Luận văn Thạc sĩ Quản trị Kinh doanh: Phân tích tình hình cho vay khách hàng doanh nghiệp tại Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh ĐắkLắk

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:94

Thêm vào BST

Báo xấu

17
lượt xem 9
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của Luận văn nhằm hệ thống hóa cơ sở lý luận về cho vay doanh nghiệp của Ngân hàng thương mại. Phân tích tình hình cho vay doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – Chi nhánh Đắk Lắk giai đoạn năm 2012-2014. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản trị Kinh doanh: Phân tích tình hình cho vay khách hàng doanh nghiệp tại Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh ĐắkLắk

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG NGUYỄN HỮU MẠNH CƯỜNG PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH CHO VAY KHÁCH HÀNG DOANH NGHIỆP TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM, CHI NHÁNH ĐẮK LẮK Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng Mã số: 60.34.02.01 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Võ Thị Thúy Anh Đà Nẵng - Năm 2015
LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Người cam đoan NGUYỄN HỮU MẠNH CƯỜNG
MỤC LỤC MỞ ĐẦU ...................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ..................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu ......................................................................... 2 3. Câu hỏi nghiên cứu ............................................................................ 2 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ..................................................... 3 5. Phương pháp nghiên cứu ................................................................... 3 6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài ........................................... 4 7. Bố cục của Đề tài ............................................................................... 4 8. Tổng quan tài liệu nghiên cứu ........................................................... 4 CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CHO VAY DOANH NGHIỆP CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI ....................................................... 8 1.1. CHO VAY DOANH NGHIỆP CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 8 1.1.1. Khái niệm doanh nghiệp .............................................................. 8 1.1.2. Khái niệm cho vay doanh nghiệp của ngân hàng thương mại .... 9 1.1.3. Đặc điểm cho vay doanh nghiệp của ngân hàng thương mại ...... 9 1.1.4. Vai trò của cho vay doanh nghiệp ............................................. 10 1.1.5. Phân loại cho vay doanh nghiệp ............................................... 13 1.1.6. Rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp ............................ 17 1.2. LÝ LUẬN VỀ PHÂN TÍCH HOẠT ĐỘNG CHO VAY DOANH NGHIỆP CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI ........................................ 18 1.2.1. Khái niệm và mục tiêu phân tích hoạt động cho vay doanh nghiệp của Ngân hàng thương mại. ..................................................... 18 1.2.2. Nội dung phân tích hoạt động cho vay doanh nghiệp của Ngân hàng thương mại. ................................................................................. 18
1.2.3. Tiêu chí phân tích hoạt động cho vay doanh nghiệp của Ngân hàng thương mại. ................................................................................. 20 1.3. CÁC TIÊU CHÍ ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ CHO VAY DOANH NGHIỆP CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI ........................................ 20 1.3.1. Tiêu chí phản ánh quy mô cho vay doanh nghiệp ..................... 20 1.3.2. Thị phần cho vay doanh nghiệp của ngân hàng ........................ 21 1.3.3. Cơ cấu cho vay doanh nghiệp .................................................... 22 1.3.4. Thu nhập từ cho vay doanh nghiệp............................................ 24 1.3.5. Chất lượng cung ứng dịch vụ cho vay doanh nghiệp ................ 24 1.3.6. Kết quả kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp ...... 25 1.4. CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN VIỆC PHÁT TRIỂN CHO VAY DOANH NGHIỆP CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI ............... 26 1.4.1. Nhóm nhân tố bên trong ngân hàng........................................... 26 1.4.2. Nhóm nhân tố bên ngoài ngân hàng .......................................... 29 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1.......................................................................... 32 CHƯƠNG 2. PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH CHO VAY DOANH NGHIỆP TẠI NGÂN HÀNG TMCP NGOẠI THƯƠNG VN - CHI NHÁNH ĐẮK LẮK .................................................................................................. 33 2.1. GIỚI THIỆU KHÁI QUÁT VỀ VIETCOMBANK ĐẮKLẮK .......... 33 2.1.1. Hoạt động của Vietcombank ĐắkLắk ....................................... 33 2.1.2. Bối cảnh kinh doanh của Vietcombank ĐắkLắk ....................... 36 2.2. PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH CHO VAY DOANH NGHIỆP TẠI VIETCOMBANK ĐẮKLẮK ..................................................................... 41 2.2.1. Mục tiêu và các giải pháp chi nhánh đã thực hiện trong cho vay khách hàng doanh nghiệp .................................................................... 41 2.2.2. Quy trình cho vay doanh nghiệp............................................... 44
2.2.3. Kết quả cho vay doanh nghiệp tại Vietcombank ĐắkLắk ......... 47 2.3. ĐÁNH GIÁ CHUNG THỰC TRẠNG CHO VAY KHÁNH HÀNG DOANH NGHIỆP CỦA VIETCOMBANK ĐẮK LẮK ........................... 55 2.3.1. Những thành tựu đạt được ......................................................... 55 2.3.2. Các hạn chế còn tồn tại và nguyên nhân ................................... 57 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2.......................................................................... 65 CHƯƠNG 3. GIẢI PHÁP TĂNG TRƯỞNG CHO VAY Đ NG THỜI KIỂM SOÁT RỦI RO CHO VAY DOANH NGHIỆP TẠI VIETCOMBANK ĐẮKLẮK ................................................................... 66 3.1. CƠ SỞ LÀM CĂN CỨ ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP ................................ 66 3.1.1. Chiến lược hoạt động của Vietcombank ................................... 66 3.1.2. Định hướng phát triển cho vay khách hàng doanh nghiệp của Vietcombank ĐắkLắk đến năm 2020. ................................................. 67 3.1.3. Lựa chọn mục tiêu trong cho vay doanh nghiệp tại Vietcombank ĐắkLắk ................................................................................................. 68 3.2. GIẢI PHÁP NH M TĂNG TRƯỞNG CHO VAY Đ NG TH I KIỂM SOÁT RỦI RO CHO VAY DOANH NGHIỆP TẠI VIETCOMBANK ĐẮKLẮK ..................................................................... 69 3.2.1. Tăng cường các hoạt động Marketing, đa dạng hóa đối tương khách hàng nhằm phát triển khách hàng Doanh nghiệp, tăng thị phần cho vay ................................................................................................. 69 3.2.2. Đổi mới cơ cấu cho vay Doanh nghiệp theo định hướng đa dạng hóa phù hợp với thị trường mục tiêu ................................................... 71 3.2.3. Cải tiến quy trình cho vay doanh nghiệp nhằm nâng cao chất lượng cung ứng dịch vụ ....................................................................... 72 3.2.4. Xây dựng chính sách lãi suất hợp lý, linh hoạt.......................... 73
3.2.5. Giải pháp tăng cường công tác quản lý rủi ro và kiểm tra kiểm soát nội bộ ............................................................................................ 74 3.2.6. Nâng cao trình độ nhân sự và không ngừng rèn luyện đạo đức nghề nghiệp .......................................................................................... 76 3.2.7. Các giải pháp bổ trợ khác .......................................................... 77 3.3. KHUYẾN NGHỊ .................................................................................. 77 3.3.1. Khuyến nghị đối với Chính phủ ................................................ 77 3.3.2. Khuyến nghị đối với Ngân hàng Nhà nước ............................... 80 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3.......................................................................... 82 KẾT LUẬN ................................................................................................ 83 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO QUYẾT ĐỊNH GIAO ĐỀ TÀI LUẬN VĂN THẠC SĨ (Bản sao)
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Ký hiệu Ý nghĩa NHTM Ngân hàng thương mại TMCP Thương mại cổ phần HSC Hội sở chính VCB/Vietcombank Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam Vietcombank Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương ĐắkLắk Việt Nam – Chi nhánh ĐắkLắk VNĐ Việt nam đồng USD Đô la Mỹ GDP Tổng sản phẩm quốc nội ATM Máy rút tiền tự động NHNN Ngân hàng nhà nước
DANH MỤC CÁC BẢNG Số hiệu Tên bảng Trang bảng Các chỉ tiêu kinh doanh cơ bản của Vietcombank Đắk 2.1 35 Lắk trong giai đoạn 2012-2014 Số lượng doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk giai 2.2 37 đoạn 2012- 2014 Tình hình lao động tại VCB Đắk Lắk năm 2012 - 2.3 40 2014 Tình hình hoạt động cho vay doanh nghiệp tại 2.4 47 Vietcombank ĐắkLắk từ năm 2012 – 2014 Thị phần cho vay của các Ngân hàng trên địa bàn tỉnh 2.5 48 Đắk Lắk Tình hình cho vay doanh nghiệp theo lĩnh vực đầu tư 2.6 50 2012 – 2014 Tình hình dư nợ cho vay theo thời gian đối với doanh 2.7 51 nghiệp tại Vietcombank Đắk Lắk từ năm 2012 – 2014 Dư nợ phân theo loại tiền tệ trong cho vay doanh 2.8 52 nghiệp giai đoạn 2012 - 2014 Chất lượng cho vay doanh nghiệp qua các chỉ tiêu tài 2.9 53 chính từ năm 2012 – 2014
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Doanh nghiệp đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển kinh tế, tạo thành hệ thống xương sống đối với hệ thống kinh tế xã hội của đất nước. Trong những năm vừa qua, mặc dù có nhiều cố gắng tiếp cận nguồn vốn vay của các ngân hàng thương mại song doanh nghiệp vẫn gặp phải những rào cản: đó là môi trường vĩ mô không ổn định, khung pháp lý chưa hoàn chỉnh, công chúng và NHTM chưa đánh giá đúng mức vai trò của doanh nghiệp đối với sự phát triển kinh tế xã hội...Trong khi đó, nguồn vốn tín dụng tại hệ thống NHTM Việt Nam vẫn rất dồi dào mà ngân hàng thương mại không mạnh dạn cho doanh nghiệp vay với khối lượng lớn do sợ sức nặng rủi ro. Nhu cầu vốn của doanh nghiệp ở Việt Nam cũng như việc tìm lối ra cho nguồn vốn cho vay của NHTM Việt Nam nói chung và Ngân hàng thương mại cổ phẩn Ngoại thương Việt Nam – Chi nhánh ĐắkLắk nói riêng chưa được đề cập nhiều trong nhiều nghiên cứu trước đây. Làm thế nào để vừa giải quyết được nhu cầu vốn vay cho doanh nghiệp trong nền kinh tế vừa mang lại hiệu quả và an toàn vốn vay cho ngân hàng vẫn là vấn đề thời sự đang được bàn luận. Trong thực tế, để có thể giải quyết vấn đề này một cách thấu đáo, tác giả nhận thấy cần trả lời được câu hỏi sau: - Cho vay doanh nghiệp ở Việt Nam có vai trò quan trọng như thế nào đối với sự phát triển kinh tế xã hội ở Việt Nam? - Làm thế nào để ngân hàng thương mại nói chung và Vietcombank ĐắkLắk nói riêng vừa có thể đáp ứng được nhu cầu vốn vay của doanh nghiệp, vừa mở rộng quy mô và kiểm soát rủi ro cho vay doanh nghiệp? Những yêu cầu này ngày càng trở nên cấp thiết trước yêu cầu hội nhập nền kinh tế thế giới của cả doanh nghiệp và của NHTM nói chung, Vietcombank ĐắkLắk nói riêng. Đã có một số nghiên cứu của các tác giả
2 khác tại Vietcombank Đắk Lắk viết về cho vay doanh nghiệp, tuy nhiên tính ứng dụng vẫn chưa cao do đa phần đều viết về vấn đề phát triển cho vay mà chưa đi đôi với kiểm soát rủi ro. Chính vì vậy, việc nghiên cứu để đưa ra giải pháp để phát triển và kiếm soát rủi ro cho vay doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – Chi nhánh ĐắkLắk là một trong những vấn đề cần thiết để phát triển kinh tế, giúp doanh nghiệp và Vietcombank ĐắkLắk hội nhập nền kinh tế trong nước cũng như trên thế giới. Vì vậy sau khi nghiên cứu, học tập chương trình cao học tài chính ngân hàng, tác giả chọn vấn đề “Phân tích tình hình cho vay khách hàng doanh nghiệp tại NH TMCP Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh ĐắkLắk” làm đề tài luận văn thạc sỹ chuyên ngành tài chính – ngân hàng với mong muốn vận dụng những kiến thức lý luận và giải quyết thực tiễn đang xảy ra tại đơn vị. 2. Mục đích nghiên cứu Hệ thống hóa cơ sở lý luận về cho vay doanh nghiệp của Ngân hàng thương mại; Phân tích tình hình cho vay doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – Chi nhánh Đắk Lắk giai đoạn năm 2012-2014; Đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện cho vay doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – Chi nhánh Đắk Lắk trong thời gian tới. 3. Câu hỏi nghiên cứu Luận văn hướng đến trả lời các câu hỏi sau: - Mục tiêu cho vay doanh nghiệp của các ngân hàng thương mại là gì? Các chỉ tiêu đánh giá kết quả cho vay doanh nghiệp của ngân hàng thương mại? - Thực trạng công tác cho vay doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam chi nhánh Đắk Lắk có những thành công và hạn chế
3 nào trong giai đoạn 2012-2014? - Để hoàn thiện hoạt động cho vay khách hàng doanh nghiệp thì Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam - chi nhánh Đắk Lắk cần phải làm gì trong thời gian tới? 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu: Đề tài nghiên cứu những vấn đề có liên quan đến cho vay khách hàng doanh nghiệp tại ngân hàng thương mại. Phạm vi nghiên cứu: - Về nội dung: Luận văn tập trung nghiên cứu các vấn đề về tình hình cho vay doanh nghiệp. - Về không gian: Tập trung phân tích tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam - CN Đắk Lắk. - Về thời gian : Những vấn đề liên quan đến cho vay doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam - CN Đắk Lắk trong thời gian từ năm 2012 đến 2014. 5. Phương pháp nghiên cứu Luận văn được sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau: Phương pháp thu thập dữ liệu: Lấy số liệu về tình hình cho vay doanh nghiệp của ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam chi nhánh Đắk Lắk giai đoạn 2012-2014. Phương pháp thống kê mô tả, phương pháp so sánh: Dựa trên nguồn dữ liệu thu thập được để tổng hợp, mô tả về tình hình cho vay doanh nghiệp tại ngân hàng. Phương pháp phân tích dữ liệu: Từ các dữ liệu đã được tổng hợp để phân tích, đánh giá từ đó rút ra kết luận, rút kinh nghiệm qua thực tiễn. Phương pháp điều tra, khảo sát: Sử dụng để thu thập thông tin khách hàng doanh nghiệp, kết quả khảo sát cho phép nhận diện được các nhân tố
4 ảnh hưởng đến quá trình tiếp cận nguồn vốn vay ngân hàng của doanh nghiệp. Ngoài ra tác giả tham khảo thêm những tài liệu có liên quan từ các số liệu báo cáo thống kê, báo cáo hoạt động của các tổ chức kinh tế, xã hội có liên quan, sách tham khảo và các bài viết chuyên khảo trên các tạp chí, các website chính thức. 6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài Hệ thống hoá các lý luận về cho vay khách hàng doanh nghiệp của ngân hàng thương mại trong nền kinh tế thị trường. Phân tích tình hình cho vay khách hàng doanh nghiệp tại ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam chi nhánh Đắk Lắk để chỉ ra những mặt đạt được và những hạn chế còn tồn tại. Trên cơ sở đó đề xuất các giải pháp phát triển cho vay khách hàng doanh nghiệp tại ngân hàng. 7. Bố cục của Đề tài Ngoài Phần mở đầu, kết luận, phụ lục và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung chính của Luận văn được kết cấu thành 3 chương. Chương 1: Cơ sở lý luận về cho vay doanh nghiệp của Ngân hàng thương mại. Chương 2: Phân tích tình hình cho vay doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam - CN Đắk Lắk. Chương 3: Giải pháp nhằm phát triển cho vay doanh nghiệp đồng thời kiểm soát được rủi ro tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam - CN Đắk Lắk. 8. Tổng quan tài liệu nghiên cứu Trước đây đã có nhiều công trình nghiên cứu về phát triển cho vay khách hàng doanh nghiệp của Ngân hàng thương mại. Tác giả của luận văn tham khảo và kế thừa các nghiên cứu trước có cùng hướng đề tài như sau:
5 a. Luận văn “ Mở rộng cho vay khách hàng doanh nghiệp tại chi nhánh Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn quận Cẩm Lệ, thành phố Đà Nẵng” của tác giả Lê Thị Xuân Trang (2013) Tác giả tập trung nghiên cứu những lý luận cơ bản về cho vay đối với khách hàng doanh nghiệp của Ngân hàng thương mại. Trong đó, đưa ra các khái niệm, phân loại về tín dụng ngân hàng, hoạt động cho vay của Ngân hàng thương mại, các quan điểm, nội dung và tiêu chí đánh giá hoạt động cho vay khách hàng nói chung; các nhân tố ảnh hưởng thuộc bản thân ngân hàng như : nguồn vốn ngân hàng, chính sách tín dụng, năng lực điều hành và các nhân tố bên ngoài ngân hàng ảnh hưởng đến hoạt động mở rộng cho vay khách hàng doanh nghiệp. Từ cơ sở lý luận đã nghiên cứu, tác giả đánh giá thực trạng, các giải pháp mà ngân hàng đã thực hiện nhằm mở rộng cho vay khách hàng doanh nghiệp vốn từ dân cư tại chi nhánh Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn quận Cẩm Lệ, thành phố Đà Nẵng. Từ đó đưa ra các giải pháp và một số kiến nghị cụ thể nhằm mở rộng cho vay khách hàng doanh nghiệp trong thời gian tới. b. Luận văn “ Mở rộng hoạt động cho vay đối với doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Quân đội chi nhánh Đà Nẵng” của tác giả Hồ Thị Thắng (2012) Tại chương 1, cơ sở lý luận đựơc xây dựng khá đầy đủ, giúp tác giả có những phân tích rõ nét, theo đúng tiêu chí đánh giá về mở rộng cho vay doanh nghiệp đã được đề cập trước đó. Tác giả cũng đã tiến hành thêm các khảo sát nhằm tìm hiểu những đánh giá của doanh nghiệp đối với hoạt động cho vay tại ngân hàng. Từ đó, tìm ra các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động cho vay tại ngân hàng nghiên cứu. Đó là cơ sở quan trọng để tác giả đề ra những giải pháp bám sát với các nhân tố ảnh hưởng này, nhằm giải quyết triệt để các vấn đề còn tồn tại đối hoạt động mở rộng cho vay khách hàng doanh nghiệp tại
6 ngân hàng nghiên cứu. c. Luận văn: “Mở rộng tín dụng đối với doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – chi nhánh Quy Nhơn” của tác giả Ngô Trọng Điểm (2012) Luận văn đã khái quát hóa các vấn đề liên quan đến hoạt động cho vay đối với khách hàng doanh nghiệp. Bên cạnh đó còn làm rõ nội dung mở rộng hoạt động tín dụng doanh nghiệp của Ngân hàng thương mại nói đến quan điểm mở rộng tín dụng, sự cần thiết của mở rộng tín dụng doanh nghiệp đồng thời đưa ra các chỉ tiêu đánh giá của việc mở rộng tín dụng đối với khách hàng doanh nghiệp. Luận văn còn chỉ ra thực trạng của việc mở rộng tín dụng tại Ngân hàng nghiên cứu và đánh giá những kết quả đạt được, những hạn chế, nguyên nhân để đưa ra những giải pháp và kiến nghị đối với việc mở rộng tín dụng doanh nghiệp. d. Luận văn “ Nâng cao chất lượng tín dụng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam khu vực tp Hồ Chí Minh” của tác giả Nguyễn Thị Thanh Nga (2010) Luận văn cũng đã đưa ra được các lý luận cơ bản về ngân hàng, các lý luận chung về doanh nghiệp nhỏ và vừa, chất lượng tín dụng ngân hàng, vai trò của tín dụng ngân hàng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa. Đồng thời tác giả cũng luận chứng về nâng cao chất lượng tín dụng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa tại một số quốc gia làm cơ sở cho các Ngân hàng thương mại Việt Nam có thể học hỏi để phát triển. Luận văn đã phân tích được thực trạng hoạt động tín dụng, chất lựơng tín dụng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa tại ngân hàng nghiên cứu để từ đó đánh giá đựơc những kết quả đạt được cũng như những hạn chế còn tồn tại và nguyên nhân ảnh hưởng đến chất lượng tín dụng là cơ sở đưa ra giải pháp nhằm nâng cao chất lượng tín dụng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa. Bên
7 cạnh đó, tác giả còn cho thấy việc tăng trưởng tín dụng phải đi đối với chất lượng tín dụng, vì vậy công tác nâng cao chất lượng tín dụng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa hết sức quan trọng. Trong thời gian qua, cũng có nhiều công trình khoa học, nhiều luận văn nghiên cứu về tình hình cho vay khách hàng doanh nghiệp. Tuy nhiên, các đề tài này đứng ở nhiều khía cạnh, góc độ và thời gian khác nhau. Do đó, đề tài không trùng lắp hoàn toàn với các đề tài nghiên cứu trước đó.
8 CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CHO VAY DOANH NGHIỆP CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1. CHO VAY DOANH NGHIỆP CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1.1. Khái niệm doanh nghiệp Doanh nghiệp có thể được hiểu một cách chung nhất là một tổ chức kinh tế được thành lập nhằm sản xuất, cung ứng sản phẩm hàng hoá hoặc dịch vụ trên thị trường. Tuỳ theo đặc thù về lĩnh vực hoạt động, hình thức tổ chức trong các lĩnh vực khác nhau, doanh nghiệp có thể được hiểu dưới các thuật ngữ khác nhau: nhà máy, xí nghiệp, công ty, cửa hàng... Khoản 1 Điều 4 Luật doanh nghiệp số 60/2005/QH11 ngày 29 tháng 11 năm 2005 thì doanh nghiệp được hiểu như sau: “Doanh nghiệp là tổ chức kinh tế có tên riêng, có tài sản, có trụ sở giao dịch ổn định, đựơc đăng ký kinh doanh theo quy định của pháp luật nhằm mục đích thực hiện các hoạt động kinh doanh”. Kinh doanh là việc thực hiện liên tục một, một số hoặc tất cả các công đoạn của quá trình đầu tư, từ sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm hoặc cung ứng dịch vụ trên thị trường nhằm mục đích sinh lợi. Từ khái niệm trên chúng ta thấy: Trước hết doanh nghiệp phải là chủ thể kinh tế độc lập, có hoặc không có tư cách pháp nhân, có tên gọi và hoạt động với danh nghĩa riêng, thực hiện các hoạt động sản xuất, kinh doanh trên thị trường và chịu trách nhiệm độc lập về mọi hoạt động kinh doanh của mình. Thứ hai, tuỳ theo mục đích thành lập doanh nghiệp mà mỗi doanh nghiệp có mục đích hoạt động khác nhau trừ một số ít các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực công ích còn mục đích của các doanh nghiệp là tối đa hoá lợi nhuận.
9 1.1.2. Khái niệm cho vay doanh nghiệp của ngân hàng thương mại a. Khái niệm cho vay Cho vay là hình thức cấp tín dụng, theo đó bên cho vay giao hoặc cam kết giao cho khách hàng một khoản tiền để sử dụng vào mục đích xác định trong một thời gian nhất định theo thỏa thuận với nguyên tắc có hoàn trả gốc và lãi. b. Khái niệm cho vay doanh nghiệp của ngân hàng thương mại Cho vay doanh nghiệp của ngân hàng thương mại là hình thức cấp tín dụng của ngân hàng đối với doanh nghiệp, theo đó ngân hàng giao cho doanh nghiệp một khoản bằng tiền để sử dụng vào mục đích và thời gian nhất định theo thoả thuận với nguyên tắc có hoàn trả cả gốc và lãi. 1.1.3. Đặc điểm cho vay doanh nghiệp của ngân hàng thương mại Ngân hàng thương mại được coi là một loại hình doanh nghiệp đặc biệt, kinh doanh trên lĩnh vực tiền tệ và dịch vụ ngân hàng. Trong hoạt động kinh doanh tiền tệ của ngân hàng thương mại, hoạt động cho vay là hoạt động đóng góp lợi nhuận nhiều nhất cho ngân hàng. Cho vay doanh nghiệp của NHTM có những đặc điểm sau: - Đối tượng khách hàng đa dạng vì các doanh nghiệp hoạt động trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Do đó nhu cầu vay vốn để đáp ứng cũng đa dạng và phong phú, từ việc cho vay trong lĩnh vực xây dựng đối với các doanh nghiệp xây lắp hay cho vay lĩnh vực đầu tư chăm sóc cây công nghiệp đối với các doanh nghiệp sản xuất cà phê, cao su... - Mục đích sử dụng vốn của doanh nghiệp là để đáp ứng nhu cầu sản xuất kinh doanh, mở rộng quy mô sản xuất như vay vốn để mua nguyên liệu phục vụ sản xuất, mua sắm tài sản cố định, xây dựng nhà xưởng, đổi mới thiết bị và áp dụng những tiến bộ khoa học kỹ thuật vào quá trình sản xuất kinh doanh với các khoản vay có giá trị lớn và có thể rất lớn.
10 - Thủ tục và quy trình cho vay doanh nghiệp phức tạp hơn vì tính pháp lý của doanh nghiệp phức tạp hơn nhiều so với cá nhân. Bên cạnh đó giá trị khoản vay lớn và tài sản đảm bảo thường phức tạp, khó định giá hơn vì hầu hết tài sản doanh nghiệp thường thế chấp chính nhà máy, dụng cụ sản xuất của mình... - Nguồn trả nợ của người vay từ tiền bán hàng (T-H-T’), lợi nhuận, khấu hao và các nguồn thu hợp pháp khác. - So với cho vay khách hàng cá nhân và hộ kinh doanh, khách hàng doanh nghiệp có hệ thống thông tin tốt hơn, chặt chẽ hơn do đều có hệ thống thông tin kế toán, báo cáo tài chính. Các thông tin tài chính được khách hàng cung cấp từ các báo cáo tài chính, báo cáo thuế... Tùy thuộc vào báo cáo tài chính có được kiểm toán hay không , uy tín tổ chức kiểm toán mà chất lượng thông tin tài chính khách hàng cung cấp cao hay thấp. - Rủi ro xảy ra từ cho vay doanh nghiệp thường gây ra tổn thất lớn cho ngân hàng thương mại. Do đó, các lãnh đạo NHTM rất quan tâm đến quản trị rủi ro các khoản cho vay doanh nghiệp. 1.1.4. Vai trò của cho vay doanh nghiệp a. Góp phần thúc đẩy sản xuất lưu thông hàng hóa phát triển Trong quá trình sản xuất kinh doanh, để duy trì sự hoạt động liên tục đòi hỏi vốn của doanh nghiệp phải đồng thời tồn tại cả ba giai đoạn: dự trữ, sản xuất và lưu thông nên hiện tượng thừa và thiếu vốn tạm thời thường xuyên xảy ra ở doanh nghiệp. Từ đó tín dụng góp đã phần điều tiết các nguồn vốn tạo điều kiện cho sản xuất kinh doanh không bị gián đoạn, là nguồn cung ứng vốn cho doanh nghiệp, tổ chức và cá nhân trong nền kinh tế. Mặt khác, với mục tiêu mở rộng sản xuất kinh doanh đối với từng doanh nghiệp thì yêu cầu về nguồn vốn là một trong những mối quan tâm hàng đầu được đặt ra. Để đẩy mạnh tiến độ sản xuất, doanh nghiệp không chỉ trông chờ vào nguồn vốn
11 tự có mà còn phải biết tận dụng những dòng chảy khác của vốn trong xã hội. Tín dụng đã chứng tỏ là một trong những công cụ để tập trung vốn một cách hữu hiệu trong nền kinh tế. Bên cạnh đó, tín dụng còn là công cụ thúc đẩy tích tụ vốn cho doanh nghiệp, tổ chức trong nền kinh tế. Có thể nói, trong mọi nền kinh tế – xã hội, tín dụng đều phát huy vai trò to lớn nói trên của nó: Đối với doanh nghiệp: vốn vay luôn chiếm một vị trí đáng kể trong cơ cấu vốn lưu động và cố định của các doanh nghiệp. Nói cách khác, vay vốn ngân hàng là công cụ tài trợ vốn cho các đơn vị sản xuất kinh doanh và góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế. Đối với dân chúng: vay vốn ngân hàng là cầu nối giữa tiết kiệm và đầu tư. Đối với toàn xã hội: vay vốn ngân hàng làm tăng hiệu suất sử dụng đồng vốn. b. Góp phần ổn định tiền tệ, giá cá Khi thực hiện chức năng tập trung và phân phối lại vốn tiền tệ, tận dụng những nguồn vốn nhãn rỗi trong xã hội, cho vay doanh nghiệp đã trực tiếp làm giảm khối lượng tiền tệ tồn đọng trong lưu thông. Bên cạnh đó, cho vay doanh nghiệp đã tạo điều kiện mở rộng thanh toán không dùng tiền mặt. Đây là một trong những nhân tố tích cực làm giảm việc sử dụng tiền mặt trong nền kinh tế. Do đó cho vay doanh nghiệp được xem là một trong những biện pháp hữu hiệu góp phần làm giảm lạm phát, nhờ vậy góp phần làm ổn định tiền tệ. Mặt khác, do cung ứng vốn tín dụng cho nền kinh tế, tạo điều kiện cho doanh nghiệp hoàn thành kế hoạch sản xuất kinh doanh…làm cho sản xuất ngày càng phát triển, sản phẩm hàng hoá dịch vụ làm ra ngày càng nhiều, đáp ứng được nhu cầu ngày càng tăng của xã hội, chính nhờ đó mà cho vay doanh nghiệp góp phần làm ổn định thị trường giá cả trong nước…
12 c. Góp phần ổn định đời sống, tạo công ăn việc làm, ổn định trật xã hội Đây là hệ quả tất yếu của hai vai trò nêu trên: nền kinh tế phát triển trong một môi trường ổn định về tiền tệ là điều kiện để sản xuất hàng hoá và dịch vụ ngày càng gia tăng có thể thoả mãn nhu cầu đời sống của các thành viên trong xã hội. Mặt khác, do cho vay doanh nghiệp cung ứng đã tạo ra khả năng trong việc khai thác các tiềm năng sẵn có trong xã hội do đó có thể thu hút được nhiều lực lượng lao động của xã hội để tạo ra lực lượng sản xuất mới thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. d. Là đòn bẩy kinh tế hỗ trợ sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp Sự sinh lời của đồng tiền, đó là mong muốn của những ai nắm giữ nó. Trên thực tế, những người có vốn tạm thời nhàn rỗi sẵn sàng cho vay để kiếm lãi, còn doanh nghiệp cũng vì mục đích sinh lời của vốn mà cần vay thêm tiền để mở rộng sản xuất kinh doanh. Với tư cách là trung gian dẫn vốn, ngân hàng đã giải quyết được mâu thuẫn đó. Với hoạt động đi vay để cho vay, ngân hàng đã tạo cơ hội cho các chủ doanh nghiệp có thể thành lập công ty hoặc mở rộng sản xuất kinh doanh bằng việc vay vốn. e. Góp phần tăng tiềm lực tài chính, nâng cao khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp Theo quy luật khách quan, trong nền kinh tế thị trường thì cạnh tranh là một tất yếu, điều này ảnh hưởng rất lớn đến sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp. Việc tạo dựng thương hiệu và phát triển thị phần là một thử thách lớn đối với doanh nghiệp trong quá trình cạnh tranh trên thương trường. Để mở rộng sản xuất, tạo vị thế cho mình, ngoài nguồn vốn chủ sở hữu, doanh nghiệp phải thường xuyên tìm biện pháp huy động vốn từ mọi thành phần kinh tế, trong đó vốn vay ngân hàng được coi là nguồn vốn bổ sung chủ yếu. Khi yêu cầu về vốn của doanh nghiệp được đáp ứng thì mục đích chiễm lĩnh thị trường, tạo thế cạnh tranh của doanh nghiệp trở nên dễ dàng hơn.