Luận văn Thạc sĩ Quản trị kinh doanh: Nâng cao năng lực cạnh tranh Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh vượng (VpBank) Trung tâm SME Thăng Long

Chia sẻ: Dongcoxanh10 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:125

Thêm vào BST

Báo xấu

20
lượt xem 10
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của luận văn "Nâng cao năng lực cạnh tranh Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh vượng (VpBank) Trung tâm SME Thăng Long" nhằm đánh giá thực trạng năng lực cạnh tranh của Ngân hàng VPBank-Trung tâm SME Thăng Long từ đó đưa ra các giải pháp nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh trong thời gian tới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản trị kinh doanh: Nâng cao năng lực cạnh tranh Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh vượng (VpBank) Trung tâm SME Thăng Long

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH NGÂN HÀNG VIỆT NAM THỊNH VƯỢNG (VPBANK) TRUNG TÂM SME THĂNG LONG Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh NGUYỄN MINH TRƯỜNG Hà Nội - 2021
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH NGÂN HÀNG VIỆT NAM THỊNH VƯỢNG (VPBANK) TRUNG TÂM SME THĂNG LONG Ngành: Quản trị kinh doanh Mã số: 8340101 Họ và tên: Nguyễn Minh Trường Hướng dẫn khoa học: PGS.TS Cao Đinh Kiên Hà Nội - 2021
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đề tài luận văn “Nâng cao năng lực cạnh tranh Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh vượng (VpBank) Trung tâm SME Thăng Long” là công trình nghiên cứu của riêng tôi, do bản thân thực hiện, dựa trên kiến thức có được trong quá trình học tập, nghiên cứu và thực tiễn công tác, dưới sự hướng dẫn tận tình, tâm huyết của PGS.TS. Cao Đinh Kiên. Các số liệu nêu trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng. Những kết luận của luận văn chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan danh dự của tôi. Hà Nội, ngày 15 tháng 05 năm 2021 TÁC GIẢ LUẬN VĂN Nguyễn Minh Trường
ii LỜI CẢM ƠN Sau năm tháng nghiên cứu và hoàn thành luận văn này, tự đáy lòng mình, tôi thật sự biết ơn tất cả những thầy cô, đồng nghiệp, người thân đã giúp đỡ tôi rất nhiều cả về lượng kiến thức dồi dào cũng như sự động viên vô cùng quý giá. Đầu tiên, tôi xin bày tỏ sự tri ân sâu sắc đến tất cả các thầy cô đang công tác tại khoa Sau đại học, chuyên ngành Quản trị kinh doanh, trường Đại học Ngoại Thương, đã giảng dạy bằng tất cả tâm huyết và tình yêu, mang lại những kiến thức bổ ích, có giá trị thực tế cao, là nguồn tư liệu quý để tôi áp dụng vào luận văn. Đặc biệt, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất tới PGS.TS Cao Đinh Kiên vì những hỗ trợ tuyệt vời từ kiến thức chuyên môn và cả những câu chuyện thực tế sống động của thầy đã giúp tôi tự tin hoàn thành luận văn này. Hơn nữa, tôi muốn dành lời cảm ơn bạn bè, người thân đã giúp đỡ tôi có thêm những thông tin thực tế và các phân tích có giá trị cao về đề tài, đồng thời góp ý và tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất giúp tôi triển khai và hoàn thành luận văn. Tôi cũng muốn dành những lời tri ân tới bạn bè và người thân trong gia đình đã chia sẻ, tạo mọi điều kiện về thời gian, không gian, cũng như sự động viên tinh thần kịp thời, để giúp tôi yên tâm thực hiện công trình nghiên cứu của mình. Do hạn chế về mặt thời gian, trình độ còn hạn chế nên văn này có thể còn nhiều điểm chưa hoàn thiện. Do vậy, tôi rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của các thầy cô, các anh chị và các bạn để giúp tôi hoàn thiện hơn nữa đề tài nghiên cứu của mình. Xin chân thành cảm ơn!
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN........................................................................................................ i LỜI CẢM ƠN............................................................................................................. ii MỤC LỤC..................................................................................................................iii DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ .............................................................................vii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ..................................................................... ix TÓM TẮT LUẬN VĂN ........................................................................................... xi MỞ ĐẦU ..................................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài. ...................................................................................1 2. Tình hình nghiên cứu ........................................................................................3 2.1. Tình hình nghiên cứu ngoài nước ............................................................3 2.2. Tình hình nghiên cứu trong nước ............................................................4 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................5 3.1. Mục đích nghiên cứu .................................................................................6 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu.................................................................................6 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài ...................................................6 4.1. Đối tượng nghiên cứu ................................................................................6 4.2. Phạm vi nghiên cứu ...................................................................................6 5. Phương pháp nghiên cứu đề tài ........................................................................6 6. Kết cấu của luận văn .........................................................................................7 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI ............................................................................................. 8 1.1. Những quan điểm lý luận về cạnh tranh và năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp. .....................................................................................................................8 1.1.1 Khái niệm về cạnh tranh.........................................................................8 1.1.2 Khái niệm về năng lực cạnh tranh. ......................................................10 1.1.3 Năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp. .............................................11
iv 1.2. Tổng quan về cạnh tranh của Ngân hàng thương mại ..............................12 1.2.1. Quan niệm về cạnh tranh của NHTM ................................................12 1.2.2. Các loại hình cạnh tranh của NHTM .................................................12 1.2.3. Đặc điểm cạnh tranh NHTM ...............................................................15 1.2.4. Các phương thức cạnh tranh trong hoạt động NHTM.....................17 1.3. Tổng quan về năng lực cạnh tranh của Ngân hàng thương mại. .............20 1.3.1. Quan niệm về năng lực cạnh tranh của NHTM....................................20 1.3.2. Tính tất yếu của việc nâng cao năng lực cạnh tranh đối với NHTM ..........................................................................................................................21 1.3.3. Các tiêu chí nội tại ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh của NHTM. ..........................................................................................................................23 1.4. Các yếu tố khách quan bên ngoài ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh của NHTM ...................................................................................................................38 1.4.1. Các yếu tố vĩ mô ...................................................................................38 1.4.2. Yếu tố vi mô ..........................................................................................40 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA NGÂN HÀNG VPBANK – TRUNG TÂM SME THĂNG LONG................................. 45 2.1. Tổng quan về Ngân hàng VPBank- Trung tâm SME Thăng Long. ........45 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển ....................................................45 2.1.2. Cơ cấu tổ chức ......................................................................................47 2.1.3. Một số kết quả hoạt động kinh doanh chủ yếu giai đoạn 2018 - 2020 ..........................................................................................................................50 2.2. Thực trạng năng lực cạnh tranh của Ngân hàng VPBank - Trung tâm SME Thăng Long .................................................................................................62 2.2.1. Thị phần của Ngân hàng ......................................................................62 2.2.2. Năng lực cạnh tranh về sản phẩm, dịch vụ ........................................68 2.2.3. Hệ thống kênh phân phối .....................................................................72 2.2.4. Năng lực công nghệ ..............................................................................74 2.2.5. Nguồn nhân lực .....................................................................................77 2.2.6. Năng lực quản trị điều hành ................................................................78
v 2.2.7. Uy tín và thương hiệu ...........................................................................79 2.3. Đánh giá thực trạng năng lực cạnh tranh của Ngân hàng VPBank - Trung tâm SME Thăng Long. ........................................................................................81 2.3.1. Những kết quả đạt được ......................................................................81 2.3.2. Những hạn chế ......................................................................................82 2.3.3. Nguyên nhân hạn chế ...........................................................................85 CHƯƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO KHẢ NĂNG CẠNH TRANH CỦA NGÂN HÀNG VPBANK-TRUNG TÂM SME THĂNG LONG. .................................................................................................................................... 88 3.1. Định hướng nâng cao năng lực cạnh tranh của Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh vượng- Trung tâm SME Thăng Long. ..........................................88 3.1.1. Hội nhập quốc tế và yêu cầu phải cạnh tranh đối với NHTM.............88 3.1.2. Những cơ hội .........................................................................................88 3.1.3. Những thách thức .................................................................................90 3.2. Các giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của Ngân hàng VPBank - Trung tâm SME Thăng Long .............................................................................91 3.2.1. Xây dựng kế hoạch kinh doanh ngắn hạn, chiến lược phát triển dài hạn cho hoạt động kinh doanh của Trung tâm ...........................................91 3.2.2. Tăng cường năng lực hoạt động huy động vốn và cấp tín dụng cho các khách hàng doanh nghiệp vừa và nhỏ ...................................................93 3.2.3. Tăng cường bán các sản phẩm ngân hàng giao dịch: .......................96 3.2.4 Nâng cao chất lượng dịch vụ, chất lượng chăm sóc khách hàng ......97 3.2.5. Mở rộng hệ thống kênh phân phối .....................................................99 3.2.6. Nâng cao năng lực công nghệ ..............................................................99 3.2.7. Phát triển nguồn nhân lực ...................................................................99 3.2.8. Đẩy mạnh công tác truyền thông và thương hiệu: ..........................100 3.3. Kiến nghị. .....................................................................................................100 3.3.1. Kiến nghị với cơ quan Nhà nước. .....................................................100 3.3.2. Kiến nghị với ngân hàng Nhà nước ..................................................103 3.3.3. Kiến nghị với Ngân hàng VPBank ....................................................104 KẾT LUẬN ............................................................................................................. 106
vi DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................ 107 PHỤ LỤC ..................................................................................................................... i
vii DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2.1: Tình hình huy động vốn phân loại theo kỳ hạn của Ngân hàng VPBank, Khối SME và SME Thăng Long giai đoạn 2018-2020. .........................................50 Bảng 2.2: Chi tiết tình hình huy động vốn theo từng kỳ hạn của SME Thăng Long giai đoạn 2018-2020. ..............................................................................................51 Bảng 2.3: Tình hình huy động vốn theo loại tiền của SME Thăng Long giai đoạn 2018-2020. ..............................................................................................................53 Bảng 2.4: Chi tiết dư nợ theo kỳ hạn vay của Trung tâm SME Thăng Long. ........56 Bảng 2.5: Cơ cấu dư nợ theo tình trạng nợ của SME Thăng Long. .......................57 Bảng 2.6: Giá trị ngoại bảng (LC, Bảo lãnh) của VPBank, Khối SME và.............58 Trung tâm SME Thăng Long. .................................................................................58 Bảng 2.7: Kết quả hoạt động kinh doanh tại VPBank giai đoạn 2018 – 2020. ......59 Bảng 2.8: So sánh chỉ tiêu hoạt động chính của Trung tâm SME Thăng Long với 1 số Chi nhánh tương đương trên địa bàn Hà Nội .....................................................66 Bảng 2.9: Kết quả khảo sát năng lực cạnh tranh của sản phẩm, dịch vụ của Ngân hàng VPBank- Trung tâm SME Thăng Long .........................................................71 Bảng 2.10: Kết quả khảo sát năng lực cạnh tranh của hệ thống phân phối của Ngân hàng VPBank- Trung tâm SME Thăng Long .........................................................73 Bảng 2.11: Một số dự án công nghệ VPBank đang triển khai................................76 Bảng 2.12: Kết quả khảo sát năng lực công nghệ của VPBank..............................76 Bảng 2.13: Đánh giá khả năng cung cấp các sản phẩm của VPBank .....................84 so với các Ngân hàng khác. ....................................................................................84 Bảng 3.1 : Các giải pháp trọng tâm cho VPBank để có thể thu hút được khách hàng tới giao dịch.............................................................................................................92
viii DANH MỤC HÌNH VẼ Hình 2.1: Cơ cấu tổ chức của Ngân hàng VPBank. ................................................. 47 Hình 2.2: Cơ cấu tổ chức của khối SME- VPBank. ................................................. 48 Hình 2.3: Cơ cấu tổ chức Trung tâm SME Thăng Long .......................................... 49 Hình 2.4: Cơ cấu cho vay theo kỳ hạn của VPBank, Khối SME, Trung tâm SME Thăng Long ................................................................................................................ 54 Hình 2.5: Tỷ trọng cho vay theo kỳ hạn của VPBank, Khối SME, Trung tâm SME Thăng Long ................................................................................................................ 55 Hình 2.6: Kết quả hoạt động kinh doanh Khối SME, giai đoạn 2018-2020............ 60 Hình 2.7 : Kết quả hoạt động kinh doanh của Trung tâm SME Thăng Long, giai đoạn 2018-2020 .................................................................................................................. 60 Hình 2.8: Thị phần tín dụng của các Ngân hàng trên từ năm 2016-2020 ................ 64 Hình 2.9: Dư nợ cho vay của các Ngân hàng trong nhóm 2 năm 2019-2020 ......... 64 Hình 2.10 : Huy động khách hàng của các Ngân hàng trong nhóm 2 ..................... 65 năm 2019-2020 .......................................................................................................... 65 Hình 2.11: Số dư ngoại bảng của các Ngân hàng nhóm 2 năm 2019-2020............. 66 Hình 3.1: Phân tích SWOT của VPBank đối với việc triển khai bán các sản phẩm ngân hàng giao dịch (TB). ......................................................................................... 96
ix DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Từ viết tắt Tiếng Việt ACB Ngân hàng thương mại cổ phần Á Châu Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Agribank Nam APEC Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á – Thái Bình Dương ASEAN Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á ASEM Diễn đàn Hợp tác Á – Âu ATM Máy rút tiền tự động Ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển BIDV Việt Nam CBNV Cán bộ nhân viên CDM Máy nạp tiền tự động CAR Tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu CIB khối khách hàng doanh nghiệp lớn và đầu tư CMB khối khách hàng doanh nghiệp Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ Xuyên Thái CPTPP Bình Dương CMCN 4.0 Cách mạng Công nghiệp 4.0 CNTT Công nghệ thông tin DN Doanh nghiêp DNNVV DN nhỏ và vừa ĐCTC Định chế tài chính Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - Liên minh EVFTA châu Âu Fintech Công nghệ tài chính FTA Hiệp định thương mại tự do HĐV Huy động vốn KHDN Khách hàng doanh nghiệp LC Tín dụng thư MSB Ngân hàng thương mại Hàng hải Việt Nam MBBank Ngân hàng Quân đội MSME Micro SME- Khách hàng vi mô NHNN Ngân hàng nhà nước NHNNg Ngân hàng nước ngoài Net Interest Margin- sự chênh lệch phần trăm giữa thu NIM nhập lãi và chi phí lãi phải trả của ngân hàng OCB Ngân hàng TMCP Phương Đông OECD Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế POS Điểm chấp nhận thẻ ROA Tỷ suất lợi nhuận trên TTS ROE Tỷ suất lợi nhuận trên Vốn chủ sở hữu Sacombank Ngân hàng thương mại cổ phần Sài Gòn Thương Tín
x SHB Ngân hàng thương mại cổ phần Sài Gòn Hà Nội Small and Medium Enterprise- Doanh nghiệp vừa và SME nhỏ Techcombank Ngân hàng thương mại cổ phần Kỹ thương Việt Nam TCTD Tổ chức tín dụng TMCP Thương mại cổ phần TOI Total operation income- Tổng thu nhập kinh doanh TTS Tổng tài sản VIB Ngân hàng thương mại cổ phần Quốc tế Việt Nam Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Vietcombank Nam Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương Việt Vietinbank Nam Ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam Thịnh VPBank Vượng WEF Diễn đàn Kinh tế thế giới WTO Tổ chức thương mại thế giới
xi TÓM TẮT LUẬN VĂN Quá trình hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế thế giới, làn sóng của cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 (CMCN 4.0) đã tạo điều kiện thuận lợi cho hệ thống ngân hàng Việt Nam phát triển mạnh mẽ thông qua cơ hội được đào tạo, tiếp cận với những sản phẩm ngân hàng mới cũng như cơ hội được học hỏi , áp dụng công nghệ , kinh nghiệm vận hành hệ thống, quản trị rủi ro của các ngân hàng trên thế giới. Tuy nhiên, quá trình hội nhập, các biến động về tình hình chính trị trên thế giới, trong nước, đại dịch bùng phát cũng đặt ra không ít thách thức đối với các ngân hàng thương mại (NHTM) ở Việt Nam trong việc duy trì và nâng cao năng lực cạnh tranh, hiệu quả kinh doanh. Với tôn chỉ hoạt động “Khách hàng là trọng tâm”, VPBank tiếp tục theo đuổi mục tiêu khẳng định vị thế của ngân hàng trên thị trường, đó là nằm trong nhóm 5 Ngân hàng thương mại cổ phần (TMCP) tư nhân và nhóm 3 Ngân hàng TMCP tư nhân bán lẻ hàng đầu về quy mô cho vay KH, huy động KH, lợi nhuận và chiến lược phát triển ngân hàng số, trở thành ngân hàng bán lẻ hiện đại, đa năng với các sản phẩm, dịch vụ tài chính chất lượng trên nền tảng công nghệ cao. Mặc dù có bề dày hoạt động lâu năm tại thị trường Việt Nam, nhưng trong quá trình hội nhập mới với nhiều thách thức và những biến đổi hết sức nhanh chóng của công nghệ số, hành vi người dùng và những hình thái kinh tế mới VPBank nói chung và Trung tâm SME Thăng Long cũng không thể tránh khỏi sự cạnh tranh quyết liệt từ các đối thủ. Đứng trước những thách thức và cơ hội mới, đòi hỏi Ngân hàng VPBank, Trung tâm SME Thăng Long cần phải tiếp tục có những giải pháp phù hợp sát với thực tiễn hơn để nâng cao năng lực cạnh tranh. Xuất phát từ yêu cầu cấp thiết đó, tác giả chọn đề tài: “Nâng cao năng lực cạnh tranh của Ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam Thịnh Vượng (VPBank)-Trung tâm SME Thăng Long” làm đề tài cho luận văn tốt nghiệp của mình. Với kết cấu gồm ba chương, luận văn bao gồm những kết quả chủ yếu sau: Về lý luận, luận văn làm rõ quan niệm, các loại hình cạnh tranh, đặc điểm và phương thức canh tranh trong hoạt động của Ngân hàng thương mại; Quan niệm, các
xii tiêu chí, các yếu tố ảnh hưởng đến năng lực cạnh trạnh của Ngân hàng thương mại. Về thực tiễn, luận văn phân tích thực trạng năng lực cạnh trạnh của Ngân hàng VPBank-Trung tâm SME Thăng Long 2018-2020 như: Thực trạng về thị phần, thực trạng về năng lực phát triển sản phẩm dịch vụ, hệ thống kênh phân phối, năng lực công nghệ, nguồn nhân lực, năng lực quản trị điều hành, uy tín và thương hiệu. Trên cơ sở đó, luận văn đề xuất các giải pháp là giải pháp nâng cao năng lực cạnh trạnh của Nâng cao năng lực cạnh tranh của Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng (VPBank)-Trung tâm SME Thăng Long trong thời gian tới.
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài. Quá trình hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế thế giới, làn sóng của cuộc CMCN 4.0 đã tạo điều kiện thuận lợi cho hệ thống ngân hàng Việt Nam phát triển mạnh mẽ thông qua cơ hội được đào tạo, tiếp cận với những sản phẩm ngân hàng mới, được học hỏi, áp dụng công nghệ, kinh nghiệm vận hành hệ thống, quản trị rủi ro của các ngân hàng trên thế giới. Tuy nhiên, song song với các cơ hội đó đặt ra không ít thách thức đối với các NHTM ở Việt Nam trong việc duy trì và nâng cao năng lực cạnh tranh, hiệu quả kinh doanh. Trong thời gian gần đây, kinh tế Việt Nam đã có những bước đổi mới đột phá, tiến sâu hơn vào quá trình hội nhập quốc tế. Việt Nam đã tham gia vào một số tổ chức kinh tế lớn như Tổ chức thương mại thế giới (WTO), Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á – Thái Bình Dương (APEC), Diễn đàn Hợp tác Á – Âu (ASEM), Hiệp hội các Quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) và mới đây nhất là Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ Xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) và Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - Liên minh châu Âu (EVFTA) bên cạnh các hiệp định thương mại tự do (FTA) được ký kết đã mở ra nhiều cơ hội thuận lợi với ngành ngân hàng Việt Nam. Việc mở cửa hội nhập trong lĩnh vực ngân hàng đã tạo ra cho các NHTM một sân chơi công bằng và bình đẳng hơn. Bên cạnh đó, các NHTM có cơ hội nhận được sự hỗ trợ về tư vấn, đào tạo, bồi dưỡng kiến thức mới từ các ngân hàng nước ngoài để có cơ hội tiếp cận, phát triển đa dạng các sản phẩm mới, tăng cường khả năng phòng ngừa và xử lý rủi ro; Mặc dù đã đạt được những bước phát triển nhất định, song khoảng cách về trình độ phát triển giữa các NHTM trong nước cũng như giữa các NHTM trong nước với các NHTM nước ngoài vẫn còn rất lớn về mọi phương diện và khi hội nhập vào nền kinh tế thế giới, các NHTM Việt Nam cũng gặp phải những thách thức và sức ép không hề nhỏ. Thách thức đầu tiên phải kế đến là một lượng lớn các ngân hàng nước ngoài với tiềm lực mạnh về tài chính, công nghệ và trình độ quản lý tham gia vào thị trường tài chính ở Việt Nam nên sự cạnh tranh gay gắt là điều khó có thể tránh khỏi. Hội nhập quốc tế cũng đòi hỏi các NHTM Việt Nam phải có một nguồn nhân lực
2 không chỉ có chuyên môn cao về nghiệp vụ ngân hàng mà còn phải am hiểu Luật thương mại quốc tế và có kiến thức, kỹ năng đánh giá, dự báo theo chuẩn mực quốc tế trong khi trình độ nguồn nhân lực của các ngân hàng thương mại Việt Nam còn rất yếu kém. Do đó, vấn đề cấp bách đặt ra hiện nay là các NHTM ở Việt Nam bên cạnh tận dụng và phát huy những cơ hội của quá trình hội nhập và phát triển mang lại thì cần phải có năng lực cạnh tranh tốt hơn các đối thủ khác. Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng (VPBank) là một trong những ngân hàng TMCP có lịch sử lâu đời tại Việt Nam, được thành lập ngày 12/8/1993. Sau gần 28 năm hoạt động, VPBank đã phát triển mạng lưới lên 227 điểm giao dịch với đội ngũ gần 27.000 cán bộ nhân viên. Hết năm 2020, tổng thu thuần hoạt động đạt 32,767 tỷ đồng, tăng 5% so với cùng kỳ năm trước. Lợi nhuận trước thuế đạt mức cao 13.019 tỷ đồng tăng 12,6% so với năm 2019. Thành lập năm 2013, Trung tâm SME Thăng Long đã phát triển dần trở thành 1 trong những Trung tâm SME lớn nhất trong khối SME của Ngân hàng VPBank, là mũi nhọn chủ lực của Ngân hàng trong hoạt động cung cấp các sản phẩm tín dụng cho khối khách hàng doanh nghiêp vừa và nhỏ (SME) tại thị trường Việt Nam. Với bề dày hoạt động lâu năm tại thị trường Việt Nam, Ngân hàng VPBank đã tạo được chỗ đứng khá vững chắc trong tại thị trường Việt Nam. Tuy nhiên, trong tình hình hiện tại, quá trình hội nhập mới và những biến đổi hết sức nhanh chóng của tình hình kinh tế xã hội xuất hiện những hình thái kinh tế mới, đối thủ cạnh tranh mới là thách thức cạnh tranh rất lớn với các NHTM Việt Nam trong đó có Ngân hàng VPBank. Đứng trước những thách thức và cơ hội mới, đòi hỏi Ngân hàng VPBank và Trung tâm SME Thăng Long cần phải tiếp tục có những giải pháp phù hợp sát với thực tiễn hơn để nâng cao năng lực cạnh tranh. Xuất phát từ yêu cầu cấp thiết đó, tác giả chọn đề tài: “Nâng cao năng lực cạnh tranh của Ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam Thịnh Vượng (VPBank)-Trung tâm SME Thăng Long” làm đề tài cho luận văn tốt nghiệp của mình.
3 2. Tình hình nghiên cứu Năng lực cạnh tranh là một trong các yếu tố quan trọng nhất quyết định tới sự tồn tại và phát triển của DN. Các yếu tố tác động tới năng lực cạnh tranh, các tiêu chí đánh giá năng lực cạnh tranh đối với mỗi ngành, lĩnh vực hoạt động của DN có những đặc thù riêng biệt. Vì vậy, nghiên cứu về năng lực cạnh tranh có nhiều tài liệu nghiên cứu ở những góc độ khác nhau. Dưới đây là một số nghiên cứu nổi bật về năng lực cạnh tranh. 2.1. Tình hình nghiên cứu ngoài nước Hiện nay, nghiên cứu của Michael Porter, giáo sư trường đại học Harvard, cha đẻ của học thuyết cạnh tranh là nghiên cứu nổi tiếng nhất trên thế giới về cạnh tranh và năng lực cạnh tranh. Những nghiên cứu của ông có thể áp dụng trong mọi cấp độ (DN, ngành, quốc gia) cũng như mọi lĩnh vực (sản xuất, dịch vụ). Theo mô hình năm áp lực cạnh tranh (Porter’s Five Forces), mức độ cạnh tranh trên bất kỳ một thị trường trong một ngành chịu tác động của các lực lượng cạnh tranh bao gồm: Nhà cung ứng; Sản phẩm thay thế; Khách hàng; Đối thủ cạnh tranh hiện tại; Đối thủ cạnh tranh tiềm ẩn. Tuy nhiên, các học thuyết của Michael Porter với tính lý luận và khái quát cao, để vận dụng vào điều kiện thực tế của Việt Nam hay vào một chủ thể kinh doanh cụ thể thì cần phải có cách tiếp cận linh hoạt và đặc biệt là phù hợp với điều kiện thực tế tại Việt Nam. Ambastha và Momaya (2004), “Competitiveness of firms: Review of theory, frameworks and models”, nghiên cứu “Lý thuyết, khung phân tích và mô hình” đã đưa ra lý thuyết về năng lực cạnh tranh ở cấp độ DN. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng, năng lực cạnh tranh của DN chịu ảnh hưởng của các yếu tố: Nguồn lực (nguồn nhân lực, cấu trúc, văn hóa, trình độ công nghệ, tài sản của DN); Quy trình (chiến lược, quy trình quản lý, quy trình công nghệ, quy trình tiếp thị); Hiệu suất (chi phí, giá cả, thị phần, phát triển sản phẩm mới). Thompson, Strickland & Gamble (2007), “Crafting and executingstrategy”, nghiên cứu đã đề xuất các nhân tố ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh tổng thể của một DN dựa trên 10 yếu tố: (1) Hình ảnh/uy tín, (2) Công nghệ, (3) Mạng lưới phân phối, (4) Khả năng phát triển và đổi mới sản phẩm, (5) Chi phí sản xuất, (6) Dịch vụ
4 KH, (7) Nguồn nhân lực, (8) Tình hình tài chính, (9) Trình độ quảng cáo và (10) Khả năng quản lý thay đổi. 2.2. Tình hình nghiên cứu trong nước Nguyễn Văn Thụy, Đặng Ngọc Đại (2014), Ảnh hưởng của năng lực cạnh tranh đến kết quả kinh doanh của các Ngân hàng TMCP trên địa bàn TP.Hồ Chí Minh, Tạp chí kinh tế-phát triển, bài viết tổng hợp khám phá các nhân tố cấu thành năng lực cạnh tranh và xác định ảnh hưởng của nó tới kết quả hoạt động kinh doanh của các ngân hàng TMCP tại TP. Hồ Chí Minh. Phương pháp nghiên cứu qua 2 bước sơ bộ và chính thức thông qua phỏng vấn các nhà quản trị ngân hàng. Nghiên cứu sơ bộ nhằm đánh giá thang đo thông qua hệ số Conbach’s Alpha và phân tích nhân tố khám phá (Exploration Factor Analysis - EFA). Nghiên cứu chính thức nhằm kiểm định lại thang đo bằng phân tích nhân tố khẳng định (Confirmatory Factor Analysis - CFA) và giả thuyết thông qua mô hình cấu trúc tuyến tính (Structural Equation Model - SEM). Kết quả cho thấy có 5 nhân tố năng lực cạnh tranh tác động lên kết quả kinh doanh của các ngân hàng TMCP. Các nhân tố có ảnh hưởng quan trọng nhất là khả năng quản trị rủi ro, khả năng tài chính, khả năng marketing; Đỗ Tiến Trung (2018), Nâng cao năng lực cạnh tranh của Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam, Tạp chí Tài chính tháng 12/2018. Bài viết nghiên cứu, phân tích thực trạng về năng lực cạnh tranh của Agribank trong trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế, đồng thời khái quát xu thế cạnh tranh của các NHTM trong thời gian sắp tới, đưa ra ý kiến đánh giá được những điểm mạnh, điểm yếu, những thời cơ và thách thức của Agribank, đề xuất một nhóm giải pháp góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của Agribank. Bùi Thị Quyên (2020), Năng lực cạnh tranh của DN bưu chính Việt Nam trong tiến trình hội nhập quốc tế. Luận văn Tiến sỹ Kinh tế. Trong luận văn tác giả đã hệ thống hóa khá đầy đủ các lý thuyết trong và ngoài nước về năng lực cạnh tranh, đề cập tới những cơ hội và thách thức của toàn cầu hóa đối với DN. Với kết quả kiểm định có được sau khi chạy mô hình phân tích định lượng các yếu tố cấu thành, ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh của DN, và một số tiêu chí ảnh hưởng năng lực cạnh tranh của DN với các mức độ từ thấp đến cao, qua đó áp dụng phân tích thực trạng
5 năng lực cạnh tranh của một số DN Việt Nam hiện tại và đề xuất nhóm giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của các DN Việt Nam. Các nghiên cứu nói trên các tác giả đều khẳng định tầm quan trọng của năng lực cạnh tranh đối với sự tồn tại và phát triển của DN nói chung và NHTM nói riêng. Qua các phương pháp nghiên cứu, thu thập, phân tích số liệu cụ thể qua nhiều năm, các tác giả đã phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh của DN và NHTM, đưa ra các kết luận, đề xuất giải pháp cải thiện năng lực cạnh tranh. Tuy nhiên, điều kiện kinh tế xã hội luôn thay đổi nên mặc dù các nghiên cứu có giá trị và ý nghĩa thiết thực trong việc nâng cao năng lực cạnh tranh của các NHTM nhưng đặt trong bối cảnh hiện tại sẽ không tránh khỏi các hạn chế như: Đối tượng và phạm vi nghiên cứu bao gồm toàn bộ hệ thống NHTM Việt Nam nói chung trong khi ở điều kiện mới các ngân hàng TMCP chưa được phân tích sâu và cụ thể; một số nghiên cứu có số liệu phân tích trước khi Việt Nam gia nhập WTO, bối cảnh nền kinh tế có các thay đổi lớn nằm ngoài các dự báo trước đó. Cuối năm 2019 , Đại dịch Covide-19 bùng nổ và lan rộng trên toàn thế giới, diễn biến phức tạp khó lường dẫn đến các tác động to lớn, ảnh hưởng tiêu cực sâu rộng đến kinh tế xã hội, hành vi tiêu dùng của KH, song song các tác động tiêu cực, đại dịch Covid-19 thúc đẩy chuyển đổi số toàn diện trong các ngành , trong đó ngành Ngân hàng cũng có biến đổi rõ rệt do vậy chưa đầy đủ đủ tính cập nhật và không thể hiện rõ xu thế, tốc độ phát triển của ngành ngân hàng Việt Nam; các nghiên cứu tương đối độc lập với nhau, việc đi sâu vào phân tích các khía cạnh để nâng cao năng lực cạnh tranh của một NHTM trên một địa bàn cụ thể còn chưa nhiều. Với luận văn của mình tác giả khẳng định tính kế thừa, độc lập khách quan trong mục đích và phạm vi nghiên cứu. Luận văn tập trung nghiên cứu năng lực cạnh tranh của Ngân hàng VPBank-SME Thăng Long thông qua việc đánh giá những yếu tố tác động đến năng lực cạnh tranh của NHTM trên địa bàn cụ thể từ đó chỉ ra các hạn chế, các nguyên nhân và những giải pháp khả thi trong việc nâng cao năng lực cạnh tranh của Ngân hàng VPBank-SME Thăng Long. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
6 3.1. Mục đích nghiên cứu Đánh giá thực trạng năng lực cạnh tranh của Ngân hàng VPBank-Trung tâm SME Thăng Long từ đó đưa ra các giải pháp nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh trong thời gian tới. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được mục đích nghiên cứu ở trên luận văn thực hiện các nhiệm vụ cụ thể như sau: - Hệ thống hóa và góp phần làm sáng tỏ hơn những vấn đề lý luận cơ bản về năng lực cạnh tranh, phân tích một số lý thuyết về năng lực cạnh tranh của NHTM. Khái quát kinh nghiệm nâng cao năng lực cạnh tranh của NHTM một số nước trên thế giới và rút ra bài học cho Ngân hàng VPBank-Trung tâm SME Thăng Long. - Làm rõ thực trạng và đánh giá năng lực cạnh tranh của Ngân hàng VPBank- Trung tâm SME Thăng Long. - Đề xuất các giải pháp và kiến nghị nhằm tiếp tục nâng cao năng lực cạnh tranh của Ngân hàng VPBank-Trung tâm SME Thăng Long. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài 4.1. Đối tượng nghiên cứu Năng lực cạnh tranh của Ngân hàng VPBank-Trung tâm SME Thăng Long. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Về nội dung: Giải pháp nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh của Ngân hàng VPBank-Trung tâm SME Thăng Long. Về không gian: Năng lực cạnh tranh của Ngân hàng VPBank-Trung tâm SME Thăng Long. tại thị trường Việt Nam. Về thời gian: Số liệu nghiên cứu được thu thập trong giai đoạn 2018-2020. 5. Phương pháp nghiên cứu đề tài Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu sau: - Phương pháp phân tích tổng hợp: Phân tích định tính để giải thích các số liệu và phân tích nguyên nhân từ thực tiễn.