LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ĐỀ TÀI: “NGHỆ THUẬT THỂ HIỆN TÌNH CẢM TRONG TỪ TỐNG”

Chia sẻ: Pham Ngoc Linhdan | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:166

Thêm vào BST

Báo xấu

121
lượt xem 24
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nhà thơ, nhà phê bình văn học Chế Lan Viên viết “mỗi đất nước có một cách biểu hiện sắc thái của mình. Có nơi tiếng nói chính là thơ, có nơi lại là tiểu thuyết, có nơi khác lại là âm nhạc, nhưng có nơi, ngôn ngữ lại là sự lặng im của các pho tượng, điêu khắc, đền đài. Mỗi thời đại cũng khác nhau về cách biểu hiện. Ở Trung Quốc thời Hán phát biểu bằng phú, đời Đường diễn tả bằng thơ, đời Nguyên là các vở tuồng, còn đời Minh, đời Thanh lại qua...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ĐỀ TÀI: “NGHỆ THUẬT THỂ HIỆN TÌNH CẢM TRONG TỪ TỐNG”

NGH THU LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ĐỀ TÀI: “NGH THU T TH HI N TÌNH C M TRONG T T NG” TRONG T T NG
LƯƠNG TH C M NH Y L P: DH8C1 LU N VĂN T T NGHI P I H C SƯ PH M NGÀNH NG VĂN NGH THU T TH HI N TÌNH C M TRONG T T NG GVHD: Ths Phùng Hoài Ng c Long Xuyên, 5/ 2011 L I CÁM ƠN Em xin chân thành cám ơn Ban giám hi u Trư ng i H c An Giang, Khoa Sư Ph m, th y cô b môn Ng văn, thư vi n trư ng ã t o m i i u ki n cho em hoàn thành lu n văn. c bi t, em cám ơn th y Phùng Hoài Ng c ã nhi t tình giúp em trong su t quá trình nghiên c u và hoàn thành tài này. Bên c nh ó là s ng viên giúp r t l n v tinh th n c a các b n, em xin g i t i h l i cám ơn chân thành nh t. M t l n n a em xin chân thành cám ơn t t c . An Giang tháng 05/ 2011 Lương Th C m Nh y
M CL C —- & —- M u Trang 1. Lý do ch n tài ——————————————————————– 1 2. L ch s nghiên c u——————————————————————– 1 3. M c ích nghiên c u—————————————————————— 3 i tư ng và ph m vi nghiên c u————————————————— 4. —3 i tư ng———————————————————————— 3 4.1. 4.2. Ph m vi————————————————————————– 3 5. Nhi m v nghiên c u————————————————————— —4 6. óng góp c a tài—————————————————————— 4 7. Phương pháp nghiên c u————————————————————– 4 8. C u trúc c a khóa lu n—————————————————————- 5
N i dung Chương I: Khái quát v nhà T ng và l ch s th lo i t : 1. B i c nh nhà T ng——————————————————————— 6 2. L ch s th lo i t ——————————————————————– 10 2.1. Ngu n g c th lo i t ————————————————————- 11 2.2. Sáng tác t i T ng————————————————————- 11 2.2.1. Sáng tác t trong th i kì u B c T ng ———————————— —- 12 2.2.2. Sáng tác t vào gi a i B c T ng——————————————– 13 2.2.3. Sáng tác t cu i i B c T ng———————————————— - 14 2.2.4. Sáng tác t giai o n u Nam T ng————————————— — 15 2.2.5. Sáng tác t trong giai o n gi a i Nam T ng————————— —– 16 2.2.6. Sáng tác t cu i i Nam T ng——————————————— — 16 Chương II: Ngh thu t th hi n tình c m trong t T ng 1. Thú vui ngo n c nh—————————————————————— 17 1.1. Ngo n c nh trong hi n t i——————————————————– 17
1.2. Ngo n c nh trong kí c———————————————————- 24 2. Tình ái trong t T ng—————————————————————- 28 2.1. Tình ái trong n i chia ly và cô ơn——————————————— — 28 2.2. H nh phúc trong tình ái———————————————————- 38 2.3. Tình phu thê——————————————————————— 40 3. Tình c m khi xa quê—————————————————————— 42 4. Tình yêu quê hương t nư c——————————————————— 50 5. Thú vui i n viên——————————————————————— 61 K t lu n 1. Th t sau i T ng nc n i—————————————————— 64 2.Th t Vi t Nam——————————————————————- 66 2.1. nh hư ng c a t T ng n Vi t Nam——————————————- 66 2.2. Vai trò c a t bên c nh thi ca—————————————————- 70 Thư m c tham kh o Ph l c
M U 1. Lí do ch n tài Nhà thơ, nhà phê bình văn h c Ch Lan Viên vi t “m i t nư c có m t cách bi u hi n s c thái c a mình. Có nơi ti ng nói chính là thơ, có nơi l i là ti u thuy t, có nơi khác l i là âm nh c, nhưng có nơi, ngôn ng l i là s l ng im c a các pho tư ng, iêu kh c, n ài. M i th i i cũng khác nhau v cách bi u hi n. Trung Qu c th i Hán phát bi u b ng phú, i ư ng di n t b ng thơ, i Nguyên là các v tu ng, còn i Minh, i Thanh l i qua các nhân v t c a ti u thuy t, i ã khoa trương lên và nói “ ó T ng ti ng nói chính là T ”. Các nhà nghiên c u c t” thì hơi quá, nhưng úng nó là m t hi n tư ng l n là m t hi n tư ng c a tr i c a văn h c Trung Qu c, không bi t nó, ta s b t hi u i T ng, b t hi u t . C nhiên không bi t nó, ta cũng b t hi u nhi u i u khác, trong ó có tâm h n ta n a. Tuy không có ti ng vang l n như thơ ư ng song t T ng ã l im td u n không phai trong n n văn chương c Trung Qu c. Là nh cao và là ánh sáng chói ng th i có s c nh hư ng l i th i nhà T ng, n h u th , T T ng có th xem là thơ tình th i ó. T r t a d ng v tài, n i dung phong phú, nó nói lên nh ng i u không th nói. Như Xuân Di u vi t “Dư ng như n m t m c nào ó thì thơ cũng không di n t n a…”, r i “…có m t m ng tinh vi hơn trong tâm h n mà dư ng như v i th lo i t thì ngư i ta có th ti p c n ư c nhi u hơn”. Th lo i thơ v n còn n ng di n t ý và tình, trong khi ó th lo i t thì thiên v di n t tình c m và c m xúc . Ngôn ng t T ng t nhiên, uy n chuy n, nh p i u và âm thanh là ngôn ngo i, nói thêm nhi u i u ý nghĩa ngoài cái nghĩa l i văn. T T ng ã t n t i khá dài t th i c c th nh (nhà T ng) n các tri u i sau này cũng sáng tác t . Tuy nhiên v n không nh cao như t n i T ng. Th i T ng l i nhi u nhà sáng tác t lưu danh n ngày hôm nay như Tô Th c, L c Du, ã
Li u Vĩnh, Tân Khí T t, và n t nhân Lý Thanh Chi u….Tuy s c nh hư ng c a i v i thơ ca Vi t Nam không th sánh v i s c nh hư ng c a thơ ư ng, nó nhưng cũng có khá nhi u nhà nghiên c u phê bình Vi t Nam và th gi i ra s c khám phá và tìm hi u. Song ngư i vi t chưa th y công trình nghiên c u nào tìm hi u v ngh thu t th hi n tình c m trong t T ng. Do ó, ngư i vi t th y vi c tìm hi u ngh thu t th hi n tình c m trong t T ng là r t c n thi t. Nó áp ng ư c nhu c u hi u sâu s c tác ph m t T ng và nh m b sung thêm ki n th c v th lo i t nói riêng và thơ ca văn h c Trung Qu c nói ng th i th y ư c nh ng nh hư ng c a th lo i t i v i n n văn h c chung. Vi t Nam. 2. L ch s nghiên c u v n Th i gian s lo i b nh ng gì không có giá tr và cùng v i nó là con ngu i s quên i. Khi th lo i t xu t hi n và hưng th nh cho n nay ã hơn mư i th k nhưng nh ng ngư i yêu thích văn thơ v n còn nh mãi. i cùng v i s trư ng t n c a t T ng có r t nhi u công trình nghiên c u, phê bình nhi u góc và khía c nh khác nhau. Nghiên c u T T ng trong l ch trình phát tri n c a nó có quy n “L ch s văn h c i trư c và sau Trung Qu c” t p 2, tác gi ã cp n th lo i t qua các th i th i T ng. Nhóm d ch Lê Huy Hi u, Lương Duy Th , Ngô Hoàng Mai, Nguy n ã cho th y ư c văn h c Trung Hi n, Lê c Ni m, Tr n Thanh Liêm. Tác gi i T ng, i Nguyên, i Minh, i Thanh. Trong i T ng tác gi cp n thành t u n i b t c a th i này ó là T ng th i nêu lên các nhà sáng tác t th i này như Âu Dương Tu, Vương An Th ch, Vương L nh, Li u Vĩnh và các nhà làm i sâu vào s nghi p sáng tác thơ và t c a Tô Th c. Trong l ch s t khác. Tác gi c bi t, Lưu Th n Ông nói “T c a Trung Qu c, Tô Th c có m t av n ông Pha thì ã l i l c l m r i, như thơ như văn như các kì quan trong tr i t” (t a cho t Tân Giá Hiên), văn h c cu i B c T ng có các nhà sáng tác t như Hoàng ình
Kiên, H Chú và Chu Bang Nh n… n văn h c Nam T ng th i kì u có n t nhân Lý Thanh Chi u. Ông ã tuy n ch n m t s bài t c a n t nhân này, bên c nh ó còn có L c Du, Tân Khí T t….Văn h c cu i Nam T ng có các t nhân như Khương Quỳ, Ngô Văn Anh và các nhà làm t khác. Trong quy n “T T ng” do Kh ng c inh T n Dung biên so n, tác gi có nói c p tên và ý nghĩa c a t n ngu n g c c a t , th ch c a t , bên c nh ó còn i như th i Ngũ i u. ng th i ông còn tuy n ch n m t s t nhân qua các th i i, th i B c T ng và th i Nam T ng và phân tích v m t s bài t c s c. Quy n “Thơ ư ng – T T ng” v i m t s tác ph m tri u i khác c a Lý Phúc ã tuy n ch n m t s bài thơ ư ng và t T ng qua các th i kỳ. i n, tác gi Quy n “Khái y u l ch s văn h c Trung Qu c” (t p 1 ngư i d ch Bùi H u H ng, t p th 74 tác gi biên so n, Nhà xu t b n Th gi i) cũng nghiên c u t T ng trong l ch trình phát tri n c a nó. Trong quy n sách các tác gi gi i thi u ôi nét v văn c trưng cơ b n và s giao lưu gi a văn h c Trung Qu c v tình hình phát tri n h c Trung Qu c và văn h c nư c ngoài. ng th i tác gi còn cho ngư i c th y ư c nh ng thành t u n i b t qua các tri u i văn h c t th i Tiên T n n i Kim. Trong quy n giáo trình văn h c Trung Qu c c a th c sĩ Phùng Hoài Ng c cũng có c p nh ng thành t u n i b t c a văn h c Trung Qu c, trong ó có văn h c i T ng v i th lo i tiêu bi u là t . phương di n lí lu n phê bình văn h c có quy n “Thơ văn c Trung Nghiên c u Hoa m nh t quen mà l ” c a Nguy n Kh c Phi, tác gi nêu lên v n giúp chúng ta hi u thêm thơ, t và lí lu n phê bình văn h c Trung Qu c trong ó i T ng. Tác gi ch n m t s bài thơ, t ư ng và i T ng như c giang có t nam, Hoa phi hoa, Dương li u chi c a B ch Cư D , Lãng ào sa c a Lưu Vũ Tích, B tát manc a Lý D c, Thái tang t c a Âu Dương Tu, Thanh bình l c c a Hoàng ình Kiên,Vũ lăng xuân c a Lý Thanh Chi u. Tác gi cho r ng s ông nhà
i ư ng làm T Trung Qu c t Ôn ình Quân, Vi Trang thu c phái Trong hoa – Ngũ i n Chu Bang Ng n, Lý Thanh Chi u thu c phái Cách lu t, phái uy n ư c th i B c T ng n vi c trau chu t kĩ x o, ch dùng t th u qúa chú tr ng thu c ph m vi sinh ho t cá nhân, do ó v n i dung tư tư ng, hi n nh ng v n giá tr hi n th c r t h n ch . Phái t Hào phóng B c T ng tiêu bi u là Tô Th c và nh ng nhà thơ yêu nư c Nam T ng như Tân Khí T t ã m r ng tài c a t làm i s ng xã h i r ng l n, có kh năng bi u hi n tư tư ng, tình cho t ti p xúc v i c m, cá tính c a tác gi rõ r t hơn. Quy n “Văn h c Trung Qu c hi n i” c a Nguy n Hi n Lê, trong sách tác gi phân tích năm trào lưu văn h c, gi i thi u ư c kho ng 50 nhà văn và hơn 100 tác ph m trong hơn n a th k c a sinh ho t văn h c Trung Qu c. ây là công trình biên kh o b ích cho vi c tìm hi u m t giai o n c c kì sôi ng và c c kì phong phú v m t n n văn h c có nhi u nét tương ng v i n n văn h c Vi t Nam. ng th i tác gi cũng cho th y ư c nh ng c i cách và bi n ng c a văn h c Trung Qu c t năm (1898 – 1960). Tác gi cũng n th lo i t . T cũng không có cp c i cách nào c , v n theo th cũ. Nh ng t gia có tên tu i như Vương B ng V n, Chu T Mưu, Tri u Hi, Vương Qu c Duy- ông không thành công l m v t nhưng lưu l i ư c m t cu n phê bình có giá tr “Nhân gian t tho i”. Ông cho r ng t ư c úng c nh v t và úng c tình c m n a thì (thơ, t ) m i g i là có c nh gi i không thì g i là không có c nh gi i. t a c a nhà thơ Ch Trong quy n “T T ng” do Nguy n Xuân T o d ch, L i ng th i ông cũng cho bi t t kh i Lan Viên ã khái quát lên l ch s nhà T ng, âu. M i ngư i u khâm ph c bài t ng n c a nhà thơ ngu n t i Thúc Luân “C biên tái / c biên tái / c biên tái khi n ngư i lính già”. Tác gi nói n các nhà làm t n i ti ng qua các th i kì như Âu Dương Tu, Lý Thanh Chi u, Li u Vĩnh, Tô ông Pha…. sách ã ch n l c và gi i thi u các nhà sáng tác t xuyên su t th i T ng v i 39 tác gi và 124 bài t g m ph n phiên âm, d ch nghĩa và d ch
thơ, cho ngư i c th y ư c nh ng sáng tác t phong phú v i nhi u tài và n i dung a d ng. nhi u phương Ngoài ra còn có m t s công trình, t p chí nghiên c u v t T ng di n. nhi u phương di n Nhìn chung ã có r t nhi u công trình nghiên c u v T ng t khác nhau: nghiên c u t T ng trong l ch trình phát tri n c a nó, nghiên c u nó phương di n lý lu n phê bình văn h c,…. Song v n chưa có công trình nào nghiên c u t T ng m t cách riêng bi t mà ch nghiên c u nó cùng v i các th lo i khác trong s phát tri n chung c a văn h c Trung Qu c. Các công trình nghiên c u ã cho ngư i c bi t ư c s phát tri n c a th lo i t t hình thành n hưng th nh và suy vong, tên các i u t , bài t n i ti ng c a các nhà sáng tác t qua các th i i,…giúp ngư i c bư c u làm quen và ti p c n v i th lo i t , là cơ s cho nh ng công trình nghiên c u v t T ng trong tương lai. 3. M c ích nghiên c u i v i n n văn h c Vi t Nam, m i ngư i không th ph nh n ư c s c nh hư ng to l n c a văn h c Trung Qu c vào nư c ta. Trong nh ng lu ng nh hư ng n t T ng, v i m t th lo i t do, phóng khoáng ã ư c ó không th không k th y trong nhi u sáng tác Vi t Nam. tài này, ngư i vi t mu n tìm hi u và gi i thi u ngh thu t th hi n Th c hi n tài còn giúp ngư i vi t hi u sâu s c hơn nh ng tình c m trong t T ng. Qua ó, giá tr c a t T ng, cũng như nh hư ng c a t n Vi t Nam. i s ng văn hoá ngày càng nâng cao như ngày nay, nhu c u tìm Trong i u ki n v nh ng gì xa xưa thư ng th c nghiên c u h c t p văn h c c ngày càng nhi u. Cho nên m c ích c a ngư i nghiên c u là tìm hi u nh ng giá tr bi u t, tìm hi u nh ng cái hay cái p v quan ni m, v cách x th , v thái i v i xã h i, v cái nhìn trong tư tư ng c a t nhân i T ng. 4. i tư ng và ph m vi nghiên c u
4.1 i tư ng nghiên c u Là T ng t , ngư i vi t còn kh o sát thêm m t s tuy n t p t T ng khác i chi u và b sung, nghiên c u m t s t p chí và m t s tác ph m khác có liên quan ó giúp ngư i vi t làm sáng t các v n n tài. T c n trình bày. tài “Ngh thu t th hi n tình c m trong t T ng” trên cơ s kh o sát Tìm hi u i tư ng nghiên c u là phân tích tìm hi u nh ng giá tr l a ch n và phân lo i, bi u t c a ngh thu t th hi n tình c m, v tình yêu thiên nhiên, v cách x th , v thái i v i xã h i,….. i tư ng, s cho chúng ta th y ư c V i vi c ti p c n là thi pháp tìm hi u nh ng tình c m chung như: tình yêu thiên nhiên, tình yêu quê hương t nư c c a các t nhân, chí hư ng mu n c ng hi n s c l c c a các t nhân ph c v t nư c. Bên c nh ó còn có tình yêu nam n , phu thê. Tìm hi u các bài t t phương di n ngh thu t th hi n tình c m s th y ư c n i dung c a bài. 4.2. Ph m vi nghiên c u Lu n văn ch y u i sâu nghiên c u, tìm hi u, phân tích các bài t nh m làm n i b t ngh thu t th hi n tình c m trong t T ng qua quy n T ng T c a Nguy n Xuân T o (d ch), Ch Lan Viên (gi i thi u). 5. Nhi m v nghiên c u i tư ng c a tài mà ngư i vi t ti n hành xác T m c ích, nh nhi m v nghiên c u ó là: Ch n l a, t p h p nh ng bài tiêu bi u l i nghiên c u trong m t h th ng hư ng n tài. Tìm hi u nghiên c u lý thuy t b ng cách c các tài li u nghiên c u có liên quan n bài vi t. Qua ó, ngư i vi t ánh giá k t qu t ư c, rút ra k t lu n. T ó th y ư c nh hư ng c a t T ng nói chung và nh ng bài t vi t v tình c m nói riêng nn n văn h c Vi t Nam.
6. óng góp c a tài Nghiên c u “Ngh thu t th hi n tình c m” là ngư i vi t m ra m t cái nhìn toàn di n, h th ng, sâu s c, và khoa h c v n i dung, hình th c ngh thu t c a t T ng i tư ng nói chung và nh ng bài t thu c v tài nói riêng. V m t th c ti n tài giúp cho chúng ta lý gi i, phân tích các bài t m t cách t m t cách ch quan. Giúp chúng ta hi u hơn khách quan, chính xác, tránh s áp v th i cu c và các t nhân qua các sáng tác c a h . Nh ng k t qu nghiên c u có ng d ng vào vi c h c h c ph n văn h c Trung Qu c trong các trư ng th i h c, Cao ng. i v i cá nhân ngư i vi t, tài b sung thêm m t s ki n th c v t T ng, v tư duy ngh thu t c a ngư i Trung Qu c cách ây hơn mư i th k . 7. Phương pháp nghiên c u tài ngư i vi t ã s d ng nh ng phương pháp như: Phương pháp tri n khai th ng kê, phân lo i; phương pháp phân tích so sánh; phương pháp t ng h p khái quát; phương pháp ti p c n trên tinh th n thi pháp h c, và m t s phương pháp h tr khác. Nhưng ch y u là các phương pháp sau: Phương pháp th ng kê phân lo i: V i phương pháp này ngư i vi t ti n hành th ng kê 2 tuy n t p T T ng ư c l a ch n kh o sát. ó là: T ng t Nguy n Xuân T o d ch (Ch Lan Viên gi i thi u), Thơ ư ng – T T ng c a Nguy n Phúc i n. Ti p theo, ngư i vi t th c hi n thao tác phân lo i d a trên tiêu chí n i dung bi u nh hư ng hi n l a ch n nh ng bài vi t phù h p v i tài, s phân lo i này là c a bài vi t. Phương pháp phân tích so sánh: Kh o sát các sách ư c l a ch n tham kh o v v n ti p c n v i t T ng, tìm ra m t hư ng phân tích các tài li u lý thuy t này, so sánh chúng v i nhau ti p c n c th .
Phương pháp này còn ư c ti n hành trên các bài t ã ư c th ng kê. Phân tích và i chi u các bài t ó. Phương pháp t ng h p khái quát: ây là bư c cu i cùng, t ng h p các tài li u ã ư c phân tích, tìm hi u t ng h p n i dung cơ b n c a 124 bài và ch n ra 100 bài tiêu bi u nh t, c th nh t làm cơ nh hư ng cho toàn bài vi t c a mình. s Mu n nghiên c u n m v ng văn h c nhà T ng, ch y u là th lo i t chúng ta c n t nư c, văn hóa, kinh t ph i xem xét quá trình hình thành nhà T ng và c im xã h i, tri t h c, khoa h c cùng các lĩnh v c khác góp ph n vào s phát tri n c a văn h c nói chung và t nói riêng. 8 C u trúc c a lu n văn Lu n văn g m có ba ph n, Ph n m u và Ph n k t lu n, Ph n n i dung g m có: Ph n m u Ph n n i dung Chương I: Khái quát v nhà T ng và l ch s th lo i t 1 B i c nh nhà T ng 2 L ch s th lo i t 2.1 Ngu n g c th lo i t 2.2 Sáng tác t i T ng 2.2.1 Sáng tác t th i kì u B c T ng 2.2.2 Sáng tác t gi a i B c T ng 2.2.3 Sáng tác t cu i i B c T ng 2.2.4 Sáng tác t giai o n u Nam T ng 2.2.5 Sáng tác t trong giai o n gi a i Nam T ng 2.2.6 Sáng tác t cu i i Nam T ng Chương II: Ngh thu t th hi n tình c m trong t T ng 1.Thú vui ngo n c nh
1.1 Ngo n c nh trong hi n t i 1.2 Ngo n c nh trong kí c 2. Tình ái trong t T ng 2.1 Tình ái trong n i chia ly và cô ơn 2.2 H nh phúc trong tình ái 2.3 Tình phu thê 3. Tình c m khi xa quê 4. Tình yêu quê hương t nư c 5. Thú vui i n viên Ph n k t lu n PH N N I DUNG CHƯƠNG I: KHÁI QUÁT V NHÀ T NG VÀ L CH S TH LO I T 1 B i c nh nhà T ng Ti p n i nhà ư ng, xã h i phong ki n Trung Qu c bư c vào m t tri u im i– nhà T ng (960- 1279). Nhà T ng ư c chia làm hai th i kì ó là B c T ng (960- 1127) th ô Khai Phong phía B c và tri u ình ki m soát toàn b Trung Hoa và t nư c, Nam T ng Nam T ng (1127- 1279) tr i qua tám i vua thay nhau tr v là ch kho ng th i gian khi nhà T ng ã m t quy n ki m soát phía B c vào tay quân Kim. Tri u ình nhà T ng lui v phía nam sông Dương T và l p kinh ô
i tuy không phát tri n b ng th i kì trư c, song nhà Hàng Châu. Là m t tri u T ng cũng góp ph n t o nên nh ng d u n riêng trong m t khu vư n muôn màu c a xã h i phong ki n Trung Qu c. Trong vòng mư i ba năm t khi quân Liêu rút quân v B c (947- 960), th tr n Bi n Lương (sau i ra Khai Phong ph ) ã thay i hai tri u i là H u Hán và H u Chu. Năm 960, m t i th n c a H u Chu là Tri u Khuông D n cư p ngôi c a H u Chu l p nên nhà T ng, ư c g i là T ng Thái T . L ch s g i nhà T ng th i kì này là B c T ng. Trong kho ng mư i năm, B c T ng l n lư t tiêu di t các th l c cát c như Kinh Nam, Th c, Nam Hán, Nam ư ng, Ngô Vi t, B c Hán, i b ph n t ai c a Trung Qu c ã ư c th ng nh t (tr a bàn còn b nư c Liêu chi m). Năm 963 ông xu t quân ánh Kinh Nam, th a th di t luôn Vũ Bình. Năm sau, ông sai m t viên tư ng ánh H u Th c th ng r i chuy n quân ánh B c Hán, nhưng B c Hán ư c nư c Liêu (t c Khi t an) giúp s c, rút quân v ưa xu ng mi n Nam chi m Nam Hán. Vua Nam ư ng th y v y s , xin hàng. R i Nam H i cũng xin n p c ng, Ngô Vi t xin th n ph c. Như v y c mi n Nam vào tay ông ch i sau (Thái Tông) m i d p ư c năm 979. Tr v t nư c ư c còn B c Hán n 16 năm, T ng Thái Tông ã tri u ngôi l i cho Thái Tông t c Tri u Khuông Nghĩa (hay Tri u Quang Nghĩa) năm (976- 997). Năm 979 và 986 hai l n B c T ng t p trung l c lư ng ánh Liêu th ng nh t t nư c thu h i l i t ai nhưng u b th t b i. Sau th t b i ó quân Khi t an t n công vào mi n B c Trung Qu c. Khi T ng Thái Tông băng hà, con là Chân t c Tri u H ng lên n i ngôi (997 – 1022), sau ó n i vua Nhân Tông (con c a Chân Tông) nghèo ói n n i vua ph i ti t ki m t ng chút. B h n i cái l “quân vương không m c áo gi t bao gi ” Năm 1003 vua Khi t an cùng v i m là Tiêu Thái H u mang i quân ánh B c T ng. Tri u ình B c T ng ho ng s ch trương d ô xu ng Kim Lăng (Nam
Kinh), ngư i ngh ch y sang Thành ô. Riêng ch có t tư ng Khâu Chu n kiên quy t ch chi n. Hai bên ánh nhau àm Châu, th ng soái c a Khi t an b t tr n. Quân Khi t an t rút lui ó là chi n th ng duy nh t trong l ch s B c T ng. Năm 1004 hai bên i n gi ng hòa v i i u ki n T ng m i năm s n p cho Khi t an mư i v n l ng b c và hai mươi v n t m l a. Ti p theo ó B c T ng ph i i phó v i Tây H . Tây H ã m nh ng cu c t n công qui mô l n vào B c T ng là quân T ng b t n th t n ng n . Tuy ã giành ư c th ng l i trong các cu c t n công chi n tranh ã c t t nh ng quan h kinh t gi a Tây H và B c T ng gây khó khăn cho Tây H . Năm 1044, Tây H ch ng gi ng hòa và hai bên kí hoà ư c. Tây H xưng “th n”v i B c T ng, nhưng B c T ng m i năm ph i n p cho Tây H b y v n l ng b c, mư i lăm v n t m l a và ba v n cân chè. K t khi l p nư c, B c T ng ph i chinh chi n liên miên g n m t th k . Chi n tranh không em l i chi n l i ph m gì c mà trái l i ph i n p cho Liêu và Tây H r t nhi u ti n b c và c a c i làm t n hao n ng n ngư i và c a, tài chính ngày m t c n ki t, m i th u do nhân dân gánh ch u, nhân dân ph i óng góp h t s c n ng n . i u ó làm cho nhân dân n i d y kh i nghĩa kh p nơi như năm 993 cu c kh i nghĩa do Vương Ti u Ba lãnh o n ra T Xuyên. t nư c Vương An Tr ch dâng ki n ngh c i cách lên vua c u vãn tình hình ng ý, c Vương An Tr ch làm t tư ng. Năm 1069 b t T ng. T ng Th n Tông u th c hi n c i cách. Ngoài ra Vương An Tr ch còn ch trương xâm lư c Vi t Nam, nhưng năm 1076 cu c chi n tranh xâm lư c này ã b th t b i Vương An Tr ch bu c ph i t ch c, n năm 1085 khi vua T ng Th n Tông ch t thì nh ng c i cách c a ông b bãi b . Tri t Tông lên n i ngôi ch m i 11 tu i, Thái Hoàng Thái H u (v Anh Tông, bà n i c a Tri t Tông) thính chính. Bà là ngư i t t nhưng th c u b tân pháp, dùng Tư Mã Quang trong C u ng làm t tư ng. Nhưng C u ng v n không c u
nguy ư c mà l i chia r làm ba phe khuynh loát nhau, phe c a Trình Di, phe c a Tô Th c, phe c a Lưu Chí. Năm 1093, Tri t Tông trư ng thành, ích thân c m quy n, v n ghét C u ng l i dùng b n L Hu Khanh, Chương ôn… Tri t Tông là ngư i hi u s c mà b n L , Chương l i không lo vi c nư c, ch tìm cách di t C u ng, m y ch c ngư i t t kh i b nh c. ó là hi n tư ng chưa t ng th y trong l ch s . Năm 1099, Tri t Tông m t, em là Huy Tông lên n i ngôi, Hoàng Thái H u thính chính. Bà là ngư i t t mu n dùng C u ng l i và mu n i u hòa c hai ng mà không ư c. Huy Tông là ngư i có óc ngh thu t vi t ch ng th i cũng r t p, dâm l c, v n i theo chính sách c a Tri t Tông. n i T ng Huy Tông, tri u ình B c T ng ngày càng th i nát nhà vua ch lo xây d ng vư n uy n và ăn chơi xa x . B n a ch quan l i th a cơ bóc l c nhân nhi u nơi nhân dân ã n i d y kh i nghĩa. Trong ó có dân m t cách tàn b o kh i nghĩa Phương L p Chi t Giang năm 1120 chi m ư c Hàng Châu và ib ph n t nh Chi t Giang và nhi u cu c kh i nghĩa khác. Sang u th k XII, B c ng trư c hi m ho xâm lư c c a quân Kim. Ngay sau khi Kim l p qu c T ng l i n thương lư ng v i Kim cùng liên t n công Liêu, vua T ng Huy Tông cho s gi h p ánh Liêu. Hai bên tho thu n sau khi tiêu di t quân Liêu vùng t ai phía nam Trư ng thành s thu c v T ng, còn B c T ng s giao cho Kim ba mươi v n t m l a và hai mươi v n l ng b c. Mùa ông 1125, Kim em quân chia làm hai ư ng ti n xu ng phía Nam ánh T ng. Khi quân Kim n b Hoàng Hà quân T ng t c u tháo ch y và tháng giêng 1126 ã bao vây i n Kinh (Khai Phong). Vua T ng và nhi u quan l i trong u hàng v i i u ki n c ng n p cho Kim như vàng b c, tơ tri u ình chu n b l a…Nhưng qu n chúng nhân dân thì kiên quy t ch ng l i và s u tranh c a h ã uy hi p tinh th n quân Kim. Nh n th y i u ki n tiêu di t B c T ng chưa chín mu i, quân Kim t m th i rút lui v phía B c.
Mùa thu năm ó, quân Kim l i mang quân ánh T ng tri u ình T ng ươn hèn. Tháng 11, quân Kim chi m ư c Bi n Kinh, T ng Khâm Tông ph i thân hành sang danh tr i quân Kim dâng bi u xin hàng, xưng “th n” và xin hi n m t vùng phía Hoàng hà. Quân Kim òi ph i n p mư i tri u nén vàng, hai t r ng l n mươi tri u nén b c, mư i tri u t m l a, m t nghìn năm trăm thi u n nhưng nhà T ng không th ki m các kho n ó n p cho Kim. Tháng 5 năm 1125 quân Kim b t Thái Thư ng Hoàng Huy Tông, T ng Khâm Tông cùng v i Hoàng h u cùng v i cung phi, thái h u, tôn th t, quan l i…và trên ba ngàn ngư i em v B c. Toàn b vàng b c, l a, s sách…. Kinh ô b cư p s ch. Nhà T ng b di t vong. Vua Kim ưa Hán gian Trương Bang Xương lên làm hoàng , thành l p chính quy n tay sai g i là iS . Qu n th n và dân chúng không ph c Trương Bang Xương, ông ta bi t ư c thân ph n khó làm bù nhìn nên m i bà ph h u c a Tri t Tông (lúc ó ã v v i cha m nên không b Kim b t) ra d bàn vi c nư c, r i cùng tôn m t thân vương lên c (Hà Nam ngày nay) ó là khang vương Tri u C u – em c a Khâm ngôi Huy Tông, l y hi u là Cao Tông, l ch s g i là Nam T ng. Năm 1128 quân Kim ti n xu ng phía Nam chi m ư c m t s nơi. n 1129 vua Cao Tông s hãi ch y dài xu ng Hàng Châu (Chi t Giang). Tuy v y v n s quân Kim u i theo, Cao Tông nhi u l n sai s n cung ình vua Kim xin Kim m lư ng tha th cho vua Nam T ng xin b danh hi u Hoàng lòng và xin làm b tôi th nư c Kim. Năm 1130 quân Kim kéo quân v B c, cũng năm ó Kim phong cho Lưu Dư – m t viên quan ph n b i tri u T ng làm hoàng vùng Hà Nam – Thi m Tây, d ng lên chính quy n tay say g i là T . Năm 1140, nguyên soái Ng t Tru t c a Kim l i kéo i quân t n công xu ng mi n Nam. Quân T ng do các tư ng lĩnh yêu nư c mà tiêu bi u là Nh c Phi ch huy ã nhi u nơi, truy kích n t n Hoàng Hà, thu h i ư c ánh b i quân Kim ch
t ai ã m t. Trong lúc ang có th i cơ gi i phóng mi n B c thì vua nhi u vùng T ng Cao Tông v n th c hi n ư ng l i u hàng và h l nh cho các tư ng ph i lui quân. Năm 1141 kí hoà ư c v i Kim ng th i xưng th n v i Kim ph i c t m t s t ai như ng cho Kim, m i năm ph i n p hai mươi lăm v n l ng b c và hai mươi lăm v n t m l a cho Kim. V phía Kim ng ý trao hài c t c a vua Huy Tông và cho m Huy Tông ư c tr v Nam. Hi u Tông (1163- 1189), năm 1165 nh l i hoà ư c g i vua Kim là chú, s ti n h ng năm ph i n p ư c gi m: b c, l a m i th năm mươi v n ch còn hai mươi a gi i như cũ v n, Năm 1208, i Ninh Tông (1194- 1224), T ng th y Kim có n i lo n em quân ánh, ch ng dè thua to, ph i xin hoà và tăng s ti n hàng năm lên ba mươi v n lư ng b c, ba mươi v n t m l a. ng mà ngư i c m u là T ng Giang, căn c Ngay t 1121 ã có m t b o a là Lương Sơn B c ( Sơn ông ngày nay), kh u hi u là “th thiên hành o” ch ng l i tri u ình, quan quân ph i s và thanh th r t l n, khu v c r ng t Sơn ông t i ng ó ư c nhân dân truy n kh u Hà B c, dân chúng theo r t ông. Cu c b o cho nhau nghe, sau m t nhà văn i Minh Th N i Am chép l i trong b ki t tác“Th y H ”. Do chi n tranh liên miên và tri u ình Nam T ng nhu như c, y u hèn, cho nên Nam T ng nông dân không ng ng n i d y kh i nghĩa trong su t th i kì th ng tr kéo dài t năm 1130 n 1135. Trong khi Nam T ng ang ngày càng suy y u ki t qu thì t th k XIII, Mông C l n m nh, không ng ng bành trư ng xâm lư c kh p l c a Châu Á và ông Âu. Năm 1258 Mông Ca và H t T t Li t mang i quân t n công Nam T ng. Năm 1274 H t T t Li t sai các tư ng em quân i ánh T ng.
Năm 1276 kinh ô Lâm An (Hàng Châu) c a Nam T ng b h , tri u ình Nam u hàng, nhưng m t s quan l i yêu nư c l p dòng dõi nhà T ng lên làm T ng n năm 1279 nhà T ng vua Phúc Châu (Phúc Ki n) và ti p t c kháng chi n cho m i hoàn toàn b tiêu di t. M c dù th t b i trong vi c di t gi c ngo i xâm nhưng nhà T ng ã l i nh ng các m t như kinh t , văn hóa, khoa h c, thành t u m t th i không th ph nh n … u v n còn dùng kinh nghĩa, văn sách ch n k sĩ, Trong khoa c i T ng, lúc sau bãi b h n khoa c , l y nh ng k sĩ trong h c xá ra làm quan, h c xá d y nhi u ư c b d ng tuỳ kh năng. môn th c d ng, chuyên khoa, ai gi i v khoa nào s Nh chính sách phát ru ng cho dân nên dân ư c yên n làm ăn, công vi c th y h lưu sông Dương T phát tri n, ngư i ta bi t dùng gi ng l i, ào kinh, pê lúa m i. Dư i th i nhà T ng, v công nghi p có ba ngành phát tri n nh t ó là nuôi t m, d t l a, thu t in phát sinh, áng k nh t là g m, s. s n i danh kh p i T ng và ư c th gi i bi t kh p nơi. Các nhà chuyên môn, sành n, có nhi u lò s nào hơn ư c nh t v s cho r ng không s i T ng. V sành ngư i T ng ghi m t ti n b h t s c quan tr ng ó là vi c h tìm ư c nư c men. i Thu n ngư i Trung Qu c ã bi t nung i ư ng T t làm dùng, t nung có ph n tinh luy n hơn, da m n và không r n nư c. Sang i T ng m i phát minh ư c nư c men và v ư c hình. Thương m i i T ng cũng phát tri n m nh, s i l i buôn bán không còn h n ch trong khu v c nh h p c a các tay quân phi t phong ki n ngày trư c mà ư c thông su t toàn cõi. N n kinh t có tính ch t qu c gia, m t giai c p thương nhân xu t hi n. Ngư i ngo i qu c các hương c ng ông Nam Trung u buôn bán Qu c, nhi u thành th l n ư c thành l p dân s r t ông