Luận văn tốt nghiệp: " Mức độ tồn lưu của Malachite green và Leucomalachite trong nguyên liệu cá tra"

Chia sẻ: Cung Ru | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:61

Thêm vào BST

Báo xấu

102
lượt xem 20
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

CHƯƠNG I.ĐẶT VẤN ĐỀ 1.1.Giới thiệu 1.2.Mục tiêu nghiên cứu 1.3.Nội dung nghiên cứu 1.4.Thời gian thực hiện CHƯƠNG 2.LƯỢC KHẢO TÀI LIỆU 2.1.Tìm hiểu về malachite green 2.2.Nguyên liệu cá tra 2.3.Các phương pháp xác định dư lượng Malachite green 2.4.Mức độ tồn lưu của chất kháng sinh 2.5.Một số quy định của các quốc gia về việc cấm sử dụng một số loại thuốc và hóa chất

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn tốt nghiệp: " Mức độ tồn lưu của Malachite green và Leucomalachite trong nguyên liệu cá tra"

TRƯ NG I H C C N THƠ KHOA TH Y S N BÙI TH THU CÚC M C T N LƯU C A MALACHITE GREEN VÀ LEUCOMALACHITE TRONG NGUYÊN LI U CÁ TRA LU N VĂN T T NGHI P IH C NGÀNH CH BI N TH Y S N 2009 i
TRƯ NG I H C C N THƠ KHOA TH Y S N BÙI TH THU CÚC M C T N LƯU C A MALACHITE GREEN VÀ LEUCOMALACHITE TRONG NGUYÊN LI U CÁ TRA LU N VĂN T T NGHI P IH C NGÀNH CH BI N TH Y S N CÁN B HƯ NG D N Th.S VƯƠNG THANH TÙNG 2009 ii
Lu n văn ính kèm theo ây, v i t a tài: “M C T N LƯU C A MALACHITE GREEN VÀ LEUCOMALACHITE TRONG NGUYÊN LI U CÁ TRA” do sinh viên Bùi Th Thu Cúc th c hi n và báo cáo ngày 16 tháng 07 năm 2009, ã ư c h i ng ch m lu n văn thông qua. Lu n văn ã ch nh s a theo ý ki n c a h i ng và ư c giáo viên hư ng d n xét duy t. C n Thơ, ngày 19 tháng 07 năm 2009 Cán b hư ng d n Th.S Vương Thanh Tùng iii
L IC MT Lu n văn là bư c ánh giá cu i cùng c a quá trình h c t p, rèn luy n m t sinh viên trong môi trư ng i h c. Th c hi n t t lu n văn không ch nh s c g ng b n thân mà còn nh nhi u vào s giúp t th y cô cán b . hoàn thành ư c tài lu n văn này, xin g i l i c m ơn chân thành n th y Vương Thanh Tùng ã t n tình hư ng d n tôi trong su t th i gian th c hi n. Ghi lòng bi t ơn n cô c v n h c t p Lê Th Minh Th y vì ã h t lòng giúp không ch trong t lu n văn mà còn trong su t khóa h c. Chân thành c m ơn n th y cô gi ng d y b môn Dinh Dư ng và Ch Bi n ã truy n t nh ng ki n th c quý báu và b ích. C m ơn n ch Lương Di m Trang h c viên cao h c K13 và anh Nguy n Thanh Phong cán b phòng thí nghi m ã nhi t tình giúp th c hi n các thao tác th c nghi m cho tôi hoàn thành tài. Cám ơn cha m và gia ình ã quan tâm, chăm sóc và t o m i i u ki n thu n l i cho tôi trong quá trình h c t p cũng như trong th i gian th c hi n tài này. G i l i c m ơn và chúc thành công n t t c các b n l p Ch Bi n Th y S n K31, nh ng ngư i luôn giúp tôi trong khi th c hi n tài. C n Thơ, tháng 05 năm 2009 Sinh viên th c hi n Bùi Th Thu Cúc i
TÓM T T Trong tình hình hi n nay, xu t kh u th y s n c a nư c ta ph i i m t v i m tv n khó khăn r t l n, ó là v n d ch b nh và dư lư ng hóa ch t, kháng sinh trong th y s n. Dư lư ng các hóa ch t, kháng sinh còn t n ng trong th y s n r t có h i i v i s c kh e con ngư i và n n kinh t nư c nhà. Vì v y, vi c xác nh “m c t n lưu c a Malachite green và Leucomalachite trong nguyên li u cá tra” ư c th c hi n nh m m c ích xác nh th i gian t n lưu c a Malachite green và Leucomalachite trong cá tra. tài bao g m hai thí nghi m: Thí nghi m (1) Kh o sát các phương pháp ki m tra dư lư ng kháng sinh MG trong cá tươi b ng s c kí l ng cao áp ghép kh i ph . T ó, có th ch n ra m t phương pháp cho hi u su t t t nh t ti n hành thí nghi m (2) xác nh m c t n lưu c a Malachite green và Leucomalachite green trong cá tra. Thí nghi m (2) cá ư c gây nhi m hai l n g m ba n ng MG gây nhi m: 0,1 ppm, 0,15 ppm và 0,2 ppm v i 9 m c th i gian thu m u: trư c khi gây nhi m T0, sau gây nhi m l n 1: 6 gi (T1), 72 gi (T2). Sau gây nhi m l n 2: 6 gi (T3), 72 gi (T4), 7ngày (T5), 14 ngày (T6), 28 ngày (T7), 56 ngày (T8). Ch t phân tích sau khi chi t tách ư c xác nh b ng LC-MS. K t qu cho th y phương pháp 2 là phương pháp t t nh t v i hi u su t t và ch n làm thí nghi m (2). thí nghi m (2) n ng MG tìm th y trong cơ và da cá khi gây nhi m t t c các nghi m th c u gi m xu ng sau 72 gi gây nhi m l n. Hàm lư ng MG phát hi n trong cá nghi m th c 0,1 ppm và 0,15 ppm cho th y sau 28 ngày gây nhi m n ng MG th p hơn m c n nh dư lư ng t i a c a MG và LMG (không ư c vư t quá hai ph n t (ppb)) trong s n ph m th y s n c a các qu c gia trong kh i Liên hi p Âu Châu và Úc Châu (Quy t nh s 2002/657/EC ngày 22/12/2003). Sau 56 ngày sau gây nhi m thì n ng MG v n còn t n lưu trên cá tra v i n ng th p (0,31-2,42 ppb). ii
CÁC T VI T T T MG Malachite green LMG Leucomalachite green MW Molecular Weight MF Chemical Formula ppb Parts per billion ppm Parts per million ng Nanogram µm Micrometer HPLC High pressure Liquid chromatography MS Mass spectrometry LC-MS Liquid chromatography- Mass spectrometry EU Th trư ng Châu Âu BTS B Th y S n GDP Gross Domestic Product ACN Acetonitrile HA Hydroxylamine.HCl DEG Diethylene glycol TSA p-toluen sulfonic acid monohydrate TMPD N,N,N,N-tetramethyl- 1,4- phenilenediamine dihydrochloride iii
DANH SÁCH HÌNH Hình 3.1: Sơ b trí thí nghi m 1 ....................................................................15 Hình 3.2: H th ng cô quay chân không.............................................................18 Hình 3.3: Qui trình li trích MG phương pháp 1 ...............................................19 Hình 3.4: Thi t b li tâm l nh..............................................................................22 Hình 3.5: Bình chi t ...........................................................................................23 Hình 3.6: Qui trình li trích MG phương pháp 2 ...............................................24 Hình 3.7: Qui trình li trích MG phương pháp 33.2.3 Thí nghi m xác nh th i gian t n lưu c a MG và LMG trong cá tra..........................................................27 Hình 3.8: B nuôi ...............................................................................................29 Hình 3.9: Sơ b trí nghi m xác nh m c t n lưu c a MG và LMG trong nguyên li u cá tra ...............................................................................................30 Hình 4.10: th ư ng chu n ..........................................................................33 Hình 4.11: S t n lưu c a MG và LMG theo th i gian thí nghi m .....................37 Hình 4.12: S t n lưu MG theo th i gian thí nghi m..........................................40 iv
DANH SÁCH B NG B ng 4.1: Tín hi u trên máy LC-MS c ư c ng v i n ng chu n ................... 33 B ng 4.2: K t qu phân tích các m u khi thêm chu n MG, LMG 39 ppb .............. 34 B ng 4.3: K t qu phân tích các m u khi thêm chu n 39 ppb MG và LMG .......... 35 B ng 4.4: K t qu phân tích các m u khi thêm chu n 39 ppb MG, LMG ............... 36 B ng 4.5: S t n lưu c a MG và LMG theo th i gian thí nghi m .............................. 37 B ng 4.6: S t n lưu c a MG theo th i gian thí nghi m ................................................. 39 B ng 4.7: S t n lưu c a LMG theo th i gian thí nghi m .............................................. 40 v
M CL C L I C M T ...................................................................................................... I TÓM T T..........................................................................................................II CÁC T VI T T T ..........................................................................................III DANH SÁCH HÌNH......................................................................................... IV DANH SÁCH B NG .........................................................................................V DANH SÁCH B NG .........................................................................................V M C L C ........................................................................................................ VI CHƯƠNG 1 ........................................................................................................ 1 TV N .................................................................................................... 1 1.1 Gi i thi u .................................................................................................................................. 1 1.2 M c tiêu nghiên c u ............................................................................................................ 1 1.3 N i dung nghiên c u ........................................................................................................... 2 1.4 Th i gian th c hi n .............................................................................................................. 2 CHƯƠNG 2 ........................................................................................................ 3 LƯ C KH O TÀI LI U.................................................................................... 3 2.1 Tìm hi u v malachite green............................................................................................ 3 2.1.1 Sơ lư c v malachite green ....................................................................................... 3 2.1.2 Tình hình s d ng MG................................................................................................ 4 2.1.3 Các ng d ng c a Malachite green ....................................................................... 5 2.1.4 Tác h i c a Malachite green ..................................................................................... 6 2.1.5 Công d ng c a Malachite green s d ng trong nuôi tr ng th y s n ...... 7 2.1.6 Ch t thay th malachite green............................................................. 7 2.2 Nguyên li u cá tra................................................................................................................. 7 2.2.1 c i m sinh h c c a cá tra.................................................................................... 7 2.2.2 Tình hình phát tri n ngành nuôi cá tra ................................................................. 8 2.3 Các phương pháp xác nh dư lư ng Malachite green......................................... 8 2.3.1 Phương pháp xác nh dư lư ng MG và LMG trong các s n ph m cá b ng s c kì l ng ghép v i ph kh i lư ng (LC-MS) ......................................................... 10 2.3.2 Phương pháp xác nh dư lư ng MG và LMG b ng s c kí l ng (LC) v i s oxi hóa LMG ......................................................................................................................... 11 2.3.3 Phương pháp xác nh dư lư ng MG và LMG trong cá h i B c M b ng s c ký l ng và s c ký l ng ghép v i ph kh i lư ng.............................................. 11 2.4 M c t n lưu c a ch t kháng sinh .......................................................................... 11 2.5 M t s qui nh c a các qu c gia v vi c c m s d ng m t s lo i thu c và hoá ch t ............................................................................................................................................ 12 CHƯƠNG 3 .......................................................................................................14 PHƯƠNG TI N VÀ PHƯƠNG PHÁP THÍ NGHI M ......................................14 3.1 Phương ti n nghiên c u ................................................................................................... 14 3.1.1 a i m .......................................................................................................................... 14 3.1.2 Nguyên v t li u ............................................................................................................ 14 3.1.3 Thi t b và d ng c ..................................................................................................... 14 vi
3.2 Phương pháp thí nghi m.................................................................................................. 14 3.2.1 Kh o sát các phương pháp ki m tra dư lư ng kháng sinh MG trong cá tra b ng s c kí l ng cao áp ghép kh i ph .............................................................................. 14 3.2.2 Thí nghi m xác nh th i gian t n lưu c a MG và LMG trong cá tra . 28 3.3 X lý s li u .......................................................................................................................... 32 CHƯƠNG 4 .......................................................................................................33 K T QU VÀ TH O LU N ............................................................................33 4.1 Xây d ng ư ng chu n MG, LMG ............................................................................ 33 4.2 Kh o sát các phương pháp ki m tra dư lư ng kháng sinh MG trong cá tra b ng s c kí l ng cao áp ghép kh i ph .................................................................................... 33 4.2.1 Phương pháp 1: Xác nh dư lư ng MG và LMG trong nguyên li u cá tra b ng phương pháp s c ký l ng ghép v i ph kh i lư ng (LC-MS) ..................... 34 4.2.2 Phương pháp 2: Xác nh dư lư ng MG và LMG trong nguyên li u cá tra b ng phương pháp s c ký l ng ghép v i ph kh i lư ng (LC-MS) ..................... 35 4.2.3 Phương pháp 3: Xác nh dư lư ng MG và LMG trong nguyên li u cá tra b ng phương pháp s c ký l ng ghép v i ph kh i lư ng (LC-MS) ..................... 36 4.3 S t n lưu MG và LMG trên cá Tra gi ng .............................................................. 37 4.3.1 S t n lưu c a MG + LMG................................................................37 4.3.2 S t n lưu c a MG ............................................................................39 4.3.3 S t n lưu c a LMG..........................................................................40 CHƯƠNG 5 .......................................................................................................42 K T LU N VÀ XU T ...............................................................................42 5.1 K t lu n ..................................................................................................42 5.2 xu t ..................................................................................................43 PH L C 1 .......................................................................................................44 PH L C 2 .......................................................................................................47 TÀI LI U THAM KH O ..................................................................................50 vii
Chương 1 TV N 1.1 Gi i thi u Xu t nh p kh u chi m m t v th quan tr ng trong vi c tăng t tr ng, tăng GDP c a c nư c. Trong các m t hàng xu t kh u thì cá da trơn, c bi t là cá tra là m t m t hàng chi m ưu th khá l n. áp ng nhu c u các th trư ng khó tính òi h i m t hàng cá tra không ch m b o v ch t lư ng v sinh an toàn th c ph m, mà còn ph i m b o nhu c u s c kho con ngư i. Nhưng ng trư c tình hình khá ph bi n hi n nay ó là th c tr ng t n lưu c a Malachite green (MG) và Leucomalachite green (LMG) trong nguyên li u cá tra- m t lo i hóa ch t có tác h i r t l n i v i s c kho con ngư i và n n kinh t th trư ng nư c nhà. Như chúng ta ã bi t bi u hi n gây ung thư c a LMG trên chu t nh t cái và là ch t gây t bi n trong cơ th c a các loài ng v t, ngoài ra MG còn là 1 hoá ch t có th gây b nh ung thư cho con ngư i nên ã b c m s d ng và ư c ki m tra nghiêm ng t v dư lư ng có trong th c ph m nhi u nư c trên th gi i (www.thanhnien.easyvn.com). S ki n m t s container s n ph m thu s n xu t kh u t Vi t Nam b t ch i th trư ng Châu Âu, M và Canada trong th i gian qua do phát hi n có dư lư ng MG. Nh ng tháng cu i năm 2004, trên 10 container cá da trơn, cá rô phi và cá trê xu t kh u sang th trư ng Châu Âu c a các doanh nghi p An Giang, ng Tháp…b tr v do phát hi n ch t MG. Ch riêng năm 2005, EU ã phát hi n 12 lô hàng v dư lư ng MG. T t c lô hàng b phát hi n u b tr l i Vi t Nam. i u này nh hư ng nghiêm tr ng n ngành xu t kh u th y s n trong nư c và i s ng c a ngư i dân lao ng nư c ta. Vi c xác nh ư c dư lư ng các ch t kháng sinh còn t n lưu trong các loài ng v t th y s n cũng ã ư c nghiên c u nhi u trong và ngoài nư c, nhưng s t n lưu MG trong cá tra, ng v i i u ki n nuôi ng B ng Sông C u Long thì ít ư c nghiên c u. Nên nh ng thông s v “m c t n lưu Malachite green và Leucomalachite green trong nguyên li u cá tra” r t c n thi t cho ngư i nuôi cũng như nhà ch bi n. 1.2 M c tiêu nghiên c u Thông qua vi c phân tích dư lu ng MG trong nguyên li u cá tra sau các giai o n lây nhi m, tài nh m xác nh th i gian t n lưu c a hoá ch t MG 1
trong nguyên li u cá tra. T ó có thêm thông tin cho các nhà nuôi tr ng và ch bi n trong vi c hư ng t i vi c s d ng hoá ch t, kháng sinh hi u qu và an toàn nâng cao ch t lư ng và an toàn nguyên li u cá tra trư c khi ưa vào ch bi n. 1.3 N i dung nghiên c u Kh o sát các phương pháp ki m tra dư lư ng kháng sinh MG trong cá tươi b ng s c kí l ng cao áp ghép kh i ph . Thí nghi m xác nh th i gian t n lưu c a MG và LMG trong cá tra. 1.4 Th i gian th c hi n T tháng 01/2009 n tháng 05/2009. 2
Chương 2 LƯ C KH O TÀI LI U 2.1 Tìm hi u v malachite green 2.1.1 Sơ lư c v malachite green Các qu c gia trong kh i liên hi p Âu Châu và Úc Châu n nh ng ch s t i a c a MG và LMG trong th y s n là ph i m c 2 ppb, t c là không vư t quá 0,002 mg/kg. Hoa Kỳ, Canada, cũng như h u h t các qu c gia khác trên th gi i trong ó có Trung Qu c và Vi t Nam thì không ch p nh n s hi n di n c a b t kì 1 dư lư ng nào dù th t th p c a MG và LMG. 2.1.1.1 Malachite green là gì? Malachite green (còn g i là xanh malachite) có tên khoa h c là Triphenylmethane. MG là m t hoá ch t thư ng d ng b t m n, có màu xanh, hay dùng nhu m các nguyên v t li u như da, s i và gi y trong ngành s n xu t công nghi p. Ngoài ra MG cũng ư c dùng trong phòng thí nghi m nhu m vi khu n và bào t c a nó. T lâu, MG ươc xem là ch t di t n m (lo i saprolegnia ssp) và di t kí sinh trùng nhóm nguyên sinh v t (protozoa). Leuco malachite green ư c sinh ra t s kh malachite green b i các enzyme trong cá, m t h p ch t chuy n hoá r t b n c a MG. LMG ư c tích lu bên trong, v béo cơ th t, t n tr lâu dài trong cơ th t c a cá. 2.1.1.2. Công th c c u t o c a Malachite green và Leucomalachite green. Reduction - HCl - Cl Oxidation H3C N N CH3 H3C N N CH3 CH3 CH3 CH3 CH3 Malachite green (MG) Leucomalachite green (LMG) Malachite green, Green malaquite, Grenoble green ... Tên qu c t (IUPAC): [4-[(4-dimethylaminophenyl)-phenyl-methylidene]- 1-cyclohexa-2,5-dienylidene]-dimethyl-ammonium chloride 3
Kh i lư ng phân t (MW): 364,911 Công th c phân t (MF): C23H25N2Cl Malachite green leuco, Leucomalachite green ... IUPAC: 4-[(4-dimethylaminophenyl)-phenyl-methyl]-N,N-dimethyl- aniline MW: 330,466 MF: C23H26N2 2.1.2 Tình hình s d ng MG 2.1.2.1 Tình hình s d ng MG trên th gi i Trong các th p niên qua ngành nuôi tr ng th y s n trên th gi i có nh ng bư c ti n vư t b c. Do vi c áp d ng kĩ thu t nuôi m i, nuôi thâm canh m t cao gia tăng năng su t, s n lư ng, n n d ch bùng phát, ô nhi m môi trư ng làm cho th y s n ch t hàng lo t, vì th ngư i nuôi luôn tìm bi n pháp kh c ph c và vi c s d ng thu c, hóa ch t trong công vi c phòng và tr b nh là r t h u hi u. Tháng 6/2005, các cơ quan ch c năng Trung Qu c ã phát hi n th y m t vài t nh v n còn s d ng và chính các chuyên gia nư c này th a nh n, lâu nay MG v n ư c s d ng r ng rãi t i các cơ s nuôi như 1 ch t di t n m. Nguyên nhân là do lo i ch t này có giá r , kho ng 30 NDT/kg và r t d mua. (www.vietnam.net). Theo b ngh cá và hàng h i Hàn Qu c (MMAF), MG ã ư c tìm th y trong các tr i nuôi cá H i và cá Chép tám vùng c a Hàn Qu c. Trong các ngày t 15/9 n 3/10/2005, c c thanh tra ch t lư ng th y s n qu c gia Hàn Qu c (NEPQIS) ã ti n hành ki m tra kh p các tr i nuôi cá nư c ng t và nư c l trên c nư c và ây là l n u tiên Hàn Qu c phát hi n th y MG trong các tr i nuôi cá nư c này. Lư ng hóa ch t dao ng t 0,1-3 ppm (www.Intrafish.com) 2.1.2.2 Tình hình s d ng MG Vi t Nam Sau khi hàng lo t lô hàng th y s n c a Vi t Nam b các nư c nh p kh u phát hi n nhi m kháng sinh c m ã gây thi t h i l n v tài chính cũng như uy tín hàng th y s n Vi t Nam. Nhà nư c và cơ quan ch c năng ngành th y s n Vi t Nam ã ưa ra các qui nh tương i ch t ch v vi c s d ng kháng sinh trong nuôi tr ng cũng như ch bi n th y s n, nh m m b o an toàn v sinh th c ph m 4
cho ngư i tiêu dùng, n nh và phát tri n xu t kh u. Tuy nhiên, vi c ch p hành các qui nh c a nhà nư c là chưa tri t vì th nh tho ng v n còn m t s lô hàng th y s n Vi t Nam xu t kh u phát hi n nhi m kháng sinh c m ho c vư t quá gi i h n i v i nh ng kháng sinh cho phép s d ng có gi i h n, trong chương trình ki m soát dư lư ng các ch t c h i trong th y s n nuôi do Nafiqaved th c hi n năm 2003 và 2004 th nh tho ng v n phát hi n m u th y s n nhi m thu c ho c hoá ch t b c m s d ng, MG là m t i n hình. V tình hình s d ng thu c, hoá ch t trong nuôi cá tra công nghi p ng Tháp (Ph m Thanh Tu n, 2004) ghi nh n ư c có 90 lo i thu c, hoá ch t ư c s d ng trong nuôi tr ng. Riêng kháng sinh tr b nh cho cá có 58 lo i thì h u h t n m trong danh m c h n ch s d ng, nhi u lo i d ng nguyên li u và ngu n g c không rõ ràng, ri ng ch t MG là n m trong danh m c c m nhưng v n ư c ngư i nuôi s d ng d ng ây. Theo m t s h nuôi cá tra khu v c Th t N t, C n Thơ, An Giang thì cho bi t không s d ng MG trong quá trình nuôi nhưng qua phân tích thì hi n di n n 10/64 m u trong cá thương ph m, và n ng t n lưu 2-4,9 ppb. iv i cá ang nuôi thì hi n di n 9/30 m u ư c ki m tra, n ng t n lưu là 2,4- 4,18 ppb. (Nguy n Chính, 2005). 2.1.3 Các ng d ng c a Malachite green 2.1.3.1 Trong công nghi p Trong ngành công nghi p MG hay dùng nhu m các nguyên v t li u như da, tơ, s i và gi y. Ngoài ra MG cũng ư c dùng trong phòng thí nghi m làm dung d ch nhu m vi khu n, và bào t c a nó, làm ch th màu pH, vàng (axit), xanh l c (ki m). 2.1.3.2 Trong th y s n Ch t MG ã ư c gi i nuôi tr ng th y s n trên th gi i s d ng 1 cách r ng rãi t lâu và ư c dùng r t ph bi n trên th gi i x lý nư c và sát n m cũng như sát kí sinh trùng nhóm nguyên sinh v t (protozoa) và các b nh n m kí sinh trùng trên tr ng cá, cá và các lo i sò h n (loài nhuy n th ) như phòng tr các b nh n m mi, b nh trùng qu dưa…. ó là m t lo i thu c tr n m r t công hi u và thư ng ư c dùng t y trùng trong các h gây cá gi ng và trong các mô hình nuôi tr ng th y s n. 5
2.1.4 Tác h i c a Malachite green Khi vào cơ th cá, MG s b phân h y thành ch t chuy n hóa (metabolite) là Leucomalachite Green. Th i gian ào th i c a MG nhanh, ngư c l i ch t LMG có th t n t i trong th i gian r t lâu trong th t và nh t là trong m c a cá ã b nhi m MG. c tính c a MG có liên h t i nhi t nư c. nhi t th p, cá có th ch u ng ư c n ng thu c cao hơn nhi t cao, và th i gian ti p xúc tăng s d n n c tăng lên m t cách rõ r t. Dĩ nhiên các nư c nhi t i s d ng MG vào lúc sáng s m khi nhi t nư c chưa tăng cao là t t nh t. c bi t trong các tháng mùa hè nóng b c, th i gian ti p xúc khi x lý MG nên gi m xu ng. (Lê Kim Liên, Nguy n Qu c Th nh, 2004). 2.1.4.1 Tác h i i v i con ngư i Thí nghi m cho th y MG và LMG làm h i gan, làm bi n i tuy n giáp tr ng, gây ra tình tr ng m t máu, làm t bi n thay i gen (mutagenic) và gây cancer (carcinogenic) trên loài chu t thí nghi m. Qua vi c th m nh các k t qu trên, gi i khoa h c ưa ra k t lu n r ng MG và LMG là 2 ch t nguy h i có ti m năng gây cancer cho ngư i. M t nghiên c u khác v c tính c a MG và LMG ư c ti n hành trong th i gian 2 năm c a trung tâm nghiên c u c t qu c gia Hoa Kỳ cho th y có bi u hi n gây ung thư c a LMG trên chu t nh t cái. Ngoài ra, LMG còn là ch t gây t bi n trong cơ th c a các loài ng v t. Theo th c sĩ T Thanh Dung- Khoa Th y S n- Trư ng i H c C n Thơ, thì MG là m t hoá ch t có th gây b nh ung thư, nh hư ng n s c kh e con ngư i nên ã b c m s d ng và ư c ki m tra nghiêm ng t v dư lư ng có trong th c ph m nhi u nư c trên th gi i. Trư c nh ng tác h i có th gây ra i v i s c kh e con ngư i và nh m m b o an toàn th c ph m, áp ng yêu c u kh c khe c a th trư ng xu t kh u th y s n, theo ch th c a b th y s n 7/3/2005 v vi c ng ng s n xu t, tiêu th và s d ng MG trong nuôi tr ng th y s n và ngh t t c các h nuôi th y s n không ư c s d ng MG phòng và tr b nh cho th y s n. 2.1.4.2 Thi t h i v kinh t 6
N u s n ph m th y s n xu t kh u có ch a các lư ng t n dư ch t c h i và b c m s d ng như MG thì toàn b lô hàng s b tr v và có th b nư c s t i ki n, d n n nh ng thi t h i v kinh t là không nh . 2.1.5 Công d ng c a Malachite green s d ng trong nuôi tr ng th y s n MG ư c s d ng như m t lo i thu c kháng sinh có hi u qu trong ngh nuôi tr ng thu s n t năm 1936 (Foster and Woodurg, 1936). Nó ư c s d ng tr b nh ký sinh trùng ngoài da, n m, nh ng b nh do các ng v t nguyên sinh gây ra ( b nh protozoa) trong cá và tr ng cá. Cho n ngày nay, nó v n còn là m t trong nh ng hoá ch t có hi u qu nh t cho m c ích này và ư c s d ng ph bi n trên toàn th gi i. 2.1.6 Ch t thay th malachite green gi i quy t t m th i v n c n ph i có nh ng ch t khác thay th MG trong công tác phòng tr b nh trên các loài th y s n. BRONOPOL là ch t có tác d ng di t kí sinh trùng trên cá thay th MG. ây là ch t ư c EU cho phép s d ng tr b nh cho cá t năm 2001 và không qui nh gi i h n v dư lư ng. Theo ánh giá c a cơ quan b o v Môi Trư ng Hoa Kì (EFA) thì Bronopol không là ch t gây ung thư, có th làm ch t t y trùng, di t khu n. Ch t bronopol có công th c hóa h c: C3H6BrNO4. Tên hóa h c c a ch t này là 2-Bromo-2-Nitropropane-1,3-Diol. Bronopol ư c cung c p ra th trư ng v i các tên thương m i như: Pyceze, Onyxide 500…. Nh m m c tiêu phát tri n xu t kh u th y s n n nh trong th i gian t i, thi t nghĩ các h nuôi th y s n c n tuân th nghiêm các qui nh c a nhà nư c và các cơ quan chuyên môn trong vi c s d ng hóa ch t và kháng sinh trong th y s n m b o uy tín, ch t lư ng và gi v ng thương hi u, ng th i tránh ra các thi t h i l n v kinh t do b phát hi n có dư lư ng cá hóa ch t và kháng sinh có h i trong các lô hàng th y s n xu t kh u. (S Nông Nghi p An Giang, 2/2/2005). 2.2 Nguyên li u cá tra 2.2.1 c i m sinh h c c a cá tra Cá Tra (Pangasius hypophthalmus) là m t trong nh ng i tư ng nuôi tr ng th y s n ang ư c phát tri n v i t c nhanh t i các t nh ng b ng sông C u Long (t p trung ch y u hai t nh An Giang và ng Tháp) là m t trong 7
nh ng loài cá có giá tr xu t kh u cao. Có thân d p, da trơn, có râu ng n, màu s c en xám trên lưng, b ng hơi b c, mi ng r ng. Cá s ng ch y u vùng nư c ng t, có th s ng vùng nư c l (10-14 % mu i), ch u ư c nư c phèn v i pH >5. Ch u ư c nhi t nóng n 39 0C, nhưng d ch t nhi t th p dư i 15 0C. Cá trong t nhiên có th s ng trên 20 năm. ã g p c cá trong t nhiên 18 kg ho c có m u cá dài t i 1,8 m. Cá nuôi sau m t năm t 1-1,5 kg (năm u), nh ng năm sau cá tăng tr ng nhanh hơn có khi t 5-6 kg/năm. Tài li u phân lo i g n y nh t c a tác gi W.Rainboth x p cá tra n m trong gi ng cá tra d u và ư c phân lo i như sau: B cá nheo Siluriformes. H cá tra d u Pangasiidae. Gi ng cá tra d u Pangasianodon. Loài cá tra Pangasianodon hypophthalmus. Mùa sinh s n: t tháng 2 – 10 Mùa thu ho ch: quanh năm. Kích thư c thu ho ch: 30 – 40 cm, l n nh t 90 cm. S n ph m xu t kh u: dư i d ng nguyên con, philê ông l nh, các m t hàng ch bi n và hàng giá tr gia tăng. 2.2.2 Tình hình phát tri n ngành nuôi cá tra Trong h cá tra có m t s loài ư c nuôi trong h t lâu i, c bi t là cá tra (cá tra nuôi). Ngày nay ngành cá nuôi tr thành m t công nghi p nuôi và ch bi n mà h cá tra là tr ng i m. Trên à nghiên c u cho ngành cá nuôi có r t nhi u báo cáo v môi trư ng s ng, th c ăn... c a h cá tra trong i u ki n thiên nhiên và trong i u ki n "gia ngư hóa". Hình th c nuôi: Nuôi thâm canh, bán thâm canh v i các mô hình nuôi bè, nuôi trong ao h m. Hình th c khai thác: Lư i, rùng, ăng, vó. 2.3 Các phương pháp xác nh dư lư ng Malachite green MG là m t thu c sát trùng không t, ư c s d ng có hi u qu trong ngành nuôi cá t nh ng năm 30, ch y u trong nh ng nư c Châu Á. Vi c s d ng 8
MG ư c xem là b t h p pháp, b i vì có liên quan n nh ng tác h i lâu dài i v i con ngư i. Do ó, ã có r t nhi u phương pháp ki m tra dư lư ng MG và h p ch t chuy n hóa c a nó là LMG trong các s n ph m cá. Nhưng theo s quy t nh c a H i ng Châu Âu EC / 657 / 2002, m t phương pháp ki m nghi m có th ư c ti n hành, ph i có phát hi n t ng hàm lư ng MG và LMG trong th t cá là 2 µg/kg. Theo Julie Kowalski, m t nhà hóa h c nhi u sáng ki n, ã ưa ra m t phương pháp o s c ký chung xác nh dư lư ng MG và LMG. ó là phương pháp phân tích b ng s c ký l ng cao áp, v i h h p ph pha ngư c HPLC. phân tích MG và LMG b ng phương pháp s c ký l ng cao áp, v i h h p ph pha ngư c HPLC, c t ch a octadecylsilane c trưng làm c t b o v , ng th i cũng óng vai trò là pha tĩnh. Thành ph n pha ng là h n h p dung d ch m và ch t h u cơ, v i m t t l 50 : 50, acetonitrile là h p ch t h u cơ s d ng ph bi n nh t. Dung d ch m có pH thích h p t 4,0 n 4,5. Chi u dài c t là 100 mm ho c dài hơn. Ngày nay, có 3 lo i detector ư c dùng cho k thu t HPLC xác nh MG và LMG là detector o ph h p th phân t UV-Vis, ph huỳnh quang phân t và ph kh i lư ng MS. MG có c c i h p ph 620 nm và LMG 265 nm, làm chúng ta khó quan sát c hai trong m t phép o ph h p thu. i u này có th ư c kh c ph c b ng cách n i thêm vào sau c t phân tích HPLC m t c t ch a ch t oxi hóa (như chì oxit) chuy n LMG v MG. Reduction - HCl - Cl Oxidation H3C N N CH3 H3C N N CH3 CH3 CH3 CH3 CH3 Malachite green (MG) Leucomalachite green (LMG) LMG sau khi chuy n v d ng MG cũng ư c xác nh trên s c , MG này có th ư c phân bi t v i MG trư c b i th i gian lưu khác nhau. 9
Detector phát ph huỳnh quang ư c g n vào ư ng d n dung môi r a gi i, phát hi n ra LMG b i s kích thích phát x 265 nm và s phát x 360 nm. V i phép ghi ph kh i lư ng cho phép phát hi n c hai h p ch t mà không s oxi hóa ho c s d ng hai detector. Sau ây, m t vài phương pháp xác nh dư lư ng MG và ch t chuy n hóa c a nó trong cá c a nhi u nhóm tác gi : ∗ Phương pháp xác nh dư lư ng malachite green và leucomalachite green trong nguyên li u cá tra b ng s c kí l ng ghép v i ph kh i lư ng (LC- MS/MS). Nhóm tác gi Van de Riet JM, Murphy CJ, Pearce JN, Potter RA, Burns BG. ∗ Phương pháp xác nh dư lư ng Malachite green và Leucomalachite green b ng s c ký l ng (LC) v i s oxi hóa Leucomalachite green. Nhóm tác gi Andersen WC, Roybal JE, Turnipseed SB. ∗ Phương pháp xác nh dư lư ng Malachite green và Leucomalachite green trong cá h i B c M b ng s c ký l ng và s c ký l ng ghép v i ph kh i lư ng. Nhóm tác gi Halme K, Lindfors E, Peltonen K. 2.3.1 Phương pháp xác nh dư lư ng MG và LMG trong các s n ph m cá b ng s c kì l ng ghép v i ph kh i lư ng (LC-MS) M t phương pháp phân tích b ng LC-MS khác ã ư c phát tri n trong vi c xác nh dư lư ng MG và LMG trong nhi u cá nư c ng t b i nhóm tác gi : Van de Riet JM, Murphy CJ, Pearce JN, Potter RA, Burns BG. MG và h p ch t chuy n hóa c a nó ư c chi t t nh ng m u th t cá ã ư c nghi n ng nh t b ng dung d ch acetonitrile – perchloric acid. Sau khi ly tâm, d ch trong ư c l y và em cô c r i chuy n vào c t chi t ch a pha r n octadecyl C18. Ti p theo, ta ti n hành r a gi i b ng cách cho dung d ch acetonitrile qua c t, thu d ch r a gi i em cô quay n khô c n. Ph n c n ã khô c n ư c hòa tan v i acetonitrile và pha loãng v i nư c c t chu n b phân tích LC-MS. MG và h p ch t chuy n hóa c a nó s ư c phân tích b ng LC pha o s d ng c t Luna C18 v i dung d ch m ammonium hydroxide-formic acid trong gradient acetonitrile. Phép ghi ph kh i lư ng phát hi n nh phân nhi u giai o n ph n ng. Các m u thêm chu n n ng 1 ng/g có hi u su t thu h i là 81 % i v i LMG và 98 % cho MG. Phương pháp này có gi i h n phát hi n cho c hai h p ch t trên là 0,1 ng/g. 10