Nâng cao các kỹ năng về di truyền, sinh sản và lai tạo giống bò thịt nhiệt đới- chương 10

Chia sẻ: Nguyen Vuong | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

203
lượt xem 48
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nâng cao các kỹ năng về di truyền, sinh sản và lai tạo giống bò thịt nhiệt đới. Chương 10: Các loài giống hoặc kiểu gen bò thịt chủ yếu

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Nâng cao các kỹ năng về di truyền, sinh sản và lai tạo giống bò thịt nhiệt đới- chương 10

c¸c lo¹i gièng hoÆc kiÓu gen bß thÞt chñ yÕu B.M. Burns, J.D. Bertram, R.C. Holroyd, G.T. Bell, B. Dunn Giíi thiÖu Hereford Víi môc ®Ých sö dông chñ yÕu ë c¸c vïng khÝ hËu nhiÖt ®íi vµ cËn nhiÖt ®íi, c¸c gièng bß ®−îc ph©n lo¹i thµnh mét sè nhãm chÝnh. Trong th¶o luËn nµy, ph©n lo¹i chung ®èi víi bß thÞt ë ph¹m vi toµn cÇu sÏ ®−îc xem xÐt. C¸c lo¹i bß thÞt trªn thÕ giíi I.Bos taurus Lo¹i bß thÞt nµy ®−îc t¹o ra ë ch©u ¢u vµ ®−îc chän läc ®Ó lÊy søc kÐo, nu«i thÞt vµ cho s÷a. Nh×n chung, c¸c gièng bß nµy cã tèc ®é sinh tr−ëng vµ Shorthorn tû lÖ sinh s¶n cao. NÕu ®−îc nu«i trong ®iÒu kiÖn m«i tr−êng kh«ng cã stress sÏ cã c¸c chØ tiªu th©n thÞt tèt. Tuy nhiªn, chóng thÝch nghi kÐm trong c¸c vïng khÝ hËu nhiÖt ®íi, do vËy kh¶ n¨ng s¶n xuÊt kh«ng thÓ thÓ hiÖn mét c¸ch ®Çy ®ñ trong c¸c m«i tr−êng kh¾c nhiÖt nµy. C¸c gièng nµy cã thÓ chia ra nh− sau: a. C¸c gièng Anh Quèc (h×nh 1): Angus, Shorthorn, Hereford, Murray Grey b. C¸c gièng lôc ®Þa ch©u ¢u (h×nh 2): Charolais, Simmental, Chianina, Gelbvieh, Salers, Romagnola vµ Limousin H×nh 1: C¸c gièng Anh Quèc Angus ®en (Black Angus) H×nh 2: C¸c gièng lôc ®Þa ch©u ¢u Charolais Angus ®á (Red Angus) Limousine 1
2.Bos indicus C¸c gièng bß Sanga: Africander, Tuli, Mashona vµ Nguni. C¸c gièng bß thÞt Bos indicus ch©u ¸ (h×nh 3) H×nh 4: Bos taurus ch©u Phi ®−îc chän läc ®Ó lÊy søc kÐo vµ cho s÷a. C¸c Tuli gièng nµy cã nguån gèc tõ tiÓu lôc ®Þa Ên §é (bao gåm Ên §é vµ Pakistan). C¸c gièng bß nµy lµ c¸c gèng thÝch nghi tèt nhÊt víi m«i m«i tr−êng khÝ hËu nhiÖt ®íi, c¸c tÝnh tr¹ng s¶n xuÊt nh− t¨ng tr−ëng, sinh s¶n vµ c¸c chØ tiªu th©n thÞt kh«ng cao ngo¹i trõ khi chóng ®−îc nu«i d−ìng trong ®iÒu kiÖn stress nhiÖt ®íi. ThËm chÝ trong ®iÒu kiÖn tèt (Ýt stress), n¨ng suÊt c¸c tÝnh tr¹ng s¶n xuÊt cña bß Bos indicus còng kh«ng thÓ so s¸nh ®−îc víi bß Bos taurus. Bos indicus ch©u ¸: Gir, Guzzerat, Nellore, Brahman, Red Sindhi, Sahiwal H×nh 5: C¸c gièng bß Bos taurus ®· ®−îc thÝch nghi H×nh 3: Bos indicus Belmont ®á (Sanga x bß Anh Quèc) Brahman x¸m (Grey Brahman) Adaptaur (Hereford x Shorhorn) Brahman ®á (Red Brahman) 4.Bß Bos taurus nam Mü “Gièng” Criollo cã nguån gèc tõ bß Bos taurus T©y Ban Nha vµ Bå §µo Nha, nay ®−îc xem nh− 3.Bos taurus ch©u Phi (h×nh 4) lµ gièng “b¶n ®Þa” ë Nam Mü. §ã lµ gièng Carcau vµ Romosinuano. C¸c gièng bß Bos taurus nµy ®−îc t¹o ra ë c¸c vïng kh¾c nhiÖt phÝa nam ch©u Phi vµ ®· ®−îc chän läc ®Ó lÊy thÞt, cho s÷a vµ ®−îc gäi lµ c¸c 5.Bß Bos taurus Trung Quèc gièng bß Sanga. Chóng thÝch nghi t−¬ng ®èi tèt ®èi víi ®iÒu kiÖn khÝ hËu nhiÖt ®íi vµ cËn nhiÖt ®íi Gièng nµy lµ bß vµng Trung Quèc, cã nguån gèc trong khi vÉn duy tr× ®−îc kh¶ n¨ng s¶n xuÊt cña tõ miÒn trung Trung Quèc, ®−îc sö dông chñ yÕu c¸c gièng bß Bos taurus. Tuy nhiªn, kh¶ n¨ng ®Ó cµy kÐo vµ cho thÞt. Chóng gåm c¸c gièng TrÝch Giang, Qu¶ng §«ng vµ Batangas. kh¸ng c¸c stress m«i tr−êng nh×n chung lµ thÊp h¬n so víi c¸c gièng Bos indicus thuÇn, song cao h¬n so víi c¸c nhãm bß Bos taurus ch©u ¢u. 6. C¸c gièng tæ hîp nhiÖt ®íi. 48
C¸c gièng bß lai cã thÓ ®−îc t¹o thµnh dùa trªn c¬ së bß Bos indicus hoÆc Sanga. Chóng cã thÓ ®−îc chia ra nh− sau: • Con lai cña Brahman x bß Anh Quèc: Braford, Droughtmaster vµ Santa Gertrudis (h×nh 6) • Con lai cña Brahman x bß lôc ®Þa ch©u ¢u: Braler, Brahmousin, Charbray vµ Simbrah (h×nh 6) • Con lai Sanga x bß Anh Quèc: Belmont ®á vµ Bonsmara. • Boran: mét gièng bß Zebu miÒn ®«ng ch©u Phi lµ con lai cña bß Bos indicus x Bos taurus 5 nhãm gièng bß (Bos taurus, Bos indicus, Bos taurus ch©u Phi, Bos taurus nam Mü, Bos taurus Trung Quèc) lµ c¸c nhãm gièng chñ yÕu, ®−îc t¹o ra b»ng con ®−êng kh¸c nhau vµ kh«ng cã hä hµng víi nhau. Khi sö dông chóng trong ch−¬ng tr×nh lai gièng sÏ t¹o ra −u thÕ lai. Brahman derivatives Sinh tr−ëng cña c¸c gièng (kiÓu gen) kh¸c nhau trong m«i tr−êng stress thÊp, trung b×nh vµ cao. Trong phÇn nµy, mét vµi vÝ dô vÒ n¨ng suÊt sinh tr−ëng cña c¸c gièng (kiÓu gen) kh¸c nhau trong m«i tr−êng stress ë møc ®é thÊp, trung b×nh vµ cao sÏ ®−îc th¶o luËn. Gièng bè: - Gièng Anh Quèc (Hereford), - Con lai cña gièng Anh Quèc x gièng lôc ®Þa ch©u ¢u (Hereford x Charolais), - Gièng ch©u ¢u (Charolais), - Bos indicus (Brahman), - Con lai æn ®Þnh cã 50% m¸u Bos indicus vµ 50% m¸u gièng Anh Quèc (Droughtmaster), - Bos taurus ch©u Phi (Tuli vµ Mashona) vµ, - Con lai tæ hîp Bos taurus thÝch nghi (Belmont ®á). Charbray Gièng mÑ: - Gièng Anh Quèc (Hereford), - Con lai cña gièng Anh Quèc x gièng lôc ®Þa ch©u ¢u (Hereford x Charolais), - Con lai æn ®Þnh cã 50% m¸u Bos indicus vµ 50% m¸u gièng Anh Quèc (Droughtmaster), - Bß Vµng (YC) vµ, - Laisind (LS) (Sindhi ®á x bß Vµng) H×nh 6: C¸c gièng tæ hîp nhiÖt ®íi H×nh 7: Con lai Bos indicus x Bos taurus Boran 49
cña gia sóc vµ tiÒm n¨ng n¨ng suÊt cña bß thuéc kiÓu gen Bos indicus lµ mét b»ng chøng ®Çy ®ñ. KÕt luËn Kh¶ n¨ng s¶n xuÊt cña gia sóc lµ do t−¬ng t¸c gi÷a kiÓu gen, m«i tr−êng. Kh¶ n¨ng cho s¶n phÈm ®èi víi gièng bß lai cña Bos indicus cao h¬n so víi Bos taurus trong c¸c vïng nhiÖt ®íi vµ cËn nhiÖt ®íi cña óc cã thÓ ®−îc gi¶i thÝch lµ do sù thÝch nghi ®èi víi m«i tr−êng cña bß lai cña Bos indicus lµ tèt h¬n. H¬n n÷a, vÒ c«ng nghÖ vµ kinh tÕ nh×n chung Ba b¶ng sau ®©y (trang 50 vµ 51) sÏ ®−a ra c¸c lùa kh«ng cho phÐp thay ®æi m«i tr−êng tù nhiªn chän n¨ng suÊt cña gièng thuÇn vµ c¸c con lai cña trong phÇn lín c¸c vïng sinh th¸i cña khÝ hËu chóng trong 2 m«i tr−êng stress (stress møc ®é nhiÖt ®íi ®Ó gia sóc biÓu hiÖn ®−îc tiÒm n¨ng n¨ng thÊp vµ stress møc ®é cao) ë óc vµ m«i tr−êng suÊt cao nh− trong c¸c vïng «n ®íi. Trong khi ®ã, stress møc ®é cao ë ViÖt Nam, còng nh− c¸c kÕt ®iÒu cã thÓ lµm lµ söa ®æi nh÷ng hiÖu øng m«i qu¶ cã thÓ ®¹t ®−îc dùa trªn kiÕn thøc vÒ c¸c ®Æc tr−êng trong qu¶n lý th©m canh ®µn gia sóc b»ng tÝnh cña c¸c kiÓu gen (gièng) ®· kÓ trªn (H×nh 8: viÖc sö dông c¸c ho¸ chÊt vµ thøc ¨n bæ sung, lµ con lai thÝch nghi trong c«ng thøc lai c¸c gièng nh÷ng thø ®Çu t− kh«ng ®¸ng kÓ. nhiÖt ®íi x Laisind). T¹o c¸c gièng bß lai thÝch nghi víi m«i tr−êng lµ Ba møc ®é vÒ stress m«i tr−êng cã thÓ ®−îc miªu mét c¸ch tiÕp cËn cã hiÖu qu¶ ®Ó cã ngµnh s¶n t¶ d−íi ®©y, tuy nhiªn chØ cã t×nh huèng cña m«i xuÊt bß tèi −u. tr−êng stress møc ®é thÊp vµ cao lµ ®−îc ®−a ra C¸c quy t¾c c¬ b¶n xem xÐt trong b¶ng. Trong c¸c m«i tr−êng stress møc ®é thÊp, yÕu tè chÝnh x¸c ®Þnh s¶n phÈm cã ®¸p øng ®−îc c¸c yªu - Stress møc ®é thÊp: ®ång cá chÊt l−îng cao, cã cÇu thÞ tr−êng hay kh«ng chñ yÕu liªn quan ®Õn cá trång vµ vç bÐo, stress nhiÖt vµ kÝ sinh trïng lµ khèi l−îng tr−ëng thµnh cña gia sóc vµ c¸c tiªu chÝ tèi thiÓu. th©n thÞt kÌm theo. - Stress møc ®é trung b×nh: cã biÓu hiÖn mét vµi møc ®é vÒ nhiÔm ký sinh vµ dÞch bÖnh, ®ång cá Khi møc ®é stress trong m«i tr−êng t¨ng lªn, sù thiÕu hoÆc chÊt l−îng kh«ng cao thÝch nghi cña gia sóc trë nªn quan träng h¬n khèi - Stress møc ®é cao: mÇm bÖnh ký sinh cao, ®é l−îng tr−ëng thµnh. Trong m«i tr−êng cã møc ®é mµu mì ®Êt thÊp, dinh d−ìng kÐm, nhiÖt ®é vµ ®é stress rÊt cao th× bß Bos indicus thuÇn cã thÓ lµ Èm cao. gièng ®−îc lùa chän, kh«ng nh÷ng chØ v× kh¶ n¨ng phï hîp víi c¸c yªu cÇu thÞ tr−êng mµ cßn v× kh¶ Trong m«i tr−êng «n ®íi, n¬i cã thÓ cã sù kh¸c n¨ng tån t¹i thÝch nghi cao. nhau ®¸ng kÓ vÒ n¨ng suÊt gi÷a mét vµi gièng trong cïng mét nhãm, th× trong c¸c m«i tr−êng nhiÖt ®íi vµ cËn nhiÖt ®íi, sù kh¸c nhau vÒ n¨ng suÊt cã chiÒu h−íng râ rµng h¬n v× c¸c stress cña m«i tr−êng. §Ó thuËn tiÖn cho th¶o luËn, n¨ng suÊt cña c¸c gièng bß thÞt trong m«i tr−êng stress møc ®é thÊp vµ cao sÏ ®−îc ph©n tÝch. VÝ dô ë b¶ng 1- n¨ng suÊt cña gia sóc trong m«i tr−êng stress møc ®é thÊp ë tÊt c¶ c¸c gièng bß ®Òu t−¬ng ®èi tèt. Tuy nhiªn, bß thuéc kiÓu gen Bos taurus vµ con lai cña chóng ®¹t kÕt qu¶ cao h¬n trong ®¸p øng c¸c yªu cÇu thÞ tr−êng. RÊt thó vÞ lµ n¨ng suÊt cña c¸c con lai ®· thÝch nghi trong c«ng thøc lai gi÷a bè lµ Bos taurus ch©u Phi víi c¶ 3 gièng mÑ ®Òu ®¹t ®−îc c¸c chØ tiªu th©n thÞt phï hîp. Trong m«i tr−êng stress møc ®é cao (b¶ng 3), sù thÝch nghi lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh ®èi víi n¨ng suÊt 50
B¶ng 1: M«i tr−êng stress møc thÊp ë óc (®ång cá chÊt l−îng cao, th©m canh ®ång cá vµ vç bÐo) N¨ng suÊt cña bß c¸i lai Gièng bè Gièng mÑ Sinh s¶n Sinh tr−ëng ThÝch nghi* Hereford RÊt cao Cao RÊt cao Hereford Hereford x Charolais RÊt cao RÊt cao RÊt cao Droughtmaster Cao RÊt cao RÊt cao Hereford RÊt cao RÊt cao RÊt cao Hereford x Charolais Hereford x Charolais RÊt cao RÊt cao RÊt cao Droughtmaster Cao RÊt cao RÊt cao Hereford Cao RÊt cao RÊt cao Droughtmaster Hereford x Charolais Cao RÊt cao RÊt cao Droughtmaster Cao Cao RÊt cao Hereford RÊt cao RÊt cao RÊt cao Tuli Hereford x Charolais RÊt cao RÊt cao RÊt cao Droughtmaster RÊt cao RÊt cao RÊt cao Hereford RÊt cao RÊt cao RÊt cao Belmont ®á Hereford x Charolais RÊt cao RÊt cao RÊt cao Droughtmaster Cao RÊt cao RÊt cao *: Kh«ng ®Æc biÖt thÝch hîp trong m«i tr−êng nµy (cã thÓ do kh¶ n¨ng mÉn c¶m cña c¸c bß cã nguån gèc tõ Bos indicus víi ch−íng h¬i lµ lý do quan träng) v× bß c¸i t¬ mÉn c¶m víi Dystocia (®Î khã). B¶ng 2: M«i tr−êng stress møc cao ë óc (mÇm bÖnh ký sinh cao, ®é mµu mì ®Êt thÊp, dinh d−ìng kÐm vµ ®é Èm cao) N¨ng suÊt cña bß c¸i lai Gièng bè Gièng mÑ Sinh s¶n Sinh tr−ëng ThÝch nghi* Hereford Trung b×nh Trung b×nh ThÊp Hereford Hereford x Charolais Trung b×nh Trung b×nh ThÊp Droughtmaster Cao Trung b×nh Cao Hereford Trung b×nh Trung b×nh ThÊp Hereford x Charolais Hereford x Charolais ThÊp Trung b×nh ThÊp Droughtmaster Cao Cao Cao Hereford Cao Cao Cao Droughtmaster Hereford x Charolais Cao Cao Cao Droughtmaster Cao RÊt cao RÊt cao Hereford Cao Cao Cao Tuli Hereford x Charolais Cao Cao Cao Droughtmaster RÊt cao RÊt cao RÊt cao Hereford Cao Cao Cao Belmont ®á Hereford x Charolais Cao Cao Cao Droughtmaster RÊt cao RÊt cao RÊt cao 51
B¶ng 3: M«i tr−êng stress møc cao ë ViÖt Nam (mÇm bÖnh ký sinh cao, ®é mµu mì ®Êt thÊp, dinh d−ìng thÊp vµ ®é Èm cao) N¨ng suÊt cña bß c¸i lai Gièng bè Gièng mÑ Sinh s¶n Sinh tr−ëng ThÝch nghi* Bß Vµng Trung b×nh Trung b×nh ThÊp Hereford Lai Sind Cao Cao Cao Bß Vµng ThÊp Trung b×nh Trung b×nh Charolais Lai Sind Trung b×nh Cao Trung b×nh Bß Vµng Cao Cao Cao Droughtmaster Lai Sind Cao Cao RÊt cao Bß Vµng Cao Cao Trung b×nh Belmont ®á Lai Sind Cao Cao Cao Bß Vµng RÊt cao RÊt cao Cao Brahman Lai Sind Cao Cao RÊt cao H×nh 8: Bª trong c«ng thøc lai gi÷a c¸c dßng bè nhiÖt ®íi thÝch nghi cña óc víi mÑ lµ lai Sind (dù ¸n ACIAR) Droughmaster x Laisind Red Brahman x Laisind Red Brangus x Laisind Belmont Red x Laisind 52