Luận văn Thạc sĩ Quản lý Giáo dục: Quản lý hoạt động xây dựng luận văn tốt nghiệp của học viên cao học ở Học viện Chính trị hiện nay

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:104

Thêm vào BST

Báo xấu

48
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của Luận văn nhằm đề xuất các biên pháp quản lý hoạt động xây dựng luận văn tốt nghiệp của học viên cao học ở Học viện Chính trị hiện nay nhằm góp phần nâng cao chất lượng quản lý hoạt động xây dựng luận văn tốt nghiệp của học viên cao học. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý Giáo dục: Quản lý hoạt động xây dựng luận văn tốt nghiệp của học viên cao học ở Học viện Chính trị hiện nay

-` BỘ QUỐC PHÒNG HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ  ĐẶNG THỊ HỒNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG XÂY DỰNG LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP CỦA HỌC VIÊN CAO HỌC Ở HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ HIỆN NAY LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC HÀ NỘI - 2014
BỘ QUỐC PHÒNG HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ  ĐẶNG THỊ HỒNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG XÂY DỰNG LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP CỦA HỌC VIÊN CAO HỌC Ở HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ HIỆN NAY CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ GIÁO DỤC MÃ SỐ: 60 14 01 14 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS. TS TRẦN ĐÌNH TUẤN HÀ NỘI - 2014
MỤC LỤC Trang MỞ ĐẦU 3 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG XÂY DỰNG LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP CỦA HỌC VIÊN CAO HỌC 13 1.1. Những khái niệm khoa học về quản lý hoạt động xây dựng luận văn tốt nghiệp của học viên cao học 13 1.2. Nội dung quản lý hoạt động xây dựng luận văn tốt nghiệp của học viên cao học ở Học viện Chính trị 25 1.3. Những nhân tố tác động đến quản lý hoạt động xây dựng luận văn tốt nghiệp của học viên cao học ở Học viện Chính trị 34 Chương 2 CƠ SỞ THỰC TIỄN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG XÂY DỰNG LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP CỦA HỌC VIÊN CAO HỌC Ở HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ HIỆN NAY 41 2.1. Đặc điểm quản lý hoạt động xây dựng luận văn tốt nghiệp của học viên cao học ở Học viện Chính trị 41 2.2. Thực trạng hoạt động xây dựng luận văn và quản lý hoạt động xây dựng luận văn tốt nghiệp của học viên cao học ở Học viện Chính trị 42 2.3. Nguyên nhân và một số vấn đề rút ra trong quản lý hoạt động xây dựng luận văn tốt nghiệp của học viên cao học ở Học viện Chính trị 56 Chương 3 YÊU CẦU VÀ BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG XÂY DỰNG LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP CỦA HỌC VIÊN CAO HỌC Ở HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ HIỆN NAY 62 3.1. Yêu cầu quản lý hoạt động xây dựng luận văn tốt nghiệp của học viên cao học ở Học viện Chính trị hiện nay 62 3.2. Biện pháp quản lý hoạt động xây dựng luận văn tốt 64
nghiệp của học viên cao học ở Học viện Chính trị hiện nay 3.3. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý hoạt động xây dựng luận văn tốt nghiệp của học viên cao học 83 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 87 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 89 PHỤ LỤC 93
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong công cuộc đổi mới đất nước, Đảng ta luôn nhận thức rõ: “Giáo dục và đào tạo có sứ mệnh nâng cao dân trí, phát triển nguồn nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, góp phần quan trọng phát triển đất nước, xây dựng nền văn hoá và con người Việt Nam” [7, tr. 77]. Đồng thời, Đảng và Nhà nước ta đặt nhiệm vụ phát triển giáo dục là quốc sách hàng đầu, đầu tư cho giáo dục là đầu tư cho phát triển, tạo động lực đẩy nhanh sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước để tiến tới xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội ở nước ta. Chính vì vậy mà trong những năm gần đây Đảng và Nhà nước ta xác định chủ trương đổi mới căn bản và toàn diện nền giáo dục cho phù hợp với thực tiễn giáo dục; tạo chuyển biến căn bản và toàn diện về nội dung, phương pháp dạy và học, hệ thống trường lớp, hệ thống quản lý, tăng cường liên kết, mở rộng quy mô đào tạo nhằm đáp ứng yêu cầu về nguồn nhân lực chất lượng cao cho tất cả các lĩnh vực hoạt động của xã hội. Học viện Chính trị nằm trong hệ thống các trường đại học quốc gia, là một trung tâm đào tạo, nghiên cứu khoa học xã hội – nhân văn hàng đầu của Quân đội, có uy tín và vị thế trong hệ thống các học viện, nhà trường của Quân đội và của Quốc gia. Từ năm 1987, Học viện đã được Nhà nước giao nhiệm vụ đào tạo sau đại học cùng với hơn 100 cơ sở đào tạo sau đại học khác trong toàn quốc để tạo ra nguồn nhân lực bậc cao cho Quân đội. Để đáp ứng nhu cầu đào tạo nhân lực bậc cao phục vụ cho sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước từ năm 2011, Học viện Chính trị được giao nhiệm vụ đào tạo sau đại học đối với học viên dân sự ở cả trong và ngoài cơ sở đào tạo với qui mô ngày càng lớn. Chất lượng luận văn tốt nghiệp của học viên cao học là biểu hiện tập trung nhất chất lượng quá trình đào tạo sau đại học, là tiêu chí đánh giá năng lực nghiên
6 cứu của người học, đánh dấu bước trưởng thành về chất đối với người học không chỉ trên phương diện trang bị những kiến thức cơ bản và chuyên ngành cần thiết mà quan trọng hơn đã giúp người học có được phương pháp học tập, phương pháp tư duy khoa học độc lập, sáng tạo, có khả năng tự học, tự nghiên cứu sau khi đã nhận tấm bằng thạc sĩ. Đây là một trong những khâu quan trọng, tác động trực tiếp đến chất lượng của quá trình đào tạo, tạo cơ chế phát huy các nguồn lực để nâng cao chất lượng đào tạo sau đại học ở Học viện Chính trị hiện nay. Cùng với sự gia tăng về qui mô và số lượng đào tạo thì chất lượng luận văn tốt nghiệp cao học đã xuất hiện những vấn đề nổi cộm. Tình trạng chung chung về lý luận thiếu sức sống thực tiễn, sự trùng lặp hoặc giao thoa nội dung của một số đề tài chuyên ngành hoặc gần chuyên ngành không còn là hãn hữu. Việc điều chỉnh tên đề tài trở thành phổ biến đã nói lên những bất cập trong khâu quản lý đề tài, lựa chọn đề tài. Gần đây xuất hiện nhiều luận văn không được Hội đồng thẩm định thông qua… Trong lúc đó, chưa có công trình nào nghiên cứu dưới góc độ về quản lý hoạt động xây dựng luận văn tốt nghiệp của học viên cao học ở Học viện Chính trị. Đây thực sự là vấn đề đặt ra cả về phương diện lý luận và thực tiễn, cần phải có sự nghiên cứu nghiêm túc, đúc rút kinh nghiệm để góp phần nâng cao chất lượng luận văn tốt nghiệp của học viên cao học nói riêng, chất lượng đào tạo sau đại học nói chung trong tình hình mới. Xuất phát từ những lý do trên, chúng tôi chọn: “Quản lý hoạt động xây dựng luận văn tốt nghiệp của học viên cao học ở Học viện Chính trị hiện nay” làm đề tài luận văn tốt nghiệp của mình. 2. Tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài Giáo dục - đào tạo là một lĩnh vực phức tạp và đặc thù của đời sống xã hội. Công tác quản lý là một trong những nội dung quan trọng tromg giáo dục - đào tạo nói chung và đào tạo thạc sĩ nói riêng. Ngày nay, ở hầu hết các quốc gia trên thế giới, khi bàn về nâng cao chất lượng giáo dục - đào tạo, người ta đều có chung
7 nhận thức coi quản lý là nhân tố góp phần quan trọng vào việc nâng cao chất lượng đào tạo. Đây cũng là lĩnh vực thu hút được sự quan tâm nghiên cứu của các nhà khoa học, các nhà quản lý giáo dục. Đã có nhiều công trình nghiên cứu cơ bản về khoa học quản lý giáo dục, quản lý hoạt động học tập của người học như: Những nghiên cứu có tính chất cơ bản, đề cập đến các khái niệm, nguyên tắc, chức năng, nội dung, phương pháp quản lý giáo dục nói chung: Tác giả Đặng Quốc Bảo với “Một số khái niệm về quản lý giáo dục”; “Cơ sở của khoa học quản lý” của tác giả Nguyễn Minh Đạo và Nguyễn Ngọc Quang; giáo trình “Quản lý giáo dục và đào tạo” của tập thể cán bộ khoa học và giảng viên Học viện Quản lý giáo dục; “Khoa học quản lý giáo dục - một số vấn đề lý luận và thực tiễn” của tác giả Trần Kiểm. Nội dung của các công trình nghiên cứu trên đều khẳng định, quản lý giáo dục là một khoa học, nó có những đặc điểm chung của Khoa học quản lý xã hội; tuy nhiên, quản lý giáo dục cũng có những đặc điểm riêng, phải tuân thủ theo những nguyên tắc quản lý chặt chẽ và hệ thống phương pháp quản lý khoa học. Đồng thời các tác giả cũng cho rằng, đổi mới công tác quản lý giáo dục là một tất yếu khách quan mà các nước trên thế giới đã và đang thực hiện, nhất là trong xu thế hội nhập, toàn cầu hoá hiện nay đang diễn ra mạnh mẽ. Nhằm nâng cao chất lượng công tác quản lý giáo dục đối với các bậc học khác nhau và gắn công tác quản lý giáo dục ở tầm vĩ mô với công tác quản lý nhà nước, tác giả Đặng Bá Lãm đã có công trình nghiên cứu cơ bản “Quản lý nhà nước về giáo dục, lý luận và thực tiễn”; tác giả Phạm Viết Vượng đã nghiên cứu về “Quản lý hành chính nhà nước và quản lý ngành giáo dục”. Nghiên cứu về công tác quản lý giáo dục trong nhà trường quân sự có các công trình nghiên cứu khoa học, các bài viết như: “Nâng cao chất lượng quản lý giáo dục đào tạo trong các học viện, trường sĩ quan quân đội đáp ứng yêu cầu mới” của tác giả Vũ Quang Lộc.
8 Đề tài khoa học của tác giả Ngô Quý Ty và Lê Văn Chung về “Một số vấn đề chung về quản lý giáo dục - đào tạo trong quân đội”. Giáo trình “Quản lý giáo dục đại học quân sự” của tập thể giảng viên khoa Sư phạm quân sự, Học viện Chính trị do PGS. TS Đặng Đức Thắng chủ biên… Giáo trình “Phương pháp luận nghiên cứu khoa học” do PGS. TS Trần Đình Tuấn chủ biên – Nxb Quân đội nhân dân, 2008, trong đó có nội dung viết về hoạt động nghiên cứu khoa học của học viên và quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học trong nhà trường quân đội. Đề tài: “Hoàn thiện hệ tiêu chí đảm bảo chất lượng đào tạo sau đại học ở Học viện Chính trị quân sự”, do các tác giả Phòng Sau đại học và Khoa Sư phạm quân sự nghiên cứu năm 2003. Trong đó đã xác định các tiêu chí đánh giá chất lượng luận văn sau đại học ở Học viện Chính trị. Các công trình nghiên cứu trên đây đã cụ thể hoá công tác quản lý giáo dục vào đối tượng cụ thể, đặc thù, đó là quản lý giáo dục - đào tạo trong quân đội. Đặc biệt, trong giáo trình “Quản lý giáo dục đại học quân sự”, các tác giả đã lần đầu tiên nghiên cứu, biên soạn một cách có hệ thống các nội dung về quản lý giáo dục trong nhà trường quân sự, từ quan niệm chung đến mục tiêu, bản chất, nguyên tắc, nội dung, phương pháp và những yêu cầu về phẩm chất, năng lực của người cán bộ quản lý giáo dục ở nhà trường quân sự. Nghiên cứu về quản lý chất lượng học tập của học viên ở bậc sau đại học, đáng chú ý là một số công trình như: “Nâng cao chất lượng quản lý học viên sau đại học ở Học viện Chính trị quân sự giai đoạn hiện nay” của tác giả Trương Thành Trung; “Tổ chức quản lý học viên sau đại học ở Học viện Chính trị quân sự” của tác giả Đinh Văn Thanh. Đặc biệt là đề án: “Xây dựng hệ tiêu chí đánh giá chất lượng đào tạo thạc sĩ, tiến sĩ ở Học viện Chính trị hiện nay” do TS. Nguyễn Phương Đông làm chủ nhiệm không chỉ xây dựng
9 các tiêu chí làm thước đo để đánh giá chất lượng đào tạo thạc sĩ, tiến sĩ mà còn đề cập đến vai trò, trách nhiệm của các chủ thể quản lý trong việc thực hiện các tiêu chí đã xác định để nâng cao chất lượng đào tạo. Bàn đến mối quan hệ của công tác quản lý đối với việc nâng cao chất lượng đào tạo sau đại học đã có công trình nghiên cứu: “Công tác quản lý trong nâng cao chất lượng đào tạo sau đại học ở Học viện Chính trị quân sự” của tác giả Lại Ngọc Hải; tác giả Dương Văn Minh có công trình nghiên cứu “Những nhân tố tác động đến nâng cao chất lượng đào tạo sau đại học ở Học viện Chính trị quân sự”; tác giả Đặng Đức Quy với công trình “Chất lượng đào tạo sau đại học - nhìn từ góc độ quản lý và đánh giá chất lượng luận văn, luận án ở Học viện Chính trị quân sự” v.v… Ở một hướng khác, đề cập đến vai trò của các chủ thể bao gồm: khoa chuyên ngành, cán bộ hướng dẫn khoa học đối với công tác quản lý và nâng cao chất lượng đào tạo sau đại học. Tác giả Nguyễn Văn Tài đã có công trình nghiên cứu “Vai trò của khoa chuyên ngành với việc nâng cao chất lượng đào tạo sau đại học”. Trong đó, tác giả khẳng định rằng, khoa chuyên ngành có vai trò rất quan trọng trong hoạt động đào tạo sau đại học, đặc biệt là đối với việc nâng cao chất lượng đào tạo chuyên ngành, từ tham gia tuyển chọn, đến đào tạo về kiến thức, năng lực nghiên cứu và tổ chức thực hiện hoạt động xây dựng luận văn, luận án. Tác giả Phạm Đức Tú đề xuất biện pháp “Xây dựng mối quan hệ tích cực giữa cán bộ hướng dẫn và học viên sau đại học trong việc nâng cao chất lượng luận văn, luận án”. Tác giả Mai Văn Hoá cho rằng cần phải “Khoa học hoá thời gian và phương pháp tự học - tự nghiên cứu của học viên sau đại học nhằm bảo đảm tiến độ luận văn, luận án”. Theo tác giả, việc người học sắp xếp thời gian tự học - tự nghiên cứu hợp lý chính là tổ chức lao động một cách khoa học hoạt động này, nó sẽ giúp cho việc thực hiện các nhiệm vụ, nội dung nghiên cứu được thực hiện với hiệu xuất cao và là một trong những biện pháp quan trong để người học tự quản lý quá trình
10 học tập của bản thân. Cũng về vấn đề này, tác giả Nguyễn Đình Huệ đã đề cập “Vai trò của cơ quan quản lý đào tạo sau đại học trong quá trình xây dựng và phát triển đào tạo sau đại học ở Học viện Chính trị quân sự”. Trong các công trình nghiên cứu trên, các tác giả đã khẳng định công tác quản lý quá trình sau đại học là nhân tố có ý nghĩa quyết định để nâng cao chất lượng đào tạo sau đại học nói chung, đào tạo tiến sĩ nói riêng. Tác giả Đặng Sĩ Lộc trong công trình nghiên cứu: “Nâng cao chất lượng luận án tiến sĩ ở Học viện Chính trị hiện nay” (2011), đã bàn về chất lượng luận án tiến sĩ, đưa ra quan niệm nâng cao chất lượng luận án tiến sĩ chỉ ra những nhân tố tác động và những yêu cầu nâng cao chất lượng luận án, đó là: Tăng cường giáo dục tạo sự chuyến biến mạnh mẽ về nhận thức của các tổ chức, các lực lượng; tích cực đổi mới cách thức tiến hành các khâu, các bước của qui trình thực hiện luận án; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của nghiên cứu sinh trong xây dựng và thực hiện luận án tiến sĩ; tăng cường kiểm tra, giám sát kịp thời phát hiện và kiên quyết đấu tranh với các biểu hiện hạ thấp chất lượng luận án tiến sĩ ở Học viện Chính trị. Khi bàn về luận văn, luận án trong đào tạo sau đại học ở Học viện Chính trị, PGS. TS Dương Văn Minh cùng nhóm tác giả trong công trình nghiên cứu: “Thực trạng và những giải pháp cơ bản nâng cao chất lượng luận văn, luận án trong đào tạo sau đại học ở Học viện Chính trị” (2008) đã phân tích, làm rõ thực trạng, những bức xúc, bất cập về chất lượng luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ, đề cập những yếu tố tác động đến chất lượng luận văn, luận án trong đào tạo sau đại học ở Học viện Chính trị. Những năm gần đây, sự tăng nhanh về số lượng các trường đại học và cao đẳng trong cả nước dẫn đến sự tiêu cực trong thi cử, làm luận văn tốt nghiệp, tác giả Phạm Ngọc Trúc cùng cộng sự trong “Khảo sát, đánh giá thực trạng tiêu cực trong thi cử, làm luận văn thuộc hệ thống giáo dục quốc dân: nghiên cứu đề xuất giải pháp khắc phục” (2008) đã đưa ra khái niệm về tiêu cực trong làm luận văn,
11 luận án chính là những âm mưu và hành động dẫn đến làm sai lệch kết quả học tập và rèn luyện của người học với mục đích đem lại cho người học những lợi ích vật chất hoặc tinh thần mà thực ra họ không thể đạt được. Nhóm tác giả đã chỉ ra tiêu cực phổ biến trong làm luận văn là tình trang sao chép luận văn, luận án của người khác. Cá biệt có trường hợp đã bị phát hiện dùng báo cáo kết quả nghiên cứu khoa học công nghệ của người khác làm luận văn tốt nghiệp của mình. Các công trình trên, mỗi công trình tiếp cận ở một góc độ khác nhau và gắn với một đối tượng nghiên cứu cụ thể, đồng thời đề cập tới một số vấn đề liên quan tới hoạt động quản lý đào tạo thạc sĩ, tiến sĩ ở Học viện Chính trị. Tuy nhiên, hầu hết các công trình mới đề cập đến quản lý giáo dục - đào tạo nói chung, ít có công trình nghiên cứu sâu về quản lý giáo dục – đào tạo sau đại học. Một số công trình có đề cập đến chất lượng đào tạo sau đại học nhưng mới chỉ ra được hạn chế về chất lượng của luận văn, luận án mà chưa đi sâu vào những hạn chế, yếu kém về phương diện quản lý. Cho đến nay, chưa có công trình nào nghiên cứu một cách độc lập, có hệ thống về vấn đề: “Quản lý hoạt động xây dựng luận văn tốt nghiệp của học viên cao học ở Học viện Chính trị hiện nay”. Đây là một vấn đề nghiên cứu khá mới mẻ, đi sâu làm rõ những vấn đề lý luận và thực tiễn của quản lý hoạt động xây dựng luận văn tốt nghiệp của học viên cao học phục vụ cho nâng cao chất lượng đào tạo sau đại học ở Học viện Chính trị trực tiếp là đào tạo trình độ thạc sĩ - một vấn đề rất cơ bản và cấp thiết đang đặt ra hiện nay. 3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu * Mục đích nghiên cứu Đề tài tập trung nghiên cứu làm sáng tỏ những vấn đề lý luận và thực tiễn về hoạt động xây dựng luận văn tốt nghiệp của học viên cao học ở Học viện Chính trị. Từ đó đề xuất các biê ̣n pháp quản lý hoạt động xây dựng luận văn tốt nghiệp của học viên cao học ở Học viện Chính trị hiện nay nhằm góp phần nâng
12 cao chất lượng quản lý hoạt động xây dựng luận văn tốt nghiệp của học viên cao học. * Nhiêm ̣ vụ nghiên cứu Nghiên cứu cơ sở lý luâ ̣n cơ bản về quản lý hoạt động xây dựng luận văn tốt nghiệp của học viên cao học ở Học viện Chính trị. Khảo sát, đánh giá thực trạng, nguyên nhân về quản lý hoạt động xây dựng luận văn tốt nghiệp của học viên cao học ở Học viện Chính trị. Đề xuất yêu cầu và biê ̣n pháp chủ yếu quản lý hoạt động xây dựng luận văn tốt nghiệp của học viên cao học ở Học viện Chính trị hiện nay. 4. Khách thể, đối tượng, phạm vi nghiên cứu * Khách thể nghiên cứu Quản lý đào tạo sau đại học ở Học viện Chính trị. * Đối tượng nghiên cứu Quản lý hoạt động xây dựng luận văn tốt nghiệp của học viên cao học ở Học viện Chính trị. * Phạm vi nghiên cứu Đề tài đi sâu nghiên cứu quản lý hoạt động xây dựng luận văn tốt nghiệp của học viên cao học ở Học viê ̣n chính trị với tư cách là quản lý một loại hình hoạt động học tập của học viên. Các số liê ̣u điều tra, khảo sát sử dụng để nghiên cứu trong phạm vi 5 năm từ 2009 đến 2013. 5. Giả thuyết khoa học Quản lý hoạt động xây dựng luận văn tốt nghiệp của học viên cao học ở Học viê ̣n Chính trị phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Nếu xác định được cơ sở lý luận, đánh giá đúng thực trạng xây dựng luận văn tốt nghiệp của học viên cao học, đề xuất được hệ thống biện pháp quản lý nhằm kế hoạch hóa hoạt động xây dựng luận văn, khai thác, sử dụng tối ưu lực lượng giáo viên hướng dẫn; phối hợp chặt
13 chẽ giữa giáo viên hướng dẫn với khoa chuyên ngành, Phòng Sau đại học và các cơ quan chức năng trong quá trình xây dựng luận văn thì chất lượng luận văn tốt nghiệp của học viên cao học ở Học viện Chính trị sẽ không ngừng được nâng lên. 6. Phương pháp luâ ̣n và phương pháp nghiên cứu * Phương pháp luâṇ Đề tài được nghiên cứu dựa trên quan điểm của Chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và cơ sở lý luận theo đường lối, quan điểm của Đảng Cô ̣ng sản Viê ̣t Nam; của Quân uỷ Trung ương; Nghị quyết của các cấp về giáo dục - đào tạo và quản lý giáo dục - đào tạo mà trực tiếp nhất là quản lý hoạt động xây dựng luận văn tốt nghiệp của học viên cao học. Để đạt được mục đích nghiên cứu và luận giải các nhiệm vụ của đề tài, chúng tôi sử dụng các quan điểm tiếp cận hệ thống - cấu trúc; lịch sử - lôgíc; quan điểm thực tiễn để xem xét, phân tích những vấn đề lý luận và thực tiễn của hoạt động xây dựng luận văn tốt nghiệp của học viên cao học trong nhà trường quân đội nói riêng và hoạt động xây dựng luận văn tốt nghiệp của học viên cao học ở Học viện Chính trị nói riêng. * Phương pháp nghiên cứu - Nhóm phương pháp nghiên cứu lý thuyết Thực hiện việc thu thập, nghiên cứu tài liệu; phân tích, tổng hợp, hệ thống hoá, khái quát hoá các tài liệu về giáo dục - đào tạo, đặc biệt là những tài liệu có liên quan đến quản lý hoạt động xây dựng luận văn tốt nghiệp của học viên cao học; nghiên cứu Nghị quyết của Đảng uỷ Học viện, kế hoạch xây dựng và bảo vệ luận văn tốt nghiệp của học viên, Phòng Sau đại học, khoa chuyên ngành, của Học viện; các văn bản hướng dẫn, quy chế của Bộ Giáo dục và Đào tạo, quy định của Học viện.
14 Phương pháp nghiên cứu từ các sản phẩm, công cụ quản lý: Tiến độ, kế hoạch xây dựng luận văn tốt nghiệp của học viên cao học; hệ thống sổ sách của Phòng Sau đại học, các khoa chuyên ngành, Hệ Sau đại học. - Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn Phương pháp quan sát: Quan sát hoạt động lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý của đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục trong công tác quản lý hoạt động xây dựng luận văn tốt nghiệp của học viên cao học ở Học viện để rút ra những kết luận về nội dung nghiên cứu. Phương pháp điều tra: Điều tra xã hội học bằng phiếu đối với 120 đồng chí học viên cao học để làm cơ sở đánh giá thực trạng, tìm ra nguyên nhân và đề xuất các biện pháp hiệu quả trong quản lý hoạt động xây dựng luận văn tốt nghiệp của học viên cao học tại Học viện Chính trị. Phương pháp toạ đàm, trao đổi: Trao đổi với các cán bộ bộ hướng dẫn, cán bộ quản lý về thực trạng hoạt động xây dựng luận văn tốt nghiệp của học viên cao học ở Học viện Chính trị. Phương pháp tổng kết thực tiễn: Nghiên cứu báo cáo tổng kết năm học, kết quả xây dựng luận văn tốt nghiệp của học viên cao học qua các giai đoạn phát triển của Học viện, của các khoa giáo viên, của Phòng Sau đại học nhằm đúc rút thành những kinh nghiệm về quản lý hoạt động xây dựng luận văn tốt nghiệp của học viên cao học ở Học viện Chính trị. Phương pháp chuyên gia: Xin ý kiến của các nhà khoa học giáo dục trong và ngoài quân đội về một số vấn đề lý luận và thực tiễn có liên quan tới việc nghiên cứu của đề tài. Ngoài ra, tác giả còn sử dụng phương pháp thống kê toán học để xử lý kết quả nghiên cứu. 7. Ý nghĩa của luận văn
15 Đề tài góp phần làm sáng tỏ những vấn đề lý luận về quản lý hoạt động xây dựng luận văn tốt nghiệp của học viên cao học. Bổ sung làm phong phú thêm lý luận về quản lý đào tạo sau đại học trong tình hình hiện nay. Đề tài đưa ra những đánh giá, nhận định về thực trạng chất lượng luận văn tốt nghiệp của học viên sau đại học trong những năm gần đây, chỉ ra những ưu điểm, nhược điểm và nguyên nhân của thực trạng đó. Góp phần xây dựng cơ sở khoa học cho việc đổi mới nâng cao chất lượng đào tạo sau đại học ở Học viện Chính trị đáp ứng yêu cầu mới. Đề tài hoàn thành sẽ là tài liệu tham khảo cho đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục, cán bộ hướng dẫn, giảng viên làm công tác quản lý và giảng dạy ở bậc sau đại học. Đồng thời là tài liệu tham khảo bổ ích cho học viên sau đại học và những người quan tâm đến vấn đề này. 8. Kết cấu của luận văn Đề tài gồm: Mở đầu, 3 chương (9 tiết), kết luận và kiến nghị, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục. Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG XÂY DỰNG LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP CỦA HỌC VIÊN CAO HỌC 1.1. Những khái niệm khoa học về quản lý hoạt động xây dựng luận văn tốt nghiệp của học viên cao học 1.1.1. Xây dựng luận văn tốt nghiệp của học viên cao học Học viên cao học là những người được đào tạo theo chương trình sau đại học, được cấp bằng thạc sĩ sau khi tốt nghiệp. Đây là bậc đào tạo chuyên gia ở trình độ cao. Học viên cao học không chỉ hiểu biết sâu sắc toàn diện về nội dung của một môn khoa học ở trình độ phát triển hiện tại của nó mà còn
16 phải nắm được cơ sở nền tảng lý luận của môn khoa học đó và xu hướng phát triển của nó trong tương lai. Vì vậy, học viên cao học phải được trang bị về phẩm chất, năng lực của một nhà khoa học. Quá trình học tập của học viên cao học gồm giai đoạn bổ túc kiến thức và giai đoạn viết luận văn tốt nghiệp. Trong quá trình đó, học viên cao học phải tham gia các hình thức tập dượt nghiên cứu khoa học. Các loại hình tổ chức nghiên cứu khoa học của học viên bao gồm: Viết chuyên đề, tiểu luận, thu hoạch, tham luận, bài báo khoa học. Học viên cao học còn tham gia các hội nghị, hội thảo khoa học; thông tin khoa học; hội thi sáng kiến, tài năng trẻ do các cơ quan, đơn vị trong và ngoài trường tổ chức; tham gia nghiên cứu đề tài khoa học và viết khóa luận, đồ án, luận văn tốt nghiệp. Luận văn tốt nghiệp là một loại hình tập dượt nghiên cứu khoa học của học viên. Theo trục lý luận trên đây, luận văn tốt nghiệp cao học được hiểu như sau: Luận văn tốt nghiệp của học viên cao học là một đề tài khoa học của học viên, dưới sự hướng dẫn của nhà khoa học, trong đó trình bày kết quả nghiên cứu về một vấn đề thuộc chuyên ngành đào tạo, được đưa ra bảo vệ trước hội đồng chấm luận văn, để làm căn cứ đề nghị cấp văn bằng thạc sĩ về chuyên ngành đào tạo. Luận văn tốt nghiệp của học viên cao học là công trình tập dượt nghiên cứu khoa học của học viên, dưới sự hướng dẫn của giảng viên, nhà khoa học. Nó phản ánh trình độ học tập và nghiên cứu của học viên trong quá trình đào tạo. Luận văn tốt nghiệp của học viên cao học phải đáp ứng yêu cầu của trình độ đào tạo thạc sĩ theo một chuyên ngành cụ thể. Đối với học viên, luận văn tốt nghiệp là sản phẩm nghiên cứu khoa học, phản ánh kết quả của hoạt động nghiên cứu khoa học, có giá trị khoa học và thực tiễn nhất định. Nó cũng là bước khởi đầu, tập dượt, hình thành những ý niệm và tích luỹ được kinh nghiệm ban đầu về nghiên cứu khoa học, tạo tiền
17 đề thuận lợi để tiến hành nghiên cứu luận án khoa học khi học tập ở trình độ cao hơn, hoặc tham gia các công trình nghiên cứu khoa học khác. Xây dựng luận văn tốt nghiệp là giai đoạn người học sử dụng tổng hợp những kiến thức lý thuyết và thực tiễn đã thu thập được trong quá trình học tập, nghiên cứu để đề xuất và giải quyết một vấn đề khoa học thuộc chuyên ngành đào tạo, nhằm rèn luyện phương pháp tự học tập, tự nghiên cứu và phát triển tư duy sáng tạo của người học theo mục tiêu đào tạo thạc sĩ khoa học. Như vậy, xây dựng luận văn tốt nghiệp của học viên là một giai đoạn trong quá trình học tập ở nhà trường. Đây là giai đoạn người học học tập dượt nghiên cứu khoa học. Giai đoạn này nằm trong chương trình đào tạo, có kế hoạch, có tổ chức, có nội dung, phương pháp và diễn ra theo quy chế, quy định nghiêm ngặt của quá trình đào tạo. Về thực chất, giai đoạn xây dựng luận văn tốt nghiệp là một quá trình bộ phận trong quá trình đào tạo tổng thể của nhà trường. Quá trình này có mối quan hệ biện chứng với quá trình bổ túc kiến thức và các quá trình bộ phận khác trong quá trình đào tạo tổng thể. Xây dựng luận văn tốt nghiệp bao gồm xây dựng các ý tưởng nghiên cứu, xây dựng cơ sở lý luận và thực tiễn của vấn đề nghiên cứu, chỉ ra phương hướng, giải pháp, biện pháp vận dụng những lý thuyết khoa học mới vào giải quyết các mâu thuẫn, tạo ra sự phát triển mới của đối tượng. Vấn đề quan trọng nhất của xây dựng luận văn tốt nghiệp là xây dựng cấu trúc của luận văn, xây dựng kế hoạch, quy trình, tiến độ thực hiện luận văn. Nhiệm vụ xây dựng luận văn bắt đầu từ khâu xây dựng kế hoạch nghiên cứu đến thiết kế đề cương luận văn và triển khai viết hoàn thiện luận văn. Nhiệm vụ cụ thể bao gồm: xây dựng kế hoạch nghiên cứu; xây dựng đề cương luận văn; thu thập, xử lý thông tin lý luận và thực tiễn; viết và hoàn thiện luận văn.
18 Quá trình xây dựng luận văn cao học, đòi hỏi học viên phải sử dụng các kiến thức đã học tập được trong nhà trường để tổng quan các trường phái quan điểm khác nhau, các giai đoạn phát triển của vấn đề nghiên cứu trong lịch sử. Trên cơ sở đó tìm ra quy luật vận động, phát triển của vấn đề nghiên cứu. Để xây dựng luận văn tốt nghiệp đòi hỏi người học phải nắm được kiến thức cơ bản, chuyên sâu về môn học, bao gồm những kiến thức do giảng viên trang bị và những kiến thức do chính người học tự tìm kiếm, tự nghiên cứu phát hiện ra trong quá trình học tập. Tức là phải thông qua các thao tác tư duy như phân tích, tổng hợp, khái quát hóa, hệ thống hóa, rút ra những nhận định, đánh giá riêng theo quan điểm của bản thân mình. Xây dựng luận văn tốt nghiệp là quá trình học viên cao học vận dụng những kiến thức lý thuyết khoa học chuyên ngành vào nghiên cứu xem xét thực tiễn vận động, phát triển của vấn đề nghiên cứu, rút ra những kết luận về thực trạng, ưu nhược điểm, nguyên nhân của ưu nhược điểm đó, chỉ ra những mâu thuẫn trong lý luận và thực tiễn của vấn đề nghiên cứu. Luận văn cao học là một đề tài khoa học của học viên, không chỉ giải quyết những vấn đề lý luận thuần túy mà phải giải quyết những vấn đề thực tiễn đã đặt ra. Xây dựng luận văn cao học là quá trình học viên cao học vận dụng những kết quả nghiên cứu vào giải quyết các vấn đề lý luận và thực tiễn đang đặt ra. Tức là người học phải đề xuất các giải pháp, biện pháp, phương hướng tác động vào đối tượng nghiên cứu, thúc đẩy đối tượng phát triển lên một trình độ mới cao hơn. Tính cách mạng của luận văn chính là sự biến đổi thực tiễn, làm thay đổi cái cũ bằng cái mới ưu thế hơn, tốt hơn. 1.1.2. Hoạt động xây dựng luận văn tốt nghiệp của học viên cao học Hoạt động xây dựng luận văn tốt nghiệp là một loại hình hoạt động học tập của học viên cao học. Quá trình học tập của học viên cao học được chia thành hai giai đoạn cơ bản là giai đoạn bổ túc kiến thức và giai đoạn xây dựng
19 luận văn tốt nghiệp. Hoạt động học tập là một mặt hoạt động trong quá trình dạy học của nhà trường. Hoạt động học tập là hoạt động của học viên. Theo lý luận dạy học thì hoạt động học tập của học viên trong nhà trường về thực chất là hoạt động nhận thức của người học dưới sự chỉ đạo của người dạy, diễn ra trong điều kiện sư phạm thuận lợi. Hoạt động học tập bao giờ cũng đặt dưới sự chỉ đạo của hoạt động dạy. Hoạt động học và hoạt động dạy luôn phải thống nhất biện chứng với nhau. Tuy nhiên, ở mỗi cấp học, bậc học, mỗi giai đoạn của quá trình dạy học thì sự phối hợp giữa hoạt động dạy với hoạt động học có những cách thức khác nhau. Trong giai đoạn bổ túc kiến thức, giảng viên phải trực tiếp truyền thụ cho cả lớp những nội dung dạy học theo chương trình quy định chung. Hoạt động học tập của người học trong giai đoạn này mang tính tập thể, thống nhất về mục tiêu, về nội dung, về hình thức tổ chức học tập. Giai đoạn xây dựng luận văn tốt nghiệp, hoạt động học tập của học viên diễn ra mang tính cá nhân. Giảng viên với tư cách là người hướng dẫn khoa học, không trực tiếp trang bị kiến thức cho người học mà chỉ định hướng cho từng cá nhân người học tự mình tìm tòi kiến thức chuyên sâu theo đề tài nghiên cứu của bản thân. Hoạt động học tập của người học là hoạt động độc lập, tự mình nghiên cứu, tự mình khái quát đúc rút ra những kết luận, những nhận định khoa học về một vấn đề nghiên cứu riêng. Hoạt động xây dựng luận văn tốt nghiệp cao học là một hình thức hoạt động học tập cụ thể, hoạt động tập dượt nghiên cứu khoa học của học viên, dưới sự hướng dẫn nhà khoa học, nhằm phát triển tư duy sáng tạo, tập dượt phương pháp nghiên cứu khoa học, rèn luyện các phẩm chất cần thiết cho người học theo mục tiêu đào tạo thạc sĩ. Nếu như khái niệm xây dựng luận văn tốt nghiệp của học viên cao học bàn đến quá trình xây dựng luận văn như một giai đoạn của quá trình đào tạo thạc sĩ
20 thì khái niệm hoạt động xây dựng luận văn tốt nghiệp của học viên cao học lại đi sâu vào tìm hiểu bản chất của hoạt động đó với tư cách là hoạt động học tập. Với tư cách là một loại hình hoạt động học tập của học viên, thuộc quá trình đào tạo của nhà trường, khái niệm hoạt động xây dựng luận văn tốt nghiệp được hiểu như sau: Hoạt động xây dựng luận văn tốt nghiệp của học viên cao học là sự huy động nội lực của bản thân người học, dưới sự hướng dẫn của nhà khoa học, trong quá trình thực hiện nhiệm vụ tập dượt nghiên cứu khoa học, nhằm phát triển tư duy sáng tạo, rèn luyện các phẩm chất cần thiết cho người học theo mục tiêu đào tạo thạc sĩ. Về bản chất, hoạt động xây dựng luận văn tốt nghiệp của học viên cao học là một dạng hoạt động nhận thức có tính khám phá của người học dưới sự chỉ đạo của người hướng dẫn khoa học, được tiến hành trong điều kiện sư phạm thuận lợi. Hoạt động xây dựng luận văn tốt nghiệp, xét đến cùng là hoạt động nhận thức của người học. Hoạt động nhận thức của người học về cơ bản vẫn diễn ra theo quy luật nhận thức chung của loài người như V.I.Lênin đã khái quát: Từ trực quan sinh động đến tư duy trừu tượng và từ tư duy trừu tượng đến thực tiễn. Chủ thể hoạt động nhận thức là người học. Hoạt động nhận thức của người học diễn ra trong quá trình đào tạo, vì vậy phải đặt dưới sự chỉ đạo của người dạy. Mọi hoạt động của người học đều phải diễn ra theo sự chỉ đạo của người dạy. Hoạt động xây dựng luận văn tốt nghiệp của học viên cao học khác với hoạt động nhận thức thông thường của người học ở cấp độ nhận thức, ở các thao tác hành vi cụ thể và sản phẩm của hoạt động. Hoạt động xây dựng luận văn tốt nghiệp của học viên cao học không chỉ diễn ra trong tư duy mà còn được diễn ra trong thực tiễn bằng các thao tác hành vi của người học trong