Luận văn thạc sĩ Quản trị kinh doanh: Phân tích chuỗi giá trị khoai lang trên địa bàn huyện Bình Tân, tỉnh Vĩnh Long

Chia sẻ: Ochuong_999 Ochuong_999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:109

Thêm vào BST

Báo xấu

96
lượt xem 27
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn được nghiên cứu với mục tiêu nhằm Phân tích chuỗi giá trị khoai lang trên địa bàn huyện Bình Tân, tỉnh Vĩnh Long thông qua phân tích chi phí, lợi ích và giá trị tăng thêm của từng tác nhân tham gia chuỗi, từ đó đưa ra các giải pháp nâng cao hiệu quả sản xuất, lợi thế cạnh tranh, giá trị tăng thêm, nâng cao thu nhập cho các nông hộ trồng khoai lang.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn thạc sĩ Quản trị kinh doanh: Phân tích chuỗi giá trị khoai lang trên địa bàn huyện Bình Tân, tỉnh Vĩnh Long

i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của bản thân. Các số liệu, kết quả trình bày trong luận văn này là trung thực và chƣa từng đƣợc ai công bố trong bất kỳ công trình, luận văn nào trƣớc đây. Vĩnh Long, ngày 17 tháng 01 năm 2017 Tác giả Đỗ Minh Tân
ii LỜI CẢM ƠN Đề tài nghiên cứu: “Phân tích chuỗi giá trị khoai lang trên địa bàn huyện Bình Tân, tỉnh Vĩnh Long” đƣợc hoàn thành với sự hƣớng dẫn và giúp đỡ nhiệt tình của PGS-TS Bùi Văn Trịnh, đồng thời với sự ủng hộ và tham gia rất nhiệt tình của các cơ quan, ban ngành huyện và đặc biệt là các nông hộ sản xuất khoai lang, các thƣơng lái, chủ vựa và những ngƣời bán lẻ khoai lang trên địa bàn huyện Bình Tân, tỉnh Vĩnh Long. Xin chân thành cảm ơn và cảm ơn PGS-TS Bùi Văn Trịnh, ngƣời Thầy đã tận tình hƣớng dẫn trong quá trình thực hiện luận văn này. Xin chân thành cảm ơn và cảm ơn quý thầy cô, cùng các bạn học trong lớp đã hỗ trợ và góp ý trong quá trình thu thập số liệu và thực hiện đề tài. Tôi xin chân thành cảm ơn và cảm ơn những ngƣời tham gia phỏng vấn. Những thông tin thu đƣợc từ các buổi trao đổi, phỏng vấn cá nhân, kết hợp với các số liệu thống kê về tình hình kinh tế, xã hội và kết quả phân tích kinh tế chuỗi giá trị … là những căn cứ rất quan trọng để thực hiện hoàn thành đề tài nghiên cứu này. Vĩnh Long, ngày 17 tháng 01 năm 2017 Tác giả Đỗ Minh Tân
iii TÓM TẮT Đề tài: “Phân tích chuỗi giá trị khoai lang trên địa bàn huyện Bình Tân, tỉnh Vĩnh Long” nhằm tìm hiểu về thực trạng tình hình sản xuất và tiêu thụ khoai lang trên địa bàn huyện Bình Tân, tỉnh Vĩnh Long. Thông qua phân tích kinh tế các tác nhân tham gia chuỗi, từ đó đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả sản xuất và giá trị gia tăng toàn chuỗi. Tác giả sử dụng phƣơng pháp thống kê mô tả, phƣơng pháp phân tích tần số nhằm phản ánh thực trạng sản xuất và quá trình tiêu thụ khoai lang trên địa bàn huyện Bình Tân; Phƣơng pháp tính toán chi phí sản xuất trên một đơn vị diện tích để từ đó tìm ra chi phí, giá thành và lợi nhuận của từng tác nhân trong chuỗi. Đề tài phân tích thực trạng sản xuất khoai lang của các nông hộ, hoạt động thu mua của thƣơng lái, chủ vựa và ngƣời bán lẻ khoai lang trên địa bàn nghiên cứu. Từ đó đánh giá đƣợc tỷ lệ phần trăm phân phối lợi nhuận giữa các tác nhân tham gia chuỗi. Đề tài còn nêu bật vấn đề nữa là việc cần thiết phải liên kết bền vững giữa các tác nhân tham gia chuỗi cả về chiều ngang lẫn chiều dọc, nhằm tiết kiệm chi phí sản xuất, ổn định đầu ra từ đó nâng cao hiệu quả sản xuất và giá trị gia tăng toàn chuỗi. Luận văn ngoài phần mở đầu, đƣợc bố cục thành 3 chƣơng, nội dung trình bày cụ thể ở từng chƣơng theo các đề mục, giữa các chƣơng có liên kết với nhau để hoàn thành luận văn theo mục tiêu nghiên cứu.
iv ABSTRACT Topic: "Analysis of yam value chain of Binh Tan district, Vinh Long province" to learn about the current status of production and consumption of sweet potatoes in Binh Tan district, Vinh Long province. Through economic analysis of the chain actors, thereby proposing solutions to improve production efficiency and added value across the chain. The author uses descriptive statistical methods, frequency analysis methods to reflect actual production and consumption process sweet potatoes Binh Tan district; Method of calculating the cost of production per unit area from which to find out the cost, price and profit of each agent in the chain. Thread analysis sweetpotato production situation of the farmers, procurement practices of traders, stall owners and retailers in the province yam research. Since then assess the percentage distribution of profits between the chain actors. The theme also highlights another problem is the need to link sustainable between chain actors both horizontally and vertically, in order to save production costs, stable output thereby improving efficiency production and added value across the chain. Essays beyond the preamble, is organized into three chapters, the content presented in each chapter under specific headings, among interlinked chapters to complete the thesis according to research objectives.
v MỤC LỤC Phần MỞ ĐẦU ............................................................................................................ 1 1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI .......................................................................................... 1 1.1 Đặt vấn đề ......................................................................................................... 1 1.2 Sự cần thiết của đề tài ....................................................................................... 1 2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU.................................................................................... 2 2.1 Mục tiêu chung ................................................................................................. 2 2.2 Mục tiêu cụ thể ................................................................................................. 2 3. C C C U HỎI NGHIÊN CỨU ............................................................................. 2 4. PHẠM VI NGHIÊN CỨU ...................................................................................... 2 4.1 Phạm vi về không gian ..................................................................................... 2 4.2 Phạm vi về thời gian ......................................................................................... 3 4.3 Phạm vi về đối tƣợng, nội dung ........................................................................ 3 5. LƢỢC KHẢO TÀI LIỆU LIÊN QUAN ................................................................. 3 5.1 Các tài liệu liên quan trong nƣớc và ĐBSCL ................................................... 3 5.2 Các tài liệu có liên quan trong tỉnh Vĩnh Long. ............................................... 6 Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CHUỖI GI TRỊ VÀ CHUỖI GI TRỊ KHOAI LANG TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN BÌNH T N, TỈNH VĨNH LONG ....................... 8 1.1 PHƢƠNG PH P LUẬN....................................................................................... 8 1.1.1 Định nghĩa chuỗi giá trị ................................................................................. 8 1.1.2 Các khái niệm chính về chuỗi giá trị ........................................................... 11 1.1.2.1 Phƣơng pháp fili re chuỗi .............................................................12 1.1.2.2 Khung phân tích của Porter ..............................................................12 1.1.2.3 Phƣơng pháp tiếp cận toàn cầu ........................................................13 1.1.3 Nội dung chuỗi giá trị .................................................................................. 13 1.1.4 Ý nghĩa của việc sử dụng phƣơng pháp chuỗi giá trị trong nối kết thị trƣờng14 1.1.5 Ý nghĩa của việc phân tích chuỗi giá trị ...................................................... 15 1.1.6 Các bƣớc tiến hành phân tích chuỗi giá trị .................................................. 15
vi 1.1.6.1 Lập sơ đồ chuỗi ................................................................................15 1.1.6.2 Định lƣợng và mô tả hóa sơ đồ ........................................................16 1.1.6.3 Phân tích hiệu quả kinh tế chuỗi ......................................................18 1.1.6.4 Liên kết kinh doanh .........................................................................19 1.2 PHƢƠNG PH P NGHIÊN CỨU ....................................................................... 21 1.2.1 Phƣơng pháp chọn vùng nghiên cứu ........................................................... 21 1.2.2 Phƣơng pháp điều tra, khảo sát thu thập thông tin ...................................... 21 1.2.2.1 Số liệu thứ cấp..................................................................................21 1.2.2.2 Số liệu sơ cấp ..................................................................................21 1.2.2.3 Cơ cấu mẫu điều tra .........................................................................21 1.2.3 Phƣơng pháp xử lý số liệu ........................................................................... 22 1.2.4 Phƣơng pháp phân tích chuỗi giá trị ............................................................ 23 1.2.5 Phƣơng pháp phân tích ma trận SWOT ....................................................... 23 1.2.6 Sơ đồ nghiên cứu ........................................................................................ 25 Tóm tắt chƣơng 1 ...................................................................................................... 26 Chƣơng 2 KH I QU T ĐỊA BÀN NGHIÊN CỨU VÀ PH N TÍCH CHUỖI GI TRỊ KHOAI LANG TRÊN HUYỆN BÌNH T N, TỈNH VĨNH LONG ................. 27 2.1 ĐẶC ĐIỂM CHUNG VỀ TÌNH HÌNH KINH TẾ XÃ HỘI TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN BÌNH T N, TỈNH VĨNH LONG .............................................................. 27 2.1.1 Đặc điểm tự nhiên ........................................................................................ 27 2.1.1.1 Vị trí địa lý .......................................................................................27 2.1.1.2 Khí hậu .............................................................................................28 2.1.1.3 Tài nguyên đất đai ............................................................................28 2.1.2 Đặc điểm kinh tế - xã hội của huyện Bình Tân ........................................... 29 2.1.2.1 Đơn vị hành chính ............................................................................29 2.1.2.2 Tình hình dân số ..............................................................................29 2.2 TÌNH HÌNH SẢN XUẤT NÔNG NGHIỆP CHỦ YẾU TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN BÌNH T N, TỈNH VĨNH LONG .............................................................. 30 2.2.1 Tình hình sản xuất nông nghiệp huyện Bình Tân ........................................ 30
vii 2.2.1.1 Trồng trọt .........................................................................................30 2.2.1.2 Chăn nuôi .........................................................................................32 2.2.1.3 Thủy sản ...........................................................................................33 2.3 GIỚI THIỆU KH I QU T VỀ C Y KHOAI LANG ...................................... 34 2.3.1 Đặc điểm ..................................................................................................... 34 2.3.2 Công dụng ................................................................................................... 35 2.3.3 Giá trị dinh dƣỡng ........................................................................................ 36 2.3.4 Kỹ thuật canh tác ........................................................................................ 36 2.3.5 Một số thông tin khác liên quan đến khoai lang ......................................... 38 2.4 CHUỖI GI TRỊ KHOAI LANG TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN BÌNH T N, TỈNH VĨNH LONG .................................................................................................. 38 2.4.1 Phân tích tình hình sản xuất khoai lang của Nông hộ trên địa bàn huyện Bình Tân, tỉnh Vĩnh Long ......................................................................................... 38 2.4.1.1 Về trình độ học vấn của nông hộ .....................................................39 2.4.1.2 Về số năm kinh nghiệm của nông hộ trồng khoai lang ...................39 2.4.1.3 Về diện tích đất sản xuất khoai lang của nông hộ ...........................40 2.4.1.4 Về tình hình thuê mƣớn lao động của nông hộ ................................40 2.4.1.5 Nhân khẩu ........................................................................................41 2.4.1.6 Giới tính ...........................................................................................42 2.4.2 Phân tích tình hình thu mua khoai lang của thƣơng lái và chủ vựa ............. 49 2.4.3 Phân tích tác nhân ngƣời bán lẻ ................................................................... 54 2.4.4 Phân tích kinh tế chuỗi giá trị khoai lang .................................................... 57 2.4.4.1 Chức năng chuỗi giá trị khoai lang ..................................................57 2.4.4.2 Kênh chuỗi giá trị khoai lang ...........................................................58 2.4.4.3 Giá trị gia tăng thuần đƣợc tạo ra trong chuỗi giá trị nông hộ .........59 2.4.4.4 Giá trị gia tăng thuần đƣợc tạo ra trong chuỗi giá trị thƣơng lái .....60 2.4.4.5 Giá trị gia tăng thuần đƣợc tạo ra trong chuỗi giá trị chủ vựa .........61 2.4.4.6 Giá trị gia tăng thuần đƣợc tạo ra trong chuỗi giá trị ngƣời bán lẻ .61
viii 2.4.5 Thuận lợi và khó khăn của các tác nhân trong chuỗi giá trị khoai lang trên địa bàn huyện Bình Tân, tỉnh Vĩnh Long .................................................................. 62 2.4.5.1 Thuận lợi của các tác nhân tham gia chuỗi ......................................62 2.4.5.2 Khó khăn của các tác nhân tham gia chuỗi ......................................63 Tóm tắt chƣơng 2 ...................................................................................................... 65 Chƣơng 3 MỘT SỐ GIẢI PH P N NG CAO GTGT CHO C C T C NH N TRONG CHUỖI GI TRỊ KHOAI LANG TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN BÌNH T N, TỈNH VĨNH LONG .................................................................................................. 66 3.1 CƠ SỞ ĐỀ XUẤT GIẢI PH P .......................................................................... 66 3.1.1 Phân tích SWOT đối với quá trình sản xuất và tiêu thụ khoai lang ........... 66 3.1.2 Các nguyên nhân chính ................................................................................ 67 3.1.3 Mặt yếu và rủi ro của từng khâu trong chuỗi giá trị khoai lang .................. 68 3.1.4 Giới hạn chính của việc phát triển chuỗi giá trị khoai lang ......................... 69 3.2 GIẢI PH P N NG CAO GTGT CHO C C T C NH N TRONG CHUỖI GI TRỊ VÀ PH T TRIỂN BỀN VỮNG CHUỖI GI TRỊ KHOAI LANG TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN BÌNH T N, TỈNH VĨNH LONG ............................................ 69 3.2.1 Giải pháp cho từng tác nhân ........................................................................ 70 3.2.1.1 Đối với nông hộ trồng khoai lang ....................................................70 3.2.1.2 Đối với thƣơng lái ............................................................................71 3.2.1.3 Đối với chủ vựa ................................................................................71 3.2.1.4 Đối với ngƣời bán lẻ ........................................................................72 3.2.2 Giải pháp chung ........................................................................................... 72 3.2.2.1 Ngắn hạn ..........................................................................................72 3.2.2.2 Dài hạn .............................................................................................73 3.2.3 Những giải pháp quan trọng ........................................................................ 74 3.2.4 Lợi thế so sánh ............................................................................................. 75 3.2.5 Lợi thế cạnh tranh ........................................................................................ 75 3.3 KẾT LUẬN ......................................................................................................... 76 3.4 KIẾN NGHỊ ........................................................................................................ 79
ix 3.5 HẠN CHẾ CỦA ĐỀ TÀI .................................................................................... 80 Tóm tắt chƣơng 3 ...................................................................................................... 81 TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................... 82
x DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ĐBSCL : Đồng bằng sông Cửu Long KPP : Kênh phân phối GTGT : Giá trị gia tăng LN : Lợi nhuận HTX : Hợp tác xã UBND : Ủy ban nhân dân NN&PTNT : Nông nghiệp và phát triển nông thôn SX : Sản xuất BVTV : Bảo vệ thực vật DNVVN : Doanh nghiệp vừa và nhỏ
xi DANH MỤC BẢNG Bảng 1.1 Cỡ mẫu quan sát đối với từng tác nhân ..................................................... 22 Bảng 1.2 Ma trận SWOT .......................................................................................... 23 Bảng 2.1 Dân số huyện Bình Tân ............................................................................. 29 Bảng 2.2 Tình hình sản xuất hoa màu huyện Bình Tân ............................................ 30 Bảng 2.3 Tình hình sản xuất khoai lang huyện Bình Tân năm 2015 ........................ 31 Bảng 2.4 Tình hình sản xuất lúa của huyện Bình Tân qua 3 năm ............................ 31 Bảng 2.5 Tình hình sản xuất cây ăn trái huyện Bình Tân năm 2015 ........................ 32 Bảng 2.6 Tình hình chăn nuôi của huyện Bình Tân Đvt: con .............................. 32 Bảng 2.7 Tình hình nuôi thủy sản của huyện Bình Tân Đvt: ha) ............................ 33 Bảng 2.8 Số lƣợng nông hộ đƣợc phân bổ ................................................................ 38 Bảng 2.9 Trình độ học vấn của nông hộ ................................................................... 39 Bảng 2.10 Số năm kinh nghiệm của nông hộ .......................................................... 39 Bảng 2.11 Diện tích đất canh tác của 113 nông hộ .................................................. 40 Bảng 2.12 Tình hình thuê mƣớn lao động của nông hộ ........................................... 40 Bảng 2.13 Nhân khẩu và lao động trong độ tuổi lao động........................................ 41 Bảng 2.14 Thông tin về giới tính của nông hộ .......................................................... 42 Bảng 2.15 Thông tin về tập huấn kỹ thuật của nông hộ............................................ 42 Bảng 2.16 Nguyên nhân tham gia sản xuất khoai lang của nông hộ ........................ 43 Bảng 2.17 Nguồn cung cấp giống ............................................................................. 43 Bảng 2.18 Tình hình vay vốn của nông hộ trong năm 2015 .................................... 44 Bảng 2.19 Chi phí sản xuất khoai lang năm 2015 tính trên 1.000m2) ..................... 45 Bảng 2.20 Sản lƣợng, giá bán, doanh thu, chi phí và lợi nhuận trung bình của mỗi nông hộ năm 2015 ..................................................................................................... 47 Bảng 2.21 Thông tin về độ tuổi của thƣơng lái và chủ vựa ...................................... 49 Bảng 2.22 Thông tin về học vấn của thƣơng lái và chủ vựa ..................................... 50 Bảng 2.23 Kinh nghiệm thu mua khoai lang của thƣơng lái và chủ vựa .................. 51
xii Bảng 2.24 Thông tin về sản lƣợng, giá bán, doanh thu, chi phí và lợi nhuận của thƣơng lái năm 2015.................................................................................................. 53 Bảng 2.25 Thông tin về sản lƣợng, giá bán, doanh thu, chi phí và lợi nhuận của chủ vựa trong năm 2015................................................................................................... 54 Bảng 2.27 Thông tin về trình độ học vấn ngƣời bán lẻ ............................................. 55 Bảng 2.28 Lý do ngƣời bán lẻ chọn bán khoai lang ................................................. 56 Bảng 2.29 Thông tin về sản lƣợng, giá bán, doanh thu, chi phí và lợi nhuận của ngƣời bán lẻ trong năm 2015 .................................................................................... 57 Bảng 2.30 Giá trị gia tăng thuần 01 kg khoai lang của nông hộ năm 2015 .............. 60 Bảng 2.31 Giá trị gia tăng thuần 01 kg khoai lang của thƣơng lái năm 2015 .......... 60 Bảng 2.32 Giá trị gia tăng thuần 01 kg khoai lang của chủ vựa năm 2015 .............. 61 Bảng 2.33 Giá trị gia tăng thuần 01 kg khoai lang của ngƣời bán lẻ năm 2015 ....... 62
xiii DANH MỤC HÌNH Hình 1.1 Sơ đồ chuỗi giá trị ...................................................................................... 16 Hình 1.2 Các loại kênh phân phối ............................................................................. 17 Hình 1.3 Liên kết theo chiều ngang .......................................................................... 19 Hình 1.4 Liên kết theo chiều dọc .............................................................................. 20 Hình 1.5: Các bƣớc thực hiện đề tài .......................................................................... 25 Hình 2.1 Kênh chuỗi giá trị khoai lang ..................................................................... 59 Bảng 3.1 Phân tích SWOT ........................................................................................ 66
1 Phần MỞ ĐẦU 1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI 1.1 Đặt vấn đề Đồng bằng sông Cửu Long ĐBSCL nằm ở hạ lƣu sông Mê Kông với đất đai màu mỡ, sông ngòi, kênh gạch chằng chịt, thuộc vùng khí hậu nhiệt đới, thuận lợi để phát triển nền nông nghiệp đa canh nhiệt đới. Tỉnh Vĩnh Long nằm dọc Quốc lộ 1A có chiều dài hơn 46,2 km, là trung tâm nối liền các tỉnh Cần Thơ, Hậu Giang, Cà Mao, Bạc Liêu, Sóc Trăng đi các tỉnh Tây Nguyên và Bắc Bộ, có vị trí chiến lƣợc đặc biệt quan trọng trong việc phát triển kinh tế - xã hội chung trong cả nƣớc. Mục tiêu chiến lƣợc của tỉnh Vĩnh Long trong giai đoạn 2015 – 2020 là đẩy mạnh phát triển công nghiệp hóa, hiện đại hóa dựa trên nền tảng phát triển nền nông nghiệp bền vững. Vì thế nền nông nghiệp của tỉnh Vĩnh Long đƣợc đặc biệt quan tâm, quy hoạch từng huyện trong tỉnh có các ngành nông nghiệp đặc thù và mang lại thu nhập cao cho các nông hộ nhƣ: Cam sành huyện Tam Bình, chôm chôm huyện Trà Ôn, bƣởi năm roi huyện Bình Minh, khoai lang huyện Bình Tân … 1.2 Sự cần thiết của đề tài Hiện nay các mặt hàng nông sản ở ĐBSCL nói chung và huyện Bình Tân, tỉnh Vĩnh Long nói riêng có nhiều cải tiến và đổi mới, tuy nhiên vẫn còn trong tình trạng sản xuất manh mún, rời rạc, giá trị chƣa cao, chƣa có tính liên kết bền vững. Nghề trồng khoai lang ở huyện Bình Tân, thời gian những năm gần đây sản lƣợng tăng nhƣng thu nhập của nông hộ vẫn chƣa bền vững do giá cả thƣờng xuyên biến động, quá trình tiêu thụ sản phẩm còn gặp nhiều khó khăn phải qua nhiều giai đoạn trung gian, thu nhập của các tác nhân tham gia chuỗi giá trị chƣa phù hợp. Xuất phát từ những lý do nhƣ đã nên trên, nên đề tài: “Phân tích chuỗi giá trị khoai lang trên địa bàn huyện Bình Tân, tỉnh Vĩnh Long” là cần thiết phải đƣợc
2 nghiên cứu. Đó là lý do tác giả chọn đề tài này để làm luận văn Thạc sĩ ngành Quản Trị kinh doanh tại trƣờng Đại học Cửu Long. 2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU 2.1 Mục tiêu chung Phân tích chuỗi giá trị khoai lang trên địa bàn huyện Bình Tân, tỉnh Vĩnh Long thông qua phân tích chi phí, lợi ích và giá trị tăng thêm của từng tác nhân tham gia chuỗi, từ đó đƣa ra các giải pháp nâng cao hiệu quả sản xuất, lợi thế cạnh tranh, giá trị tăng thêm, nâng cao thu nhập cho các nông hộ trồng khoai lang. 2.2 Mục tiêu cụ thể (1) Khảo sát hiện trạng sản xuất, phân phối và tiêu thụ khoai lang trên địa bàn huyện Bình Tân, tỉnh Vĩnh Long. (2) Phân tích hiệu quả kinh tế chuỗi giá trị khoai lang gồm phân tích chi phí, giá trị gia tăng và lợi nhuận của từng tác nhân tham gia chuỗi. (3) Đề xuất một số giải pháp nâng cao, hoàn thiện và phát triển bền vững chuỗi giá trị khoai lang trên địa bàn huyện Bình Tân, tỉnh Vĩnh Long. 3. CÁC C U HỎI NGHIÊN CỨU - Chuỗi giá trị khoai lang trên địa bàn huyện Bình Tân gồm những tác nhân nào tham gia, mỗi tác nhân trong chuỗi có vai trò gì? - Giá thành sản xuất và giá trị của sản phẩm khoai lang Bình Tân qua các tác nhân nhƣ thế nào? - Hiệu quả hoạt động sản xuất, kinh doanh của nông hộ, thƣơng lái, chủ vựa, ngƣời bán lẻ nhƣ thế nào? - Giải pháp nâng cao và phát triển bền vững chuỗi giá trị khoai lang trên địa bàn huyện Bình Tân, tỉnh Vĩnh Long trong thời gian tới. 4. PHẠM VI NGHIÊN CỨU 4.1 Phạm vi về không gian Thông tin và số liệu thu thập để thực hiện đề tài đƣợc thực hiện tại các nông hộ trồng khoai lang trên địa bàn huyện Bình Tân, tỉnh Vĩnh Long.
3 4.2 Phạm vi về thời gian - Thời gian nghiên cứu của đề tài khảo sát dựa trên số liệu các năm 2013, 2014 và 2015. Ngoài ra đề tài còn đề cập về tình hình sản xuất và têu thụ khoai lang trên địa bàn huyện Bình Tân, tỉnh Vĩnh Long trong thời gian gần đây. - Thời gian dự kiến hoàn thành luận văn là 06 tháng. Cụ thể: - Thu thập số liệu sơ cấp 02 tháng - Thu thập số liệu thứ cấp 02 tháng - Hoàn thành luận văn 02 tháng 4.3 Phạm vi về đối tƣợng, nội dung - Đƣa ra phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu. - Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu chuỗi giá trị khoai lang và đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện và phát triển bền vững chuỗi giá trị khoai lang trên địa bàn huyện Bình Tân, tỉnh Vĩnh Long các vấn đề khác không đề cập trong nghiên cứu. - Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu mối liên hệ giữa các yếu tố chi phí và thu nhập của các nông hộ và các tác nhân khác tham gia trong chuỗi giá trị khoai lang. Xác định kết quả phân phối lợi nhuận của các tác nhân tham gia chuỗi. Từ đó cân đối tính lợi nhuận và tìm ra nguyên nhân của việc phân chia lợi nhuận khác nhau giữa các tác nhân tham gia trong chuỗi. Đối tƣợng nghiên cứu gồm: - Nông hộ - Thƣơng lái - Chủ vựa - Ngƣời bán lẻ - Doanh nghiệp/hợp tác xã và các chuyên gia trong lĩnh vực khoai lang - Căn cứ vào kết quả phân tích đƣợc ở trên, từ đó đề xuất một số giải pháp hoàn thiện, nâng cao và phát triển bền vững chuỗi giá trị khoai lang. 5. LƢỢC KHẢO TÀI LIỆU LIÊN QUAN 5.1 Các tài liệu liên quan trong nƣớc và ĐBSCL Công ty nghiên cứu thị trƣờng Axis Research 2005 : “Chuỗi giá trị rau quả của thành phố Cần Thơ”. Tài liệu đã sử dụng các phƣơng pháp: Phân tích chuỗi giá
4 trị thị trƣờng, mô hình logic, phân tích giá trị gia tăng trong chuỗi cung ứng. Tài liệu đã phân tích thực trạng tình hình kinh tế nông nghiệp thành phố Cần Thơ trong việc trồng trọt rau quả, phân tích chuỗi giá trị rau quả. Từ đó tác giả đã đề xuất các giải pháp hỗ trợ cho chuỗi giá trị này ngày càng phát triển. Nguy n Ngọc Châu 2008 : “Phân tích chuỗi giá trị gạo ở thành phố Cần Thơ”. Tác giả đã sử dụng các phƣơng pháp phân tích ngành hàng, phân tích chi phí - lợi ích. Tác giả đã xác định đƣợc kết quả của các thành viên tham gia chuỗi, phân tích những mặt thuận lợi và khó khăn của các thành viên trong chuỗi này. Đề ra giải pháp hoàn thiện chuỗi giá trị sản phẩm gạo ở địa bàn nghiên cứu. Võ Chí Cƣờng, 2008 “So sánh hiệu quả sản xuất trồng chuyên Xoài Cát Chu và Xoài Cát Chu xen Chanh Giấy tại huyện Kế Sách, tỉnh Sóc Trăng”. trồng xen xoài Cát Chu – chanh giấy đã mang lại hiệu quả kinh tế cho nông hộ cao hơn những hộ chỉ thâm canh cây xoài Cát Chu. Bên cạnh đó, những nhân tố về nguồn lực của nông hộ nhƣ diện tích đất đai, kinh nghiệm sản xuất, số lao động chính của nông hộ, vốn sản xuất cũng ảnh hƣởng đến lợi nhuận của canh tác ở những mức độ khác nhau. Trong sản xuất và tiêu thụ, ngƣời sản xuất có đƣợc một số thuận lợi nhƣ: cây giống đáp ứng đƣợc nhu cầu giá cả, số lƣợng , có kinh nghiệm trong sản xuất, đê bao đƣợc khép kín, thị trƣờng nguyên liệu đầu vào đa dạng với nhiều mức giá khác nhau nên d lựa chọn, đầu ra rất d dàng do có nhiều thƣơng lái thu mua. Nguy n Thị Thu Trang 2010 “Phân tích chuỗi giá trị lúa gạo tỉnh An Giang”. Trong đề tài tác giả áp dụng lý thuyết liên kết chuỗi giá trị kết hợp với phân tích SWOT, thống kê mô tả để đƣa ra kết luận về giá trị gia tăng thuần phân phối không đều giữa các tác nhân tham gia chuỗi và nông dân là ngƣời trực tiếp sản xuất ra lúa gạo nhƣng thu nhập của nông dân là rất thấp. Tác giả đã đƣa ra giải pháp nâng cấp chuỗi là cung cấp giống tốt, đảm bảo chất lƣợng, tiêu chuẩn về xuất khẩu. Hạn chế của đề tài là chƣa nêu ra các định hƣớng cho ngƣời nông dân cần phải làm gì để tăng thu nhập của mình trong chuỗi giá trị.
5 Nguy n Quốc Nghi và Đinh Kim Xuyến, 2009, “Tình hình xây dựng một số thương hiệu nông sản Việt Nam trong cạnh tranh- hội nhập”.Việc cạnh tranh gay gắt của các nông sản ngoại khiến cho nông sản trong nƣớc trở nên bấp bênh và mất dần thị phần. Yêu cầu bức bách đang đặt ra cho nông sản Việt Nam là xây dựng thƣơng hiệu cho mình để tăng năng lực cạnh tranh, tăng vị thế trên thị thƣờng quốc tế. Đối với các sản phẩm nông nghiệp đòi hỏi phải đầu tƣ nhiều hơn vào công tác khuyến nông, công nghệ thu hoạch và bảo quản sản phẩm, nghiên cứu các giống mới. Mặt khác, nâng cao chất lƣợng sản phẩm cần phải dựa trên yêu cầu của khách hàng, cần nghiên cứu thị trƣờng cả trong và ngoài nƣớc để xác định ngƣời tiêu dùng đang cần sản phẩm có đặc điểm, chất lƣợng nhƣ thế nào. Hoạt động quảng bá, tiếp thị và nâng cao nhận thức về thƣơng hiệu là yếu tố quan trọng trong việc phát triển thƣơng hiệu không những đối với ngƣời sản xuất mà cả với ngƣời tiêu dùng. Nguy n Thị Vân 2013 , “Phân tích chuỗi giá trị bắp non tỉnh An Giang”. Tác giả áp dụng phƣơng pháp thống kê mô tả, phƣơng pháp phân tích SWOT, phân tích kinh tế chuỗi, phân tích chức năng chuỗi. Đề tài đã phân tích đƣợc thực trạng trồng bắp non của các hộ nông dân tại tỉnh An Giang, hoạt động thu mua của các đại lí/ công ty thu mua bắp non, qua đó làm rõ đƣợc chuỗi giá trị bắp non, đánh giá phần trăm phân phối lợi nhuận giữa các tác nhân trong chuỗi. Kết quả nghiên cứu cho thấy chuỗi bắp non tỉnh An Giang phân phối theo một kênh gồm các tác nhân nhƣ: Nông dân, đại lí, nhà máy chế biến xuất khẩu. Nông dân là ngƣời đƣợc chia lợi nhuận cao nhất trong chuỗi. Hạn chế của đề tài là tác giả chƣa đề xuất đƣợc các giải pháp cụ thể, thiết thực để phát triển bền vững chuỗi giá trị bắp non. Nguy n Ngọc Huy, 2010 “Các yếu tố ảnh hƣởng đến việc phát triển thƣơng hiệu bƣởi Năm Roi và vú sữa Vĩnh Kim”, trong bối cảnh xây dựng thƣơng hiệu, lợi nhuận của những hộ trồng bƣởi theo quy trình GAP đạt đƣợc khá cao, trung bình 71,4 triệu đồng/ha/năm; vú sữa Vĩnh Kim lợi nhuận bình quân thu đƣợc là 99,9 triệu đồng/ha/năm. Ngƣời trồng bƣởi bán sản phẩm chủ yếu bán cho ngƣời bán sỉ/bán lẻ 41,1% và 36% bán cho thƣơng lái, ngoài ra bán cho HTX và công ty với hình thức thanh toán 70% là tiền mặt. Bên cạnh đó, vú sữa Vĩnh Kim có 53,6% sản
6 lƣợng đƣợc bán cho ngƣời bán sỉ/bán lẻ; 39,9% bán cho thƣơng lái; HTX chỉ thu mua với số lƣợng nhỏ, 6,5%. Qua khảo sát, các nhân tố ảnh hƣởng đến thƣơng hiệu bƣởi Năm Roi gồm ba nhóm nhân tố tác động: 1 nhóm yếu tố nội lực c ủa nông hộ; 2 Nhóm yếu tố thị trƣờng tiêu thụ; 3 Nhóm nhân tố chất lƣợng sản phẩm. Đối với vú sữa Vĩnh Kim, có 6 nhóm yếu tố ảnh hƣởng đến thƣơng hiệu sản phẩm: 1 Nhóm yếu tố thị trƣờng tiêu thụ; 2 Nhóm nhân tố về điều kiện sản xuất; 3 Nhóm nhân tố chất lƣợng sản phẩm; 4 Nhóm nhân tố về mức độ tham gia của ngƣời sản xuất; 5 Nhóm nhân tố về đầu tƣ cho thƣơng hiệu; 6 Nhóm nhân tố về khả năng kinh doanh. 5.2 Các tài liệu có liên quan trong tỉnh Vĩnh Long. Công ty nghiên cứu thị trƣờng Axis Research 2006 : “Chuỗi giá trị Bƣởi ở Vĩnh Long”. Tài liệu đã sử dụng phƣơng pháp phân tích chuỗi giá trị, phƣơng pháp phân tích SWOT: điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội, thách thức của các thành viên tham gia trong chuỗi giá trị Bƣởi ở tỉnh Vĩnh Long. Tài liệu nghiên cứu các nội dung: Xác định kết quả các thành viên tham gia chuỗi giá trị Bƣởi ở Vĩnh Long; những thuận lợi, khó khăn của các thành viên tham gia trong chuỗi và đƣa ra hƣớng giải quyết những khó khăn trên; Căn cứ vào kết quả phân tích từ đó đề xuất một số giải pháp, kiến nghị để phát triển loại trái cây đặc sản của vùng này. Trƣơng Thị Kim Chi 2010 , “Phân tích chuỗi giá trị đậu nành tỉnh Vĩnh Long”. Tác giả sử dụng phƣơng pháp phân tích chức năng chuỗi và phân tích kinh tế chuỗi. Theo đề tài này tác giả cho thấy chuỗi giá trị đậu nành tỉnh Vĩnh Long có nhiều khó khăn từ khâu sản xuất đến khâu tiêu thụ, điều quan trọng hơn là sự liên kết giữa các tác nhân tham gia trong chuỗi còn kém. Từ đó, để hỗ trợ việc triển khai, thực hiện các giải pháp cho chiến lƣợc nâng cấp chuỗi giá trị đậu nành ở tỉnh Vĩnh Long phát triển bền vững trong tƣơng lai thì cần phải đảm bảo nguồn cung và chất lƣợng đầu vào, quy hoạch sản xuất theo hƣớng tập trung, nhà chế biến cần chủ động kết nối với nhà sản xuất. Hạn chế của đề tài là chƣa đƣa ra các giải pháp cụ thể đối với từng tác nhân để thực hiện liên kết trong chuỗi giá trị mang lại hiệu quả.
7 Lê Thị Diệu Hiền, Nguy n Hữu Tâm, Diệp Thị nh (2011)" Đánh giá hiệu quả kinh tế mô hình trồng khoai lang tím của nông hộ ở huyện Bình Tân, tỉnh Vĩnh Long " đã nghiên cứu và xác định các nhân tố ảnh hƣởng đến hiệu quả kinh tế của nông hộ sản xuất khoai lang tím ở huyện Bình Tân, tỉnh Vĩnh Long. Nghiên cứu cho thấy nguyên nhân chính dẫn đến nông hộ tham gia sản xuất khoai lang tím là do sản phẩm có giá trị xuất khẩu và điều kiện đất đai rất phù hợp. Bên cạnh đó khó khăn lớn nhất mà nông hộ phải đối mặt là giá cả nguyên vật liệu đầu vào còn khá cao. Kết quả nghiên cứu còn cho thấy nông hộ sản xuất khoai lang tím đạt hiệu quả cao trong vụ sản xuất năm 2011.