Luận văn Thạc sĩ Quản trị kinh doanh: Phát triển dịch vụ cổng thanh toán và ví điện tử qua mạng điện thoại di động của Tổng công ty Viễn thông MobiFone

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:130

Thêm vào BST

Báo xấu

86
lượt xem 25
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của luận văn nhằm nghiên cứu thực trạng cung cấp dịch vụ cổng thanh toán và ví điện tử tại Tổng công ty Viễn thông MobiFone. Đánh giá ưu nhược điểm trong triển khai cung cấp dịch vụ cổng thanh toán và ví điện tử, phân tích những nguyên nhân chủ quan và khách quan dẫn đến những tồn tại trong thời gian qua. Đề xuất các giải pháp giúp phát triển dịch vụ cổng thanh toán và ví điện tử tại Tổng công ty Viễn thông MobiFone.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản trị kinh doanh: Phát triển dịch vụ cổng thanh toán và ví điện tử qua mạng điện thoại di động của Tổng công ty Viễn thông MobiFone

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SỸ PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ CỔNG THANH TOÁN VÀ VÍ ĐIỆN TỬ QUA MẠNG ĐIỆN THOẠI DI ĐỘNG CỦA TỔNG CÔNG TY VIỄN THÔNG MOBIFONE Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh LƯU XUÂN THẮNG HÀ NỘI - 2017
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SỸ PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ CỔNG THANH TOÁN VÀ VÍ ĐIỆN TỬ QUA MẠNG ĐIỆN THOẠI DI ĐỘNG CỦA TỔNG CÔNG TY VIỄN THÔNG MOBIFONE Ngành : Kinh doanh Chuyên ngành : Quản trị kinh doanh Mã số : 60340102 Họ và tên học viên: Lưu Xuân Thắng Người hướng dẫn: TS. Nguyễn Trọng Hải HÀ NỘI - 2017
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong Luận văn là trung thực, và chưa được công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào. Tất cả tham khảo và kế thừa đều được trích dẫn và tham chiếu đầy đủ. Tác giả Lưu Xuân Thắng
LỜI CẢM ƠN Luận văn thạc sĩ kinh doanh chuyên ngành quản trị kinh doanh với đề tài “Phát triển dịch vụ cổng thanh toán và ví điện tử qua mạng điện thoại di động của Tổng công ty Viễn thông MobiFone” là kết quả của quá trình nghiên cứu nghiêm túc của bản thân và được sự giúp đỡ, động viên khích lệ to lớn của các thầy, cô giáo, của nhà trường, của công ty, bạn bè đồng nghiệp và người thân. Vì vậy, tác giả xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất tới những người đã giúp đỡ tôi trong thời gian học tập - nghiên cứu khoa học vừa qua. Trước hết, tôi xin gửi tới các thầy cô khoa Sau đại học, khoa Quản trị kinh doanh và toàn thể các thầy cô trường Đại Học Ngoại Thương Hà Nội lời cảm ơn sâu sắc. Các thầy cô đã trang bị cho tôi những kinh nghiệm quý báu trong quá trình học tập tại trường cũng như chỉ bảo, truyền đạt kiến thức để tôi hoàn thành luận văn của mình. Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn chân thành nhất đối với thầy giáo TS. Nguyễn Trọng Hải đã trực tiếp tận tình hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn này. Tôi xin chân thành cảm ơn Lãnh đạo Trường Đại học Ngoại Thương đã tạo điều kiện cũng như môi trường đào tạo cho tôi hoàn thành tốt công việc nghiên cứu khoa học của mình. Cuối cùng, tôi xin chân thành cảm ơn đồng nghiệp, đơn vị công tác đã giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và thực hiện Luận văn. Với những điều kiện thời gian cũng như kinh nghiệm, trình độ chuyên môn còn hạn chế của một học viên, luận văn chắc chắn không khỏi mắc phải những thiếu sót. Tôi rất mong nhận được sự chỉ bảo, đóng góp ý kiến của các Thầy, Cô để luận văn được hoàn chỉnh hơn. Xin chân thành cám ơn! Tác giả Lưu Xuân Thắng
MỤC LỤC Trang LỜI MỞ ĐẦU ............................................................................................................1 CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ DỊCH VỤ CỔNG THANH TOÁN VÀ VÍ ĐIỆN TỬ QUA MẠNG ĐIỆN THOẠI DI ĐỘNG ................................................5 1.1. Cơ sở lý luận về dịch vụ cổng thanh toán và ví điện tử qua mạng điện thoại di động ..........................................................................................................5 1.1.1. Khái niệm và cách thức hoạt động ........................................................5 1.1.1.1. Dịch vụ cổng thanh toán trên mạng điện thoại di động ..................5 1.1.1.2. Dịch vụ ví điện tử trên mạng điện thoại di động ............................6 1.1.2. Lợi ích của triển khai dịch vụ cổng thanh toán và ví điện tử trên di động .................................................................................................................8 1.1.2.1. Đối với khách hàng .........................................................................8 1.1.2.2. Đối với doanh nghiệp viễn thông ....................................................8 1.1.2.3. Đối với doanh nghiệp cung ứng sản phẩm, dịch vụ ........................8 1.1.2.4. Đối với ngân hàng ...........................................................................9 1.1.2.5. Đối với xã hội ..................................................................................9 1.1.3. Chức năng và vai trò của dịch vụ cổng thanh toán và ví điện tử trên di động ..............................................................................................................10 1.1.3.1. Dịch vụ cổng thanh toán ...............................................................10 1.1.3.2. Dịch vụ ví điện tử ..........................................................................10 1.1.4. Các phương thức triển khai dịch vụ cổng thanh toán và ví điện tử trên di động đối với doanh nghiệp viễn thông ................................................11 1.1.4.1. Doanh nghiệp viễn thông tự xây dựng hệ thống hạ tầng kỹ thuật để cung cấp dịch vụ tới khách hàng. ..................................................................11 1.1.4.2. Doanh nghiệp viễn thông liên kết với nhà cung cấp giải pháp để cung cấp dịch vụ tới khách hàng. ..................................................................11 1.1.5. Biểu phí dịch vụ cổng thanh toán và ví điện tử ..................................12 1.1.5.1. Dịch vụ cổng thanh toán ...............................................................12 1.1.5.2. Dịch vụ ví điện tử ..........................................................................12 1.1.6. Các kênh cung cấp dịch vụ tới khách hàng qua điện thoại di động của các doanh nghiệp viễn thông ....................................................................13
1.1.6.1. Ứng dụng cài trên SIM ..................................................................13 1.1.6.2. Tổng đài USSD .............................................................................13 1.1.6.3. Ứng dụng cài trên máy điện thoại (application) ...........................13 1.2. Cơ sở lý luận về phát triển dịch vụ cổng thanh toán và ví điện tử trên mạng điện thoại di động .....................................................................................13 1.2.1. Khái niệm về phát triển dịch vụ cổng thanh toán và ví điện tử trên mạng điện thoại di động...................................................................................13 1.2.2. Sự cần thiết của việc phát triển dịch vụ cổng thanh toán và ví điện tử trên mạng điện thoại di động ...........................................................................14 1.2.2.1. Xu hướng hội tụ công nghệ - tài chính nhằm nâng cao tiện lợi sử dụng, trải nghiệm dịch vụ của khách hàng....................................................14 1.2.2.2. Tạo sự tiện lợi cho khách hàng .....................................................15 1.2.2.3. Tạo doanh thu từ dịch vụ mới bù đắp sự sụt giảm của doanh thu truyền thống cho nhà mạng ...........................................................................15 1.2.3. Các chỉ tiêu và tiêu chí đánh giá sự phát triển của dịch vụ cổng thanh toán và ví điện tử qua mạng điện thoại di động ...................................16 1.2.3.1. Quy mô cung ứng dịch vụ .............................................................16 1.2.3.2. Chất lượng dịch vụ ........................................................................17 1.2.4. Các điều kiện và cơ sở để triển khai và phát triển dịch vụ cổng thanh toán và ví điện tử qua mạng điện thoại di động của các doanh nghiệp ........18 1.2.4.1. Các điều kiện và cơ sở bên ngoài doanh nghiệp ...........................19 1.2.4.2. Các yếu tố bên trong doanh nghiệp ...............................................20 1.3. Kinh nghiệm phát triển dịch vụ cổng thanh toán và ví điện tử trong nước, trên thế giới và bài học cho các doanh nghiệp .......................................21 1.3.1. Kinh nghiệm phát triển dịch vụ cổng thanh toán và ví điện tử trên thế giới ...............................................................................................................21 1.3.1.1. Tổng quan......................................................................................21 1.3.1.2. Tại Nhật Bản .................................................................................22 1.3.1.3. Tại Mỹ ...........................................................................................24 1.3.2. Kinh nghiệm phát triển dịch vụ cổng thanh toán và ví điện tử tại Việt Nam ...............................................................................................................25 1.3.2.1. Tổng quan......................................................................................26 1.3.2.2. Ví điện tử Momo hợp tác với Vinaphone .....................................26
1.3.2.3. Cổng thanh toán BankPlus của Viettel .........................................27 1.3.3. Bài học cho các doanh nghiệp tại Việt Nam .......................................28 TÓM TẮT CHƯƠNG 1 ..........................................................................................30 CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG TRIỂN KHAI DỊCH VỤ CỔNG THANH TOÁN VÀ VÍ ĐIỆN TỬ QUA MẠNG ĐIỆN THOẠI DI ĐỘNG TẠI TỔNG CÔNG TY VIỄN THÔNG MOBIFONE ..............................................................31 2.1. Giới thiệu về Tổng Công ty Viễn thông MobiFone ..............................31 2.1.1. Thông tin chung ...................................................................................31 2.1.2. Lịch sử hình thành và quá trình phát triển ........................................31 2.1.3. Chức năng, nhiệm vụ ...........................................................................32 2.1.4. Cơ cấu tổ chức ......................................................................................33 2.1.5. Kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh .............................................33 2.2. Tình hình triển khai dịch vụ cổng thanh toán và ví điện tử qua mạng điện thoại di động tại Tổng Công ty viễn thông MobiFone.............................34 2.2.1. Các yếu tố tác động đến triển khai dịch vụ cổng thanh toán và ví điện tử qua mạng điện thoại di động của Tổng Công ty Viễn thông MobiFone ..34 2.2.1.1. Các yếu tố bên ngoài doanh nghiệp ..............................................34 2.2.1.2. Các yếu tố bên trong doanh nghiệp ...............................................40 2.2.2. Dịch vụ cổng thanh toán của Tổng Công ty Viễn thông MobiFone .42 2.2.2.1. Mô tả dịch vụ ................................................................................42 2.2.2.2. Sự cần thiết của dịch vụ ................................................................43 2.2.2.3. Kênh phân phối dịch vụ ................................................................43 2.2.2.4. Các tính năng của tài khoản Mpay ................................................44 2.2.2.5. Phí dịch vụ và phương thức tính cước ..........................................45 2.2.2.6. Hình thức triển khai ......................................................................45 2.2.2.7. Kết quả triển khai ..........................................................................46 2.2.3. Dịch vụ Ví điện tử của Tổng Công ty Viễn thông MobiFone ............47 2.2.3.1. Mô tả dịch vụ ................................................................................47 2.2.3.2. Sự cần thiết của dịch vụ ................................................................47 2.2.3.3. Kênh phân phối dịch vụ ................................................................48 2.2.3.4. Các tính năng của dịch vụ .............................................................48 2.2.3.5. Phí dịch vụ và phương thức tính cước ..........................................50 2.2.3.6. Hình thức triển khai ......................................................................50
2.2.3.7. Chính sách khuyến mại .................................................................52 2.2.3.8. Kết quả triển khai dịch vụ .............................................................52 2.2.4. Đánh giá kết quả triển khai dịch vụ cổng thanh toán và ví điện tử của Tổng Công ty Viễn thông MobiFone...............................................................53 2.2.4.1. Đánh giá theo các tiêu chí và chỉ tiêu đánh giá mức độ phát triển của dịch vụ ....................................................................................................53 2.2.4.2. Những ưu và nhược điểm của kết quả triển khai ..........................55 2.2.4.3. Phân tích nguyên nhân dẫn đến kết quả triển khai dịch vụ cổng thanh toán và ví điện tử qua mạng điện thoại di động tại Tổng Công ty viễn thông MobiFone ............................................................................................57 TÓM TẮT CHƯƠNG 2 ..........................................................................................60 CHƯƠNG 3. CÁC GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ CỔNG THANH TOÁN VÀ VÍ ĐIỆN TỬ QUA MẠNG ĐIỆN THOẠI DI ĐỘNG TẠI TỔNG CÔNG TY VIỄN THÔNG MOBIFONE ..............................................................61 3.1. Định hướng và mục tiêu phát triển dịch vụ cổng thanh toán và ví điện tử trên mạng điện thoại di động tại Tổng Công ty Viễn thông MobiFone ....61 3.1.1. Định hướng phát triển dịch vụ cổng thanh toán và ví điện tử ..........61 3.1.1.1. Dịch vụ cung cấp ...........................................................................61 3.1.1.2. Kênh cung cấp dịch vụ tới khách hàng .........................................61 3.1.1.3. Mô hình áp dụng ...........................................................................61 3.1.2. Mục tiêu phát triển dịch vụ cổng thanh toán và ví điện tử ................64 3.2. Cơ hội và thách thức phát triển dịch vụ cổng thanh toán và ví điện tử qua mạng điện thoại di động tại Tổng công ty viễn thông MobiFone ............64 3.2.1. Thách thức ............................................................................................64 3.2.2. Cơ hội ....................................................................................................65 3.3. Cơ sở đề xuất giải pháp phát triển dịch vụ cổng thanh toán và ví điện tử của Tổng Công ty Viễn thông MobiFone .....................................................66 3.4. Lộ trình và các giải pháp phát triển dịch vụ cổng thanh toán của Tổng Công ty Viễn thông MobiFone .................................................................67 3.4.1. Lộ trình triển khai ................................................................................67 3.4.2. Các giải pháp triển khai .......................................................................67
3.4.2.1. Định hướng công ty con của MobiFone trở thành đơn vị hợp tác cùng MobiFone xây dựng cổng thanh toán ...................................................67 3.4.2.2. Tập trung thu hút thuê bao sẵn có trong lĩnh vực di động của MobiFone ......................................................................................................68 3.4.2.3. Bổ sung danh sách liên kết với các đối tác ở nhiều lĩnh vực khác nhau và các ngân hàng sở hữu thị phần thẻ lớn tại Việt Nam ......................69 3.4.2.4. Sử dụng chủ đạo các truyền thông hiện đại để phân phối dịch vụ cổng thanh toán đến khách hàng ...................................................................71 3.4.2.5. Áp dụng các chính sách khuyến mại khác nhau tới khách hàng...72 3.4.3. Dự kiến kết quả ....................................................................................72 3.5. Lộ trình và các giải pháp phát triển dịch vụ ví điện tử của Tổng Công ty Viễn thông MobiFone .....................................................................................74 3.5.1. Lộ trình triển khai ................................................................................74 3.5.2. Các giải pháp triển khai .......................................................................74 3.5.2.1. Bổ sung danh sách các ngân hàng có thị phần thẻ lớn tại Việt Nam để liên kết tài khoản ví ..................................................................................74 3.5.2.2. Bổ sung tính năng quét QR code (Quick Response Code) cho ví điện tử .......................................................................................................75 3.5.2.3. Bổ sung tính năng NFC (công nghệ kết nối không dây tầm ngắn) cho ví điện tử .................................................................................................76 3.5.2.4. Tăng số lượng các điểm giao dịch, đặt mục tiêu đến 2019 sở hữu 1.100 đại lý ....................................................................................................76 3.5.2.5. Bổ sung danh sách các đối tác liên kết..........................................77 3.5.2.6. Chuyển hợp tác từ đối tác hiện tại sang hợp tác với công ty con của MobiFone trên thương hiệu Vimo ban đầu ............................................77 3.5.2.7. Sử dụng chủ đạo các truyền thông hiện đại để phân phối dịch vụ ví điện tử đến khách hàng .................................................................................78 3.5.2.8. Xây dựng các chính sách khuyến mại khác nhau tới khách hàng sử dụng dịch vụ ví điện tử..................................................................................78 3.5.3. Dự kiến kết quả ....................................................................................79 TÓM TẮT CHƯƠNG 3 ..........................................................................................80 KẾT LUẬN ..............................................................................................................81 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...............................................................83
Phụ lục 1. Phân biệt dịch vụ cổng thanh toán và ví điện tử ..................................... i Phụ lục 2. Cách tính phí dịch vụ cổng thanh toán và ví điện tử............................. iii Phụ lục 3. Danh sách các doanh nghiệp được Ngân hàng nhà nước cấp phép cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán tính đến 10/02/2017 ........................................... iv Phụ lục 4. Cước dịch vụ ví điện tử MoMo liên kết với Vinaphone ..................... viii Phụ lục 5. Phí dịch vụ ví điện tử Momo ..................................................................x Phụ lục 6. Phí dịch vụ Bankplus ............................................................................ xi Phụ lục 7. Chức năng, nhiệm vụ của các đơn vị trực thuộc Tổng Công ty Viễn thông MobiFone ...................................................................................................... xiv Phụ lục 8. Các thông tư, nghị định hướng dẫn Luật ........................................... xvii Phụ lục 9. Phụ lục doanh thu và lao động lĩnh vực công nghiệp CNTT 2009-2013 . ........................................................................................................... xviii Phụ lục 10. Phiếu khảo sát ................................................................................. xix
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Từ viết tắt Diễn giải Giải thích 2G The Second Gerneration Mạng truyền dẫn thế hệ thứ 2 3G The Third Gerneration Mạng truyền dẫn thế hệ thứ 3 4G The Fourth Gerneration Mạng truyền dẫn thế hệ thứ 4 ARPU Average Revenue Per User Doanh thu trung bình trên một khách hàng CNTT Công nghệ thông tin EDGE Enhanced Data Rates for GSM Cải tiến tốc độ dữ liệu cho Evolution mạng GSM e-commerce Electronic commerce Thương mại điện tử Fintech Finance & Technology Dịch vụ kết hợp giữa công nghệ và tài chính GPRS General Packet Radio Service Dịch vụ vô tuyến nói chung GSM Global System for Mobile Hệ thống thông tin di động Communications toàn cầu IoT Internet of things Internet kết nối vạn vật LTE Long Term Evolution Công nghệ di động 4G MNO Mobile Network Operator Nhà khai thác mạng di động MMS Multimedia Message Service Dịch vụ tin nhắn đa phương tiện MobiFone Tổng Công ty Viễn thông MobiFone Mobile Ngân hàng trực tuyến qua di động Banking (m- banking) m- Mobile commerce Thương mại di động commerce MOMO Ví điện tử Momo NFC Near Field Communication Truyền thông pham vi gần
Nghị định Nghị định số 101/2012/NĐ-CP của 101 Chính phủ ngày 22/11/2012 về việc thanh toán không dùng tiền mặt NHNN Ngân hàng nhà nước SP Service Provider Nhà cung cấp giải pháp SMS Short Message Service Dịch vụ nhắn tin ngắn SWOT Strength, Weakness, Opportunity, Điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội, thách Threat thức TMĐT Thương mại điện tử TTDĐ Thanh toán di động TTĐT Thanh toán điện tử Thông tư 39 Thông tư số 39/2014/TT-NHNN của Ngân hàng nhà nước Việt Nam ngày 11/12/2014 về việc Hướng dẫn về dịch vụ trung gian thanh toán USSD Unstructured Supplementary Dữ liệu dịch vụ bổ sung Service Data phi cấu trúc UBND Ủy ban nhân dân VMS Vietnam Mobile Telecom Công ty Thông tin di động Services Company Vinaphone Tổng Công ty dịch vụ viễn thông (VNPT-Vinaphone) Viettel Tập đoàn Viễn thông Quân đội (Viettel) VIMO Ví điện tử Vimo WAP Wireless Application Protocol Giao thức ứng dụng không dây
DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1: Kết quả sản xuất kinh doanh của TCT Viễn thông MobiFone các năm 2011-2016..................................................................................................................34 Bảng 2.2: Tổng mức đầu tư lĩnh vực công nghệ thông tin của Tổng Công ty Viễn thông MobiFone giai đoạn 2015-2017 ......................................................................41 Bảng 2.3: Chi phí truyền thông tại MobiFone giai đoạn 2015-2017 ........................42 Bảng 2.4: Tỷ lệ chia sẻ doanh thu của dịch vụ cổng thanh toán Mpay ....................46 Bảng 2.5: Các loại phí dịch vụ của Ví điện tử Vimo ................................................50 Bảng 2.6: Tỷ lệ phân chia doanh thu của dịch vụ ví điện tử Vimo...........................51 Bảng 2.7: Doanh thu theo tháng trong năm 2016 của dịch vụ ví điện tử Vimo .......52 Bảng 2.8: Đánh giá kết quả triển khai theo các tiêu chí............................................53 Bảng 3.1: Trách nhiệm các bên khi hợp tác cung câp dịch vụ cổng thanh toán Mpay trong giai đoạn 1........................................................................................................70 Bảng 3.2: Trách nhiệm các bên khi hợp tác cung câp dịch vụ cổng thanh toán Mpay trong giai đoạn 2........................................................................................................71 Bảng 3.3: Bảng giá dự kiến của dịch vụ cổng thanh toán Mpay ..............................72 Bảng 3.4: Dự kiến kết quả sử dụng dịch vụ cổng thanh toán Mpay .........................73 Bảng 3.5: Dự kiến doanh thu dịch vụ cổng thanh toán Mpay ..................................73 Bảng 3.6: Dự kiến doanh thu dịch vụ ví điện tử Vimo .............................................79
DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 1.1: Chi phí cho 01 giao dịch qua các loại hình thanh toán khác nhau .........9 Biểu đồ 1.2: Các dịch vụ cổng thanh toán và ví điện tử trên thế giới .......................22 Biểu đồ 2.1: Số lượng thuê bao di động ở Việt Nam vào tháng 1 các năm 2013-2017 ...................................................................................................................................36 Biểu đồ 2.2: Lượng chuyển tiền trực tuyến tại Việt Nam .........................................37
DANH MỤC SƠ ĐỒ Sơ đồ 1.1: Mô tả dịch vụ cổng thanh toán ..................................................................6 Sơ đồ 1.2: Mô tả dịch vụ ví điện tử .............................................................................7 Sơ đồ 1.3: Liên kết giữa ngân hàng và doanh nghiệp bán hàng qua cổng thanh toán ...................................................................................................................................10 Sơ đồ 1.4: Quy trình thanh toán qua ví điện tử .........................................................11 Sơ đồ 3.1: Mô hình triển khai m-payment và m-banking tổng thể trên mạng MobiFone ..................................................................................................................63 Sơ đồ 3.2: Mô tả cổng thanh toán MPay ...................................................................69
TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU LUẬN VĂN Với lượng người sử dụng Internet và sở hữu điện thoại thông minh không ngừng tăng trong những năm vừa qua, Việt Nam đang trở thành điểm đến của công nghệ tiên tiến, bao gồm lĩnh vực thương mại điện tử. Đặc biệt trong thời gian gần đây, khi khái niệm cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 (còn gọi là cách mạng công nghiệp 4.0) càng được đề cập nhiều hơn thì vai trò của sản phẩm kết hợp giữa tài chính và công nghệ như thanh toán điện tử lại càng được kỳ vọng thay thế thói quen cũ, trở thành một trong những xu hướng phát triển mạnh mẽ, làm thay đổi hành vi và quan điểm của người dùng về giá trị của công nghệ thông tin mang lại. Là công ty hoạt động trong lĩnh vực viễn thông, MobiFone luôn nắm bắt và tìm kiếm những cơ hội để mang đến những sản phẩm sáng tạo tới khách hàng. Một trong những sản phẩm đáp ứng mong muốn đó của MobiFone đã được ra mắt trong thời gian qua là ví điện tử và cổng thanh toán. Trong sau khoảng 1 năm triển khai, hai dịch vụ này đã đạt được một số kết quả đáng khích lệ, tuy nhiên vẫn còn những hạn chế cần được khắc phục. Chính vì thực tế đó, tác giả đã lựa chọn đề tài “Phát triển dịch vụ cổng thanh toán và ví điện tử qua mạng điện thoại di động của Tổng công ty Viễn thông MobiFone”. Đề tài được chia làm 3 chương bao gồm: Chương 1: Cơ sở lý luận về dịch vụ cổng thanh toán và ví điện tử qua mạng điện thoại di động Chương 2: Thực trạng triển khai dịch vụ cổng thanh toán và ví điện tử qua mạng điện thoại di động tại Tổng Công ty Viễn thông MobiFone Chương 3: Các giải pháp phát triển dịch vụ cổng thanh toán và ví điện tử trên mạng điện thoại di động tại Tổng Công ty Viễn thông MobiFone Bằng việc kết hợp nhiều phương pháp nghiên cứu bao gồm thu thập dữ liệu sơ cấp, thứ cấp và phân tích dữ liệu qua so sánh, tổng hợp, phân tích kết quả điều tra xã hội học, đề tài đã lần lượt giải quyết các nội dung: - Chương 1 của Đề tài nghiên cứu và hệ thống hóa toàn bộ cơ sở lý luận của dịch vụ cổng thanh toán và ví điện tử qua mạng điện thoại di động, trong đó
làm rõ khái niệm, chức năng, vai trò và lợi ích của hai dịch vụ này, phân tích các yếu tố tác động đến việc phát triển của dịch vụ và đưa ra những chỉ tiêu, tiêu chí đánh giá sự phát triển của dịch vụ. Bên cạnh đó, đề tài nghiên cứu và tìm hiểu kinh nghiệm triển khai dịch vụ cổng thanh toán và ví điện tử trên thế giới, và một số doanh nghiệp trong nước để đưa ra những đánh giá, rút ra những bài học trong việc xây dựng, hình thành và triển khai hai dịch vụ này. - Chương 2 của Đề tài phân tích được thực trạng triển khai dịch vụ cổng thanh toán và ví điện tử của Tổng Công ty viễn thông MobiFone, những yếu tố tác động đến việc bao gồm yếu tố bên trong và bên ngoài doanh nghiệp. Đặc biệt khi các quy định pháp luật còn đang hoàn thiện và thói quen tiêu dùng tiền mặt vẫn chiếm vai trò chủ đạo, đề tài đã tập trung đánh giá những tác động của hai yếu tố này. Bên cạnh đó, qua kết quả triển khai tại MobiFone, tác giả đã đưa ra những ưu và nhược điểm để từ đó phân tích nguyên nhân làm cơ sở đưa ra giải pháp phát triển. - Trong chương 3 của Đề tài, bằng các cơ sở lý luận đã nghiên cứu tại chương 1, các đánh giá phân tích tại chương 2, kết hợp với nghiên cứu xã hội học, đề tài đã nghiên cứu đề xuất lộ trình và các giải pháp phát triển cho 2 dịch vụ này trong giai đoạn 2017-2020. Các giải pháp được căn cứ trên tính khả thi, có khung thời gian và dự kiến kết quả mục tiêu rõ ràng. Bằng sự nghiêm túc trong nghiên cứu, tác giả mong muốn đề tài “Phát triển dịch vụ cổng thanh toán và ví điện tử qua mạng điện thoại di động của Tổng công ty Viễn thông MobiFone” sẽ là một trong tài liệu có giá trị thực tiễn và góp phần trong việc phát triển hai dịch vụ của MobiFone giai đoạn tới.
1 LỜI MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Tại thị trường Việt Nam các dịch vụ thương mại điện tử nói chung và các dịch vụ thương mại điện tử trên di động (m-commerce) nói chung đều đang trong giai đoạn đầu phát triển với nhiều hạn chế trong cơ chế chính sách, kinh nghiệm triển khai, và do thói quen sử dụng tiền mặt của khách hàng. Các ngân hàng rất tích cực tham gia triển khai các dịch vụ e-bank tuy nhiên chưa thu được kết quả như kỳ vọng, nhiều nhà phân phối, điểm bán lẻ (Point of Sale- POS) không hỗ trợ thanh toán điện tử…Các dịch vụ thương mại điện tử đang cung cấp ở Việt Nam mới chỉ tập trung vào mua bán các dịch vụ nội dung số, tài sản ảo, rất ít dịch vụ hỗ trợ thanh toán hàng hóa vật lý. Tuy nhiên với sự xuất hiện của các ví điện tử như Nganluong, Momo, VTC Pay…cùng các cổng thanh toán như NAPAS, Bảo Kim, OnePay… cũng đã góp phần giới thiệu đến khách hàng các dịch vụ thanh toán điện tử dù còn nhiều hạn chế. Trong khi đó, với tỷ lệ thâm nhập của điện thoại di động lên đến hơn 130% dân số và số lượng thẻ ngân hàng lên đến hơn 110% dân số, có thể nhận định thị trường Việt Nam là rất có tiềm năng về m-commerce trong tương lai. Hai nhà mạng VinaPhone, Viettel cũng đã nhanh chóng cung cấp các dịch vụ cổng thanh toán, ví điện tử trên điện thoại di động tới khách hàng. Là một trong ba nhà mạng lớn nhất tại Việt Nam, trong nhiều năm liên tiếp, Tổng Công ty Viễn thông MobiFone vẫn luôn giữ vững thứ hạng cao trên thị trường thông tin di động. Tuy nhiên, trong bối cảnh tốc độ tăng trưởng chung trên thị trường bị chậm lại, sự phát triển dịch vụ OTT như Zalo, Viber, Facebook Messenger… đang đe dọa trực tiếp doanh thu truyền thống thoại, SMS vốn là hai nguồn thu lớn nhất đối với mọi nhà mạng. Thực trạng này buộc MobiFone phải thực hiện những thay đổi, phải nghiên cứu, đa dạng hóa hơn các dịch vụ cho khách hàng nhằm bù đắp đà suy giảm doanh thu nói trên, trọng tâm là phát triển các dịch vụ thời thượng, mang lại nhiều tiện ích cho người dùng. Cổng thanh toán và ví điện tử là hai trong các dịch vụ có ý nghĩa quan trọng như vậy. Với tính cấp thiết như vậy, Đề tài “Phát triển dịch vụ cổng thanh toán và ví điện tử qua mạng điện thoại di động của Tổng công ty Viễn thông MobiFone” đã
2 tập trung nghiên cứu các hướng triển khai kinh doanh các dịch vụ thanh toán trực tuyến, đặc biệt là dịch vụ cổng thanh toán và ví điện tử trên mạng MobiFone phù hợp với thực trạng của thị trường và năng lực hiện tại. 2. Mục đích nghiên cứu của đề tài Một trong những lý do quan trọng để dịch vụ cổng thanh toán và ví điện tử được coi là xu hướng phát triển tất yếu của thanh toán điện tử nằm ở sự cần thiết của nó trong các giao dịch thương mại. Tuy nhiên, tại Việt Nam, trong khi các nền tảng về công nghệ thông tin, hạ tầng thanh toán, hệ thống giao dịch ngân hàng cơ bản đã đáp ứng, nhu cầu giao dịch thương mại điện tử cũng đạt mức tăng trưởng cao hàng năm làm giảm dần các giao dịch truyền thống thì hai dịch vụ này nhìn chung chưa được chú ý, và chưa đạt những thành công như mong đợi dù trên thị trường xuất hiện hàng chục các thương hiệu ví điện tử và cổng thanh toán được phát triển bởi các doanh nghiệp lớn nhỏ, thậm chí có được sự hậu thuẫn từ các quỹ đầu tư nước ngoài. Năm 2016, MobiFone cũng chính thức triển khai cung cấp dịch vụ cổng thanh toán và ví điện tử. Mặc dù sở hữu những lợi thế, nguồn lực được cho là rất phù hợp với lĩnh vực này, tuy nhiên sau 1 năm đầu triển khai, kết quả kinh doanh chưa khả quan, tương tự với rất nhiều các trường hợp cổng thanh toán và ví điện tử khác. Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến kết quả kinh doanh nói trên, bao gồm cả nguyên nhân khách quan và nguyên nhân chủ quan. Vì thế, trong đề tài này, tác giả muốn làm rõ những vấn đề liên quan đến việc triển khai cung cấp dịch vụ cổng thanh toán và ví điện tử của MobiFone trong thời gian vừa qua, những yếu tố tác động và dẫn đến kết quả triển khai và tìm ra giải pháp để khắc phục nhằm phát triển các dịch vụ này trong thời gian sắp tới. Cụ thể hơn, tác giả muốn tìm câu trả lời cho các câu hỏi sau: i. MobiFone đã triển khai cung cấp dịch vụ cổng thanh toán và ví điện tử như thế nào và gặp những khó khăn, trở ngại gì để dẫn đến kết quả kinh doanh chưa khả quan? ii. Liệu rằng dịch vụ cổng thanh toán và ví điện tử còn có tiềm năng để phát triển tại MobiFone và nếu có thì phát triển theo cách nào? Với những câu hỏi trên, tác giả đã xác định một cách rõ ràng mục đích nghiên cứu của luận văn là:
3 i. Nghiên cứu chi tiết quá trình triển khai cung cấp dịch vụ cổng thanh toán và ví điện tử tại Tổng công ty Viễn thông MobiFone ii. Tìm ra những khó khăn, vướng mắc lớn nhất mà MobiFone đang gặp phải để phát triển dịch vụ cổng thanh toán và ví điện tử. iii. Xây dựng phương án triển khai để giải quyết những khó khăn, vướng mắc nhằm phát triển dịch vụ cổng thanh toán và ví điện tử tại MobiFone. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài i. Nghiên cứu những vấn đề lý luận có liên quan đến đề tài: cổng thanh toán và ví điện tử, các yếu tố tác động đến việc cung cấp dịch vụ cổng thanh toán và ví điện tử ii. Nghiên cứu thực trạng cung cấp dịch vụ cổng thanh toán và ví điện tử tại Tổng công ty Viễn thông MobiFone. Đánh giá ưu nhược điểm trong triển khai cung cấp dịch vụ cổng thanh toán và ví điện tử, phân tích những nguyên nhân chủ quan và khách quan dẫn đến những tồn tại trong thời gian qua iii. Đề xuất các giải pháp giúp phát triển dịch vụ cổng thanh toán và ví điện tử tại Tổng công ty Viễn thông MobiFone 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là phát triển dịch vụ cổng thanh toán và ví điện tử qua mạng điện thoại di động do Tổng công ty Viễn thông MobiFone triển khai cung cấp. Phạm vi nghiên cứu của đề tài: - Về nội dung: Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu các vấn đề để phát triển dịch vụ cổng thanh toán và ví điện tử tại MobiFone - Về phạm vi: Đề tài chỉ nghiên cứu đánh giá kết quả triển khai dịch vụ trong năm 2016 (do 2 dịch vụ chỉ bắt đầu triển khai từ 2016), và đề xuất các giải pháp phát triển cho dịch vụ trong giai đoạn từ 2017 – 2020. 5. Phương pháp nghiên cứu Tác giả đã thực hiện các phương pháp nghiên cứu: