Sáng kiến kinh nghiệm: Biện pháp giúp học sinh lớp 5 học tập có hiệu quả tập làm văn miêu tả

c<br /> <br /> 1<br /> <br /> c<br /> <br /> ả<br /> <br /> ả<br /> <br /> PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HUYỆN KRÔNG ANA<br /> TRƯỜNG TH TRẦN QUỐC TOẢN<br /> <br /> SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM<br /> ĐỀ TÀI<br /> BIỆN PHÁP GIÚP HỌC SINH LỚP 5 HỌC TẬP CÓ<br /> HIỆU QUẢ TẬP LÀM VĂN MIÊU TẢ<br /> <br /> Họ và tên: Dương Thị Nhụy<br /> Đơn vị công tác: Trường TH Trần Quốc Toản<br /> Trình độ đào tạo: Cao Đẳng Tiểu học<br /> Môn đào tạo: Giáo dục Tiểu học<br /> <br /> , tháng 2 ăm 2015<br /> <br /> T<br /> <br /> c<br /> <br /> ả<br /> <br /> 1<br /> <br /> c<br /> <br /> 2<br /> <br /> c<br /> <br /> ả<br /> <br /> ả<br /> <br /> I. PHẦN MỞ ĐẦU<br /> 1. Lí do chọn đề tài:<br /> Trong chương trình Tiểu học, môn tiếng Việt là một trong hai môn chính có<br /> vai trò rất quan trọng. Dạy tiếng Việt ở tiểu học tạo cho học sinh kỹ năng sử dụng<br /> tiếng Việt thành thạo để sử dụng trong học tập, giao tiếp; cung cấp cho HS những<br /> hiểu biết phong phú về tiếng Việt, mở mang kiến thức về tự nhiên, xã hội, văn hóa<br /> của dân tộc Việt Nam và nước ngoài. Môn Tiếng Việt 5 gồm có năm phân môn, mỗi<br /> phân môn có một vai trò và nhiệm vụ khác nhau nhưng có mối quan hệ chặt chẽ,<br /> tích hợp với nhau. Phân môn Tập Làm Văn có nhiệm vụ rèn cho HS các kỹ năng<br /> quan sát, tìm ý, lập dàn ý. Dùng từ, đặt câu, viết đoạn, liên kết đoạn, diễn đạt lưu<br /> loát, mạch lạc. Rèn kĩ năng viết văn giàu hình ảnh, cảm xúc. Bồi dưỡng tình cảm<br /> yêu mến, gắn bó, biết trân trọng những gì xung quanh các em. Đây là phân môn<br /> mang tính chất tổng hợp, sáng tạo, thực hành, thể hiện đậm dấu ấn cá nhân. TLV,<br /> viết văn, hành văn là cái đích cuối cùng cao nhất của việc học môn Tiếng Việt. Đối<br /> với HS Tiểu học, biết nói đúng, viết đúng, diễn đạt mạch lạc đã khó. Để nói, viết<br /> hay, có cảm xúc, giàu hình ảnh lại khó hơn nhiều. Cái khó ấy chính là cái đích của<br /> phân môn TLV đòi hỏi người học cần diễn đạt tới. Từ đó, các em được mở rộng vốn<br /> sống, rèn luyện tư duy, bồi dưỡng tâm hồn, cảm xúc, thẩm mỹ, hình thành nhân<br /> cách. Chương trình TLV ở tiểu học chủ yếu là dạy văn miêu tả. Ngay từ lớp 2 -3,<br /> các em đã được làm quen với loại văn này khi được tập quan sát và trả lời câu hỏi.<br /> Lên lớp 4, 5 các em phải hiểu thế nào là văn miêu tả, biết quan sát, tìm ý, lập dàn ý,<br /> viết đoạn văn và liên kết đoạn văn thành một bài văn với các loại văn như: miêu tả<br /> đồ vật, cây cối, con vật, tả người, tả cảnh - những đối tượng gần gũi và thân thiết<br /> của các em. Để hoàn thành bài văn miêu tả, đối với HS lớp 5 thường rất khó khăn.<br /> Do đặc điểm tâm lý chưa ổn định, hơn nữa các em còn ham chơi, khả năng tập trung<br /> chú ý quan sát chưa tinh tế, năng lực sử dụng ngôn ngữ chưa phát triển tốt… Dẫn<br /> đến khi viết văn, HS còn thiếu hiểu biết về đối tượng miêu tả hoặc không biết cách<br /> diễn đạt điều muốn tả. Đối với giáo viên đây cũng là loại bài khó dạy. GV còn thiếu<br /> linh hoạt trong vận dụng phương pháp và chưa sáng tạo trong việc tổ chức các hoạt<br /> động học tập của HS. Vì vậy, không phải dạy loại văn nào cũng đạt hiệu quả như<br /> mong muốn và không phải GV nào cũng dạy tốt văn miêu tả. Việc tìm ra các<br /> phương pháp để hướng dẫn HS quan sát, tìm ý, lập dàn ý, tưởng tượng…của GV<br /> cũng còn nhiều hạn chế. Xuất phát từ những lý do trên, tôi mạnh dạn lựa chọn đề<br /> tài “Một số biện pháp rèn kỹ năng làm văn miêu tả cho học sinh lớp 5 Trường Tiểu<br /> học Trần Quốc Toản.Với những lý do trên, tôi chọn và viết đề tài: “ Một số iện<br /> pháp giúp học sinh lớp 5 học tập có hiệu quả Tập làm văn miêu tả”.<br /> 2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài<br /> 2.1. Mục tiêu:<br /> Giúp học sinh lớp 5:<br /> <br /> T<br /> <br /> c<br /> <br /> ả<br /> <br /> 2<br /> <br /> c<br /> <br /> 3<br /> <br /> c<br /> <br /> ả<br /> <br /> ả<br /> <br /> - Rèn kĩ năng quan sát, tìm ý, lập dàn ý.<br /> - Rèn kĩ năng dùng từ, đặt câu, viết đoạn, liên kết đoạn, diễn đạt lưu loát,<br /> mạch lạc.<br /> - Rèn kĩ năng viết văn giàu hình ảnh, cảm xúc.<br /> - Bồi dưỡng tình cảm yêu mến, gắn bó, biết trân trọng những gì xung quanh<br /> các em.<br /> - Có tiền đề tốt để học viết văn miêu tả lớp 5 và các lớp trên.<br /> Giúp giáo viên:<br /> - Nhìn nhận lại sâu sắc hơn việc dạy văn miêu tả cho học sinh lớp 5 để vận<br /> dụng phương pháp, biện pháp và hình thức tổ chức dạy học một cách linh hoạt.<br /> - Tự tìm tòi, nâng cao tay nghề, đúc rút kinh nghiệm trong giảng dạy TLV nói<br /> chung và trong dạy học sinh viết văn miêu tả nói riêng.<br /> 2.2. Những nhiệm vụ cụ thể:<br /> - Tìm hiểu mục tiêu, nội dung, chương trình và những phương pháp dạy học<br /> để giảng dạy văn miêu tả.<br /> - Tìm hiểu những kĩ năng cơ bản cần trang bị để phục vụ giảng dạy văn miêu<br /> tả cho học sinh lớp Năm.<br /> - Khảo sát và hướng dẫn cụ thể một số đoạn văn mẫu, một số bài văn hay ở<br /> lớp 5, phân loại học sinh để từ đó có kế hoạch kèm cặp.<br /> - Có phương pháp dạy học thích hợp tùy vaò từng đối tượng học sinh, kích<br /> thích óc quan sát, sáng tạo, gây hứng thú học tập môn học cho các em.<br /> - Đề ra các biện pháp thiết thực giúp học sinh lớp 5 học văn miêu tả có hiệu<br /> quả, thi đua học tập, yêu môn học để trở thành những con người toàn diện.<br /> 3. Đối tượng nghiên c u:<br /> Đề tài được nghiên cứu trên đối tượng là học sinh lớp 5 Trường tiểu học Trần<br /> Quốc Toản với thể loại văn miêu tả.<br /> 4. Phạm vi nghiên c u:<br /> Nhằm đi sâu vào một vấn đề và chỉ dừng ở mức độ sáng kiến kinh nghiệm<br /> nên tôi chỉ giới hạn đề tài trong phạm vi nghiên cứu việc dạy học kiểu bài miêu tả<br /> cho học sinh lớp Năm.<br /> 5. Phương pháp nghiên c u<br /> a. Phương pháp nghiên cứu lí luận<br /> - Đọc các tài liệu có liên quan đến tâm sinh lí học sinh, tài liệu, sách giáo khoa<br /> liên quan đến nội dung nghiên cứu.<br /> - Đọc và tìm hiểu một số phương pháp dạy tiếng Việt đặc biệt là bài văn miêu<br /> tả.<br /> b. Phương pháp điều tra, quan sát:<br /> <br /> T<br /> <br /> c<br /> <br /> ả<br /> <br /> 3<br /> <br /> c<br /> <br /> 4<br /> <br /> c<br /> <br /> ả<br /> <br /> ả<br /> <br /> - Phỏng vấn học sinh các vấn đề có liên quan.<br /> - Đọc và phân tích các bài văn của học sinh<br /> - Trao đổi về phương pháp dạy với các giáo viên trong khối.<br /> c. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm<br /> d. Phương pháp thực nghiệm sư phạm.<br /> II. NỘI DUNG<br /> 1. Cơ sở lí luận để thực hiện đề tài:<br /> Dạy Tập làm văn lớp 5 phải đảm bảo mục tiêu yêu cầu cần đạt về kiến thức,<br /> kĩ năng của Chương trình giáo dục phổ thông cấp Tiểu học theo Chuẩn kiến thức,<br /> kĩ năng của từng môn học (ban hành kèm theo quyết định số 16 của Bộ GD-ĐT)<br /> và phù hợp trình độ của từng học sinh trong lớp mà “Hướng dẫn 896” của Bộ<br /> GD-ĐT đã đề ra. Dựa trên cơ sở nghiên cứu các tài liệu về các phương pháp dạy<br /> học Tập làm văn ở Tiểu học. Dựa vào các loại sách tham khảo, sách tiếng Việt 5,<br /> sách GV tiếng Việt 5. Bản thân tôi dựa sự đúc kết kinh nghiệm qua thời gian<br /> giảng dạy và tình hình thực tế của học sinh lớp 5C.<br /> 2. Thực trạng:<br /> a.Thuận lợi khó khăn:<br /> a.1. Thuận lợi:<br /> - Phong trào giáo dục nói chung của nền giáo dục được quan tâm rộng khắp<br /> cũng như xã Bình Hòa và cụ thể trường TH Trần Quốc Toản nói riêng được đầu tư<br /> nhiều về CSVC, thiết bị giảng dạy,…<br /> - Bản thân tôi là GV đã trực tếp giảng dạy lớp 5 nhiều năm, có lòng yêu nghề,<br /> mến trẻ, nhiệt huyết cao.<br /> - Một số phụ huynh học sinh đã quan tâm đến việc học của con em mình.<br /> - Một số em ham học, yêu thích môn học, viết bài văn có bố cục, hình ảnh.<br /> a.2. Khó khăn:<br /> Năm nay (2014 – 2015), tôi được phân công phụ trách lớp 5C với 12 học<br /> sinh. Hầu hết 12 học sinh của lớp 5C tôi chủ nhiệm còn rất hạn chế khi làm bài Tập<br /> làm văn. Sau khi nghiên cứu sách giáo khoa Tiếng Việt 4, tôi nhận thấy học sinh lớp<br /> 4 đã được học văn miêu tả về đồ vật, cây cối, con vật. Nhưng qua khảo sát chất<br /> lượng đầu năm học này, đã có 5 học sinh bị điểm yếu về Tập làm văn.<br /> - Phần lớn học sinh không thích học phân môn Tập làm văn vì môn này khó<br /> nó đòi hỏi sự sáng tạo và năng khiếu của các em.<br /> - Vốn từ ngữ của các em còn hạn chế nên khi viết văn thường bị lặp lại từ,<br /> câu văn lủng củng, thiếu hình ảnh, cảm xúc .<br /> - Nhiều em không nắm được cấu trúc ngữ pháp nên sử dụng dấu câu tùy tiện.<br /> - Một số học sinh làm theo văn mẫu hoặc chỉ viết theo dàn bài mà giáo viên<br /> đã hướng dẫn lập. Chưa biết tích hợp các phân môn khác như : Tập đọc, Luyện từ<br /> và câu, chính tả, …vào Tập làm văn. Chưa sáng tạo trong khi dùng từ đặt câu .<br /> <br /> T<br /> <br /> c<br /> <br /> ả<br /> <br /> 4<br /> <br /> c<br /> <br /> 5<br /> <br /> c<br /> <br /> ả<br /> <br /> ả<br /> <br /> b. Thành công và hạn chế:<br /> b.1. Thành công<br /> Quá trình nghiên cứu, đúc rút kinh nghiệm được tiến hành trong thời gian từ<br /> đầu năm học 2014- 2015 tới thời điểm hiện tại với lớp dạy kết quả cho thấy kết quả<br /> làm văn của học sinh có phần tiến bộ, đặc biệt là văn miêu tả. Học sinh nắm được<br /> yêu cầu đề bài, xác định r bố cục, làm bài có nội dung, súc tích, câu văn có hình<br /> ảnh,..Qua đó thể hiện việc áp dụng biện pháp nâng cao chất lượng dạy văn miêu tả<br /> có hiệu quả đáng kể.<br /> b.2. Hạn chế:<br /> Bài viết của học sinh chưa đầy đủ bố cục, còn mắc nhiều lỗi chính tả.<br /> Học sinh chưa xác định được trọng tâm đề bài cần miêu tả.<br /> Nhiều em thường liệt kê, kể lể dài dòng, diễn đạt vụng về, lủng củng. Nhiều<br /> em chưa biết dừng lại để nói kĩ một vài chi tiết cụ thể nổi bật.<br /> Vốn từ ngữ của các em còn nghèo nàn, khuôn sáo, quan sát sự vật còn hời<br /> hợt.<br /> Các em chưa biết cách dùng các biện pháp nghệ thuật khi miêu tả.<br /> Thực trạng học sinh còn nhiều hạn chế như vậy đã làm cho tiết Tập làm văn<br /> trở thành một gánh nặng, một thách thức đối với giáo viên Tiểu học. Ý nghĩ cho<br /> rằng Tập làm văn là một phân môn khó dạy, khó học và khó đạt hiệu quả cao đã là<br /> nhận thức chung của nhiều thầy cô giáo dạy lớp 4, lớp 5.<br /> c. Mặt mạnh, mặt yếu<br /> c.1. Mặt mạnh:<br /> - Tạo sự say mê, hứng thú, yêu quê hương, yêu cuộc sống cho học sinh khi<br /> học văn miêu tả, các em càng ngày càng yêu thích học môn văn hơn. Đặc biệt là<br /> dạng văn miêu tả, biết xác định yêu cầu bài, nắm dạng bài, xác định đúng bố cục bài<br /> văn, nội dung r ràng,…<br /> - Góp phần nâng cao chất lượng của môn Tập làm văn nói chung và chất<br /> lượng về văn miêu tả nói riêng.<br /> c.2. Mặt yếu:<br /> - Một số em chưa hiểu yêu cầu đề văn, chưa nắm được dạng bài, lạc đề, đặt<br /> câu cụt, câu què, nội dung sơ sài, lủng củng, rập khuôn, liệt kê,…dẫn đến tiết học<br /> chưa đồng đều, lớp học chưa sôi nổi, thời gian học văn còn chiếm rất nhiều thời<br /> gian trong buổi học.<br /> - Một số em còn dựa vào văn mẫu, chưa có sự sáng tạo, tự giác.<br /> d. Các nguyên nhân, các yếu tố tác động<br /> Về phía học sinh:<br /> Theo tôi có sáu nguyên nhân như sau:<br /> - Khi làm văn, học sinh chưa xác định được yêu cầu trọng tâm của đề bài.<br /> - Học sinh không được quan sát trực tiếp đối tượng miêu tả.<br /> - Khi quan sát thì các em không được hướng dẫn về kĩ năng quan sát: quan sát<br /> những gì, quan sát từ đâu ? Làm thế nào phát hiện được nét tiêu biểu của đối tượng<br /> cần miêu tả.<br /> <br /> T<br /> <br /> c<br /> <br /> ả<br /> <br /> 5<br /> <br />