Luận văn Thạc sĩ Tài chính ngân hàng: Các nhân tố ảnh hưởng đến rủi ro thanh khoản của các ngân hàng thương mại tại Việt Nam

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:92

Thêm vào BST

Báo xấu

18
lượt xem 10
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn Thạc sĩ Tài chính ngân hàng "Các nhân tố ảnh hưởng đến rủi ro thanh khoản của các ngân hàng thương mại tại Việt Nam" với mục đích đánh giá các nhân tố ảnh hưởng đến rủi ro thanh khoản của các ngân hàng thương mại tại Việt Nam. Qua đó, bài nghiên cứu nhằm đề xuất một số hàm ý chính sách cho các ngân hàng thương mại Việt Nam trong việc quản trị rủi ro thanh khoản.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Tài chính ngân hàng: Các nhân tố ảnh hưởng đến rủi ro thanh khoản của các ngân hàng thương mại tại Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH PHẠM QUỲNH ANH CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN RỦI RO THANH KHOẢN CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI TẠI VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành: Tài chính ngân hàng Mã số chuyên ngành: 8 34 02 01 Thành phố Hồ Chí Minh - Năm 2023
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH PHẠM QUỲNH ANH CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN RỦI RO THANH KHOẢN CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI TẠI VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành: Tài chính ngân hàng Mã số chuyên ngành: 8 34 02 01 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN THỊ HỒNG VINH Thành phố Hồ Chí Minh - Năm 2023
i LỜI CAM ĐOAN Tác giả xin cam đoan bài luận văn với đề tài “Các nhân tố ảnh hưởng đến rủi ro thanh khoản của các ngân hàng thương mại tại Việt Nam” là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của chính tác giả. Các số liệu sử dụng trong luận văn đều có nguồn gốc rõ ràng và đã được công bố theo đúng quy định. Các tài liệu tham khảo trong luận văn đã được tác giả trích dẫn đầy đủ. Tôi xin cam đoan rằng các kết quả của nghiên cứu này là trung thực, khách quan và phù hợp với thực tiễn tại Việt Nam. Kết quả nghiên cứu của luận văn này chưa từng được công bố ở bất kỳ bài nghiên cứu nào khác. Đồng thời, luận văn này được sự góp ý và hướng dẫn của TS Nguyễn Thị Hồng Vinh để hoàn thiện luận văn và cho ra kết quả nghiên cứu. TP. HCM, ngày ….. tháng ….. năm 2023 Học viên Phạm Quỳnh Anh
ii LỜI CẢM ƠN Trước hết tôi xin gửi lời cảm ơn trân trọng đến toàn thể Quý Thầy Cô đã giảng dạy, truyền đạt kiến thức và kinh nghiệm cho tôi, cũng như các Thầy Cô quản lý thuộc Khoa Sau Đại học của Trường Đại học Ngân hàng TP.HCM đã hỗ trợ tôi trong toàn bộ thời gian học tập và nghiên cứu. Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành và sự tri ân đến TS Nguyễn Thị Hồng Vinh, cô đã trực tiếp hướng dẫn, định hướng nghiên cứu cũng như chỉ dạy các kiến thức và truyền đạt những kinh nghiệm quý báu, tận tình giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện luận văn này. Cảm ơn các anh/chị/em học viên lớp CH23B đã giúp đỡ, chia sẻ thông tin hữu ích với tôi trong quá trình nghiên cứu. Cuối cùng, tôi xin gửi lời cảm ơn trân trọng đến toàn thể gia đình, bạn bè và những người thân đã động viên và hỗ trợ tôi trong suốt quá trình học tập cũng như trong quá trình hoàn thành luận văn này. Xin trân trọng cảm ơn và kính chúc sức khỏe tất cả mọi người! TP. HCM, ngày ….. tháng ….. năm 2023 Học viên Phạm Quỳnh Anh
iii TÓM TẮT LUẬN VĂN Tiêu đề: Các nhân tố ảnh hưởng đến rủi ro thanh khoản của các ngân hàng thương mại tại Việt Nam. Tóm tắt: Luận văn này được tác giả thực hiện nhằm xác định, đánh giá tác động của các nhân tố đến rủi ro thanh khoản của các ngân hàng thương mại tại Việt Nam. Kết quả từ nghiên cứu là cơ sở để tác giả đề xuất một số hàm ý chính sách giúp các ngân hàng thương mại Việt Nam trong việc quản trị rủi ro thanh khoản. Mẫu nghiên cứu bao gồm 24 ngân hàng thương mại Việt Nam có niêm yết trên các sàn chứng khoán, phạm vi nghiên cứu là trong khoảng thời gian từ năm 2012 đến năm 2021. Bài luận văn này sử dụng phương pháp khe hở tài trợ (FGAP) để đo lường rủi ro thanh khoản. Đối với các nhân tố có tác động đến rủi ro thanh khoản của ngân hàng được chia thành hai nhóm, bao gồm: Nhóm các yếu tố nội tại của ngân hàng; Nhóm các yếu tố vĩ mô của nền kinh tế. Bằng phương pháp hồi quy dữ liệu bảng, kết quả của nghiên cứu cho thấy rằng rủi ro thanh khoản chịu ảnh hưởng của các yếu tố sau, đó là: Quy mô của ngân hàng, Tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu, Tỷ lệ vốn chủ sở hữu, Tỷ lệ cho vay trên tổng tài sản và Tỷ lệ lạm phát. Kết quả của luận văn này chưa tìm thấy có mối liên hệ nào giữa các nhân tố: Tỷ lệ nợ xấu, Tỷ lệ dự phòng rủi ro tín dụng và Tốc độ tăng trưởng kinh tế đến rủi ro thanh khoản ở các ngân hàng thương mại Việt Nam trong giai đoạn nghiên cứu. Dựa trên cơ sở kết quả nghiên cứu của luận văn, tác giả kết luận cho các giả thuyết đặt ra cho mô hình và đề ra một số kiến nghị, giải pháp giúp các ngân hàng thương mại Việt Nam quản trị rủi ro thanh khoản. Từ khóa: rủi ro thanh khoản, ngân hàng thương mại, khe hở tài trợ.
iv ABSTRACT Title: Factors affecting liquidity risk of commercial banks in Vietnam. Abstract: This study aims to identify and evaluate factors affecting liquidity risk of commercial banks in Vietnam, thereby proposing some policy implications for Vietnamese commercial banks to manage liquidity risk. The research sample includes 24 commercial banks listed on the Vietnam stock exchanges in the period 2012 - 2021. Liquidity risk used in this research model is measured by Financing Gap (FGAP). Factors affecting liquidity risk are divided into two groups: Internal factors và Macro factors. Through panel data regression, research has shown that the liquidity risk is affected by the following factors: Bank’s Size, Return Over Equity Ratio, Equity to Total Assets Ratio, Lending to Total Assets Ratio and Inflation Rate. The result of this study have not found a relationship between Non-performing Loans Ratio, Loan Loss Provisions Ratio, Economic Growth Rate to liquidity risk in commercial banks in Vietnam. Based on the result of this research, the author has made conclusions for the hypotheses posed for the model and proposed some recommendations to manage liquidity risk for commercial banks in Vietnam. Keywords: liquidity risk, commercial banks, funding gap.
v DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Cụm từ tiếng Anh Cụm từ tiếng Việt FEM Fixed Effects Model Mô hình hồi quy tác động cố định Feasible Generalized Least Ước lượng bình phương bé nhất FGLS Squares tổng quát GDP Gross Domestic Product Tổng sản phẩm quốc nội INF Inflation rate Tỷ lệ lạm phát Mô hình hồi quy tác động ngẫu REM Random Effects Model nhiên
vi MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ..............................................................................................................i LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................................ii TÓM TẮT LUẬN VĂN ................................................................................................. iii ABSTRACT .................................................................................................................... iv DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT .............................................................................. v DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU ................................................................................... ix DANH MỤC CÁC HÌNH ẢNH ...................................................................................... x CHƯƠNG 1. GIỚI THIỆU VỀ ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU ............................................... 1 1.1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................... 1 1.2. Mục tiêu của nghiên cứu ................................................................................... 3 1.2.1. Mục tiêu tổng quát ..................................................................................3 1.2.2. Mục tiêu cụ thể .......................................................................................3 1.3. Câu hỏi nghiên cứu ............................................................................................4 1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .....................................................................4 1.4.1. Đối tượng nghiên cứu .............................................................................4 1.4.2. Phạm vi nghiên cứu ................................................................................4 1.5. Phương pháp nghiên cứu ...................................................................................5 1.6. Ý nghĩa thực tiễn và đóng góp của đề tài ..........................................................5 1.7. Bố cục của bài nghiên cứu ................................................................................ 6 TÓM TẮT CHƯƠNG 1 ................................................................................................... 8 CHƯƠNG 2. CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN RỦI RO THANH KHOẢN CỦA NGÂN HÀNG ................................................................... 9 2.1. Khái niệm về thanh khoản và rủi ro thanh khoản .............................................9 2.1.1. Khái niệm về thanh khoản ..................................................................... 9 2.1.2. Khái niệm về rủi ro thanh khoản ......................................................... 10 2.1.3. Nguyên nhân của rủi ro thanh khoản ................................................... 10 2.2. Cơ sở lý thuyết .................................................................................................11 2.2.1. Lý thuyết cho vay thương mại và thanh khoản ................................... 11 2.2.2. Lý thuyết khả năng thay đổi .................................................................12 2.2.3. Lý thuyết thu nhập dự tính ...................................................................13
vii 2.3. Các phương pháp đo lường rủi ro thanh khoản .............................................. 13 2.3.1. Các hệ số thanh khoản ..........................................................................13 2.3.2. Khe hở tài trợ ........................................................................................15 2.3.3. Khung pháp lý về quản lý thanh khoản ngân hàng thương mại tại Việt Nam trong giai đoạn hiện nay ........................................................................ 16 2.4. Các nghiên cứu liên quan của đề tài ............................................................... 17 TÓM TẮT CHƯƠNG 2 ................................................................................................. 26 CHƯƠNG 3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ........................................................... 27 3.1. Quy trình thực hiện nghiên cứu ...................................................................... 27 3.2. Dữ liệu nghiên cứu .......................................................................................... 28 3.3. Mô hình nghiên cứu ........................................................................................ 29 3.4. Giả thuyết nghiên cứu ..................................................................................... 31 3.4.1. Nhóm các yếu tố nội tại của ngân hàng ...............................................31 3.4.2. Nhóm các yếu tố vĩ mô ........................................................................ 34 TÓM TẮT CHƯƠNG 3 ................................................................................................. 36 CHƯƠNG 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ...................................... 37 4.1. Thống kê mô tả và sự tương quan trong mô hình nghiên cứu ........................37 4.1.1. Kết quả thống kê mô tả ........................................................................ 37 4.1.2. Kết quả phân tích sự tương quan ......................................................... 45 4.2. Kết quả mô hình hồi quy ................................................................................. 46 4.2.1. Kết quả mô hình hồi quy tác động cố định (FEM) và mô hình hồi quy tác động ngẫu nhiên (REM) ........................................................................... 46 4.2.2. Kiểm định sự phù hợp giữa mô hình FEM và REM ........................... 47 4.3. Kiểm định các giả thuyết hồi quy, khuyết tật mô hình và khắc phục khuyết tật của mô hình ............................................................................................................ 48 4.3.1. Kiểm định phương sai thay đổi ............................................................48 4.3.2. Kiểm định hiện tượng tự tương quan ...................................................48 4.3.3 Khắc phục khuyết tật của mô hình lựa chọn .........................................49 4.3.4. Kiểm định các giả thuyết thống kê sau khi khắc phục khuyết tật ....... 50 4.4. Thảo luận kết quả nghiên cứu ......................................................................... 51 4.4.1. Kết quả về mô hình nghiên cứu ........................................................... 51
viii 4.4.2. Kết luận về các giả thuyết nghiên cứu .................................................51 TÓM TẮT CHƯƠNG 4 ................................................................................................. 56 CHƯƠNG 5. KẾT LUẬN VÀ MỘT SỐ HÀM Ý ........................................................ 57 CHÍNH SÁCH CHO CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM TRONG VIỆC QUẢN TRỊ RỦI RO ............................................................................................ 57 THANH KHOẢN ...........................................................................................................57 5.1. Kết luận của nghiên cứu ..................................................................................57 5.2. Một số hàm ý chính sách và các kiến nghị cho các ngân hàng thương mại Việt Nam trong việc quản trị rủi ro thanh khoản ...................................................59 5.3. Hạn chế của nghiên cứu .................................................................................. 63 5.4. Hướng nghiên cứu tiếp theo ............................................................................63 TÓM TẮT CHƯƠNG 5 ................................................................................................. 65 TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................................i PHỤ LỤC ......................................................................................................................... v
ix DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Bảng 2.1: Tóm tắt các nghiên cứu trước có liên quan đến đề tài Bảng 3.1: Mô tả và cách tính các biến độc lập trong mô hình nghiên cứu đề xuất Bảng 4.1: Thống kê mô tả các biến trong mô hình nghiên cứu Bảng 4.2: Ma trận hệ số tương quan giữa các biến độc lập trong mô hình nghiên cứu Bảng 4.3: Tổng hợp kết quả hồi quy của mô hình FEM và mô hình REM Bảng 4.4: Kết quả kiểm định Hausman Bảng 4.5: Kết quả kiểm định hiện tượng phương sai thay đổi Bảng 4.6: Kết quả kiểm định hiện tượng tự tương quan Bảng 4.7: Kết quả ước lượng mô hình bằng phương pháp FGLS Bảng 4.8: Tóm tắt các giả thuyết nghiên cứu và kết quả nghiên cứu
x DANH MỤC CÁC HÌNH ẢNH Hình 3.1: Quy trình nghiên cứu Hình 4.1. Khe hở tài trợ của các ngân hàng thương mại Việt Nam giai đoạn 2012 - 2021 Hình 4.2: Quy mô tổng tài sản của các ngân hàng thương mại Việt Nam giai đoạn 2012 - 2021 Hình 4.3: Tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu của các ngân hàng thương mại Việt Nam giai đoạn 2012 - 2021 Hình 4.4: Tỷ lệ vốn chủ sở hữu trên tổng tài sản của các ngân hàng thương mại Việt Nam giai đoạn 2012 - 2021 Hình 4.5: Tỷ lệ cho vay trên tổng tài sản của các ngân hàng thương mại Việt Nam giai đoạn 2012 - 2021 Hình 4.6: Tỷ lệ nợ xấu của các ngân hàng thương mại Việt Nam giai đoạn 2012 - 2021 Hình 4.7: Tỷ lệ dự phòng rủi ro tín dụng của các ngân hàng thương mại Việt Nam giai đoạn 2012 - 2021 Hình 4.8: Tốc độ tăng trưởng kinh tế (GDP) và Tỷ lệ lạm phát (INF) của Việt Nam giai đoạn 2012 - 2021
1 CHƯƠNG 1. GIỚI THIỆU VỀ ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU 1.1. Lý do chọn đề tài Thanh khoản là một trong những vấn đề cấp thiết hàng đầu quyết định đến sự an toàn trong hoạt động của hệ thống ngân hàng nói chung và của mỗi ngân hàng nói riêng (Đặng Văn Dân, 2015). Nền kinh tế ngày nay có xu hướng phát triển và diễn biến phức tạp hơn, vì thế vấn đề quản trị rủi ro thanh khoản của các ngân hàng thương mại sẽ càng phải đối diện nhiều hơn với những khó khăn và thách thức. Quản trị rủi ro thanh khoản tại ngân hàng nhằm hướng tới mục tiêu bảo đảm an toàn cho hoạt động không chỉ của từng ngân hàng nói riêng mà đó còn là yếu tố quyết định sống còn đối với hệ thống ngân hàng nói chung. Thị trường tài chính ngày càng lớn mạnh là nguyên nhân có thể dẫn tới việc hệ thống ngân hàng xuất hiện tình trạng “căng thẳng thanh khoản” khi mà tín dụng tăng nhanh trong khi huy động lại tăng chậm. Theo thông tin từ Ngân hàng Nhà nước, tính đến ngày 29/11/2022, tín dụng toàn nền kinh tế tăng 12,2% so với cuối năm 2021, trong khi đó số liệu về tốc độ tăng trưởng huy động vốn của ngân hàng đến cuối tháng 9/2022 chỉ tăng 4,6%. Tổng nguồn vốn ngắn hạn của ngành ngân hàng chiếm khoảng 80% nhưng 50% tổng dư nợ nền kinh tế lại là cho vay trung dài hạn, cho thấy sự chênh lệch lớn giữa kỳ hạn huy động và kỳ hạn cho vay. Điều này dẫn đến hai rủi ro cho ngành ngân hàng là rủi ro thanh khoản và rủi ro chi trả cho người gửi tiền. Rủi ro luôn là thách thức mà các ngân hàng phải đối mặt trong hoạt động kinh doanh thường ngày của ngân hàng, một trong số đó là rủi ro thanh khoản. Việc quản trị rủi ro thanh khoản sẽ càng khó khăn hơn khi nền kinh tế phải đối mặt với nhiều thách thức về thiên tai, dịch bệnh kéo dài như ngày nay. Do vậy, việc đánh giá và phân tích các nhân tố có ảnh hưởng đến rủi ro thanh khoản của các ngân hàng cần được đặc biệt quan tâm để từ đó có các biện pháp nhằm giảm thiểu rủi ro cho ngân hàng và duy trì hệ thống ngân hàng Việt Nam luôn vững mạnh. Trong lịch sử tài chính thế giới, cuộc khủng hoảng tài chính ở năm 2007 - 2008 kéo theo sự sụp đổ của một loạt các định chế tài chính đã cho thấy sự lỏng lẻo trong công tác quản lý thanh khoản của hệ thống tài chính. Theo nhận định của Ủy
2 ban giám sát ngân hàng Basel (2008) thì chính việc quan tâm chưa đúng mức đến thanh khoản ngân hàng là nguyên nhân cơ bản dẫn tới cuộc khủng hoảng tài chính thế giới ở năm 2008. Cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu trong giai đoạn năm 2007 - 2008 đã khiến cả hệ thống ngân hàng thế giới phải đối mặt với nhiều rủi ro lớn làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng thanh khoản của cả hệ thống ngân hàng cũng như ảnh hưởng đến sự phát triển nền kinh tế - xã hội của nhiều quốc gia trên thế giới mà Việt Nam cũng nằm trong số đó. Thanh khoản là một trong những yếu tố cốt lõi ảnh hưởng đến sự tồn tại của một ngân hàng bởi thanh khoản cho biết năng lực trong việc đáp ứng nhu cầu tức thời về tiền của một ngân hàng. Đặc thù của hệ thống ngân hàng là có tính dây chuyền và mức độ lan truyền của rủi ro thanh khoản là rất lớn, vì thế nếu một ngân hàng trong hệ thống có vấn đề về thanh khoản thì sẽ tác động không nhỏ đến cả hệ thống ngân hàng. Khi một ngân hàng không đáp ứng được nhu cầu về tiền của thị trường thì sẽ dẫn đến vỡ nợ hay hiện tượng mất khả năng thanh toán, từ đó có khả năng gây ra sự sụp đổ dây chuyền của các ngân hàng và thậm chí là sự suy yếu của toàn bộ hệ thống ngân hàng. Theo Eichberger và cộng sự (2005), rủi ro thanh khoản là loại rủi ro nguy hiểm nhất trong các loại rủi ro mà ngân hàng phải đối diện. Lý do là bởi rủi ro thanh khoản có khả năng đe dọa đến sự an toàn không những của từng ngân hàng riêng lẻ mà thậm chí là toàn bộ hệ thống ngân hàng. Một trong những mục tiêu cần được ưu tiên trong hoạt động quản lý và điều hành ngân hàng đó là phải đảm bảo thanh khoản cho toàn bộ hệ thống ngân hàng, khi đó rủi ro thanh khoản của ngân hàng mới được giảm xuống. Theo Niresh (2012), các ngân hàng luôn cố gắng đạt được sự hài hòa giữa vấn đề sinh lời và vấn đề thanh khoản. Việc duy trì thanh khoản quá cao có thể làm giảm cơ hội đầu tư sinh lời cho ngân hàng, tuy nhiên khi khả năng thanh khoản ở mức quá thấp sẽ là nguy cơ xảy ra rủi ro thanh khoản, ảnh hưởng đến sự tăng trưởng và ổn định của ngân hàng. Do đó, cung - cầu thanh khoản phải luôn được điều tiết cân bằng nhằm hạn chế những rủi ro tiềm ẩn trong quá trình hoạt động của ngân hàng. Theo Đặng Văn Dân (2015), quản trị rủi ro thanh khoản là công việc cần thiết nhằm duy trì sự an toàn cho hoạt động trong từng ngân hàng
3 thương mại nói riêng và cho toàn hệ thống ngân hàng nói chung. Tại Việt Nam, hệ thống ngân hàng đã trải qua nhiều cuộc cải cách và có nhiều bước tiến mới, tuy nhiên vấn đề về thanh khoản của ngân hàng vẫn là vấn đề cốt lõi cần được chú trọng hàng đầu. Trên cơ sở kế thừa kết quả của các nghiên cứu trước đã nêu trên và căn cứ vào thực tế về thực trạng hoạt động kinh doanh của các ngân hàng tại Việt Nam, tác giả nhận thấy rủi ro thanh khoản luôn là một vấn đề được quan tâm hàng đầu không chỉ trong ngành ngân hàng nói riêng mà còn đối với nền kinh tế nói chung. Để đảm bảo hoạt động của ngân hàng hiệu quả thì vấn đề về thanh khoản rất cần được quan tâm và tiếp tục nghiên cứu xuyên suốt theo từng giai đoạn của nền kinh tế. Vì vậy, tác giả chọn đề tài “Các nhân tố ảnh hưởng đến rủi ro thanh khoản của các ngân hàng thương mại tại Việt Nam” làm đề tài nghiên cứu luận văn. Điểm mới trong phạm vi nghiên cứu lần này đó là tác giả sẽ đánh giá các nhân tố và mức độ tác động của các nhân tố đến rủi ro thanh khoản của các ngân hàng thương mại Việt Nam trong giai đoạn 2012 - 2021. Từ đó, kết quả của bài luận văn nhằm đưa ra một số hàm ý chính sách trong việc quản trị rủi ro thanh khoản cho các ngân hàng. 1.2. Mục tiêu của nghiên cứu 1.2.1. Mục tiêu tổng quát Mục tiêu tổng quát của đề tài nghiên cứu là đánh giá các nhân tố ảnh hưởng đến rủi ro thanh khoản của các ngân hàng thương mại tại Việt Nam. Qua đó, bài nghiên cứu nhằm đề xuất một số hàm ý chính sách cho các ngân hàng thương mại Việt Nam trong việc quản trị rủi ro thanh khoản. 1.2.2. Mục tiêu cụ thể Trên cơ sở nghiên cứu, phân tích tổng quan các tài liệu và các nghiên cứu trước đây có liên quan đến đề tài, đồng thời căn cứ vào tình hình thực tế nghiên cứu dữ liệu tại Việt Nam, mục tiêu cụ thể của bài nghiên cứu này gồm hai mục tiêu chính như sau: Thứ nhất là, mục tiêu của bài nghiên cứu nhằm đánh giá các nhân tố nội tại của ngân hàng và các nhân tố vĩ mô của nền kinh tế có ảnh hưởng đến rủi ro thanh
4 khoản của các ngân hàng thương mại tại Việt Nam. Đồng thời, nghiên cứu nhằm làm rõ chiều hướng và mức độ tác động của các nhân tố đó đến rủi ro thanh khoản của các ngân hàng. Thứ hai là, dựa trên kết quả nghiên cứu của luận văn, tác giả đề xuất một số hàm ý chính sách liên quan đến công tác quản trị rủi ro thanh khoản cho các ngân hàng thương mại Việt Nam. 1.3. Câu hỏi nghiên cứu Từ những mục tiêu đã đề ra như trên, bài nghiên cứu nhằm giải quyết và làm rõ các câu hỏi nghiên cứu sau: Các nhân tố nào có ảnh hưởng đến rủi ro thanh khoản của các ngân hàng thương mại tại Việt Nam? Các nhân tố được đánh giá có mức độ tác động như thế nào đến rủi ro thanh khoản của các ngân hàng thương mại tại Việt Nam? Dựa trên kết quả của bài nghiên cứu, tác giả đề xuất các hàm ý chính sách nào cho các ngân hàng thương mại Việt Nam trong việc quản trị rủi ro thanh khoản? 1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 1.4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là rủi ro thanh khoản của các ngân hàng thương mại tại Việt Nam (trong đó rủi ro thanh khoản được đo lường bằng chỉ số khe hở tài trợ - FGAP) và các nhân tố ảnh hưởng đến rủi ro thanh khoản của các ngân hàng thương mại tại Việt Nam. 1.4.2. Phạm vi nghiên cứu Tác giả tiến hành thu thập và nghiên cứu số liệu trong giai đoạn từ năm 2012 đến năm 2021 của các ngân hàng thương mại tại Việt Nam. Tác giả lựa chọn giai đoạn nghiên cứu từ năm 2012 đến năm 2021 nhằm phân tích thực trạng hoạt động kinh doanh của các ngân hàng trong giai đoạn hiện nay, đặc biệt là phân tích vấn đề thanh khoản của các ngân hàng và ảnh hưởng của các yếu tố nội tại ngân hàng cũng như ảnh hưởng của chính sách vĩ mô đến vấn đề thanh khoản của các ngân hàng
5 thương mại. Giai đoạn nghiên cứu bắt đầu từ năm 2012 vì đây là thời gian các ngân hàng đang phục hồi sau cuộc khủng hoảng tài chính và là thời điểm có thể thu thập được đầy đủ số liệu từ báo cáo của các ngân hàng. Phạm vi thời gian nghiên cứu kết thúc tại năm 2021 vì đây là thời điểm có các số liệu cập nhật gần nhất và mới nhất của các ngân hàng tại thời điểm tác giả tiến hành nghiên cứu. 1.5. Phương pháp nghiên cứu Để giải quyết các câu hỏi nghiên cứu, tác giả dựa vào kết quả của các nghiên cứu trước đây có liên quan đến đề tài này để đề xuất mô hình nghiên cứu phù hợp. Vì dữ liệu trong bài nghiên cứu là dữ liệu theo cả thời gian và không gian nên tác giả sử dụng phương pháp hồi quy dữ liệu bảng. Bài nghiên cứu này sử dụng phương pháp nghiên cứu định lượng phân tích hồi quy dữ liệu dạng bảng cân xứng (balanced panel data) nhằm mục đích đánh giá về mức độ tác động của các nhân tố trong mô hình nghiên cứu đề xuất đến rủi ro thanh khoản của các ngân hàng thương mại Việt Nam. Các phương pháp ước lượng được sử dụng trong đề tài này gồm: Mô hình hồi quy tác động cố định (FEM - Fixed Effects Model) và Mô hình hồi quy tác động ngẫu nhiên (REM - Random Effects Model). Kiểm định Hausman được sử dụng để kiểm định sự phù hợp và lựa chọn giữa hai mô hình FEM và mô hình REM. Nghiên cứu đồng thời cũng tiến hành kiểm định hiện tượng tự tương quan và hiện tượng phương sai thay đổi đối với mô hình được lựa chọn. Kết quả kiểm định nếu tồn tại một trong hai hiện tượng trên hoặc có cả hai thì nghiên cứu sẽ tiến hành khắc phục các hiện tượng, cuối cùng cho ra kết quả hồi quy đáng tin cậy. 1.6. Ý nghĩa thực tiễn và đóng góp của đề tài Bài nghiên cứu này được tác giả thực hiện nhằm xác định các nhân tố ảnh hưởng đến rủi ro thanh khoản của các ngân hàng thương mại tại Việt Nam với thời gian nghiên cứu là trong giai đoạn từ năm 2012 đến năm 2021. Kết quả của nghiên cứu này có tính cập nhật vì dữ liệu thực hiện nghiên cứu đã được thu thập đến năm 2021 là thời gian gần nhất tại thời điểm tác giả thực hiện đề tài này mà các ngân hàng thương mại công bố báo cáo thường niên, báo cáo tài chính kiểm toán. Kết quả
6 nghiên cứu của bài luận văn này sẽ đóng góp vào tài liệu khoa học trên các khía cạnh khác nhau như: Xác định được các nhân tố ảnh hưởng đến rủi ro thanh khoản của ngân hàng Việt Nam; Trên cơ sở kế thừa mô hình nghiên cứu của các nghiên cứu trước liên quan đến đề tài, tác giả bổ sung thêm một số biến vĩ mô nhằm mục đích đánh giá sự ảnh hưởng của các biến vĩ mô đó đến rủi ro thanh khoản của các ngân hàng thương mại Việt Nam. Về mặt thực tiễn, kết quả nghiên cứu của luận văn này giúp các nhà lãnh đạo, các nhà quản lý ngân hàng tham khảo phương pháp tiếp cận và đo lường các nhân tố ảnh hưởng đến rủi ro thanh khoản của ngân hàng trên cơ sở kết quả nghiên cứu tại Việt Nam. Đồng thời, kết quả nghiên cứu cũng là cơ sở để các nhà quản lý ngân hàng có thể bổ sung, hoàn thiện khung chính sách và hoàn thiện các quy định trong việc điều hành từng ngân hàng riêng lẻ cũng như điều hành hệ thống ngân hàng, từ đó nhằm kiểm soát tốt rủi ro thanh khoản tại các ngân hàng thương mại Việt Nam ở giai đoạn hiện nay. 1.7. Bố cục của bài nghiên cứu Bố cục của bài nghiên cứu được chia thành 5 chương với các nội dung như sau: Chương 1: Giới thiệu tổng quan về đề tài nghiên cứu. Nội dung chính trong chương 1 bao gồm: Lý do chọn đề tài nghiên cứu, Mục tiêu nghiên cứu, Câu hỏi nghiên cứu, Phạm vi nghiên cứu, Phương pháp nghiên cứu và Đóng góp của đề tài nghiên cứu. Chương 2: Cơ sở lý thuyết về các nhân tố ảnh hưởng đến rủi ro thanh khoản của ngân hàng. Nội dung chính của chương 2 bao gồm trình bày các các lý thuyết, khái niệm về rủi ro thanh khoản của ngân hàng. Đồng thời chương này cũng trình bày sơ lược các nghiên cứu trước về các nhân tố ảnh hưởng đến rủi ro thanh khoản của ngân hàng làm cơ sở để xây dựng mô hình nghiên cứu. Chương 3: Phương pháp nghiên cứu.
7 Ở chương 3, tác giả trình bày về các giả thuyết nghiên cứu, mô hình nghiên cứu, mô tả chi tiết về phương pháp nghiên cứu và giải thích cụ thể về số liệu, dữ liệu được sử dụng trong nghiên cứu. Chương 4: Thảo luận kết quả nghiên cứu. Nội dung của chương này là mô tả và trình bày kết quả có được sau khi thực hiện nghiên cứu, phân tích sự tương quan giữa các biến trong mô hình nghiên cứu và phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến rủi ro thanh khoản của các ngân hàng thương mại tại Việt Nam. Chương 5: Kết luận và đề xuất một số hàm ý chính sách cho các ngân hàng thương mại tại Việt Nam trong việc quản trị rủi ro thanh khoản. Dựa trên kết quả nghiên cứu, trong chương này tác giả trình bày tóm tắt các kết quả nghiên cứu đạt được và đưa ra một số hàm ý chính sách cho các ngân hàng thương mại Việt Nam trong việc quản trị rủi ro thanh khoản. Bên cạnh đó chương 5 cũng nêu ra một số điểm hạn chế của nghiên cứu và đưa ra hướng nghiên cứu tiếp theo của đề tài.
8 TÓM TẮT CHƯƠNG 1 Nội dung chính của chương 1 đã nêu tổng quan về vấn đề nghiên cứu, đó là rủi ro thanh khoản và nêu ra được tầm quan trọng cũng như tính cấp thiết của việc thực hiện đề tài nghiên cứu. Theo đó, rủi ro thanh khoản là vấn đề thường trực mang tính sống còn đối với ngành ngân hàng. Việc đảm bảo được khả năng thanh khoản tốt sẽ giúp các ngân hàng ứng phó kịp thời cho hoạt động chi trả tiền gửi và khoản vay. Xuất phát từ mục tiêu tổng quát, trong chương 1 cũng đã nêu ra những mục tiêu nghiên cứu cụ thể sẽ được giải quyết thông qua các câu hỏi nghiên cứu. Thêm vào đó, chương 1 đã xác định được đối tượng của nghiên cứu và chỉ ra giới hạn phạm vi nghiên cứu về thời gian và không gian. Cuối cùng, nội dung của chương 1 đã đề cập tổng quan về phương pháp nghiên cứu sẽ thực hiện trong luận văn này cũng như ý nghĩa thực tiễn và đóng góp của đề tài nghiên cứu. Chương 1 đồng thời đã cung cấp khái quát về bố cục của luận văn.