Luận văn Thạc sĩ Tài chính Ngân hàng: Quản lý tài chính tại Bệnh viện Phổi Trung ương

Chia sẻ: Ocxaodua999 Ocxaodua999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:99

Thêm vào BST

Báo xấu

34
lượt xem 10
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích cơ bản của luận văn này là trên cơ sở lý luận về công tác quản lý tài chính của đơn vị sự nghiệp có thu và từ kết quả phân tích, đánh giá thực trạng công tác quản lý tài chính của Bệnh viện Phổi Trung ương, đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý tài chính tại Bệnh viện Phổi Trung ương.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Tài chính Ngân hàng: Quản lý tài chính tại Bệnh viện Phổi Trung ương

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ ………/……… .…../…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA PHAN NGỌC ANH QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI BỆNH VIỆN PHỔI TRUNG ƢƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH-NGÂN HÀNG Hà nội, Năm 2019
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ ………/……… .…../…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA PHAN NGỌC ANH QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI BỆNH VIỆN PHỔI TRUNG ƢƠNG Chuyên ngành: Tài chính-Ngân hàng Mã số: 8 34 02 01 LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH-NGÂN HÀNG Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS TRẦN XUÂN HẢI Hà nội, Năm 2019
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan bản luận văn “Quản lý tài chính tại Bệnh viện Phổi Trung ƣơng” này là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và có nguồn gốc rõ ràng. Hà Nội, ngày 01 tháng 12 năm 2019 Học viên Phan Ngọc Anh
Lời Cảm Ơn Trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thiện luận văn, tôi đã nhận đƣợc sự quan tâm, giúp đỡ của nhiều cá nhân và tập thể. Nhân đây tôi xin đƣợc bày tỏ lòng cảm ơn chân thành của mình: Tôi xin bày tỏ sự cảm ơn đến Ban giám hiệu nhà trƣờng cùng các thầy giáo, cô giáo của Học viện Hành chính Quốc gia đã tạo điều kiện, giúp đỡ và có những ý kiến đóng góp quý báu cho tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu vừa qua. Tôi xin chân thành cảm ơn gia đình, bạn bè và đồng nghiệp đã động viên nhiệt tình và tạo điều kiện giúp đỡ mọi mặt để tôi hoàn thành chƣơng trình học tập và nghiên cứu đề tài khoa học này. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành sâu sắc tới PGS.TS Trần Xuân Hải là ngƣời hƣớng dẫn khoa học cho tôi. Thầy đã rất quan tâm, tận tình hƣớng dẫn và định hƣớng cho tôi trong suốt thời gian thực hiện luận văn. Một lần nữa tôi xin trân trọng cảm ơn! Hà Nội, ngày 01 tháng 12 năm 2019 Học viên Phan Ngọc Anh
MỤC LỤC MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN QUẢN LÝ TÀI CHÍNH ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP Y TẾ CÔNG LẬP .................................... 8 1.1. Tổng quan về đơn vị sự nghiệp y tế công lập ........................................ 8 1.1.1. Khái niệm về đơn vị sự nghiệp y tế công lập ................................. 8 1.1.2. Đặc điểm của đơn vị sự nghiệp y tế công lập ................................. 9 1.1.3. Phân loại đơn vị sự nghiệp y tế công lập ...................................... 11 1.1.4. Vai trò của đơn vị sự nghiệp y tế công lập. .................................. 12 1.2. Quản lý tài chính đối với đơn vị sự nghiệp y tế công lập .................... 13 1.2.1. Khái niệm ...................................................................................... 13 1.2.2. Nguyên tắc quản lý tài chính của đơn vị sự nghiệp y tế công lập 14 1.2.3. Cơ chế tự chủ tài chính bệnh viện công lập .................................. 14 1.2.4. Nội dung quản lý tài chính ............................................................ 16 1.3. Các nhân tố tác động đến công tác quản lý tài chính tại bệnh viện ..... 27 1.3.1 Nhân tố bên ngoài .......................................................................... 27 1.3.2. Nhân tố bên trong .......................................................................... 29 1.4. Kinh nghiệm về công tác quản lý tài chính ở một số bệnh viện và bài học rút ra đối với Bệnh viện Phổi Trung ƣơng .................................................. 31 1.4.1. Kinh nghiệm về quản lý tài chính ở một số bệnh viện ................. 31 1.4.2. Bài học kinh nghiệm rút ra ...........................................................34 Tiểu kết chƣơng I ........................................................................................ 35 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ TÀI CHÍNH........................... 36 TẠI BỆNH VIỆN PHỐI TRUNG ƢƠNG .................................................. 36 2.1. Tổng quan về bệnh viện Phổi Trung ƣơng .......................................... 36 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển ................................................ 36 2.1.2. Tình hình hoạt động chuyên môn tại bệnh viện Phổi Trung ƣơng39
2.2. Tình hình quản lý tài chính tại Bệnh viện Phổi Trung ƣơng ............... 42 2.2.1. Thực trạng quản lý thu .................................................................. 42 2.2.2. Thực trạng quản lý chi: ................................................................. 49 2.2.3. Thực trạng phân bổ kết quả hoạt động tài chính........................... 55 2.3. Đánh giá chung .................................................................................... 58 2.3.1. Kết quả đạt đƣợc ........................................................................... 58 2.3.2. Hạn chế còn tồn tại........................................................................ 59 2.3.3 Nguyên nhân của những hạn chế ................................................... 61 Tiểu kết chƣơng 2 ....................................................................................... 63 CHƢƠNG 3: ĐỊNH HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI BỆNH VIỆN PHỔI TRUNG ƢƠNG .................... 64 3.1. Định hƣớng phát triển của Bệnh viện Phổi Trung ƣơng giai đoạn 2020- 2030 ............................................................................................................. 64 3.1.1. Định hƣớng phát triển ................................................................... 64 3.1.2 Mục tiêu phát triển ......................................................................... 65 3.2. Giải pháp hoàn thiện công tác quản lý tài chính tại Bệnh viện Phổi Trung ƣơng .................................................................................................. 67 3.2.1. Nhóm giải pháp chung .................................................................. 67 3.2.2. Nhóm giải pháp cụ thể .................................................................. 74 3.3. Kiến nghị .............................................................................................. 84 3.3.1. Đối với Chính phủ ......................................................................... 84 3.3.2. Đối với Bộ Y tế ............................................................................. 85 Tiểu kết chƣơng 3 ....................................................................................... 87 KẾT LUẬN .................................................................................................... 88 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 90
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT BHYT : Bảo hiểm y tế CQNN : Cơ quan nhà nƣớc ĐVSN : Đơn vị sự nghiệp KCB : Khám chữa bệnh DVYT : Dịch vụ y tế NSNN : Ngân sách Nhà nƣớc CSSK : Chăm sóc sức khỏe
DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1: Tình hình lao động qua các năm 2016-2018 .................................. 38 Bảng 2.2: Kết quả hoạt động chuyên môn ngoại trú và nội trú ...................... 39 Bảng 2.3: Kết quả thủ thuật và phẫu thuật ...................................................... 41 Bảng 2.4: Kết quả cận lâm sàng và phục hồi chức năng ................................ 42 Bảng 2.5: Tổng hợp nguồn kinh phí của bệnh viện Phổi Trung ƣơng ........... 43 Bảng 2.6: Tổng hợp số liệu tài chính qua các năm ......................................... 51 Bảng 2.7: Biểu trích chênh lệch thu chi giai đoạn 2016-2018 ........................ 52 Bảng 2.8: Tỷ trọng của từng hoạt động trên tổng số chi qua các năm ........... 54 Bảng 2.9 : Tình hình phân bổ số chênh lệch thu - chi qua các năm ............... 56 Bảng 3.1: Hệ số Thu nhập tăng thêm năm 2018 ............................................. 81 Bảng 3.2: Các hệ số tính thu nhập tăng thêm ................................................. 83
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Ngành y tế là một ngành trong hệ thống kinh tế quốc dân và thuộc nhóm ngành dịch vụ, phục vụ các nhu cầu y tế xã hội. Đảng và Nhà nƣớc đã khẳng định sức khỏe là vốn quý nhất của con ngƣời và của toàn xã hội. Bảo vệ chăm sóc sức khỏe là một trong những chính sách ƣu tiên hàng đầu. Đầu tƣ cho y tế không phải là tiêu phí mà là đầu tƣ cơ bản, đầu tƣ cho phát triển. Trong sự nghiệp chăm sóc sức khỏe toàn dân, hệ thống đơn vị sự nghiệp y tế công lập đóng vai trò vô cùng quan trọng. Các dịch vụ do các đơn vị sự nghiệp y tế cung cấp không đặt mục tiêu lợi nhuận là mục tiêu quan trọng nhất, ĐVSN y tế công lập thông qua các hoạt động dịch vụ của mình để có thu nhập và thực hiện mục tiêu chăm sóc sức khỏe toàn dân. Xuất phát từ quan điểm mới, Đảng và Nhà nƣớc ta đã có sự thay đổi căn bản trong cơ chế quản lý tài chính đối với các đơn vị sự nghiệp y tế công lập trong chƣơng trình cải cách tài chính công. Đó là: Thứ nhất, thay cho việc cấp kinh phí theo số lƣợng biên chế bằng việc tính toán kinh phí căn cứ vào kết quả và chất lƣợng hoạt động, hƣớng vào kiểm soát đầu ra, chất lƣợng chi tiêu theo mục tiêu cho đơn giản hơn, tăng quyền chủ động cho đơn vị sử dụng ngân sách. Thứ hai, xóa bỏ cơ chế cấp phát theo kiểu “xin - cho”, trong công tác quản lý tài chính các đơn vị sự nghiệp y tế chủ động xác định nhiệm vụ phải thực hiện, mức hỗ trợ tài chính từ ngân sách và phần còn lại do đơn vị tự trang trải. Thứ ba, khuyến khích các nhà đầu tƣ trong và ngoài nƣớc đầu tƣ và phát triển trong lĩnh vực y tế. Khuyến khích liên doanh, liên kết đầu tƣ trực tiếp của các nguồn lực trong và nƣớc ngoài vào lĩnh vực này. Thực tế trên đòi hòi quản lý tài chính trong lĩnh vực y tế, trong đó cơ sở 1
y tế công vừa phải đảm bảo các mục tiêu tài chính vừa đảm bảo tính hiệu quả, công bằng trong chăm sóc sức khỏe. Quản lý tài chính bệnh viện trở thành chìa khóa quyết định sự thành công hay thất bại trong việc quản lý bệnh viện và sự tụt hậu hay phát triển của hệ thống bệnh viện hiện nay. Nguồn tài chính của Bệnh viện Phổi Trung ƣơng không chỉ do ngân sách nhà nƣớc cấp mà còn thu từ việc cung cấp các dịch vụ, nguồn xã hội hóa, nguồn góp vốn liên doanh, liên kết, viện trợ.... Với nguồn lực tài chính đa dạng nhƣ vậy, vấn đề đặt ra là phải quản lý, khai thác và sử dụng các nguồn lực trên sao cho có hiệu quả mà vẫn đảm bảo thực hiện tốt vai trò, chức năng của các hoạt động sự nghiệp. Thời gian qua, cơ chế tài chính đối với các đơn vị sự nghiệp y tế công lập đƣợc thực hiện theo Nghị định số 43/2006/NĐ-CP ngày 25/4/2006 của Chính phủ quy định quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm về thực hiện nhiệm vụ, tổ chức bộ máy, biên chế và tài chính đối với đơn vị sự nghiệp công lập; Thông tƣ số 71/2006/TT-BTC ngày 9/8/2006 của Bộ Tài chính hƣớng dẫn thực hiện Nghị định trên. Sau gần 10 năm thực hiện Nghị định số 43/2006/NĐ-CP trên cơ sở tổng kết đánh giá kết quả đạt đƣợc cũng nhƣ những bất cập phát sinh, ngày 14/2/2015, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 16/2015/NĐ-CP thay thế Nghị định số 43/2006/NĐ-CP theo hƣớng quy định các vấn đề chung, làm căn cứ cho các bộ, cơ quan liên quan xây dựng các Nghị định riêng quy định đối với từng lĩnh vực cụ thể. Nghị định số 16/2015/NĐ-CP đã thể hiện rõ mục tiêu đổi mới toàn diện các đơn vị sự nghiệp công lập; đẩy mạnh việc giao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm cho các đơn vị đồng bộ cả về thực hiện nhiệm vụ, tổ chức bộ máy, nhân sự và tài chính. Trong quá trình triển khai Nghị định 43/2006/NĐ-CP và từng bƣớc thực hiện Nghị định 16/2015/NĐ-CP, công tác quản lý tài chính của Bệnh viện Phổi Trung ƣơng đã tạo ra sự thay đổi rõ rệt, nguồn thu của bệnh viện tăng lên đáng kể qua các năm, góp phần tích cực vào việc nâng cấp trang thiết bị, cơ sở vật chất, chất lƣợng khám chữa bệnh ngày càng cao. 2
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt đƣợc còn nhiều hạn chế trong việc triển khai thực hiện và chƣa đạt đƣợc kết quả nhƣ mong muốn. Bài toán đặt ra là phải nghiên cứu và tìm ra đƣợc những giải pháp hữu hiệu trong việc quản lý tài chính nhằm quản lý chặt chẽ các khoản thu, tiết kiệm các khoản chi sao cho hợp lý, hiệu quả. Vì vậy, việc chọn và nghiên cứu đề tài “Quản lý tài chính tại Bệnh viện Phổi Trung ƣơng” là yêu cầu thực tiễn khách quan cấp thiết cả về lý luận và thực tiễn. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Làm thế nào để thực hiện tốt công tác quản lý tài chính đã và đang là vấn đề đƣợc nhiều nhà nghiên cứu, nhà quản lý quan tâm nhằm tìm ra những giải pháp tích cực nhất trong việc quản lý chặt chẽ các khoản thu, tiết kiệm các khoản chi hợp lý, hiệu quả. Đến nay đã có nhiều công trình nghiên cứu ở những cấp độ khác nhau đƣợc công bố thể hiện qua sách chuyên khảo, các đề tài nghiên cứu khoa học, luận án, luận văn. Một số công trình nghiên cứu tiêu biểu nhƣ: “Hoàn thiện cơ chế tự chủ tài chính tại Bệnh viện Bạch Mai”, luận văn thạc sỹ của Nguyễn Thị Thanh Huệ (2015), Trƣờng Đại học Kinh tế, Đại học quốc gia Hà Nội. Luận văn đã giải quyết đƣợc các vấn đề cơ bản sâu: Hệ thống hóa một cách có chọn lọc các vấn đề liên quan đến cơ chế tự chủ tài chính tại các đơn vị sự nghiệp nói chung và Bệnh viện công lập nói riêng. Làm rõ đƣợc thực trạng, đánh giá đƣợc thực trạng và tìm ra những vƣớng mắc, hạn chế để đề xuất giải pháp, kiến nghị khả thi nhằm hoàn thiện cơ chế tự chủ tài chính tại Bệnh viện Bạch Mai và nâng cao công tác quản lý. “Hoàn thiện quản lý tài chính tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hà Tĩnh”, luận văn thạc sỹ của Lê Thị Quyên (2015), Trƣờng Đại học Kinh tế quốc dân. Tác giả đã hệ thống hóa những vấn đề lý luận cơ bản về quản lý tài chính của Bệnh viện công lập; Phân tích thực trạng quản lý tài chính tại Bệnh viện Đa 3
khoa tỉnh Hà Tĩnh giai đoạn 2011-2014; Đề xuất giải pháp hoàn thiện quản lý tài chính tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hà Tĩnh giai đoạn 2015-2020. Để giải quyết các vấn đề đặt ra, luận văn sử dụng nguồn dữ liệu từ nguồn báo cáo tài chính hàng năm của Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hà Tĩnh từ năm 2011– 2014, và kết hợp với tình hình thực hiện các văn bản pháp luật của Nhà nƣớc quy định về quản lý tài chính của đơn vị sự nghiệp. “Quản lý tài chính tại Bệnh viện Trung Huế” của tác giả Trƣơng Lê Thảo Tâm (2017), Luận văn Tài chính-Ngân hàng của Học viện Hành chính Quốc gia. Tác giả dựa trên lý luận và nghiên cứu thực tế tại Bệnh viện Trung ƣơng Huế để làm sáng tỏ những vấn đề lý luận về cơ chế quản lý tài chính đối với đơn vị sự nghiệp công lập có thu; Đánh giá thực trạng công tác quản lý tài chính tại Bệnh viện Trung ƣơng Huế, từ đó đánh giá những kết quả đạt đƣợc, những hạn chế, tồn tại và đề xuất nhằm hoàn thiện công tác quản lý tại Bệnh viện Trung ƣơng Huế. Tuy nhiên, trong luận văn phần lý luận chƣa sát với lĩnh vực y tế, vẫn chƣa nêu đƣợc những biện pháp kiểm soát và đánh giá hiệu quả hoạt động khi Bệnh viện áp dụng cơ chế tự chủ tài chính trong hoạt động. - Một số bài báo mang tính chất trao đổi, nghiên cứu trên trang web của Sở Tài chính Thừa Thiên Huế, tạp chí Văn hóa, Báo tuổi trẻ… của các nhà Khoa học, nhà quản lý và các chuyên gia trong lĩnh vực tài chính. Ví dụ nhƣ bài nghiên cứu, trao đổi:Thực tiễn hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập theo nghị định 43/2006/NĐ-CP và những đề xuất đổi mới hiệu quả cơ chế quản lý đối với các đơn vị sự nghiệp công lập trong thời gian tới– ngày 09/09/2014, của tác giả Phan Quý Phƣơng; Bài báo “Quản lí tài chính tại các đơn vị sự nghiệp: Một số kiến nghị và giải pháp” của tác giả Trần Mạnh Hà đăng trên tạp chí Tài chính số 10/2014. Tuy nhiên, cho đến nay chƣa có đề tài nào nghiên cứu về vấn đề “Quản lý tài chính tại Bệnh viện Phổi Trung ương”. 4
3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn 3.1. Mục đích: Trên cơ sở lý luận về công tác quản lý tài chính của đơn vị sự nghiệp có thu và từ kết quả phân tích, đánh giá thực trạng công tác quản lý tài chính của Bệnh viện Phổi Trung ƣơng, đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý tài chính tại Bệnh viện Phổi Trung ƣơng 3.2. Nhiệm vụ: + Hệ thống hoá và phân tích một số vấn đề lý luận và thực tiễn về cơ chế quản lý tài chính tại các đơn vị sự nghiệp có thu. + Phân tích, đánh giá thực trạng công tác quản lý tài chính Bệnh viện Phổi Trung ƣơng, qua đó rút ra những nhận xét về kết quả đạt đƣợc, những hạn chế, bất cập, từ đó tìm ra nguyên nhân của thực trạng công tác quản lý tài chính. + Đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý tài chính tại Bệnh viện Phổi Trung ƣơng. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn 4.1. Đối tượng nghiên cứu: Đối tƣợng nghiên cứu của luận văn là Quản lý tài chính tại đơn vị sự nghiệp y tế công lập. 4.2. Phạm vi nghiên cứu: - Về không gian: Luận văn nghiên cứu công tác quản lý tài chính tại Bệnh viện Phổi Trung ƣơng trên các khía cạnh quản lý thu, quản lý chi và phân bổ kết quả hoạt động tài chính. - Về thời gian: Luận văn nghiên cứu, phân tích đánh giá thực trạng công tác quản lý tài chính tại Bệnh viện Phổi Trung ƣơng giai đoạn 2016-2018. Đề xuất giải pháp hoàn thiện cho các năm tiếp theo. 5
5. Phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn 5.1. Phương pháp luận: Luận văn tiếp cận đối tƣợng nghiên cứu bằng phƣơng pháp duy vật lịch sự của chủ nghĩa Mác-Lênin, phƣơng pháp suy luận logic và các quan điểm của Đảng và Nhà nƣớc trong cơ chế quản lý tài chính đối với các đơn vị sự nghiệp công lập trong chƣơng trình cải cách tài chính công. 5.2. Phương pháp nghiên cứu: Đề tài sử dụng phối hợp hệ thống các phƣơng pháp nghiên cứu cơ bản nhƣ sau: + Phƣơng pháp nghiên cứu tài liệu Hệ thống các khái niệm và luận điểm làm cơ sở cho việc nghiên cứu trong thực tiễn đƣợc hình thành thông qua quá trình thu thập kiến thức từ các công trình nghiên cứu và các tài liệu của các tác giả trong và ngoài nƣớc. + Phƣơng pháp thống kê toán học Trên cơ sở thu thập, tổng hợp, trình bày số liệu và tính toán các yếu tố ảnh hƣởng của đối tƣợng nghiên cứu nhằm phục vụ cho quá trình phân tích, dự đoán để đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý tài chính Bệnh viện Phổi Trung ƣơng. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn 6.1. Ý nghĩa lý luận Luận văn hệ thống hoá những vấn đề lý luận về công tác quản lý tài chính tại đơn vị sự nghiệp y tế công lập. Từ đó, góp phần làm rõ và bổ sung một số vấn đề lý luận cho khoa học quản lý tài chính công. Luận văn xây dựng đƣợc khung lý thuyết về công tác quản lý tài chính tại các đơn vị sự nghiệp công lập. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn - Luận văn khảo sát và đánh giá thực trạng, xác định đƣợc nguyên nhân 6
khó khăn, hạn chế về công tác quản lý tài chính tại Bệnh viện Phổi Trung ƣơng, đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý tài chính tại Bệnh viện Phổi Trung ƣơng. Kết quả nghiên cứu này của luận văn có thể đƣợc các cơ quan có thẩm quyền sử dụng trong xây dựng các chính sách, kế hoạch nhằm hoàn thiện cơ chế quản lý tài chính tại các đơn vị sự nghiệp công lập nói chung và hệ thống các bệnh viện công ở Việt Nam hiện nay. - Luận văn có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo cho Bộ Y tế, hệ thống các bệnh viện công ở Việt Nam; cán bộ, giảng viên, sinh viên, học viên của Học viện Hành chính Quốc gia. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo và phụ lục. Nội dung chính của luận văn bao gồm 3 chƣơng cụ thể nhƣ sau: Chƣơng 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý tài chính đơn vị sự nghiệp y tế công lập. Chƣơng 2: Thực trạng quản lý tài chính tại Bệnh viện Phổi Trung ƣơng. Chƣơng 3: Định hƣớng và giải pháp hoàn thiện quản lý tài chính tại Bệnh viện Phổi Trung ƣơng. 7
Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN QUẢN LÝ TÀI CHÍNH ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP Y TẾ CÔNG LẬP 1.1. Tổng quan về đơn vị sự nghiệp y tế công lập 1.1.1. Khái niệm về đơn vị sự nghiệp y tế công lập Đơn vị sự nghiệp công lập là những đơn vị do Nhà nƣớc thành lập hoạt động có thu thực hiện cung cấp các dịch vụ xã hội công cộng và các dịch vụ nhằm duy trì sự hoạt động bình thƣờng của các ngành kinh tế quốc dân. Các đơn vị này hoạt động trong các lĩnh vực y tế, giáo dục đào tạo, khoa học công nghệ và môi trƣờng, văn học nghệ thuật, thể dục thể thao, sự nghiệp kinh tế, dịch vụ việc làm...[1] Đơn vị sự nghiệp y tế công lập nằm trong hệ thống các đơn vị sự nghiệp công lập nói chung, hoạt động trong các lĩnh vực sự nghiệp y tế do cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền quyết định thành lập, thực hiện cung cấp dịch vụ y tế và đóng góp một phần quan trọng, một bộ phận không thể tách rời trong duy trì hoạt động của nền kinh tế quốc dân. Theo Điều 2 của Nghị định 85/NĐ-CP ngày 15/10/2012 thì : Đơn vị sự nghiệp y tế công lập là tổ chức do cơ quan nhà nước có thẩm quyền thành lập và quản lý theo quy định của pháp luật, có tư cách pháp nhân, con dấu, tài khoản và tổ chức bộ máy kế toán theo quy định của pháp luật về kế toán để thực hiện nhiệm vụ cung cấp dịch vụ công hoặc phục vụ quản lý nhà nước trong các lĩnh vực chuyên môn y tế như: Y tế dự phòng; khám bệnh, chữa bệnh; điều dưỡng và phục hồi chức năng; giám định y khoa, pháp y, pháp y tâm thần; y dược cổ truyền; kiểm nghiệm dược, mỹ phẩm, trang thiết bị y tế; an toàn vệ sinh thực phẩm; dân số - kế hoạch hóa gia đình; sức khỏe sinh sản; truyền thông giáo dục sức khỏe [5] 8
1.1.2. Đặc điểm của đơn vị sự nghiệp y tế công lập Các đơn vị sự nghiệp y tế công lập mang đầy đủ đặc điểm của một đơn vị sự nghiệp công lập nói chung. Thứ nhất: Đơn vị sự nghiệp y tế công lập do cơ quan Nhà nƣớc có thẩm quyền quyết định thành lập. Do đó các đơn vị sự nghiệp y tế công lập phải tuân theo các cơ chế, quy định của các cơ quan nhà nƣớc và cơ quan quản lý cấp trên. Đối với các đơn vị sự nghiệp y tế do Trung ƣơng quản lý là các Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, đối với các đơn vị sự nghiệp y tế công lập do địa phƣơng quản lý là các Sở y tế. Thứ hai, đơn vị sự nghiệp y tế công lập là một tổ chức hoạt động theo nguyên tắc phục vụ xã hội, không vì mục đích lợi nhuận. Trong nền kinh tế thị trƣờng, các sản phẩm, dịch vụ do đơn vị sự nghiệp y tế công lập tạo ra đều có thể trở thành hàng hoá cung ứng cho mọi thành phần trong xã hội. Việc cung ứng các hàng hoá này cho thị trƣờng chủ yếu không vì mục đích lợi nhuận nhƣ hoạt động sản xuất kinh doanh. Thông qua các đơn vị sự nghiệp y tế công lập, Nhà nƣớc cung cấp những sản phẩm khám, chữa bệnh, phòng dịch...nhằm thực hiện mục đích chăm sóc sức khỏe nhân dân. Nhà nƣớc đảm bảo mọi ngƣời dân đều đƣợc chăm sóc sức khỏe một cách công bằng, có chất lƣợng phù hợp với khả năng kinh tế xã hội của đất nƣớc. Nhƣ vậy hoạt động của các đơn vị sự nghiệp y tế công lập không vì mục tiêu lợi nhuận mà vì lợi ích cộng đồng. Các đơn vị sự nghiệp y tế công lập đƣợc phép thu các loại phí, lệ phí, hay viện phí trong lĩnh vực y tế để đáp ứng một phần chi phí hoạt động thƣờng xuyên của đơn vị, giảm bớt gánh nặng từ Ngân sách Nhà nƣớc. Thứ ba, sản phẩm của các đơn vị sự nghiệp y tế công lập là sản phẩm mang lại lợi ích chung có tính bền vững và gắn bó hữu cơ với quá trình tạo ra của cải vật chất và giá trị tinh thần. 9
Sản phẩm của các hoạt động sự nghiệp y tế công lập chủ yếu tạo ra các "hàng hoá công cộng" ở dạng vật chất và phi vật chất, phục vụ trực tiếp hoặc gián tiếp quá trình tái sản xuất xã hội. Cũng nhƣ các hàng hoá khác sản phẩm của các hoạt động sự nghiệp y tế công lập có giá trị và giá trị sử dụng nhƣng có điểm khác biệt là nó có giá trị xã hội cao, điều đó đồng nghĩa là ngƣời cùng sử dụng, dùng rồi có thể dùng lại đƣợc trên phạm vi rộng. Việc sử dụng những DVYT công do hoạt động đơn vị sự nghiệp y tế công tạo ra làm cho quá trình sản xuất của cải vật chất đƣợc thuận lợi và ngày càng đạt hiệu quả cao. Hoạt động sự nghiệp y tế đảm bảo sức khoẻ cho ngƣời dân, cho lực lƣợng lao động, làm giảm đi sự thiếu hụt lao động vì ốm đau, tạo điều kiện cho lao động có chất lƣợng ngày càng tốt hơn. Vì vậy, hoạt động sự nghiệp luôn gắn bó hữu cơ và tác động tích cực đến quá trình tái sản xuất xã hội. Thứ tư, hoạt động đơn vị sự nghiệp y tế công lập luôn gắn liền và bị chi phối bởi các chƣơng trình phát triển kinh tế xã hội của Nhà nƣớc.Với chức năng của mình, Chính phủ luôn tổ chức, duy trì và đảm bảo hoạt động sự nghiệp để thực hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế, xã hội, để thực hiện những mục tiêu kinh tế - xã hội nhất định. Chính phủ tổ chức thực hiện các chƣơng trình mục tiêu quốc gia nhƣ: chƣơng trình chăm sóc sức khoẻ cộng đồng, chƣơng trình dân số - kế hoạch hoá gia đình, chƣơng trình phòng chống HIV/AIDS, chƣơng trình chăm sóc sức khỏe sinh sản,... Những chƣơng trình mục tiêu quốc gia này chỉ có Nhà nƣớc, với vai trò của mình mới có thể thực hiện một cách triệt để và có hiệu quả, nếu để tƣ nhân thực hiện, mục tiêu lợi nhuận sẽ lấn chiếm mục tiêu xã hội và dẫn đến hạn chế việc tiêu dùng sản phẩm hoạt động sự nghiệp, từ đó kìm hãm sự phát triển của xã hội. 10
1.1.3. Phân loại đơn vị sự nghiệp y tế công lập  Căn cứ vào loại mô hình tổ chức, các đơn vị sự nghiệp y tế công lập đƣợc phân loại thành các loại hình sau: - Các bệnh viện các viện và các trung tâm có giƣờng bệnh, cơ sở điều dƣỡng và phục hồi chức năng thuộc các Bộ, ngành và địa phƣơng. - Các cơ sở khám, chữa bệnh thuộc viện nghiên cứu, trƣờng đạo tạo y, dƣợc trong toàn quốc. - Các trung tâm y tế (bao gồm các trung tâm y tế quận, huyện, thị xã, thành phố trực thuộc tỉnh, trung tâm y tế dự phòng, trung tâm phòng chống các bệnh xã hội, trung tâm truyền thông và giáo dục sức khỏe, trung tâm bảo vệ sức khỏe bà mẹ và trẻ em).. - Các viện, trạm, trại hoặc các đơn vị khác có chức năng và nhiệm vụ phong chống dịch thuộc các Bộ, ngành, địa phƣơng. - Các đơn vị có chức năng kiểm định vắc xin, sinh phẩm y tế, trang thiết bị y tế, kiểm nghiệm thuốc, hóa mỹ phẩm, thực phẩm chức năng, kiểm dịch y tế thuộc các Bộ, ngành, địa phƣơng, máu và các chế phẩm về máu, dịch truyền hoặc các sản phẩm khác thuốc ngành y tế. - Các sơ sở sản xuất vắc xin, sinh phẩm y tế, máu và các chế phẩm về máu, dịch truyền hoặc các sản phẩm khác thuốc ngành y tế. - Các đơn vị sự nghiệp đào tạo, nghiên cứu khoa học công nghệ, nghiên cứu ứng dụng khoa học kỹ thuật, tạp chí thuộc lĩnh vực y tế.  Căn cứ vào nguồn thu sự nghiệp, các đơn vị sự nghiệp đƣợc phân loại để thực hiện quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm về tài chính nhƣ sau: - Nhóm 1: Đơn vị có nguồn thu sự nghiệp tự bảo đảm bảo đƣợc toàn bộ kinh phí hoạt động thƣờng xuyên và kinh phí đầu tƣ phát triển. - Nhóm 2: Đơn vị có nguồn thu sự nghiệp tự bảo đảm đƣợc toàn bộ kinh phí hoạt động thƣờng xuyên. 11
- Nhóm 3: Đơn vị có nguồn thu sự nghiệp tự đảm bảo một phần kinh phí hoạt động thƣờng xuyên - Nhóm 4: Đơn vị có nguồn thu sự nghiệp thấp hoặc không có nguồn thu, kinh phí hoạt đông thƣờng xuyên theo chức năng, nhiệm vụ đƣợc giao do ngân sách Nhà nƣớc bảo đảm toàn bộ. [2] 1.1.4. Vai trò của đơn vị sự nghiệp y tế công lập. Vai trò trong phát triển kinh tế, xã hội Trong nền kinh tế, xã hội, mỗi một ngành nghề sẽ có vai trò nhất định trong sự phát triển của đất nƣớc. ĐVSN y tế công lập với sản phẩm là các dịch vụ y tế công chăm sóc sức khỏe và tính mạng con ngƣời, mà con ngƣời là chủ thể của xã hội, có thể đƣa ra những quyết định thay đổi về mặt hình thái kinh tế. Có thể nhận thấy đƣợc rằng việc đảm bảo cho con ngƣời có sức khỏe tốt sẽ giúp cho nền kinh tế phát triển bền vững. ĐVSN y tế công lập giữ vai trò quan trọng trong việc chăm sóc sức khỏe cộng đồng, điều trị bệnh, bảo đảm cuộc sống sức khỏe cho con ngƣời để học tập và lao động. Vì thế mà chúng ta có thể khẳng định rằng ĐVSN y tế công lập có vai trò to lớn trong việc phát triển kinh tế, xã hội. Vai trò trong hệ thống y tế nói chung Khác với y tế tƣ nhân chỉ tập trung tại các thành thị nơi cƣ dân có thu nhập cao, ĐVSN y tế công lập đƣợc phân cấp hành chính theo vùng, lãnh thổ, theo phân tuyến chuyên môn kỹ thuật nhằm mục đích giúp mọi ngƣời dân đều có cơ hội tiếp cận với các dịch vụ y tế công... ĐVSN y tế công lập thể hiện vai trò quản lý, chỉ đạo của Nhà nƣớc đối với ngành y tế, giữ vai trò định hƣớng trong hoạt động và phát triển trong ngành y tế nói chung. Thông qua các hoạt động của ĐVSN y tế công lập có thể đánh giá về công tác chăm sóc sức khỏe toàn dân, thực hiện các chính sách xã hội do Nhà nƣớc giao nhƣ: Khám chữa bệnh miễn phí hoặc giảm phí 12