Luận văn Thạc sĩ Tài chính Ngân hàng: Quản trị rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng thương mại cổ phần Phương Đông (OCB) - Chi nhánh Thăng Long

Chia sẻ: Dongcoxanh10 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:108

Thêm vào BST

Báo xấu

26
lượt xem 10
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của đề tài "Quản trị rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng thương mại cổ phần Phương Đông (OCB) - Chi nhánh Thăng Long" là đề xuất các giải pháp, kiến nghị nhằm tăng cường quản trị rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Phương Đông - Chi nhánh Thăng Long.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Tài chính Ngân hàng: Quản trị rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng thương mại cổ phần Phương Đông (OCB) - Chi nhánh Thăng Long

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG HOẠT ĐỘNG CHO VAY KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN PHƯƠNG ĐÔNG (OCB) - CHI NHÁNH THĂNG LONG Ngành: Tài chính - Ngân hàng NGUYỄN THỊ THU HÀ HÀ NỘI - 2022
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG HOẠT ĐỘNG CHO VAY KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN PHƯƠNG ĐÔNG (OCB) - CHI NHÁNH THĂNG LONG Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng Mã số: 8340201 Họ và tên: Nguyễn Thị Thu Hà Người hướng dẫn: PGS.TS Mai Thu Hiền Hà Nội - 2022
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng luận văn này là công trình nghiên cứu về đề tài: “Quản trị rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng thương mại cổ phần Phương Đông (OCB) - Chi nhánh Thăng Long “của cá nhân tôi, có sự hỗ trợ của giáo viên hướng dẫn là PGS. TS. Mai Thu Hiền, số liệu nêu trong luận văn này được thu thập từ nguồn gốc rõ ràng và đáng tin cậy. Các nội dung nghiên cứu và kết quả trong đề tài đều dựa trên nghiên cứu thực tế và hoàn toàn đúng với nguồn trích dẫn. Tôi xin chịu hoàn toàn trách nhiệm về lời cam đoan này. Hà Nội, tháng … năm 2022 Tác giả luận văn Nguyễn Thị Thu Hà
ii LỜI CẢM ƠN Lời đầu tiên, tác giả xin cảm ơn các thầy, cô giáo trường Đại học Ngoại Thương, đặc biệt là PGS, TS. Mai Thu Hiền đã tận tình giảng dạy và truyền đạt kiến thức trong suốt thời gian tác giả thực hiện luận văn tốt nghiệp cao học tại trường. Đồng thời, tác giả xin cảm ơn sự các nhà quản lý, đồng nghiệp Ngân hàng TMCP Phương Đông - Chi nhánh Thăng Long đã hướng dẫn, tạo điều kiện cho tác giả tiếp cận, tìm hiểu những hoạt động thực tiễn tại chi nhánh trong suốt thời gian tác giả thực hiện luận văn. Đó là những kinh nghiệm quý báu cho bản thân trong công việc sau này. Cùng sự nỗ lực của bản thân, đến nay, tác giả đã hoàn thành luận văn thạc sĩ với đề tài luận văn: “Quản trị rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Phương Đông (OCB) - Chi nhánh Thăng Long” chuyên ngành Tài chính - Ngân hàng. Các kết quả đạt được là những đóng góp về mặt khoa học cũng như thực tiễn trong hoạt động cho vay khách hàng cá nhân của Ngân hàng TMCP Phương Đông - Chi nhánh Thăng Long. Tuy nhiên, trong khuôn khổ luận văn, do điều kiện thời gian và trình độ có hạn nên không thể tránh khỏi những thiếu sót. Tác giả rất mong nhận được những lời chỉ bảo và góp ý của các thầy, cô giáo và các đồng nghiệp. Tác giả bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS, TS. Mai Thu Hiền đã hướng dẫn, chỉ bảo tận tình và cung cấp các kiến thức khoa học cần thiết trong quá trình thực hiện luận văn. Xin chân thành cảm ơn các thầy, cô khoa Sau Đại học - trường Đại học Ngoại Thương đã tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tác giả hoàn thành tốt luận văn thạc sĩ của mình. Xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, tháng … năm 2022 Tác giả luận văn Nguyễn Thị Thu Hà
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................... ii DANH MỤC VIẾT TẮT ....................................................................................... vii DANH SÁCH BẢNG, HÌNH ................................................................................ viii TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU LUẬN VĂN ........................................... ix LỜI MỞ ĐẦU ............................................................................................................1 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ RỦI RO TÍN DỤNG VÀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG HOẠT ĐỘNG CHO VAY KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI........................................................................9 1.1 Ngân hàng thương mại và các hoạt động cơ bản Ngân hàng thương mại .9 1.1.1 Khái niệm Ngân hàng thương mại ...........................................................9 1.1.2 Các hoạt động cơ bản Ngân hàng thương mại ......................................10 1.2 Hoạt động cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng thương mại ........11 1.2.1 Khái niệm về cho vay khách hàng cá nhân ............................................11 1.2.2 Đặc điểm về cho vay khách hàng cá nhân .............................................11 1.2.3 Phân loại cho vay khách hàng cá nhân .................................................13 1.3 Rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay khách hàng cá nhân của ngân hàng thương mại ..................................................................................................15 1.3.1 Khái niệm rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay khách hàng cá nhân ...........................................................................................................................15 1.3.2 Phân loại rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay khách hàng cá nhân ...........................................................................................................................16 1.3.3 Nguyên nhân dẫn đến rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay khách hàng cá nhân.....................................................................................................17 1.3.4 Ảnh hưởng của rủi ro tín dụng đến hoạt động cho vay khách hàng cá nhân ...................................................................................................................22 1.4 Quản trị rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay khách hàng cá nhân của ngân hàng thương mại ........................................................................................24
iv 1.4.1 Khái niệm và mục tiêu về quản trị rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay khách hàng cá nhân ...................................................................................24 1.4.2 Vai trò quản trị rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay khách hàng cá nhân ...................................................................................................................25 1.4.3 Mô hình của quản trị rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay khách hàng cá nhân.....................................................................................................26 1.4.4 Nguyên tắc quản trị rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay khách hàng cá nhân ..............................................................................................................28 1.4.5 Quy trình quản trị rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay khách hàng cá nhân ..............................................................................................................29 1.4.6 Các tiêu chí đánh giá quản trị rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay khách hàng cá nhân .........................................................................................40 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG HOẠT ĐỘNG CHO VAY KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN TẠI NGÂN HÀNG TMCP PHƯƠNG ĐÔNG - CHI NHÁNH THĂNG LONG.............................................45 2.1 Tổng quan về Ngân hàng TMCP Phương Đông (OCB) - Chi nhánh Thăng Long ......................................................................................................................45 2.1.1 Quá trình xây dựng và phát triển của OCB - Chi nhánh Thăng Long 45 2.1.2 Cơ cấu tổ chức, chức năng và nhiệm vụ của Ngân hàng TMCP Phương Đông - Chi nhánh Thăng Long .......................................................................46 2.1.3 Kết quả hoạt động kinh doanh OCB - Chi nhánh Thăng Long trong giai đoạn năm 2019-2021 ........................................................................................46 2.1.4 Hoạt động cho vay khách hàng cá nhân của Ngân hàng TMCP Phương Đông - Chi nhánh Thăng Long .......................................................................48 2.2 Rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay khách hàng cá nhân tại OCB - Chi nhánh Thăng Long .......................................................................................54 2.2.1 Rủi ro liên quan đến khả năng trả nợ của khách hàng cá nhân ..........54 2.2.2 Rủi ro liên quan đến danh mục các sản phẩm cho vay khách hàng cá nhân ...................................................................................................................55
v 2.3 Thực trạng quản trị rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay khách hàng cá nhân tại OCB - Chi nhánh Thăng Long .......................................................57 2.3.1 Mô hình quản trị RRTD trong hoạt động cho vay khách hàng cá nhân tại OCB - Chi nhánh Thăng Long ...................................................................58 2.3.2 Nguyên tắc quản trị RRTD trong hoạt động cho vay khách hàng cá nhân tại OCB - Chi nhánh Thăng Long ...................................................................58 2.3.3 Quy trình quản trị RRTD trong hoạt động cho vay khách hàng cá nhân tại OCB - Chi nhánh Thăng Long ...................................................................59 2.3.4 Các tiêu chí đánh giá quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Phương Đông - Chi nhánh Thăng Long .....67 2.4 Đánh giá thực trạng quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Phương Đông Chi nhánh Thăng Long ...............70 2.4.1 Những kết quả đạt được ..........................................................................70 2.4.2 Hạn chế và nguyên nhân.........................................................................71 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG HOẠT ĐỘNG QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG CHO VAY KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN TẠI NGÂN HÀNG TMCP PHƯƠNG ĐÔNG - CHI NHÁNH THĂNG LONG ................................76 3.1 Sự cần thiết của hoạt động quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Phương Đông - Chi nhánh Thăng Long ...............................................................................................................................76 3.2 Định hướng quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Phương Đông - Chi nhánh Thăng Long ...........................77 3.2.1 Định hướng phát triển tín dụng cho vay khách hàng cá nhân .............77 3.2.2 Định hướng quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân ...........................................................................................................................78 3.3 Một số giải pháp tăng cường quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Phương Đông - Chi nhánh Thăng Long ...............................................................................................................................80 3.3.1 Hoàn thiện hệ thống chấm điểm và xếp hạng tín dụng khách hàng cá nhân ...................................................................................................................80
vi 3.3.2 Đa dạng hóa danh mục khách hàng trong cho vay khách hàng cá nhân ...........................................................................................................................80 3.3.3 Phát triển các sản phẩm tín dụng bán lẻ ................................................81 3.3.4 Tăng cường các hoạt động marketing đối với tín dụng cho vay khách hàng cá nhân.....................................................................................................83 3.3.5 Nâng cao trình độ, chất lượng nguồn nhân lực và đạo đức cán bộ ngân hàng ...................................................................................................................84 3.3.6 Hiện đại hóa công nghệ thông tin ..........................................................86 3.3.7 Tăng cường kiểm tra giám sát hoạt động tín dụng ................................87 3.3.8 Tăng cường hiệu quả xử lý các khoản nợ có vấn đề .............................88 3.4 Kiến nghị đối với Chính phủ và NHNN ......................................................89 KẾT LUẬN ..............................................................................................................93 TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................94
vii DANH MỤC VIẾT TẮT Từ viết tắt Tiếng Việt KHCN Khách hàng cá nhân TMCP Thương mại cổ phần NHTM Ngân hàng thương mại NHNN Ngân hàng nhà nước RRTD Rủi ro tín dụng TSBĐ Tài sản bảo đảm TCTD Tổ chức tín dụng QTRR Quản trị rủi ro OCB Ngân hàng TMCP Phương Đông OCB - Chi nhánh Thăng Long Ngân hàng TMCP Phương Đông - Chi nhánh Thăng Long
viii DANH SÁCH BẢNG, HÌNH DANH SÁCH BẢNG Bảng 1.1: Mô hình điểm số tín dụng tiêu dùng .........................................................34 Bảng 2.1: Kết quả hoạt động kinh doanh của OCB - Chi nhánh Thăng Long giai đoạn năm 2019-2021..........................................................................................................47 Bảng 2.2: Kết quả hoạt động cho vay KHCN tại OCB - Chi nhánh Thăng Long trong giai đoạn năm 2019-2021 ..........................................................................................52 Bảng 2.3: Tình hình trả nợ cho vay KHCN tại OCB - Chi nhánh Thăng Long giai đoạn năm 2019-2021 .................................................................................................55 Bảng 2.4: Tình hình nợ xấu trong hoạt động cho vay KHCN theo từng danh mục sản phẩm cho vay giai đoạn năm 2019-2021: .................................................................56 Bảng 2.5: Bảng chỉ tiêu nợ quá hạn theo kỳ hạn trong hoạt động cho vay KHCN ..67 Bảng 2.6: Bảng chỉ tiêu nợ xấu theo kỳ hạn trong hoạt động cho vay KHCN .........68 Bảng 2.7: Điểm đánh giá chương trình “Khách hàng bí mật” các chi nhánh khu vực miền Bắc năm 2021 ...................................................................................................69 DANH SÁCH HÌNH Hình 2.1: Cơ cấu tổ chức Ngân hàng TMCP Phương Đông - Chi nhánh Thăng Long ....46 Hình 2.2: Quy trình cấp tín dụng KHCN tại OCB - Chi nhánh Thăng Long ...........48 Hình 2.3: Mô hình kiểm soát nội bộ hoạt động cấp tín dụng của OCB - Chi nhánh Thăng Long theo 3 tuyến phòng thủ .........................................................................64
ix TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU LUẬN VĂN Giữa bối cảnh cạnh tranh và hội nhập như hiện nay, một trong những vấn đề đặt ra cho sự tồn tại và phát triển của một NHTM là khả năng quản trị rủi ro, đặc biệt là quản trị rủi ro tín dụng một cách toàn diện và hệ thống. Quản trị RRTD được hiểu là quá trình nhận dạng, phân tích nhân tố rủi ro, đo lường mức độ rủi ro, trên cơ sở đó lựa chọn triển khai các biện pháp và quản lý các hoạt động tín dụng nhằm hạn chế và loại trừ rủi ro trong quá trình cấp tín dụng. Chương 1 của luận văn đã tập trung nghiên cứu loại hình rủi ro thường xảy ra nhất đó là rủi ro tín dụng, các tiêu chí phân loại rủi ro tín dụng và các chỉ tiêu phản ánh rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay KHCN của NHTM. Đồng thời, luận văn cũng làm rõ khái niệm về quản trị rủi ro tín dụng, hệ thống rõ nét các nội dung cơ bản của quản trị rủi ro tín dụng, trong đó đã đưa ra vai trò, nguyên tắc, quy trình và các tiêu chí đánh giá quản trị rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay KHCN. Trong chương 2, tác giả đã đi sâu vào phân tích thực trạng quản trị rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay KHCN tại Ngân hàng TMCP Phương Đông - Chi nhánh Thăng Long. Từ đó đưa ra nhận xét những kết quả đạt được và những hạn chế còn tồn tại và nguyên nhân dẫn đến công tác quản trị rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay KHCN tại Ngân hàng TMCP Phương Đông - Chi nhánh Thăng Long chưa thực sự phát huy hiệu quả. Kết quả nghiên cứu chương 2 của luận văn đã tạo tiền đề để nghiên cứu đưa ra những giải pháp, kiến nghị nhằm tăng cường quản trị rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay KHCN tại Ngân hàng TMCP Phương Đông - Chi nhánh Thăng Long trong chương 3. Từ thực trạng rủi ro tín dụng và quản trị rủi ro tín dụng đã phân tích trong chương 2, luận văn đã đề ra các phương hướng và một số giải pháp cần thiết nhằm tăng cường công tác quản trị rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay KHCN tại Ngân hàng TMCP Phương Đông - Chi nhánh Thăng Long. Một số giải pháp thực hiện nội tại trong ngân hàng như hoàn thiện mô hình đo lường rủi ro tín dụng, đa dạng hóa danh mục khách hàng cho vay, tăng cường hoạt động marketing... Trên cơ sở đó, luận văn cũng đưa ra một số kiến nghị liên quan đến Chính phủ và đến NHNN nhằm tạo điều kiện thực thi các kiến nghị trên một cách hiệu quả nhất góp phần tăng cường công tác quản trị rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay KHCN tại Ngân hàng TMCP Phương Đông - Chi nhánh Thăng Long trong thời gian tới.
1 LỜI MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Việt Nam sở hữu dân số trẻ với nền kinh tế đang trên đà tăng trưởng với hàng trăm ngàn người di chuyển từ nông thôn ra thành thị để sinh sống mỗi năm. Tuy nhiên, năm 2021, nền kinh tế Việt Nam tiếp tục phải đối mặt với những khó khăn chưa từng có do tác động liên tiếp của đại dịch Covid-19 lên đời sống Nhân dân và hoạt động sản xuất, kinh doanh. Trong bối cảnh đó, NHNN Việt Nam với nhiệm vụ điều hành chính sách tín dụng hiệu quả, đáp ứng kịp thời nhu cầu vốn phục vụ sản xuất - kinh doanh, tháo gỡ khó khăn cho các cá nhân, doanh nghiệp, hỗ trợ tăng trưởng kinh tế, đã đưa ra chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng định hướng và có điều chỉnh phù hợp với diễn biến tình hình thực tế, đặc biệt là tăng trưởng tín dụng đối với khách hàng cá nhân. Để khai thác được tiềm năng to lớn này, các ngân hàng thương mại ở nước ta đang tập trung nguồn lực vào mảng ngân hàng bán lẻ cũng như hoạt động cho vay cá nhân. Mục tiêu của ngân hàng bán lẻ là cho vay khách hàng cá nhân, hộ gia đình, doanh nghiệp vừa và nhỏ nên các dịch vụ thường đơn giản và dễ thực hiện. Theo Tạp chí ngân hàng, một trong các giải pháp tín dụng hỗ trợ người dân đó là thực hiện tốt các chương trình tín dụng chính sách đối với các cá nhân nghèo góp phần giảm nghèo bền vững, phát triển kinh tế và đảm bảo an sinh xã hội. Theo đó, dư nợ các chương trình tín dụng ưu đãi tại Ngân hàng Chính sách xã hội đến cuối năm 2021 đạt 247.970 tỷ đồng, tăng 9,63% so với cuối năm 2020, với hơn 7,8 triệu khách hàng cá nhân còn dư nợ; tập trung ở một số chương trình như cho vay hộ nghèo (chiếm tỷ trọng 11,08% tổng dư nợ); cho vay hộ cận nghèo (chiếm 14,54% tổng dư nợ); cho vay hộ mới thoát nghèo (chiếm 17,59% tổng dư nợ); cho vay học sinh, sinh viên (chiếm 4,13% tổng dư nợ); cho vay hộ gia đình sản xuất kinh doanh vùng khó khăn (chiếm 11,19% tổng dư nợ). Một giải pháp tín dụng hỗ trợ người dân nữa là triển khai kịp thời các chính sách, giải pháp tín dụng tháo gỡ khó khăn cho khách hàng bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19. Theo đó, trong năm 2021, NHNN đã hai lần điều chỉnh, gia hạn các mốc thời gian của chính sách cơ cấu lại thời hạn trả nợ, miễn, giảm lãi, phí, giữ nguyên nhóm nợ đối với khách hàng cá nhân bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh Covid-19, với việc ban hành Thông tư số 03/2021/TT-NHNN ngày 02/04/2021 và Thông tư số
2 14/2021/TT-NHNN ngày 07/09/2021 sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 01/2020/TT-NHNN ngày 13/03/2020 của Thống đốc NHNN quy định về việc TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài cơ cấu lại thời hạn trả nợ, miễn, giảm lãi, phí, giữ nguyên nhóm nợ nhằm hỗ trợ khách hàng chịu ảnh hưởng bởi dịch Covid-19, nhằm tạo điều kiện hơn nữa giúp khách hàng được cơ cấu lại nợ phù hợp với dòng tiền theo diễn biến của dịch bệnh, mà không bị chuyển sang nhóm nợ có mức độ rủi ro cao hơn. Mặt khác, khuyến khích TCTD cho vay mới để khách hàng cá nhân có thể duy trì, phục hồi sản xuất và kinh doanh. Nhìn chung hoạt động của hệ thống ngân hàng vẫn đang gặp nhiều khó khăn, nợ quá hạn, nợ xấu tăng cao và xử lý chậm do nguồn thu của khách hàng bị ảnh hưởng. Từ đó có thể thấy hoạt động ngân hàng vẫn đang tiềm ẩn nhiều rủi ro tín dụng, đặc biệt là rủi ro từ phía khách hàng cá nhân. Ngân hàng TMCP Phương Đông - Chi nhánh Thăng Long cũng chịu nhiều tác động từ các vấn đề khách quan nêu trên nên đã và đang hỗ trợ cơ cấu nợ do ảnh hưởng của Covid-19 cho nhiều khách hàng cá nhân vay vốn, tuy nhiên diễn biến khó khăn có thể còn tiếp tục trong thời gian tới mà lợi nhuận đem lại cho chi nhánh chủ yếu từ hoạt động tín dụng. Do vậy, công tác quản trị rủi ro tín dụng có ý nghĩa quyết định đối với sự tồn tại và phát triển đi lên của chi nhánh trong thời gian tới. Để hạn chế được những rủi ro trong hoạt động tín dụng, cần phải nâng cao hơn nữa chất lượng quản trị và xây dựng cho mình hệ thống quản trị rủi ro tín dụng chuẩn mực tại ngân hàng TMCP Phương Đông - chi nhánh Thăng Long nói riêng và ngân hàng TMCP Phương Đông nói chung. Đặc biệt là quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân, tiềm ẩn nhiều rủi ro đến từ phía khách hàng, tác giả đã chọn đề tài “Quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Phương Đông - Chi nhánh Thăng Long” làm đề tài luận văn thạc sĩ của mình. 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu Từ trước đến nay đã có nhiều công trình nghiên cứu nước ngoài và trong nước đi sâu vào phân tích, đánh giá quản trị rủi ro tín dụng nói chung và quản trị rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay khách hàng cá nhân nói riêng nhằm đề xuất các giải pháp tăng cường quản trị rủi ro tín dụng cho các NHTM như:
3 - Công trình nghiên cứu “Credit Risk Management in Commercial Banks” của Konovalona, Kristovska, Kudinska vào năm 2016 đã đề xuất một mô hình đánh giá rủi ro tín dụng trên cơ sở phân tích khách hàng cá nhân để đảm bảo kiểm soát tín dụng trên cơ sở phân tích nhân tố khách hàng tiềm năng trong các ngân hàng thương mại có hoạt động cho vay tiêu dùng. Mục tiêu của nghiên cứu này là xác định mức độ rủi ro do nhóm khách hàng cá nhân khác nhau đưa ra nhằm giảm thiểu và ngăn ngừa rủi ro tín dụng trong tương lai cũng như cải thiện việc quản trị RRTD ở ngân hàng. Các kết quả của nghiên cứu chính là tạo ra mô hình xếp hạng tín dụng nội bộ của người vay và phát triển các phương pháp cải thiện quản trị RRTD trong các NHTM. - Nguyễn Đức Tú (2012), Luận án Tiến sĩ kinh tế, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân với đề tài “Quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam”. Luận án đã đề xuất khái niệm về rủi ro tín dụng, khác biệt với quan điểm của nhiều chuyên gia kinh tế và nhà quản lý thực tiễn tại Việt Nam, trong đó nhấn mạnh là khả năng xảy ra sự khác biệt không mong muốn giữa thu nhập thực tế và thu nhập kỳ vọng đúng hạn, nhận được đầy đủ gốc và lãi. RRTD sẽ dẫn đến giảm thu nhập ròng và giảm giá trị thị trường vốn. Điều này là cơ sở lý luận quan trọng để xác định nội dung cụ thể của hoạt động quản trị RRTD hiện đại, áp dụng các mô hình đánh giá RRTD và nâng cao hiệu quả và tính minh bạch của quản trị RRTD. - Lê Bá Cường, (2012), “Quản trị rủi ro tín dụng đối với hoạt động cho vay khách hàng cá nhân tại ACB chi nhánh Hà Nội”, luận văn thạc sỹ, Học viện Ngân hàng. Bài luận văn đã đưa ra các vấn đề lý luận cơ bản về cho vay cá nhân, quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân, khái quát được những điểm mạnh và những điểm tồn tại của thực trạng công tác quản trị rủi ro tín dụng tại ngân hàng ACB chi nhánh Hà Nội giai đoạn 2010-2012. Tuy nhiên, luận văn chưa đề cập đến mô hình điểm số tín dụng Vangtage Score và mô hình xác suất vỡ nợ. - Đặng Nhật Minh, (2013) “Quản lý rủi ro tín dụng tiêu dùng của Ngân hàng TMCP An Bình - Chi nhánh Hải Phòng, luận văn thạc sỹ, Đại học thương mại. Bài viết đưa ra những lý luận cơ bản về rủi ro tín dụng tiêu dùng và quản trị rủi ro tín dụng tiêu dùng của NHTM nhằm làm rõ bản chất, các nhân tố tác động đến RRTD và quản trị RRTD; từ đó đánh giá thực trạng RRTD tiêu dùng tại Ngân hàng TMCP
4 An Bình - Chi nhánh Hải Phòng, đưa ra kết quả đạt được và đánh giá những hạn chế của công tác này, sau đó đề xuất các giải pháp nhằm tăng cường quản trị RRTD tiêu dùng tại Ngân hàng TMCP An Bình - Chi nhánh Hải Phòng. - Võ Thị Quý và Bùi Ngọc Toản, (2014). Các yếu tố ảnh hưởng đến rủi ro tín dụng của hệ thống NHTM Việt Nam, Tạp chí Khoa học Trường Đại học Mở Thành phố Hồ Chí Minh, số 3 (36). Trong Tạp chí này, các tác giả đã góp phần làm sáng tỏ bức tranh nợ xấu của NHTM Việt Nam. Kết quả nghiên cứu cho thấy rủi ro tín dụng ngân hàng trong quá khứ với độ trễ một năm, tỷ lệ tăng trưởng tín dụng trong quá khứ với độ trễ một năm và tỷ lệ tăng trưởng GDP trong quá khứ với độ trễ một năm có ý nghĩa đến rủi ro tín dụng NHTM Việt Nam. - Phạm Ngọc Ánh, (2016),“Quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam - Chi nhánh Nam Thăng Long”, Luận văn thạc sỹ, Đại học Thương mại đã hệ thống hóa được những vấn đề lý luận cơ bản về quản trị rủi ro tín dụng cho vay khách hàng cá nhân ở các ngân hàng thương mại, nghiên cứu và đánh giá thực trạng quản trị rủi ro tín dụng cho vay khách hàng cá nhân ở Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam và đề xuất ra các giải pháp cho ngân hàng nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro tín dụng cho vay khách hàng cá nhân. - Tác giả Nguyễn Minh Thắng (2017), đề tài “Quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Phương Đông”, Luận văn thạc sĩ, Trường Đại học Ngoại thương Hà Nội. Trong luận văn, tác giả đã đưa ra lý luận cơ bản về rủi ro tín dụng và quản trị rủi ro tín dụng của ngân hàng thương mại và đưa ra các dấu hiệu cơ bản nhận biết rủi ro tín dụng tại Việt Nam bao gồm nhóm các dấu hiệu phát hiện, cảnh báo sớm các rủi ro và nhóm các yếu tố nhận diện rủi ro, cũng như cách đo lường rủi ro tín dụng. Từ đó, tác giả đề xuất những giải pháp nâng cao năng lực quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Phương Đông. - Tác giả Trần Việt Linh (2020), đề tài “Hoàn thiện quy trình tín dụng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng thương mại cổ phần Phương Đông”, Luận văn thạc sĩ, Trường Đại học Ngoại thương Hà Nội. Luận văn này tập trung vào quy trình tín dụng đối với khách hàng doanh nghiệp nhỏ và vừa từ quá trình tác nghiệp cho vay thực tế, từ đó nghiên cứu các yếu tố khác ảnh hưởng đến quy trình tín dụng
5 như con người, thời gian xử lý rủi ro, khẩu vị rủi ro,… Luận văn đã đóng góp để có thể hoàn thiện hơn quy trình tín dụng cho Ngân hàng TMCP Phương Đông. Nhìn chung, các nghiên cứu nêu trên đã phản ánh cơ bản các vấn đề cơ sở lý luận về rủi ro tín dụng, quản trị rủi ro tín dụng, phân tích thực trạng quản trị rủi ro tín dụng trên phạm vi hệ thống NHTM nói chung hay một chi nhánh NHTM cụ thể. Tuy nhiên các nghiên cứu trên còn một số khoảng trống trong nghiên cứu về quản trị rủi ro tín dụng mà điển hình là quản trị RRTD trong hoạt động cho vay KHCN tại Ngân hàng TMCP Phương Đông - Chi nhánh Thăng Long như: - Các đề tài chủ yếu xây dựng các giải pháp hạn chế hay ngăn ngừa rủi roc ho các ngân hàng thương mại Việt Nam, tuy nhiên hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam rất đa dạng về hình thức sở hữu, trình độ phát triển, năng lực tài chính, công nghệ và hơn hết là khẩu vị chấp nhận rủi ro của mỗi ngân hàng là khác nhau. Do vậy sẽ không có mô hình quản trị rủi ro chung cho tất cả các ngân hàng hay các giải pháp tăng cường quản trị rủi ro đúng và phù hợp cho tất cả các ngân hàng. - Bên cạnh đó cũng chưa có công trình khoa học nào nghiên cứu một cách toàn diện về rủi ro tín dụng và quản trị rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Phương Đông - Chi nhánh Thăng Long giai đoạn năm 2019 -2021 cũng như đưa ra những giải pháp nhằm tăng cường hoạt động quản trị RRTD trong hoạt động cho vay KHCN tại Ngân hàng TMCP Phương Đông - Chi nhánh Thăng Long. Vì vậy, tác giả đã chọn và nghiên cứu đề tài “Quản trị rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Phương Đông (OCB) - Chi nhánh Thăng Long” nhằm bổ sung phần nghiên cứu về cơ sở lý luận và từ cơ sở lý luận trên vận dụng trong điều kiện thực tiễn thực hiện quản trị RRTD trong hoạt động cho vay KHCN, từ đó đề xuất các giải pháp tăng cường quản trị RRTD trong hoạt động cho vay KHCN Ngân hàng TMCP Phương Đông (OCB) - Chi nhánh Thăng Long trong thời gian từ năm 2019-2021.
6 3. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở hệ thống hóa những vấn đề lý luận cơ bản về rủi ro tín dụng và quản trị rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay khách hàng cá nhân tại NHTM, phân tích đánh giá thực trạng rủi ro tín dụng và quản trị rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Phương Đông - Chi nhánh Thăng Long. Mục đích nghiên cứu của đề tài là đề xuất các giải pháp, kiến nghị nhằm tăng cường quản trị rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Phương Đông - Chi nhánh Thăng Long. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: Rủi ro tín dụng và quản trị rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay khách hàng cá nhân tại ngân hàng thương mại. - Phạm vi nghiên cứu: Trong luận văn này, tác giả sẽ tập trung nghiên cứu quản trị rủi ro tín dụng cụ thể trong hoạt động cho vay khách hàng cá nhân, phạm vi tại Ngân hàng TMCP Phương Đông - Chi nhánh Thăng Long giai đoạn năm 2019 đến năm 2021. Từ đó đề xuất các giải pháp tăng cường quản trị rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Phương Đông - Chi nhánh Thăng Long. 5. Phương pháp nghiên cứu Phương pháp nghiên cứu được sử dụng trong quá trình nghiên cứu đề tài gồm: - Phương pháp thu thập dữ liệu: + Phương pháp thu thập dữ liệu thứ cấp: Đề tài sử dụng phương pháp định lượng, số liệu thứ cấp được thu thập từ sách giáo trình, sách tham khảo về RRTD, quản trị RRTD trong ngân hàng; các báo cáo, số liệu liên quan đến báo cáo kết quả kinh doanh của Ngân hàng TMCP Phương Đông - Chi nhánh Thăng Long giai đoạn năm 2019-2021; kết quả các công trình nghiên cứu, bài báo của các tác giả có liên quan đến RRTD và quản trị RRTD đăng trên các tạp chí chuyên ngành,… + Phương pháp thu thập dữ liệu sơ cấp: Để phục vụ các nội dung nghiên cứu, phân tích đánh giá, ngoài thu nhập các số liệu thông tin thứ cấp, sẽ cần thu thập thông tin sơ cấp để điều tra các yếu tố ảnh hưởng tới quản trị RRTD trong hoạt động cho
7 vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Phương Đông - Chi nhánh Thăng Long. Thông tin sơ cấp được thu thập từ điều tra, phỏng vấn cán bộ ngân hàng,… - Phương pháp phân tích số liệu: Các số liệu thu thập điều tra được chọn lọc, hệ thống hóa để tính toán các chỉ tiêu phù hợp cho việc phân tích đề tài. Phương pháp phân tích chính là thống kê mô tả để phản ánh thực trạng quản trị RRTD trong hoạt động cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Phương Đông - Chi nhánh Thăng Long thông qua các số tuyệt đối, số tương đối và số bình quân, được thể hiện qua các bảng số liệu, sơ đồ. + Phương pháp thống kê mô tả: Phương pháp thống kê mô tả là các phương pháp liên quan tới việc thu thập số liệu, tóm tắt và trình bày các đặc trưng khác nhau để phản ánh một cách tổng quát đối tượng nghiên cứu. Trong đề tài này, tác giả thực hiện thu thập, phân tích và trình bày dữ liệu nghiên cứu bằng các bảng biểu,… để đánh giá tình hình tăng, giảm các chỉ tiêu liên quan tới hoạt động kinh doanh của chi nhánh ngân hàng dựa trên các báo cáo. Từ đó, tác giả sẽ phân tích để thấy được hiệu quả kinh doanh và thực trạng quản trị RRTD trong hoạt động cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Phương Đông - Chi nhánh Thăng Long. + Phương pháp so sánh: Trên cơ sở được thống kê, mô tả, phương pháp so sánh dùng để so sánh hiệu quả quản trị RRTD trong hoạt động cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Phương Đông - Chi nhánh Thăng Long biểu hiện qua số liệu kinh doanh thực tế qua các năm. So sánh là việc đối chiếu các chỉ tiêu đã được lượng hóa có cùng một nội dung tính chất tương tự nhau, biểu hiện bằng số lần hay tỷ lệ phần trăm. 6. Nội dung nghiên cứu Ngoài phần lời cam kết, mở đầu, danh mục tài liệu tham khảo, danh mục bảng biểu và sơ đồ, hình vẽ, kết luận, nội dung chính của luận văn được chia thành 3 chương chính như sau: Chương 1: Cơ sở lý luận về rủi ro tín dụng và quản trị rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay khách hàng cá nhân tại ngân hàng thương mại.
8 Chương 2: Thực trạng quản trị rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Phương Đông - Chi nhánh Thăng Long. Chương 3: Giải pháp tăng cường quản trị rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Phương Đông - Chi nhánh Thăng Long.
9 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ RỦI RO TÍN DỤNG VÀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG HOẠT ĐỘNG CHO VAY KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1 Ngân hàng thương mại và các hoạt động cơ bản Ngân hàng thương mại 1.1.1 Khái niệm Ngân hàng thương mại Sự phát triển hệ thống NHTM có tác động rất quan trọng đến quá trình phát triển của nền kinh tế hàng hóa, nhưng khi kinh tế hàng hóa phát triển mạnh mẽ đến giai đoạn cao nhất là kinh tế thị trường thì NHTM cũng ngày càng được hoàn thiện và trở thành những định chế tài chính trung gian không thể thiếu. Cùng với sự phát triển của nền kinh tế thị trường, các NHTM không ngừng phát triển hình thành mạng lưới rộng khắp toàn cầu, hoạt động ngân hàng có tính hệ thống cao, được xem như một kênh chu chuyển vốn quan trọng và cung ứng dịch vụ tài chính ngày càng đa dạng và phong phú. Thông qua hoạt động tín dụng, NHTM tạo lợi ích cho ngân hàng, người gửi tiền và người vay tiền. Theo đó mà có nhiều khái niệm khác nhau về NHTM như sau: “Ngân hàng là loại hình tổ chức tài chính cung cấp một danh mục các dịch vụ tài chính đa dạng nhất - đặc biệt là tín dụng, tiết kiệm và dịch vụ thanh toán. Và cũng thực hiện nhiều chức năng tài chính nhất so với bất kỳ một tổ chức kinh doanh nào trong nền kinh tế” (Peter Rose, 2001) Theo quy định tại Điều 4, Luật các tổ chức tín dụng số 47/2010/QH12 của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam được Quốc hội khóa 12 thông qua ngày 16/06/2010: “Ngân hàng thương mại là loại hình ngân hàng được thực hiện tất cả hoạt động ngân hàng và các hoạt động kinh doanh khác theo quy định của Luật này nhằm mục tiêu lợi nhuận”. Từ những nhận định trên, tác giả có thể hiểu NHTM là một trong những định chế tài chính, hoạt động kinh doanh của NHTM là hoạt động kinh doanh tiền tệ và các hoạt động khác có liên quan bao gồm: nhận tiền gửi, cấp tín dụng, cung ứng dịch vụ thanh toán qua tài khoản và các hoạt động kinh doanh khác.