Sáng kiến kinh nghiệm: Khai thác điều kiện phản ứng và hiện tượng phản ứng hóa học để tạo hứng thú học chương Halogen

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐỒNG NAI<br /> TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG XUÂN HƢNG<br /> Mã số: ................................<br /> <br /> SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM:<br /> KHAI THÁC ĐIỀU KIỆN PHẢN ỨNG VÀ HIỆN TƢỢNG PHẢN ỨNG<br /> HÓA HỌC ĐỂ TẠO HỨNG THÚ HỌC CHƢƠNG HALOGEN<br /> <br /> Người thực hiện: Nguyễn Phúc Linh<br /> Lĩnh vực nghiên cứu: Chuyên môn giảng dạy<br /> Phương pháp dạy học bộ môn:<br /> Có đính kèm:<br />  Mô hình<br />  Phần mềm<br /> <br /> Hóa Học 10<br /> <br />  Phim ảnh<br /> <br /> <br /> <br />  Hiện vật khác<br /> <br /> 1<br /> <br /> SƠ LƢỢC LÝ LỊCH KHOA HỌC<br /> I.<br /> 1.<br /> 2.<br /> 3.<br /> 4.<br /> 5.<br /> 6.<br /> 7.<br /> 8.<br /> II.<br /> III.<br /> -<br /> <br /> THÔNG TIN CHUNG VỀ CÁ NHÂN<br /> Họ và tên: Nguyễn Phúc Linh<br /> Ngày tháng năm sinh: 12 – 09 - 1978<br /> Nam, nữ: Nam<br /> Địa chỉ: Xuân Hƣng , Xuân Lộc, Đồng Nai.<br /> Điện thoại:<br /> (CQ)/<br /> (NR); ĐTDĐ: 0907567712<br /> Fax:<br /> E-mail:<br /> Chức vụ: Giáo viên<br /> Đơn vị công tác: Trƣờng THPT Xuân Hƣng<br /> TRÌNH ĐỘ ĐÀO TẠO<br /> Học vị (hoặc trình độ chuyên môn, nghiệp vụ) cao nhất: Cử nhân<br /> Năm nhận bằng: 2001<br /> Chuyên ngành đào tạo: Sƣ phạm Hóa<br /> KINH NGHIỆM KHOA HỌC<br /> Lĩnh vực chuyên môn có kinh nghiệm: 11 năm<br /> Số năm có kinh nghiệm: 11 năm<br /> Các sáng kiến kinh nghiệm đã có trong 5 năm gần đây: ‘Hệ thống bài<br /> tập chƣơng Sự điện li’.<br /> <br /> 2<br /> <br /> KHAI THÁC ĐIỀU KIỆN PHẢN ỨNG VÀ HIỆN TƢỢNG PHẢN<br /> ỨNG HÓA HỌC ĐỂ TẠO HỨNG THÚ HỌC CHƢƠNG HALOGEN<br /> I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI<br /> Muốn nâng cao chất lượng dạy học bộ môn trong mỗi tiết học đòi<br /> hỏi mỗi giáo viên không ngừng phấn đấu đổi mới nội dung và phương pháp<br /> dạy học sao cho phù hợp và kích thích sự hứng thú, tính tự học và sáng tạo<br /> của học sinh. Phục vụ cho công việc này, nhà nước đã tiến hành biên soạn<br /> sách giáo khoa, sách giáo viên ở từng bộ môn để giới hạn và định hướng nội<br /> dung và phương pháp dạy học. Một mặt tài liệu SGK ở các bộ môn có nhiều<br /> nội dung kiến thức và một số bài học chưa phù hợp với học sinh nên làm HS<br /> mất hứng thú học tập và không kích thích tính tự học cần giảm tải. Mặt khác<br /> hiện nay nhiều lúc và nhiều nơi GV và HS chưa khai thác và khai thác chưa<br /> có hiệu quả nội dung kiến thức ở SGK trong quá trình giảng dạy và học tập<br /> của mình ở các tiết học dẫn đến kết quả dạy và học đạc được chưa cao, học<br /> sinh ít hứng thú học tập.<br /> Khác với nhiều môn học khác, hóa học là môn khoa học thực<br /> nghiệm vì vậy học sinh có nhiều cách tiếp cận và lĩnh hội kiến thức từ lí<br /> thuyết và thực hành. Trong giờ học môn hóa học, HS có thể tiếp thu kiến<br /> thức từ việc quan sát điều kiện phản ứng, hiện tượng phản ứng từ đó dễ tạo<br /> hứng thú học bộ môn. Vì thế, trong tài liệu SGK mới đây thấy xuất hiện<br /> nhiều loại bài tập thực nghiệm kiểm tra cách tiến hành các thí nghiệm cũng<br /> như điều kiện phản ứng, hiện tượng phản ứng…<br /> Qua thực tế giảng dạy chương Halogen, môn hóa học 10, tôi nhận<br /> thấy nội dung kiến thức trình bày ở SGK khá hay, có nhiều thí nghiệm và<br /> hình vẽ minh họa phản ứng hóa học rất sinh động kích thích các giác quan<br /> nhận thức của người đọc. Nhưng thực tế giảng dạy nhiều giáo viên vì nhiều<br /> lí do nên chưa giành nhiều thời gian khai thác các yếu tố về điều kiện và<br /> hiện tượng của các phản ứng hóa học. Hệ thống bài tập sau mỗi bài học ở<br /> SGK và SBT trong chương Halogen cũng chưa chú trọng đưa hệ thống bài<br /> tập thực nghiệm vào để kiểm tra kiến thức học sinh ở mức độ biết và vận<br /> dụng kiến thức ở SGK.<br /> Vì vậy để gốp phần tạo hứng thú học tập cho học sinh , tôi chọn đề tài<br /> “KHAI THÁC ĐIỀU KIỆN PHẢN ỨNG VÀ HIỆN TƢỢNG PHẢN<br /> ỨNG HÓA HỌC ĐỂ TẠO HỨNG THÚ HỌC CHƢƠNG HALOGEN”<br /> làm đề tài sáng kiến kinh nghiệm của mình.<br /> II. THỰC TRẠNG TRƢỚC KHI THỰC HIỆN CÁC GIẢI PHÁP<br /> CỦA ĐỀ TÀI<br /> 1. Thuận lợi<br /> - Quá trình đổi mới giáo dục nói chung và của bộ môn hóa học 10 nói<br /> riêng theo hướng phát huy tính tích cực và chủ động của người học, tăng<br /> 3<br /> <br /> cường tính giáo dục gắn liền với thực tế cuộc sống, học lí thuyết đi đôi với<br /> thực hành. Bộ giáo dục cũng nêu rõ, với môn hóa học cần tăng cường tầm<br /> quan trọng của các tiết thực hành, và tăng cường kiểm tra đánh giá kĩ năng<br /> giải các bài tập thực nghiệm như bài tập nhận biết bài tập điều chế …Do đó<br /> trong dạy học bộ môn hóa hiện nay, rất cần thiết phải lưu ý các điều kiện,<br /> hiện tượng của các phản ứng hóa học.<br /> - Thực tế dạy bộ môn hóa yêu cầu người học phải nắm vững các quá<br /> trình và phương trình phản ứng xảy ra. Việc ghi nhớ các phản ứng được<br /> thuân lợi hơn khi học sinh hiểu rõ bản chất cũng như nhớ điều kiện, hiện<br /> tượng của phản ứng, và chính điều kiện, hiện tượng của phản ứng là những<br /> hình ảnh trực quan sinh động giúp giúp chúng HS ghi nhớ tốt hơn nên đề tài<br /> thực sự được HS, GV quan tâm và đánh giá cao, có nhiều gốp ý rất thiết<br /> thực. Tổ trưởng chuyên môn và các giáo viên trong tổ bộ môn có sự cộng tác<br /> tốt giúp tôi xây dựng chuyên đề .<br /> - Quá trình đổi mới giáo dục về nội dung, phương pháp, hình thức kiểm<br /> tra đánh giá và sự phát triển của mạng intenet hiện nay cho phép giáo viên<br /> có thể tiếp cận được nhiều thông tin về các điều kiện tiến hành và hiện tượng<br /> các phản ứng xảy ra từ đó giúp tôi có nguồn tư liệu phong phú để xây dựng<br /> chuyên đề này.<br /> 2. Khó khăn<br /> - Do điều kiện cơ sở vật chất của nhà trường còn hạn chế nên khi áp<br /> dụng giáo viên cũng chỉ dùng phương pháp diễn giảng do vậy chưa thực sự<br /> kích thích hết hứng thú học tập của các em HS.<br /> - Mặt khác, hình thức kiểm tra đánh giá của môn hóa học hiện nay,<br /> số lượng bài tập thực nghiệm trong đề chưa nhiều nên HS chưa chú tâm ghi<br /> nhớ các điều kiện và hiện tượng phản ứng.<br /> 3. Số liệu thống kê<br /> - Học sinh chú ý trong tiết học: chiếm 65,4%; Học sinh hứng thú (tích<br /> cực phát biểu) trong giờ học: chiếm 20,7%; Học sinh có hứng thú học ở các<br /> tiết thực hành: chiếm 80%.<br /> - Giáo viên giới thiệu và viết phản ứng hóa học không kèm theo việc giới<br /> thiệu điều kiện và hiện tượng phản ứng : 65,5%; Giáo viên giới thiệu phản<br /> ứng hóa học có kèm theo việc giới thiệu điều kiện và hiện tượng phản ứng:<br /> 34,5%.<br /> III. NỘI DUNG ĐỀ TÀI<br /> 1. Cơ sở lý luận<br /> Đổi mới nội dung, phương pháp dạy học theo hướng phát huy vai trò<br /> của người học ở bộ môn hóa học là tăng tỉ lệ thời gian cho thí nghiệm và<br /> nâng cao chất lượng các bài thí nghiệm nhưng thực tế trong chương trình số<br /> bài thực hành chưa nhiều và trong các tiết dạy – học số lượng các phản ứng<br /> 4<br /> <br /> hóa học được giới thiệu cho học sinh trong SGK cũng chưa thực sự mô tả<br /> chi tiết và cặn kẽ nên học sinh rất khó nhớ và mau quên.<br /> Đối với môn hóa học, thí nghiệm giữ vai trò đặc biệt quan trọng như<br /> một bộ phận không thể tách rời của quá trình dạy hoc. Thí nghiệm được xem<br /> là cơ sở của của việc học hóa học và để rèn luyện kĩ năng thực hành. Thí<br /> nghiệm kích thích tính hứng thú, giúp tiếp thu kiến thức một cách vững chắc<br /> và sâu sắc hơn. Thí nghiệm hóa học được sử dụng với tư cách là nguồn gốc,<br /> là xuất xứ của kiến thức để dẫn đến lí thuyết. Thế nhưng việc đưa thí nghiệm<br /> vào mọi tiết giảng dạy bài mới là một việc khó có thể thực hiện. Để khắc<br /> phục vấn đề đó thiết nghĩ trong giản dạy GV nên mô tả cụ thể điều kiện phản<br /> ứng cũng như hiện tượng phản ứng cho HS.<br /> 2. Nội dung, biện pháp thực hiện các giải pháp của đề tài<br /> Trong quá trình giảng dạy chương Halogen, hóa học 10, tôi nhận thấy<br /> trong tài liệu SGK, SBT, SGV số lượng câu hỏi và bài tập có nội dung yêu<br /> cầu HS nêu điều kiện phản ứng, hiện tượng, giải thích hiện tượng phản ứng<br /> có rất ít, ở một số bài mới là không có do đó yêu cầu học sinh ghi nhớ phản<br /> ứng một cách đơn thuần, máy móc, thiếu sinh động là rất khó. Nên tôi mạnh<br /> dạng đưa thêm một số câu hỏi và bài tập liên quan đến thực nghiệp phản ứng<br /> một mặt để củng cố, giúp HS dễ nhớ và nhớ lâu dài các phản ứng, có hứng<br /> thú học tập, mặt khác làm phong phú và đa dạng về các dạng bài tập trong<br /> chương halogen.<br /> Hiện tại ở mỗi bài học, tài liệu SGK, SBT, số lượng câu hỏi và bài<br /> tập có nội dung ở mức độ củng cố kiến thức còn hạn chế. Trong khi đó, nhà<br /> nước qui định phải lấy nội dung kiến thức SGK là là cơ sở, kim chỉ nam<br /> trong giảng dạy và trong kiểm tra đánh giá. Vì thế, nội dung và phương pháp<br /> giảng dạy của GV phải hết sức bám vào tài liệu SGK. Do đó trong phạm vi<br /> đề tài nhỏ của mình tôi đưa ra một số câu hỏi và bài tập có tính chất thực<br /> nghiệp dựa theo các phương trình phản ứng trong SGK đã nêu để khắc sâu<br /> kiến thức cho HS, bước đầu giúp HS với thực nghiệm các phản ứng hóa học,<br /> từ đó kích thích hứng thú cho HS, giúp GV thiết kế các câu hỏi nêu vấn đề<br /> trong giảng dạy ở các tiết học và có thể dùng để làm đề kiểm tra đánh giá<br /> trình độ học sinh ở mức trung bình.<br /> Để thuận tiện cho việc áp dụng nội dung đề tài tôi trình bày nội<br /> dung đề tài theo thứ tự các bài học trong chương Halogen.<br /> Vấn đề 1: Bài 22. CLO<br /> a) Nội dung cơ bản của bài là tính chất hóa học và điều chế clo, các<br /> phản ứng hóa học cần nhớ là Cl2 tác dụng với kim loại (Na, Fe, Cu…), với<br /> H2, với H2O; axit HCl tác dụng với chất oxi hóa (MnO2, KMnO4…), điện<br /> phân dung dịch NaCl có màng ngăn.<br /> <br /> 5<br /> <br />