặc hành vi tập thể được tuân theo một cách rộng rãi hay không?. Kinh tế học của P. Samuelson định nghĩa: “Cạnh tranh là sự tranh giành thị trường để tiêu thụ sản phẩm giữa các nhà doanh nghiệp”. Theo các tác giả của cuốn Các vấn đề pháp lý về thể chế, về chính sách cạnh tranh và kiểm soát độc quyền kinh doanh thì: “Cạnh tranh có thể được hiểu là sự ganh đua giữa các doanh nghiệp trong việc giành một số nhân tố
7 sản xuất hoặc khách hàng nhằm nâng cao vị thế của mình trên thị trường, để đạt được mục tiêu kinh doanh cụ thể”. Ở Việt Nam, khi đề cập đến “cạnh tranh” người ta thường nói đến vấn đề giành lợi thế về giá cả hàng hóa, dịch vụ mua bán và đó là phương thức để giành lợi nhuận cao hơn cho các chủ thể kinh tế. Trên quy mô toàn xã hội, cạnh tranh là phương thức phân bổ các nguồn lực một cách tối ưu và do đó nó trở thành động lực bên trong thúc đẩy nền kinh tế phát triển. Mặt khác, với mục tiêu tối đa hóa lợi nhuận của các chủ thể kinh doanh, cạnh tranh cũng dẫn đến yếu tố thúc đẩy quá trình tích lũy và tập trung tư bản không đều ở các doanh nghiệp. Cạnh tranh còn có tác dụng thúc đẩy quá trình sản xuất phát triển. Bởi vì thông qua cạnh tranh, sẽ kích thích các doanh nghiệp nghiên cứu và ứng dụng khoa học kỹ thuật, công nghệ mới vào sản xuất để tạo ra được những sản phẩm tốt hơn, giá rẻ hơn và dịch vụ tốt hơn. Để không bị đào thải, cạnh tranh buộc các doanh nghiệp phải luôn đổi mới, nâng cao sự linh hoạt và sáng tạo trong hoạt động kinh doanh của mình.[14] Từ những nhận định trên, khái niệm cạnh tranh trong kinh doanh có thể hiểu như sau: Cạnh tranh là quan hệ kinh tế mà ở đó các chủ thể kinh tế ganh đua nhau tìm mọi biện pháp, cả nghệ thuật lẫn thủ đoạn để đạt được mục tiêu kinh tế của mình, thông thường là chiếm lĩnh thị trường, giành lấy khách hàng, cũng như các điều kiện sản xuất, thị trường có lợi nhất. Mục đích cuối cùng của các chủ thể kinh tế trong quá trình cạnh tranh là tối đa hóa lợi ích. Đối với người sản xuất kinh doanh là lợi nhuận, đối với người tiêu dùng là lợi ích tiêu dùng và sự tiện lợi. 1.1.2. Vai trò của cạnh tranh trong doanh nghiệp Vai trò, tác dụng tích cực của cạnh tranh thể hiện ở những điểm sau: Thứ nhất, đối với nền kinh tế, cạnh tranh làm sống động nền kinh tế, thúc đẩy tăng trưởng và tạo ra áp lực buộc các doanh nghiệp phải sử dụng có hiệu quả các nguồn lực, qua đó góp phần tiết kiệm các nguồn lực chung của
8 nền kinh tế. Mặt khác, cũng tạo ra áp lực buộc các doanh nghiệp phải đẩy nhanh tốc độ quay vòng vốn, sử dụng lao động hiệu quả, tăng năng suất lao động, góp phần thúc đẩy tăng trưởng nền kinh tế quốc dân. Thứ hai, đối với quan hệ đối ngoại, cạnh tranh giúp thúc đẩy doanh nghiệp mở rộng thị trường ra khu vực và thế giới, tìm kiếm thị trường mới, liên kết liên doanh với các doanh nghiệp nước ngoài, qua đó tham gia sâu vào phân công lao động và hợp tác kinh tế quốc tế, tăng cường giao lưu vốn, lao động, khoa học công nghệ với các nước trên thế giới. Thứ ba, đối với các chủ thể sản xuất kinh doanh, cạnh tranh tạo áp lực buộc họ phải thường xuyên tìm tòi sáng tạo, cải tiến phương pháp sản xuất và tổ chức quản lý kinh doanh, đổi mới công nghệ, áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật, phát triển các sản phẩm mới, tăng năng suất lao động, hạ giá thành sản phẩm. Qua đó, nâng cao trình độ của công nhân và các nhà quản lý các cấp trong doanh nghiệp. Mặt khác, cạnh tranh giúp sàng lọc khách quan đội ngũ những nhân viên không có khả năng thích ứng với sự thay đổi của thị trường. Thứ tư, đối với người tiêu dùng, cạnh tranh tạo ra một áp lực liên tục đối với giá cả, buộc các doanh nghiệp phải tìm cách hạ giá thành sản phẩm để nhanh chóng bán được sản phẩm, qua đó người tiêu dùng được hưởng các lợi ích từ việc cạnh tranh giữa các doanh nghiệp cung cấp cùng một loại sản phẩm, dịch vụ. Mặt khác, cạnh tranh buộc các doanh nghiệp phải mở rộng sản xuất, đa dạng hóa về chủng loại, mẫu mã vì thế người tiêu dùng có thêm nhiều lựa chọn theo nhu cầu và thị hiếu của mình.[12] Bên cạnh các mặt tích cực của cạnh tranh, luôn luôn tồn tại những hạn chế, tiêu cực, những khó khăn trở ngại đối với các doanh nghiệp mà đôi khi doanh nghiệp không thể tránh khỏi. Thứ nhất, cạnh tranh tất yếu dẫn đến tình trạng các doanh nghiệp yếu sẽ bị phá sản, gây nên tổn thất chung cho tổng thể nền kinh tế. Mặt khác, sự phá sản của các doanh nghiệp dẫn đến tình trạng hàng loạt người lao động bị thất
9 nghiệp, tạo nên gánh nặng lớn cho xã hội, buộc Nhà Nước phải tăng trợ cấp thất nghiệp, hỗ trợ việc làm. Bên cạnh đó cũng làm nảy sinh nhiều tệ nạn xã hội khác gây ảnh hưởng đến đời sống xã hội. Thứ hai, cạnh tranh tự do tạo nên một thị trường sôi động nhưng ngược lại cũng dễ gây nên tình trạng hỗn loạn, gây rối nền kinh tế xã hội. Điều này dễ dẫn đến tình trạng để đạt được mục đích, một số nhà kinh doanh có thể bất chấp mọi thủ đoạn “phi kinh tế”, “phi đạo đức kinh doanh”, bất chấp pháp luật và đạo đức xã hội để đánh bại đối thủ bằng mọi giá, gây hậu quả lớn về mặt kinh tế, xã hội.[14] 1.1.3. Chức năng của cạnh tranh trong doanh nghiệp Cạnh tranh là yếu tố tích cực giúp cho doanh nghiệp phát triển và là động lực của nền kinh tế thị trường. Chức năng của cạnh tranh trong doanh nghiệp thể hiện ở: - Cạnh tranh giúp đảm bảo điều chỉnh quan hệ cung cầu. - Cạnh tranh giúp điều khiển sao cho những nhân tố sản xuất sẽ được sử dụng hiệu quả nhất, làm giảm chi phí sản xuất, giảm tổng giá thành của sản xuất xã hội. - Cạnh tranh tạo tiền đề thuận tiện nhất cho sản xuất thích ứng với cầu và công nghệ sản xuất. - Cạnh tranh thúc đẩy sự đổi mới được coi là một chức năng cạnh tranh năng động trong những thập kỷ gần đây.[14] 1.2. Một số vấn đề lý luận về năng lực cạnh tranh trong doanh nghiệp 1.2.1. Khái niệm năng lực cạnh tranh * Năng lực cạnh tranh Năng lực cạnh tranh là một quan điểm chưa có sự thống nhất, nói đến năng lực cạnh tranh phải nói đến các chủ thể của cạnh tranh, do đó không có khái niệm năng lực cạnh tranh nói chung mà năng lực cạnh tranh được định nghĩa với hai cấp độ: Cấp độ vĩ mô là năng lực cạnh tranh quốc gia hoặc cả