Sáng kiến kinh nghiệm: Hướng dẫn học sinh vận dụng định luật bảo toàn khối lượng để giải nhanh một số bài tập Hóa học ở trung học cơ sở

PHÒNG GD VÀ ĐT HUYỆN KRÔNG ANA<br /> TRƢỜNG THCS BUÔN TRẤP<br /> <br /> SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM<br /> ĐỀ TÀI:<br /> HƢỚNG DẪN HỌC SINH VẬN DỤNG<br /> ĐỊNH LUẬT BẢO TOÀN KHỐI LƢỢNG<br /> ĐỂ GIẢI NHANH MỘT SỐ BÀI TẬP<br /> HÓA HỌC Ở TRUNG HỌC CƠ SỞ<br /> Họ và tên: Ngô Thị Mai Lan<br /> Đơn vị công tác: Tr ng THCS Buôn Trấp<br /> Trình độ đào tạo: Đ i h c s ph m<br /> Môn đào tạo: Hóa h c<br /> <br /> Krông Ana, tháng 03/2015<br /> 1<br /> <br /> MỤC LỤC:<br /> Mục<br /> <br /> STT trang<br /> <br /> I. Phần mở đầu<br /> <br /> 03<br /> <br /> II. Phần nội dung<br /> <br /> 04<br /> <br /> 1. Cơ sở lí luận<br /> <br /> 04<br /> <br /> 2. Thực trạng<br /> <br /> 05<br /> <br /> 3. Giải pháp, biện pháp<br /> <br /> 7,8<br /> <br /> a. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp<br /> <br /> 9,10<br /> <br /> b. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp, biện pháp<br /> <br /> 11,12<br /> <br /> c. Điều kiện để thực hiện giải pháp, biện pháp<br /> <br /> 13<br /> <br /> d. Mối quan hệ giữa các giải pháp, biện pháp<br /> <br /> 14<br /> <br /> e. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu<br /> <br /> 15<br /> <br /> 4. Kết quả<br /> <br /> 16<br /> <br /> III. Phần kết luận, kiến nghị<br /> <br /> 16<br /> <br /> 1. Kết luận<br /> <br /> 16<br /> <br /> 2. Kiến nghị<br /> <br /> 17<br /> <br /> 2<br /> <br /> I.<br /> 1.<br /> <br /> PHẦN MỞ ĐẦU<br /> LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI<br /> <br /> Môn hóa h c trong tr ng THCS có vai trò quan tr ng trong việc hình thành và<br /> phát triển trí dục của h c sinh. Ở ch ơng trình THCS đến lớp 8 h c sinh mới bắt<br /> đầu làm quen với môn hóa h c. Mặc dù mới h c môn hóa h c nh ng thực tế<br /> không dễ tí nào, h c sinh phải tiếp thu hàng lo t các khái niệm trừu t ợng nh<br /> nguyên tử, nguyên tố, phân tử, một số định luật…Giáo viên th ng nghĩ môn hóa<br /> h c 8 dễ, kiến thức lý thuyết nhiều, các d ng bài tập còn ít nh ng thực tế những<br /> kiến thức, khái niệm ở lớp 8 là nền tảng để hình thành, phát triển hóa h c 9,<br /> 10…nếu giáo viên không chú ý hình thành tốt các khái niệm cho h c sinh, h c<br /> sinh rất dễ nhầm lẫn những kiến thức trên không phân biệt rõ ràng giữa các khái<br /> niệm dễ dẫn đến không hiểu bài dễ bị hổng kiến thức, chán h c.<br /> Nh ng khi h c sinh tiếp thu kiến thức mà ít vận dụng thì h c sinh l i hay dễ quên<br /> đến khi lên lớp trên việc vận dụng kiến thức giải bài tập theo cách nhanh nhất thì<br /> h c sinh vận dụng không đ ợc linh ho t, hoặc giáo viên l i phải nhắc l i những<br /> kiến thức đã h c để h c sinh nhớ và biết vận dụng nên mất th i gian.<br /> Ở lớp 8 khi h c xong định luật bảo toàn khối l ợng h c sinh làm một vài ví dụ<br /> đơn giản là tìm khối l ợng của 1 chất trong phản ứng có n chất khi biết khối l ợng<br /> của (n-1) chất trong phản ứng và sau đó hầu nh không nhắc gì đến định luật này<br /> mặc dù từ phần tính theo ph ơng trình hoá h c trở đi có nhiều bài toán có thể áp<br /> dụng định luật này nh ng cả giáo viên và h c sinh chủ yếu sử dụng cách làm<br /> thông th ng nh sách giáo khoa h ớng dẫn mà quên mất cách kết hợp định luật<br /> bảo toàn khối l ợng.<br /> Do đó để h c sinh biết vận dụng định luật bảo toàn khối l ợng nhanh nhẹn, linh<br /> ho t để giải các bài tập hoặc biết vận dụng nhiều kiến thức để giải một bài toán<br /> nh ng không dài dòng, r m rà, không mất th i gian nên tôi ch n đề tài "Hƣớng<br /> dẫn học sinh vận dụng định luật bảo toàn khối lƣợng để giải nhanh một số<br /> bài tập hoá học ở trung học cơ sở"<br /> Với mong muốn các em thấy các bài toán hoá h c luôn đáng yêu, gần gũi thông<br /> qua kết hợp định luật bảo toàn khối l ợng vào giải toán từ đó các em sẽ thấy hoá<br /> h c là môn h c lý thú, không khô khan và sẽ yêu thích môn hoá h c hơn nữa.<br /> 2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài<br /> Đề tài nghiên cứu nhằm giúp h c sinh biết vận dụng nhanh định luật bảo toàn<br /> khối l ợng vào giải quyết các bài tập hóa h c ở tr ng trung h c cơ sở từ đó đ a ra một<br /> số kinh nghiệm giúp h c sinh phân d ng bài toán, nắm bắt đ ợc cách giải của d ng, thấy<br /> nhanh cách vận dụng đ ợc định luật bảo toàn khối l ợng vào bài toán một cách hiệu<br /> quả, dễ hiểu nhất.<br /> Đ a ra những kinh nghiệm giúp giáo viên trong một số tiết d y Hóa h c có định<br /> h ớng cho h c sinh ôn l i nội dung của định luật, cách vận dụng định luật, cách nhận<br /> biết bài toán có thể giải bằng định luật này.<br /> 3<br /> <br /> Đề tài cũng góp phần giáo dục toàn diện cho HS. Ngoài mục tiêu giúp HS h c các<br /> môn tự nhiên ngày càng tốt lên, còn giúp rèn luyện cho HS nhiều kĩ năng quý báu nh kĩ<br /> năng nhận d ng bài toán, kĩ năng tổng hợp, nhận xét, góp phần giáo dục cho HS những<br /> đức tính kiên trì, sự cẩn tr ng, sự tập trung, tỉ mỉ, chính xác, có cái nhìn toàn diện hơn về<br /> hệ thống kiến thức trong nhà tr ng phổ thông.<br /> 3. Đối tƣợng nghiên cứu<br /> - Là h c sinh khối 8, 9 tr<br /> <br /> ng THCS Buôn Trấp qua các năm từ 2011 đến 2014.<br /> <br /> - Chúng tôi còn nghiên cứu dựa trên thực tế dạy học, kết quả dạy học của<br /> các giáo viên dạy Hóa học trong trƣờng qua các năm học gần đây.<br /> 4. Phạm vi nghiên cứu<br /> - H c sinh khối 8, 9 tr ng THCS Buôn Trấp qua các năm 2012 đến 2014. Chú ý<br /> kết quả năm h c gần nhất. Cụ thể năm 2014- 2015<br /> Số lớp: Khối 9: 8 lớp; Khối 8: 7 lớp.<br /> Số l ợng HS:<br /> - Số liệu từ kết quả d y h c của 4 GV d y Hóa h c trong tr<br /> <br /> ng.<br /> <br /> 5. Phƣơng pháp nghiên cứu<br /> - Ph ơng pháp nghiên cứu tài liệu: nghiên cứu các văn bản chỉ đ o, thông tin về<br /> các ph ơng pháp d y h c tích cực.<br /> - Ph ơng pháp xử lý số liệu: phân tích kết quả các điểm kiểm tra th ng xuyên,<br /> kiểm tra định kì, so sánh tỉ lệ HS giải đ ợc các BT tính toán tr ớc và sau khi áp dụng đề<br /> tài.<br /> - Ph ơng pháp nghiên cứu thông qua trải nghiệm thực tế: Lấy thông tin từ các<br /> GV trực tiếp giảng d y.<br /> - Ph ơng pháp điều tra: Thông qua các phiếu thăm dò ý kiến h c sinh.<br /> II. Phần nội dung<br /> 1. Cơ sở lí luận<br /> - Quan điểm chỉ đ o của Đảng về đổi mới, phát triển ngành giáo dục và đào t o<br /> nêu rõ:<br /> Giáo dục và đào t o là quốc sách hàng đầu, là sự nghiệp của Đảng, Nhà n ớc và<br /> của toàn dân. Đầu t cho giáo dục là đầu t phát triển, đ ợc u tiên đi tr ớc trong các<br /> ch ơng trình, kế ho ch phát triển kinh tế - xã hội.<br /> Phát triển giáo dục và đào t o là nâng cao dân trí, đào t o nhân lực, bồi d ỡng<br /> nhân tài. Chuyển m nh quá trình giáo dục từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển<br /> toàn diện năng lực và phẩm chất ng i h c. H c đi đôi với hành; lý luận gắn với thực<br /> tiễn; giáo dục nhà tr ng kết hợp với giáo dục gia đình và giáo dục xã hội.<br /> - Trong hệ thống các môn h c ở tr ng THCS, môn hoá h c giữ một vai trò quan<br /> tr ng trong việc hình thành và phát triển t duy của h c sinh. Mục đích của môn h c là<br /> giúp cho h c sinh hiểu đúng đắn và hoàn chỉnh, nâng cao cho h c sinh những tri thức,<br /> những hiểu biết về thế giới, con ng i thông qua các bài h c, gi thực hành... . Khi h c<br /> 4<br /> <br /> tập môn hóa h c HS sẽ hiểu, giải thích đ ợc các vấn đề thực tiễn thông qua cơ sở cấu<br /> t o nguyên tử, phân tử, sự chuyển hóa quy l i giữa các chất hay các phản ứng hoá h c...<br /> Đồng th i cung cấp kiến thức làm nền tảng, cơ sở phát huy tính sáng t o ra những ứng<br /> dụng phục vụ trong đ i sống của con ng i. Hóa h c góp phần giải tỏa, xóa bỏ những<br /> hiểu biết sai lệch làm h i đến đ i sống, tinh thần của con ng i...<br /> - Để đ t đ ợc mục đích của h c hoá h c trong tr ng phổ thông thì giáo viên d y<br /> hóa h c là nhân tố tham gia quyết định chất l ợng. Do vậy, ngoài những hiểu biết về hoá<br /> h c, ng i giáo viên d y hoá h c còn phải có ph ơng pháp d y h c thu hút, gây hứng<br /> thú khi lĩnh hội kiến thức, làm cho HS thấy dễ hiểu, áp dụng làm đ ợc bài tập,... Do đó<br /> GV phải giúp HS giải quyết tốt các d ng bài tập tính toán, tr ớc khi giải quyết thì phải<br /> phân d ng đ ợc bài tập, có cách giải phù hợp với d ng toán, tuy nhiên trong chuyên đề<br /> này chúng tôi chỉ đ a ra vấn đề một d ng về áp dụng định luật bảo toàn khối l ợng để<br /> <br /> giải nhanh một số bài tập hoá h c ở trung h c cơ sở.<br /> 2. Thực trạng<br /> a. Thuận lợi, khó khăn<br /> - Thuận lợi:<br /> Các bài kiểm tra định kì, h c kì của bộ môn Hóa h c đ ợc nhà tr ng, các h c<br /> sinh l u giữ t ơng đối đầy đủ, đáp ứng đ ợc yêu cầu phân tích, minh chứng.<br /> Các giáo viên chủ nhiệm, giáo viên bộ môn khác đã t o điều kiện để công việc<br /> điều tra, thu thập số liệu, đối chứng hiệu quả khi áp dụng đề tài.<br /> Các giáo viên giảng d y bộ môn Hóa h c ở tr ng THCS Buôn Trấp đều thực sự<br /> có trách nhiệm, hứng thú cùng hỗ trợ cung cấp cho chúng tôi t liệu, số liệu, tình hình<br /> thực tế liên quan đến đề tài nghiên cứu. Các GV đã t o điều kiện để kiểm nghiệm, đối<br /> chứng qua các tiết d y, các bài kiểm tra 15 phút t i lớp mình d y.<br /> - Khó khăn:<br /> Trong số những h c sinh h c yếu môn Hóa có một tỷ lệ đáng kể các em l i l i<br /> h c, ch a ngoan. Do vậy gây trở ng i cho việc thực hiện đề tài. Một số h c sinh không<br /> quan tâm nhiều đến mục đích của vấn đề mà GV áp dụng, về nhà thì không chịu tự ôn<br /> tập, thực hiện yêu cầu của GV, và cuối cùng, kết quả nghiên cứu đối với số HS này là<br /> không có giá trị để kết luận.<br /> Khi áp dụng đề tài, một trở ng i không nhỏ là số tiết luyện tập ch a nhiều, h c<br /> sinh h c 2 buổi thì không đ ợc h c thêm môn hóa h c nên việc ôn tập, đinh h ớng phân<br /> lo i các d ng toán cho h c sinh ch a đ ợc th ng xuyên, đầy đủ. Thực tế trong đội ngũ<br /> các GV giảng d y môn Hóa h c ở tr ng THCS, vẫn còn 1 số ít GV ch a thật sự nhiệt<br /> tình để khắc phục khó khăn giúp h c sinh nắm bắt đ ợc nhiều cách giải bài toán để h c<br /> sinh thấy rõ tác dụng khi vận dụng định luật bảo toàn khối l ợng.<br /> b. Thành công, hạn chế<br /> - Thành công: Đề tài đã chỉ rõ: nếu GV d y Hóa h c chịu khó đ a ra đ ợc bài<br /> toán có nhiều cách giải th ng xuyên thì h c sinh chắc chắn phân lo i bài toán nhanh<br /> hơn, biết vận dụng định luật một cách hiệu quả thì mang l i hiệu quả d y h c cao hơn.<br /> Cụ thể là nhiều HS làm đ ợc nhiều các d ng BT thì biết cách giải và biết cách giải<br /> 5<br /> <br />