Luận văn Thạc sĩ Quản trị kinh doanh: Quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp của các doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại Chi cục thuế huyện Đông Anh, Hà Nội

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:144

Thêm vào BST

Báo xấu

28
lượt xem 9
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nhiệm vụ của đề tài là hệ thống hóa những vấn đề chung về thuế thu nhập doanh nghiệp, công tác quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp. Phân tích thực trạng công tác quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp, những kết quả đạt được cũng như những hạn chế trong công tác quản lý thuế TNDN trên địa bàn Chi cục Thuế huyện Đông Anh thời gian qua, phân tích, đánh giá nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế đó. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản trị kinh doanh: Quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp của các doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại Chi cục thuế huyện Đông Anh, Hà Nội

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- PHAN THỊ THANH THỦY QUẢN LÝ THUẾ THU NHẬP DOANH NGHIỆP CỦA CÁC DOANH NGHIỆP NGOÀI QUỐC DOANH TẠI CHI CỤC THUẾ HUYỆN ĐÔNG ANH, HÀ NỘI Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh Mã số: 60 34 01 02 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG XÁC NHẬN CỦA XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ CÁN BỘ HƢỚNG DẪN CHẤM LUẬN VĂN PGS.TS. Nguyễn Trọng Thản PGS.TS. Hoàng Văn Hải HÀ NỘI - 2017
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn thạc sỹ Quản trị kinh doanh với đề tài “Quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp của các doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại chi cục thuế huyện Đông Anh - Hà Nội” là công trình nghiên cứu của cá nhân tôi, chƣa đƣợc công bố và sử dụng ở bất cứ một công trình nghiên cứu nào khác. Nội dung của Luận văn dựa trên quan điểm cá nhân của học viên, trên cơ sở nghiên cứu lý luận, tổng hợp thực tiễn với sự hƣớng dẫn của PGS.TS. Nguyễn Trọng Thản. Các số liệu đƣợc trình bày trong luận văn đƣợc thu thập từ nhiều nguồn số liệu và liên hệ thực tế để viết ra, không sao chép bất kỳ công trình của tác giả nào. Các số liệu kết quả trong luận văn đều trung thực và có nguồn gốc rõ ràng. Tôi xin chịu trách nhiệm về đề tài nghiên cứu của mình. HỌC VIÊN Phan Thị Thanh Thuỷ
LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành Luận văn thạc sỹ này, tác giả xin gửi lời cảm ơn chân thành và sâu sắc nhất tới PGS.TS.Nguyễn Trọng Thản – ngƣời Thầy đã tận tình hƣớng dẫn, chỉ bảo và tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất để tác giả có thể hoàn thành luận văn một cách tốt nhất. Xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu trƣờng Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội cùng các thầy, cô giảng viên, các bộ phận, các văn phòng Khoa của trƣờng đã giúp đỡ tác giả trong quá trình nghiên cứu và thu thập tài liệu tham khảo để thực hiện Luận văn. Bên cạnh đó, tác giả gửi lời cảm ơn đến các thầy, cô khoa Sau đại học của trƣờng đã tạo điều kiện thuận lợi nhất cho toàn bộ các học viên khóa QH-2015-E hoàn thành tốt Luận văn của mình. Tôi cũng xin chân thành cám ơn đến lãnh đạo, cán bộ công chức chi cục thuế huyện Đông Anh và các DNNQD trên địa bàn huyện Đông Anh đã giúp đỡ tạo điều kiện cho tôi hoàn thành luận văn. Trong quá trình thực hiện Luận văn, do hạn chế về lý luận cũng nhƣ kinh nghiệm của bản thân, thời gian nghiên cứu còn eo hẹp nên Luận văn không thể tránh khỏi những sai sót. Tác giả rất mong nhận đƣợc những ý kiến đóng góp của các nhà khoa học, các thầy, cô giáo và các bạn để Luận văn đƣợc hoàn thiện hơn. Xin chân thành cảm ơn! HỌC VIÊN Phan Thị Thanh Thuỷ
TÓM TẮT NGHIÊN CỨU Quản lý thuế là một trong những chức năng quan trọng trong công tác quản lý Nhà nƣớc, đƣợc thực hiện bởi hệ thống thu thuế Nhà nƣớc dựa trên hệ thống chính sách thuế, tạo môi trƣờng bình đẳng, nâng cao năng lực cạnh tranh, thúc đẩy doanh nghiệp phát triển kinh doanh nhằm đảm bảo nguồn thu ổn định, lâu dài. Thuế là nguồn thu chủ yếu của ngân sách Nhà nƣớc (NSNN) và là công cụ quan trọng điều tiết vĩ mô nền kinh tế, góp phần đảm bảo công bằng xã hội, kích thích sản xuất phát triển. Trên cơ sở thực trạng công tác quản lý thuế TNDN của các DN NQD trên địa bàn huyện Đông Anh- Hà Nội, luận văn sẽ đƣa ra một số giải pháp nhằm tăng cƣờng công tác quản lý thuế TNDN trong thời gian tới. Các giải pháp chủ yếu đó là: Tiếp tục hoàn thiện tổ chức bộ máy, đề xuất sửa đổi kịp thời những bất cập của chính sách thuế TNDN, nâng cao năng lực cán bộ, tăng cƣờng công tác tuyên truyền hỗ trợ NNT, những giải pháp tăng cƣờng giám sát tuân thủ luật thuế của NNT, ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin vào công tác quản lý thuế, tăng cƣờng sự phối hợp của các cấp, các ngành trong việc tổ chức quản lý thuế nhằm hoàn thiện quản lý thuế TNDN đối với DN NQD trên địa bàn huyện Đông Anh – Hà Nội. Kết quả nghiên cứu, đề xuất và kiến nghị này là đồng nhất với mục tiêu, nhiệm vụ đã đề ra.
MỤC LỤC Danh mục ký hiệu viết tắt ................................................................................................. i Danh mục hình vẽ ........................................................................................................... iii Danh mục bảng biểu ........................................................................................................ iv PHẦN MỞ ĐẦU .............................................................................................................. 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................................ 1 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................ 2 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ................................................................................ 3 4. Những đóng góp của luận văn ...................................................................................... 3 5. Kết cấu luận văn ........................................................................................................... 3 CHƢƠNG 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CÔNG TÁC QUẢN LÝ THUẾ THU NHẬP DOANH NGHIỆP ĐỐI VỚI CÁC DOANH NGHIỆP NGOÀI QUỐC DOANH............ 4 1.1. Tổng quan về tình hình nghiên cứu ........................................................................... 4 1.2. Cơ sở lý luận về quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh ................................................................................................ 6 1.2.1. Khái quát về DN NQD............................................................................................ 6 1.2.2. Tổng quan về thuế TNDN ...................................................................................... 9 1.2.3. Quản lý thuế TNDN đối với DN NQD ................................................................. 16 1.2.4. Các nhân tố chính ảnh hƣởng tới quản lý thuế TNDN với DN NQD .................. 25 1.2.5. Hệ thống các chỉ tiêu phân tích ............................................................................. 30 1.3. Cơ sở thực tiễn về quản lý thuế TNDN đối với DN NQD ...................................... 34 1.3.1. Công tác quản lý thuế TNDN của một số chi cục thuế trên địa bàn Hà Nội ........ 34 1.3.2. Bài học kinh nghiệm trong công tác quản lý thuế TNDN trên địa bàn huyện Đông Anh .......................................................................................................... 36 CHƢƠNG 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................................ 39 2..1. Quy trình nghiên cứu .............................................................................................. 39 2.2. Quy trình thu thập dữ liệu ........................................................................................ 39 2.3. Phƣơng pháp thu thập dữ liệu .................................................................................. 40 2.4. Phƣơng pháp nghiên cứu tài liệu. ............................................................................ 41
CHƢƠNG 3: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THUẾ THU NHẬP DOANH NGHIỆP ĐỐI VỚI CÁC DOANH NGHIỆP NGOÀI QUỐC DOANH TẠI CHI CỤC THUẾ HUYỆN ĐÔNG ANH. ................................................................ 43 3.1. Đặc điểm kinh tế - xã hội huyện Đông Anh, Hà Nội và thực trạng doanh nghiệp ngoài quốc doanh trên địa bàn huyện Đông Anh, Hà Nội .................... 43 3.1.1. Đặc điểm kinh tế – xã hội huyện Đông Anh, Hà Nội ........................................... 43 3.1.2. Thực trạng doanh nghiệp ngoài quốc doanh trên địa bàn huyện Đông Anh, Hà Nội ............................................................................................................... 44 3.2. Tổ chức bộ máy quản lý của chi cục thuế huyện Đông Anh, Hà Nội. ...................... 47 3.3. Thực trạng thu thuế thu nhập doanh nghiệp đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại Chi cục thuế huyện Đông Anh, Hà Nội. .................................................................... 52 3.4. Phân tích thực trạng quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại Chi cục thuế huyện Đông Anh, Hà Nội.......................... 55 3.4.1. Thực trạng quản lý đối tƣợng nộp thuế - doanh nghiệp ngoài quốc doanh .......... 55 3.4.2. Thực trạng quản lý kê khai thuế ........................................................................... 62 3.4.3. Thực trạng quản lý các căn cứ tính thuế ............................................................... 64 3.4.4. Thực trạng công tác quản lý ƣu đãi về thuế thu nhập doanh nghiệp .................... 78 3.4.5. Thực trạng công tác kiểm tra ................................................................................ 79 3.4.6. Thực trạng công tác quản lý thu nộp tiền thuế và nợ thuế .................................... 84 3.4.7. Thực trạng công tác tuyên truyền- hỗ trợ DN NQD ............................................. 89 3.5. Đánh giá công tác quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại huyện Đông Anh. ........................................................................................... 93 3.5.1 Những kết quả đạt đƣợc ......................................................................................... 93 3.5.2. Những hạn chế ...................................................................................................... 94 3.5.3. Nguyên nhân của những hạn chế .......................................................................... 96 CHƢƠNG 4: GIẢI PHÁP TĂNG CƢỜNG QUẢN LÝ THUẾ THU NHẬP DOANH NGHIỆP ĐỐI VỚI CÁC DOANH NGHIỆP NGOÀI QUỐC DOANH TẠI CHI CỤC THUẾ HUYỆN ĐÔNG ANH. ............................... 104 4.1. Bối cảnh trong nƣớc và quốc tế liên quan đến công tác quản lý thuế .................. 104 4.2. Định hƣớng quản lý thuế TNDN ........................................................................... 107 4.3. Một số giải pháp chủ yếu ....................................................................................... 109 4.3.1. Giải pháp về quản lý căn cứ tính thuế................................................................. 109
4.3.2. Giải pháp về công tác tuyên truyền và giáo dục việc thực hiện nghĩa vụ thuế... 115 4.3.3. Giải pháp về quản lý việc kê khai thuế ............................................................... 116 4.3.4. Giải pháp về thanh tra, kiểm tra thuế .................................................................. 118 4.3.5. Giải pháp về quản lý nợ và cƣỡng chế nợ thuế................................................... 119 4.3.6. Giải pháp về Hệ thống thông tin, cơ sở dữ liệu DN NQD .................................. 120 KẾT LUẬN................................................................................................................... 124
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VIẾT TẮT STT Chữ viết tắt Nguyên nghĩa 1 CA Công an 2 CB Cán bộ 3 CBCC Cán bộ công chức 4 CCT Chi cục thuế 5 CP Cổ phần 6 CPĐT Chi phí đƣợc trừ 7 CT Công ty 8 DN Doanh nghiệp 9 DNTN Doanh nghiệp tƣ nhân 10 DTTT Doanh thu tính thuế 11 DTPĐ Dự toán phấn đấu 12 DTPL Dự toán pháp lệnh Đội THNVDT- Đội Tổng hợp nghiệp vụ dự toán kê khai kế toán 13 KKKTT&TH thuế và tin học 14 GTGT Giá trị gia tăng 15 HTKK Ứng dụng hỗ trợ kê khai thuế bằng mã vạch 16 IHTKK Ứng dụng hỗ trợ kê khai thuế qua mạng 17 INTK Ứng dụng nhận tờ khai điện tử 18 KD Kinh doanh 19 MST Mã số thuế 20 NH Ngân hàng 21 NNT Ngƣời nộp thuế 22 NQD Ngoài quốc doanh 23 NS Ngân sách i
24 NSNN Ngân sách nhà nƣớc 25 NTK Ứng dụng nhận tờ khai mã vạch 26 NVL Nguyên vật liệu 27 PT Phát triển 28 QĐ Quyết định 29 SKCT Sáng kiến cải tiến 30 SXKD Sản xuất kinh doanh 31 TCCB Tổ chức cán bộ 32 TCT Tổng cục thuế 33 TMS Ứng dụng quản lý thuế tập trung 34 TNCN Thu nhập cá nhân 35 TNCT Thu nhập chịu thuế 36 TNDN Thu nhập doanh nghiệp 37 TNHH Trách nhiệm hữu hạn 38 TNKD Tạm ngừng kinh doanh 39 TP Thành phố 40 TPR Ứng dụng phân tích rủi ro NNT 41 TSCĐ Tài sản cố định 42 TSĐB Tài sản đảm bảo 43 TTR Ứng dụng thanh tra, kiểm tra thuế 44 UBND Ủy bản nhân dân 45 XD Xây dựng ii
DANH MỤC HÌNH VẼ STT Hình Nội dung Trang 1 Hình 2.1 Quy trình tiến hành nghiên cứu 39 2 Hình 3.1 Cơ cấu tổ chức bộ máy tại Chi cục thuế Đông Anh 49 iii
DANH MỤC BẢNG BIỂU STT Bảng Nội dung Trang 1 Bảng 3.1 Cơ cấu đội ngũ CBCNV của Chi cục thuế huyện Đông Anh 51 Kết quả thu ngân sách của Chi cục thuế Đông Anh 2014- 2 Bảng 3.2 2016 52 Chi tiết kết quả thu NS năm 2016 của chi cục theo từng loại 3 Bảng 3.3 thuế, phí 53 4 Bảng 3.4 Kết quả thu theo sắc thuế của khu vực NQD trên địa bàn 54 Số lƣợng các DN NQD phân theo loại hình doanh nghiệp tại 5 Bảng 3.5 huyện Đông Anh 58 Mức đóng góp về thuế TNDN của một số loại hình DN 6 Bảng 3.6 NQD chính trên địa bàn 59 7 Bảng 3.7 Tình hình hoạt động của các DN NQD trên địa bàn 61 8 Bảng 3.8 Tình hình nộp hồ sơ khai thuế TNDN 63 Tổng hợp DTTT của một số loại hình DN NQD chính trên 9 Bảng 3.9 địa bàn 66 Tổng hợp CPĐT của một số loại hình DN NQD chính trên 10 Bảng 3.10 địa bàn 71 Kết quả thực hiện kế hoạch kiểm tra tại trụ sở cơ quan thuế 11 Bảng 3.11 và tại trụ sở các DN NQD 81 12 Bảng 3.12 Kết quả kiểm tra tại trụ sở các DN NQD 82 13 Bảng 3.13 Tình hình thu nộp thuế TNDN của DN NQD trên địa bàn 86 14 Bảng 3.14 Phân loại nợ thuế TNDN của DN NQD 86 Kết quả hoạt động tuyên truyền đối với các doanh nghiệp 15 Bảng 3.15 ngoài quốc doanh trên địa bàn huyện Đông Anh 91 Kết quả hoạt động hỗ trợ các doanh nghiệp ngoài quốc 16 Bảng 3.16 doanh năm 92 17 Bảng 3.17 Bảng tổng hợp ý kiến của các doanh nghiệp điều tra 99 iv
PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong những năm gần đây, nƣớc ta chịu ảnh hƣởng của cuộc khủng hoảng kinh tế tài chính toàn cầu, Chính phủ đã ban hành nhiều chính sách ƣu đãi miễn giảm thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) nhằm tháo gỡ khó khăn đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa thì số thuế TNDN càng giảm nhiều hơn, chiếm tỷ trọng không đáng kể so với tổng số thuế thu từ doanh nghiệp. Bên cạnh đó, nƣớc ta khi hội nhập kinh tế trong khu vực và thế giới đòi hỏi ngành thuế ngoài việc phải xây dựng hệ thống chính sách thuế tƣơng thích, công tác quản lý thuế phải đƣợc cải cách và hiện đại hóa theo các chuẩn mực quốc tế nhằm tạo điều kiện thuận lợi để thu hút mạnh mẽ đầu tƣ nƣớc ngoài vào Việt Nam và khuyến khích doanh nghiệp Việt Nam đầu tƣ ra nƣớc ngoài. Muốn vậy nƣớc ta phải xây dựng một chính sách thuế đồng nhất phù hợp với quốc tế. Đây là một vấn đề đòi hỏi sự nỗ lực của ngành thuế, sự quan tâm của Chính phủ mà còn cần sự góp sức của giới học giả và những ngƣời quan tâm. Về cơ chế quản lý thuế, Luật quản lý thuế có hiệu lực thì cơ quan thuế thực hiện quản lý thuế theo chức năng, ngƣời nộp thuế thực hiện cơ chế tự khai tự tính, tự nộp và tự chịu trách nhiệm trƣớc pháp luật về các khoản kê khai của mình. Tuy nhiên, thực hiện cơ chế “tự khai, tự tính, tự nộp” cũng là nguyên nhân dẫn đến tình trạng gian lận thuế, trốn thuế với nhiều hình thức tinh vi, khó phát hiện, khai kết quả SXKD hàng năm lỗ khá phổ biến; các chính sách ƣu đãi, thông thoáng cho doanh nghiệp vô hình chung đã tạo kẽ hở cho doanh nghiệp trốn thuế, gian lận thuế, công tác quản lý thuế TNDN còn nhiều hạn chế, hiệu quả từ việc quản lý thuế TNDN hàng năm của cơ quan thuế đối với doanh nghiệp đạt thấp so với kế hoạch. Để đạt đƣợc mục tiêu tăng thu cho Ngân sách, nâng cao năng lực quản lý thuế nói chung và quản lý thuế TNDN - một sắc thuế trực thu (ngƣời nộp thuế đồng thời là ngƣời chịu 1
thuế) đánh vào phần thu nhập của DN sau khi trừ đi chi phí liên quan đến sản xuất kinh doanh của cơ sở sản xuất kinh doanh. Chính vì vậy đề tài “Quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp của các doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại chi cục thuế huyện Đông Anh – Hà Nội” là hết sức cần thiết. Câu hỏi nghiên cứu Đề tài sẽ nghiên cứu giải quyết các câu hỏi: - Những vấn đề lý luận liên quan đến thuế TNDN, DN NQD và quản lý thuế TNDN là gì? Nội dung của các khái niệm, đặc điểm, vai trò, quy trình của công tác quản lý thuế TNDN ra sao? - Những kết quả đạt đƣợc trong công tác quản lý thuế trong giai đoạn 2014 đến 2016 ra sao? Hạn chế và nguyên nhân của hạn chế là gì? - Làm thế nào để khắc phục những hạn chế trong công tác quản lý thuế TNDN trên địa bàn huyện Đông Anh 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 2.1. Mục đích Trên cơ sở đánh giá thực trạng quản lý thuế TNDN, đề xuất các giải pháp tăng cƣờng quản lý thuế TNDN đối với các doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại Chi cục thuế huyện Đông Anh trong những năm tới. 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Hệ thống hóa những vấn đề chung về thuế TNDN, công tác quản lý thuế TNDN. - Phân tích thực trạng công tác quản lý thuế TNDN, những kết quả đạt đƣợc cũng nhƣ những hạn chế trong công tác quản lý thuế TNDN trên địa bàn Chi cục Thuế huyện Đông Anh thời gian qua, phân tích, đánh giá nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế đó. - Đề xuất những định hƣớng, giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý thuế TNDN trên địa bàn huyện Đông Anh, TP Hà Nội. 2
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tƣợng nghiên cứu của luận văn: Quản lý thuế TNDN 3.2. Phạm vi nghiên cứu: - Phạm vi về nội dung: Công tác quản lý thuế TNDN của các doanh nghiệp ngoài quốc doanh - Phạm vi về không gian: Chi cục thuế Đông Anh - Phạm vi về thời gian: Năm 2014-2016 4. Những đóng góp của luận văn - Làm rõ thực trạng công tác quản lý thuế TNDN đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại chi cục thuế huyện Đông Anh, Hà Nội - Đề xuất các giải pháp trong công tác quản lý thuế TNDN đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại chi cục thuế huyện Đông Anh, Hà Nội. 5. Kết cấu luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, luận văn gồm có 4 chƣơng nhƣ sau: Chƣơng 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu, cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh. Chƣơng 2: Phƣơng pháp nghiên cứu Chƣơng 3: Thực trạng quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp đối với các doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại chi cục Thuế huyện Đông Anh. Chƣơng 4: Giải pháp tăng cƣờng quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp đối với các doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại Chi cục thuế huyện Đông Anh. 3
CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CÔNG TÁC QUẢN LÝ THUẾ THU NHẬP DOANH NGHIỆP ĐỐI VỚI CÁC DOANH NGHIỆP NGOÀI QUỐC DOANH 1.1 Tổng quan tình hình nghiên cứu Vấn đề quản lý thuế nói chung và quản lý thuế TNDN nói riêng đã đƣợc rất nhiều nhà khoa học và các nhà quản lý quan tâm nghiên cứu. Trong phạm vi nghiên cứu của đề tài, tác giả trích dẫn một số công trình nghiên cứu ở phần dƣới đây: - Trần Hồng Lý, 2013. Một số giải pháp hoàn thiện công tác quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Nam Định. Luận văn thạc sỹ quản trị kinh doanh, Đại học Bách khoa Hà Nội. Tác giả đã hệ thống hoá lý luận về công tác quản lý thuế nói chung và công tác quản lý thuế TNDN nói riêng. Đồng thời tác giả cũng đã đi sâu phân tích thực trạng công tác quản lý thuế mà chủ yếu tập trung phân tích quy trình quản lý thuế đang áp dụng hiện tại mà chủ yếu là mô hình tự khai, tự nộp, trong đó đi sâu phân tích từng công đoạn trong cả quá trình quản lý. Từ đó, rút ra những ƣu điểm, tồn tại và vƣớng mắc cần phải tháo gỡ để đáp ứng yêu cầu quản lý thuế trong giai đoạn mới. Thông qua đánh giá tồn tại, khó khăn. Luận văn đã kiến nghị, đề xuất một số giải pháp vừa mang tính tổng thể, vĩ mô vừa kiến nghị một số giải pháp mang tính chất trƣớc mắt và mang tính địa phƣơng nhằm hoàn thiện công tác quản lý thuế TNDN trên địa bàn Cục Thuế tỉnh Nam Định trong thời gian tới. - Vƣơng Đình Chinh, 2011. “Quản lý thuế Thu nhập doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Nghệ An”, Luận văn Thạc sỹ kinh tế, Trƣờng đại học Kinh tế Quốc dân Hà nội. 4
Tác giả đã hệ thống hóa lý luận về thuế thu nhập doanh nghiệp, từ đó trình bày khái quát về công tác quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp, gồm mục tiêu, nguyên tắc và nội dung quản lý thuế TNDN. Tác giả đã mô tả, phân tích và đánh giá thực trạng công tác quản lý thuế Thu nhập doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Nghệ An theo các chức năng quản lý thuế hiện hành và đã chỉ ra những hạn chế của công tác quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp trên địa bản tỉnh Nghệ An trong thời gian vừa qua. Đồng thời tác giả cũng chỉ ra những nguyên nhân cụ thể dẫn đến những hạn chế đã nêu. Từ đó, đƣa ra phƣơng hƣớng và những giải pháp nhằm tăng cƣờng công tác quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Nghệ An trong thời gian tới. - Trƣơng Quốc Thắng, 2008. “Tăng cường Quản lý thuế Giá trị gia tăng và thuế Thu nhập doanh nghiệp trên địa bàn huyện Quảng Trạch, tỉnh Quảng Bình”, Luận văn Thạc sỹ kinh tế, Trƣờng đại học kinh tế Huế. Tác giả đã làm sáng tỏ cơ sở lý luận về Quản lý thuế Giá trị gia tăng (GTGT) và thuế Thu nhập doanh nghiệp (TNDN). Phân tích, đánh giá thực trạng Quản lý thuế GTGT và thuế TNDN tại Chi Cục thuế huyện Quảng Trạch giai đoạn 2005-2007, chỉ ra đƣợc những tồn tại trong công tác Quản lý thuế Giá trị gia tăng (GTGT) và thuế Thu nhập doanh nghiệp (TNDN) trên địa bàn huyện Quảng Trạch. Từ đó tác giả đã đề xuất các giải pháp khả thi, nhằm tăng cƣờng Quản lý thuế GTGT và thuế TNDN góp phần tăng nguồn thu ngân sách của huyện Quảng Trạch, tỉnh Quảng Bình trong thời gian tới. Xét trong mối quan hệ với đề tài, cả 3 đề tài đều nghiên cứu về vấn đề thuế TNDN. Tuy nhiên, công trình nghiên cứu của các tác giả có phạm vi và mục tiêu nghiên cứu khác nhau. Đối với đề tài của tác giả Trần Hồng Lý, tập trung chủ yếu hoàn thiện công tác quản lý thuế TNDN tại Nam Định; của tác giả Vƣơng Đình Chinh tập trung vào vấn đề quản lý thuế TNDN tại cục thuế 5
Nghệ An; đối với tác giả Trƣơng Quốc Thắng lại nghiên cứu về thuế GTGT và TNDN trên địa bàn huyện Quảng Trạch, Quảng Bình. Bên cạnh đó, còn có rất nhiều các công trình nghiên cứu khác nhau liên quan đến đề tài quản lý thuế TNDN và thuế TNDN đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh nói riêng. Trong phạm vi của đề tài, tác giả chỉ xin trích dẫn một số công trình nghiên cứu tiêu biểu để xem xét mối liên hệ với đề tài mà tác giả đang nghiên cứu. 1.2. Cơ sở lý luận về quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh 1.2.1 Khái quát về DN NQD 1.2.1.1. Khái niệm “Doanh nghiệp là tổ chức có tên riêng, có tài sản, có trụ sở giao dịch, đƣợc đăng ký thành lập theo quy định của pháp luật nhằm mục đích kinh doanh” (Luật doanh nghiệp 2014, điều 4, khoản 7) Trong Luật DN năm 1990 và năm 1999, có quy định về các tổ chức kinh tế tƣ hữu và các tổ chức kinh tế nhà nƣớc. Nhƣng đến lần sửa đổi năm 2005, không còn có sự phân biệt DN nhà nƣớc hay DN tƣ hữu về mặt quản trị DN. Tuy nhiên, để phục vụ mục đích quản lý thuế, DN đƣợc phân chia thành các nhóm căn cứ vào chủ thể sở hữu, bao gồm: DN nhà nƣớc, DN ngoài nhà nƣớc hay DN NQD và DN có vốn đầu tƣ của nƣớc ngoài. “Doanh nghiệp nhà nƣớc là doanh nghiệp do Nhà nƣớc nắm giữ 100% vốn điều lệ” (Luật doanh nghiệp 2014, điều 4, khoản 8). Từ khái niệm về doanh nghiệp nhà nƣớc có thể đƣa ra khái niệm doanh nghiệp ngoài quốc doanh nhƣ sau: DN NQD là DN có vốn góp của Nhà nƣớc trong DN nhỏ hơn 100% số vốn điều lệ, hoạt động theo quy định của pháp luật Việt Nam. DN NQD có các loại hình nhƣ: Công ty Cổ phần, Công ty TNHH, Công ty Hợp danh, DN tƣ nhân và Hợp tác xã. 6
1.2.1.2. Đặc điểm của DN NQD Thứ nhất: Về mặt sở hữu, đây là điểm làm nên sự khác biệt của các DN NQD. Phần lớn tài sản của DN NQD là tƣ hữu. Quyền quản lý, điều hành DN không thuộc về nhà nƣớc mà thuộc về chủ sở hữu DN. Trong điều hành DN, các chủ sở hữu đều hƣớng tới mục tiêu tối đa hóa lợi nhuận. Bởi vậy tình trạng trốn thuế, tránh thuế thƣờng xảy ra nhiều ở các DN NQD. Thứ hai: Về số lƣợng DN và phạm vi hoạt động. Các DN NQD hoạt động theo Luật Doanh nghiệp. Sự hình thành và phát triển của DN tuân theo nhu cầu, điều kiện của thị trƣờng, không có định mức quy mô hoạt động, đƣợc chọn kinh doanh bất kỳ ngành nghề nào pháp luật không cấm. Do đó, số lƣợng DN NQD rất lớn và phân bổ trên hầu hết các lĩnh vực, ngành nghề kinh doanh với rất nhiều loại hình. Với số lƣợng DN lớn và phạm vi hoạt động rộng đây cũng là đặc điểm gây không ít khó khăn cho công tác quản lý. Thứ ba: Trình độ, năng lực quản lý, chuyên môn của bộ máy nhân sự tại DN NQD ngày càng đƣợc nâng cao do có sự đào tạo bài bản. Nhƣng theo mặt bằng chung ta thấy, ở phần lớn các DN NQD trình độ quản lý của cán bộ, năng lực chuyên môn của nhân viên có yếu hơn so với khối DN nhà nƣớc và DN có vốn đầu tƣ nƣớc ngoài. Năng lực hạch toán kế toán - thuế hạn chế và sự thiếu hiểu biết về pháp luật cũng nhƣ các thủ tục hành chính thuế dễ dẫn đến việc sai sót trong xác định và thực hiện nghĩa vụ thuế. Thứ tƣ: Về ý thức chấp hành pháp luật, đặc biệt là pháp luật Thuế.Với sự phát triển mạnh của các phƣơng tiện truyền thông, các DN có nhiều nguồn để tiếp cận các văn bản pháp luật. Đồng thời, trong một nền hành chính hiện đại, DN luôn đƣợc cơ quan quản lý hƣớng dẫn khá đầy đủ về cơ chế, chính sách, thủ tục hành chính... Tuy nhiên, cho dù hiểu biết về pháp luật đã đƣợc cải thiện đáng kể thì ý thức tự giác tuân thủ pháp luật của một bộ phận DN còn kém, dẫn đến việc tìm mọi thủ đoạn để trốn, lậu thuế. 7
Với những đặc điểm trên, khối DN NQD mang lại nhiều khó khăn hơn là thuận lợi trong công tác quản lý thuế. 1.2.1.3. Vai trò của các doanh nghiệp ngoài quốc doanh DN NQD có thể kinh doanh trong hầu hết các lĩnh vực kinh tế đƣợc pháp luật cho phép nhƣ sản xuất, chế biến, gia công, thƣơng mại, vận chuyển, du lịch,… trừ một số ngành mà nhà nƣớc giữ độc quyền để đảm bảo quốc phòng, an ninh và ổn định kinh tế vĩ mô, chính trị đất nƣớc. Trên con đƣờng Công nghiệp hóa hiện đại hóa, sự hình thành và phát triển của các DN NQD mang lại những đóng góp to lớn cho sự phát triển chung của nền kinh tế. Theo công bố của Tổng Cục Thống kê, đến hết tháng 12/2016, cả nƣớc có hơn 500.000 doanh nghiệp đang hoạt động. Trong số đó có gần 457.000 doanh nghiệp thuộc khu vực kinh tế ngoài quốc doanh. Không chỉ có số DN lớn, khu vực kinh tế NQD còn có đóng góp lớn nhất trong GDP với tỷ trọng khoảng 50% trong những năm gần đây. (Nguồn: Báo cáo thống kê năm 2016). Với quy mô, loại hình DN đa dạng khối DN NQD cũng là nơi tạo ra rất nhiều công ăn việc làm, tạo ra thu nhập cho ngƣời lao động giúp giải quyết vấn đề lao động tại một quốc gia đông dân nhƣ Việt Nam. Cuối năm 2016, tổng số lao động làm việc trong các doanh nghiệp là hơn 11,9 triệu ngƣời, trong đó hơn 62% là lao động của khối NQD. Sự cho phép thành lập các DN thuộc sở hữu tƣ nhân cũng góp phần huy động đƣợc tối đa tiểm lực tài chính cho việc phát triển kinh tế xã hội. Phần lớn mọi ngƣời đều muốn đƣợc tự tay quản lý, sử dụng nguồn lực của mình hơn là việc giao cho ngƣời khác nắm quyền sử dụng. Việc này tạo điều kiện để những nguồn vốn nhàn rỗi trong dân đƣợc huy động một cách triệt để và hiệu quả. Sự tồn tại song song của DN NQD với DN nhà nƣớc, DN nƣớc 8
ngoài tạo ra môi trƣờng kinh doanh cạnh tranh hơn, nâng cao tính năng động cho nền kinh tế, đồng thời góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế. Đặc biệt, kinh tế NQD phát triển góp phần tăng thu NSNN. Khu vực này tạo động lực lớn để SXKD trên toàn xã hội mở rộng, tạo ra nhiều của cải vật chất, thúc đẩy tiêu dùng, là tiền đề tạo ra nguồn thu ngân sách. Trong những năm gần đây, khu vực kinh tế NQD đã trực tiếp đóng góp to lớn cho NSNN thông qua thuế và các khoản khác. 1.2.1.4. Xu hướng phát triển của các doanh nghiệp ngoài quốc doanh Trong giai đoạn tới, với chính sách đầu tƣ thông thoáng, cơ sở hạ tầng hoàn thiện, quy mô dân số và quy mô nền kinh tế ngày càng phát triển, DN NQD tại Việt Nam sẽ tăng nhanh cả về số lƣợng, mức vốn và hoạt động SXKD sẽ phong phú hơn. Nếu có sự quan tâm quản lý sâu sát thì khối này sẽ mang lại nguồn thu lớn và ổn định cho NS. Tuy nhiên, DN NQD ở Việt Nam hiện nay phần lớn là các DN vừa, nhỏ và siêu nhỏ, chủ yếu hoạt động trong lĩnh vực thƣơng mại và sản xuất nông nghiệp, thủ công và hoạt động gia công. Ứng dụng khoa học công nghệ hạn chế và trình độ nhân công khá thấp nên năng suất lao động thấp và giá thành, chất lƣợng sản phẩm cạnh tranh kém. Họ cũng phải tìm cách sống sót trong điều kiện nguồn vốn tín dụng khó tiếp cận với lãi suất cao, phải cạnh tranh không bình đẳng bởi những ƣu đãi từ các khu vực DN khác. Những khó khăn này gây ra áp lực không nhỏ lên DN NQD. Một mặt chúng thúc đẩy các DN này tìm tòi, sáng tạo để tìm giải pháp nhƣng mặt khác có thể thúc đẩy hành vi trốn thuế của khối DN này. Do vậy, cần có các biện pháp cụ thể không chỉ để hỗ trợ DN trong SXKD mà còn để ngăn ngừa những hành vi vi phạm pháp luật kinh tế của DN NQD. 1.2.2 Tổng quan về thuế TNDN 9