Luận văn Thạc sĩ Quản trị nhân lực: Nâng cao chất lượng đội ngũ điều dưỡng viên tại Bệnh viện Tai Mũi Họng Trung ương

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:158

Thêm vào BST

Báo xấu

8
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn "Nâng cao chất lượng đội ngũ điều dưỡng viên tại Bệnh viện Tai Mũi Họng Trung ương" được hoàn thành với mục tiêu nhằm phân tích làm rõ thực trạng về nâng cao chất lượng đội ngũ điều dưỡng viên Bệnh viện Tai Mũi Họng Trung ương và rút ra những ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân, từ đó tìm biện pháp khắc phục; đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ điều dưỡng viên tại Bệnh viện Tai Mũi Họng Trung ương.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản trị nhân lực: Nâng cao chất lượng đội ngũ điều dưỡng viên tại Bệnh viện Tai Mũi Họng Trung ương

TRƢỜNG ĐẠI HỌC CÔNG ĐOÀN LÊ LIÊN HƢƠNG NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG ĐỘI NGŨ ĐIỀU DƢỠNG VIÊN TẠI BỆNH VIỆN TAI MŨI HỌNG TRUNG ƢƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ NH N LỰC MÃ SỖ: 8 34 04 04 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. TRẦN THỊ BẢO KHANH HÀ NỘI, NĂM 2022
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn thạc sĩ “Nâng cao chất lượng đội ngũ điều dưỡng viên tại Bệnh viện Tai Mũi Họng Trung ương” là công trình nghiên cứu độc lập do tác giả thực hiện dưới sự hướng dẫn của TS. Trần Thị Bảo Khanh. Luận văn chưa được công bố trong bất cứ công trình nghiên cứu nào. Các số liệu, nội dung được trình bày trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng, hợp lệ và đảm bảo tuân thủ các quy định về bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ. Tôi xin chịu trách nhiệm về toàn bộ nội dung của luận văn thạc sĩ. Tác giả luận văn Lê Liên Hƣơng
LỜI CẢM ƠN Lời đầu tiên học viên xin gửi lời cảm ơn tới Ban giám hiệu, các Thầy giáo, Cô giáo và nhất là các Thầy Cô giáo khoa Sau đại học Trường Đại học Công Đoàn đã trang bị cho học viên nhiều kiến thức và đã tạo điều kiện tốt nhất cho học viên thực hiện đề tài này. Học viên xin được cảm ơn chân thành sâu sắc Tiến sĩ Trần Thị Bảo Khanh - Giáo viên hướng dẫn trực tiếp đã chỉ bảo tận tình và giúp đỡ học viên trong suốt quá trình từ lựa chọn đề tài, nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Cũng xin gửi lời cảm ơn tới Ban lãnh đạo và cán bộ, nhân viên Bệnh viện Tai Mũi Họng Trung ương đã giúp đỡ tận tình trong việc thu thập số liệu, tư liệu và tham gia những ý kiến quí báu trong quá trình nghiên cứu thực tế. Trong quá trình thực hiện đề tài, còn có những hạn chế chủ quan và khách quan, do đó không tránh khỏi những thiếu sót, tôi rất mong nhận được sự nhận xét và đóng góp ý kiến của các thầy, cô giáo và độc giả để đề tài được hoàn thiện và có tính khả thi hơn nữa. Xin trân trọng cảm ơn!
MỤC LỤC Lời cam đoan Lời cảm ơn Mục lục Danh mục các chữ viết tắt Danh mục bảng, sơ đồ MỞ ĐẦU............................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................... 1 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đề đề tài ........................................ 3 3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................... 5 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.................................................................... 5 5. Phương pháp nghiên cứu.................................................................................. 5 6. Đóng góp của đề tài.......................................................................................... 6 7. Kết cấu nội dung luận văn................................................................................ 7 Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG ĐỘI NGŨ ĐIỀU DƢỠNG VIÊN TRONG BỆNH VIỆN CÔNG LẬP .................................. 8 1.1. Một số khái niệm cơ bản............................................................................. 8 1.1.1. Bệnh viện công lập ..................................................................................... 8 1.1.2. Điều dưỡng viên ......................................................................................... 9 1.1.3. Chất lượng điều dưỡng viên ..................................................................... 12 1.1.4. Nâng cao chất lượng đội ngũ điều dưỡng viên trong Bệnh viện công lập14 1.2. Các yếu tố cấu thành và tiêu chí đánh giá chất lƣợng đội ngũ điều dƣỡng viên trong Bệnh viện công lập ............................................................. 14 1.2.1. Các yếu tố cấu thành ................................................................................ 14 1.2.2. Các tiêu chí đánh giá chất lượng .............................................................. 16 1.3. Các hoạt động nâng cao chất lƣợng đội ngũ điều dƣỡng viên tại Bệnh viện công lập ..................................................................................................... 19 1.3.1. Xây dựng hệ thống tiêu chuẩn chức danh điều dưỡng viên..................... 19 1.3.2. Lập kế hoạch về đội ngũ điều dưỡng viên ............................................... 20
1.3.3. Tuyển dụng và sử dụng điều dưỡng viên ................................................. 21 1.3.4. Đào tạo và bồi dưỡng điều dưỡng viên .................................................... 23 1.3.5. Đánh giá điều dưỡng viên ........................................................................ 25 1.3.6. Đãi ngộ điều dưỡng viên .......................................................................... 27 1.3.7. Giáo dục chính trị, tư tưởng, đạo đức, tác phong nghề nghiệp................ 27 1.3.8. Chăm sóc và bảo vệ sức khỏe .................................................................. 29 1.4. Các nhân tố ảnh hƣởng đến chất lƣợng đội ngũ điều dƣỡng viên tại Bệnh viện công lập ........................................................................................... 29 1.4.1. Các nhân tố bên trong Bệnh viện công lập .............................................. 29 1.4.2. Các nhân tố bên ngoài Bệnh viện công lập .............................................. 31 1.5. Kinh nghiệm nâng cao chất lƣợng đội ngũ điều dƣỡng viên của một số Bệnh viện công lập và bài học rút ra cho Bệnh viện Tai Mũi Họng Trung ƣơng ....................................................................................................... 33 1.5.1. Kinh nghiệm của một số Bệnh viện ......................................................... 33 1.5.2. Bài học rút ra cho Bệnh viện Tai Mũi Họng Trung ương ....................... 35 Tiểu kết chƣơng 1 ............................................................................................. 38 Chƣơng 2. THỰC TRẠNG NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG ĐỘI NGŨ ĐIỀU DƢỠNG VIÊN TẠI BỆNH VIỆN TAI MŨI HỌNG TRUNG ƢƠNG ............... 39 2.1. Khái quát về Bệnh viện Tai Mũi Họng Trung ƣơng ............................. 39 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển ........................................................... 39 2.1.2. Một số đặc điểm ảnh hưởng đến nâng cao chất lượng đội ngũ điều dưỡng viên .......................................................................................................... 41 2.1.3. Kết quả hoạt động giai đoạn 2018-2020 .................................................. 47 2.2. Phân tích thực trạng nâng cao chất lƣợng đội ngũ điều dƣỡng viên tại Bệnh viện Tai Mũi Họng Trung ƣơng ...................................................... 50 2.2.1. Xây dựng hệ thống tiêu chuẩn chức danh công việc ............................... 50 2.2.2. Lập kế hoạch về đội ngũ điều dưỡng viên ............................................... 64 2.2.3. Tuyển dụng và sử dụng điều dưỡng viên ................................................. 67 2.2.4. Đào tạo và bồi dưỡng điều dưỡng viên .................................................... 75
2.2.5. Đánh giá điều dưỡng viên ........................................................................ 83 2.2.6. Đãi ngộ điều dưỡng viên .......................................................................... 86 2.2.7. Công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, đạo đức, tác phong nghề nghiệp . 94 2.2.8. Chăm sóc và bảo vệ sức khỏe .................................................................. 98 2.3. Đánh giá thực trạng nâng cao chất lƣợng đội ngũ điều dƣỡng viên tại Bệnh viện Tai Mũi Họng Trung ƣơng ............................................................ 99 2.3.1. Ưu điểm .................................................................................................... 99 2.3.2. Những hạn chế và nguyên nhân ............................................................. 102 Tiểu kết chƣơng 2 ........................................................................................... 105 Chƣơng 3. GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG ĐỘI NGŨ ĐIỀU DƢỠNG VIÊN TẠI BỆNH VIỆN TAI MŨI HỌNG TRUNG ƢƠNG ............. 106 3.1. Mục tiêu, phƣơng hƣớng nâng cao chất lƣợng đội ngũ điều dƣỡng viên tại Bệnh viện Tai Mũi Họng Trung ƣơng ............................................ 106 3.1.1. Mục tiêu.................................................................................................. 106 3.1.2. Phương hướng ........................................................................................ 107 3.2. Một số giải pháp nâng cao chất lƣợng đội ngũ điều dƣỡng viên tại Bệnh viện Tai Mũi Họng Trung ƣơng .......................................................... 109 3.2.1. Hoàn thiện tiêu chuẩn vị trí công việc điều dưỡng viên ........................ 109 3.2.2. Xây dựng kế hoạch nhân lực dài hạn ..................................................... 112 3.2.3. Nâng cao chất lượng tuyển dụng và hiệu quả sử dụng nhân lực ........... 114 3.2.4. Tăng cường đào tạo và bồi dưỡng điều dưỡng viên .............................. 118 3.2.5. Hoàn thiện đánh giá điều dưỡng viên .................................................... 122 3.2.6. Hoàn thiện đãi ngộ điều dưỡng viên ...................................................... 126 3.2.7. Tăng cường giáo dục chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống .................. 132 3.2.8. Chăm sóc sức khỏe, bảo đảm an toàn lao động cho điều dưỡng viên ........... 135 Tiểu kết chƣơng 3 ........................................................................................... 140 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .................................................................... 141 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO........................................................... 143 PHỤ LỤC
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT BHYT Bảo hiểm y tế BHXH Bảo hiểm xã hội TB Trung bình
DANH MỤC BẢNG, SƠ ĐỒ Bảng 2.1: Cơ cấu đội ngũ điều dưỡng viên theo giới tính, độ tuổi giai đoạn 2018-2020 ...........................................................................................45 Bảng 2.2: Cơ cấu đội ngũ điều dưỡng viên theo trình độ chuyên môn và thâm thiên công tác năm 2020 .....................................................................46 Bảng 2.3: Chức năng nhiệm vụ của điều dưỡng viên ........................................51 Bảng 2.4: Đánh giá công tác xây dựng hệ thống tiêu chuẩn chức danh ............71 Bảng 2.5: Kế hoạch điều dưỡng viên tại Bệnh viện Tai Mũi Họng Trung ương giai đoạn 2018-2020..................................................................66 Bảng 2.6: Kết quả tuyển mộ điều dưỡng viên ...................................................68 Bảng 2.7: Kết quả tuyển dụng điều dưỡng viên năm 2018-2020 ......................69 Bảng 2.8: Đánh giá công tác tuyển dụng đội ngũ điều dưỡng viên ...................70 Bảng 2.9: Nhu cầu đào tạo, bồi dưỡng điều dưỡng viên ...................................75 Bảng 2.10: Chi phí đào tạo, bồi dưỡng điều dưỡng viên ...................................76 Bảng 2.11: Đánh giá công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ điều dưỡng viên.....77 Bảng 2.12: Cơ cấu đội ngũ điều dưỡng viên theo trình độ chuyên môn và thâm thiên công tác giai đoạn 2018-2020 ..........................................78 Bảng 2.13: Đánh giá về kiến thức chuyên môn đội ngũ điều dưỡng viên .........79 Bảng 2.14: Đánh giá về kỹ năng nghiệp vụ đội ngũ điều dưỡng viên...............80 Bảng 2.15: Đánh giá kỹ năng thực hiện nhiệm vụ đội ngũ điều dưỡng viên ...82 Bảng 2.16: Kết quả đánh giá thực hiện công việc của điều dưỡng viên............85 Bảng 2.17: Đánh giá về tiền lương, phụ cấp lương dành cho điều dưỡng viên ....88 Bảng 2.18: Bảng xét điểm hệ số thành tích để tính thưởng cho điều dưỡng viên .....................................................................................................90 Bảng 2.19: Đánh giá về hành vi, thái độ, phẩm chất, đạo đức đội ngũ điều dưỡng viên ..........................................................................................97 Sơ đồ 2.1: Cơ cấu tổ chức tại Bệnh viện Tai Mũi Họng Trung ương ...............43
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Cùng với sự phát triển xã hội, nhu cầu chăm sóc sức khỏe của mỗi chúng ta cũng được nâng cao, y tế trở thành một lĩnh vực được quan tâm nhiều hơn bao giờ hết, mỗi nhân viên y tế trở thành trung tâm cho sự phát triển ngành y tế, họ trực tiếp mang lại cho mỗi chúng ta niềm tin vào một dịch vụ chăm sóc sức khỏe chất lượng cao. Cũng giống như bất kỳ tổ chức nào, một Bệnh viện muốn tồn tại và phát triển luôn phải tận dụng triệt để, kết hợp hài hòa các nguồn lực của đơn vị mình nhằm mục đích đáp ứng yêu cầu khám chữa bệnh của nhân dân trên toàn địa bàn. Các yếu tố như: trang thiết bị y tế, cơ sở vật chất, vốn đầu tư,... rất quan trọng, nhưng một yếu tố mang tính quyết định, chi phối các nguồn lực đó chính là nguồn nhân lực, là sức mạnh, trình độ, tâm huyết của toàn thể các cán bộ viên chức Bệnh viện nói chung cũng như những người điều dưỡng viên nói riêng. Tại Bệnh viện, điều dưỡng viên giữ vai trò nòng cốt trong hệ thống điều trị, chăm sóc sức khỏe đối với bệnh nhân. Với nhiệm vụ hỗ trợ cho các y, bác sĩ theo dõi, chuẩn đoán, điều trị, chăm sóc và phục hồi sức khỏe cho bệnh nhân trong suốt quá trình khám, chữa bệnh, điều dưỡng viên là người đầu tiên tiếp xúc với người bệnh khi vào viện; là người trực tiếp hướng dẫn bệnh nhân sử dụng các trang thiết bị y tế, theo dõi hướng dẫn phác đồ điều trị, tư vấn và chăm sóc về thể chất, tinh thần cho người bệnh và cũng là người cuối cùng hướng dẫn người bệnh làm các thủ tục xuất viện, tự chăm sóc phục vụ sức khỏe tại gia. Dịch vụ chăm sóc của điều dưỡng trực tiếp tác động vào chất lượng điều trị, giảm tỷ lệ mắc bệnh, giảm biến chứng và tử vong cho người bệnh. Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), cơ cấu định biên chuẩn về tỷ lệ bác sĩ trên điều dưỡng viên là 1/4, nghĩa là cứ 01 bác sĩ thì cần có 04 điều dưỡng viên, còn theo quy định của Bộ Y tế Việt Nam là 1/3,5. Điều đó nói lên tầm quan trọng của đội ngũ điều dưỡng viên trong các Bệnh viện.
2 Tại các nước phát triển Anh, Mỹ, Canada,... cũng như các nước đang phát triển như Thái Lan, Philippines, Malaysia,…vai trò của điều dưỡng viên ngày càng được coi trọng và nâng cao. Nhiều quốc gia, nhất là các quốc gia đang trong giai đoạn già hóa dân số, nghề điều dưỡng và các điều dưỡng viên luôn được đề cao và là nghề đang được kính trọng nhất hiện nay. Tại Việt Nam, từ lâu nghề điều dưỡng viên đã được quan tâm, đặc biệt là trong các Bệnh viện, đội ngũ điều dưỡng viên đã không ngừng được bổ sung và phát triển. Tuy nhiên, cho đến nay tỷ lệ điều dưỡng viên trong các Bệnh viện mới chỉ đạt trung bình từ 1,5-1,8 điều dưỡng viên/1 bác sĩ, như vây so với mục tiêu và tiêu chuẩn mà Tổ chức Y tế thế giới khuyến cáo vẫn còn một khoảng cách khá xa mới có thế đạt được. Một điều đáng quan tâm là chất lượng đội ngũ điều dưỡng viên chưa đáp ứng được yêu cầu đặt ra. Theo thống kê của Bộ Y tế, đến nay chưa đến 4% số điều dưỡng viên trong các bệnh viên công lập có trình độ cao đẳng trở lên. Hầu hết các điều dưỡng viên mới chỉ thực hiện được đầy đủ những Y lệnh điều trị, mà chưa có thời gian chăm sóc toàn diện cho bệnh nhân theo đúng quy trình và phác đồ đặt ra. Do thiếu điều dưỡng viên, một số bệnh viên phải hợp đồng thuê người bên ngoài không có chuyên môn để chăm bệnh bệnh nhân. Để phát triển đội ngũ điều dưỡng viên, đặc biệt là nâng cao chất lượng cho đội ngũ điều dưỡng viên, trên thế giới và Việt Nam đã có những công trình nghiên cứu khoa học đề cập đến đội ngũ điều dưỡng viên. Tuy nhiên, cũng mới dừng lại ở các chính sách, chủ trương ở tầm vĩ mô hoặc khai thác ở một góc độ, khía cạnh cụ thể, chứ chưa đề cập cụ thể vào một đơn vị, Bệnh viện cụ thể nào. Bệnh viện Tai Mũi Họng Trung ương là Bệnh viện lớn, thuộc top đầu của cả nước, cũng không thuộc trường hợp ngoại lệ. Sau nhiều năm nỗ lực phát triển, đến nay chỉ mới 31,6% điều dưỡng viên có trình độ cao đẳng, số có trình độ sau đại học chỉ chiếm 0,5% trên toàn bộ điều dưỡng viên. Điều này còn cách xa so với các nước trong khu vực Đông Nam Á và các nước đang
3 phát triển, tại đây trình độ của điều dưỡng viên ít nhất phải đạt từ cấp độ cao đẳng trở lên. Theo số liệu thống kê của Bệnh viện Tai Mũi Họng Trung ương, mỗi ngày Bệnh viện đón trung bình 800 bệnh nhân (cả nội trú và ngoại trú), trong khi toàn Bệnh viện chỉ có khoảng 200 điều dưỡng viên. Như vậy, bình quân mỗi điều dưỡng viên phải chăm sóc ít nhất 4 bệnh nhân, chưa kể số lưu trú tại Bệnh viện. Điều đó gây áp lực lớn và tình trạng quá tải đối với Bệnh viện. Là cán bộ đang công tác tại Bệnh viện Tai Mũi Họng Trung ương, trước thực trạng và bất cập nêu trên, qua nghiên cứu lý luận và khảo sát, nghiên cứu thực tế, tác giả đã lựa chọn đề tài: “Nâng cao chất lượng đội ngũ điều dưỡng viên tại Bệnh viện Tai Mũi Họng Trung ương” làm đề tài luận văn thạc sĩ ngành Quản trị nhân lực. 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đề đề tài Nâng cao chất lượng đội ngũ điều dưỡng viên là đề tài luôn mang tính thời sự, cấp thiết. Đã có nhiều công trình khoa học nghiên cứu về đề tài nâng cao chất lượng đội ngũ điều dưỡng viên ở các cấp độ và lĩnh vực khác nhau. Điều đó, càng thể hiện sự quan tâm và sự cần thiết nghiên cứu của vấn đề. Sau đây xin liệt kê một số những công trình tiêu biểu liên quan đến đề tài: - Nghiên cứu năng lực nghề nghiệp ở 07 lĩnh vực trên 498 điều dưỡng Phần Lan, nhóm tác giả Meretoja, Isoaho và Leino-Kilpi (2004) nhận thấy lĩnh vực mà điều dưỡng có năng lực nhất là “quản lý tình huống” (managing situations) bao gồm các hoạt động về nhận định người bệnh, lập kế hoạch chăm sóc, bảo quản trang thiết bị,... Lĩnh vực mà điều dưỡng có năng lực thấp nhất là “đảm bảo chất lượng” (ensuringquality) như đánh giá sự hài lòng của người bệnh với dịch vụ chăm sóc, áp dụng các bằng chứng khoa học vào chăm sóc, làm nghiên cứu khoa học,... Tuy nhiên, nghiên cứu này chưa nêu được các biện pháp nâng cao năng lực của điều dưỡng viên. - Tác giả Vi Nguyệt Hồ và Phạm Đức Mục (2005) đã có nghiên cứu: “Hiện trạng nguồn nhân lực điều dưỡng, thách thức và tương lai của người
4 điều dưỡng Việt Nam”. Nghiên cứu đã cho thấy vị trí và những thành tựu đạt được của đội ngũ điều dưỡng trong thời gian qua. Tác giả đã khẳng định điều dưỡng là lực lượng tạo ra sự thay đổi tích cực trong hệ thống Y tế, là một công cụ chiến lược để thực hiện chính sách công bằng y tế. Tác giả đã đưa ra những giải pháp khá cụ thể về phát triển nguồn nhân lực điều dưỡng. Tuy vậy đề tài chỉ dừng lại ở vấn đề phát triển nguồn nhân lực điều dưỡng viên. - Đề tài cấp bộ: “Khảo sát thực trạng năng lực điều dưỡng làm việc tại một số Bệnh viện để cải tiến chương trình, phương pháp đào tạo và nâng cao hiệu quả điều trị và chăm sóc người bệnh” của chủ nhiệm đề tài Lê Thị Bình, cơ quan chủ trì đề tài- Bệnh viện Bạch Mai (2008). Các tác giả chỉ tập trung đánh giá năng lực làm việc của điều dưỡng viên, chưa có đánh giá chuyên sâu đưa ra giải pháp nâng cao năng lực điều dưỡng viên. - Tác giả Phan Quốc Hội (2014) với luận án tiến sĩ: “Thực trạng và hiệu quả can thiệp nâng cao năng lực điều dưỡng trưởng tại tỉnh Nghệ An”. Tác giả đã làm rõ những vấn đề có liên quan đến điều dưỡng, làm rõ mô hình quản lý điều dưỡng, năng lực quản lý điều dưỡng. Qua đó, tác giả đã đánh giá hiệu quả can thiệp nâng cao năng lực của điều dưỡng trưởng tại một Bệnh viện nghiên cứu năm 2011-2013. Kết quả nghiên cứu cho thấy, năng lực quản lý của điều dưỡng trưởng tại các Bệnh viện còn nhiều thiếu hụt so với yêu cầu chức năng, nhiệm vụ; phần lớn điều dưỡng trưởng chưa được đào tạo bài bản các kiến thức, kỹ năng quản lý; làm việc theo kinh nghiệm, học hỏi người đi trước. Vì vậy, cần có giải pháp can thiệp việc nâng cao năng lực quản lý điều dưỡng góp phần cải thiện chất lượng chăm sóc người bệnh. Tuy đã có nhiều đề tài nghiên cứu về nâng cao chất lượng đội ngũ điều dưỡng viên ở nhiều Bệnh viện, nhưng chưa có đề tài nào nghiên cứu về đội ngũ điều dưỡng viên tại Bệnh viện Tai Mũi Họng Trung ương ở khía cạnh phát triển hay nâng cao chất lượng cho đội ngũ điều dưỡng viên này. Vì vậy, đề tài “Nâng cao chất lượng đội ngũ điều dưỡng viên tại Bệnh viện Tai Mũi
5 Họng Trung ương” là đề tài nghiên cứu có tính độc lập, cấp thiết có ý nghĩa cả về mặt lý luận và thực tiễn. 3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục tiêu Nghiên cứu đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ điều dưỡng viên tại Bệnh viện Tai Mũi Họng Trung ương. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để thực hiện được mục tiêu nêu trên, đề tài hướng thực hiện 3 nhiệm vụ sau: Một là, hệ thống hóa cơ sở lý luận về nâng cao chất lượng đội ngũ điều dưỡng viên trong Bệnh viện công lập. Hai là, phân tích làm rõ thực trạng về nâng cao chất lượng đội ngũ điều dưỡng viên Bệnh viện Tai Mũi Họng Trung ương và rút ra những ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân, từ đó tìm biện pháp khắc phục. Ba là, đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ điều dưỡng viên tại Bệnh viện Tai Mũi Họng Trung ương. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Nâng cao chất lượng đội ngũ điều dưỡng viên trong Bệnh viện công lập. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Về nội dung: Nâng cao chất lượng đội ngũ điều dưỡng viên tại Bệnh viện Tai Mũi Họng Trung ương. - Về không gian: tại Bệnh viện Tai Mũi Họng Trung ương. - Về thời gian: Nghiên cứu các dữ liệu, số liệu liên quan đến thực trạng nâng cao chất lượng đội ngũ điều dưỡng viên tại Bệnh viện Tai Mũi Họng Trung ương giai đoạn (2018 – 2020) và giải pháp đến năm 2025. 5. Phƣơng pháp nghiên cứu Trong luận văn có sử dụng một số phương pháp nghiên cứu khoa học sau:
6 - Phương pháp khảo cứu tài liệu: Thu thập các tài liệu, dữ liệu liên quan đến điều dưỡng viên, phát triển, nâng cao chất lượng điều dưỡng viên trong các Bệnh viện, đặc biệt là Bệnh viện công lập. - Phương pháp thống kê: Thống kê, tập hợp, xây dựng các sơ đồ, bảng, biểu,…biểu thị các số liệu minh họa cho việc phân tích, tổng hợp các kết quả liên quan đến hoạt động nâng cao chất lượng đội ngũ điều dưỡng viên tại Bệnh viện Tai Mũi Họng Trung ương. - Phương pháp phân tích: Phân tích các thông tin, tài liệu, dữ liêu, bóc tách làm rõ về định tính, định lượng những hoạt động nâng cao chất lượng điều dưỡng viên trong Bệnh viện, các nhân tố ảnh hưởng đến các hoạt động đó, rút ra các ưu điểm, hạn chế, nguyên nhân. - Phương pháp tổng hợp: Tổng hợp kết quả phân tích tạo thành bức tranh tổng thể các hoạt động nâng cao chất lượng đội ngũ điều dưỡng viên trong Bệnh viện cùng các nhân tố ảnh hưởng đến thực trạng đó. - Phương pháp điều tra xã hội học: + Khảo sát điều tra bằng phiếu: Thiết kế phiếu hỏi dành cho 2 nhóm đối tượng điều dưỡng viên và bệnh nhân, cụ thể: 50 phiếu dành cho điều dưỡng viên, 100 phiếu dành cho bệnh nhân về các vấn đề liên quan đến chất lượng và nâng cao chất lượng điều dưỡng viên tại Bệnh viện Tai Mũi Họng Trung ương, thu thập xử lý số liệu thông qua Excel, các phương pháp thống kê phục vụ cho phân tích và tổng hợp các vấn đề nghiên cứu. + Phỏng vấn: phỏng vấn 10 cán bộ quản lý tại các bộ phận, đơn vị trực thuộc Bệnh viện Tai Mũi Họng Trung ương về các vấn đề liên quan đến chất lượng và nâng cao chất lượng đội ngũ điều dưỡng viên nhằm thẩm định các kết quả khảo sát, nghiên cứu. 6. Đóng góp của đề tài 6.1. Về lý luận Hệ thống và phát triển thêm cơ sở lý luận về chất lượng và nâng cao chất lượng đội ngũ điều dưỡng viên, trong đó làm rõ thêm về các yếu tố cấu
7 thành, nội dung các hoạt động nâng cao và các nhân tố ảnh hưởng đến nâng cao chất lượng đội ngũ điều dưỡng viên trong các Bệnh viện công lập. 6.2. Về thực tiễn - Đã nghiên cứu thực tiễn, kinh nghiệm nâng cao chất lượng đội ngũ điều dưỡng viên của một số Bệnh viện công lập từ đó rút ra những bài học cho Bệnh viện Tai Mũi Họng Trung ương. - Đã áp dụng các phương pháp nghiên cứu khoa học làm sáng tỏ thực trạng nâng cao chất lượng đội ngũ điều dưỡng viên trong Bệnh viện công lập, cụ thể tại Bệnh viện Tai Mũi Họng Trung ương. Các kết luận tại Bệnh viện này có thể đáp dụng cho các Bệnh viện công lập khác có quy mô, tính chất tương đồng. - Đã đề xuất được một số giải pháp có tính khả thi, có thể sử dụng để xây dựng các chính sách nâng cao chất lượng đội ngũ điều dưỡng viên cho Bệnh viện Tai Mũi Họng Trung ương trong giai đoạn 2021-2025. 7. Kết cấu nội dung luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục, nội dung của luận văn được kết cấu thành 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về nâng cao chất lượng đội ngũ điều dưỡng viên trong Bệnh viện công lập. Chương 2: Thực trạng nâng cao chất lượng đội ngũ điều dưỡng viên tại Bệnh viện Tai Mũi Họng Trung ương. Chương 3: Giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ điều dưỡng viên tại Bệnh viện Tai Mũi Họng Trung ương.
8 Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ N NG CAO CHẤT LƢỢNG ĐỘI NGŨ ĐIỀU DƢỠNG VIÊN TRONG BỆNH VIỆN CÔNG LẬP 1.1. Một số khái niệm cơ bản 1.1.1. Bệnh viện công lập Hiện nay, Bệnh viện được hiểu là cơ sở Y tế trong khu vực dân cư bao gồm giường bệnh, đội ngũ cán bộ có trình độ kỹ thuật được tổ chức thành các khoa, phòng với các trang thiết bị, cơ sở hạ tầng thích hợp để thực hiện việc chăm sóc, nuôi dưỡng cung cấp các dịch vụ Y tế cho người bệnh. Bệnh viện là nơi thực hiện các chẩn đoán và điều trị các bệnh, nơi thực hiện các hoạt động chăm sóc sức khỏe, nơi đào tạo và tiến hành nghiên cứu y học. Theo các tài liệu của Tổ chức Y tế Thế giới năm 1957, Bệnh viện được hiểu theo nghĩa rộng hơn “Bệnh viện là một bộ phận không thể tách rời của một tổ chức xã hội và Y tế, chức năng của nó là chăm sóc sức khỏe toàn diện cho nhân dân, cả phòng bệnh và chữa bệnh, dịch vụ ngoại trú của Bệnh viện phải vươn tới cả gia đình và môi trường cư trú. Bệnh viện còn là trung tâm đào tạo đội ngũ điều dưỡng viên và nghiên cứu y học”. Hệ thống Bệnh viện gồm một số loại hình Bệnh viện trong có Bệnh viện công lập đóng vai trò quan trọng. Chữ “công” trong thuật ngữ Bệnh viện công lập, theo Từ điển tiếng Việt có nghĩa là “công cộng”, “của cộng đồng”. Vậy có thể được hiểu Bệnh viện công lập là những Bệnh viện của chung, của toàn dân, của cộng đồng. Nói cách khác đây là Bệnh viện của nhà nước và do nhà nước quản lý. “Bệnh viện công lập là cơ sở Y tế do cơ quan Nhà nước có thẩm quyền thành lập, hoạt động chủ yếu bằng nguồn Ngân sách Nhà nước, có chức năng khám chữa bệnh, cung cấp các dịch vụ Y tế nhằm mục tiêu bảo đảm bảo sức khỏe cho nhân dân” [4, Tr.8]. “Bệnh viện công lập là những Bệnh viện do Nhà nước sở hữu, quản lý và kiểm soát”. Theo Tài liệu Nguyên lý quản lý Bệnh viện – Đại học Y tế
9 Công cộng. “Bệnh viện công lập là Bệnh viện thuộc quyền sở hữu của Nhà nước nhằm để phục vụ cho lợi ích cộng đồng là chăm sóc sức khỏe cho nhân dân, nguồn kinh phí hoạt động do nhà nước cấp theo kế hoạch hàng năm và được phép thu một phần viện phí theo quy định của Nhà nước” [5, tr.2]. Theo quan điểm của tác giả, xuất phát từ việc nhà nước thực hiện chức năng cung ứng dịch vụ công- việc cung ứng này thông qua các Đơn vị sự nghiệp công. Đơn vị sự nghiệp công là những đơn vị do Nhà nước thành lập thực hiện cung cấp các dịch vụ xã hội công cộng và các dịch vụ nhằm duy trì sự hoạt động bình thường của các ngành kinh tế quốc dân. Các đơn vị này hoạt động trong các lĩnh vực: Y tế, Giáo dục & Đào tạo, Khoa học… Khi đó với chức năng cung cấp các loại hình dịch vụ Y tế, đơn vị sự nghiệp công đây xác định là các Bệnh viện công lập. Như vậy, Bệnh viện công lập là những đơn vị sự nghiệp công thực hiện cung cấp dịch vụ Y tế cho xã hội và thực hiện các nghiệp vụ chuyên môn về Y tế theo quy định và hoạt động dưới sự quản lý kiểm soát của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền. Những đặc điểm hoạt động Bệnh viện công lập giống những đặc điểm của đơn vị sự nghiệp công và gắn với đặc thù của Bệnh viện, nơi cung cấp dịch vụ Y tế cho xã hội. Việc tìm hiểu, nghiên cứu nội hàm khái niệm “Bệnh viện công lập” giúp chúng ta hiểu được cơ chế quản lý nhân sự nói chung và đội ngũ điều dưỡng viên nói riêng. Đặc biệt là các chính sách, cơ chế của Nhà nước đối với đơn vị “sự nghiệp có thu”, đơn vị “tự chủ” về tài chính, nhân sự. Điều này có ảnh hưởng rất lớn đến các hoạt động nâng cao chất lượng điều dưỡng viên sau này. 1.1.2. Điều dưỡng viên Ngày nay, điều dưỡng đã được công nhận là một nghề nghiệp độc lập trong hệ thống y tế, cùng cộng tác với các bác sĩ, dược sỹ, kỹ thuật viên và các thành phần trong hệ thống y tế để cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe cho cá nhân, gia đình, cộng đồng và xã hội. Cùng với sự phát triển của nền y học thế giới, ngày nay điều dưỡng cũng được phát triển thành các lĩnh vực chuyên môn theo từng lĩnh vực trong hệ thống
10 y tế. Sự phát triển này nhằm đáp ứng nhu cầu điều trị và chăm sóc cho người bệnh theo từng lĩnh vực chuyên sâu. Song hành cùng các chuyên ngành trong hệ thống y tế thì tại các trường đào tạo cũng đã xây dựng những chương trình đào tạo riêng biệt để đáp ứng nhu cầu về nguồn nhân lực cho từng lĩnh vực đó. Hiện tại chương trình đào tạo điều dưỡng đa khoa là phổ biến nhất, sau khi người điều dưỡng tốt nghiệp chương trình này có thể tham gia các khóa học đào tạo chuyên môn cho từng lĩnh vực để trở thành các điều dưỡng chuyên ngành, như:điều dưỡng răng hàm mặt, điều dưỡng gây mê hồi sức, điều dưỡng mắt,... Điều dưỡng viên tại các Bệnh viện công lập được hiểu là người phụ trách công tác điều dưỡng, chăm sóc sức khỏe, kiểm tra tình trạng bệnh nhân, kê toa thuốc và các công việc khác để phục vụ cho quá trình chăm sóc sức khỏe ban đầu cho đến phục hồi, trị liệu cho bệnh nhân tại các Bệnh viện công lập. Điều dưỡng viên là những người có nền tảng khoa học cơ bản về điều dưỡng, đáp ứng các tiêu chuẩn hiện hành của nhà nước [3, Tr.4]. Ở Việt Nam trước đây, người điều dưỡng được gọi là “Y tá”, có nghĩa là người phụ tá, hỗ trợ cho các bác sĩ trong việc điều trị, chăm sóc, theo dõi sức khỏe của bệnh nhân, trước, trong và sau điều trị. Ngày nay, điều dưỡng đã được xem là một nghề độc lập trong hệ thống y tế, do đó, người làm công tác điều dưỡng được gọi là điều dưỡng viên. Người điều dưỡng hiện có nhiều cấp bậc, trình độ và đã được quy định rất cụ thể và chi tiết trong hệ thống ngạch bậc viên chức theo văn bản quy định của liên Bộ Y tế và Bộ Nội vụ: Thông tư số 26/2015/TTLT-BYT- BNV ngày 07/10/2015 Quy định mã số, tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp điều dưỡng, hộ sinh, kỹ thuật y. Theo đó, điều dưỡng viên được phân thành các loại hạng như sau: Điều dưỡng viên, Điều dưỡng hạng II, Điều dưỡng hạng III, Điều dưỡng hạng IV. Mỗi loại hạng đều có những chức năng, nhiệm vụ khác nhau. Căn cứ vào khái niệm, chức năng và nhiệm vụ của điều dưỡng viên có thể rút ra một số đặc điểm của điều dưỡng viên như sau: Thứ nhất, về trình độ chuyên môn nghiệp vụ: điều dưỡng viên làm việc theo y lệnh của bác sĩ điều trị và sự phân công của điều dưỡng phụ trách hoặc trưởng
11 khoa điều dưỡng. Thực hiện các kỹ thuật điều dưỡng cơ bản và một số kỹ thuật điều dưỡng phức tạp của chuyên khoa. Do đó, để trở thành điều dưỡng viên của Bệnh viện công lập, người điều dưỡng viên phải trải qua quá trình học tập tại các cơ sở đào tạo, phải nắm vững những kiến thức và kỹ năng cần thiết như: Các kỹ thuật điều dưỡng cơ bản và kiến thức một số kỹ thuật điều dưỡng chuyên khoa; Các quy trình chăm sóc người bệnh; Quy trình vận hành, bảo quản, bảo dưỡng một số máy móc và trang thiết bị cơ bản thuộc chuyên khoa; Kiến thức, kỹ năng về chăm sóc sức khỏe ban đầu và vệ sinh, phòng chống dịch bệnh;... Thứ hai, về công việc tại Bệnh viện công lập: điều dưỡng hiện nay được coi là một nghề trong xã hội, có nhiệm vụ chăm sóc bệnh nhân, góp phần nâng cao chất lượng chẩn đoán và điều trị tại Bệnh viện công lập và quá trình phục hồi sức khỏe sau điều trị để người bệnh đạt tới chất lượng cuộc sống ngày càng tốt hơn. Do đó, điều dưỡng viên phải thường xuyên tiếp xúc, chăm sóc, trò chuyện, giải thích, động viên,... người bệnh cũng như người nhà của bệnh nhân; thường xuyên phải sứ dụng những công cụ, dụng cụ y tế. Vì thế mà người điều dưỡng viên cũng thường xuyên phải tiếp xúc với mầm bệnh, những rủi ro có thể có trong quá trình làm việc. Trong các Bệnh viện, điều dưỡng viên có các vai trò sau: - Vai trò thực hành: điều dưỡng viên thể hiện vai trò thực hành thông qua việc áp dụng quy trình điều dưỡng như: Nhận định bệnh nhân; chẩn đoán điều dưỡng; lập kế hoạch chăm sóc; thực hiện chăm sóc theo kế hoạch, đánh giá người bệnh sau khi thực hiện chăm sóc. - Vai trò lãnh đạo: điều dưỡng viên sử dụng kỹ năng lãnh đạo trong nhiều hoàn cảnh khi thực hiện nhiệm vụ. Tại Bệnh viện công lập, điều dưỡng viên chủ động giúp đỡ người bệnh để đáp ứng các nhu cầu cơ bản khi họ yêu cầu hoặc thực hiện các công việc chăm sóc điều trị cùng bác sĩ cho người bệnh. Nhiều khi người bệnh cản trở việc thực hiện, điều dưỡng viên cần phát huy vai trò lãnh đạo bằng cách thuyết phục, giải thích để họ cộng tác trong quá trình điều trị bệnh để mau chóng khỏi bệnh. Tại cộng đồng, điều dưỡng
12 viên giúp đỡ người bệnh cô đơn, một gia đình, hoặc cụm dân cư để thay đổi các hành vi liên quan đến sức khỏe. Điều dưỡng viên cần sử dụng các văn bản dưới luật, các chiến dịch, các công trình dịch vụ công cộng hướng về sức khỏe, các dự án hỗ trợ,... để làm tốt vai trò lãnh đạo. - Vai trò truyền đạt: điều dưỡng viên sử dụng quy trình dạy và học để đào tạo học sinh, sinh viên, nhân viên mới giúp họ trở thành đội ngũ kế thừa có kiến thức, kỹ năng và đạo đức điều dưỡng. Đồng thời, tích cực tham gia vào việc bảo vệ và phát triển nghề nghiệp. - Vai trò nghiên cứu: người điều dưỡng đồng thời cũng thực hiện các hoạt động nghiên cứu khoa học. Thông qua các công trình nghiên cứu để xác định các kết quả của chăm sóc điều dưỡng và mang lại các bằng chứng khoa học thực tiễn từ đó rút kinh nghiệm và cải thiện chất lượng chăm sóc. 1.1.3. Chất lượng điều dưỡng viên Chất lượng xét theo nghĩa rộng là mức độ đáp ứng yêu cầu đặt ra của đối tượng quan tâm. Chất lượng nguồn nhân lực nói chung và chất lượng điều dưỡng viên, được hiểu là trạng thái nhất định của nguồn nhân lực thể hiện mối quan hệ giữa các yếu tố cấu thành nên bản chất bên trong của nguồn nhân lực. Đó là các yếu tố phản ánh trình độ, kiến thức, kỹ năng và thái độ của người lao động trong quá trình làm việc [5, tr.13]. Đề cập về chất lượng nguồn nhân lực người ta thường xem xét dưới 2 góc độ chất lượng nguồn nhân lực cá nhân và chất lượng nguồn nhân lực tập thể hay tổng thể đội ngũ nhân lực: Chất lượng nguồn nhân lực tập thể/tổng thể: thể hiện thông qua chất lượng nguồn nhân lực cá nhân được cấu trúc trong môi liên kết gắn bó, tác động lẫn nhau trong một tổ chức nhất định hay cơ cấu tổ chức. Thường được phản ánh trên 3 phương diện: Số lượng nhân lực, chất lượng nhân lực và cơ cấu đội ngũ nhân lực đáp ứng yêu cầu đặt ra, cụ thể: Chất lượng nhân lực là trạng thái nhất định của nguồn nhân lực thể hiện