Luận văn Thạc sĩ Quản trị kinh doanh: Quản trị rủi ro bảo hiểm phi nhân thọ tại Công ty Bảo Minh Thái Nguyên

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:95

Thêm vào BST

Báo xấu

71
lượt xem 11
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trên cơ sởnêu ra những vấn đề lý luận về quản trị rủi ro bảo hiểm phi nhân thọ, luận văn phân tích thực trạng quản trị rủi ro bảo hiểm phi nhân thọ tại công ty Bảo Minh Thái Nguyên, tìm ra những nguyên nhân ảnh hưởng đến hiệu quả kinh doanh, quá trình quản trị rủi ro tại đơn vị và từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản trị rủi ro bảo hiểm phi nhân thọ tại công ty.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản trị kinh doanh: Quản trị rủi ro bảo hiểm phi nhân thọ tại Công ty Bảo Minh Thái Nguyên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH ĐỖ THỊ THÚY QUẢN TRỊ RỦI RO BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ TẠI CÔNG TY BẢO MINH THÁI NGUYÊN LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG CHUYÊN NGÀNH: QUẢN TRỊ KINH DOANH THÁI NGUYÊN - 2017
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH ĐỖ THỊ THÚY QUẢN TRỊ RỦI RO BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ TẠI CÔNG TY BẢO MINH THÁI NGUYÊN Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh Mã số: 60.34.01.02 LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. NGÔ ĐỨC CÁT THÁI NGUYÊN - 2017
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung thực và các thông tin trích dẫn trong luận văn này đều đã được chỉ rõ nguồn gốc. Thái Nguyên, ngày 03 tháng 01 năm 2018 Tác giả luận văn Đỗ Thị Thúy
ii LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành luận văn, tôi đã dược sự giúp đỡ của các tập thể và cá nhân. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến sự giúp đỡ quý báu đó. Trước hết tôi xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu, Phòng đào tạo của trường Đại học Kinh tế và quản trị kinh doanh, Khoa sau Đại học Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh Thái Nguyên. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến sự giúp đỡ của các thầy cô giáo trong quá trình giảng dạy, đã trang bị cho tôi những kiến thức khoa học. Đặc biệt là thầy giáo - PGS.TS. Ngô Đức Cát người trực tiếp hướng dẫn giúp đỡ tôi trong suốt thời gian nghiên cứu và học tập. Tôi xin chân thành cám ơn các ban ngành nơi tôi công tác và nghiên cứu luận văn, cùng toàn thể các đồng nghiệp học viên lớp cao học quản trị kinh tế khóa 11, gia đình bạn bè đã tạo điều kiện, cung cấp tài liệu cho tôi hoàn thành chương trình học của mình và góp phần thực hiện tốt hơn cho công tác thực tế sau này. Tôi xin chân thành cảm ơn ! Thái Nguyên, ngày 03 tháng 01 năm 2018 Tác giả luận văn Đỗ Thị Thúy
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ................................................................................................... ii MỤC LỤC ........................................................................................................ iii DANH MỤC BẢNG ....................................................................................... vii MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................ 1 2. Mục tiêu nghiên cứu...................................................................................... 2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài ................................................ 2 4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài ...................................................... 3 5. Bố cục của luận văn ...................................................................................... 3 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ .................................................... 4 1.1. Khái niệm và vai trò của bảo hiểm phi nhân thọ .................................. 4 1.1.1. Khái niệm bảo hiểm phi nhân thọ ......................................................... 4 1.1.2. Đặc điểm của bảo hiểm phi nhân thọ.................................................... 6 1.1.3. Vai trò của bảo hiểm phi nhân thọ ........................................................ 6 1.1.4. Phân loại bảo hiểm phi nhân thọ ........................................................... 8 1.2. Rủi ro trong bảo hiểm phi nhân thọ .................................................... 10 1.2.1. Khái niệm rủi ro trong bảo hiểm phi nhân thọ.................................... 10 1.2.2. Các loại rủi ro trong bảo hiểm phi nhân thọ ....................................... 10 1.3. Quản trị rủi ro bảo hiểm phi nhân thọ................................................. 12 1.3.1. Khái niệm quản trị rủi ro bảo hiểm phi nhân thọ................................ 12 1.3.2. Mục tiêu quản trị rủi ro bảo hiểm phi nhân thọ .................................. 13 1.3.3. Vai trò của quản trị rủi ro bảo hiểm phi nhân thọ ............................... 13 1.3.4. Nội dung quản trị rủi ro bảo hiểm phi nhân thọ ................................. 14 1.3.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản trị rủi ro ........................................... 18
iv 1.4. Cơ sở thực tiễn và bài học kinh nghiệm về quản trị rủi ro áp dụng cho Bảo Minh Thái Nguyên ................................................................ 23 1.4.1. Tình hình quản trị rủi ro bảo hiểm phi nhân thọ tại công ty Bảo hiểm PVI ............................................................................................. 23 1.4.2. Tình hình quản trị rủi ro bảo hiểm phi nhân thọ tại Tổng Công ty Bảo hiểm Bảo Việt .............................................................................. 25 1.4.3. Bài học kinh nghiệm về quản trị rủi ro áp dụng cho Bảo Minh Thái Nguyên ........................................................................................ 27 Chương 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................. 29 2.1. Câu hỏi nghiên cứu ............................................................................. 29 2.2. Phương pháp nghiên cứu .................................................................... 29 2.2.1. Chọn điểm nghiên cứu ........................................................................ 29 2.2.2. Thu thập số liệu ................................................................................... 29 2.2.3. Phương pháp tổng hợp số liệu ............................................................ 29 2.2.4. Phương pháp phân tích thông tin ........................................................ 30 2.3. Hệ thống các chỉ tiêu nghiên cứu........................................................ 33 2.3.1. Chỉ tiêu trích lập dự phòng nghiệp vụ bảo hiểm................................. 33 2.3.2. Chỉ tiêu tỷ lệ bồi thường ..................................................................... 33 2.3.3. Chỉ tiêu thay đổi doanh thu phí bảo hiểm thuần ................................. 34 Chương 3. THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ RỦI RO BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ TẠI CÔNG TY BẢO MINH THÁI NGUYÊN ....... 35 3.1. Giới thiệu chung về Bảo Minh Thái Nguyên ..................................... 35 3.1.1. Sơ lược về Tổng công ty cổ phần Bảo Minh ...................................... 35 3.1.2. Quá trình hình thành và phát triển của Công ty Bảo Minh Thái Nguyên .... 35 3.1.3. Cơ cấu tổ chức và nhân sự của Bảo Minh Thái Nguyên .................... 36 3.1.4. Tình hình kinh doanh của Bảo Minh Thái Nguyên ............................ 39 3.2. Thực trạng quản trị rủi ro bảo hiểm phi nhân thọ tại Công ty Bảo Minh Thái Nguyên .............................................................................. 41
v 3.2.1. Thiết lập bối cảnh tại Bảo Minh Thái Nguyên ................................... 41 3.2.2. Nhận diện rủi ro tại Bảo Minh Thái Nguyên ...................................... 48 3.2.3. Phân tích và đánh giá rủi ro ................................................................ 50 3.2.4. Xử lý rủi ro bảo hiểm phi nhân thọ ..................................................... 59 3.3. Đánh giá hoạt động quản trị rủi ro tại công ty bảo hiểm Bảo Minh Thái Nguyên .............................................................................. 60 3.3.1. Điểm mạnh .......................................................................................... 60 3.3.2. Điểm yếu ............................................................................................. 61 Chương 4. MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN TRỊ RỦI RO BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ TẠI CÔNG TY BẢO MINH THÁI NGUYÊN ...................................... 65 4.1. Quan điểm - định hướng - Mục tiêu của Công ty Bảo Minh Thái Nguyên đến năm 2020 ........................................................................ 65 4.1.1. Quan điểm của Công ty Bảo Minh Thái Nguyên về việc hoàn thiện quản trị rủi ro bảo hiểm phi nhân thọ ........................................ 65 4.1.2. Định hướng phát triển của Công ty Bảo Minh Thái Nguyên đến năm 2020 ............................................................................................. 66 4.1.3. Mục tiêu phát triển của Công ty Bảo Minh Thái Nguyên đến năm 2020 ..................................................................................................... 67 4.2. Một số giải pháp hoàn thiện công tác quản trị rủi ro bảo hiểm phi nhân thọ tại Công ty Bảo Minh Thái Nguyên..................................... 68 4.2.1. Tăng cường hoạt động thiết lập bối cảnh và nhận diện rủi ro ............ 68 4.2.2. Hoàn thiện hoạt động phân tích và đánh giá rủi ro bảo hiểm phi nhân thọ ............................................................................................... 69 4.2.3. Hoàn thiện các hoạt động tài trợ rủi ro bảo hiểm phi nhân thọ .......... 70 4.2.4. Xây dựng bộ phận quản trị rủi ro ........................................................ 71 4.2.5. Xây dựng văn hóa quản trị rủi ro trong doanh nghiệp ........................ 71 4.3. Kiến nghị để thực hiện giải pháp ........................................................ 72
vi 4.3.1. Kiến nghị với Bảo Minh Thái Nguyên ............................................... 72 4.3.2. Kiến nghị với Tổng công ty cổ phần Bảo Minh ................................. 74 4.3.3. Kiến nghị với cơ quan quản lý nhà nước ............................................ 74 KẾT LUẬN .................................................................................................... 77 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 78 PHỤ LỤC ....................................................................................................... 79
vii DANH MỤC BẢNG Bảng 3.1: Cơ cấu nhân sự theo giới tính ................................................... 38 Bảng 3.2: Cơ cấu lao động theo độ tuổi .................................................... 38 Bảng 3.3: Cơ cấu lao động theo trình độ học vấn ..................................... 39 Bảng 3.4: Tình hình sản xuất kinh doanh của Bảo Minh Thái Nguyên giai đoạn 2013 - 2016 ............................................................... 40 Bảng 3.5: Phân cấp trong giải quyết bồi thường của chi nhánh Bảo Minh Thái Nguyên .................................................................... 47 Bảng 3.6: Tỷ lệ bồi thường theo nghiệp vụ tại Công ty Bảo Minh Thái Nguyên giai đoạn 2014 - 2016 ......................................... 54 Bảng 3.7: Chi phí đề phòng hạn chế tổn thất của Công ty Bảo hiểm Bảo Minh giai đoạn 2013 - 2016 .............................................. 60
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Để có thể tồn tại và phát triển trong tình hình cạnh tranh khốc liệt như hiện nay, bất kỳ một doanh nghiệp nào cũng phải kiện toàn bộ máy nhân sự, phát triển và chú trọng đầu tư tới chất lượng các yếu tố đầu vào cũng như các sản phẩm đầu ra của doanh nghiệp mình. Sự biến động không ngừng của môi trường kinh doanh vừa là cơ hội và là thách thức của doanh nghiệp và quản trị rủi ro đang là cốt lõi của quản trị doanh nghiệp và là hướng đi bền vững cho các doanh nghiệp trong tương lai. Các doanh nghiệp bảo hiểm đều có chung đặc thù là kinh doanh rủi ro, chuyển giao rủi ro vì vậy việc quản trị rủi ro là việc làm bắt buộc đối với doanh nghiệp và việc quản trị rủi ro hiệu quả sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến sự sống còn, tồn tại hay phát triển của doanh nghiệp bảo hiểm. Đối với các doanh nghiệp bảo hiểm nước ngoài, công tác quản trị rủi ro đặc biệt được quan tâm và thực hiện thực sự nghiêm túc, còn đối với các doanh nghiệp bảo hiểm Việt Nam, công tác quản trị rủi ro tại các doanh nghiệp bảo hiểm chưa được lưu tâm, hệ thống quản trị rủi ro còn đang bị bỏ ngỏ chưa được đầu tư xây dựng một cách chuyên nghiệp nên dẫn đến vẫn còn nhiều trường hợp trục lợi bảo hiểm dẫn đến hiệu quả kinh doanh chưa tốt như mong muốn. Trải qua 14 năm gây dựng và và phát triển, Công ty Bảo Minh Thái Nguyên đã đạt được nhiều thành tựu đáng kể, để có được những thành quả đó, đội ngũ lãnh đạo và cán bộ công ty đã phấn đấu không ngừng nghỉ, và trong những kết quả đạt được đó không thể không kể đến vai trò của công tác quản trị rủi ro. Tuy nhiên, do vẫn còn đặt doanh thu lên hàng đầu nên hoạt động quản trị rủi ro của công ty vẫn chưa thực sự được quan tâm và hệ thống vẫn chưa hoạt động hiệu quả như mong muốn, xuất phát từ thực trạng quản trị rủi ro tại công ty và mong muốn đóng góp một số giải pháp
2 nhằm giúp công ty có những chuyển hướng tích cực trong công tác quản trị rủi ro, tôi xin lựa chọn đề tài “Quản trị rủi ro bảo hiểm phi nhân thọ tại Công ty Bảo Minh Thái Nguyên” làm đề tài nghiên cứu. 2. Mục tiêu nghiên cứu 2.1. Mục tiêu chung Trên cơ sở nêu ra những vấn đề lý luận về quản trị rủi ro bảo hiểm phi nhân thọ, luận văn phân tích thực trạng quản trị rủi ro bảo hiểm phi nhân thọ tại công ty Bảo Minh Thái Nguyên, tìm ra những nguyên nhân ảnh hưởng đến hiệu quả kinh doanh, quá trình quản trị rui ro tại đơn vị và từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản trị rủi ro bảo hiểm phi nhân thọ tại công ty. 2.2. Mục tiêu cụ thể - Làm rõ cơ sở lý luận về quản trị rủi ro trong các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ nói chung và tại Công ty bảo hiểm Bảo Minh nói riêng. - Đánh giá thực trạng quản trị rủi ro đối với hoạt động kinh doanh bảo hiểm phi nhân thọ tại Công ty Bảo Minh Thái Nguyên. - Tìm ra những nguyên nhân ảnh hưởng đến hoạt động quản trị rủi ro tại Công ty. - Đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện quản trị rủi ro bảo hiểm phi nhân thọ tại Công ty Bảo Minh Thái Nguyên đến năm 2020. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài 3.1. Đối tượng nghiên cứu: Quản trị rủi ro hoạt động kinh doanh bảo hiểm phi nhân thọ của Công ty Bảo Minh Thái Nguyên. 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Thời gian nghiên cứu: từ năm 2013 đến 2016. - Không gian: Công ty Bảo Minh Thái Nguyên. - Nội dung: Đánh giá thực trạng quản trị rủi ro đối với hoạt động kinh doanh bảo hiểm phi nhân thọ của Công ty Bảo Minh Thái Nguyên; những nhân
3 tố tác động đến quản tri rủi ro bảo hiểm phi nhân thọ tại Công ty Bảo Minh Thái Nguyên; đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện quản trị rủi ro bảo hiểm phi nhân thọ tại Công Bảo Minh Thái Nguyên đến năm 2020. 4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài Trên cơ sở nghiên cứu một cách có hệ thống các khái niệm và thực tiễn hoạt động quản trị rủi ro trong lĩnh vực kinh doanh bảo hiểm phi nhân thọ, luận văn sẽ làm rõ hơn nhận thức về tính cấp thiết của quản trị rủi ro trong thực tiễn hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ. Nghiên cứu bài học kinh nghiệm của các doanh nghiệp trong nước về quá trình quản trị rủi ro trong kinh doanh để từ đó vận dụng vào doanh nghiệp. Luận văn phân tích thực trạng quản trị rủi ro bảo hiểm phi nhân thọ tại Công ty Bảo Minh Thái Nguyên trong thời gian qua. Trên cơ sở đó đánh giá được những kết quả và đưa ra những nguyên nhân gây ra hạn chế trong công tác quản trị rủi ro bảo hiểm phi nhân thọ từ đó có những giải pháp phù hợp làm hoàn thiện hơn cho công tác quản trị rủi ro tại Công ty. 5. Bố cục của luận văn Nội dung nghiên cứu ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Danh mục tài liệu tham khảo, luận văn được trình bày làm 04 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản trị rủi ro bảo hiểm phi nhân thọ. Chương 2: Phương pháp nghiên cứu. Chương 3: Phân tích thực trạng quản trị rủi ro bảo hiểm phi nhân thọ tại Công ty Bảo Minh Thái Nguyên. Chương 4: Một số giải pháp hoàn thiện công tác quản trị rủi ro bảo hiểm phi nhân thọ tại Công ty Bảo Minh Thái Nguyên.
4 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ 1.1. Khái niệm và vai trò của bảo hiểm phi nhân thọ 1.1.1. Khái niệm bảo hiểm phi nhân thọ Bảo hiểm là một thuật ngữ xuất hiện từ rất lâu trong lịch sử phát triển của nhân loại, nhưng do tính chất đặc biệt của loại hình này mà đến nay vẫn chưa có một khái niệm thống nhất về bảo hiểm. Các chuyên gia bảo hiểm đều thống nhất cho rằng một định nghĩa bảo hiểm đầy đủ về bảo hiểm cần phải có quỹ bảo hiểm - quỹ tiền tệ chung nhằm xử lý các biến cố, chuyển giao rủi ro và kết hợp số đông các đơn vị, cá thể cùng tham gia chịu cùng mức rủi ro như nhau. Có rất nhiều khái niệm về bảo hiểm. Theo Dennis Kessler, "bảo hiểm là sự đóng góp của số đông vào sự bất hạnh của số ít." Còn theo Monique Gaullier, "bảo hiểm là một nghiệp vụ qua đó, một bên là người được bảo hiểm cam đoan trả một khoản tiền gọi là phí bảo hiểm thực hiện mong muốn để cho mình hoặc để cho người thứ ba trong trường hợp xảy ra rủi ro sẽ nhận được một khoản đền bù các tổn thất được trả bởi một bên khác: đó là người bảo hiểm. Người bảo hiểm nhận trách nhiệm đối với toàn bộ rủi ro và đền bù các thiệt hại theo các phương pháp của thống kê." Các định nghĩa trên hoặc quá thiên về góc độ xã hội, hoặc quá thiên về góc độ kinh tế, ít nhiều cũng còn thiếu sót, chưa phải là một khái niệm bao quát, hoàn chỉnh. Nói một cách chính xác, bảo hiểm là một dịch vụ tài chính, dựa trên cơ sở tính toán khoa học, áp dụng biện pháp huy động nhiều người, nhiều đơn vị cùng tham gia xây dựng quỹ bảo hiểm bằng tiền để bồi thường thiệt hại về tài chính do tài sản hoặc tính mạng của người được bảo hiểm gặp phải tai nạn rủi ro bất ngờ. Tập đoàn bảo hiểm AIG (Mỹ) định nghĩa: “Bảo hiểm là một cơ chế, theo cơ chế này, một người, một doanh nghiệp hay một tổ
5 chức chuyển nhượng rủi ro cho công ty bảo hiểm, công ty đó sẽ bồi thường cho người được bảo hiểm các tổn thất thuộc phạm vi bảo hiểm và phân chia giá trị thiệt hại giữa tất cả những người được bảo hiểm”. Theo Luật kinh doanh bảo hiểm của Việt Nam (ban hành ngày 09/12/2000) thì “kinh doanh bảo hiểm là hoạt động của doanh nghiệp bảo hiểm nhằm mục đích sinh lợi, theo đó doanh nghiệp bảo hiểm chấp nhận rủi ro của người được bảo hiểm, trên cơ sở bên mua bảo hiểm đóng phí bảo hiểm để doanh nghiệp bảo hiểm trả tiền bảo hiểm cho người thụ hưởng hoặc bồi thường cho người được bảo hiểm khi xảy ra sự kiện bảo hiểm." Như vậy, để có một khái niệm chung nhất về bảo hiểm, chúng ta có thể đưa ra định nghĩa: “Bảo hiểm là một sự cam kết bồi thường của người bảo hiểm với người được bảo hiểm hoặc bên thứ ba về những thiệt hại, tổn thất của đối tượng được bảo hiểm do các rủi ro đã được thỏa thuận gây ra với điều kiện rủi ro đó thuộc phạm vi bảo hiểm và người được bảo hiểm đã nộp một khoản tiền gọi là phí bảo hiểm theo đúng thời gian quy định của người bảo hiểm”. Căn cứ vào nguồn gốc rủi ro được bảo hiểm thì bảo hiểm được chia làm hai loại: Bảo hiểm nhân thọ và bảo hiểm phi nhân thọ. Bảo hiểm nhân thọ là loại nghiệp vụ bảo hiểm cho trường hợp người được bảo hiểm sống hoặc chết. Bảo hiểm phi nhân thọ được sử dụng như một khái niệm tổng hợp mang ý nghĩa hàm chứa tất cả các nghiệp vụ bảo hiểm thiệt hại (bảo hiểm tài sản, bảo hiểm trách nhiệm dân sự) và các nghiệp vụ bảo hiểm con người không thuộc bảo hiểm nhân thọ (bảo hiểm tai nạn, bảo hiểm bệnh tật, ốm đau...). Theo Luật Kinh doanh bảo hiểm Việt Nam thì thuật ngữ bảo hiểm phi nhân thọ được hiểu như sau: Bảo hiểm phi nhân thọ là nghiệp vụ bảo hiểm tài sản, bảo hiểm trách nhiệm dân sự và các nghiệp vụ bảo hiểm khác không thuộc bảo hiểm nhân thọ.
6 Luận văn này chỉ nghiên cứu và phân tích loại hình bảo hiểm phi nhân thọ 1.1.2. Đặc điểm của bảo hiểm phi nhân thọ Nhìn chung bảo hiểm phi nhân thọ có những đặc điểm sau: - Bảo hiểm phi nhân thọ chỉ bảo hiểm cho những rủi ro mang tính thiệt hại mà không mang tính tiết kiệm như bảo hiểm nhân thọ. Có nghĩa là chỉ khi xảy ro rủi ro thì người được bảo hiểm mới được bồi thường bảo hiểm, khoản phí bảo hiểm mà người được bảo hiểm đã đóng không được trả lại nếu như không có rủi ro và không được coi như là một khoản tiết kiệm. - Bảo hiểm phi nhân thọ thường có thời gian bảo hiểm ngắn thường là dưới 1 năm, có những nghiệp vụ bảo hiểm có thời gian bảo hiểm chỉ là vài tháng, vài ngày hoặc vài giờ như bảo hiểm hàng hóa, bảo hiểm du lịch hay bảo hiểm tai nạn hành khách khác với loại hình bảo hiểm nhân thọ là thời gian hợp đồng có thể kéo dài tới 10 - 15 năm. - Bảo hiểm con người bảo hiểm phi nhân thọ áp dụng phương pháp phân chia theo tỷ lệ trong khi bảo hiểm nhân thọ là phương pháp tồn tích, nguyên nhân là do thời hạn bảo hiểm của bảo hiểm nhân thọ là ngắn. - Đối tượng bảo hiểm phi nhân thọ rất đa dạng bao gồm: Bảo hiểm tài sản, Bảo hiểm kỹ thuật và Bảo hiểm con người. - Bảo hiểm phi nhân thọ khó xác định hiệu quả kinh doanh. Do việc bồi thường chỉ diễn ra khi có rủi ro xẩy ra gây tổn thất. Trong suốt thời hạn hiệu lực của hợp đồng bảo hiểm rủi ro có thể xẩy ra cũng có thể không xẩy ra, vì vậy khó có thể đánh giá hiệu quả kinh doanh của sản phẩm ngay khi bán mà chỉ có thể đánh giá sau khi hợp đồng hết thời hạn hiệu lực. 1.1.3. Vai trò của bảo hiểm phi nhân thọ Là một công cụ tài chính để đối phó với những khó khăn do rủi ro gây ra, bảo hiểm phi nhân thọ có vai trò to lớn đối với không chỉ cá nhân, tổ chức mà toàn thể xã hội nói chung.
7 - Bảo hiểm phi nhân thọ góp phần ổn định đời sống kinh tế, tinh thần cho các cá nhân, tổ chức không may gặp phải rủi ro. Điều này được thể hiện thông qua nguyên tắc bồi thường tổn thất trong bảo hiểm, điều này càng có ý nghĩa lớn khi những rủi ro xảy ra với mức độ và phạm vi lớn thì ý nghĩa của bảo hiểm càng được nhân lên nhiều lần. - Tạo nguồn vốn thúc đẩy tăng trưởng kinh tế: Do có sự đảo ngược trong chu kỳ kinh doanh nên các doanh nghiệp bảo hiểm luôn sẵn có một nguồn vốn nhàn rỗi, điều này là do các doanh nghiệp bảo hiểm thu phí bảo hiểm trước từ khách hàng nhưng có thể sau 1 hay vài tháng mới xảy ra sự kiện bảo hiểm phải bồi thường, trong khoảng thời gian đó các doanh nghiệp bảo hiểm sẽ đầu tư lại vốn ra thị trường để thu lợi nhuận. - Góp phần ổn định sản xuất kinh doanh cho doanh nghiệp: Các rủi ro luôn xảy đến bất ngờ và không ai lường trước được, với các doanh nghiệp sản xuất nếu gặp phải rủi ro chắc chắn sẽ bị thiệt hại về vật chất, nếu không có bảo hiểm thì những tổn thất đó sẽ bị tính vào chi phí kinh doanh và chắc chắn điều này sẽ đẩy giá của sản phẩm tăng lên. Khi đó nếu giữ nguyên giá thì doanh nghiệp sẽ bị mất một phần lợi nhuận nhưng nếu tăng giá thì sẽ ảnh hưởng đến lợi thế cạnh tranh. Trong trường hợp này rõ ràng bảo hiểm là một tấm lá chắn cực kỳ tốt cho các doanh nghiệp bởi chỉ cần bỏ ra một khoản phí nhỏ nhưng lợi ích mà nó mang lại vô cùng hữu hiệu. - Giúp ngăn ngừa, hạn chế tổn thất, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống của con người: Để giảm bớt những rủi ro, tổn thất mang lại cho đối tượng được bảo hiểm cũng như là tăng lợi nhuận cho công ty, các doanh nghiệp bảo hiểm thường xuyên thực hiện các biện pháp để đề phòng, ngăn ngừa rủi ro xảy đến như kết hợp với các cơ quan quản lý nhà nước thực hiện các biện pháp tuyên truyền ý thức cho người dân về biện pháp phòng tránh tai nạn an toàn lao động, xây dựng thêm các biển báo và các con đường lánh nạn để giảm bớt tai nạn giao thông, tư vấn và hỗ trợ tài
8 chính để xây dựng và thực hiện các phương án phòng cháy, chữa cháy, tiêm chủng và chăm sóc y tế cộng đồng… - Góp phần thúc đẩy giao lưu kinh tế giữa trong nước và nước ngoài: Nhờ hình thức tái bảo hiểm giữa các doanh nghiệp nội và doanh nghiệp ngoại mà thị trường bảo hiểm trong và ngoài nước có quan hệ giao lưu, tương tác lẫn nhau, điều này sẽ góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế nước nhà. - Tạo thêm công ăn việc làm cho người lao động góp phần ổn định đời sống xã hội: Với sự phát triển của ngành bảo hiểm cũng như sự xuất hiện và ra đời của nhiều doanh nghiệp bảo hiểm thì kéo theo đó là nhu cầu về lượng nhân sự khá lớn. Điều này góp phần làm giảm tỷ lệ thất nghiệp và góp phần ổn định đời sống xã hội. 1.1.4. Phân loại bảo hiểm phi nhân thọ Theo tiêu thức dựa trên đối tượng bảo hiểm, bảo hiểm phi nhân thọ được chia thành bảo hiểm tài sản, bảo hiểm trách nhiệm dân sự và bảo hiểm con người phi nhân thọ. 1.1.4.1. Bảo hiểm tài sản Đối tượng được bảo hiểm là tài sản nên loại hình bảo hiểm này có những đặc điểm: - Số tiền bảo hiểm bị giới hạn bởi giá trị thực tế của tài sản: Điều này có nghĩa khi xảy ra sự cố gây tổn thất người được bảo hiểm sẽ được bồi thường tối đa số tiền bảo hiểm bằng giá trị thực tế của tài sản tài thời điểm mua bảo hiểm. - Với mỗi sự kiện bảo hiểm thì số tiền bồi thường trong mọi trường hợp không được vượt quá số tiền bảo hiểm và không được vượt quá tổn thất thực tế do mỗi sự cố bảo hiểm gây ra. - Áp dụng nguyên tắc đồng bảo hiểm: nguyên tắc này được áp dụng khi đối tượng được bảo hiểm tham gia nhiều hợp đồng bảo hiểm với nhiều công
9 ty bảo hiểm khác nhau thì khi xảy ra tổn thất, các doanh nghiệp bảo hiểm sẽ phân chia tỷ lệ bồi thường theo tỷ lệ trách nhiệm mà họ đảm nhận. - Áp dụng nguyên tắc thế quyền: xảy ra đối với sự xuất hiện của bên thứ ba gây ra thiệt hại về tài sản. Theo nguyên tắc này, sau khi bồi thường công ty bảo hiểm có quyền hợp pháp thay thế người được bảo hiểm đòi bên thứ ba có lỗi bồi hoàn trách nhiệm, tuy nhiên điều này không được áp dụng với trường hợp bên thứ ba là con cái, vợ/chồng, cha/mẹ của người được bảo hiểm. 1.1.4.2. Bảo hiểm trách nhiệm dân sự Là loại hình bảo hiểm có đối tượng là trách nhiệm pháp lý phát sinh bồi thường bằng trách nhiệm dân sự. Bảo hiểm trách nhiệm dân sự có đặc điểm: - Bảo hiểm trách nhiệm dân sự có đối tượng bảo hiểm là trách nhiệm dân sự của người được bảo hiểm với bên thứ ba theo quy định. Điều này có thể hiểu là trách nhiệm phải bồi thường thiệt hại về tài sản, kỹ thuật, con người cho bên thứ ba do lỗi của người tham gia bảo hiểm. - Đối tượng được bảo hiểm đối với loại hình này là người tham gia bảo hiểm nhưng người được hưởng lợi hay nói khác là người thụ hưởng là bên thứ ba khác. - Khi xảy ra sự kiện bảo hiểm, bên thứ ba chỉ được hưởng số tiền bồi thường không vượt quá số tiền bảo hiểm, nếu những tổn thất rủi ro gây ra vượt quá số tiền bảo hiểm thì bên người được bảo hiểm phải tự chịu. 1.1.1.3. Bảo hiểm con người phi nhân thọ Loại hình bảo hiểm này vừa mang tính bảo hiểm con người vừa mang tính bảo hiểm phi nhân thọ nên có những đặc điểm sau: - Nó mang đầy đủ các đặc điểm bảo hiểm con người có đối tượng bảo hiểm là sức khỏe, tính mạng, tuổi thọ hoặc liên quan đến cuộc sống của con người. - Có thời hạn bảo hiểm ngắn thường là dưới 1 năm. - Không áp dụng nguyên tắc trùng bảo hiểm: Có nghĩa là đối tượng được bảo hiểm có thể tham gia bảo hiểm tại nhiều công ty bảo hiểm khác
10 nhau, khi xẩy ra sự kiện tổn thất thì sẽ được các công ty bảo hiểm chi trả bồi thường số tiền thực tế phát sinh mà không bị chia theo tỷ lệ trách nhiệm. 1.2. Rủi ro trong bảo hiểm phi nhân thọ 1.2.1. Khái niệm rủi ro trong bảo hiểm phi nhân thọ Theo quan điểm truyền thống thì rủi ro là những điều bất trắc xảy ra không lường trước được và gây ra thiệt hại cho con người còn theo quan điểm hiện đại thì rủi ro là những bất trắc có thể đo lường được, vừa mang tính tính cực vừa mang tính tiêu cực. Rủi ro trong kinh doanh bảo hiểm phi nhân thọ là những bất trắc có thể đo lường được, vừa mang tính tích cực và vừa mang tính tiêu cực, nó vừa tăng thêm khả năng kiếm lời cho doanh nghiệp nhưng cũng tích tụ thêm rủi ro cho chính doanh nghiệp đó. Rủi ro luôn bao gồm hai yếu tố đặc trưng đó là rủi ro thuần túy và rủi ro suy đoán, rủi ro thuần túy là loại rủi ro mà khi xảy ra nó luôn mang đến sự thiệt hại còn rủi ro suy đoán thì ngoài việc mang đến tổn thất nó còn mang đến cơ hội kiếm lời cho doanh nghiệp. Doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm là tổ chức dựa vào rủi ro để hoạt động, dựa vào rủi ro mà kiếm lợi nhuận, việc tìm hiểu bản chất, nguồn gốc của rủi ro sẽ giúp doanh nghiệp nhận định được, lường trước một phần những nguy cơ có thể xảy ra và kiểm soát rủi ro tốt hơn và giúp cho hoạt động quản trị rủi ro hiệu quả hơn. 1.2.2. Các loại rủi ro trong bảo hiểm phi nhân thọ Dựa vào các yếu tố tác động đến từ môi trường rủi ro trong bảo hiểm phi nhân thọ được chia làm hai loại đó là rủi ro bên trong và rủi ro bên ngoài: a. Rủi ro bên trong doanh nghiệp phi nhân thọ Là một doanh nghiệp kinh doanh rủi ro, chuyển giao rủi ro nên các công ty bảo hiểm luôn phải đối diện với những rủi ro kinh doanh và có mức độ rủi ro cao hơn so với những doanh nghiệp khác. Ngoài những rủi
11 ro mà doanh nghiệp gặp phải từ môi trường kinh doanh do cạnh tranh, khách hàng, đối thủ… mang đến thì còn có những rủi ro tiềm ẩn trong chính nội bộ của doanh nghiệp như cấu trúc hoạt động của doanh nghiệp, quy trình quản trị rủi ro. Rủi ro trong hoạt động kinh doanh bảo hiểm gốc: Chu trình kinh doanh bảo hiểm gốc là một chuỗi các hoạt động nghiệp vụ được diễn ra liên tục, trong suốt các quá trình đó xảy ra, doanh nghiệp bảo hiểm có thể sẽ gặp phải rủi ro ngay từ khâu đánh giá cấp đơn bảo hiểm, hoặc xa hơn là giám định, bồi thường, giải quyết khiếu nại cho khách hàng. Hơn nữa, nghiệp vụ kinh doanh bảo hiểm gốc là nguồn thu chủ yếu của bất kỳ doanh nghiệp bảo hiểm nào và nó là cơ sở cho hoạt động tái bảo hiểm diễn ra, vì vậy mức độ gặp phải rủi ro trong nghiệp vụ bảo hiểm gốc sẽ ảnh hưởng rất lớn đến hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp không chỉ trong năm kinh doanh mà còn ảnh hưởng đến cả những năm về sau và ảnh hưởng tới toàn bộ hoạt động kinh doanh của cả công ty, vì vậy doanh nghiệp cần phải có những biện pháp đề phòng và kiểm soát rủi ro đề tránh tổn thất về tài chính cũng như sử dụng nguồn lực của doanh nghiệp có hiệu quả. Rủi ro tái bảo hiểm: Tái bảo hiểm là hoạt động chia, sẻ, phân tán một phần rủi ro từ doanh nghiệp bảo hiểm gốc sang doanh nghiệp tái bảo hiểm. Đây là một công cụ đắc lực cho các doanh nghiệp nhằm kiểm soát rủi ro của các hợp đồng bảo hiểm đã ký kết, các rủi ro, điều khoản, quy định mà doanh nghiệp bảo hiểm dự định ký kết, đảm bảo rủi ro mà doanh nghiệp nắm giữ không vượt quá khả năng kiểm soát của doanh nghiệp. Rủi ro tái bảo hiểm bao gồm: Rủi ro về kỹ thuật hợp đồng như điều kiện, điều khoản của hợp đồng tái bảo hiểm chưa tương thích với các điều kiện, điều khoản phát sinh của các hợp đồng bảo hiểm gốc; không xác định đúng mức giữ lại của doanh nghiệp; các rủi ro phát sinh từ đàm phán tái bảo hiểm; bỏ quên, bỏ sót các hợp đồng bảo hiểm (các rủi ro) khi tác nghiệp của nhân viên tái bảo hiểm...