Sáng kiến kinh nghiệm: Giải pháp nâng cao chất lượng giảng dạy Lịch sử địa phương ở trường PT DTNT Tây Nguyên

3<br /> MỞ ĐẦU<br /> 1. Tính cấp thiết<br /> “Dân ta phải biết sử ta,<br /> Cho tường gôc tích nước nhà Việt Nam”<br /> Lời dạy trên của Chủ tịch Hồ Chí Minh hàm chứa một ý nghĩa vô cùng<br /> sâu sắc về ý nghĩa, vai trò của lịch sử. Nhờ lịch sử chúng ta mới biết nguồn gốc<br /> của dân tộc, biết được quá trình dựng nước và giữ nước với những chiến công<br /> oanh liệt, những trang sử vàng chói lọi của các thế hệ đi trước. Biết sử cũng sẽ<br /> bồi đắp trong mỗi chúng ta lòng yêu nước, tinh thần tự hào dân tộc, từ đó củng<br /> cố ý chí, bản lĩnh rèn luyện, phấn đấu vươn lên trong xây dựng và bảo vệ Tổ<br /> quốc.<br /> Trong lịch sử dân tộc, lịch sử địa phương là một bộ phận không thể tách<br /> rời. Lịch sử địa phương là biểu hiện của lịch sử dân tộc, là sự minh họa cho lịch<br /> sử dân tộc. Nó chứng minh sự phát triển hợp quy luật của địa phương trongt sự<br /> phát triển chung của cả nước. Nó không chỉ giúp học sinh hiểu về mảnh đất, con<br /> người nơi mình chôn nhau cắt rốn, hun đúc niềm tự hào, giáo dục truyền thống<br /> yêu quê hương, đất nước mà còn giúp học sinh nhận thức sâu sắc lịch sử dân tộc.<br /> Bên cạnh đó, trong môi trường nội trú, các em phải xa gia đình, xa môi<br /> trường sống gần gũi và truyền thống văn hoá gia đình, thôn buôn. Bởi vậy, cần tổ<br /> chức nhiều hoạt động mang ý nghĩa giáo dục, phong phú, gần gũi với lứa tuổi<br /> học sinh, giúp học sinh phát triển không lệch lạc khi phải sống bó hẹp trong môi<br /> trường học đường nội trú. Nghiên cứu học tập lịch sử địa phương cũng là biện<br /> pháp tích cực để thực hiện phương châm “nhà trường gắn liền với cuộc sống”.<br /> Giúp cho học sinh biết vận dụng tri thức lịch sử sách vở vào thực tiễn cuộc sống,<br /> biết đem tri thức lịch sử làm sáng tỏ vốn sống của mình và xã hội mình đang<br /> sống. Từ đó giúp các em hứng thú trong học tập, đem kiến thức phục vụ địa<br /> phương và xây dựng quê hương thêm giàu đẹp. Đó chính là những điều có thể<br /> <br /> 4<br /> đạt được qua việc giảng dạy và học tập lịch sử địa phương trong môi trường nội<br /> trú.<br /> Tuy nhiên, trong những năm gần đây, việc giảng dạy lịch sử địa phương<br /> lại ít được quan tâm. Do ảnh hưởng nhịp sống hiện đại, học sinh đổ xô vào học<br /> các môn học khác, nhằm thi đỗ đại học, tìm chỗ đứng trong tương lai, mà sao<br /> nhãng học sử, đặc biệt là tìm hiểu về lịch sử địa phương. Do vậy, chúng ta cần<br /> phải giảng dạy thật tốt lịch sử địa phương để lôi cuốn, thu hút và định hướng<br /> đúng cho sự phát triển nhận thức của thế hệ trẻ.<br /> Ngoài ra, trong thời điểm hiện nay, tài liệu về địa phương rất ít, thậm chí<br /> có nơi ngành giáo dục không biên soạn lịch sử địa phương để đội ngũ giáo viên<br /> giảng dạy cho học sinh. Xuất phát từ các lí do trên và tình hình thực tế trường<br /> dân tộc nội trú, việc thực hiện đề tài nghiên cứu khoa học sư phạm ứng dụng<br /> “Giải pháp nâng cao chất lượng giảng dạy lịch sử địa phương ở trường PT<br /> DTNT Tây Nguyên” là vấn đề cấp thiết.<br /> 2. Mục đích nghiên cứu<br /> Đề tài nhằm nêu lên kinh nghiệm tổ chức giảng dạy lịch sử địa phương<br /> trong nhà trường nội trú, giúp học sinh có những kiến thức cơ bản về truyền<br /> thống yêu nước, truyền thống đấu tranh cách mạng, lịch sử về sự hình thành và<br /> phát triển, những đặc trưng văn hóa của địa phương. Từ đó góp phần hình thành<br /> tình yêu quê hương, đất nước và bồi dưỡng những phẩm chất đạo đức tốt đẹp<br /> trong tư duy và hành động của học sinh.<br /> 3. Nhiệm vụ nghiên cứu<br /> - Nêu ra những kinh nghiệm của bản thân sau 8 năm giảng dạy phần lịch<br /> sử địa phương.<br /> - Nghiên cứu thực trạng công tác giảng dạy môn lịch sử địa phương ở<br /> trường PT DTNT Tây Nguyên trong điều kiện giáo dục hiện nay.<br /> <br /> 5<br /> - Đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy môn lịch<br /> sử địa phương ở trường dân tộc nội trú.<br /> 4. Đối tƣợng nghiên cứu<br /> Chất lượng giảng dạy lịch sử địa phương ở trường phổ thông dân tộc nội trú.<br /> 5. Phạm vi nghiên cứu<br /> Chất lượng giảng dạy lịch sử địa phương ở Trường PT DTNT Tây Nguyên.<br /> 6. Phƣơng pháp nghiên cứu<br /> Trên cơ sở phương pháp luận khoa học biện chứng duy vật, đề tài sử dụng các<br /> phương pháp phân tích- tổng hợp, so sánh, thống kê và phương pháp chuyên gia.<br /> 7. Đóng góp của đề tài<br /> Giải pháp nâng cao chất lượng giảng dạy lịch sử địa phương ở trường PT<br /> DTNT Tây Nguyên đã được vận dụng trong quá trình giảng dạy môn Lịch sử ở<br /> trường PT DTNT Tây Nguyên và bước đầu đã giúp cho học sinh hứng thú hơn<br /> trong việc học môn Lịch sử.<br /> Việc vận dụng đề tài áp dụng vào giảng dạy sẽ giúp cho học sinh hứng<br /> thú, say mê học tập, nhận thức nhanh và củng cố khắc sâu kiến thức, nó còn bồi<br /> dưỡng niềm tự hào về quê hương đất nước.<br /> 8. Kết cấu của đề tài gồm Mở đầu, hai phần, kết luận, tài liệu tham khảo.<br /> <br /> 6<br /> PHẦN 1<br /> CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA VIỆC NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG GIẢNG DẠY<br /> LỊCH SỬ ĐỊA PHƢƠNG Ở TRƢỜNG DTNT TÂY NGUYÊN<br /> 1.1. Cơ sở lí luận :<br /> 1.1.1. Khái niệm:<br /> - Địa phƣơng là những vùng đất nhất định nằm trong một quốc gia có<br /> những sắc thái đặc thù riêng, là một bộ phận cấu thành đất nước. Khái niệm “địa<br /> phương” có thể hiểu theo hai khía cạnh cụ thể và trừu tượng. Với nghĩa thứ nhất,<br /> có thể gọi địa phương là những đơn vị hành chính như các xã, huyện, tỉnh, thành<br /> phố. Với nghĩa thứ hai, có thể gọi “địa phương” là những vùng đất nhất định<br /> được hình thành trong lịch sử, có ranh giới tự nhiên để phân biệt với vùng đất<br /> khác, ví dụ: miền Nam, miền Bắc, khu vực Tây Bắc, Việt Bắc...Có ý kiến quan<br /> niệm theo cách đơn giản là: tất cả những gì không phải là của “Trung ương” hay<br /> “Quốc gia” đều được coi là địa phương.<br /> - Lịch sử địa phƣơng<br /> Từ nhận thức như vậy, ta có thể hiểu được lịch sử địa phương cũng chính<br /> là lịch sử của các làng, xã, huyện, tỉnh hay khu vực, vùng, miền.<br /> Lịch sử địa phương còn bao hàm ý nghĩa lịch sử của các đơn vị sản xuất,<br /> chiến đấu, các trường học, cơ quan, xí nghiệp...Xét về yếu tố địa lý, các đơn vị<br /> đó đều gắn với một địa phương nhất định, song nội dung của nó mang tính kỹ<br /> thuật, chuyên môn do vậy có thể xếp nó vào dạng lịch sử chuyên ngành. Như<br /> vậy, bản thân lịch sử địa phương rất đa dạng, phong phú cả về nội dung và thể loại.<br /> - Giải pháp nâng cao chất lƣợng giảng dạy lịch sử địa phƣơng ở<br /> trƣờng PT DTNT Tây Nguyên là cách giải quyết thông qua giảng dạy để nâng<br /> cao chất lượng tiếp thu lịch sử địa phương ở học sinh người đồng bào trường nội<br /> trú Tây Nguyên.<br /> 1.1.2. Mối quan hệ<br /> <br /> 7<br /> - Mối quan hệ giữa lịch sử dân tộc và lịch sử địa phƣơng<br /> Đây là mối quan hệ biện chứng không thể tách rời, nằm trong cặp phạm<br /> trù “Cái chung và cái riêng”. Tri thức lịch sử địa phương là biểu hiện cụ thể, sinh<br /> động, đa dạng các tri thức lịch sử dân tộc. Lịch sử địa phương là bộ phận cấu<br /> thành lịch sử dân tộc, nhưng không phải là kết quả của phép cộng các cuốn lịch<br /> sử địa phương. Lịch sử dân tộc được hình thành trên nền tảng khối lượng tri thức<br /> lịch sử địa phương đã được khái quát hóa và tổng hợp ở mức độ cao.<br /> Trong nghiên cứu lịch sử, chúng ta thấy rằng bất cứ một sự kiện, hiện<br /> tượng lịch sử nào xảy ra đều mang tính chất địa phương, bởi nó gắn với một vị<br /> trí không gian cụ thể ở một địa phương hoặc một số địa phương nhất định. Tuy<br /> nhiên, những sự kiện, hiện tượng đó có tính chất, quy mô, mức độ ảnh hưởng<br /> khác nhau. Có những sự kiện, hiện tượng chỉ có tác dụng, ảnh hưởng trong phạm<br /> vi hẹp của địa phương, nhưng có những sự kiện, hiện tượng xảy ra có mức độ<br /> ảnh hưởng vượt khỏi khung giới địa phương, mang ý nghĩa rộng với quốc gia,<br /> thậm chí đối với cả thế giới. Không chỉ riêng các nhà sử học chuyên nghiên cứu<br /> sâu về lịch sử, mỗi con người (ở mức độ khác nhau) đều có thể tìm hiểu về cuộc<br /> sống, những vị trí không gian khác nhau. Tri thức lịch sử sẽ làm giàu thêm tri<br /> thức của cuộc sống con người. Bài học lịch sử luôn chỉ cho con người biết cách<br /> hoạt động đúng đắn trong hiện tại và tương lai. Chính vì lẽ đó, sự am tường về<br /> lịch sử dân tộc còn bao hàm cả sự hiểu biết cần thiết về lịch sử địa phương, hiểu<br /> biết về lịch sử của chính miền quê, xứ sở, nơi chôn nhau cắt rốn của chính mình,<br /> hiểu rõ mối quan hệ của lịch sử địa phương với lịch sử dân tộc và rộng lớn hơn<br /> là lịch sử lịch sử thế giới.<br /> - Mối quan hệ giữa giảng dạy lịch sử địa phƣơng với lịch sử dân tộc<br /> Giảng dạy lịch sử địa phương có ý nghĩa quan trọng trong việc góp phần<br /> thực hiện mục tiêu giáo dục ở trường phổ thông. Việc giảng dạy lịch sử địa<br /> phương bồi dưỡng cho các em học sinh những kĩ năng cần thiết trong việc vận<br /> <br />