Nâng cao các kỹ năng về di truyền, sinh sản và lai tạo giống bò thịt nhiệt đới- chương 25

Chia sẻ: Nguyen Vuong | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:13

Thêm vào BST

Báo xấu

129
lượt xem 23
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nâng cao các kỹ năng về di truyền, sinh sản và lai tạo giống bò thịt nhiệt đới.Chương 25: Gây rụng nhiều trứng và cấy truyền phôi.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Nâng cao các kỹ năng về di truyền, sinh sản và lai tạo giống bò thịt nhiệt đới- chương 25

G©y rông nhiÒu trøng vµ cÊy truyÒn ph«i R.G. Miller, G.J.Fawcett, B. Dunn, B.M. Burns Giíi thiÖu Chän con cho ph«i CÊy truyÒn ph«i lµ mét kü thuËt lÊy ph«i tõ • Bß c¸i sÏ ®−îc chän bëi «ng chñ v× «ng ta ®−êng sinh dôc cña mét bß c¸i (con cho biÕt ®−îc nã cã gi¸ trÞ di truyÒn cao hay ph«i) vµ cÊy vµo ®−êng sinh dôc cña bß c¸i nã cã thÓ bÞ v« sinh. kh¸c (con nhËn ph«i) ®Ó ë ®ã qu¸ tr×nh cã chöa ®−îc hoµn thµnh. • Ph¶i Ýt nhÊt 2 th¸ng tõ khi sinh bª lÇn cuèi míi cã thÓ thu ph«i. G©y rông nhiÒu trøng • Bß c¸i ph¶i cã cÊu tróc vµ chøc n¨ng sinh §©y lµ mét qu¸ tr×nh kÝch thÝch buång trøng s¶n b×nh th−ßng. ®Ó t¹o ra nhiÒu nang trøng rông vµ rông nhiÒu trøng h¬n b×nh th−êng. §Ó khai th¸c • Bß c¸i ph¶i kháe m¹nh, thÓ tr¹ng c¬ thÓ tiÒm n¨ng di truyÒn v−ît tréi cña mét con c¸i tèt vµ t¨ng träng. tèt b»ng viÖc sö dông cÊy truyÒn ph«i râ rµng Chän con nhËn ph«i lµ ph¶i thu ®−îc cµng nhiÒu ph«i cµng tèt tõ con c¸i ®ã. V× bß b×nh th−êng chØ rông mét • Bß hËu bÞ hoÆc nh÷ng con bß cßn Ýt tuæi. trøng sau mçi lÇn ®éng dôc, ®©y lµ mét qu¸ tr×nh kh«ng cã hiÖu qu¶. Cã nhiÒu kü thuËt • Bß ph¶i cã cÊu tróc vµ chøc n¨ng sinh s¶n ®Ó kÝch thÝch t¨ng sè nang trøng cã thÓ rông b×nh th−ßng. trøng ë bß c¸i. • Bß ph¶i ®Î Ýt nhÊt 2 th¸ng tr−íc ®ã Nh÷ng øng dông cña cÊy truyÒn ph«i • Bß ph¶i ®ñ tr−ëng thµnh vµ c¬ thÓ ®ñ lín, Khi kÕt hîp víi g©y rông nhiÒu trøng cña con do ®ã cÇn ph¶i biÕt gièng vµ lo¹i ph«i sÏ cho ph«i kü thuËt cÊy chuyÒn ph«i cã nh÷ng ®−îc cÊy, bß ph¶i cã kh¶ n¨ng mang thai øng dông nh− sau ®Õn lóc ®Î vµ ®Î b×nh th−êng. • T¨ng sè ®êi con cña nh÷ng bß c¸i cã tiÒm • Bß ph¶i kh«ng cã bÖnh tËt vµ t¨ng träng. n¨ng di truyÒn siªu tréi. Thu ph«i • T¨ng tèc ®é kiÓm tra ®êi sau. • Ph«i ®−îc röa lÊy tõ tö cung cña bß cho • Gi¶m kho¶ng c¸ch thÕ hÖ b»ng c¸ch g©y ph«i vµo ngµy thø 6,7 hay 8 sau khi phèi rông nhiÒu trøng cña nh÷ng bß c¸i hËu bÞ gièng. tr−íc lóc thµnh thôc vÒ tÝnh vµ cÊy ph«i • Thu ph«i ®−îc thùc hiÖn b»ng ph−¬ng cho nh÷ng con nhËn ®· tr−ëng thµnh. ph¸p kh«ng phÉu thuËt cã sö dông èng §iÒu nµy cã thÓ lµm t¨ng tèc ®é chän läc th«ng hai chiÒu, vµ ph«i ®−îc t¸ch ra khái di truyÒn. dung dÞch röa b»ng viÖc sö dông c¸c phin • VËn chuyÓn ph«i tõ n−íc nµy sang n−íc läc ph«i cã b¸n s½n. kh¸c do ®ã cã thÓ v−ît qua ®−îc c¸c vÊn • Con cho ph«i ®−îc phong bÕ thÇn kinh ®Ò l©y truyÒn bÖnh tËt vµ gi¶m thêi gian tñy sèng ®Ó lo¹i bá sù co bãp cña trùc kiÓm dÞch. §iÒu nµy còng lo¹i bá stress trµng trong lóc thu ph«i. vµ gi¸ vËn chuyÓn gia sóc sèng. • Dung dÞch dïng ®Ó thu ph«i ®−îc b¸n s½n • T¹o sinh ®«i. trong c¸c tói nilon ®Ó dïng ngay. • Cã thÓ thu ph«i tõ nh÷ng bß c¸i v« sinh Albumin huyÕt thanh bß cã thÓ ®−îc bæ kh«ng cã kh¶ n¨ng duy tr× qu¸ tr×nh cã xung ®Ó gi¶m nguy c¬ ph«i bÞ dÝnh vµo chöa b×nh th−êng. c¸c dông cô thu ph«i. • CÊy truyÒn ph«i cã thÓ ®−îc dïng nh− • Tö cung cã thÓ ®−îc giéi röa b»ng c¸ch mét c«ng cô nghiªn cøu. ®Æt èng th«ng vµo th©n tö cung vµ déi röa th©n tö cung vµ c¶ hai sõng tö cung cïng mét lóc, hay ®Æt èng th«ng vµo sõng tö cung, déi röa mét sõng tö cung, sau ®ã 164
lÊy èng th«ng ra vµ ®Æt vµo sõng tö cung biÖt vÒ gi¶i phÉu vµ sinh lý cña hÖ thèng sinh kh¸c vµ lÆp l¹i kü thuËt. s¶n gi÷a 2 lo¹i bß nµy. Cæ tö cung ë mét sè bß Bos indicus dµi, xo¾n vµ viÖc nµy lµm cho • CÇn kho¶ng 500ml dung dÞch giéi röa cho khã dÉn tinh vµ thu ph«i. §éng dôc ë lo¹i bß mçi con cho vµ xoa bãp dung dÞch trong nµy ng¾n h¬n, ®é mÉn c¶m thÊp h¬n, vµ ë tö cung ®Ó t¸ch ph«i khái thµnh tö cung mét sè tr−êng hîp, ®éng dôc xuÊt hiÖn chñ vµo dung dÞch vµ sau ®ã dung dÞch giéi yÕu vµo ban ®ªm. Thêi gian rông trøng sím röa ®−îc hót ng−îc trë l¹i vµo phÔu läc. h¬n so víi ®éng dôc. Nh÷ng ®iÒu nµy ®· lµm CÊy ph«i cho viÖc thu ph«i kÐm h¬n, tû lÖ thô tinh kÐm h¬n vµ g©y ra c¸c vÊn ®Ò kh¸c. Tuy nhiªn, • Ph«i ®−îc cÊy cho con nhËn mµ con nhËn hiÓu biÕt ®Çy ®ñ vÒ c¸c ®Æc ®iÓm gi¶i phÉu, ®ã ®éng dôc cµng gÇn víi thêi gian ®éng sinh lý vµ hµnh vi cña bß Bos indicus cã thÓ dôc cña bß cho ph«i cµng tèt. Sai lÖch cho phÐp thu ®−îc kÕt qu¶ t−¬ng tù nh− víi ±24 giê cã thÓ chÊp nhËn ®−îc. bß Bos taurus. • Con nhËn cÇn ph¶i ®−îc sê kh¸m tr−íc Tr−íc khi b¾t ®Çu g©y rông nhiÒu trøng ë khi lÊy ph«i ®Ó kiÓm tra xem nã cã thÓ mét bß c¸i Bos indicus cho ph«i cÇn ph¶i b¶o vµng ho¹t ®éng tèt kh«ng. ®¶m ch¾c ch¾n r»ng cæ tö cung cã thÓ dÉn • Con nhËn ph¶i cã chøc n¨ng sinh dôc tinh vµ röa thu ph«i ®−îc. Cæ tö cung bÞ xo¾n b×nh th−êng vµ t¨ng träng trong th¸ng th−êng xuÊt hiÖn ë bß giµ nhiÒu h¬n so víi tr−íc khi cÊy ph«i th× cã thÓ ®¹t ®−îc tû bß cßn Ýt tuæi hay bß hËu bÞ. Nh÷ng bß c¸i lÖ cã chöa tèt. cho ph«i cã cæ tö cung xo¾n nhiÒu cã thÓ röa thu ph«i b»ng phÉu thuËt. • Ph«i cã thÓ ®−îc cÊy b»ng ph−¬ng ph¸p B×nh th−êng bß Bos indicus ®−îc coi lµ bß phÉu thuËt hay kh«ng phÉu thuËt. nhót nh¸t. Tuy nhiªn, viÖc nµy cã thÓ v−ît • CÊy ph«i kh«ng phÉu thuËt bao gåm ®−a qua ®−îc b»ng c¸ch th−êng xuyªn nu«i gi÷ ph«i vµo cäng r¹ 0,25ml, vµ dïng pipet chóng trong s©n chuång, sö dông ®ùc thiÕn cÊy ph«i cã b¸n s½n, ®Æt ph«i vµo ®Çu cã buéc dông cô ®¸nh dÊu vµ sö dông dông sõng tö cung t−¬ng øng víi phÝa buång cô ph¸t hiÖn ®éng dôc ë bß cho ph«i. trøng cã thÓ vµng ho¹t ®éng. • Nh×n chung, phong bÕ thÇn kinh tuû sèng G©y ®éng dôc ®ång pha ë bß cho ph«i ®Ó th−êng ®−îc sö dông trong cÊy ph«i kh«ng phÉu thuËt ®Ó lo¹i bá co bãp trùc g©y rông nhiÒu trøng trµng vµ do ®ã cho phÐp ®Æt ph«i chÝnh NÕu trong ch−¬ng tr×nh cÊy ph«i cã nhiÒu bß x¸c h¬n vµ Ýt g©y tæn th−¬ng h¬n. cho ph«i, th× cÇn ph¶i g©y ®éng dôc ®ång • CÊy ph«i phÉu thuËt ®−îc thùc hiÖn th«ng pha nh÷ng con bß nµy. Nh÷ng bß cho ph«i qua vÕt c¾t t−¬ng øng víi phÝa buång ®ang ë ngµy 8-14 cña chu kú ®éng dôc cã trøng cã thÓ vµng chøc n¨ng. Ph«i ®−îc thÓ nhãm l¹i víi nhau vµ b¾t ®Çu tiÕn hµnh cÊy b»ng èng th«ng nhá vµo ®Çu sõng tö g©y rông nhiÒu trøng. C¸c ph−¬ng ph¸p sau cung cïng phÝa. Chç c¾t ®−îc g©y mª côc ®©y th−êng ®−îc sö dông: bé trong lóc phÉu thuËt. Chu kú tù nhiªn: • CÊy ph«i b»ng phÉu thuËt nh×n chung Ph¶i nhËn biÕt ®−îc ®éng dôc cña tÊt c¶ bß ®−îc thùc hiÖn khi rÊt khã ®−a qua tö cho ph«i vµ lùa chän nh÷ng con ë gi÷a ngµy cung vµ kü thuËt nµy cho phÐp chÝnh x¸c 8-14 cña chu kú ®Ó ®−a vµo ch−¬ng tr×nh cÊy h¬n vµ Ýt tæn th−¬ng h¬n ë sõng tö cung. ph«i. V× thÕ nhiÒu con nhËn h¬n cã thÓ ®−îc sö Tiªm mét liÒu prostaglandin: dông thµnh c«ng vµ nh×n chung tû lÖ cã chöa cao h¬n. Tuy nhiªn, kü thuËt nµy tèn Ph¶i nhËn biÕt ®−îc ®éng dôc cña tÊt c¶ bß nhiÒu thêi gian. cho ph«i, lo¹i bá nh÷ng con ë ngµy 3-4 cña cña kú vµ tiªm cho tÊt c¶ nh÷ng con cßn l¹i CÊy ph«i ë bß Bos Indicus b»ng mét liÒu prostaglandin (PG) ®Ó g©y Giíi thiÖu ®éng dôc ®ång pha. CÊy ph«i ë bß Bos indicus kh«ng gièng nh− Tiªm 2 liÒu prostaglandin: bß Bos taurus. §iÒu nµy chñ yÕu do sù kh¸c 165
Tiªm tÊt c¶ bß cho b»ng mét liÒu PG ë ngµy lo¹i ®Òu ®−îc bæ xung 0,4% BSA vµ kh¸ng 1. Sau ®ã 11 ngµy tiªm PG lÇn 2. Quan s¸t sinh (Kanamycin). ®éng dôc trong 4-5 ngµy. B¾t ®Çu g©y rông (Nghiªn cøu gÇn ®©y ë RuaKura, New nhiÒu trøng 10 ngµy sau khi ®éng dôc cña ®a Zealand ®· chøng minh r»ng EMCARE, mét sè bß cho ph«i. hÖ thèng ®Öm ZWITTERION tèt h¬n so víi Synchromate-B: c¸c hÖ thèng ®Öm PHOSPHATE ®èi víi m«i tr−êng nu«i gi÷ ph«i trong thêi gian võa §Æt SMB ë ngµy 1, prostaglandin vµo s¸ng ph¶i, vµ v× thÕ nhiÒu lo¹i m«i tr−êng ngµy 9 vµ rót SMB vµo chiÒu cïng ngµy. EMCARE ®−îc khuyÕn c¸o). Quan s¸t ®éng dôc trong 3 ngµy. §−a tÊt c¶ bß ®éng dôc vµo ch−¬ng tr×nh cÊy ph«i. 1. §«ng l¹nh vµ gi¶i ®«ng trong Glycerol KiÓm tra buång trøng ®Ó g©y rông nhiÒu i) §«ng l¹nh trong Glycerol trøng Tæng thêi gian ph«i cÇn ph¶i ë trong glycerol §iÒu quan träng lµ ph¶i sê kh¸m buång 10% tr−íc khi ®−a vµo ®«ng l¹nh ë -5,5- trøng cña bß cho ph«i mét ngµy tr−íc khi b¾t 6,50C lµ 15-30 phót ë nhiÖt ®é 20-250C. (§éc ®Çu tiÕn hµnh g©y rông nhiÒu trøng ®Ó ®¶m tÝnh cã liªn quan ®Õn nhiÖt ®é, do ®ã nhiÖt ®é b¶o ch¾c ch¾n sù cã mÆt cña thÓ vµng v× mét cµng cao th× thêi gian c©n b»ng cµng Ýt h¬n. sè gia sóc, mÆc dÇu cã biÓu hiÖn tÊt c¶ c¸c Mét ®iÒu n÷a lµ c©n b»ng kh«ng nªn thùc triÖu chøng ®éng dôc, nh−ng kh«ng rông hiÖn ë nhiÖt ®é d−íi 200C). trøng. HiÖn t−îng nµy phæ biÕn ë bß Bos H·y cµi ®Æt m¸y ®«ng l¹nh vµ cäng r¹ ®−îc indicus h¬n so víi ë bß Bos taurus. G©y rông d¸n nh·n tr−íc khi hót ph«i tõ m«i tr−êng nhiÒu trøng ë nh÷ng gia sóc kÐm nh− thÕ sÏ gi÷ ph«i vµo m«i tr−êng ®«ng l¹nh. dÉn ®Õn kh«ng rông trøng, tû lÖ thu ph«i kÐm vµ chÊt l−îng ph«i kÐm. §−a ph«i vµo glycerol 10%, vµ b¾t ®Çu ®Æt ®ång hå (hay chó ý ®Õn thêi gian). §−a ph«i vµo cäng r¹ nh− ®· m« t¶ ë trªn. Sau mét C¸c lo¹i hocm«n dïng g©y rông nhiÒu thêi gian tèi thiÓu 15 phót vµ tèi ®a 20-30 trøng: phót (phô thuéc vµo nhiÖt ®é), ®Æt cäng r¹ vµo m¸y ®«ng l¹nh ë = 5,50 - 6,50C. T¹o ®¸ Folltropin: sau 1 phót (thêi gian kh«ng quan träng, Bß giµ Bß non Bß hËu bÞ nh−ng thêi gian cÇn thiÕt ph¶i ®ñ l¹nh ®Ó t¹o ®¸). Ngµy 1 s¸ng/chiÒu 3,0ml 2,5ml 2,0 hay 1,8ml Ngµy 2 s¸ng/chiÒu 2,5ml 2,0ml 1,5 hay 1,3ml T¹o ®¸ phÝa trªn cét cã ph«i bëi v× ®¸ kh«ng t¹o bãng khÝ. Ngµy 3 s¸ng/chiÒu 2,0ml 1,5ml 1,0 hay 0,8 ml Mét sè cäng r¹ cã thÓ tù t¹o ®¸ trong mét sè Ngµy 4 s¸ng/chiÒu 1,5ml 1,0ml 0,5 hay 0,3ml m¸y ®«ng l¹nh nh−ng ®õng tin t−ëng vµo Prostaglandin ®−îc tiªm vµo ngµy 3 hay ®iÒu nµy- th−êng xuyªn ph¶i kiÓm tra b»ng ngµy 4 vµo buæi s¸ng vµ buæi chiÒu. tay nÕu nghi ngê. RÊt dÔ nh×n thÊy sù h×nh thµnh ®¸ (m«i tr−êng biÕn thµnh mµu tr¾ng) Bß cho ph«i ®−îc phèi gièng 12, 24 vµ 36 nÕu cã ®ñ ¸nh s¸ng-h·y sö dông ngän nÕn giê sau khi ®éng dôc. nÕu thÊy cÇn thiÕt. Thu ph«i 6-7 ngµy sau khi ®éng dôc. Gi÷ trong 10 phót. §«ng l¹nh vµ gi¶i ®«ng ph«i Khi sö dông glycerol lµm chÊt b¶o vÖ l¹nh, Glycerol 10% (1,4M) vµ Ethylene Glycol tèc ®é lµm l¹nh tõ - 0,30C/phót – 0,50C/phót (E.G) 1,5M ®Òu ®−îc dïng lµm chÊt b¶o vÖ ®Õn –340C vµ -350C sÏ cho kÕt qu¶ t−¬ng tù. l¹nh. Tèc ®é lµm l¹nh - 0,50C/phót ®Õn -300C cho C¶ hai lo¹i chÊt b¶o vÖ l¹nh nµy ®Òu ®−îc kÕt qu¶ tèt trong glycerol. ®ãng trong lä thuû tinh cã nót cao xu trong Nhóng vµo ni t¬ láng ë nhiÖt ®é -300C ®Õn - EMCARE (m«i tr−êng kh«ng ®Öm 350C. phosphate) hay m«i tr−êng nu«i cÊy trøng (OCM-m«i tr−êng ®Öm phosphate). C¶ hai 166
dÞch vô nh©n gièng bß thÞt ch−¬ng tr×nh cÊy chuyÒn ph«i bß Tªn gia chñ....................................................§iÖn tho¹i........................... §Þa chØ........................................................... ........................................... Tªn bß...........................................................Sè sæ theo dâi...................... Ngµy ®Î........................................................ Xö lý.................................. Ngµy ®éng hín.......................................................................................... chÕ ®é xö lý Ngµy §éng hín chi tiÕt phèi gièng §ùc gièng................................................................................................... Ngµy ®éng hín.............................................Thêi gian............................... DÉn tinh.........................................................giê sau khi b¾t ®Çu chÞu ®ùc con nhËn 2 ml Estrumate vµo ngµy........v 2 ml Estrumate tiÕp vµo ngµy ....... .lóc 1 giê chiÒu Ghi l¹i chÝnh x¸c thêi gian b¾t ®Çu chÞu ®ùc cho mçi con nhËn Chó ý: TÊt c¶ c¸c lÇn tiªm cho con cho vµ con nhËn ph¶i tiªm b¾p b»ng kim tiªm 18g x 11/2’’ Ngµy cÊy chuyÒn........................ 167
§−a ph«i vµo cäng r¹ ®Ó ®«ng l¹nh vµ cÊy chuyÓn gi¸n tiÕp (vÝ dô, trong Glycerol) PhÇn do nhµ s¶n xuÊt Nót KhÝ FM (7cm) FM (0,5cm) Cét nhá m«i NÕu sö dông NÕu g¾n tr−êng ®«ng l¹nh PVC ®Ó g¾n th× b»ng nhiÖt (FM) 0,5-1 cm Ph«i KhÝ ph¶i cã mét th× ®Ó trèng l−îng nhá dung chç nµy ®Ó dÞch ë ®©y ®Ó g¾n lµm −ít PVC Ph¶i ®−a ph«i vµo cäng r¹ lµm sao cho ph«i ë vÞ trÝ Ýt nhÊt lµ 1/3 cäng r¹ kÓ tõ phÝa d−íi §Üa gi¶i ®«ng (khi cäng r¹ ®−îc ®Ó ®øng trong m¸y ®«ng l¹nh), do ®ã ph«i kh«ng ch×m xuèng phÝa Lç A 5% glycerol, 0,5M Sucrose* d−íi vµ kh«ng bÞ ®«ng l¹nh ë trong phÇn 6 phót 30 gi©y (ë nhhiÖt ®é 20-250C) bãng khÝ. Ph«i ph¶i ë phÇn gi÷a cét m«i Lç B 0% glycerol, 0,5M Sucrose** tr−êng do ®ã kh«ng ®−îc t¹o ®¸ trùc tiÕp lªn 6 phót 30 gi©y (ë nhhiÖt ®é 20-250C) ph«i. * Trén mét nöa vµ mét nöa (VÝ dô 2ml vµ Cã thÓ nh×n thÊy ph«i trong cäng r¹ b»ng m¾t 2ml) 1M Sucrose vµ 10% Glycerol. th−êng nÕu gãc chiÕu s¸ng phÝa sau cäng r¹ ®óng vÞ trÝ. §iÒu nµy ®· tiÕt kiÖm thêi gian ** Trén mét nöa vµ mét nöa (VÝ dô 2ml vµ khi xem xÐt vÞ trÝ cña ph«i cã ®óng kh«ng, vµ 2ml) 1M Sucrose vµ m«i tr−êng gi÷ ph«i. vÞ trÝ cña ph«i rÊt quan träng ®Ó cho nh÷ng Khi trén lÉn h·y b¶o ®¶m ®Ó sö dông ph«i kÕt qu¶ thèng nhÊt. NÕu ph«i kh«ng ë ®óng b»ng syringe an toµn, vµ trén kü. vÞ trÝ, h·y gi÷ cäng r¹ th¼ng ®øng (hay lén ng−îc xuèng) vµ ®iÒu ®ã cho phÐp ph«i r¬i Gi¶i ®«ng xuèng ®óng vÞ trÝ. LÊy ra khái ni t¬ láng, gi÷ 10 gi©y vµ sau ®ã ii) Gi¶i ®«ng ph«i ®«ng l¹nh trong glycerol gi÷ ë 300C trong 15-20 gi©y. H·y cÈn thËn lau s¹ch n−íc khái cäng r¹. Gi¶i ®«ng còng ph¶i ®−îc thùc hiÖn ë nhiÖt ®é 20-300C. Tuy nhhiªn, khi kh«ng thÓ th× Khi gi¶i ®«ng, nÕu cäng r¹ ®−îc g¾n b»ng h·y nhí r»ng pha lo·ng chÊt b¶o vÖ l¹nh bét PVC, h·y b¶o ®¶m r»ng kh«ng cã bét, chËm h¬n ë nhiÖt ®é thÊp h¬n, vµ pha lo·ng hay dung dÞch ®· tiÕp xóc víi bét, ®−îc tiÕp nhanh h¬n ë nhiÖt ®é cao h¬n. xóc víi ph«i. Bét PVC rÊt ®éc ®èi víi ph«i. §Üa gi¶i ®«ng (m«i tr−êng chuyªn biÖt) HÉy ®Èy dung dÞch trong cäng r¹ vµo mét ®Üa s¹ch 35mm, h·y ®Þnh vÞ ph«i vµ ®Æt vµo lç A 1 2 6 phót, 30 gi©y, sau ®ã trong lç B 6 phót, 30 gi©y (ë nhiÖt ®é 20-25C) sau ®ã ®−a vµo ®Üa röa. §Üa röa §Üa röa (M«i tr−ßng gi÷ ph«i) Kho¶ng 2ml m«i tr−êng gi÷ ph«i trong mçi lç. Röa kho¶ng 15 gi©y trong mçi lç, sau ®ã gi÷ trong lç 4 vµ ®−a vµo cäng r¹. Thay thÕ cäng r¹ vµ dung dÞch röa sau khi mçi ®Üa ®· xö lý kho¶ng 8 ph«i. 168
§−a ph«i vµo cäng r¹ ®Ó cÊy sau khi gi¶i Sö dông cét m«i tr−êng cµng dµi (kho¶ng ®«ng 5cm) phÝa trªn ph«i th× cét ph«i cµng ng¾n h¬n (kho¶ng 3cm) khi ®−a ph«i vµo ®«ng l¹nh Röa mçi cäng r¹ 2 lÇn víi m«i tr−êng gi÷ ph«i vµ cÊy trùc tiÕp. Mét lÇn n÷a, vÞ trÝ ®óng cña vµ kiÓm tra ®Çu cuèi cña cäng r¹ (v× ph«i cã ph«i trong cét lµ rÊt quan träng. thÓ bÞ m¾c kÑt ë ®ã). §Çu s¶n xuÊt Bät khÝ Ph«i Bät kh ii) Gi¶i ®«ng ph«i trong Ethylene Glycol ®Ó cÊy truyÒn trùc tiÕp Nót §iÒu qquan träng lµ cÇn ph¶i ®−a ph«i vµo trong c¬ thÓ bß c¸i cµng sím cµng tèt sau khi gi¶i ®«ng cäng r¹. Do ®ã h·y b¶o ®¶m r»ng cã s½n bß c¸i cã thÓ vµng tèt tr−íc khi gi¶i ®«ng cäng r¹. C¾t 2-4mm nÕu cÇn ~5cm ~3cm ~2cm thiÕt Gi¶i ®«ng 10 gi©y trong kh«ng khÝ vµ kho¶ng 15 gi©y trong n−íc 300C. H·y lau s¹ch n−íc Hót kho¶ng 5cm m«i tr−êng, sau ®ã kho¶ng 3- b¸m trªn cäng r¹. 4mm bãng khÝ, sau ®ã ph«i ë trong cét kho¶ng 3cm, 3-4mm bãng khÝ kh¸c, vµ sau ®ã hót ®Çy C¾t ®Çu g¾n cäng r¹ (®èi diÖn víi ®Çu nót chËn m«i tr−êng vµo cäng r¹. C¾t kho¶ng 3-4mm cña nhµ s¶n xuÊt) b»ng kÐo s¹ch ®· ®−îc lau phÇn cuèi cña cäng r¹ nÕu thÊy cÇn (mét sè qua b»ng cån. sóng ®ßi hái cäng r¹ ng¾n h¬n). §−a vµo sóng cÊy ph«i cã vá sóng, vá nilon vÖ H·y kiÓm tra vÞ trÝ cña ph«i trong cäng r¹ vµ sinh vµ cÊy. ®−a vµo sóng cÊy ph«i cã c¶ vá sóng vµ vá iii) Gi¶i ®«ng ph«i ®«ng l¹nh trong Ethylene nilon ®Ó gi÷ vÖ sinh. Glycol vµ cÊy gi¸n tiÕp H·y gi÷ cäng r¹ n»m ngang (do ®ã ph«i kh«ng Cã nhiÒu c¸ch pha lo·ng ethylene glycol cña bÞ r¬i vµo bãng khÝ) trong g¨ng tay dÉn tinh ph«i ®«ng l¹nh mét khi chóng ®−îc lÊy ra s¹ch vµ tr¸nh ¸nh s¸ng chiÕu trùc tiÕp vµo khái cäng r¹ mµ ë ®ã chóng ®· ®−îc ®«ng ph«i. l¹nh. NhiÒu ng−êi sö dông nhiÒu ph−¬ng ph¸p §«ng l¹nh vµ gi¶i ®«ng trong Ethylene Glycol kh¸c nhau. (E.G.) a) Gi¶i ®«ng th«ng qua Ethylene Glycol vµ i) §«ng l¹nh trong Ethylene Glycol Sucrose Ethylene Glycol (E.G.) cã ph©n tö nhá h¬n §©y lµ mét ph−ong ph¸p do Pacifivet khuyÕn glycerol, do ®ã nã di chuyÓn vµo trong tÕ bµo c¸o ®Ó cÊy trùc tiÕp ph«i ®«ng l¹nh trong E.G. ph«i nhanh h¬n. V× ®iÒu nµy mµ nã ®−îc coi §Üa gi¶i ®«ng (m«i tr−êng chuyªn biÖt) lµ ®éc h¬n. ChØ nªn gi÷ ph«i trong E.G. tèi ®a lµ 10 phót 1 2 tr−íc khi ®−a vµo m¸y ®«ng l¹nh ë nhiÖt ®é - 5,5 ®Õn - 6,50C. Gi÷ 5-10 phót sau khi t¹o ®¸ sau ®ã ®«ng l¹nh víi tèc ®é - 0,50C-0,60C/phót ®Õn -300C ®Õn - §Üa röa (M«i tr−ßng gi÷ ph«i) 320C sau ®ã nhóng vµo ni t¬ láng. (H·y nhí r»ng mét khi ph«i ®· ®−îc ®Æt vµo m¸y ®«ng l¹nh ë kho¶ng -6,00C vµ ®· t¹o ®¸, ®éc tÝnh cña chÊt b¶o vÖ l¹nh bÞ gi¶m xuèng rÊt nhiÒu, do ®ã h·y sö dông nh÷ng hiÓu biÕt nµy khi hÕt thêi gian nÕu b¹n cã rÊt nhiÒu ph«i cÇn ph¶i ®−a vµo cäng r¹. §iÒu nµy ®Æc biÖt cã gi¸ trÞ khi sö dông ethylene glycol). §Üa gi¶i ®«ng §−a ph«i vµo cäng r¹ ®Ó ®«ng l¹nh vµ cÊy truyÒn trùc tiÕp (vÝ dô trong Ethylene Glycol) Lç A 0,75M E.G; 0,5M Sucrose* 6 phót 30 gi©y (ë 20-250C) Ph«i ®−îc ®−a vµo cäng r¹ gièng nh− ®−a ph«i vµo cäng r¹ ®Ó cÊy (xem phÇn trªn). 169
Lç B 0% E.G; 0,5M sucrose** H·y kiÓm tra vÞ trÝ cña ph«i trong cäng r¹ vµ 6 phót 30 gi©y (ë 20-250C) ®−a vµo sóng cÊy ph«i cã c¶ vá sóng cÊy ph«i vµ vá nilon ®Ó gi÷ vÖ sinh. * Trén mét nöa vµ mét nöa (VÝ dô 2ml vµ 2ml) 1M Sucrose vµ 1,5M Ethylene H·y gi÷ cäng r¹ n»m ngang (do ®ã ph«i kh«ng Glycol. bÞ r¬i vµo bãng khÝ) trong g¨ng tay dÉn tinh s¹ch vµ tr¸nh ¸nh s¸ng chiÕu trùc tiÕp vµo ** Trén mét nöa vµ mét nöa (VÝ dô 2ml vµ ph«i. 2ml) 1M Sucrose vµ m«i tr−êng gi÷ ph«i. Khi trén lÉn h·y b¶o ®¶m ®Ó sö dông ph«i b) Gi¶i ®«ng th«ng qua 0,5M Sucroses b»ng syringe an toµn, vµ trén kü. Khi ®· ®−îc ®Èy ra khái cäng ra, ®−a ph«i vµo Gi¶i ®«ng 0,5M Sucrose 5-10 phót, sau ®ã vµo m«i tr−êng gi÷ ph«i (röa 4 lÇn), sau ®ã ®−a vµo LÊy ra khái ni t¬ láng, gi÷ 10 gi©y vµ sau ®ã cäng r¹ vµ ®−a ®i cÊy. 300C trong 15-20 gi©y. H·y cÈn thËn lau s¹ch n−íc khái cäng r¹. c) Gi¶i ®«ng th«ng qua m«i tr−ßng gi÷ ph«i Khi gi¶i ®«ng, nÕu cäng r¹ ®−îc g¾n b»ng bét Khi ®· ®Èy ph«i ra khái cäng r¹, ®−a ph«i trùc PVC, h·y b¶o ®¶m r»ng kh«ng cã bét, hay tiÕp vµo m«i tr−ßng gi÷ ph«i (röa 4 lÇn), sau dung dÞch bÞ tiÕp xóc víi bét, ®−îc tiÕp xóc ®ã ®−a vµo cäng r¹ vµ cÊy. víi ph«i. Bét PVC rÊt ®éc víi ph«i. sö dông PMSG vµ kh¸ng thÓ H·y ®Èy dung dÞch trong cäng r¹ vµo mét ®Üa PMSG ®¬n dßng ®Ó g©y rông s¹ch 35mm, h·y ®Þnh vÞ ph«i vµ ®Æt vµo lç A 6 nhiÒu trøng trªn bß phót, 30 gi©y, sau ®ã trong lç B 6 phót, 30 gi©y (ë nhiÖt ®é 20-25C) sau ®ã ®−a vµo ®Üa Nhãm nghiªn cøu röa. Khoa Thó y §Üa röa Tr−êng §¹i Häc Queensland Dr. Michael McGowan Kho¶ng 2ml m«i tr−êng gi÷ ph«i trong mçi lç. Dr. Dan Jillella Röa kho¶ng 15 gi©y trong mçi lç, sau ®ã gi÷ Sadahiro Sugiyama trong lç 4 vµ ®−a vµo cäng r¹. Nancy Johnston Mary Young Thay thÕ cäng r¹ vµ dung dÞch röa sau khi mçi ®Üa ®· xö lý kho¶ng 8 ph«i. Môc ®Ých §−a ph«i vµo cäng r¹ ®Ó cÊy sau khi gi¶i ®«ng T×m ph−¬ng ph¸p ®¬n gi¶n nh−ng cã hiÖu qu¶ ®Ó g©y rông nhiÒu trøng cho bß c¸i hËu bÞ Röa mçi cäng r¹ 2 lÇn víi m«i tr−êng gi÷ ph«i Friesian. vµ kiÓm tra ®Çu cuèi cña cäng r¹ (v× ph«i cã thÓ bÞ m¾c kÑt ë ®ã). Gia sóc thÝ nghiÖm ThÝ nghiÖm ®−îc tiÕn hµnh t¹i tr¹i nghiªn cøu Ph«i bß s÷a, Khoa thó y, Tr−êng §¹i häc Queensland. Trong thÝ nghiÖm nµy ®· dïng bß Nót chËn cña Bät khÝ Bät khÝ c¸i hËu bÞ cã khèi l−îng trªn 310 kg vµ ®· cã nhµ s¶n xuÊt chu kú sinh dôc. Bß ®−îc ch¨n th¶ trªn ®ång cá xen canh, bæ sung thªm rØ mËt, ngò cèc vµ thøc ¨n tinh. Nh÷ng nghiªn cøu tr−íc ®©y ®Ó g©y rông nhiÒu trøng trªn bß mét n¨m tuæi t¹i tr¹i C¾t 2-4mm ~5cm ~3cm ~2cm nghiªn cøu nµy nÕu cÇn thiÕt Hót kho¶ng 5cm m«i tr−êng, sau ®ã kho¶ng 3- Sö dông quy tr×nh dïng FSH-P chuÈn. 4mm bãng khÝ, sau ®ã ph«i ë trong cét kho¶ng Sè l−îng ph«i cã kh¶ n¨ng cÊy trung b×nh lµ 3cm, 3-4mm bãng khÝ kh¸c, vµ sau ®ã hót ®Çy 4,0 ± 0,72 m«i tr−êng vµo cäng r¹. C¾t kho¶ng 3-4mm phÇn cuèi cña cäng r¹ nÕu thÊy cÇn (Mét sè Sö dông ph−¬ng ph¸p tiªm FSH-P d−íi da 1 sóng ®ßi hái cäng r¹ ng¾n h¬n). lÇn. 170
Sè l−îng ph«i cã kh¶ n¨ng cÊy trung b×nh lµ Ngµy 3: 1 ml s¸ng vµ 1ml chiÒu 0,4 ± 0.1 Ngµy 4: 1 ml s¸ng vµ 1ml chiÒu LiÒu l−îng kÝch dôc tè X¸c ®Þnh liÒu PMSG thÝch hîp - KÕt qu¶ nghiªn cøu Nh÷ng liÒu tiªm sau ®©y mang tÝnh chÊt h−íng dÉn. Neutra-PMSG lµ mét dung dÞch v« trïng cña Ph¶n øng kh¸c nhau cña bß ®èi víi g©y rông c¸c kh¸ng thÓ ®¬n dßng thuÇn khiÕt cao cã kh¶ nhiÒu trøng b»ng FSH phô thuéc vµo c¸c yÕu tè n¨ng kh¸ng PMSG. Lä chøa 6ml sÏ trung hoµ di truyÒn vµ m«i tr−êng, ®Æc biÖt lµ chÕ ®é dinh l−îng PMSG cßn d− thõa trong m¸u bß sau khi d−ìng. tiªm 3000 ®¬n vÞ (IU). Gonzalez vµ céng sù (1994) b¸o c¸o r»ng mét ®¬n vÞ Neutra-PMSG LiÒu FSH phï hîp cho tõng con chØ x¸c ®Þnh cã t¸c dông trung hoµ 1 ®¬n vÞ (UI) PMSG. sau mét sè lÇn g©y rông nhiÒu trøng vµ lÊy ph«i. KÕt qu¶ lÊy ph«i cña c¸c bß cïng huyÕt Thêi gian tiªm neutra-PMSG thèng cã thÓ lµ c¨n cø ®Ó ¸p dông vÒ liÒu cho Khi Neutra-PMSG ®−îc tiªm vµo bÊt kú thêi g©y rông nhiÒu trøng. ®iÓm nµo tr−íc lóc hµm l−îng LH ë ®Ønh cao LÞch tiªm g©y rông nhiÒu trøng ®· ®−îc thèng nhÊt tr−íc rông trøng, th× sè l−îng ph«i cã kh¶ nhÊt lµ 8 lÇn tiªm víi liÒu gi¶m dÇn trong thêi n¨ng cÊy cã thÓ bÞ t¸c ®éng ng−îc l¹i. gian 4 ngµy. C¸c lÇn tiªm c¸ch nhau 12 tiÕng Callesen vµ céng sù (1990) ®· b¸o c¸o r»ng, vµo thêi gian 6-8 giê s¸ng vµ 6-8 giê chiÒu ®Òu hµm l−îng LH ®¹t tíi ®Ønh ®iÓm 41 ± 1 giê sau cã kÕt qu¶ nh− nhau. khi tiªm PGF2α ®èi víi bß s÷a hËu bÞ g©y rông VÝ dô vÒ lÞch tiªm víi liÒu 20 ml ®−îc chia ra nhiÒu trøng b»ng PMSG. Cßn Dielman vµ céng nh− sau: sù (1993) l¹i cho r»ng kho¶ng c¸ch gi÷a tiªm Ngµy 1: 4 ml s¸ng vµ 4ml chiÒu PGF2α vµ ®Ønh ®iÓm LH rÊt giao ®éng (34-49 Ngµy 2: 3 ml s¸ng vµ 3ml chiÒu giê ®èi víi bß c¸i s÷a hËu bÞ). ¤ng ®· kÕt luËn Ngµy 3: 2 ml s¸ng vµ 2 ml chiÒu r»ng Neutra-PMSG nªn tiªm ngay sau ®Ønh Ngµy 4; 1 ml s¸ng vµ 1ml chiÒu ®iÓm LH. LÞch tiªm víi liÒu 15 ml ®−îc chia nh− sau Ngµy 1: 3 ml s¸ng vµ 3ml chiÒu Ngµy 2: 2 ml s¸ng vµ 2ml chiÒu X¸c ®Þnh liÒu PMSG thÝch hîp Gonzalez vµ cs. (1994) tiÕn hµnh nghiªn cøu vÒ ph¶n øng cña liÒu hocm«n ë bß thÞt lai hËu bÞ LiÒu PMSG (UI) n Sè thÓ vµng Sè l−îng ph«i Ph«i ®ñ tiªu chuÈn cÊy 1.500 12 9,0 ± 2,5a 2,8 ± 0,8a 0,4 ± 0.7 a a 3.000 10 8,0 ± 2,0 2,2 ± 1,1 0,3 ± 0.3a 4.500 10 10,8 ± 3,3a 5,1 ± 2,4b 0,6 ± 0.5a C¸c t¸c gi¶ §an M¹ch cho r»ng bß hËu bÞ lai h−íng s÷a nªn sö dông liÒu tõ 2250-2500 UI PMSG Tiªm neutra-PMSG 48 hoÆc 60 giê sau khi tiªm PGF2α Gonzalez vµ céng sù (1994) kÕt qu¶ tiªm bß lai Hereford víi liÒu 2500 I.U. PMSG Nhãm n Sè thÓ vµng Trøng/Ph«i Ph«i ®ñ tiªu chuÈn cÊy §èi chøng 8 7,8 ± 1,8a 4,5 ± 0,7a 2,1 ± 1,0a Anti- PMSG 48 giê 8 13,9 ± 4,0ab 6,0 ± 1,8ab 4,0 ± 1,6ab Anti- PMSG 60 giê 8 17,0 ± 2,7b 9,7 ± 2,1b 5,3 ± 1,3b McGowan vµ céng sù (sè liÖu kh«ng c«ng bè) –bß t¬ friesian mét n¨m tuæi. TN Sö lý n Sè thÓ vµng Sè trøng/ph«i Sè ph«i ®ñ tiªu chuÈn cÊy I 2400 I.U. PMSG 12 5,2 ± 2,4 3,4 ± 3,8 2,77 ± N/A + nPMSG 46giê II 2250 I.U. PMSG 5 7,0 ± 2,1 7,5 ± 6,6 5,8 ± 7,0 = nPMSG 60 giê 8 8,1 ± 4,2 9,0 ± 5,2 6,7 ± 4,0 171
So s¸nh kÕt qu¶ g©y rông nhiÒu trøng gi÷a l« tiªm 2250 UI PMSG vµ neutra-PMSG 60 giê víi l« tiªm 11,6 ml FOLLTROIN-V McGowan vµ céng sù (sè liÖu kh«ng c«ng bè) –bß t¬ friesian mét tuæi TN Xö lý N Sè ThÓ vµng Sè l−îng ph«i Sè ph«i ®ñ tiªu chuÈn cÊy I PMSG + nPMSG 5 7,0 ± 2,1 7,5 ± 6,6 5,8 ± 7,0 FSH 11,6 ± 5,3 5,4 ± 6,8 5,0 ± 6,4 II PMSG + nPMSG 8 8,1 ± 4,2 9,0 ± 5,2 6,7 ± 4,0 FSH 7 4,7 ± 3,0 2,71 ± 2,0 1,9 ± 1,8 So s¸nh kÕt qu¶ g©y rông nhiÒu trøng gi÷a c¸ch sö lý PMSG mét m×nh hay PMSG + neutra PMSG sau khi tiªm PGF2α 60 giê Gozalez vµ céng sù (1994) - bß t¬ lai h−íng thÞt Sö lý n Sè l−îng thÓ Sè l−îng trøng Sè l−îng Sè l−îng ph«i ®ñ tiªu vµng kh«ng rông ph«i chuÈn cÊy 1500 I.U. PMSG 12 9,0 ± 2,5a 9,4 ± 3,4a 2,8 ± 0,8a 0,4 ± 0,7a 1500 I.U. PMSG +nPMSG 10 11,2 ± 1,8a 4,0 ± 1,2b 5,3 ± 1,1 2,4 ± 0,8b 3000 I.U. PMSG 10 8,0 ± 2,0a 16,5 ± 4,7a 2,2 ± 1,1a 0,3 ± 0,3a 3000 I.U.PMSG +nPMSG 11 16,3 ± 2,0b 4,7 ± 0,7b 10,1 ± 1,2b 3,2 ± 1,0b McGowan vµ céng sù (sè liÖu kh«ng c«ng bè) –bß hËu bÞ friesian mét n¨m tuæi Sö lý n Sè l−îng ThÓ Sè l−îng trøng Sè l−îng Sè l−îng ph«i ®ñ vµng kh«ng rông ph«i tiªu chuÈn cÊy 2250 I.U. PMSG 8 4,9 ± 2,5 4,8 ± 1,7 2,1 ± 3,6 0,7 ± 1,0 2250I.U.PMSG 8 6,4 ± 4,5 5,1 ± 2,2 3,9 ± 3,9 2,00 ± 2,9 +nPMSG KÕt luËn KÕt qu¶ nghiªn cøu cho thÊy g©y rông nhiÒu trøng b»ng sö dông PMSG vµ NEUTRA PMSG cho kÕt qu¶ tèt h¬n. Tuy nhiªn kÕt qu¶ còng kh«ng lµm gi¶m ®−îc sù biÕn ®éng vÒ ph¶n øng cña bß ®èi víi g©y rông nhiÒu trøng hoÆc lµm t¨ng kÕt qu¶ vÒ sè l−îng ph«i ®¹t tiªu chuÈn cÊy so víi g©y rông nhiÒu trøng b»ng sö dông FSH tiªm nhiÒu lÇn. Xö lý kÕt hîp PMSG vµ NEUTRA PMSG ®Ó g©y rông nhiÒu trøng cã thÓ tiÕn hµnh khi mµ kh¶ n¨ng tiªm FSH hoÆc c¸c hãcm«n kh¸c kh«ng thùc hiÖn ®−îc. 172
So s¸nh kÕt qu¶ nghiªn g©y rông nhiÒu trøng trªn bß tõ 1995 - 1997 TÊt c¶ c¸c thÝ nghiÖm tiÕn hµnh ®èi víi bß hËu bÞ Friseian 14 th¸ng tuæi t¹i tr¹i nghiªn cøu thó y cña Tr−êng ®¹i häc Queensland. ThÝ nghiÖm 1: LiÒu tiªm 1800 UI PMSG Tæng sè Trung b×nh Dao ®éng ThÓ vµng 66 5.5 0-12 Trøng kh«ng rông 13 0.92 0-5 Trøng/ph«i 33 - - Ph«i ®ñ tiªu chuÈn cÊy 32 2.67 - Tû lÖ bß cho 0-1 ph«i kh«ng cã sè liÖu Träng l−îng bß (kg) kh«ng cã sè liÖu n = 12 ThÝ nghiÖm 2: 2400 I.U. PMSG + nPMSG sau khi tiªm PGF2α 46 giê Tæng sè Trung b×nh Dao ®éng SD ThÓ vµng 62 5.2 0-9 2.41 Sè trøng kh«ng rông 83 6.91 4-20 4.98 Trøng/ph«i 41 3.41 0-12 3.82 Ph«i ®ñ tiªu chuÈn cÊy 32 2.67 - - Tû lÖ bß cho tõ 0-1 ph«i 58% Träng l−îng bß (kg) Kh«ng cã sè liÖu n = 12 ThÝ nghiÖm 3: (i) 2250 I.U. PMSG +nPMSG sau khi tiªm PGF2α 60 giê (ii) Tæng sè 11,6 ml FSH, tiªm 2 lÇn /ngµy Nhãm PMSG Nhãm FSH Tæng Trung BiÕn SD Tæng Trung BiÕn SD sè b×nh ®éng sè b×nh ®éng ThÓ vµng 28 7,0 4-9 4-9 58 11,6 5-18 5.26 Sè trøng kh«ng rông 45 11,25 2-19 2-19 11 2,2 0-8 3.49 Trøng/ph«i 30 7,5 2-17 2-17 27 5,4 0-17 6.80 Ph«i ®ñ tiªu chuÈn cÊy 23 5,75 0-16 0-16 25 5,0 0-16 6.40 Tû lÖ bß cho 0 - 1ph«i 25% 40% Träng l−îng bß (kg) 367.5 (335-400) 368,5 (315-360) n=4 n=4 173
ThÝ nghiÖm 4: (i) 2250 I.U. PMSG + nPMSG sau khi tiªm PGF2α 60 giê (ii) Tæng sè11,6 ml FSH, tiªm 2 lÇn /ngµy Nhãm PMSG Nhãm FSH Tæng Trung BiÕn SD Tæng Trung BiÕn SD sè b×nh ®éng sè b×nh ®éng ThÓ vµng 65 8,1 0-12 4,19 33 4,7 0-9 3,04 Sè trøng kh«ng rông - - - - - - - - Trøng/ph«i 72 9,0 0-18 5,21 19 2,7 0-5 1,97 Ph«i ®ñ tiªu chuÈn cÊy 54 6,7 0-12 3,95 13 1,85 0-3 1,77 Tû lÖ bß cho 0 - 1ph«i 12,5% 62,5% Träng l−îng bß (kg) 36715 (335-380) 332 (315-360) n=8 n=7 (Chó ý: ThÝ nghiÖm nµy ®· tiÕn hµnh vµo th¸ng 5 n¨m 1996) ThÝ nghiÖm 5: (i) 2250 I.U. PMSG (ii) nPMSG sau khi tiªm PGF2α 60 giê Nhãm PMSG Nhãm FSH Tæng Trung BiÕn SD Tæng Trung BiÕn SD sè b×nh ®éng sè b×nh ®éng ThÓ vµng 34 4,85 1-8 2,54 51.5 6,43 0-12 4,49 Sè trøng kh«ng rông 38 4,80 3-10 1,70 41 5,12 3-7 2,23 Trøng/ph«i 15 2,14 0-10 3,58 31 3,87 0-12 3,90 Ph«i ®ñ tiªu chuÈn cÊy 5 0,17 0-2 3,95 16 2,00 0-7 2,88 Tû lÖ bß cho 0 - 1ph«i 71.4% 62.5% Träng l−îng bß (kg) 384,3 (311-429) 385,5 (358-420) n=8 n=8 ph¸p g©y rông nhiÒu trøng hiÖn nay. Cã hai CÊy truyÒn ph«i ë bß vµ sö nguyªn nh©n chÝnh cña sù biÕn ®éng nµy: dông neutra PMSG 1. Sù biÕn ®éng cña c¸ thÓ gia sóc Giíi thiÖu 2. Sù biÕn ®éng do sö dông hocm«n CÊy truyÒn ph«i (ET) ®· trë thµnh mét biÖn Cã nhiÒu yÕu tè gãp phÇn g©y nªn biÕn ®éng ph¸p th«ng th−êng vµ quan träng trong nh©n c¸ thÓ gia sóc, nh−ng chØ cã mét vµi yÕu tè gièng ®éng vËt, ®Æc biÖt lµ ë bß, nh− lµ mét ®ã ®−îc x¸c ®Þnh. C¸c yÕu tè nµy bao gåm biÖn ph¸p cã hiÖu qu¶ cña viÖc t¨ng sè ®êi giai ®o¹n cña chu kú ®éng dôc mµ ë thêi con cña mét con c¸i cã gi¸ trÞ di truyÒn cao ®iÓm ®ã hormon ®−îc sö dông, ph−¬ng ph¸p v× vËy t¨ng phÇn ®ãng gãp cña nã vµo nguån g©y ®éng dôc ®ång pha, tr¹ng th¸i dinh gen cña quÇn thÓ. d−ìng, thêi gian trong n¨m (ë c¸c loµi sinh G©y rông nhiÒu trøng b»ng c¸c lo¹i horm«n s¶n theo mïa) vµ c¸c yÕu tè m«i tr−êng kh¸c, kÝch dôc lµ mét yÕu tè then chèt cña viÖc cÊy sù kh¸c biÖt di truyÒn vµ thêi gian b¸n sinh truyÒn ph«i hiÖn nay. Tuy nhiªn, mÆc dÇu (tèc ®é ®µo th¶i trao ®æi chÊt) cña chÕ phÈm ®−îc sö dông réng r·i, vÉn cßn cã sù biÕn hormon ®−îc sö dông, tû lÖ FSH/LH, liÒu ®éng lín vÒ tû lÖ rông trøng vµ sè l−îng ph«i l−îng, lÞch tr×nh tiªm. cã chÊt l−îng tèt do viÖc ¸p dông c¸c ph−¬ng 174
Kü thuËt g©y rông nhiÒu trøng Neutra PMSG B−íc ®Çu tiªn cña hÇu hÕt ph−¬ng ph¸p g©y Dùa vµo c¸c t¸c dông cã lîi thÊy khi sö dông rông nhiÒu trøng lµ tiªm mét lo¹i kÝch dôc tè kh¸ng PMSG trong viÖc xö lý g©y rông nhiÒu d¹ng FSH thÝch hîp 3-4 ngµy tr−íc ®éng dôc trøng, ng−êi ta ®· s¶nt xuÊt mét lo¹i kh¸ng (®éng dôc tù nhiªn hay ®éng dôc chØ ®Þnh). thÓ ®¬n dßng kh¸ng PMSG. Hai lo¹i kÝch dôc tè quan träng nhÊt hiÖn nay ®−îc sö dông lµ chÊt chiÕt xuÊt tuyÕn yªn Kh¸ng thÓ ®¬n dßng kh¸ng PMSG ®−îc t¹o FSH vµ PMSG (KÝch dôc tè huyÕt thanh ra trong èng nghiÖm cã nhiÒu −u ®iÓm h¬n ngùa chöa). C¸c chÕ phÈm FSH ®−îc xem lµ so víi kh¸ng huyÕt thanh phøc vµ so víi cã thêi gian ho¹t ®éng ng¾n v× thÕ nã th−êng kh¸ng thÓ ®¬n dßng ®−îc t¹o ra trong c¬ thÓ. ®−îc tiªm trong mét kho¶ng thêi gian 4-5 - ChÕ phÈm tinh khiÕt h¬n ngµy víi 2 liÒu trong mét ngµy (nghÜa lµ tæng sè 8-10 lÇn tiªm). Ng−îc l¹i, PMSG d−êng - ChÕ phÈm cã mét ho¹t tÝnh sinh häc ®−îc nh− cã thêi gian b¸n huû sinh häc kho¶ng 5- tiªu chuÈn ho¸. 7 ngµy ë bß v× vËy chØ cÇn mét lÇn tiªm lµ Thêi gian tiªm kh¸ng PMSG thÝch hîp sÏ ®ñ. cho kÕt qu¶ trung hoµ horm«n ngo¹i lai tån HiÖn nay, ph−¬ng ph¸p g©y rông nhiÒu trøng t¹i trong hÖ tuÇn hoµn ë giai ®o¹n sau rông ë bß ®−îc chÊp nhËn réng r·i nhÊt lµ tiªm trøng. Víi c¸ch xö lý nµy c¸c t¸c ®éng bÊt mét liÒu duy nhÊt PMSG (2000-3000 U.I) lîi cã thÓ cã do t¸c ®éng kÐo dµi cña PMSG vµo gi÷a pha thÓ vµng cña chu kú ®éng dôc. sau rông trøng sÏ bÞ ng¨n chÆn. C¸c ¶nh Sau 48-72 giê tiªm thªm mét liÒu h−ëng nµy bao gåm sù lín lªn cña buång prostaglandin ®Ó lµm tiªu thÓ vµng. trøng tiÕp tôc kÝch tÝch t¹o ra steroid g©y mÊt c©n b»ng néi tiÕt, g©y nªn khuyÕt tËt trong sù Sö dông kh¸ng huyÕt thanh PMSG ph¸t triÓn hay di chuyÓn cña ph«i trong giai Nh− kÕt qu¶ cña nhiÒu nghiªn cøu vÒ PMSG ®o¹n tr−íc lóc lµm tæ. trong nh÷ng n¨n 1970, mét sè nhµ khoa häc V× vËy, xö lý bæ sung NEUTRA PMSG sau cho r»ng sù cã mÆt cña PMSG trong hÖ tuÇn khi xö lý g©y rông nhiÒu trøng kh«ng chØ cã hoµn cña bß sau thêi gian g©y rông nhiÒu t¸c dông c¶i thiÖn chÊt l−îng ph«i mµ cßn trøng cã thÓ cã mét ¶nh h−ëng cã h¹i, ®Æc ng¨n chÆn sù mÊt c©n b»ng néi tiÕt sau lóc biÖt lµ ¶nh h−ëng ®Õn chÊt l−îng cña trøng rông trøng vµ sù lín lªn cña buång trøng. thô tinh ®ang ph¸t triÓn. Nh»m c¾t ®øt t¸c ®éng kÐo dµi cña PMSG, gia sóc ®−îc xö lý Intervet (Australia) Pty Limited huyÕt thanh cã kh¸ng thÓ kh¸ng PMSG gÇn P.O. Box 6107 thêi ®iÓm ®éng dôc. Tõ c¸c nghiªn cøu nµy, ng−êi ta cho r»ng sö dông kh¸ng PMSG ®· Baulkham Hills Business Centre c¶i thiÖn chÊt l−îng ph«i. H¬n n÷a, ®iÒu trÞ BAULKHAM HILLS NSW 2153 kh¸ng PMSG còng cã mét ¶nh h−ëng tÝch Phone: (02) 899 3522 cùc ®Õn tû lÖ rông trøng. Fax: (02) 899 3091 175
Chó thÝch: Donor: con cho ph«i. Recipent: Con nhËn ph«i. Oetrus: §éng dôc. Flush: Röa thu ph«i. Implant embryo: CÊy ph«i. Day: Ngµy. Superovulation: G©y rông nhiÒu trøng. Folligon: Mét lo¹i PMSG. Prosolvin: Mét lo¹i PGF2α. Cresta: Mét lo¹i dông cô ®Æt ©m ®¹o chøa Progesterone; Implant + injection 8 days before planned superovualtion: §Æt + tiªm 8 ngµy tr−íc khi cã kÕ ho¹ch g©y rông nhiÒu trøng; Remove implant: rót dông cô ®Æt ©m ®¹o. For non-cyclic animals 400-500 IU Folligon at implant removal: §èi víi nh÷ng gia sóc kh«ng cã chu kú ®éng dôc, tiªm 400-500 IU Folligon lóc rót dông cô ®Æt ©m ®¹o. 176