Nâng cao các kỹ năng về di truyền, sinh sản và lai tạo giống bò thịt nhiệt đới- chương 16

Chia sẻ: Nguyen Vuong | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:4

Thêm vào BST

Báo xấu

98
lượt xem 12
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nâng cao các kỹ năng về di truyền, sinh sản và lai tạo giống bò thịt nhiệt đới.Chương 16: Chọn lọc đa tính trạng nhóm các mục tiêu nhân giống có thể thông qua sử dụng phần mềm “BreedObject”

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Nâng cao các kỹ năng về di truyền, sinh sản và lai tạo giống bò thịt nhiệt đới- chương 16

Chän läc ®a tÝnh tr¹ng nh»m c¸c môc tiªu nh©n gièng cô thÓ th«ng qua sö dông phÇn mÒm “BreedObject” S. A. Barwick, W. H. Upton Giíi thiÖu kinh tÕ cña tÝnh tr¹ng khã cã thÓ so s¸nh mét c¸ch trùc tiÕp. Ch−¬ng nµy nãi vÒ viÖc x©y dùng c¸c môc tiªu nh©n gièng vµ chØ sè chän läc víi nhËn thøc r»ng C¸c b−íc trong qu¸ tr×nh x¸c ®Þnh môc tiªu chän läc th−êng quan t©m tíi viÖc c¶i tiÕn di nh©n gièng truyÒn ®èi víi nhiÒu tÝnh tr¹ng kinh tÕ quan träng. Qu¸ tr×nh x¸c ®Þnh môc tiªu chän gièng cã thÓ VÝ dô, c¸c tÝnh tr¹ng ë bß thÞt nh− kh¶ n¨ng sinh ®−îc ph©n thµnh 4 b−íc. Ponzoni vµ Newman s¶n, sinh tr−ëng, th©n thÞt, sù dÔ ®Î vµ c¸c tÝnh (1989) ®· m« t¶ c¸c b−íc ®ã ®èi víi bß thÞt nh− tr¹ng vÒ sö dông thøc ¨n ®Òu quan träng cho viÖc sau: n©ng cao lîi nhuËn cña c¶ hÖ thèng ch¨n nu«i bß thÞt. Môc tiªu chän gièng lµ mét trong nh÷ng bé • NhËn d¹ng hÖ thèng gièng, hÖ thèng ch¨n nu«i, phËn quan träng nhÊt cña mét ch−¬ng tr×nh gièng vµ hÖ thèng maketing mµ nh÷ng con gia sóc gièng bëi v× mét ®iÒu cùc kú quan träng lµ c«ng t¸c vµ ®êi sau cña chóng sÏ ®−îc sinh sèng vµ ph¸t gièng ph¶i ®i ®óng h−íng. Mét chØ sè chän läc triÓn. ë ®©y t¸ch riªng vïng gièng h¹t nh©n vµ ®−îc x©y dùng ®óng sÏ lµ tiªu chuÈn chän läc sö vïng th−¬ng m¹i, ®iÒu quan träng lµ hÖ thèng ®· dông ®Ó ®¹t ®−îc môc tiªu chän gièng. Chóng t«i ®−îc nhËn ra lµ hÖ thèng bao gåm nh©n gièng, s¶n sÏ m« t¶ tãm t¾t phÇn mÒm “BreedOject” dïng xuÊt vµ thÞ tr−êng. cho viÖc x¸c ®Þnh môc tiªu nh©n gièng vµ chØ sè chän läc (Barwwick et al., 1998) vµ sö dông phÇn • X¸c ®Þnh tÊt c¶ c¸c nguån thu vµ c¸c chi phÝ ¶nh mÒm nµy ®Ó ®−a ra c¸c vÝ dô. h−ëng tíi lîi nhuËn trong hÖ thèng. • X¸c ®Þnh c¸c tÝnh tr¹ng sinh häc cã ¶nh h−ëng X¸c ®Þnh môc tiªu nh©n gièng tíi thu nhËp vµ chi phÝ. “M« t¶ c«ng viÖc di truyÒn” • X¸c ®Þnh c¸c biÕn ®éng cña gi¸ trÞ kinh tÕ liªn Môc tiªu nh©n gièng ®¬n gi¶n chØ lµ “m« t¶ c«ng quan ®Õn viÖc t¨ng mét ®¬n vÞ ë mçi tÝnh tr¹ng. viÖc cña nhµ di truyÒn” ®èi víi nh÷ng gia sóc cã X¸c ®Þnh môc tiªu gièng b»ng phÇn mÒm tiÒm n¨ng lµm gièng. §ã lµ c¬ së ®Ó ®¸nh gi¸ con vËt ®Ó ®−a vµo nh©n gièng. Nã m« t¶ c¸c yÕu tè 'BreedObject' n¨ng suÊt cña gia sóc (c¸c tÝnh tr¹ng nh©n gièng PhÇn mÒm BreedObject lµ mét ch−¬ng tr×nh dïng môc tiªu) cÇn ®−îc c¶i thiÖn. Môc tiªu nh©n gièng ®Ó x¸c ®Þnh môc tiªu chän gièng vµ chØ sè chän th«ng th−êng lµ môc tiªu kinh tÕ, tËp trung vµo c¸c läc sö dông ®Ó nh©n gièng bß thÞt. Nã ®−îc thiÕt tÝnh tr¹ng cã ý nghÜa kinh tÕ quan träng. C¸c yÕu kÕ theo quan ®iÓm cña ng−êi sö dông vÒ hÖ thèng tè x· héi vµ v¨n ho¸ cã thÓ còng ¶nh h−ëng ®Õn gièng, hÖ thèng s¶n xuÊt vµ thÞ tr−êng mµ trong ®ã tÇm quan träng cña tÝnh tr¹ng. Môc tiªu nh©n c¸c gia sóc ®−îc ch¨n nu«i (b−íc 1, ë trªn). §iÒu gièng (H) cã thÓ ®−îc h×nh dung nh− sau: nµy thu ®−îc khi ng−êi sö sông tr¶ lêi mét b¶ng H = v1.G1+ v2.G2 + v3.G3 + v4.G4 +… c©u hái. B¶n c©u hái ®−îc thiÕt kÕ cho nh÷ng hÖ thèng ch¨n nu«i rÊt ®a d¹ng. BreedObject sau ®ã ë ®©y, G lµ gi¸ trÞ cña gièng ®èi víi c¸c tÝnh tr¹ng tiÕn hµnh ph©n tÝch gi¸ trÞ kinh tÕ cña viÖc n©ng kh¸c nhau vµ v lµ gi¸ trÞ kinh tÕ t−¬ng øng. Gi¸ trÞ cao c¸c tÝnh tr¹ng cña môc tiªu chän gièng. kinh tÕ cña tÝnh tr¹ng ®−îc ®Þnh nghÜa nh− lµ sù C¸c tÝnh tr¹ng cña bß xuÊt chuång sím thay ®æi lîi nhuËn cËn biªn cã ®−îc, khi t¨ng ®−îc - TÝnh dÔ ®Î (%) trùc tiÕp vµ th«ng qua mÑ mét ®¬n vÞ cña tÝnh tr¹ng. Gi¸ trÞ kinh tÕ cña tÝnh - Khèi l−îng h¬i (kg) trùc tiÕp vµ qua mÑ tr¹ng ®−îc ®¸nh gi¸ khi mÆc nhËn r»ng tÊt c¶ c¸c - Tû lÖ thÞt xÎ (%) (khèi l−îng th©n thÞt/khèi l−îng tÝnh tr¹ng kh¸c kh«ng thay ®æi. h¬i x 100) TÝch cña gi¸ trÞ kinh tÕ vµ ®é lÖch chuÈn cña c¸c - Tû lÖ thÞt % tÝnh tr¹ng di truyÒn (tøc vi.δgi, gäi lµ gi¸ trÞ kinh tÕ - §é dÇy mì (m«ng) (mm) liªn ®íi cña tÝnh tr¹ng hoÆc REVs) th−êng ®−îc sö - §iÓm ®é v©n cña thÞt dông ®Ó miªu t¶ tÇm quan träng t−¬ng ®èi cña tÝnh tr¹ng ®èi víi môc tiªu chän gièng. B¶n th©n gi¸ trÞ 97
C¸c tÝnh tr¹ng cña bß c¸i gièng nh÷ng ®ùc gièng cÇn nh»m vµo sù c©n b»ng nh÷ng - Tû lÖ bª cai s÷a (%) tÝnh tr¹ng sÏ thu ®−îc lîi nhuËn nhiÒu nhÊt cho - Tû lÖ bª nu«i sèng (%) toµn bé hÖ thèng ch¨n nu«i. Nh÷ng ch−¬ng tr×nh - ThÓ träng (kg) gièng cña nh÷ng nhµ ch¨n nu«i ®µn gièng h¹t nh©n còng nªn nh»m vµo lîi nhuËn thu cho toµn bé hÖ Trong danh môc nµy, l−îng thøc ¨n ¨n vµo ®−îc thèng ch¨n nu«i. xem lµ chi phÝ liªn quan víi tÝnh tr¹ng khèi l−îng. Kh¶ n¨ng giao phèi cña bß ®ùc lµ mét tÝnh tr¹ng • Môc tiªu chän gièng nh»m cung cÊp cho c¸c thÞ cÇn ®−îc quan t©m h¬n. §©y chØ míi b¾t ®Çu lµ tr−êng kh¸c nhau hoÆc bao gåm c¶ viÖc sö dông vÊn ®Ò gièng ë nh÷ng n¬i mµ nh÷ng con bß ®ùc c¸c gia sóc trong nh÷ng vai trß kh¸c nhau cã thÓ hoµn toµn ®−îc sö dông ë nh÷ng ®µn th−¬ng m¹i. kh¸c nhau hoµn toµn. Trong viÖc sö dông BreedOject, mét vÊn ®Ò rÊt VÝ dô quan träng lµ ng−êi sö dông cã mét nh×n nhËn râ vÒ hÖ thèng gièng s¶n xuÊt vµ maketing. Tuy nhiªn Nh÷ng gi¸ trÞ kinh tÕ cña tÝnh tr¹ng ®−îc chØ ra ë ng−êi sö dông ®−îc gi¶m bít nhiÒu nh÷ng tr¸ch b¶ng 1. §©y lµ c¸c tÝnh tr¹ng sö dông cho nh÷ng nhiÖm tõ b−íc 2 ®Õn b−íc 4 ë trªn v× chóng ®−îc ®ùc gièng ë mét ®µn th−¬ng phÈm cña Australia, thùc hiÖn hoÆc ®−îc h−íng dÉn bëi phÇn mÒm. khi bß ®¹t 420 kg ë 17 th¸ng tuæi vç bÐo trªn ®ång cá ®−îc ®−a ®i giÕt mæ. ë ®©y ng−êi ta quan t©m Mét vµi ®iÓm ®¸ng nhÊn m¹nh ®Æc biÖt khi miªu t¶ võa ph¶i ®Õn tÝnh tr¹ng dÔ ®Î vµ quan t©m võa ph¶i hÖ thèng gièng s¶n xuÊt vµ thÞ truêng trong ®ã ®Õn viÖc bß c¸i sÏ cã 1 bª/n¨m. Ng−êi ta còng Ýt nh÷ng gia sóc ®−îc ch¨n nu«i lµ: quan t©m ®Õn viÖc bß ®· ®−îc vç bÐo ®ñ khèi • HiÓu râ vÒ vai trß cña gièng gia sóc lµ mét ®iÒu l−îng ®Ò ra ch−a vµo lóc 17 th¸ng tuæi. ThÞ tr−êng rÊt quan träng ®Ó ®¸nh gi¸. VÝ dô liÖu nh÷ng con ë ®©y chØ quan t©m ®Õn thÞt bß n¹c. c¸i cã ®−îc gi÷ l¹i ®Ó lµm gièng, hoÆc sö dông mét Gi¸ trÞ kinh tÕ liªn ®íi (REVs) cña b¶ng 1 minh ®ùc gièng gèc vµ tÊt c¶ ®êi con sinh ra ®Òu giÕt mæ ho¹ tÇm quan träng c©n b»ng ®Òu nh÷ng tÝnh tr¹ng: hÕt. ®Î dÔ, t¨ng tr−ëng giai ®o¹n non, s¶n l−îng thÞt (% • Tuæi giÕt thÞt vµ khèi l−îng khi giÕt thÞt cÇn ph¶i träng l−îng mãc hµm, % thÞt xÎ) vµ nh÷ng tÝnh ®−îc ®Þnh râ, còng nh− ph¶i x¸c ®Þnh bÊt kú viÖc tr¹ng cña bß c¸i trong vÝ dô nµy. Mét tÝnh tr¹ng gi¶m vµ t¨ng gi¸ cã thÓ x¶y ra ngoµi thÞ tr−êng. ®¬n quan träng nhÊt trong vÝ dô nµy (gi¸ trÞ kinh tÕ liªn ®íi 13,5) lµ khèi l−îng vµ tuæi kÕt thóc. Tuy • Khi ®¸nh gi¸ nh÷ng chi phÝ còng nh− nh÷ng nhiªn tÇm quan träng cña viÖc chän läc ®èi víi nguån thu tõ c¸c hÖ thèng, c¸ch qu¶n lý tèt nhÊt viÖc t¨ng tr−ëng nh− mét môc tiªu ®−îc bï l¹i mét nªn ®−îc xem xÐt c¶ tr−íc vµ sau khi c¶i tiÕn di chót nµo ®ã, ë vÝ dô nµy qua gi¸ trÞ kinh tÕ liªn ®íi truyÒn. ©m (-6,3) cña khèi l−îng h¬i ë bß c¸i. • ë nh÷ng n¬i hÖ thèng ch¨n nu«i gåm nhiÒu c«ng ®o¹n, nh÷ng ng−êi s¶n xuÊt bª c¸i gièng, khi mua B¶ng 1. VÝ dô vÒ gi¸ trÞ kinh tÕ (EV) vµ gi¸ trÞ kinh tÕ t−¬ng ®èi ®èi víi nh÷ng tÝnh tr¹ng cña môc tiªu chän gièng. σg lµ gi¸ trÞ cña ®é lÖch chuÈn di truyÒn. TÝnh tr¹ng §¬n vÞ Gi¸ trÞ kinh tÕ Gi¸ trÞ kinh tÕ liªn ®íi ($/®¬n vÞ ) ($ cho σg) Nh÷ng tÝnh tr¹ng cña bß xuÊt chuång sím - DÔ ®Î (trùc tiÕp) % 1,75 10,3 - DÔ ®Î (th«ng qua mÑ) % 1,41 8,2 - Khèi l−îng h¬i (trùc tiÕp) khi b¸n kg 0,70 13,5 - Khèi l−îng h¬i (th«ng qua mÑ) khi b¸n kg 0,49 3,4 - Tû lÖ thÞt xÎ (%) % 5,96 6,.2 - Tû lÖ thÞt (%) % 4,73 7,0 - §é dÇy mì m«ng mm 2,32 2,9 - §iÓm ®é v©n cña thÞt ®iÓm 0.0 0,0 Nh÷ng tÝnh tr¹ng cña bß c¸i gièng - Tû lÖ bª cai s÷a % 0,67 5,4 - Tû lÖ bª nu«i sèng % 2.43 7,2 - Khèi l−îng bß c¸i kg -0,21 -6,3 98
tÝnh theo BREEDPLAN cña c¸c øng cö viªn chø X©y dùng chØ sè chän läc kh«ng ®¬n thuÇn lµ c¸c sè liÖu gèc quan s¸t Lý thuyÕt ®−îc. Schneeberger vµ céng sù (1992) ®−a ra c¸ch gi¶i ®Ó tÝnh gia quyÒn cña chØ sè t−¬ng tù Khi cã c¸c d÷ liÖu n¨ng suÊt cña nh÷ng con ®ang trong tr−êng hîp nµy nh− sau: ®−îc xem xÐt ®Ó chän läc, hÖ thèng c¸c ph−¬ng tr×nh sau ®©y (®−îc gäi lµ c¸c ph−¬ng tr×nh chØ sè chän läc) cã thÓ ®−îc gi¶i ra ®Ó thu ®−îc c¸c b = G 11-1.G 12+. V gia quyÒn (hÖ sè) phï hîp nhÊt ®Ó ¸p dông cho mçi lo¹i d÷ liÖu. Trong ®ã: Pb=Gv G11 lµ ma trËn hiÖp ph−¬ng sai ph−¬ng sai di truyÒn gi÷a c¸c tiªu chuÈn trong chØ sè Trong ®ã: G12 lµ ma trËn ph−¬ng sai hiÖp ph−¬ng sai di P lµ ma trËn hiÖp ph−¬ng sai ph−¬ng sai vÒ truyÒn gi÷a tiªu chuÈn trong chØ sè vµ c¸c kiÓu h×nh gi÷a c¸c sè liÖu ghi chÐp, tÝnh tr¹ng. G lµ ma trËn hiÖp ph−¬ng sai ph−¬ng sai di VÝ dô truyÒn gi÷a nh÷ng sè liÖu vµ nh÷ng tÝnh tr¹ng cña môc tiªu chän gièng. H×nh 1 chØ ra c¸c gi¸ trÞ chØ sè cña nh÷ng con ®ùc ®èi víi hai chØ sè, ®èi víi nh÷ng môc tiªu b lµ mét vect¬ gia quyÒn cÇn t×m. gièng kh¸c nhau, cïng víi gi¸ trÞ gièng −íc tÝnh v lµ vect¬ c¸c gi¸ trÞ kinh tÕ cña c¸c tÝnh tr¹ng. cña BREEDPLAN ®· ®−îc sö dông ®Ó tÝnh ®−îc c¸c chØ sè ®ã. C¸c gi¸ trÞ gièng −íc tÝnh cô thÓ ë Gia quyÒn chØ sè ®−îc tÝnh bëi c«ng thøc: phÝa trªn. Mèi gi¸ trÞ gièng −íc tÝnh ®−îc nh©n b = P –1.G.v víi mét gia quyÒn (kh¸c nhau víi mçi chØ sè), nh− ®· m« t¶ ë trªn, vµ tæng cña c¸c tÝch sè ®−îc Sö dông phÇn mÒm "BreedObject" ®Ó x©y dùng céng l¹i ®Ó cho gi¸ trÞ cña chØ sè. Gia sóc cã thÓ chØ sè chän läc ®−îc xÕp h¹ng theo mét trong hai chØ sè ®Ó cho thÊy thø h¹ng cña chóng theo mçi môc tiªu nh©n PhÇn mÒm "BreedObject" thiÕt kÕ ®Ó sö dông víi gièng. gi¸ trÞ gièng −íc tÝnh (EBV) cã s½n th«ng qua BREEDPLAN. Khi chØ sè ®−îc x©y dùng th× tiªu chuÈn chän läc ®−îc kÕt hîp lµ gi¸ trÞ gièng −íc S¬ Sinh ChØ ChØ DÔ ®Î sinh Sinh tr−ëng s¶n ThÞt xÎ Sè gia sè sè sóc 1 2 99
Nh÷ng øng dông cña BreedObject Nh÷ng ng−êi mua bß ®ùc gièng cã thÓ t×m thÊy nh÷ng con bß ®ùc hä muèn mua b»ng c¸ch ph©n øng dông tr−íc tiªn lµ ph©n lo¹i nh÷ng con bß lo¹i nh÷ng con bß ®ùc gièng ®−îc b¸n cßn non ®ùc vµ ®µn gièng c¸i h¹t nh©n kh¸c cho viÖc th«ng qua nh÷ng cuéc mua b¸n. Còng cã nhiÒu chän läc víi môc tiªu chän gièng ®· ®−îc x¸c ®Æc ®iÓm cho phÐp ph©n lo¹i theo yªu cÇu cña ®Þnh. Kh¶ n¨ng g¾n môc tiªu nh©n gièng vµ chØ tõng ng−êi sö dông. §Þa chØ nµy hiÖn t¹i cã 33 sè chän läc víi nhu cÇu cña tõng ng−êi ch¨n chØ sè ®−îc cung cÊp trªn tæng sè 9 gièng. Nã ®· nu«i gióp cho viÖc ¸p dông chØ sè chän läc vµ thu hót 750 l−ît ng−êi truy cËp mçi th¸ng (25 cho phÐp so s¸nh gia sóc mét c¸ch nhanh chãng l−ît mçi ngµy), tøc lµ cã trªn 8000 lÇn gâ mçi nh»m c¸c môc ®Ých s¶n xuÊt kh¸c nhau. th¸ng. Trong khi nh÷ng ng−êi sö dông chÝnh lµ ng−êi Australia th× vÉn cã c¶ nh÷ng ng−êi tõ PhÇn mÒm BreedObject còng kÕt hîp chÆt chÏ nhiÒu n−íc kh¸c quan t©m. c¸c ®Æc tr−ng cho phÐp ng−êi sö dông dù ®o¸n tr−íc nh÷ng thay ®æi vÒ di truyÒn hä cã thÓ ®¹t Website BreedObject còng ho¹t ®éng nh− mét ®−îc nÕu chØ sè ®Æc biÖt ®−îc sö dông nh− lµ c¬ nh©n tè xóc t¸c cho viÖc ¸p dông réng r·i c¸c chØ së cña viÖc chän läc trong ®µn. H×nh 2 minh ho¹ sè. ViÖc x©y dùng vµ ¸p dông c¸c chØ sè ë cÊp ®é c−êng ®é chän läc thu ®−îc trªn tõng gi¸ trÞ phÈm gièng ë Australia gÇn ®©y ®· ®−îc ®Èy gièng −íc tÝnh ®¬n lÎ chän läc theo 10% con vËt m¹nh. C¸c chØ sè BreedObject cho mét lo¹t c¸c cao nhÊt vÒ chØ sè. H×nh 2 chØ ra r»ng viÖc chän môc tiªu s¶n xuÊt b©y giê ®−îc tÝnh th−êng läc vÒ mét chØ sè cã thÓ cã hiÖu qu¶ t¹o ra nhiÒu xuyªn cho c¸c gia sóc qua BREEDPLAN cho thuËn lîi ë nhiÒu tÝnh tr¹ng cïng mét lóc. c¸c gièng Angus, Hereford, Limousin, Murray Grey vµ Poll Herefore. PhÇn mÒm BreedObject ®−îc x©y dùng nh− mét phÇn mÒm m¸y tÝnh c¸ nh©n PC cho c¸c chuyªn Tµi liÖu tham kh¶o gia t− vÊn lµm viÖc víi nh÷ng nhµ ch¨n nu«i. GÇn ®©y ®· nhÊn m¹nh nh÷ng øng dông cña Barwick, S.A. and Henzel, A.L. (1998) Proc. 6th BreedObject trªn c¸c trang Web. Trang Web Word Congr. Appl. Livestk. Prod. 27, 445. BreedObject (http:/www.breedobject.com) lÇn Ponzoni, R.W. and Newman, S. (1989) Anim. ®Çu tiªn ®−îc ®−a lªn m¹ng vµo ®Çu n¨m 2000. Prod. 49, 35. §Þa chØ nµy cung cÊp mét lo¹i c¸c chØ sè ®Ó xÕp lo¹i nh÷ng con bß ®ùc cho kh¶ n¨ng sinh lîi ®èi Schneeberger, M. Barwick, S.A., Crow, H.G. and v¬Ý c¸c môc tiªu ch¨n nu«i kh¸c nhau vµ cung Hammond, K. (1992) Anim. Breed. Genet. 109, cÊp mét danh s¸ch c¸c con ®ùc vµ tinh ®−îc b¸n. 180. H×nh 2: C−êng ®« chän läc thu ®−îc theo tõng EBV riªng rÏ chØ lÊy 10% gia sóc tèt nhÊt trong d÷ liÖu. C¸c gi¸ trÞ EBV ®−îc thÓ hiÖn ë ®©y lµ tÝnh dÔ ®Î trùc tiÕp vµ qua mÑ (Ced,m), Khèi l−îng s¬ sinh (BWd), Khèi l−îng 200 ngµy (theo mÑ) (200m), Khèi l−îng 600 ngµy (600d), Tuæi ®Î løa ®Çu (DC), §é dµy mì (FD), N¨ng suÊt thÞt b¸n lÎ (RBY%) vµ Khèi l−îng bß tr−ëng thµnh (MCW). 100