Nghiên cứu khoa học sư phạm ứng dụng: Sơ đồ hóa kiến thức một số phần chương sinh sản lớp 11 nhằm nâng cao kết quả học tập

Chia sẻ: Tran Duc Duc | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:22

Thêm vào BST

Báo xấu

127
lượt xem 11
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nghiên cứu khoa học sư phạm ứng dụng: Sơ đồ hóa kiến thức một số phần chương sinh sản lớp 11 nhằm nâng cao kết quả học tập được nghiên cứu với mục đích tìm hiểu xem việc dùng phương pháp “Xây dựng hệ thống hóa kiến thức bằng sơ đồ” có nâng cao kết quả học tập chương sinh sản trong chương trình sinh học lớp 11 hay không? Để nắm vững hơn nội dung chi tiết mời các bạn cùng tham khảo tài liệu.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Nghiên cứu khoa học sư phạm ứng dụng: Sơ đồ hóa kiến thức một số phần chương sinh sản lớp 11 nhằm nâng cao kết quả học tập

MỤC LỤC Tóm tắt................................................................................................................2 Giới thiệu............................................................................................................3 1. Hiện trạng.......................................................................................................3 2. Giải pháp thay thế..........................................................................................3 3. Vấn đề nghiên cứu và giả thiết nghiên cứu..................................................4 Phương pháp.......................................................................................................4 ́ ương nghiên c 1. Đôi t ̀ ứu.....................................................................................4 2. Thiêt kê nghiên c ́ ́ ưú .........................................................................................4 3. Quy trinh nghiên c ̀ ứu......................................................................................5 4. Đo lường va th ̀ ư thâp d ̣ ữ liêu ̣ .........................................................................5 Phân tich d́ ữ liêu ̣ ..................................................................................................6 ̣ Ban luân kêt qua ̀ ́ .̉ .................................................................................................7 Kết luận và khuyến nghị....................................................................................7 Tài liệu tham khảo..............................................................................................7 ̣ ̣ .................................................................................................................8 Phu luc ̣ ̣ ..........................................................................................................8 1. Phu luc 1 ̣ ̣ ..........................................................................................................13 2. Phu luc 2 ̣ ̣ ..........................................................................................................17 3. Phu luc 3 1
TÓM TẮT ĐỀ TÀI Thế kỉ XXI là thế kỉ của khoa học công nghệ, trong đó công nghệ sinh học đã phát triển mạnh mẽ và ảnh hưởng không ít đến đời sống của con người. Để đáp ứng được yêu cầu đổi mới trước sự phát triển của khoa học công nghệ các nước trên thế giới. Từ nhiều năm qua, ngành giáo dục nước ta đã không ít đổi mới, nhằm tạo ra một bước nhảy vọt về giáo dục đào tạo. Đó là chủ trương đổi mới toàn diện nền giáo dục của nước nhà, từ nội dung tài liệu cho đến phương pháp dạy học; từ tổ chức dạy học đến kiểm tra, đánh giá, thi cử …trong đó đổi mới phương pháp dạy học (PPDH) là có ý nghĩa vô cùng to lớn. Bởi vì PPDH không những có ý nghĩa trực tiếp, tiếp thu kiến thức mà còn khơi dậy, rèn luyện, bồi dưỡng được kĩ năng tự học, tự tiếp cận kiến thức và vận dụng kiến thức một cách linh hoạt, sáng tạo trong cuộc sống lao động sau này. Đổi mới PPDH đó là việc lựa chọn, cải tiến các PPDH truyền thống sử dụng các phương pháp mới, tích cực hơn. Nhưng dù sử dụng phương pháp mới nào đi nữa đều có bản chất chung là tạo điều kiện tối đa cho học sinh hoạt động, trong đó chủ yếu là hoạt động nhận thức được gọi chung là PPDH tích cực. Trong PPDH tích cực vai trò, vị trí thầy trò có nhiều thay đổi. Trò từ chỗ bị động nhận thức, tiếp thu kiến thức trở thành người chủ động, tích cực nhận thức để tìm ra kiến thức. Thầy từ chỗ chủ động truyền đạt kiến thức sang vị trí cố vấn, hướng dẫn, trợ giúp học sinh tìm kiếm kiến thức. Việc đổi mới PPDH trong các trường THPT hiện nay cũng được tập huấn rất nhiều đợt với chủ trương của Bộ, Sở giáo dục. Tuy nhiên, việc sử dụng PPDH tích cực con nhiều hạn chế ở các trường vì nhiều lí do như là cơ sở vật chất phục vụ cho các phương pháp tích cực còn hạn chế, học sinh chưa được tiếp cận các phương pháp tích cực từ các cấp học dưới cho nên còn rất bỡ ngỡ khi sử dụng các phương pháp này. cho nên việc sử dụng phương pháp tích cực nhằm tích cực hoạt động học tập của học sinh còn gặp nhiều khó khăn. Nghiên cứu được tiến hành trên hai lớp tương đương: Lớp 11A4 và lớp 11A6 trường THPT Trần Phú. Lớp 11A4 là lớp thực nghiệm và lớp 11A6 là lớp đối chứng. Lớp thực nghiệm được sử dụng phương pháp “Xây dựng hê thông hoa ̣ ́ ́ kiên th ́ ưc băng s ́ ̀ ơ đô”. ̀ Kết quả cho thấy lớp thực nghiệm có kết quả học tập cao hơn lớp đối chứng. Điểm bài kiểm tra hoc ky c ̣ ̀ ủa lớp thực nghiệm có giá trị trung bình là 7.1; điểm bài kiểm tra của lớp đối chứng có giá trị trung bình là 6.3. Kết quả kiểm chứng ttest đôi v ́ ơi gia thuyêt co đinh h ́ ̉ ́ ́ ̣ ướng biên không đêu sau th ́ ̀ ực ̣ nghiêm p = 0.00028
́ “Xây dựng hê thông hoa kiên th phương phap ̣ ́ ́ ́ ức băng s ̀ ơ đô” ̀ thì học sinh sẽ có kết quả học tập tốt hơn. GIỚI THIỆU 1. Hiên trang ̣ ̣ Trong các PPDH tích cực, thì phương pháp: Đàm thoại phát hiện, trực quan tìm tòi đã được sử dụng nhiều nhất ngoài ra còn sử dụng phiếu học tập, hợp tác nhóm nhỏ …Với nhiều cách thức tổ chức dạy học khác nhau nhằm phát huy tính tích cực hoạt động của học sinh. Trước tình hình đổi mới chương trình, đổi mới phương pháp dạy học ở trường THPT viêc s ̣ ử dung pḥ ương phap “Xây d ́ ựng hê thông hoa kiên th ̣ ́ ́ ́ ức băng s ̀ ơ đô”. Đây cũng là ph ̀ ương pháp tích cực học tập của học sinh, từ các sơ đồ học sinh có thể rút ra được các khái niệm, nguyên nhân, cơ chế, kết quả … của các quá trình trong sinh học. Trong khuôn khổ bộ môn sinh học lơp 11 c ́ ơ ban ̉ ở chương Sinh san̉ việc hê thông hoa cac kiên th ̣ ́ ́ ́ ức thanh cac s ̀ ́ ơ đô qu ̀ ả thật là rất thuận lợi, đặc biệt là đối với những học sinh có trí tưởng tượng, kha năng t ̉ ư duy logic không được phong phú. Ở trường phổ thông hiện nay, giáo viên cũng đã vận nhiêu ph ̀ ương ́ ̣ phap day hoc m ̣ ơi nh ́ ưng viêc s ̣ ơ đô hoa cac kiên th ̀ ́ ́ ́ ức chinh cua cac phân quan trong ́ ̉ ́ ̀ ̣ thanh cac s ̀ ́ ơ đô ch ̀ ưa nhiều, cần có những nghiên cứu tiếp tục bổ sung góp phần nâng cao hơn nữa chất lượng dạy hoc. Xuất phát từ những điều trên nên tôi nghiên cứu đề tai “ ̀ SƠ ĐÔ HOA KIÊǸ ́ ́ THƯC MÔT SÔ PHÂN CH ́ ̣ ́ ̀ ƯƠNG SINH SAN L ̉ ƠP 11 NHĂM NÂNG CAO ́ ̀ KÊT QUA HOC TÂP” ́ ̉ ̣ ̣ Qua thực tê giang day va vi ́ ̉ ̣ ̀ ệc thăm lớp, dự giờ trước khi tác động, chúng tôi nhận thấy học sinh rất lúng túng khi tiêp thu bai hoc va ôn tâp khi kiêm tra cuôi ky. ́ ̀ ̣ ̀ ̣ ̉ ́ ̀ Để khắc phục những thực trạng trên, tôi sử dụng phương pháp dạy học xây dựng thanh cac s ̀ ́ ơ đô t ̀ ư duy nhằm nâng cao kết quả học tập cho học sinh lớp 11 của trường THPT Trân Phu. ̀ ́ 2. Giải pháp thay thế Sinh học là môn khoa học thực nghiệm nhưng không kém tính trừu tượng, khái quát cao. Do vậy có thể sử dụng nhiều dạng sơ đồ tư duy dạng kênh hình, kênh chữ rất có ưu thế trong việc dạy học sinh học, đặt biệt là chương sinh sản lớp 11. Qua việc sử dụng sơ đồ tư duy trong dạy học có thể giúp giáo viên: + Nắm bắt nhanh thông tin liên hệ ngược để điều chỉnh hoạt động dạy. 3
+ Điều chỉnh tối ưu quá trình tư duy của học sinh. + Tiết kiệm thời gian cung cấp thông tin trên lớp và có thể tổ chức cho học sinh chuyển hóa các hình thức diễn đạt nội dung sách giáo khoa. Sử dung s ̣ ơ đô hoa kiên th ̀ ́ ́ ưć giúp học sinh rèn luyện kĩ năng đọc sách giáo khoa, phát triển năng lực nhận thức và năng lực hành động cho học sinh khi xây dựng sơ đồ theo yêu cầu của giáo viên. Rèn luyện học sinh phương pháp tư duy khái quát, có khả năng chuyển tải thông tin cao. Giúp học sinh vừa chiếm lĩnh tri thức vừa nắm được phương pháp chiếm lĩnh tri thức đó, góp phần phát triển năng lực tự học. 3. Vân đê nghiên c ́ ̀ ưu, gia thuyêt nghiên c ́ ̉ ́ ứu 3.1. Vấn đề nghiên cứu Việc dùng phương pháp “Xây dựng hê thông hoa kiên th ̣ ́ ́ ́ ức băng s ̀ ơ đô” có ̀ nâng cao kết quả học tập chương sinh san trong ch ̉ ương trinh sinh hoc l ̀ ̣ ơp 11 hay ́ không ? 3.2. Giả thiết nghiên cứu Việc dùng phương pháp “Xây dựng hê thông hoa kiên th ̣ ́ ́ ́ ức băng s ̀ ơ đô” se ̀ ̃ nâng cao kết quả học tập chương sinh san trong ch ̉ ương trinh sinh hoc l ̀ ̣ ơp 11 ́ trường THPT Trần Phú. PHƯƠNG PHAP ́ 1. Đôi t ́ ượng nghiên cưu ́ Tôi lựa chọn 2 lơp 11 ban c ́ ơ ban cua tr ̉ ̉ ương THPT Tr ̀ ần Phú vì có những điều kiện thuận lợi cho việc nghiên cứu ứng dụng. * Giáo viên: Hai thầy giáo dạy hai lớp 11 cơ ban có lòng nhi ̉ ệt tình và trách nhiệm cao trong công tác giảng dạy và giáo dục học sinh. ̣ 1. Thây Pham Thanh Binh – Giáo viên d ̀ ̀ ạy lớp 11A4 (lớp thực nghiệm) 2. Thây Vo Hung V ̀ ̃ ̀ ương – Giáo viên dạy lớp 11A6 (lớp đối chứng) * Học sinh: Hai lớp được chọn tham gia nghiên cứu có nhiều điểm tương đồng với nhau. Cụ thể: Về sĩ số: Hai lơp co si sô gân t ́ ́ ̃ ́ ̀ ương đương nhau, lơp 11A4 co 43 hoc sinh, ́ ́ ̣ lơp 11A6 co 41 h ́ ́ ọc sinh. Về chương trình học: Hai lớp là hai lớp cùng học chương trình cơ ban.̉ Về ý thức học tập: Tất cả các học sinh ở hai lớp này đều tích cực, chủ động. 4
Về thành tích học tập của năm học trước: Hai lớp tương đương nhau về điểm số ở các môn học. 2. Thiết kế nghiên cưu ́ Chọn hai lớp nguyên vẹn: Lớp 11A4 là lớp thực nghiệm, lớp 11A6 là lớp đối chứng. Chúng tôi dùng bài kiểm tra 1 tiết giưa hoc ky II làm bài ki ̃ ̣ ̀ ểm tra trước tác động. Kết quả kiểm tra cho thấy điểm trung bình của hai lớp có sự khác nhau không nhiêu, do đó chúng tôi dùng phép ki ̀ ểm chứng ttest để kiểm chứng sự chênh lệch giữa điểm số trung bình của hai lớp trước khi tác động. Kết quả: Bảng 1. Kiểm chứng để xác định các nhóm tương đương. Thực nghiệm Đối chứng Điểm trung bình 5.42 5.85 p 0.05411 P = 0.05411 > 0.05 từ đó kết luận sự chênh lệch điểm số trung bình của hai lớp thực nghiệm và đối chứng là không có ý nghĩa, hai lớp được coi là tương đương. Kiểm tra trước và sau tác động của hai lơp t ́ ương đương được mô tả trong bảng Bảng 2. Thiết kế nghiên cứu: Nhóm Kiểm tra trước Tác động Kiểm tra sau TĐ TĐ Thực nghiệm O1 Dạy băng viêc thiêt lâp ̀ ̣ ́ ̣ O3 ́ ơ đô ̀ cac s Đối chứng O2 Dạy không thiêt lâp cac ́ ̣ ́ O4 sơ đô ̀ Bảng 3. Kiểm chứng để xác định các nhóm tương đương. Thực nghiệm Đối chứng Điểm trung bình 7.1 6.3 p 0.00029 Ở thiết kế này tôi đã sử dụng phép kiểm chứng ttest độc lập đôi v ́ ơi gia ́ ̉ ́ ́ ̣ thuyêt co đinh h ướng biên không đêu đ ́ ̀ ược P = 0.00029
Thầy Vo Hung V ̃ ̀ ương dạy lớp đối chứng: Thiết kế bài giảng thuần túy. * Tiến hành dạy thực nghiệm: Thời gian tiến hành thực nghiệm vẫn tuân theo kế hoạch dạy học của nhà trường và theo thời khóa biểu để đảm bảo tính khách quan. 4. Đo lường va thu thâp d ̀ ̣ ư liêu ̃ ̣ Bài kiểm tra trước tác động là bài kiểm tra 1 tiết sau khi học sinh học xong chương III: “Sinh Trưởng va Phat triên” t ̀ ́ ̉ ổ đa th ̃ ống nhất nội dung ra đê.̀ Bài kiểm tra sau tác động là bài kiểm tra sau khi học xong chương VI “Sinh ̉ ̉ ̃ ́ ̣ ̣ ̉ ́ ̀ ̉ ̣ san” tô đa thông nhât nôi dung ôn tâp đê tiên hanh kiêm tra hoc ky II chung cho toan ̀ ̀ khôi do nha tr ́ ̀ ương tô ch ̀ ̉ ức hinh th ̀ ưc thi tâp trung lâp danh sach phong thi theo th ́ ̣ ̣ ́ ư ́ tự sô bao danh (A,B,C …) môi phong thi co 24 em hoc sinh va co 2 giam thi coi thi. ́ ́ ̃ ̀ ́ ̣ ̀ ́ ́ ̣ ́ ̉ ́ ̣ Bai thi co 30 câu hoi trăc nghiêm v ̀ ới thời gian lam bai la 45 phut. ̀ ̀ ̀ ́ Sau đó tiến hành chấm bài theo đáp án. PHÂN TÍCH DỮ LIỆU Bảng 4. So sánh điểm trung bình bài kiểm tra sau tác động Thực nghiệm Đối chứng Điểm trung bình 7.1 6.3 Độ lệch chuẩn 1.22 0.86 Giá trị p của ttest 0.00029 ̣ ́ ̣ Chênh lêch gia tri trung 0.96 8 binh chuân ̀ ̉ ̉ Theo bang so sanh trên đã ch ́ ứng minh được rằng kết quả hai lớp trước tác 7 động là tương đương. Sau tác động, kiểm chứng chênh lệch điểm trung bình bằng ttest cho kết quả p = 0,00029 cho thấy sự chênh lệch giữa điểm trung bình lớp 6 thực nghiệm và lớp đối chứng là rất có ý nghĩa, tức là chênh lệch kết quả điểm trung bình l 5 ớp thực nghiệm cao hơn điểm trung bình lớp đối chứng là không ngẫu nhiên mà do kết quả của tác động. Hơn nữa điều này cho thấy m Lớ ức đpộthự ảnh h cưởng của 4viêc̣ day ̣ băng ̀ phương pháp “Xây dựng băng ̀ cać sơ đô” ̀nghiệ đôí vớim lớp thực nghiệm là co xay ra. ́ ̉ 3 Chênh lêch gia tri trung binh chuân: SMD = 7.1 – 6.3 / 0,9 = 0,96 so sanh v ̣ ́ ̣ ̀ ̉ Lớp đối ́chứ ng ởi ̉ bang tiêu chí c ủa Cohen thi m̀ ưc anh h ́ ̉ ưởng sau tac đông la l ́ ̣ ̀ ớn. 2 Giả thuyết của đề tài dùng phương pháp “Xây dựng hê thông hoa kiên th ̣ ́ ́ ́ ức ̀ ơ đô” se nâng cao k băng s ̀ ̃ ết quả học tập chương sinh san trong ch ̉ ương trinh sinh ̀ 1 hoc ḷ ơp 11 tr ́ ường THPT Trần Phú đã được kiểm chứng. 0 6 trước tác động Sau tác động
̉ ̉ Biêu đô so sanh điêm trung binh tr ̀ ́ ́ ̀ ước ca sau tac đông ̀ ́ ̣ BÀN LUẬN KÊT QUÁ ̉ Kết quả bài kiểm tra sau tác động của lớp thực nghiệm co gia tri trung binh ́ ́ ̣ ̀ là 7.1; kết quả bài kiểm tra tương ứng của lớp đối chứng là 6.3. Độ chênh lệch điểm số của hai lớp là 0.8. Điều đó cho thấy điểm trung bình của hai lớp đã có sự khác biệt rõ rệt, lớp được tác động có điểm trung bình cao hơn lớp đối chứng. Phép kiểm chứng ttest điểm trung bình sau tác động của hai lớp là p = 0,00029
Đối với giáo viên: Không ngừng tự học, tự bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ, luôn trau dồi kiến thức và phương pháp sư phạm. Đặc biệt, biết khai thác thông tin trên mạng internet, có kĩ năng sử dụng thành thạo các trang thiết bị dạy học hiện đại và các phần mềm hô tro day va hoc. ̃ ̣ ̣ ̀ ̣ Đối với các cấp lãnh đạo: Cần quan tâm về cơ sở vật chất và đội ngũ giáo viên. Cụ thể cần trang bị đầy đủ phòng học, đủ các trang thiết bị, giảm số lượng học sinh trên mỗi lớp. Biên chế đủ giáo viên trên từng bộ môn để tăng tiết học tự chọn ở mổi lớp. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Sinh học 11 (cơ bản) Nguyễn Tấn Đạt (chủ biên) – NXB GD – 2007 2. Sinh học 11 (Nâng cao) – Vũ Văn Vụ (chủ biên) – NXB GD – 2007 3. Lý thuyết và bài tập sinh học 11 Trịnh Nguyên Giao – NXB GD – 2007 ́ 4. Bài tập tuyển 10 – 11 – 12 tập 1 Đỗ Mạnh Hựng – NXB GD – 2006 5. Bài tập tuyển 10 – 11 – 12 tập 2 Đỗ Mạnh Hựng – NXB GD – 2006 6. Mạng internet: http://violet.vn ; http://thuvientailieu.bachkim.com PHỤ LỤC Phụ lục 1: TƯ CAC KIÊN TH ̀ ́ ́ ̣ Thu phâ ̉ ́n ỨC CHINH CUA CAC BAI ĐA Đ ́ ̀ ̃ ƯỢC XÂY DỰNG THANH CAC S ̀ Sinh s ản ́ Ơ ĐÔ HOA TRONG QUA TRINH DAY VA HOC ̀ ́ ́ ̀ ̣ ̀ ̣ hữu tính NHƯ SAU: Bai 41: Sinh s ̀ ản vô tinh ́ ở thực vật Sơ đồ 1:Các hình thức sinh sản ở thực vật Thụ tinh Sinh s ả n ở SS SD thực vật tự nhiên Sinh sản sinh dưỡng SS SD Sinh sản nhân tạo vô tính Nuôi cấy mô 8 Sinh sản bằng bào tử
Sơ đồ 2: Sinh sản bằng bào tử ở dương xỉ ổ bào tử (2n) túi bào tử (2n) cây dương xỉ trưởng thành (2n) gp bào tử (n) tt (n) np giai đoạn hợp tử nguyên tản (n) ss vô tính trứng (n Sơ đồ 3: Sinh sản sinh dưỡng ở thực vật. SS SD Bằng củ: ví dụ: khoai lang tự nhiên Bằng lá: ví dụ: lá thuốc bỏng Bằng thân: ví dụ: khoai tây, hành, Sinh sản sinh dưỡng (SS SD) Giâm: mía, sắn, dâu tằm ... SS SD nhân tạo Ghép: ghép áp, ghép mắt, ... Chiết: xoài, hồng xiêm, ... Nuôi cấy mô Cơ sở khoa học: tính toàn năng Quy trình cấy mô: Sơ đồ 4: Quy trình nuôi cấy mô ở thực vât. tách mô nuôi cấy mô trong môi trường dinh dưỡng tạo chồi trong môi trường Chọn cây giống tốt dinh dưỡng nhân tạo có chất kích thích sinh trưởng (Cây giống tốt) ra ngôi cây con Bai 42: Sinh s ̀ ản hữu tính ở thực vật: 9
Sơ đồ 5: Chu trình phát triển từ hạt đến hạt của thực vật có hoa. hạt hạt nảy mầm cây con hạt phấn phôi hợp tử thu tinh cây tr ̣ ưởng thành noãn Sơ đô 6: S̀ ự hinh thanh hat phân: ̀ ̀ ̣ ́ Sơ đồ 6: Sự hình thành hạt phấn n Np * * n 2 * n n * * n * * Nhân sinh * dương ̃ Nhân sinh san ̉ Sơ đồ 7: Sự hình thành túi phôi n Tế bào mẹ (đại bào tử) Thoái hóa n 2 GP n n NP 3 lần n * * Sơ đồ 8: Quá trình thụ tinh kép Giao tử đực 1 (n) + Noãn cầu (n) Hợp tử Phôi (2n) Giao tử đực 2 (n) + Nhân phụ (2n) Phôi nhũ (3n) ̉ Bang So sánh sinh sản vô tính và sinh sản hữu tính STT Tiêu chí so sánh Sinh sản vô tính Sinh sản hữu tính 1 Sự tham gia các yếu tố đực, cái 2 Sự tổ hợp vật chất di truyền 10
3 Điều kiện. 4 Bộ gen thế hệ con 5 Tốc độ sinh sản 6 Đánh giá sự đa dạng thích nghi và tiến hóa. Bai 44: Sinh s ̀ ản vô tính ở động vật Bang so sanh cac hinh th ̉ ́ ́ ̀ ưc sinh san vo tinh ́ ̉ ́ ở đông vât ̣ ̣ giống nhau Phân đôi Mọc chồi Phân mảnh Trinh sản Khác nhau Bai 45: Sinh s ̀ ản hữu tính ở động vật: Sơ đồ 09: Sinh sản hữu tính ở động vật bậc thấp 1. Bọt biển: tinh trùng tế bào thành cơ thể t ự th ụ tinh h ợp t ử c ơ th ể mới trứng 2. Giun dẹp: cơ quan sinh sản đực tinh trùng tự thụ tinh hợp tử c ơ th ể mới cơ quan sinh sản cái trứng 3. Giun đất: cơ quan sinh sản đực tinh trùng thụ tinh cơ quan sinh sản cái trứng chéo hợp tử cơ thể mới tr ứng được thụ tinh ấu trùng ong chúa hoặc ong thợ 11
4. Ong trứng không thụ tinh trinh sản ong đực Sơ đồ 10: Sơ đồ tiến hóa của quá trình sinh sản ở động vật Cơ quan Chưa có cơ Có cơ quan sinh sản Các cơ quan sinh sinh sản quan sinh sản riêng biệ t nh ư ng n ằm sản đực, cái nằm riêng biệt trên m ộ t c ơ th ể trên hai cơ thể hình thức riêng biệt tự thụ tinh thụ tinh chéo thụ tinh thụ tinh ngoài thụ tinh trong Phân biệt thụ tinh ngoài và thụ tinh trong stt tiêu chí so sánh thụ tinh ngoài thụ tinh trong 1 vị trí thụ tinh 2 cơ quan sinh dục phụ 3 mối quan hệ với môi trường 4 sự tham gia con đực, cái 5 đánh giá hiệu quả 6 mức độ tiến hóa Sơ đồ 11: Sự sinh sản hữu tính ở gà gà mái noãn bào trứng (n) thụ tinh hợp tử gà con (2n) gà trống tinh bào tinh trùng (n) 12
Bai 46, 47: C ̀ ơ chê điêu hoa sinh san – Điêu Khiên sinh san ́ ̀ ̀ ̉ ̀ ̉ ̉ ở đông vât va ̣ ̣ ̀ sinh đe co kê hoach ̉ ́ ́ ̣ ở ngươì Sơ đồ 12: Cơ chế điều hòa sinh tinh Vùng dưới () đồi GnRH Tuyến yên Thùy trước () () tuyến yên FSH LH Inhibin + Các ống + Các tế Testosteron sinh tinh Tinh hoàn bào kẽ Testosteron Sơ đồ 13: Cơ chế điều hòa tạo trứng Vùng dưới đồi GnRH Tuyến yên Thùy trước tuyến yên FSH LH Buồng trứng Noãn bào Thể vàng 13
Ơstrôgen Prôgesteron Phụ lục 2 Trường THPT Trần Phú ĐỀ THI HỌC KÌ II LỚP 11 (20092010) Tổ Sinh Thể Dục Môn: Sinh học I. Phần chung: (24 câu) CÂU 1: Cơ chế hiện tượng cụp lá ở cây trinh nữ khi bị kích thích là do: A. Tác động có hướng của ánh sáng B. Hocmon kích thích sinh trưởng tác động không đều ở các phía của lá C. Hocmon ức chế sinh trưởng tác động không đều ở các phía của lá D. Sự thay đổi áp suất trương nước các thể gối ở gốc các cuống lá CÂU 2: Vận động quấn vòng ở thực vật có sự tham gia của: A. Gibêrelin B. Auxin C. Xitôkinin D. Êtilen CÂU 3: Bộ phận phân tích và tổng hợp thông tin ở động vật là: A. Thân nơron hoặc mô thần kinh trung ương B. Cơ hoặc tuyến C. Thụ quan (cơ quan thụ cảm) như da, mắt, râu,... D. Dây thần kinh CÂU 4: Đối với đời sống động vật, hệ thần kinh có vai trò nổi bật là: A. Giúp động vật thích nghi linh hoạt và chủ động với môi trường B. Chuyên đảm nhận chức năng cảm ứng của cơ thể C. Điều khiển mọi hoạt động của con vật D. Hơn hẳn thực vật có tính thụ động và không có cơ quan chuyên trách CÂU 5: Mỗi cung phản xạ có các thành phần chủ yếu và đường đi của xung thần kinh là: A. Trung ương đường cảm giác đường vận động cơ quan trả lời thụ quan B. Thụ quan đường cảm giác trung ương đường vận động cơ quan trả lời C. Đường cảm giác trung ương đường vận động cơ quan trả lời thụ quan D. Cơ quan trả lời thụ quan đường cảm giác trung ương đường vận động CÂU 6: Bơm NaK là gì? A. Là các lỗ nhỏ ở màng tế bào giúp các ion dương qua lại dễ dàng, duy trì sự cân bằng nồng độ Na+ & K+ ở hai bên màng tế bào B. Là 1 bào quan cực nhỏ ở trong màng tế bào, như máy bơm vừa đẩy vừa 14
hút để điều hoà các ion Na+ và K+ trong và ngoài màng tế bào C. Là phức chất cấu tạo chủ yếu từ protein, ở màng tế bào, làm nhiệm vụ vận chuyển Na+ và K+ để duy trì điện thế nghỉ có tiêu dùng ATP D. Là chất có bản chất protein ở màng tế bào, gồm 2 loại khác nhau để vận chuyển Na+ & K+, không cần ATP CÂU 7: Hiện tượng nào sau đây không phải là ví dụ cho phản xạ có điều kiện? A. Trâu đang đi nghe tiếng người kêu "họ" là đứng lại B. Dạy chó biết đếm bằng cách sủa C. Thấy người đến đổ thức ăn vào máng là lợn chạy ra D. Nóng làm người toát mồ hôi CÂU 8: Điện sinh học là gì? A. Điện của tế bào hay mô sống lúc nghỉ ngơi B. Điện của tế bào hay mô sống lúc bị kích thích hay nhiễm điện C. Điện của tế bào hay mô sống lúc bị kích thích hay nghỉ ngơi D. Điện của nơron hay mô thần kinh phát ra lúc bị kích thích CÂU 9: Trong cơ thể thực vật, GA thường tạo ra chủ yếu ở: A. Lá đã già B. Lá non, rễ C. Mô phân sinnh rễ hay lục lạp D. Mô phân sinh đỉnh CÂU 10: Xuân hoá là gì? A. Quan hệ giữa sự phát triển của TV với mùa xuân B. Sự ra hoa phụ thuộc vào mùa xuân C. Quá trình trẻ hoá của cây đã già D. Sự lệ thuộc của ra hoa ở cây chỉ sau khi trải qua nhiệt độ thấp CÂU 11: Nếu cắt bỏ chóp rễ của một cây thì: A. Cây đó vẫn cao lên nhờ mô phân sinh lóng, nhưng chậm hơn B. Phần rễ còn lại không đâm sâu vào đất được nữa C. Cây đó không mọc ra được cành hoặc lá bên vì rễ không phát triển D. Phần rễ bị cắt của cây đó không đâm ngang ra được nữa CÂU 12: Testosterol không có vai trò nào sau đây: A. Làm xuất hiện tính trạng sinh dục thứ sinh B. Tăng đồng hoá protein làm cơ thể lớn nhanh C. Kích thích nang trứng phát triển và rụng trứng D. Làm xương tăng trưởng chiều dài CÂU 13 : Vai trò của RnGH: A. Kích thích tuyến yên tiết FSH và LH B. Kích thích thể vàng tiết Ostrogen và Progesteron C. Kích thích nang trứng phát triển và tiết Ostrogen 15
D. Làm niên mạc tử cung phát triển dày lên sẵn sàng đón hợp tử làm tổ CÂU 14: Trong thức ăn hàng ngày của gia súc, nếu thiếu prôtein so với yêu cầu thì: A. Chập tối nhìn không rõ, mắt khô, vết thương lâu lành B. Xương chậm hoặc không phát triển nên chậm lớn hoặc còi cọc C. Giảm tái tạo hồng cầu ở tuỷ xương, gây thiếu máu, giảm sinh trưởng D. Cơ thể gầy yếu, chậm lớn, dễ mắc bệnh, cơ thể kém phát triển CÂU 15: Ostrogen của buồng trứng không có vai trò nào sau đây? A. Ức chế sự co bóp của dạ con B. Phát triển niêm mạc tử cung, núm vú, ống tuyến vú C. Làm xuất hiện các đặc tính sinh dục thứ sinh D. Tăng đồng hoá protein, phát triển xương dài ra CÂU 16: Nếu người mẹ khi mang thai mà nghiện thuốc lá thí đứa con sinh ra thường: A. Tăng cân nhưng hay ốm đau B. Khoẻ mạnh nhưng có thể bị dị tật C. Giảm cân (0,20,5) kg so vơi người bình thường, trí não có thể bị ảnh hưởng D. Hay mắc các dị tật bẩm sinh, sức khoẻ kém CÂU 17: Một củ khoai tây trong đât s ́ ẽ nảy mầm và phát triển thành cây khoai tây mới. Đây là hình thức sinh sản sinh dưỡng bằng cơ quan nào? A. Lá B. Thân cu ̉ C. Củ D. Rễ CÂU 18: Theo quan niệm của thực vật học thì hạt thóc và hạt ngô là gì? A. Thóc là quả còn ngô là hạt trên bắp ngô là quả B. Đều là hạt không có quả bao ngoài C. Đều là quả không có hạt bên trong D. Đều là quả chứa nội nhũ và phôi CÂU 19: Quá trình hình thành giao tử cái ở cây có hoa diễn ra theo trình tự là: A. TB sinh đại bào tử đại bào tử trứng và nhân cực túi phôi B. TB sinh đại bào tử đại bào tử túi phôi trứng và nhân cực noãn C. Noãn TB sinh đại bào tử đại bào tử túi phôi trứng và nhân cực D. TB sinh đại bào tử đại bào tử trứng và nhân cực túi phôi noãn CÂU 20: Ở ong, kết quả của hình thức trinh sình là trường hợp của: A. Ong thợ mang n NST B. Ong đực mang n NST C. Ong chúa mang 2n NST D. Ong đực mang 2n NST CÂU 21. Bộ phận nào của hoa biến đổi thành quả? A. Bầu của nhuỵ B. Nhuỵ của hoa ́ ả các bộ phận của hoa C. Tât c D. Phôi và nội nhũ được hình thành sau khi thụ tinh 16
CÂU 22: Sự thụ tinh kép diễn ra ở đâu? A. Hạt phấn B. TB sinh dưỡng C. TB sinh dục D. Túi phôi CÂU 23: Thanh nữ dưới 1920 tuổi không nên dùng thuốc tránh thai vì: A. Trẻ quá thuốc có tác dụng như testosteron gây biến đổi giới tính B. Trẻ quá sẽ gây tác dụng ngược lại (nghĩa là dễ thụ thai hơn) C. Các thuốc này tăng cường tiết FSH và LH sau khi dùng D. Dùng nhiều có thể dẫn đến vô sinh CÂU 24: Thuộc tính được coi như ưu điểm sinh sản vô tính ở động vật là: A. Thế hệ sau như nhau về mặt di truyền. B. Động vật đơn độc vẫn duy trì được nòi giống C. Phát sinh số lượng cá thể rất lớn trong thời gian rất ngắn D. Dễ phát triển nòi giống rất nhanh nhưng cũng dễ tuyệt diệt II. Phần riêng: (6 câu) 1.Cơ bản: CÂU 25: Cơ chế của tính hướng sáng ở thực vật là do hocmon nào? A. Auxin B. Gibêrelin C. Êtilen D. Xitôkinin CÂU 26: Cây không có khả năng bắt mồi là: A. Cỏ ba lá B. Cây nắp ấm C. Cây gọng vó D. Cây bắt ruồi CÂU 27: Khi phôi thực vật đã thành cây non, các TB được phân hoá ngày càng nhiều và không sinh sản được nữa nên sự sinh trưởng của thực vật chỉ nhờ vào phân bào của: A. TB phôi B. Mô phân sinh C. TB phân sinh D. Các loại chồi hoặc mầm CÂU 28: Quá trình sinh trưởng sơ cấp gồm: A. Cây phát triển về đường kính là chính, xuất hiện libe gỗ thứ cấp và bần B. Sự phát triển của rễ, thân về chiều dài là chính, không có libe và gỗ sơ cấp C. Sự phát triển của rễ, thân về chiều dài là chính, có thể có libe và gỗ sơ cấp D. Cây phát triển về cả hai chiều xuất hiện libe, gỗ thứ cấp và bần CÂU 29: Nói chung, loại sâu bọ biến thái không hoàn toàn gây hại cho mùa màng nhiều hơn hay ít hơn loại biến thái hoàn toàn? A. Loại biến thái nào gây hại nhiều hơn là tuỳ loài. B. Loại biến thái không hoàn toàn gây hại ít hơn. C. Cả hai loại gây hại như nhau hoặc xấp xỉ nhau. D. Loại biến thái không hoàn toàn gây hại nhiều hơn. 17
CÂU 30: Ở người, nếu ưu tăng tuyến yên vào tuổi trưởng thành sẽ mắc bệnh gì? A. Bệnh khổng lồ. B. Bệnh phù thủng. C. Bệnh triển đầu (to đầu xương chi). D. Bệnh thần kinh phân liệt. 2. Nâng cao: CÂU 31: Chó con mới biết đi hay tha thẩn khắp nơi trong nhà, ngửi hít đủ thứ. Sau một thời gian nó không lặp lại hành vi này nữa. Đây là biểu hiện của kiểu học tập nào? A. Học ngầm B. In vết C. Điều kiện hoá Skinnơ D. Điều kiện hoá kiểu Paplôp CÂU 32: Hiện tượng nào sau đây không thể coi như 1 tập tính? A. Cọp thường đánh dấu lãnh thổ của mình bằng nước tiểu B. Cuối mùa thu, gấu ăn no tìm nơi hang hốc chuẩn bị ngủ đông C. Mùa xuân đến chim én trở về phương Bắc D. Kim châm vào đùi 1 con ếch làm nó co chân lại CÂU 33: Quá trình hình thành hạt diễn ra như thế nào? A. Hợp tử phát triển thành quả, quả phân chia thành các hạt B. Noãn đã thụ tinh chứa hộ tử và TB tam bội phát triển thành hạt C. Hợp tử phát triển thành lá mầm và nội nhũ bao quanh tạo thành hạt D. Noãn đã thụ tinh phát triển thành quả, TB tam bội phát triển thành hạt CÂU 34: Hoa đực xuất hiện nhiều ở cây trồng khi hội đủ các điều kiện nào? A. Ngày ngắn, ánh sáng xanh, nhiệt độ thấp, hàm lượng CO2 cao, độ ẩm cao, nhiều Nitơ B. Ngày dài, ánh sáng đỏ, nhiệt độ cao, hàm lượng CO2 thấp, nhiều Nitơ C. Ngày dài, ánh sáng đỏ, nhiệt độ cao, hàm lượng CO2 thấp, nhiều Kali D. Ngày ngắn, ánh sáng đỏ, nhiệt độ cao, hàm lượng CO2 thấp, nhiều Nitơ CÂU 35: Nếu người mẹ khi mang thai mà nghiện thuốc lá thí đứa con sinh ra thường: A. Giảm cân (0,20,5)kg so vơi người bình thường, trí não có thể bị ảnh hưởng B. Khoẻ mạnh nhưng có thể bị dị tật C. Tăng cân nhưng hay ốm đâu D. Hay mắc các dị tật bẩm sinh, sức khoẻ kém CÂU 36: Nuôi lợn thịt ở giai đoạn cai sữa, nếu tăng hàm lượng axitamin lizin trong khẩu phần ăn hàng ngày từ 0,450,85% thì mức tăng trọng tăng lên gấp 3 lần. Hiện tượng này là do: 18
A. Ảnh hưởng của thức ăn B. Ảnh hưởng của ánh sáng C. Ảnh hưởng của nhiệt độ môi trường D. Ảnh hưởng của độ ẩm môi trường ĐAP AN: ́ ́ Câu ĐA Câu ĐA Câu ĐA Câu ĐA Câu ĐA Câu ĐA 1 D 7 D 13 A 19 C 25 A 31 A 2 A 8 C 14 D 20 B 26 A 32 D 3 A 9 B 15 A 21 A 27 B 33 B 4 A 10 D 16 C 22 D 28 C 34 C 5 B 11 B 17 B 23 D 29 D 35 A 6 C 12 C 18 D 24 C 30 C 36 A Phu luc 3: B ̣ ̣ ảng điểm Lớp 11A4: Lớp thực nghiệm Điểm kt Điểm kt Stt Họ và tên trước TĐ sau TĐ 1 Trân Văn ̀ Baỏ 7 7.7 2 Trân Thi Ngoc ̀ ̣ ̣ Bich ́ 3 6.3 3 Trân Thi Nh ̀ ̣ ư Bich ́ 6.6 7.7 4 Nguyên Thi Khanh ̃ ̣ Bông̀ 3.4 7.7 5 Nguyên Thi Phi ̃ ̣ Dân 7.8 8.7 6 Phan Trong ̣ Dũ 5 8.3 7 Nguyên Thai ̃ ́ Duyên 4.2 7.3 8 Nguyên Thi Thu ̃ ̣ Điêm ̉ 4.6 7 9 Huynh Thi Thanh ̀ ̣ Hăng̀ 5 6.3 10 Nguyên Thi Ngoc ̃ ̣ ̣ Hăng̀ 6.6 8.3 11 ̃ ̣ Đô Thi Thu Hoang ̀ 4.6 7.7 12 Nguyên Thi Viêt ̃ ̣ ̣ Kiêù 5.4 7.7 13 Nguyên Thi ̃ ̣ Lam 5.8 7 14 ̃ ̣ Đô Thi Lê 5 6 15 ̃ ̣ Đô Thi Liên 4.6 5 16 Nguyên Thi Khanh ̃ ̣ ́ Linh 5 7.3 17 ̣ Pham Văn Minh 5 7.7 18 Nguyên Thi Diêm ̃ ̣ ̃ My 7.8 9 19 Nguyên Thi Tu ̃ ̣ ́ Ngân 3.8 5.7 20 Bui H̀ ưu ̃ Nghiã 5.4 4 21 Trân Văn ̀ Nghiã 4.2 5.3 19
22 Lê Đinh ̀ Nhâṭ 7 7.3 ̃ ̣ 23 Vo Thi Kim Oanh 4.2 7.3 Phươn ̣ ̣ 24 Pham Thi Hoang ̀ g 6.2 7.7 Phượn 25 ̃ ̣ ̃ Vo Thi Vy g 4.6 6.7 26 Nguyên Nhât̃ ̣ Quân 3.8 7 27 Nguyên Thi Thanh ̃ ̣ Sâm 8.6 9 28 Nguyên Thi ̃ ̣ Tâm 6.2 8.7 29 Ngô Thi Hông ̣ ̀ Thi 3.8 5 30 Lê Thi ̣ Thoa 6.6 6.3 31 Phung Thi ̀ ̣ Thuâṇ 5.8 7.3 32 ̣ Đăng Thi Kim ̣ Thuỳ 5.4 5.3 33 ̣ Pham Thi ̣ Thuý 3.8 7 34 Đao Anh ̀ Tiên 5.8 7.7 35 ̣ Diêp Minh Tin 7.4 8.7 36 Nguyên Thi Thanh ̃ ̣ Trang 5 7.3 37 Trân Thi ̀ ̣ Trang 4.6 7.3 38 Phung Quôc ̀ ́ ̣ Trang 4.6 5.3 39 Đao Thi Viêt ̀ ̣ ̣ Trinh 4.2 7.3 40 Lê Thai ́ Tung ̀ 6.2 7.3 41 Bui Thi Hông ̀ ̣ ̀ Vân 7 7.7 42 Trân Thi Ngoc ̀ ̣ ̣ Vân 8.6 9.3 43 Trân Nh ̀ ư Ý 3.8 5.3 Lớp 11A6: Lớp đối chứng Điểm kt Điểm kt Stt Họ và tên trước TĐ sau TĐ 1 ̣ Lê thi Ngoc ̣ Anh 6.6 6 2 Hô Xuân ̀ Bach́ 7 5.7 3 Nguyên Quôc ̃ ́ Baỏ 6 7.3 4 Đao Trung ̀ Dung̃ 5.8 5.7 5 Trân Quang ̀ Đaị 7.6 6.3 20