Luận văn Thạc sĩ Tài chính Ngân hàng: Chất lượng thanh toán quốc tế tại Ngân hàng Thương Mại Cổ Phần Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Thừa Thiên Huế

Chia sẻ: Mucong999 Mucong999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:119

Thêm vào BST

Báo xấu

40
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của đề tài là dựa trên cơ sở lý luận và đánh giá thực trạng chất lượng thanh toán quốc tế, mục đích nghiên cứu của luận văn là đề xuất một số giải pháp và kiến nghị nhằm nâng cao chất lượng thanh toán quốc tế tại Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam – Chi nhánh Thừa Thiên Huế.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Tài chính Ngân hàng: Chất lượng thanh toán quốc tế tại Ngân hàng Thương Mại Cổ Phần Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Thừa Thiên Huế

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THỊ HUYỀN CHÂU CHẤT LƯỢNG THANH TOÁN QUỐC TẾ TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM – CHI NHÁNH THỪA THIÊN HUẾ LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH - NGÂN HÀNG THỪA THIÊN HUẾ - NĂM 2019
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THỊ HUYỀN CHÂU CHẤT LƯỢNG THANH TOÁN QUỐC TẾ TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM – CHI NHÁNH THỪA THIÊN HUẾ LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH - NGÂN HÀNG Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng Mã số: 8 34 02 01 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. VŨ THỊ THU HẰNG THỪA THIÊN HUẾ - NĂM 2019
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn “Chất lượng thanh toán quốc tế tại Ngân hàng Thương Mại Cổ Phần Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Thừa Thiên Huế” là công trình nghiên cứu do chính tôi thực hiện dưới sự hướng dẫn của TS. Vũ Thị Thu Hằng. Các số liệu trong đề tài này được thu thập và sử dụng một cách hoàn toàn trung thực. Kết quả nghiên cứu được trình bày trong luận văn này không sao chép của bất cứ luận văn nào và cũng chưa được trình bày hay công bố ở bất cứ công trình nghiên cứu nào khác trước đây. Tôi hoàn toàn chịu trách nhiệm về pháp lí trong quá trình nghiên cứu khoa học của luận văn này. Thừa Thiên Huế, ngày tháng năm 2019 Học viên Nguyễn Thị Huyền Châu
LỜI CẢM ƠN Đầu tiên, tôi xin chân thành cảm ơn Quý Thầy Cô trường Học Viện Hành Chính Quốc Gia đã trang bị cho tôi kiến thức và truyền đạt cho tôi những kinh nghiệm quý báu làm nền tảng cho việc thực hiện luận văn này. Tôi xin chân thành cảm ơn TS. Vũ Thị Thu Hằng đã tận tình hướng dẫn và chỉ bảo để tôi có thể hoàn thành luận văn cao học này. Cuối cùng Tôi gửi lời biết ơn sâu sắc đến gia đình, những người thân đã luôn tin tưởng, động viên và tạo mọi điều kiện tốt nhất cho tôi học tập. Học viên Nguyễn Thị Huyền Châu
MỤC LỤC Trang bìa Lời cam đoan Lời cảm ơn Mục lục Danh mục viết tắt Danh mục bảng biểu, biểu dồ LỜI MỞ ĐẦU ........................................................................................................ 8 Chương 1. CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ CHẤT LƯỢNG THANH TOÁN QUỐC TẾ CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI ............................................................. 9 1.1. Lý luận chung về thanh toán quốc tế của Ngân hàng thương mại ...................... 9 1.1.1 Khái niệm thanh toán quốc tế.......................................................................... 9 1.1.2 Vai trò của thanh toán quốc tế....................................................................... 11 1.1.3 Các phương thức thanh toán quốc tế của Ngân hàng thương mại .................. 14 1.2. Chất lượng thanh toán quốc tế của ngân hàng thương mại .............................. 19 1.2.1. Quan điểm về chất lượng thanh toán quốc tế của ngân hàng thương mại ............ 19 1.2.2 Các tiêu chí phản ánh chất lượng thanh toán Quốc tế của Ngân hàng thương mại.. 22 1.2.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng hoạt động thanh toán Quốc tế của Ngân hàng thương mại .......................................................................................... 33 1.3. Kinh nghiệm nâng cao chất lượng thanh toán quốc tế của một số Ngân hàng thương mại ............................................................................................................ 37 1.3.1 Kinh nghiệm nâng cao chất lượng thanh toán quốc tế của Ngân hàng Ngân Hàng TNHH Một Thành Viên HSBC Việt Nam .................................................... 37 1.3.2 Kinh nghiệm nâng cao chất lượng thanh toán quốc tế của Ngân hàng thương mại cổ phần Công Thương Việt Nam (Vietinbank)................................................ 38 1.3.3 Kinh nghiệm nâng cao chất lượng thanh toán quốc tế của Ngân hàng thương mại cổ phần Đầu Tư và Phát Triển Việt Nam (BIDV) ........................................... 39 1.3.4 Bài học kinh nghiệm rút ra cho Vietcombank – Chi nhánh Thừa Thiên Huế . 40
Chương 2. THỰC TRẠNG CHẤT LƯỢNG THANH TOÁN QUỐC TẾ TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM – CHI NHÁNH THỪA THIÊN HUẾ .................................................................... 42 2.1. Khái quát tình hình hoạt động thanh toán quốc tế tại Vietcombank – Chi nhánh Thừa Thiên Huế .................................................................................................... 42 2.1.1 Giới thiệu khái quát về Vietcombank – Chi nhánh Thừa Thiên Huế.............. 42 2.1.2 Kết quả thanh toán quốc tế của Vietcombank – Chi nhánh Thừa Thiên Huế giai đoạn 2016 – 2018. .......................................................................................... 49 2.2. Thực trạng chất lượng dịch vụ thanh toán quốc tế tại Vietcombank - Chi nhánh Thừa Thiên Huế .................................................................................................... 56 2.2.1. Thời gian thực hiện giao dịch....................................................................... 57 2.2.2. Cơ cấu dịch vụ thanh toán quốc tế ............................................................... 58 2.2.3. Tính rủi ro trong hoạt động thanh toán Quốc tế ............................................ 59 2.2.4. Mức độ hài lòng khách hàng ........................................................................ 61 2.3. Đánh giá thực trạng chất lượng thanh toán quốc tế tại Vietcombank – Chi nhánh Thừa Thiên Huế .......................................................................................... 70 2.3.1. Những mặt đạt được .................................................................................... 70 2.3.2. Hạn chế........................................................................................................ 72 2.3.3. Nguyên nhân tồn tại hạn chế: ....................................................................... 74 Chương 3. GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG THANH TOÁN QUỐC TẾ TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM – CHI NHÁNH THỪA THIÊN HUẾ ....................................................... 80 3.1. Bối cảnh và định hướng phát triển hoạt động thanh toán quốc tế tại Vietcombank – Chi nhánh Thừa Thiên Huế. .......................................................... 80 3.1.1 Bối cảnh trong nước và quốc tế ảnh hưởng đến hoạt động thanh toán Quốc tế của ngân hàng ........................................................................................................ 80 3.1.2. Định hướng phát triển chung........................................................................ 81 3.1.3.Nhiệm vụ trọng tâm và định hướng nâng cao chất lượng dịch vụ thanh toán quốc tế của Vietcombank Chi nhánh Thừa Thiên Huế trong thời gian tới .................... 81
3.2 Giải pháp nâng cao chất lượng thanh toán quốc tế tại Vietcombank – Chi nhánh Thừa Thiên Huế. ................................................................................................... 83 3.2.1 Rút ngắn thời gian giao dịch thông qua đơn giản hoá các quy trình nghiệp vụ và cung cấp dịch vụ. .............................................................................................. 83 3.2.2 Xây dựng chính sách thanh toán quốc tế. ...................................................... 84 3.2.3 Đẩy mạnh công tác chăm sóc khách hàng, giải quyết kịp thời các khiếu nại của khách hàng. ..................................................................................................... 86 3.2.4 Tăng cường đầu tư hiện đại hoá công nghệ ngân hàng .................................. 88 3.2.5 Thường xuyên bồi dưỡng trình độ nghiệp vụ cho cán bộ............................... 88 3.2.6. Nâng cao chất lượng nghiệp vụ hỗ trợ......................................................... 91 KẾT LUẬN .......................................................................................................... 94 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT Từ viết tắt Tiếng Anh Tiếng Việt AGRIBANK Vietnam Bank for Agriculture Ngân hàng Nông nghiệp & Phát triển and Rural Development Nông thôn Việt Nam BIDV Joint Stock Commercial Bank Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát for Investment and triển Việt Nam Development of Vietnam CN Chi nhánh CNTT Công nghệ thông tin D/A Documentary against Nhờ thu trả chậm Acceptance DN Doanh nghiệp D/P Documentary against Nhờ thu trả ngay Payment ĐGXH Phòng đánh giá xếp hạng KHDN Khách hàng doanh nghiệp L/C Letter of Credit Thư tín dụng NHNN Ngân hàng nhà nước NHTM Ngân hàng thương mại NK Nhập khẩu SGD Sở giao dịch SWIFT Society for Worldwide Hệ thống thanh toán viễn thông liên Interbank Financial ngân hàng toàn cầu Telecommunication. TTCT Thanh toán chứng từ TTTM Tài trợ thương mại TTQT Thanh toán quốc tế UCP Uniform Customs and Quy tắc và Thực hành thống nhất Tín Practice for Documentary dụng chứng từ Credits VCB Bank for Foreign trade of Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Vietnam Nam (Vietcombank) Vietinbank Vietnam joint stock Ngân hàng TMCP Công thương Việt commercial bank for Industry Nam and Trade XNK Xuất nhập khẩu XK Xuất khẩu
DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2.1. Hoạt động dịch vụ tại VCB - Chi nhánh Thừa Thiên Huế ...................... 45 Bảng 2.2. Kết quả kinh doanh tại VCB – Chi nhánh Thừa Thiên Huế.................... 48 Hình 2.2 Doanh số hoạt động thanh toán quốc tế tại VCB – Chi nhánh Thừa Thiên Huế từ 2016–2018 ................................................................................................. 50 Bảng 2.3 Doanh thu từ dịch vụ thanh toán quốc tế ................................................. 51 Bảng 2.4. Doanh số của chuyển tiền thanh toán quốc tế qua các năm 2016–2018 ...... 52 Bảng 2.5 Doanh số của chuyển tiền kiều hối qua các năm 2016–2018 ................... 53 Bảng 2.6 Doanh số thanh toán theo phương thức nhờ thu ..................................... 54 Bảng 2.7 Tình hình thanh toán L/C nhập khẩu tại Vietcombank – ......................... 55 Chi nhánh Thừa Thiên Huế ................................................................................... 55 Bảng 2.8 Khung thời gian tại Vietcombank ............................................................. 57 Bảng 2.9 Thống kê mô tả cơ cấu khách hàng giao dịch TTQT với Vietcombank – Chi nhánh Thừa Thiên Huế ................................................................................... 62 Bảng 2.10 Thống kê mô tả thời gian khách hàng đã sử dụng dịch vụ TTQT của Vietcombank – Chi nhánh Thừa Thiên Huế ........................................................... 62 Bảng 2.11 Yếu tố Phương tiện hữu hình ................................................................ 63 Bảng 2.12 Yếu tố Năng lực phục vụ ...................................................................... 64 Bảng 2.13 Yếu tố Mức độ tin cậy .......................................................................... 65 Bảng 2.14 Yếu tố Mức độ đáp ứng ........................................................................ 66 Bảng 2.15 Yếu tố Sự cảm thông ............................................................................ 66 Bảng 2.16 Số lỗi phát sinh từ dịch vụ thanh toán quốc tế ....................................... 69
DANH MỤC HÌNH, SƠ ĐỒ Hình 1.1: Sơ đồ hoạt động kinh doanh của Ngân hàng thương mại ........................ 13 Hình 1.2 Mô hình chất lượng dịch vụ của Parasuraman & Ctg (1985) ................... 25 Hình 1.3 Mô hình chất lượng dịch vụ SERVPERF ................................................ 31 Hình 2.1 Mô hình hoạt động của Vietcombank - Chi nhánh Thừa Thiên Huế ........ 44 Hình 2.2 Doanh số hoạt động thanh toán quốc tế tại VCB –Chi nhánh Thừa Thiên Huế từ 2016–2018 ................................................................................................. 50 Biểu đồ 2.3. Doanh số thanh toán bằng L/C tại Vietcombank – Chi nhánh Thừa Thiên Huế từ 2016-2018 ........................................................................................ 55
LỜI MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài luận văn Các quốc gia trên thế giới ngày càng tiến sâu hơn vào xu thế hội nhập, toàn cầu hóa. Điều này đã làm cho các mối quan hệ kinh tế đối ngoại, đặc biệt là thương mại quốc tế ngày càng đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của một quốc gia. Nhận thức được điều đó, Việt Nam đã chủ trương mở cửa nền kinh tế, đẩy mạnh quá trình hội nhập nền kinh tế trong khu vực và trên thế giới, đồng thời tăng cường mối quan hệ hợp tác quốc tế thông qua hoạt động thương mại quốc tế nhằm thu hút đầu tư, sử dụng nguồn lực hiệu quả để phục vụ cho quá trình công nghiệp hóa – hiện đại hóa đất nước. Với vị thế là một ngân hàng thương mại lớn, giữ vai trò quan trọng, trụ cột của ngành ngân hàng Việt Nam đồng thời sở hữu một mạng lưới trải rộng toàn quốc, Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam được đánh giá là ngân hàng hàng đầu trong thanh toán quốc tế, trở thành một địa điểm uy tín thu hút khách hàng trong nước và quốc tế. Bên cạnh đó, việc tham gia Hiệp hội Tài chính viễn thông Liên ngân hàng toàn cầu (SWIFT) đã giúp ngân hàng phát triển lên một tầm cao mới và đáp ứng nhu cầu của khách hàng về các nghiệp vụ liên quan đến thanh toán xuất nhập khẩu hàng hóa một cách nhanh chóng, an toàn và hiệu quả. Ngân hàng thương mại cổ phần ngoại thương Việt Nam, Chi nhánh Thừa Thiên Huế được thành lập năm 1990, hoạt động chủ yếu tại địa bàn thành phố Huế, tỉnh Thừa Thiên Huế. Cũng như các chi nhánh Ngân hàng ngoại thương Việt Nam khác, hoạt động thanh toán quốc tế tại chi nhánh diễn ra rất sôi nổi và là hoạt động mang lại nguồn thu lớn về dịch vụ cho chi nhánh. Tuy nhiên, thời gian gần đây, đặc biệt là từ sau năm 2017, doanh số thanh toán quốc tế của chi nhánh đã giảm rõ rệt, thị phần thanh toán quốc tế đã giảm từ 70% xuống mức dưới 50% doanh số thanh toán xuất nhập khẩu của cả tỉnh. Ngoài nguyên nhân do các ngân hàng thương mại khác cũng mở rộng và chú trọng vào hoạt động thanh toán quốc tế và sự gia tăng các chi nhánh ngân hàng hoạt động trên địa bàn thì bản thân Chi nhánh Thừa Thiên Huế cũng chưa thực sự đổi mới trong hoạt động, nhất là việc nâng cao chất lượng 1
dịch vụ thanh toán quốc tế còn thấp. Theo đánh giá chất lượng dịch vụ thanh toán quốc tế tại ngân hàng thương mại cổ phần ngoại thương Việt Nam – Chi nhánh Thừa Thiên Huế cho thấy về tổng quát sự hài lòng của khách hàng trong hoạt động thanh toán quốc tế của Vietcombank Huế giảm đi trong những năm gần đây. Cụ thể như thời gian thực hiện giao dịch vẫn còn chưa đáp ứng tốt nhất yêu cầu của khách hàng, trình độ nhân viên thanh toán quốc tế chưa đồng đều dẫn đếnkhả năng tư vấn khách hàng trực tiếp giảm, dịch vụ thanh toán quốc tế chưa đóng góp nhiều vào doanh thu và lợi nhuận của ngân hàng. Chính vì vậy, việc tìm ra những giải pháp nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ thanh toán quốc tế của Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam – Chi nhánh Thừa Thiên Huế là một nhu cầu bức thiết, một đòi hỏi khách quan không chỉ đối với sự phát triển kinh tế trên địa bàn mà còn với Ban lãnh đạo Ngân hàng, từng cán bộ trực tiếp thực hiện nghiệp vụ thanh toán quốc tế. Trong bối cảnh đó, là một người đang làm công tác xuất nhập khẩu liên quan mật thiết với công tác thanh toán quốc tế trong hệ thống Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam, với mong muốn đóng góp công sức nhỏ bé của mình cho công việc, tôi chọn đề tài: “Chất lượng thanh toán quốc tế tại Ngân hàng Thương Mại Cổ Phần Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Thừa Thiên Huế” làm đề tài nghiên cứu. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Qua tìm hiểu của tác giả thì đến nay đã có có nhiều công trình nghiên cứu cả trực tiếp và gián tiếp đến chất lượng thanh toán quốc tế tại các Ngân hàng TMCP trong nước. Tuy nhiên sau khi tham khảo, có thể thấy các nghiên cứu này thường xoay quanh các vấn đề như: năng lực thanh toán quốc tế, nâng cao chất lượng thanh toán quốc tế, phát triển hoạt động thanh toán quốc tế. Nghiên cứu về năng lực thanh toán quốc tế, công trình: “Nâng cao năng lực thanh toán quốc tế của các Ngân hàng thương mại Việt Nam” của Trần Nguyễn Hợp Châu (2012). Một số kết quả nghiên cứu của tác giả: (i) Tác giả đã dựa vào nguồn số liệu về hoạt động thanh toán quốc tế, căn cứ vào các nghị quyết, các 2
chiến lược kinh doanh, kế hoạch, tình hình hoạt động thực tế của các ngân hàng thương mại Việt Nam giai đoạn 2007 - 2011, vận dụng các phương pháp phân tích định lượng, thống kê, tổng hợp so sánh số liệu qua các năm để làm sáng tỏ thực trạng hoạt động cũng như thị phần thanh toán quốc tế của hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam; (ii) Nghiên cứu đã phân tích cụ thể, chi tiết hoạt động thanh toán quốc tế của hệ thống ngân hàng thương mại qua các mặt: doanh số, thị phần, ứng dụng công nghệ trong hoạt động thanh toán quốc tế, chất lượng dịch vụ thanh toán quốc tế, mạng lưới ngân hàng đại lý…(iii) Nghiên cứu đã đưa ra một số giải pháp cụ thể để nâng cao năng lực hoạt động thanh toán quốc tế của hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam hiện nay. Các nghiên cứu về nâng cao chất lượng thanh toán quốc tế, công trình: “Nâng cao chất lượng thanh toán quốc tế tại Agribank Hải Dương” của tác giả Nguyễn Thị Hồng Duyên (2015). Luận văn dựa trên cơ sở nghiên cứu trước đây về hoạt động thanh toán quốc tế, chỉ ra các nhân tố ảnh hưởng tới chất lượng thanh toán quốc tế, trên cơ sở đó vận dụng những lý luận làm căn cứ phân tích thực trạng hoạt động thanh toán quốc tế tại Agribank chi nhánh tỉnh Hải Dương. Từ đó đề xuất các giải pháp để nâng cao chất lượng hoạt động này tại chi nhánh, nhằm mang lại lợi nhuận cao đồng thời nâng cao vị thế cạnh tranh của Agribank nói chung, chi nhánh tỉnh Hải Dương nói riêng. Theo đó, luận văn đã xác định được các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng thanh toán quốc tế và thực trạng hoạt động thanh toán quốc tế tại Agribank chi nhánh tỉnh Hải Dương. Đồng thời, tác giả đã đưa ra giải pháp nhằm nâng cao chất lượng hoạt động thanh toán quốc tế tại Agribank chi nhánh tỉnh Hải Dương. Cụ thể, luận văn đã đưa ra một số giải pháp mang tính thực tiễn cao như việc cho rằng cần tăng cường công tác đào tạo cán bộ thanh toán quốc tế; Tích cực đổi mới công nghệ Ngân hàng; Đẩy mạnh Marketing cho dịch vụ thanh toán quốc tế; Tăng cường công tác ngân hàng đại lý và tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát đảm bảo an toàn trong hoạt động thanh toán quốc tế. Nghiên cứu: “Nâng cao hiệu quả hoạt động thanh toán quốc tế tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam trên địa bàn thành phố Hồ 3
Chí Minh” của tác giả Bùi Nguyễn Thu Trang (2013). Theo đó, tác giả đã làm rõ các khái niệm về thanh toán quốc tế, vai trò của thanh toán quốc tế, các điều kiện trong thanh toán quốc tế, các phương thức dùng trong thanh toán quốc tế, các quy chuẩn quốc tế liên quan đến hoạt động thanh toán quốc tế, đưa ra khái niệm về hiệu quả hoạt động thanh toán quốc tế, các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả hoạt động thanh toán quốc tế của ngân hàng thương mại, các nhân tố làm ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động thanh toán quốc tế của ngân hàng thương mại, làm cơ sở để đi sâu phân tích thực trạng của hoạt động này. Trên cơ sở thực tiễn hoạt động thanh toán quốc tế tại các chi nhánh Vietcombank trên địa bàn TP. HCM thời gian qua, Luận văn đã đánh giá một cách toàn diện, hiệu quả hoạt động thanh toán quốc tế của Vietcombank thông qua một số chỉ tiêu; từ đó chỉ ra những kết quả đã đạt được, những hạn chế còn tồn tại và nguyên nhân của những hạn chế đó để đề ra các giải pháp khắc phục. Luận văn đã đưa ra giải pháp đối với hệ thống Vietcombank và các chi nhánh hoạt động trên địa bàn TP. HCM, kiến nghị với Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước và đề xuất với các doanh nghiệp xuất nhập khẩu. Những giải pháp và kiến nghị của Luận văn dựa trên thực tiễn hoạt động thanh toán quốc tế của các chi nhánh Vietcombank nên có tính khả thi cao. Nghiên cứu về phát triển hoạt động thanh toán quốc tế, công trình nghiên cứu: “Phát triển hoạt động thanh toán quốc tế tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam” của tác giả Hoàng Bá Vĩnh Dương (2015). Nghiên cứu những vấn đề lí luận cơ bản về hoạt động thanh toán quốc tế và phát triển thanh toán quốc tế của các Ngân hàng thương mại. Phân tích, đánh giá thực trạng hoạt động thanh toán quốc tế của Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương Việt Nam, từ đó đúc kết ra những thành quả đạt được cũng như những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân của những tồn tại này. Đề xuất các giải pháp, kiến nghị để khắc phục những tồn tại và hạn chế, từ đó phát triển hoạt động thanh toán quốc tế tại Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương Việt Nam. Kết quả nghiên cứu cho thấy tác giả đã đề xuất một số nhóm giải pháp nhằm phát triển hoạt động thanh toán quốc tế tại Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương Việt Nam gồm: Nhóm giải pháp về nguồn 4
nhân lực; Nhóm giải pháp về quản trị điều hành; Nhóm giải pháp về dịch vụ thanh toán quốc tế; Nhóm giải pháp về công nghệ và nhóm giải pháp về khách hàng. Đề tài: “Giải pháp phát triển hoạt động thanh toán quốc tế tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam” của Nguyễn Hương Lan (2011). Luận văn đã hệ thống hóa lý luận, thực tiễn và đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến các phương thức thanh toán quốc tế trong bối cảnh nền kinh tế hội nhập. Nghiên cứu đã phân tích môi trường kinh doanh, thực trạng hoạt động thanh toán quốc tế của Vietcombank trong giai đoạn khó khăn của nền kinh tế, của ngành tài chính ngân hàng thế giới nói chung và của Việt Nam nói riêng. Chỉ rõ các chỉ tiêu, nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển hoạt động thanh toán quốc tế tại Vietcombank; Phân tích những thông tin từ những ý kiến của khách hàng thông qua quá trình khảo sát để xây dựng những chiến lược đúng đắn, phù hợp với thực tế. Ngoài ra, nhờ việc tìm hiểu thêm những hạn chế và nguyên nhân tồn tại những hạn chế trong các phương thức thanh toán quốc tế mà tác giả đã đề xuất triển khai thêm các sản phẩm nghiệp vụ mới như: Sản phẩm bao thanh toán xuất khẩu đơn phương và bao thanh toán nội địa đơn phương, đẩy mạnh quảng bá, triển khai chương trình hỗ trợ xuất khẩu nông sản Mỹ (GSM- 102) tới chi nhánh và khách hàng nhập khẩu nông sản từ Mỹ, triển khai việc thanh toán bằng đồng Nhân dân tệ theo chương trình thử nghiệm thanh toán CNY của Chính phủ Trung Quốc, phục vụ nhu cầu của khách hàng xuất nhập khẩu với Trung Quốc, giảm áp lực thanh toán đồng USD. Nghiên cứu của Phạm Thị Thu Hương (2009) với đề tài: “Giải pháp phát triển hoạt động thanh toán quốc tế tại hệ thống Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam” Thông qua nghiên cứu, tác giả đã hệ thống hóa đầy đủ lý luận, thực tiễn, phân tích và đánh giá các rủi ro liên quan đến những phương thức thanh toán quốc tế trong bối cảnh nền kinh tế hội nhập; Thông qua sử dụng các phương pháp truyền thống như thống kê, so sánh, tổng hợp, phân tích, thu thập tài liệu từ sách, báo, website…tác giả đã phân tích thực trạng và đánh giá được khả năng phát triển hoạt động thanh toán quốc tế của Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam; Nghiên cứu đã phân tích khá rõ ràng những yếu tố tác động đến khả năng phát triển hoạt động 5
thanh toán quốc tế tại Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam. Nghiên cứu cũng đã nêu ra những cơ hội, thách thức, điểm yếu và điểm mạnh của Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam khá chi tiết và sát với thực tế. Thông qua việc tìm hiểu những hạn chế và nguyên nhân tồn tại những hạn chế trong các phương thức thanh toán quốc tế, tác giả đề xuất phát triển thêm các nghiệp vụ tài trợ xuất nhập khẩu, cũng được xem là một trong những nghiệp vụ tiềm năng cần chú trọng và mở rộng phát triển trong điều kiện nền kinh tế hội nhập hiện nay. Nhìn chung, các nghiên cứu đã khái quát hóa cơ sở lý luận về hoạt động thanh toán quốc tế nói chung và các lý thuyết về năng lực thanh toán quốc tế, chất lượng thanh toán quốc tế và phát triển hoạt động thanh toán quốc tế. Tuy nhiên, các lý thuyết trong các nghiên cứu này là chưa đầy đủ, đặc biệt là về lý thuyết chất lượng thanh toán quốc tế. Vì vậy, tác giả đã thực hiện nghiên cứu một cách đầy đủ về lý thuyết về chất lượng thanh toán quốc tế thông qua việc nghiên cứu chất lượng hoạt động này tại Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Thừa Thiên Huế. Điều này đảm bảo tính kế thừa và tính mới của đề tài. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1 Mục đích nghiên cứu Dựa trên cơ sở lý luận và đánh giá thực trạng chất lượng thanh toán quốc tế, mục đích nghiên cứu của luận văn là đề xuất một số giải pháp và kiến nghị nhằm nâng cao chất lượng thanh toán quốc tế tại Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam – Chi nhánh Thừa Thiên Huế. 3.2 Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được mục tiêu trên, luận văn có các nhiệm vụ nghiên cứu sau: (i) Hệ thống hoá những vấn đề lý luận về chất lượng thanh toán quốc tế của Ngân hàng thương mại. (ii) Tìm hiểu thực trạng chất lượng thanh toán quốc tế, đánh giá thành tựu đạt được, hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế đó tại Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương - Chi nhánh Thừa Thiên Huế. 6
(iii) Đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng thanh toán quốc tế tại Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Thừa Thiên Huế. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn - Đối tượng nghiên cứu: Chất lượng thanh toán quốc tế tại Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Thừa Thiên Huế. - Phạm vi nghiên cứu: + Phạm vi nội dung: Chất lượng thanh toán quốc tế tại Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Thừa Thiên Huế. Trong phạm vi của luận văn tác giả nghiên cứu chất lượng dịch vụ hoạt động thanh toán quốc tế trên quan điểm của nhà cung cấp dịch vụ là Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Thừa Thiên Huế + Phạm vi về không gian: Chất lượng thanh toán quốc tế tại Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Thừa Thiên Huế. + Phạm vi về thời gian: Thời gian nghiên cứu từ năm 2016 - 2018 và giải pháp đưa ra đến năm 2025. 5. Phương pháp luận nghiên cứu Để tiếp cận giải quyết câu hỏi nghiên cứu đặt ra, luận văn áp dụng các phương pháp sau: Một mặt, tác giả sử dụng các phương pháp như thống kê, tổng hợp, so sánh, phân tích trên cơ sở các tài liệu và số liệu để đánh giá tình hình thực tế. Theo đó, luận văn sử dụng các tài liệu, thông tin nội bộ: các báo cáo tổng kết của Vietcombank Chi nhánh Thừa Thiên Huế qua các năm, tài liệu bên ngoài: báo cáo tổng kết của Ngân hàng nhà nước Huế, cục thống kê Huế, website của một số ngân hàng khác trên địa bàn,… các dữ liệu trích dẫn sẽ được ghi chú chi tiết trong tài liệu tham khảo. Đồng thời, tác giả cũng vận dụng phương pháp duy vật biện chứng, thu nhập dữ liệu tình hình hoạt động của ngân hàng để đạt được mục tiêu nghiên cứu. Mặt khác, tác giả thực hiện khảo sát điều tra khách hàng, quan sát hành vi của khách hàng kết hợp với mô tả và khái quát đối tượng nghiên cứu, từ đó rút ra kết luận. Cụ thể: tác giả sẽ kết hợp với việc quan sát hành vi khách hàng cả gián tiếp 7
và trực tiếp, thăm dò lấy ý kiến từ các chuyên gia, những cán bộ có nhiều năm công tác, phụ trách mảng hoạt động thanh toán quốc tế tại Vietcombank Chi nhánh Thừa Thiên Huế để hình thành bảng hỏi khảo sát sự hài lòng về chất lượng dịch vụ thanh toán quốc tế và tiến hành khảo sát thực tế khách hàng có giao dịch thanh toán quốc tế với ngân hàng. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn - Về mặt lý luận: Luận văn chứng minh vai trò quan trọng của chất lượng thanh toán quốc tế đối với hoạt động kinh doanh thực tiễn của ngân hàng trong giai đoạn hội nhập kinh tế hiện nay. Dựa trên những nền tảng lý thuyết và kế thừa các kết quả nghiên cứu trước đây, luận văn đã hệ thống hóa, góp phần làm rõ thêm những vấn đề cơ bản về chất lượng thanh toán quốc tế của ngân hàng thương mại. Trong đó đặc biệt chú trọng làm rõ tiêu chí đánh giá chất lượng thanh toán quốc tế. - Về mặt thực tiễn: + Là tài liệu tham khảo hữu hiệu cho việc nghiên cứu học tập về Ngân hàng thương mại mà trực tiếp là chất lượng thanh toán quốc tế của Ngân hàng thương mại. + Là tài liệu tham khảo cho các nhà hoạch định chính sách thực tế, cụ thể tại Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Thừa Thiên Huế 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu và kết luận, luận văn gồm ba chương: Chương 1: Cơ sở khoa học về chất lượng thanh toán quốc tế của ngân hàng thương mại. Chương 2: Thực trạng chất lượng thanh toán quốc tế của Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Thừa Thiên Huế. Chương 3: Một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng thanh toán quốc tế tại Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Thừa Thiên Huế. 8
Chương 1 CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ CHẤT LƯỢNG THANH TOÁN QUỐC TẾ CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1. Lý luận chung về thanh toán quốc tế của Ngân hàng thương mại 1.1.1 Khái niệm thanh toán quốc tế Trong xu thế toàn cầu hoá ngày nay thật hiếm khi một quốc gia lại tự sản xuất mọi thứ mình cần. Mỗi nước đều có lợi thế so sánh hơn về một mặt hàng nào đó so với nước khác và họ sẽ sản xuất mặt hàng này để đổi lấy những mặt hàng khác không có lợi thế. Việc trao đổi vượt ra khỏi biên giới một quốc gia hình thành nên hoạt động xuất nhập khẩu, kết quả của hành vi này là việc chi trả, thanh toán giữa các chủ thể ở các nước khác nhau. Từ đó hình thành nghiệp vụ thanh toán quốc tế (TTQT), trong đó NHTM là cầu nối trung gian. TTQT có thể được định nghĩa với nhiều quan điểm khác nhau: Thứ nhất: Thanh toán quốc tế lả quá trình thực hiện các khoản thu chi tiền tệ quốc tế thông qua hệ thống ngân hàng trên thế giới nhằm phục vụ cho các mối quan hệ trao đổi quốc tế phát sinh giữa các nước với nhau (Trầm Thị Xuân Hương, 2006). Thứ hai: Thanh toán quốc tế là việc thực hiện các nghĩa vụ chi trả và quyền hưởng lợi về tiền tệ phát sinh trên cơ sở các hoạt động kinh tế và phi kinh tế giữa các tổ chức, cá nhân nước này với tổ chức, cá nhân nước khác, hay giữa một quốc gia với tổ chức quốc tế, thông qua quan hệ giữa các ngân hàng của các nước liên quan (Nguyễn Văn Tiến, 2009). Vậy thanh toán quốc tế phục vụ không chỉ cho các lĩnh vực hoạt động là kinh tế mà còn cả các hoạt động phi kinh tế. Tuy nhiên, giữa hai lĩnh vực hoạt động này thường giao thoa với nhau và không có ranh giới rõ rệt. Hơn nữa, do hoạt động thanh toán quốc tế được hình thành trên cơ sở hoạt động ngoại thương và phục vụ chủ yếu cho hoạt động ngoại thương, chính vì vậy, trong thực tế tại các NHTM, hoạt động thanh toán quốc tế thường được phân thành hai lĩnh vực rõ ràng là: Thanh 9
toán trong ngoại thương (thanh toán mậu dịch) và Thanh toán phi ngoại thương (thanh toán phi mậu dịch). TTQT trong ngoại thương là việc thực hiện thanh toán trên cơ sở hàng hoá XNK và các dịch vụ thương mại cung ứng cho nước ngoài theo giá cả thị trường quốc tế. Hợp đồng ngoại thương là cơ sở để các bên tiến hành mua bán và thanh toán cho nhau. Thanh toán phi ngoại thương là việc thanh toán không liên quan tới hàng hoá XNK cũng như cung ứng các dịch vụ cho nước ngoài nghĩa là thanh toán cho các hoạt động không mang tính thương mại. Đó là trợ cấp của cá nhân người nước ngoài cho cá nhân trong nước, nguồn trợ cấp của một tổ chức từ thiện nước ngoài cho tổ chức đoàn thể trong nước, hay là việc chi trả các chi phí của cơ quan ngoại giao ở nước ngoài… Nhìn chung hoạt động ngoại thương có một số điểm khác cơ bản so với hoạt động nội thương, trong đó hoạt động ngoại thương liên quan đến: - Người mua và người bán ở hai nước hoặc hai quốc tịch khác nhau - Đồng tiền sử dụng trong thanh toán có thể là đồng tiền của một trong hai nước hoặc đồng tiền của nước thứ ba. - Hàng hoá mua bán thường dịch chuyển qua biên giới giữa các nước, đi từ nước người bán đến nước người mua. - Luật điều chỉnh quan hệ hợp đồng mua bán và thanh toán chứa đựng yếu tố quốc tế. Kiểm soát ngoại hối, tỷ giá và các chính sách hạn chế ngoại thương của chính phủ. Trong luận văn, TTQT được hiểu là TTQT trong ngoại thương. Theo đó, TTQT phát sinh dựa trên cơ sở hợp đồng ngoại thương, thanh toán là khâu cuối cùng của một quá trình sản xuất và lưu thông hàng hoá, là cầu nối giữa người sản xuất và tiêu dùng thông qua chi trả lẫn nhau trong nghiệp vụ TTQT. Vì hoạt động TTQT được thực hiện thông qua hệ thống ngân hàng nên khi nói đến hoạt động TTQT là nói đến hoạt động thanh toán của NHTM và các NHTM đang không 10