Luận văn Thạc sĩ Quản trị kinh doanh: Phát triển du lịch tham quan làng nghề tại Bình Dương

Chia sẻ: Matroinho | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:113

Thêm vào BST

Báo xấu

34
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn "Phát triển du lịch tham quan làng nghề tại Bình Dương" được hoàn thành với mục tiêu nhằm phân tích tiềm năng, đánh giá thực trạng phát triển du lịch làng nghề tại Bình Dương trong giai đoạn 2013 – 2017, chỉ ra những thành công, hạn chế, nguyên nhân của hạn chế trong quá trình phát triển. Đề xuất một số giải pháp phát triển du lịch làng nghề tại Bình Dương đến năm 2025.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản trị kinh doanh: Phát triển du lịch tham quan làng nghề tại Bình Dương

Type equation here. UBND TỈNH BÌNH DƯƠNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT LÊ THỊ KIM PHỤNG PHÁT TRIỂN DU LỊCH THAM QUAN LÀNG NGHỀ TẠI BÌNH DƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ CHUYÊN NGÀNH: QUẢN TRỊ KINH DOANH MÃ SỐ: 8340101 BÌNH DƯƠNG - 2019 1
UBND TỈNH BÌNH DƯƠNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT LÊ THỊ KIM PHỤNG PHÁT TRIỂN DU LỊCH THAM QUAN LÀNG NGHỀ TẠI BÌNH DƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ CHUYÊN NGÀNH: QUẢN TRỊ KINH DOANH MÃ SỐ: 8340101 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. PHẠM XUÂN THU BÌNH DƯƠNG - 2019 2
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn “Phát triển du lịch tham quan làng nghề tại Bình Dương” là kết quả của quá trình nghiên cứu của tác giả cùng với sự hướng dẫn trực tiếp của giảng viên TS. Phạm Xuân Thu. Nội dung nghiên cứu, các số liệu, kết quả trình bày trong luận văn được tác giả khảo sát, tìm hiểu, phân tích trung thực, khách quan và chưa từng được công bố trong bất cứ công trình nghiên cứu nào từ trước./. Tác giả Lê Thị Kim Phụng i
LỜI CẢM ƠN Tác giả xin chân thành cảm ơn tất cả quý thầy cô, quý cơ quan, tổ chức và các cá nhân đã hướng dẫn và giúp đỡ tôi trong quá trình tìm hiểu kiến thức để thực hiện luận văn này. Xin chân thành cảm ơn đến TS. Phạm Xuân Thu, người trực tiếp hướng dẫn, giúp đỡ, động viên tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thiện luận văn này. Xin cảm ơn những lời nhận xét, sự hướng dẫn, giúp đỡ tận tình của quý Thầy Cô trường Đại học Thủ Dầu Một để bài luận văn được hoàn thiện hơn. Cho phép tôi được gửi lời cảm ơn đến Sở Văn hóa – Thể thao & Du lịch tỉnh Bình Dương đã tạo điều kiện cung cấp số liệu phục vụ cho quá trình nghiên cứu luận văn và các cán bộ, công chức, cô, bác, anh, chị đã dành thời gian tham gia trả lời phiếu khảo sát ý kiến để cung cấp các thông tin cần thiết cho việc phân tích đề tài luận văn. Tôi cũng gửi lời cảm ơn đến gia đình, đến bạn bè, đồng nghiệp cùng tất cả những người đã ủng hộ và giúp đỡ tôi trong suốt thời gian thực hiện luận văn. Trân trọng cảm ơn./. ii
TÓM TẮT Nghiên cứu này nhằm xác định những yếu tố ảnh hưởng đến phát triển du lịch tham quan làng nghề, các yếu tố đánh giá phát triển du lịch tham quan làng nghề với việc xác định đối tượng nghiên cứu, mục tiêu nghiên cứu, phạm vi nghiên cứu và trên cơ sở nghiên cứu các lý thuyết về phát triển du lịch làng nghề, các nghiên cứu có liên quan để xác định các yếu tố cơ bản ảnh hưởng đến phát triển du lịch tham quan làng nghề tại tỉnh Bình Dương. Từ việc phân tích thực trạng để thấy được những thành công và hạn chế về phát triển du lịch tham quan làng nghề trong giai đoạn 2013 - 2017. Cùng với việc kết hợp phân tích ma trận SWOT gắn với thực trạng và yêu cầu phát triển du lịch tham quan làng nghề tại Bình Dương để xác định mục tiêu, định hướng và giải pháp phát triển du lịch tham quan làng nghề tại Bình Dương trong thời gian tới, đó là cần phải thành lập Ban Quản lý hoạt động du lịch của làng nghề; xây dựng hệ thống cơ sở vật chất kỹ thuật, cơ sở hạ tầng phục vụ du lịch; xây dựng và phát triển hệ thống sản phẩm làng nghề phục vụ du lịch; xây dựng các chương trình du lịch làng nghề và bản đồ du lịch làng nghề; đào tạo bồi dưỡng nguồn nhân lực phục vụ du lịch tại làng nghề; bảo vệ cảnh quan môi trường; giữ gìn phát triển các giá trị văn hóa của làng nghề và gắn kết làng nghề với các công ty du lịch. Bên cạnh đó, luận văn này đã đem lại những kết quả và góp phần giúp cho các cơ quan hành chính nhà nước nói chung và các Sở ban ngành nói riêng hiểu rõ hơn các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển du lịch tham quan làng nghề. Nghiên cứu này cũng còn những hạn chế như do hạn chế về điều kiện nghiên cứu và thời gian nghiên cứu ngắn, chỉ nghiên cứu số liệu trong 05 năm gần nhất, tập trung nghiên cứu và phân tích 05 tiêu chí đánh giá phát triển du lịch tham quan làng nghề tại Bình Dương nên không phản ánh chính xác được cho các làng nghề của các tỉnh khác và cả nước. iii
CÁC CHỮ VIẾT TẮT Ký hiệu Nguyên nghĩa DL Du lịch ĐH,CĐ Đại học, cao đẳng LN Làng nghề TL Tỷ lệ TP Thành phố TX Thị xã UBND Ủy ban nhân dân VHTTDL Văn hóa thể thao du lịch iv
DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2.1: Đánh giá của du khách về chất lượng các dịch vụ du lịch tại các LN ở Bình Dương. .......................................................................................................... 51 Bảng 2.2: Phân loại lao động theo trình độ học vấn tại LN ở tỉnh Bình Dương .............. 54 Bảng 2.3: Phân loại lao động theo độ tuổi và trình độ tay nghề của LN phục vụ DL ở tỉnh Bình Dương ............................................................................................................ 55 Bảng 2.4: Vốn đầu tư cho kinh doanh du lịch của LN ở tỉnh Bình Dương........................ 57 Bảng 2.5 : Mức độ ứng dụng khoa học công nghệ tại LN phân theo nhóm sản phẩm ở tỉnh Bình Dương ............................................................................................................ 59 Bảng 2.6: Lượt khách du lịch đến tham quang LN tại Bình Dương ........................ 61 Bảng 2.7: Hình thức du lịch của khách du lịch khi đến LN tại Bình Dương ........... 62 Bảng 2.8: Mức độ hài lòng của du khách về chất lượng dịch vụ du lịch của LN ở tỉnh Bình Dương .................................................................................................... 63 v
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................ii TÓM TẮT .............................................................................................................iii CÁC CHỮ VIẾT TẮT ......................................................................................... iv DANH MỤC BẢNG BIỂU .................................................................................... v PHẦN MỞ ĐẦU .................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết và lý do chọn đề tài .................................................................... 1 2. Mục tiêu nghiên cứu .......................................................................................... 2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ..................................................................... 2 4. Phương pháp nghiên cứu .................................................................................. 2 5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài .......................................................... 4 6. Tổng quan nghiên cứu liên quan đến đề tài ..................................................... 5 7. Bố cục nghiên cứu .............................................................................................. 8 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN DU LỊCH THAM QUAN LÀNG NGHỀ ........................................................................................................ 9 1.1. Khái niệm, đặc điểm của phát triển du lịch làng nghề .................................. 9 1.1.1. Khái niệm về làng nghề và du lịch làng nghề .............................................. 9 1.1.1.1. Làng nghề ............................................................................................... 9 1.1.1.2. Du lịch làng nghề.................................................................................. 10 1.1.1.3. Phát triển du lịch tham quan làng nghề ................................................. 11 1.1.1.4. Marketing mix 7P ................................................................................. 12 vi
1.1.2. Đặc điểm của phát triển du lịch tham quan làng nghề ............................... 14 1.2. Các tiêu chí và nhân tố ảnh hưởng đến phát triển du lịch làng nghề ......... 17 1.2.1. Các tiêu chí đánh giá phát triển du lịch làng nghề ..................................... 17 1.2.1.1. Sản phẩm du lịch của làng nghề phục vụ du lịch ................................... 17 1.2.1.2. Lực lượng lao động của làng nghề phục vụ du lịch ............................... 18 1.2.1.3. Nguồn vốn của chủ thể sản xuất kinh doanh của làng nghề phục vụ du lịch .................................................................................................................... 19 1.2.1.4. Mức độ ứng dụng khoa học công nghệ vào quá trình sản xuất ở làng nghề phục vụ du lịch ......................................................................................... 19 1.2.1.5. Lượt khách du lịch đến làng nghề phục vụ du lịch ................................ 20 1.2.2. Các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển du lịch làng nghề ........................... 21 1.2.2.1. Nhóm các nhân tố bên ngoài ảnh hưởng đến phát triển du lịch LN ....... 21 1.2.2.2. Nhóm các nhân tố bên trong ảnh hưởng đến phát triển du lịch LN ........ 24 1.3 Kinh nghiệm phát triển du lịch tham quan làng nghề trong, ngoài nước và bài học kinh nghiệm cho tỉnh Bình Dương ......................................................... 30 1.3.1 Kinh nghiệm phát triển du lịch tham quan làng nghề ở nước ngoài ............ 30 1.3.1.1. Kinh nghiệm của tỉnh Otia, Nhật Bản về phát triển LN bền vững ......... 30 1.3.1.2. Kinh nghiệm phát triển du lịch làng nghề tại Thái Lan .......................... 33 1.3.2. Kinh nghiệm phát triển du lịch tham quan làng nghề ở một số địa phương tại Việt Nam. ...................................................................................................... 35 1.3.2.1. Kinh nghiệm phát triển du lịch tham quan làng nghề tại Hà Nội ........... 35 1.3.3. Bài học kinh nghiệm cho tỉnh Bình Dương ............................................... 40 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN DU LỊCH THAM QUAN LÀNG NGHỀ TẠI BÌNH DƯƠNG ................................................................................ 42 vii
2.1 Giới thiệu khái quát về LN tại Bình Dương ................................................. 42 2.1.1 Lịch sử hình thành và phát triển LN tại Bình Dương ................................. 42 2.1.2 Các làng nghề truyền thống tại Bình Dương hiện nay ................................ 44 2.2 Các nguồn lực chủ yếu tạo tiền đề cho phát triển du lịch tham quan làng nghề tại Bình Dương............................................................................................ 45 2.2.1. Vị trí địa lý thuận lợi ................................................................................ 45 2.2.2. Tiềm năng du lịch ..................................................................................... 46 2.3 Thực trạng phát triển du lịch tham quan làng nghề tại Bình Dương ......... 49 2.3.1. Sản phẩm du lịch của làng nghề ................................................................ 49 2.3.2. Lực lượng lao động của làng nghề phục vụ du lịch tại tỉnh Bình Dương ... 53 2.3.3. Nguồn vốn cho phát triển làng nghề phục vụ du lịch ở tỉnh Bình Dương .. 56 2.3.4. Mức độ ứng dụng khoa học công nghệ vào quá trình sản xuất tại các làng nghề phục vụ du lịch ở tỉnh Bình Dương ............................................................ 58 2.3.5 Lượt khách du lịch đến làng nghề tại Bình Dương .................................... 60 2.4 Đánh giá chung về thực trạng phát triển tham quan làng nghề tại Bình Dương ................................................................................................................... 64 2.4.1 Những thành công ..................................................................................... 64 2.4.2 Những hạn chế tồn tại và nguyên nhân hạn chế ......................................... 65 CHƯƠNG 3: ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN DU LỊCH THAM QUAN LÀNG NGHỀ TẠI TỈNH BÌNH DƯƠNG GIAI ĐOẠN 2020- 2025 ...................................................................................................................... 70 3.1 Định hướng phát triển du lịch làng nghề của Bình Dương. ......................... 70 3.2. Phân tích ma trận SWOT ............................................................................. 71 3.2.1. Điểm mạnh ............................................................................................... 71 viii
3.2.2. Điểm yếu .................................................................................................. 72 3.2.3. Cơ hội ...................................................................................................... 74 3.2.4. Thách thức................................................................................................ 75 3.3. Một số giải pháp phát triển du lịch tham quan làng nghề tại tỉnh Bình Dương ................................................................................................................... 75 3.3.1 Hoạt động quản lý du lịch.......................................................................... 75 3.3.2 Xây dựng hệ thống cơ sở vật chất kỹ thuật, cơ sở hạ tầng phục vụ du lịch . 76 3.3.3 Xây dựng và phát triển hệ thống sản phẩm làng nghề phục vụ du lịch ....... 78 3.3.4 Xây dựng các chương trình du lịch làng nghề ............................................ 82 3.3.5 Xây dựng bản đồ du lịch làng nghề tại Bình Dương .................................. 85 3.3.6 Đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực phục vụ du lịch làng nghề .................. 86 3.3.7 Bảo vệ cảnh quan môi trường làng nghề .................................................... 88 3.3.8 Gìn giữ phát triển các giá trị văn hóa của làng nghề ................................... 88 3.2.9 Mô hình gắn kết giữa làng nghề và các công ty du lịch .............................. 89 KẾT LUẬN .......................................................................................................... 91 TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................... 93 PHỤ LỤC ............................................................................................................. 97 ix
PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết và lý do chọn đề tài Trong những năm gần đây, loại hình du lịch làng nghề ở Việt Nam ngày càng hấp dẫn khách du lịch, đặc biệt là khách du lịch nước ngoài, bởi những giá trị văn hóa lâu đời và cách sáng tạo sản phẩm thủ công đặc trưng tại mỗi vùng. Các làng nghề trên địa bàn tỉnh Bình Dương đã có lịch sử hình thành và phát triển từ khá lâu. Hiện nay, Bình Dương có 32 làng nghề, tập trung chủ yếu ở các vùng ven của tỉnh. Các làng nghề ở Bình Dương đã có bước phát triển, tuy nhiên vẫn còn một số hạn chế, quy mô sản xuất còn nhỏ, phân tán, thiết bị sản xuất còn lạc hậu, năng suất lao động thấp, chất lượng và mẫu mã sản phẩm chưa đáp ứng thị hiếu ngày càng khắt khe của người tiêu dung. Với những ưu ái mà thiên nhiên đã ban tặng cho tỉnh Bình Dương, là địa bàn có vị trí thuận lợi giáp ranh với thành phố Hồ Chí Minh – một trung tâm hàng đầu về kinh tế, văn hóa và công nghệ, dịch vụ, khoa học kỹ thuật, đồng thời là đầu mối giao lưu lớn của quốc gia và quốc tế; là vùng đất xưa - nay tồn tại, phát triển mang đậm nét văn hoá làng nghề thủ công truyền thống, vang danh cả trong nước và ngoài nước, có thể kể đến như Làng gốm Tân Phước Khánh, Làng Sơn mài Tương Bình Hiệp, Làng điêu khắc gỗ Phú Thọ, làng guốc Phú Văn, làng nghề heo đất Lái Thiêu, làng nghề làm nhang Dĩ An, …. Đồng thời, là tỉnh có nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú với nhiều di tích lịch sử, thì việc phát triển du lịch thực sự là cần thiết. Vì vậy, tỉnh Bình Dương là một trong những điểm đến của phần lớn khách du lịch trong và ngoài nước, và trong những năm gần đây loại hình du lịch làng nghề ở đây ngày càng đặc biệt hấp dẫn đối với du khách. Tuy nhiên việc khôi phục và phát triển các làng nghề ở tỉnh Bình Dương chưa được khai thác hết tiềm năng nhằm đưa vào phục vụ du lịch. Với lý do như trên nên tôi chọn đề tài “Phát triển du lịch tham quan làng nghề tại Bình Dương” làm đề tài luận văn thạc sĩ kinh tế của mình. 1
2. Mục tiêu nghiên cứu a. Mục tiêu chung - Phân tích tiềm năng và thực trạng du lịch tham quan làng nghề tại Bình Dương trong giai đoạn 2013 – 2017. - Định hướng phát triển du lịch tham quan làng nghề đến năm 2025 b. Mục tiêu cụ thể - Phân tích tiềm năng, đánh giá thực trạng phát triển du lịch làng nghề tại Bình Dương trong giai đoạn 2013 – 2017, chỉ ra những thành công, hạn chế, nguyên nhân của hạn chế trong quá trình phát triển. - Đề xuất một số giải pháp phát triển du lịch làng nghề tại Bình Dương đến năm 2025 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu a. Đối tượng nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu chính là những vấn đề và thực tiễn liên quan đến việc phát triển du lịch tham quan làng nghề tại Bình Dương. - Khách thể nghiên cứu bao gồm: Khách du lịch; các hộ kinh doanh tại làng nghề; cơ quan Sở ban ngành Văn hóa, thể thao và du lịch; Sở Công thương. b. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi không gian: Đề tài nghiên cứu những vấn đề liên quan đến phát triển du lịch tham quan làng nghề tại các làng nghề hiện đang phát triển du lịch, cụ thể: - Ngành nghề gốm sứ: 3 trung tâm gốm sứ lớn tại Bình Dương: Tân Phước Khánh, Lái Thiêu, Chánh Nghĩa. - Ngành nghề sơn mài: Tương Bình Hiệp, Định Hòa, Tân An. - Ngành nghề chạm điêu khắc gỗ: Phú Thọ, Chánh Nghĩa (Thủ Dầu Một) - Phạm vi thời gian: nghiên cứu chủ yếu trong giai đoạn 2013-2017 và định hướng đến năm 2025. 4. Phương pháp nghiên cứu Để thực hiện các mục tiêu nghiên cứu nêu trên, tác giả sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau: 2
Để đạt được mục tiêu nghiên cứu, trong nghiên cứu sử dụng nhiều cách tiếp cận, như tiếp cận hệ thống, biện chứng, logic và lịch sử để nghiên cứu lý luận và thực tiễn của phát triển du lịch làng nghề. Một số phương pháp nghiên cứu cụ thể sau: Phương pháp nghiên cứu tại bàn: thu thập các thông tin, dữ liệu, số liệu liên quan đến đề tài luận án, từ đó phân tích, đánh giá, chọn lọc các dữ liệu liên quan. Phương pháp khảo sát, điều tra hiện trường (thực địa): thực hiện bằng điều tra bảng câu hỏi, thu thập thông tin của khách du lịch nhằm thu thập thông tin về cảm nhận và đánh giá về du lịch làng nghề tại Bình Dương. Phương pháp chuyên gia: bằng việc phỏng vấn sâu các chuyên gia nhằm các rào cản chủ yếu đối với phát triển du lịch tham quan làng nghề tại Bình Dương, đồng thời xác định được việc gì cần làm và cách làm như thế nào để cải thiện, thúc đẩy sự phát triển du lịch tham quan làng nghề tại địa phương. Phương pháp phân tích thống kê, mô tả: Được sử dụng để phân tích thông tin thứ cấp và sơ cấp liên quan đáng tin cậy: tần số, %, trung bình, tăng trưởng. Phương pháp phân tích so sánh và đối chiếu: sử dụng cho việc đánh giá lực lượng lao động tại làng nghề, nguồn vốn đầu tư của các cơ sở kinh doanh, lượt khách du lịch đến tham quan tại làng nghề, nguồn nhân lực tại các làng nghề. Dữ liệu thu thập: + Dữ liệu thứ cấp: Các tài liệu tham khảo trong nước và quốc tế liên quan, bao gồm: sách chuyên khảo, tạp chí, báo, kỷ yếu các hội thảo, các luận án...Các chiến lược phát triển, qui hoạch, báo cáo tổng kết của tỉnh Bình Dương, sở VHTTDL, sở Công thương, Văn phòng Thống kê Tỉnh Bình Dương. Các tài liệu này phục vụ trong suốt thời gian nghiên cứu để đo lường, đánh giá thực trạng phát triển du lịch tham quan làng nghề tại tỉnh Bình Dương . + Dữ liệu sơ cấp: phỏng vấn khách du lịch và các chủ hộ kinh doanh. Trong nghiên cứu sẽ thực hiện qua 02 bước chính: Nghiên cứu định tính Với kỹ thuật phỏng vấn chuyên gia hoạt động trong lĩnh vực du lịch. Trong nghiên cứu sẽ phỏng vấn sâu 10 chuyên gia bao gồm: 5 người thuộc các cơ quan quản 3
lý du lịch thuộc Sở VHTTDL Bình Dương và 5 người là những quản trị cấp cao của các công ty/ khu/ khách sạn du lịch tại Bình Dương. Nghiên cứu định lượng Được thực hiện qua kỹ thuật phỏng vấn bằng phát bảng câu hỏi cho đối tượng khảo sát tự trả lời. Đối tượng khảo sát: Khách du lịch đến làng nghề Bình Dương Kích thước mẫu: cỡ mẫu là 100. Phương pháp phân tích dữ liệu chính trong nghiên cứu là phân tích giá trị trung bình và so sánh sự khác biệt về đánh giá bằng giá trị trung bình.Trong nghiên cứu, ngoài các câu hỏi về thông tin cá nhân là câu hỏi khoảng theo thang đo likert 5 điểm. Phương pháp thu thập dữ liệu: Mẫu nghiên cứu được chọn theo phương pháp định mức và thuận tiện, trong đó gồm 100 khách. Địa điểm phỏng vấn: tại những làng nghề và các khách sạn nhà hàng tại Bình Dương. 5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài - Về lý luận: kết quả nghiên cứu của đề tài góp phần làm sáng tỏ cơ sở lý luận về phát triển du lịch tham quan làng nghề như: các khái niệm về du lịch, làng nghề và phát triển du lịch gắn với làng nghề, marketing mix 7P; ý nghĩa của phát triển du lịch tham quan làng nghề, nội dung của phát triển du lịch tham quan làng nghề, các tiêu chí đánh giá phát triển du lịch của vùng du lịch làng nghề, các nhóm nhân tố ảnh hưởng đến phát triển du lịch tham quan làng nghề; ngoài ra kết quả của đề tài có thể trở thành nguồn tài liệu tham khảo cho các nghiên cứu sau liên quan đến chủ đề phát triển du lịch. - Về thực tiễn: kết quả nghiên cứu của đề tài phần nào làm sáng tỏ thực trạng phát triển du lịch tham quan làng nghề tại Bình Dương, chỉ ra được những nhân tố ảnh hưởng, những mặt thành công, hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế đó trong phát triển du lịch tham quan làng nghề tại địa phương từ đó đề xuất những giải pháp cụ thể nhằm phát triển du lịch tham quan làng nghề tại địa phương trong thời gian đến. 4
6. Tổng quan nghiên cứu liên quan đến đề tài a. Nghiên cứu nước ngoài - Tác giả Liu Peilin cho rằng nên thành lập một hệ thống bảo vệ cho "Làng nổi tiếng của Trung Quốc tham quan lịch sử và văn hóa". Trong các di sản lịch sử và văn hóa của thế giới, những ngôi làng cổ xưa của Trung Quốc chiếm một vị trí quan trọng. Ở Trung Quốc, số lượng làng nghề truyền thống là rất lớn, phân bố rộng rãi và có giá trị lịch sử cao, được ví như "ngọc trai của văn hóa truyền thống" và "bảo vật quốc gia của bộ sưu tập dân gian". Tuy nhiên, việc bảo tồn và phát triển là chưa thỏa đáng. Do đó, việc cấp thiết trước mắt là lựa chọn và quyết định một số làng cổ đại diện cho cứu hộ ngay lập tức và bảo vệ đặc biệt như "ngôi làng nổi tiếng lịch sử và văn hóa của Trung Quốc". Nghiên cứu này xem xét lại các quan niệm về ý tưởng về một hệ thống bảo vệ và thảo luận về các điều kiện để chấp thuận cho tình trạng, nội dung, nguyên tắc, phương pháp và biện pháp bảo vệ cũng như định hướng trong khai thác và phát triển của chúng. Hệ thống bảo vệ sẽ đóng một vai trò tích cực trong việc bảo tồn hiệu quả cảnh quan và nền văn hóa cổ đại. - Hai tác giả Che Zhenyu và Bao Jigang có nội dung nghiên cứu là phát triển du lịch của làng nghề truyền thống và biến đổi của mẫu. Xuất phát từ chỗ, trong ngành du lịch của thập kỷ qua là sự bùng nổ phát triển du lịch làng nghề truyền thống, tác giả đã nghiên cứu chi tiết về hiện tượng này dưới nhiều góc độ khác nhau như kiến trúc, địa lý, du lịch,... Tuy nhiên, vấn đề phát triển du lịch và nghiên cứu về sự thay đổi hình thức của làng nghề truyền thống đang còn thiếu và đây là nguyên nhân cần thiết phải nghiên cứu nhằm phát triển du lịch làng nghề truyền thống. Dựa trên sự thay đổi hình thức của làng nghề truyền thống trong quá trình phát triển du lịch, làng nghề có khả năng phát triển du lịch có thể được chia thành bốn loại: đó là sự thay đổi dần dần, những sự thay đổi ổn định, những thay đổi đột ngột và những phục hồi. b. Nghiên cứu trong nước 5
Du lịch làng nghề đang là một hiện tượng kinh tế - xã hội phổ biến trên thế giới nên có một số công trình nghiên cứu về du lịch nói chung cũng như việc khai thác tài nguyên du lịch của tỉnh Bình Dương nói riêng. Đáng chú ý là các công trình: Nguyễn Phước Quý Quang với bài ''Du lịch làng nghề ở Đồng bằng sông Cửu Long - Một lợi thế văn hóa để phát triển du lịch'' đã nêu ra lợi ích của việc phát triển du lịch làng nghề không chỉ thể hiện lợi nhuận kinh tế, giải quyết việc làm cho người lao động địa phương mà còn bảo tồn được giá trị truyền thống của ông cha ta ngàn đời để lại. Trên cơ sở nghiên cứu thực trạng du lịch làng nghề ở Đồng bằng sông Cửu Long, tác giả đã đề xuất những giải pháp trước mắt và lâu dài để khôi phục và phát triển làng nghề phục vụ cho ngành du lịch tại địa bàn này như: xây dựng mô hình tổ chức đặc trưng cho làng nghề, giáo dục và đào tạo người dân, nâng cao tay nghề, phối hợp tốt với các công ty du lịch, rà soát và điều chỉnh quy hoạch phát triển làng nghề… Trần Thị Mai, Vũ Hoài Phương, Phan Thị Thu Hằng trong bài viết “Kinh nghiệm, thực trạng và giải pháp phát triển du lịch làng nghề tại Thừa Thiên Huế” cho rằng Thừa Thiên Huế là tỉnh có hệ thống làng nghề đa dạng, là nơi tập trung khá đầy đủ các nhóm nghề truyền thống cũng như các nghề mới của Việt Nam. Khôi phục và phát triển làng nghề không chỉ góp phần bảo tồn, tôn vinh giá trị văn hóa đặc trưng của từng vùng mà còn tạo ra nhiều việc làm, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế và tăng khả năng cạnh tranh cho du lịch của từng địa phương. Trên cơ sở rút ra những bài học kinh nghiệm của các nước và các địa phương trong nước, đánh giá thực trạng phát triển du lịch làng nghề tại Thừa Thiên Huế thời gian qua, các tác giả đã đề xuất các nhóm giải pháp nhằm khai thác được các cơ hội phát triển du lịch làng nghề tại tỉnh Thừa Thiên Huế. Ngoài ra, các tác giả cho rằng để du lịch làng nghề tại Thừa Thiên Huế phát triển bền vững, cần đánh giá đúng tầm quan trọng của du lịch làng nghề và có sự quy hoạch hợp lý, đầu tư đồng bộ cho các làng nghề có nhiều lợi thế về thu hút khách du lịch; cần có sự chung tay của các đối tác liên quan đến công tác bảo tồn và phát triển làng nghề. Mọi hoạt động du lịch làng nghề phải vì người dân, phục vụ lợi ích của người dân và cộng đồng và phải có sự tham gia tích cực của người dân trên tất cả các mặt. 6
Luận văn thạc sĩ Địa lý học nghiên cứu: ''Định hướng phát triển du lịch Bình Dương'' của Nguyễn Xuân Thảo (2012) – Trường Đại học sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh. Đề tài nghiên cứu phân tích thực trạng phát triển du lịch của Bình Dương trong giai đoạn 2005 - 2010 và định hướng phát triển trong giai đoạn 2010 - 2020 theo hướng phân tích nghiên cứu địa lý học. Luận văn ''Phát triển du lịch làng nghề truyền thống tại làng gốm Bát Tràng'' - Đặng Thị Liên (2008) - Đại học Vinh. Đề tài nghiên cứu đánh giá thực trạng xã Phù Lãng nói riêng và tình hình phát triển du lịch Bắc Ninh nói chung. Từ đó xây dựng chương trình du lịch chuyên đề và đưa ra những định hướng, giải pháp phát triển du lịch làng gốm Phù Lãng một cách thiết thực, toàn diện và bền vững. Cụ thể, tác giả đã đưa ra các giải pháp phát triển du lịch làng nghề truyền thống tại làng gốm Bát Tràng như sau: quản lý, quy hoạch phát triển du lịch; xây dựng cơ sở hạ tầng; quảng cáo xây dựng thương hiệu gốm Bát Tràng cũng như hình ảnh làng gốm Bát Tràng.; đào tạo nguồn nhân lực; khuyến khích phát triển du lịch tại làng gốm Bát Tràng; hạn chế những tác động tiêu cưc của du lịch tới làng gốm; bảo vệ môi trường; giữ gìn những giá trị văn hóa truyền thống của làng gốm và an ninh, trật tự. Luận văn ''Phát triển du lịch làng nghề truyền thống ở Hà Nội'' – Phạm Thị Trang (2015) – Đại học Kinh tế Quốc gia Hà Nội. Đề tài nghiên cứu đánh giá thực trạng phát triển du lịch làng nghề tại Hà Nội trong giai đoạn 2011 - 2014, phân tích những thành tựu đã đạt được trong phát triển du lịch gắn với làng nghề của Bình Dương. Từ đó đưa ra những định hướng và giải pháp phát triển du lịch làng nghề truyền thống cụ thể như sau: Tăng cường quản lý du lịch; xây dựng hệ thống cơ sở vật chất kỹ thuật, cơ sở hạ tầng phục vụ du lịch; xây dựng hệ thống sản phẩm làng nghề phục vụ du lịch; xây dựng các chương trình du lịch làng nghề và bản dồ du lịch của làng nghề; đào tạo nhân lực; bảo vệ cảnh quan môi trường làng nghề; giữ gìn giá trị văn hóa của làng nghề và gắn kêt làng nghề với các công ty du lịch. Ngoài ra, còn một số bài báo nghiên cứu về làng nghề, làng nghề truyền thống đăng trên các tạp trí khoa học như:  Báo cáo khoa học ''Giải pháp để phát triển du lịch sinh thái và làng nghề tại 7
tỉnh Bình Dương'' của Trường Đại học Khoa học xã hội & nhân văn, Đại học Quốc gia Hồ Chí Minh nghiên cứu làm rõ vốn tiềm năng tài nguyên du lịch sinh thái và làng nghề tỉnh Bình Dương; nghiên cứu đã xác định lại thực trạng khai thác du lịch làng nghề gốm sứ, sơn mài và điêu khắc gỗ tại tỉnh Bình Dương tính đến năm 2015 và dự báo tương lai dựa trên các số liệu điều tra xã hội học; đề xuất các giải pháp cụ thể, xây dựng những mô hình phù hợp cho việc khai thác hiệu quả và bền vững các nguồn tài nguyên du lịch, đặc biệt là về sinh thái và làng nghề tại địa bàn tỉnh Bình Dương.  Phạm Trung Lương (2006). ''Du lịch làng nghề thủ công: Thực trạng và hướng phát triển ở Việt Nam''. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là: khái quát về vai trò của các làng nghề thủ công; thực trạng của Du lịch làng nghề thủ công ở Việt Nam; đề ra một số giải pháp cho du lịch làng nghề ở Việt Nam.  Bình Minh (2006), Phát huy hiệu quả du lịch làng nghề truyền thống: Hướng đi cho phát triển du lịch làng nghề truyền thống, Thư mục toàn văn Bình Dương chuyển mình vươn tầm cao mới. Đề tài đã phân tích những lợi thế và khó khăn trong phát triển du lịch làng nghề tại Bình Dương, từ đó đưa ra những hướng giải pháp phát triển du lịch gắn với làng nghề của tỉnh. Tóm lại, có thể nói cho đến nay chưa có công trình nào nghiên cứu tổng thể về phát triển du lịch tham quan làng nghề tại Bình Dương dưới góc độ quản lý kinh tế. Vì vậy, đây là đề tài độc lập, không trùng tên và nội dung với các công trình khoa học đã công bố. 7. Bố cục nghiên cứu Ngoài Phần mở đầu cùng tài liệu tham khảo và phần mục lục, nội dung của luận văn được bố cục 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận Chương 2: Thực trạng phát triển du lịch tham quan làng nghề tại tỉnh Bình Dương giai đoạn 2013-2017 Chương 3: Định hướng và giải pháp phát triển du lịch tham quan làng nghề tại tỉnh Bình Dương giai đoạn 2020 – 2025. 8
CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN DU LỊCH THAM QUAN LÀNG NGHỀ 1.1. Khái niệm, đặc điểm của phát triển du lịch làng nghề 1.1.1. Khái niệm về làng nghề và du lịch làng nghề 1.1.1.1. Làng nghề Làng nghề truyền được hiểu là một cộng đồng dân cư, cư trú trong một phạm vi địa bàn tại các vùng nông thôn tách rời khỏi sản xuất nông nghiệp, cùng làm một hoặc nhiều nghề thủ công có truyền thống lâu đời, để sản xuất ra một hoặc nhiều loại sản phẩm bán ra thị trường để thu lợi, là những làng nghề làm nghề thủ công có truyền thống lâu năm, thường là qua nhiều thế hệ. Qua đó, làng nghề được quan niệm là những làng có tuyệt đại đa số bộ phận dân số làm nghề cổ truyền. Nó được hình thành, tồn tại và phát triển lâu đời trong lịch sử, được nối tiếp từ thế hệ này sang thế hệ khác kiểu cha truyền con nối hoặc ít nhất cũng tồn tại hàng chục năm. Trong làng sản xuất mang tính tập trung, có nhiều nghệ nhân tài hoa và một nhóm người có tay nghề giỏi làm hạt nhân để phát triển nghề. Đồng thời sản phẩm làm ra mang tính tiêu biểu độc đáo, tinh xảo, nổi tiếng và đậm nét văn hóa dân tộc. Giá trị sản xuất và thu nhập, tiểu thủ công nghiệp ở làng chiếm tỷ lệ 50% so với tổng giá trị sản xuất và thu nhập của làng trong năm. Như vậy, có thể quan niệm đầy đủ về làng nghề là những thôn, làng có một hay nhiều nghề thủ công truyền thống được tách ra khỏi nông nghiệp để sản xuất kinh doanh và đem lại nguồn thu nhập chiếm chủ yếu trong năm. Những nghề thủ công đó được truyền từ đời này sang đời khác, thường là nhiều thế hệ. Cùng với thử thách của thời gian, các làng nghề thủ công này đã trở thành nghề nổi trội, một nghề cổ truyền, tinh xảo, với một tầng lớp thợ thủ công chuyên nghiệp hay bán chuyên nghiệp đã chuyên tâm sản xuất, có quy trình công nghệ nhất định và sống chủ yếu bằng nghề đó. Sản phẩm làm ra có tính mỹ nghệ và đã trở thành hàng hóa trên thị trường. 9