Luận văn Thạc sĩ Tài chính ngân hàng: Hoàn thiện hoạt động chuyển tiền quốc tế tại Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam – Chi nhánh Sở Giao Dịch

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:101

Thêm vào BST

Báo xấu

117
lượt xem 23
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu nhằm tìm hiểu sâu về dịch vụ chuyển tiền quốc tế và quy trình áp dụng tại ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam, một số hồ sơ thủ tục áp dụng cho các mục đích chuyển tiền điển hình. Tìm hiểu thực trạng và tìm ra các giải pháp hoàn thiện hoạt động chuyển tiền quốc tế, từ đó giúp hạn chế rủi ro, nâng cao chất lượng dịch vụ, lợi nhuận, thị phần và uy tín của ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – chi nhánh Sở Giao Dịch trong thanh toán quốc tế.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Tài chính ngân hàng: Hoàn thiện hoạt động chuyển tiền quốc tế tại Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam – Chi nhánh Sở Giao Dịch

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƢƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ HOÀN THIỆN HOẠT ĐỘNG CHUYỂN TIỀN QUỐC TẾ TẠI NGÂN HÀNG TMCP NGOẠI THƢƠNG VIỆT NAM – CHI NHÁNH SỞ GIAO DỊCH Chuyên ngành : Tài Chính – Ngân Hàng NGUYỄN ĐỨC THÀNH HÀ NỘI - 2018
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƢƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ HOÀN THIỆN HOẠT ĐỘNG CHUYỂN TIỀN QUỐC TẾ TẠI NGÂN HÀNG TMCP NGOẠI THƢƠNG VIỆT NAM – CHI NHÁNH SỞ GIAO DỊCH Chuyên ngành : Tài Chính – Ngân Hàng NGUYỄN ĐỨC THÀNH HÀ NỘI - 2018
LỜI CẢM ƠN Sau một thời gian nghiên cứu nghiêm túc, đến nay tôi đã hoàn thành bản luận văn để bảo vệ tốt nghiệp. Có được kết quả này, trước hết tôi xin gửi lời cảm ơn đến tập thể quý Thầy Cô giáo trường Đại học Ngoại Thương, những người đã tận tình truyền đạt kiến thức cho tôi trong khóa học vừa qua. Đặc biệt tôi xin chân thành cảm ơn PGS. TS. Đặng Thị Nhàn đã hướng dẫn, giúp đỡ tận tình và trách nhiệm để tôi hoàn thành bản luận văn này. Bên cạnh đó, tôi cũng xin gửi lời cảm ơn đến Lãnh đạo ngân hàng, lãnh đạo các phòng ban, các anh chị cán bộ công nhân viên, các khách hàng tại Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam – Chi nhánh Sở giao dịch đã nhiệt tình giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu. Cuối cùng, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến gia đình, đồng nghiệp, bạn bè đã động viên, ủng hộ và tạo điều kiện tốt nhất để tôi hoàn thành khóa học và bản luận văn này. TÁC GIẢ LUẬN VĂN Nguyễn Đức Thành
LỜI C M ĐO N Tôi xin cam đoan: Luận văn với đề tài “Hoàn thiện hoạt động chuyển tiền quốc tế tại Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam – Chi nhánh Sở Giao Dịch” là công trình nghiên cứu riêng của tôi. Các số liệu trong luận văn đựợc sử dụng trung thực. Kết quả nghiên cứu đựợc trình bày trong luận văn này chưa từng đựợc công bố tại bất kỳ công trình nào khác. Nếu sai tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm. TÁC GIẢ LUẬN VĂN Nguyễn Đức Thành
D NH MỤC TỪ VIẾT TẮT STT Ký kiệu Nguyên nghĩa 1 AML Phòng chống rửa tiền Đạo luật tuân thủ thuế đối với các tài khoản ở nước ngoài của 2 FATCA Hoa Kỳ 3 FFI Tổ chức tài chính nước ngoài 4 IRS Sở thuế vụ Hoa Kỳ 5 NH Ngân hàng 6 NHCP Ngân hàng cổ phần 7 NHNN Ngân hàng Nhà nước 8 NHTM Ngân hàng thương mại 9 PGD Phòng giao dịch 10 SGD Sở giao dịch 11 TCTD Tổ chức tín dụng 12 TTQT Thanh toán quốc tế 13 VCB Vietcombank – Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam 14 XNK Xuất nhập khẩu
D NH MỤC CÁC BẢNG STT Bảng Nội dung Trang 1 Bảng 1.1 Danh sách các quốc gia và tổ chức bị cấm vận 22 Danh sách các quốc gia có rủi ro cao, không hợp tác 2 Bảng 1.2 và thiếu hụt về chính sách và chiến lược phòng 27 chống rửa tiền Doanh số Thanh toán quốc tế của chi nhánh Sở Giao 3 Bảng 2.1 35 Dịch Thị phần Thanh toán quốc tế của chi nhánh Sở Giao 4 Bảng 2.2 36 Dịch Doanh số Thanh toán quốc tế theo sản phẩm tại chi 5 Bảng 2.3 36 nhánh Sở Giao Dịch Doanh thu phí Thanh toán quốc tế tại chi nhánh Sở 6 Bảng 2.4 37 Giao Dịch So sánh số lượng ngân hàng đại lý của các ngân 7 Bảng 2.5 49 hàng thương mại Việt Nam So sánh số lượng ngân hàng đại lý của các ngân 8 Bảng 2.6 50 hàng nước ngoài So sánh phí chuyển tiền quốc tệ tại một số ngân 9 Bảng 2.7 51 hàng Thống kê kết quả từ phiếu góp ý của khách hàng 10 Bảng 2.8 53 2016 11 Bảng 2.9 Tình hình triển khai FATCA tại Vietcombank 56
D NH MỤC SƠ ĐỒ STT Sơ đồ Nội dung Trang 1 Sơ đồ 1.1 Quy trình nghiệp vụ chuyển tiền quốc tế 9 2 Sơ đồ 1.2 Cách thức thực hiện FATCA 30 Quy trình chuyển tiền quốc tế tại Vietcombank – Chi 3 Sơ đồ 2.1 48 nhánh Sở Giao Dịch D NH MỤC BIỂU ĐỒ STT Biểu đồ Nội dung Trang Mức phạt của các ngân hàng lớn trên thế giới trong 1 Biểu đồ 1.1 những năm qua do vi phạm các quy định về tuân thủ 32 FATCA
D NH MỤC TỪ VIẾT TẮT STT Ký kiệu Nguyên nghĩa 1 AML Phòng chống rửa tiền Đạo luật tuân thủ thuế đối với các tài khoản ở nước ngoài của 2 FATCA Hoa Kỳ 3 FFI Tổ chức tài chính nước ngoài 4 IRS Sở thuế vụ Hoa Kỳ 5 NH Ngân hàng 6 NHCP Ngân hàng cổ phần 7 NHNN Ngân hàng Nhà nước 8 NHTM Ngân hàng thương mại 9 PGD Phòng giao dịch 10 SGD Sở giao dịch 11 TCTD Tổ chức tín dụng 12 TTQT Thanh toán quốc tế 13 VCB Vietcombank – Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam 14 XNK Xuất nhập khẩu
TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU LUẬN VĂN Luận văn đề tài “Hoàn thiện hoạt động chuyển tiền quốc tế tại Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam – Chi nhánh Sở Giao Dịch” là kết quả nghiên cứu cơ sở lý luận về thanh toán quốc tế nói chung và chuyển tiền quốc tế nói riêng, về thực trạng hoạt động chuyển tiền tại Vietcombank chi nhánh Sở Giao Dịch thông qua việc tìm hiểu các quy định, quy trình, báo cáo của chi nhánh, phỏng vấn các khách hàng, thanh toán viên, kiểm soát viên, lãnh đạo bộ phận chuyển tiền quốc tế thuộc phòng Dịch vụ khách hàng tổ chức của Vietcombank chi nhánh Sở Giao Dịch. Luận văn bao gồm 3 chương: - Chương 1: Cơ sở lý luận chuyển tiền quốc tế và các vấn đề liên quan Trình bày những cơ sở lý luận cơ bản về phát triển dịch vụ chuyển tiền quốc tế, các tiêu chí đánh giá sự phát triển dịch vụ và các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển dịch vụ chuyển tiền quốc tế. - Chương 2: Thực trạng về hoạt động chuyển tiền quốc tế tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – chi nhánh Sở Giao Dịch. Giới thiệu khái quát về ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam – Chi nhánh Sở Giao Dịch, phân tích thực trạng phát triển dịch vụ chuyển tiền quốc tế tại Vietcombank Sở Giao Dịch dựa trên các nguồn số liệu của chi nhánh, của hệ thống Vietcombank cùng với việc phỏng vấn các đối tượng liên quan và khảo sát ý kiến khách hàng. - Chương 3: Các giải pháp hoàn thiện hoạt động chuyển tiền quốc tế tại ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – Chi nhánh Sở Giao Dịch. Từ các định hướng, chiến lược phát triển trong thời gian sắp tới của Vietcombank nói chung và chi nhánh Sở Giao Dịch nói riêng, kết hợp với những đánh giá về thực trạng phát triển dịch vụ chuyển tiền quốc tế, luận văn đã nêu ra các giải pháp theo các nhóm tiêu chí đánh giá. Nhóm các giải pháp được đưa ra bao gồm: nhóm giải pháp phát triển dịch vụ chuyển tiền quốc tế theo chiều rộng và nhóm giải pháp phát triển dịch vụ chuyển tiền quốc tế theo chiều sâu. Bên cạnh đó, luận văn cũng
nêu lên một số kiến nghị với Vietcombank Trụ sở chính nhằm hỗ trợ các chi nhánh trong việc phát triển tốt nhất dịch vụ chuyển tiền quốc tế.
MỤC LỤC LỜI MỞ ĐẦU ......................................................................................................................... 1 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CHUYỂN TIỀN QUỐC TẾ VÀ CÁC VẤN ĐỀ LIÊN QUAN .................................................................................................................... 6 1.1. Phương thức chuyển tiền quốc tế ............................................................................... 6 1.1.1. Thanh toán quốc tế và vị trí của chuyển tiền quốc tế trong thanh toán quốc tế ...... 6 1.1.2 Khái niệm và các trường hợp áp dụng chuyển tiền quốc tế ..................................... 8 1.1.3. Vai trò của chuyển tiền quốc tế ............................................................................. 11 1.1.4. Ưu và nhược điểm của chuyển tiền quốc tế .......................................................... 12 1.1.5. .Những điểm cần lưu ý khi áp dụng ...................................................................... 13 1.1.6. Những nội dung cơ bản của chuyển tiền quốc tế .................................................. 15 1.1.7. Các tiêu chí đánh giá hoạt động chuyển tiền quốc tê ............................................ 18 1.2. Các vấn đề liên quan đến nghiệp vụ chuyển tiền quốc tế ........................................ 21 1.2.1. Các vấn đề liên quan đến cấm vận ........................................................................ 21 1.2.2. Các vấn đề liên quan đến chống rửa tiền và tài trợ khủng bố ........................... 23 1.2.3. Các vấn đề liên quan đến Đạo luật tuân thủ thuế đối với các tài khoản ở nước ngoài của Hoa Kỳ - FATCA .................................................................................. 27 1.2.4. Rủi ro khi ngân hàng không tuân thủ quy định về cấm vận, phòng chống rửa tiền, tài trợ khủng bố và FATCA .................................................................................... 31 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG VỀ HOẠT ĐỘNG CHUYỂN TIỀN QUỐC TẾ TẠI NGÂN HÀNG TMCP NGOẠI THƢƠNG VIỆT NAM – CHI NHÁNH SỞ GIAO DỊCH ..................................................................................................................................... 33 2.1. Tổng quan về Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam – Chi nhánh Sở Giao Dịch ................................................................................................................................. 33 2.1.1. Quá trình thành lập và phát triển của Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam ................................................................................................................................. 33 2.1.2. Kết quả hoạt động kinh doanh liên quan đến chuyển tiền quốc tế của Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam – Chi nhánh Sở Giao Dịch ................................ 35 2.2. Các văn bản pháp lý liên quan đến chuyển tiền quốc tế tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam ..................................................................................................... 38 2.3. Thủ tục về phương thức chuyển tiền quốc tế tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam............................................................................................................................. 39 2.3.1. Đối với khách hàng cá nhân .................................................................................. 39
2.3.2. Đối với khách hàng tổ chức .................................................................................. 42 2.4. Quy trình chuyển tiền quốc tế tại Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam ......... 47 2.5. Các sản phầm chuyển tiền quốc tế tại Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam .. 49 2.6. Đánh giá về thực trạng hoạt động chuyển tiền quốc tế tại Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam – Chi nhánh Sở Giao Dịch ........................................................ 52 2.6.1. Mức độ thỏa mãn nhu cầu của khách hàng ........................................................... 52 2.6.2. Kết quả đạt được ................................................................................................... 54 2.6.3. Những mặt còn hạn chế ......................................................................................... 57 2.6.4. Các rủi ro thường gặp trong chuyển tiền quốc tế tại Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam – Chi nhánh Sở Giao Dịch ................................................................ 59 2.6.5. Nguyên nhân của các hạn chế, rủi ro. ................................................................... 66 CHƢƠNG 3: CÁC GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN HOẠT ĐỘNG CHUYỂN TIỀN QUỐC TẾ TẠI NGÂN HÀNG TMCP NGOẠI THƢƠNG VIỆT NAM – CHI NHÁNH SỞ GIAO DỊCH ................................................................................................... 68 3.1. Định hướng phát triển của Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam đến năm 2020 ................................................................................................................................. 68 3.2. Định hướng phát triển của Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam – Chi nhánh Sở Giao Dịch............................................................................................................ 69 3.3. Những giải pháp hoàn thiện hoạt động chuyển tiền quốc tế tại Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam - Chi nhánh Sở Giao Dịch ......................................................... 70 3.3.1. Nhóm giải pháp hoàn thiện hoạt động chuyển tiền quốc tế theo chiều rộng ........ 70 3.3.2. Nhóm giải pháp hoàn thiện dịch vụ chuyển tiền quốc tế theo chiều sâu .............. 74 3.3.3. Tham khảo giải pháp từ các ngân hàng khác. ....................................................... 81 3.4. Một số kiến nghị với Trụ sở chính .............................................................................. 82 3.4.1. Đầu tư phát triển công nghệ, cải tiến quy trình thủ tục, nghiên cứu tăng tiện ích cho dịch vụ chuyển tiền quốc tế ................................................................................ 82 3.4.2. Mở rộng hệ thống ngân hàng đại lý, hỗ trợ các chi nhánh trong các hoạt động đào tạo, xây dựng chính sách khách hàng nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh ............. 84 3.4.3. Tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh giữa các chi nhánh trong cùng hệ thống Vietcombank ................................................................................................................... 85 KẾT LUẬN CHUNG ........................................................................................................... 86 TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................................... 88
1 LỜI MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài: Trong bối cảnh hội nhập kinh tế ngày nay, hoạt động thương mại quốc tế đang ngày càng được mở rộng và nó có ảnh hưởng vô cùng quan trọng đối với sự phát triển kinh tế của mọi quốc gia. Theo báo cáo của tổng cục Thống kê, Năm 2017 cũng ghi nhận một kỷ lục mới của xuất nhập khẩu Việt Nam khi tổng mức lưu chuyển hàng hóa xuất, nhập khẩu vượt mốc 400 tỷ USD. Cụ thể, tính chung cả năm 2017, kim ngạch hàng hóa xuất khẩu ước tính đạt 213,77 tỷ USD, tăng 21,1% so với năm trước, đây là mức tăng cao nhất trong nhiều năm qua, trong đó khu vực kinh tế trong nước đạt 58,53 tỷ USD, tăng 16,2%; khu vực có vốn đầu tư nước ngoài (kể cả dầu thô) đạt 155,24 tỷ USD, tăng 23%. Kim ngạch hàng hoá nhập khẩu năm 2017 ước tính đạt 211,1 tỷ USD, tăng 20,8% so với năm trước, trong đó khu vực kinh tế trong nước đạt 84,7 tỷ USD, tăng 17%; khu vực có vốn đầu tư nước ngoài đạt 126,4 tỷ USD, tăng 23,4%. Có thể thấy rõ ràng hoạt động ngoại thương đang trên đà phát triển mạnh mẽ. Do vậy, cần có nhiều sự quan tâm để khôi phục, duy trì, thúc đẩy và hoàn thiện hơn nữa hoạt động này, mang lại những lợi ích to lớn về kinh tế cho đất nước. Khác với các sản phẩm tài trợ thương mại, chuyển tiền quốc tế với ưu điểm đơn giản, nhanh chóng, thuận tiện và chi phí rẻ là một sản phẩm tiềm năng, có tốc độ phát triển mạnh, chiếm tỷ trọng lớn trong hoạt động thanh toán xuất nhập khẩu. Sản phẩm chuyển tiền quốc tế cũng được các ngân hàng thương mại quan tâm phát triển và đem lại nguồn thu phí lớn. Tuy nhiên, sản phẩm chuyển tiền quốc tế cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro đối với cả doanh nghiệp lẫn ngân hàng. Đặc biệt trong vài năm gần đây, những rủi ro về lừa đảo, cấm vận, rửa tiền và tài trợ khủng bố diễn ra với số lượng ngày càng nhiều trên toàn thế giới nói chung và trong phạm vi Việt Nam nói riêng. Hàng loạt các ngân hàng trên thế giới bị phạt với số tiền lớn do vi phạm đạo luật tuân thủ thuế đối với các tài khoản ở nước ngoài của Hoa Kỳ - FATCA. Qua những lý do trên, tôi đã chọn đề tài nghiên cứu “Hoàn thiện hoạt động chuyển tiền quốc tế tại Ngân hàng TMCP Ngoại Thƣơng Việt Nam – Chi nhánh
2 Sở Giao Dịch”. Với mục tiêu đi sâu tìm hiểu bản chất dịch vụ này, từ đó đưa ra một vài đánh giá và góp phần nào đó giải quyết một số tồn tại để hoàn thiện dịch vụ chuyển tiền quốc tế tại ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam - chi nhánh Sở Giao Dịch. 2. Mục đích nghiên cứu: - Tìm hiểu sâu về dịch vụ chuyển tiền quốc tế và quy trình áp dụng tại ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam, một số hồ sơ thủ tục áp dụng cho các mục đích chuyển tiền điển hình. - Tìm hiểu thực trạng và tìm ra các giải pháp hoàn thiện hoạt động chuyển tiền quốc tế, từ đó giúp hạn chế rủi ro, nâng cao chất lượng dịch vụ, lợi nhuận, thị phần và uy tín của ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – chi nhánh Sở Giao Dịch trong thanh toán quốc tế. 3. Tình hình nghiên cứu đề tài Trong những năm gần đây, khi nền kinh tế đất nước phát triển mạnh mẽ trong khu vực kinh tế Châu Á -Thái Bình Dương được đánh giá là năng động nhất thế giới, việc xuất nhập khẩu hàng hóa và giao thương với nước ngoài trở nên phổ biến, các phương thức thanh toán trong hoạt động quốc tế cũng phát triển nhanh chóng. Một trong các phương thức thanh toán quốc tế hiệu quả đó chính là phương thức chuyển tiền quốc tế. Khách hàng đã có xu hướng dịch chuyển dần việc sử dụng các phương tiện thanh toán phức tạp như tín dụng chứng từ sang các phương thức thanh toán nhanh và đơn giản hơn là phương thức chuyển tiền quốc tế. Tuy vậy, những nghiên cứu chi tiết về phương thức này lại không nhiều. Có lẽ bởi phương thức này được đánh giá là phương thức chuyển tiền khá đơn giản và kém được chú ý hơn các phương thức thanh toán quốc tế khác. Qua tìm hiểu của tác giả, các nghiên cứu gần đây trong lĩnh vực này mới bước đầu giúp người đọc biết đến phương thức chuyển tiền này chứ chưa thực sự làm người đọc hiểu sâu và thấy được tầm quan trọng của nó trong hoạt động kinh doanh của ngân hàng thương mại.
3 Qua tìm kiếm các nghiên cứu trên báo chí, mạng Internet, tác giả thấy có khá nhiều nghiên cứu viết không chuyên về dịch vụ này nhưng có liên quan mật thiết đến nó. Sau khi tham khảo, tác giả chia các nghiên cứu đã được công bố có liên quan đến đề tài thành ba nhóm. Nhóm 1: Các nghiên cứu mang tính lý thuyết và nghiên cứu chung về phương thức chuyển tiền quốc tế tại các ngân hàng thương mại - “Các phương thức thanh toán quốc tế trên thế giới và Việt Nam” của tác giả Trần Mai Phương – Đại học Kinh tế quốc dân (2013) - “ Xu hướng lựa chọn các phương thức thanh toán quốc tế và vấn đề đặt ra cho các ngân hàng thương mại” – TS. Nguyễn Thị Hồng Hải – Tạp chí khoa học và đào tạo ngân hàng số 53 - “Hệ thống chỉ tiêu phân tích đánh giá hiệu quả hoạt động thanh toán quốc tế của ngân hàng thương mại” – GS.TS Nguyễn Văn Tiến – Tạp chí Kinh tế đối ngoại số 3 Nhóm 2: Nhóm các nghiên cứu ứng dụng trực tiếp tại các ngân hàng thương mại cụ thể của các dịch vụ thanh toán quốc tế trong đó có dịch vụ chuyển tiền quốc tế - “Giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động thanh toán quốc tế tại Agribank Hải Dương” – Luận văn ThS của Nguyễn Thị Hồng Duyên, 2012 - “Một số giải pháp triển khai hoạt động thanh toán quốc tế tại Ngân hàng Phát triển Việt Nam” – Luận văn Ths của Lê Thị Thu Minh, 2011 - “Phát triển hoạt động thanh toán quốc tế tại Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam chi nhánh Bến Thủy” – Luận văn ThS của Nguyễn Thị Mai Anh, 2012 - “Mở rộng và nâng cao chất lượng dịch vụ thanh toán quốc tế tại ngân hàng TMCP Sài Gòn” – Luận văn ThS của Nguyễn Thị Đông Phương, 2012 - “Thanh toán quốc tế tại Ngân hàng TMCP Phương Đông” – Luận văn ThS của Trương Thanh Hồng, 2013 Nhóm 3: Các nghiên cứu riêng về các phần nhỏ trong phương thức chuyển tiền quốc tế - “Tìm hiểu một số nội dung về SWIFT” – Tác giá Đinh Thu Hương – Lê Thị Thu Minh (Trung tâm thanh toán ngân hàng Phát triển Việt Nam) 2012
4 - “Vai trò của môi trường pháp lý đối với hoạt động thanh toán quốc tế” – Thạc sĩ Đỗ Việt Anh Thái (Tạp chí Kinh tế đối ngoại số 62) Qua những nghiên cứu đã tìm hiểu, tác giả đánh giá việc thực hiện nghiên cứu về dịch vụ chuyển tiền quốc tế chưa sâu, chưa có nghiên cứu nào xem xét cụ thể về dịch vụ này và sự phát triển của nó trên cả phương diện lý thuyết và ứng dụng. Các đề tài chủ yếu xem xét sự phát triển của dịch vụ thanh toán quốc tế nói chung. Theo như tìm hiểu của tác giả cùng với kinh nghiệm trong lĩnh vực này, dịch vụ chuyển tiền quốc tế là một dịch vụ khá tiềm năng theo xu hướng dịch chuyển hiện nay. Dịch vụ này không quá phức tạp nhưng cũng không thực sự đơn giản, tuy nhiên cũng chứa đựng khá nhiều rủi ro. Ngoài các rủi ro liên quan đến tác nghiệp, nó còn có nhiều rủi ro khác như những rủi ro về cấm vận, rửa tiền, tài trợ khủng bố,… Đối với mỗi đồng ngoại tệ, cách thức chuyển tiền lại có những đặc điểm riêng, những mức phí áp dụng riêng tại các quốc gia khác nhau, những tập quán riêng của từng khu vực. Chính vì vậy, tác giả muốn dựa vào các nghiên cứu sẵn có, cùng với các tài liệu trong quá trình làm việc thu thập được để tiến hành nghiên cứu cụ thể, chi tiết về chỉ riêng dịch vụ chuyển tiền quốc tế trong ngân hàng cùng với đó đánh giá sự phát triển của nó tại Vietcombank chi nhánh Sở Giao Dịch - một trong những chi nhánh có nền tảng truyền thống về dịch vụ này. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu: - Đối tượng nghiên cứu: hoạt động chuyển tiền quốc tế tại Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam – chi nhánh Sở Giao Dịch. - Phạm vi nghiên cứu: + Không gian: Bộ phận Thanh toán quốc tế, các khách hàng doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam – chi nhánh Sở Giao Dịch. + Thời gian: 2013 - 2017
5 5. Nhiệm vụ nghiên cứu: - Nghiên cứu cơ sở pháp lý về chuyển tiền quốc tế, quản lý ngoại hối, cấm vận và phòng chống rửa tiền và tài trợ khủng bố tại Việt Nam. - Điều tra, phân tích thực trạng của hoạt động chuyển tiền quốc tế tại ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam – chi nhánh Sở Giao Dịch. - Đề xuất giải pháp hoàn thiện hoạt động chuyển tiền quốc tế tại ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam – chi nhánh Sở Giao Dịch. 6. Phƣơng pháp nghiên cứu: - Phương pháp nghiên cứu lý thuyết: + Phương pháp phân tích và tổng hợp lý thuyết. + Phương pháp lịch sử. - Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: + Phương pháp thu thập dữ liệu. + Phương pháp phỏng vấn. + Phương pháp phân tích và tổng hợp kinh nghiệm. 7. Cấu trúc của luận văn: Ngoài lời mở đầu, kết luận và tài liệu tham khảo, luận văn gồm có 3 chương: - Chương 1: Cơ sở lý luận chuyển tiền quốc tế và các vấn đề liên quan - Chương 2: Thực trạng về hoạt động chuyển tiền quốc tế tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – chi nhánh Sở Giao Dịch. - Chương 3: Các giải pháp hoàn thiện hoạt động chuyển tiền quốc tế tại ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – Chi nhánh Sở Giao Dịch.
6 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CHUYỂN TIỀN QUỐC TẾ VÀ CÁC VẤN ĐỀ LIÊN QU N 1.1 Phƣơng thức chuyển tiền quốc tế 1.1.1 Thanh toán quốc tế và vị trí của chuyển tiền quốc tế trong thanh toán quốc tế Cơ sở hình thành thanh toán quốc tế Tất cả các quốc gia trên thế giới đều không thể tự sản xuất mọi thứ mình cần. Đơn giản là vì điều kiện tự nhiên, địa lý, trình độ phát triển và các yếu tố khác của mỗi nước xác định phạm vi và năng lực sản xuất của nước đó. Các quốc gia muốn thỏa mãn được nhu cầu sản xuất và tiêu dùng của nước mình thì điều tất yếu là phải thực hiện trao đổi hàng hóa với các nước khác. Một nước sẽ xuất khẩu những hàng hóa có ưu thế do mình sản xuất được và nhập khẩu những hàng hóa mình chưa sản xuất hoặc có giá rẻ hơn. Từ đó, phát sinh quan hệ thương mại giữa các quốc gia và hình thành mối quan hệ kinh tế ngoài biên giới. Thông thường, một thương vụ sẽ kết thúc bằng việc bên mua thanh toán nhận hàng và bên bán giao hàng, nhận tiền theo các điều kiện quy định trong hợp đồng mua bán. Đó chính là hoạt động thanh toán quốc tế. Tóm lại, hoạt động thanh toán quốc tế bắt nguồn từ hoạt động ngoại thương và mục đích chính của hoạt động thanh toán quốc tế là để hỗ trợ và phục vụ cho hoạt động xuất nhập khẩu giữa các nước diễn ra một cách trôi chày và hiệu quả. Ngược lại. thanh toán quốc tế quyết định đến hiệu quả và tăng trưởng ngoại thương bởi vì chỉ khi hoạt động thanh toán an toàn và trôi chảy thì người bán mới thu được tiền và người mua mới trả được tiền, đây chính là cơ sở nền tảng bậc nhất cho hoạt động xuất nhập khẩu tồn tại phát triển. Đặc điểm của Thanh toán quốc tế - Thanh toán quốc tế chịu sự điều chỉnh của luật pháp và các tập quán quốc tế. Hoạt động thanh toán quốc tế liên quan đến các chủ thể ở hai hay nhiều quốc gia, do đó, các chủ thể khi tham gia vào hoạt động thanh toán quốc tế không những chịu sự điều chỉnh của pháp luật quốc gia mà còn phải tuân thủ các văn bản pháp lý quốc tế, các tập quán quốc tế do phòng thương mại quốc tế ban hành. Những văn bản này tạo ra
7 một khung pháp lý bình đẳng công bằng cho các chủ thể khi tham gia vào hoạt động thương mại và thanh toán quốc tế, tránh những hiểu lầm và tranh chấp đáng tiếc xảy ra. - Hoạt động thanh toán quốc tế được thực hiện phần lớn qua hệ thống ngân hàng. Trừ một lượng rất nhỏ hàng hóa xuất nhập khẩu được mua bán qua con đường tiểu ngạch thì hầu hết kim ngạch xuất nhập khẩu của một nước được phản ánh qua doanh số thanh toán quốc tế của hệ thống ngân hàng thương mại. Trong thanh toán quốc tế sẽ có ít nhất hai ngân hàng tham gia, một ngân hàng phục vụ người xuất khẩu và một ngân hàng phục vụ người nhập khẩu ở hai nước khác nhau. Việc thanh toán qua ngân hàng đảm bảo cho các khoản chi trả được thực hiện một cách an toàn, nhanh chóng và hiệu quả. - Tiền mặt hầu như không được sử dụng trực tiếp trong thanh toán quốc tế mà thay vào đó là các phương tiện thanh toán như hối phiếu, kỳ phiếu và séc. - Trong thanh toán quốc tế, ít nhất một trong hai bên (hoặc người xuất khẩu hoặc người nhập khẩu) có liên qua đến ngoại tệ (trừ khu vực sử dụng đồng tiền chung châu Âu). Do đó, hoạt động thanh toán quốc tế chịu sự ảnh hưởng của tỷ giá hối đoái và dự trữ ngoại hối quốc gia. - Ngôn ngữ sử dụng trong thanh toán quốc tế được sử dụng chủ yếu bằng tiếng Anh. - Giải quyết tranh chấp chủ yếu bằng luật quốc tế hoặc luật quốc gia của nước thứ ba, luật của nước người xuất hay nước người nhập do các bên thỏa thuận thông qua con đường trọng tài hay tòa án. Vị trí của chuyển tiền quốc tế trong thanh toán quốc tế Do người trả tiền và người thụ hưởng được phép thỏa thuận nội dung, điều kiện thanh toán, mà mỗi thỏa thuận có thể tạo nên một phương thức thanh toán. Chính vì vậy, về mặt lý thuyết, tồn tại rất nhiều phương thức thanh toán khác nhau, tuy nhiên, xét từ giác độ quản lý và nghiên cứu, người ta gom các phương thức có đặc điểm tương đồng thành một nhóm lớn, mỗi nhóm lớn này gọi là một phương thức thanh toán. Do mục đích và cách thức gom nhóm là khác nhau nên việc phân loại các phương thức thanh toán cũng đa dạng và không thống nhất.
8 Căn cứ vào việc thanh toán có kèm theo các chứng từ thực hiện nghĩa vụ là điều kiện thanh toán hay không, thanh toán quốc tế bao gồm 3 nhóm phương thức. - Nhóm phương thức thanh toán không kèm chứng từ: + Chuyển tiền – Remittance + Ghi sổ - Open Account + Nhờ thu phiếu trơn – Clean Collection - Nhóm phương thức thanh toán kèm chứng từ thương mại: + Nhờ thu kèm chứng từ - Documentary Collection + Tín dụng chứng từ - Documentary Credit + Thư ủy thác mua – Letter of Authority to Purchase - Nhóm phương thức thanh toán kèm chứng từ phi thương mại: + Thư tín dụng dự phòng – Standby Letter of Credit + Bảo lãnh theo yêu cầu – Demand Guarantee Như vậy, phương thức chuyển tiền quốc tế nằm trong nhóm các phương thức thanh toán không kèm chứng từ. Nó được xem là phương thức thanh toán khá đơn giản và ngân hàng chỉ tham gia với vai trò trung gian chuyển hộ và nhận hộ để hưởng phí dịch vụ mà không cam kết hay chịu trách nhiệm gì về nội dung thanh toán giữa các bên. Đối với phương thức này, khi thanh toán phải tuân thủ những nội dung thỏa thuận giữa các bên liên quan và pháp luật hiện hành. Để tránh rủi ro và tranh chấp xảy ra, các bên phải thỏa thuận nội dung thanh toán càng rõ ràng càng tốt. Nếu không thật tin tưởng vào đối tác thì chuyển sang sử dụng phương thức thanh toán nhờ thu hay tín dụng chứng từ. Do có quá nhiều rủi ro cho các bên, nên trong thực tế các phương thức này thường chỉ được sử dụng khi các bên thực sự tin tưởng nhau và sử dụng nhiều trong thanh toán chuyển tiền phi thương mại. 1.1.2 Khái niệm và các trƣờng hợp áp dụng chuyển tiền quốc tế Khái niệm chuyển tiền quốc tế Phương thức chuyển tiền quốc tế là phương thức mà trong đó khách hàng (người yêu cầu chuyển tiền) yêu cầu ngân hàng của mình chuyển một số tiền nhất định cho một người khác (người hưởng lợi) ở một địa điểm nhất định bằng phương thức chuyển tiền do khách hàng quy định.