Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Một số biện pháp rèn luyện tính tự lập cho trẻ 4-5 tuổi Khu Cây Nghia, Trường mầm non Xuân Thái

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: DOCX | Số trang:22

Thêm vào BST

Báo xấu

34
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu sáng kiến "Một số biện pháp rèn luyện tính tự lập cho trẻ 4-5 tuổi Khu Cây Nghia, Trường mầm non Xuân Thái" nhằm củng cố, rèn luyện cho trẻ tính tự lập thông qua các hoạt động, thúc đẩy nâng cao hiệu quả giáo dục trong nhà trường, giúp bản thân và đồng nghiệp có những biện pháp hữu hiệu để rèn luyện tính tự lập cho trẻ. Rèn luyện cho trẻ có tính tự lập, biết tự làm được một số công việc phù hợp với khả năng của trẻ.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Một số biện pháp rèn luyện tính tự lập cho trẻ 4-5 tuổi Khu Cây Nghia, Trường mầm non Xuân Thái

Mục lục
1. Mở đầu 1.1. Lí do chọn đề tài Tự lập là một trong những phẩm chất hàng đầu mà con người cần phải có. Có tính tự lập giúp con người luôn chủ động trong công việc và trong đời sống. Đứng trước khó khăn, trở ngại, nhờ có tính tự lập giúp ta bình tĩnh, sáng suốt và có những hành động đúng đắn, thiết thực và hiệu quả. Để trẻ em phát triển toàn diện cả về thể chất, tinh thần và trí tuệ ngoài việc giáo dục những kiến thức cơ bản thì gia đình, nhà trường và xã hội cần“rèn luyện tính tự lập” để định hướng, phát triển cá nhân trẻ một đức tính quan trọng của cuộc sống, khi trẻ có tính tự lập thì trẻ luôn tự tin trong mọi hoạt động trẻ chủ động làm việc, không đợi nhắc nhở hay sai bảo, ít khi bị khiển trách. Trẻ thực hiện công việc một cách tích cực, năng động và tin tưởng vào bản thân, luôn biết giúp đỡ người khác, sống chan hòa thương yêu mọi người xung quanh. Giáo dục rèn luyện tính tự lập cho trẻ mầm non là giáo dục cách sống tích cực trong xã hội hiện đại. Giáo dục cho trẻ những kỹ năng mang tính cá nhân và xã hội nhằm giúp trẻ có thể chuyển kiến thức, thái độ cảm nhận thành những khả năng thực thụ, giúp trẻ biết xử lý hành vi của mình trong cuộc sống hàng ngày. Rèn tính tự lập cho trẻ ngay từ khi ở lứa tuổi Mầm non không những tạo ra cho trẻ khả năng tự lập trong sinh hoạt hằng ngày mà còn là một trong những điều kiện quan trọng để hình thành sự tự tin, năng động, sáng tạo là cơ sở để hình thành nhân cách cho trẻ sau này.Với khả năng tự lập trẻ biết được vị trí của mình trong gia đình, trong lớp học sau đó trẻ mới tìm hiểu mối quan hệ với mọi người xung quanh. Từ những biểu hiện mà chúng ta thấy khả năng tự lập của trẻ có ảnh hưởng trực tiếp đến trí tuệ, cảm xúc của trẻ, tự lập trong các tình huống quen thuộc, có một số kỹ năng tự phục vụ, hợp tác với mọi người xung quanh, có trách nhiệm với bản thân và với cộng đồng trong xã hội. Từ những thực trạng đó gánh nặng giáo dục ở nhà trường tăng lên gấp bội. Để góp phần rèn luyện tính tự lập cho trẻ điều quan trọng là chúng ta hình thành những thói quen tốt cho trẻ. Đối với mỗi đứa trẻ có tính tự lập là rất cần thiết nếu không có tính tự lập thì sẽ gặp rất nhiều khó khăn trong hoạt động sinh hoạt hàng ngày cũng như sự phát triển toàn diện cho đứa trẻ sau này. Rèn luyện tính tự lập cho trẻ tốt là để chuẩn bị cho trẻ những yêu cầu và trách nhiệm của tuổi trưởng thành. Trẻ có tính tự lập luôn là người giàu bản lĩnh, không ngại khó, ngại khổ trẻ ít khi từ chối hay né tránh công việc được giao. Khi gặp khó khăn, trẻ bình tĩnh suy nghĩ và tìm cách khắc phục, hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Bởi thế, khi trẻ biết tự lập luôn được người khác tin tưởng, yêu mến. Thực tế hiện nay có rất nhiều trẻ xuất hiện tình trạng dựa dẫm, ỉ lại, chưa biết làm một số công việc đơn giản như chưa biết mặc quần áo, chưa biết tự đi giày, dép….Trẻ chưa biết cách chăm sóc bản thân, chưa biết giữ gìn vệ sinh, lười nhác, chưa biết hỗ trợ người khác. Đối với gia đình, chủ yếu là cha mẹ còn có nhiều sai lầm về giáo dục nói chung và giáo dục tính tự lập cho trẻ nói riêng như: Nuông chiều con quá mức dẫn đến trẻ ích kỉ, vụng về, thiếu tự tin trong cuộc sống và người lớn chưa tin vào khả năng của trẻ, trẻ muốn làm nhưng thấy trẻ làm lóng ngóng, chậm chạp thì tỏ ra khó chịu, nên người lớn thường “sốt ruột” và làm thay trẻ, dẫn đến trẻ có thái độ bướng bỉnh dần dần tạo ra sự ỉ lại,
lười biếng mất tự tin ở trẻ. Với việc rèn luyện tính tự lập cho trẻ tại trường, lớp đa số giáo viên đã nhận thức đầy đủ và có thái độ đúng đắn trong giáo dục tính tự lập cho trẻ, song về hướng dẫn trẻ hoạt động để rèn luyện tính tự lập cho trẻ đang còn hạn chế. Nguyên nhân là do giáo viên cho rằng trẻ còn quá nhỏ để rèn tính tự lập, các hoạt động luyện tập đang mang tính đơn điệu, bên cạnh đó điều quan trọng là giáo viên chưa thực sự kiên trì thực hiện các bài tập rèn luyện tính tự lập cho trẻ. Chính vì vậy tôi luôn suy nghĩ làm thế nào để rèn luyện cho trẻ có tính tự lập ngay từ khi trẻ còn rất nhỏ, đó chính là lý do mà tôi chọn đề tài: ‘‘Một số biện pháp rèn luyện tính tự lập cho trẻ 4-5 tuổi Khu Cây Nghia, Trường mầm non Xuân Thái”. Để nghiên cứu và áp dụng thực tế vào lớp mình, với hy vọng tìm ra một số biện pháp thích hợp nhằm góp phần đạt kết quả tốt nhất trong giáo dục trẻ. 1.2. Mục đích nghiên cứu Nhằm củng cố, rèn luyện cho trẻ tính tự lập thông qua các hoạt động, thúc đẩy nâng cao hiệu quả giáo dục trong nhà trường, giúp bản thân và đồng nghiệp có những biện pháp hữu hiệu để rèn luyện tính tự lập cho trẻ. Rèn luyện cho trẻ có tính tự lập, biết tự làm được một số công việc phù hợp với khả năng của trẻ. 1.3. Đối tượng nghiên cứu Một số biện pháp rèn luyện tính tự lập cho trẻ 4-5 tuổi, khu Cây Nghia, trường mầm non Xuân Thái 1.4. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp nghiên cứu, xây dựng cơ sở lý thuyết. - Phương pháp khảo sát thực tế, thu thập thông tin. - Phương pháp thống kê xử lý số liệu. - Phương pháp quan sát, đàm thoại. - Phương pháp thực hành, trải nghiệm. 2. Nội dung của sáng kiến kinh nghiệm 2.1. Cơ sở lí luận Tự lập là tự làm lấy, tự giải quyết công việc, tự lo liệu, tạo cho cuộc sống của mình, không trông chờ, dựa dẫm, phụ thuộc vào người khác. Vì vậy, ngay từ khi chúng ta còn nhỏ, ông bà, cha mẹ đã dạy“Tự lực cánh [1] sinh . Rèn luyện tính tự lập góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ. Tổ chức các hoạt động theo quan điểm lấy trẻ làm trung tâm, nhằm phát huy tính tích cực, sáng tạo khả năng tự lập của trẻ, phát huy những năng lực vốn có của trẻ về mặt tinh thần, nhờ đó trẻ có thể tự mình làm việc mà không cần nhờ vã, dực dẫm vào người khác. Mỗi chúng ta nên rèn luyện đức tính tự lập ngay từ khi còn nhỏ, như nhà khoa học Theodor Seuss Geisel đã khẳng định:“Bạn có não trong đầu. Bạn có chân trong giày. Bạn có thể chỉ mình về bất cứ hướng nào bạn chọn. Bạn độc lập và bạn biết điều mình biết và bạn là người quyết định mình sẽ đi đâu”. Như vậy tự lập hướng vào việc giúp con người thay đổi
nhận thức, thái độ và giá trị trong những hành động theo hướng tích cực và mang tính xây dựng. Các nhà khoa học đã nghiên cứu đều cho thấy kĩ năng quan trọng nhất trẻ phải học vào thời gian đầu đó là kĩ năng tự lập. Việc xác định được các kĩ năng cơ bản của tính tự lập phù hợp với lứa tuổi , sẽ giúp giáo viên chọn đúng những nội dung trọng tâm để rèn luyện tính tự lập cho trẻ. Rèn luyện tự lập quyết định hình thành và phát triển trí tuệ , cảm xúc của trẻ. Tự lập trẻ sẽ có tính chủ động, giúp trẻ có niềm tin vào bản thân để tự lo cho mình khi không có người lớn bên cạnh. Nếu trẻ không có tính tự lập trẻ sẽ rụt rè , nhút nhát. Vì vậy cần rèn luyện tính tự lập ngay từ khi học ở trường, lớp mầm non. Ngay từ lứa tuổi mầm non không chỉ trau dồi cho trẻ những kiến thức cơ bản về cuộc sống xung quanh mà điều quan trọng hơn cả, đó là rèn luyện tính tự lập cho trẻ để trẻ tự tin và làm chủ bản thân. Vì vậy rèn luyện tính tự lập từ nhỏ sẽ là những kĩ năng sống đầu tiên cho trẻ, là nền tảng vững chắc để trẻ trở thành người thành công trong tương lai. Dạy trẻ mầm non có tính tự lập là một trong những điều cốt lõi nhất để giúp trẻ hoàn thiện bản thân. Từ đó nó ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình hình thành nhân cách của mỗi đứa trẻ sau này. Song khi mỗi đứa trẻ mới chào đời đều chưa có bất kì một kĩ năng gì trong đó có kĩ năng tự lập. Rèn tính tự lập cho trẻ ngay từ khi ở lứa tuổi Mầm non không những tạo ra cho trẻ khả năng tự lập trong sinh hoạt hằng ngày mà còn là một trong những điều kiện quan trọng để hình thành sự tự tin, năng động, sáng tạo là cơ sở để hình thành nhân cách cho trẻ sau này. Với khả năng tự lập trẻ biết được vị trí của mình trong gia đình, trong lớp học sau đó trẻ mới tìm hiểu mối quan hệ với mọi người xung quanh. Từ những biểu hiện mà chúng ta thấy khả năng tự lập của trẻ có ảnh hưởng trực tiếp đến trí tuệ, cảm xúc của trẻ. 2.2. Thực trạng của vấn đề Năm học 2021-2022 tôi được phân công chủ nhiệm 4-5 tuổi, khu Cây Nghia. Tổng số trẻ là 34 trong quá trình thực hiện đề tài tôi đã gặp những thuận lợi và khó khăn sau: 2.2.1. Thuận lợi - Được sự quan tâm của phòng GD&ĐT, Ban Giám hiệu nhà trường và lãnh đạo địa phương luôn quan tâm chỉ đạo giáo viên trong trường thực hiện tốt kế hoạch chăm sóc giáo dục trẻ. - Đối với nhà trường: Về cơ sở vật chất cơ bản đảm bảo đặc biệt chú trọng đến việc giáo dục rèn luyện tính tự lập cho trẻ đáp ứng được các điều kiện dạy và học theo phương pháp mới. - Đối với Giáo viên: Là một giáo viên năng nỗ nhiệt tình, có trình độ đạt chuẩn, yêu nghề mến trẻ, luôn tìm tòi học hỏi kinh nghiệm qua báo chí, tập san
và đồng nghiệp có nhiều đầu tư vào việc nâng cao chuyên môn nghiệp vụ, nên tích lũy được một số kiến thức cũng như kinh nghiệm dạy trẻ tính tự lập, luôn tích cực làm đồ dùng đồ chơi phục vụ cho dạy và học đầy đủ. - Đối với học sinh: Trẻ đi học thường xuyên tham gia tích cực các hoạt động.Trẻ rất thích được nghe và thực hành rèn luyện tính tự lập, biết quan tâm, giúp đỡ cô giáo và các bạn, biết làm một số công việc vừa sức. Trẻ đã học qua các lớp nhà trẻ, mẫu giáo bé, được phân đúng độ tuổi nên nhận thức của trẻ khá đồng đều. - Đối với phụ huynh: Đa số phụ huynh phối hợp với giáo viên để thực hiện tốt công tác chăm sóc giáo dục trẻ. 2.2.2. Khó khăn - Đối với nhà trường: Điều kiện cơ sở vật chất của nhà trường ở vùng 135 nên đồ dùng đồ chơi phục vụ cho các hoạt động chơi và học phần lớn do giáo viên tự làm ở mức tận dụng chưa đa dạng và phong phú. - Đối với Giáo viên: Việc rèn luyện tính tự lập cho trẻ chưa thường xuyên, cách thức tổ chức các hoạt động còn cứng nhắc, ôm đồm về kiến thức, chưa phát huy được tính tự lập cho trẻ, hình thức tổ chức các hoạt động rèn luyện tính tự lập cho trẻ chưa phong phú. - Đối với học sinh: Đa số trẻ chưa có thói quen tự làm một số công việc đơn giản để hình thành tính tự lập trẻ đang còn ỉ lại cho cô và các bạn những công việc dù là nhỏ nhất. - Đối với phụ huynh: Phụ huynh làm nông nghiệp hoặc đi làm ăn xa nhà nên ít có thời gian dành cho con, phần lớn đều nhờ cậy ông bà và cô giáo, vì vậy việc thống nhất quan điểm, biện pháp chăm sóc giáo dục trẻ giữa giáo viên và phụ huynh còn gặp nhiều khó khăn. Nhận thức của phụ huynh về giáo dục mầm non còn đơn giản, chưa chủ động cung cấp kiến thức cho trẻ khi trẻ cần, ít trò chuyện với trẻ. 2.2.3. Kết quả khảo sát trước khi nghiên cứu Năm học 2021-2022 lớp mẫu giáo 4-5 tuổi do tôi phụ trách có 34 cháu. Quá trình khảo sát tính tự lập của trẻ được tiến hành vào đầu tháng 9 năm học 2021- 2022 với kết quả đạt được như sau: Bảng khảo sát đầu năm tháng 9/2021 Đạt Chưa đạt Nội dung Số trẻ khảo sát Số Tỉ lệ Số Tỉ lệ lượng % lượng % Trẻ có thói quen biết làm một số, 34 17 50% 17 50% công việc tự phục vụ. Trẻ có một số kĩ năng biết giúp đỡ 34 14 41% 20 59% người khác.
Trẻ có tính tự lập thông qua các 34 13 38% 24 62% hoạt động. Trẻ có tính tự lập để có kĩ năng bảo 34 11 32% 23 68% vệ bản thân . Trẻ có khả năng hợp tác làm việc 34 11 32% 23 68% nhóm. Từ kết quả khảo sát trên cho thấy, trẻ có khả năng tự lập chưa đồng đều ở mức đạt còn thấp. Từ những suy nghĩ đó tôi đã tìm hiểu, tổ chức hoạt động và áp dụng các phương pháp, giải pháp tích cực nhất để rèn luyện tính tự lập cho trẻ 4-5 tuổi đạt hiệu quả cao. 2.3. Các biện pháp thực hiện Từ những nguyên nhân trên và những kinh nghiệm của bản thân, qua việc học hỏi từ bạn bè, đồng nghiệp và sự giúp đỡ của Ban Giám hiệu nhà trường. Để nâng cao chất lượng rèn luyện tính tự lập cho trẻ tại lớp mình, tôi đã tổ chức hoạt động thực hiện đồng bộ các giải pháp. 2.3.1. Dạy những kĩ năng cần thiết để rèn luyện tính tự lập cho trẻ Một số kĩ năng đối với trẻ mầm non như: Kĩ năng tự phục vụ bản thân; Kĩ năng giữ gìn vệ sinh cá nhân, kĩ năng giúp đỡ người khác và kĩ năng làm việc nhóm là rất cần thiết để rèn tính tự lập cho trẻ. Đó là những kĩ năng quan trọng thúc đẩy trẻ hoàn thiện mình một cách tốt nhất. Đây còn là cơ hội vàng giúp trẻ nhanh chóng khôn lớn và trưởng thành trong cuộc sống để trẻ tự lập ngay từ khi còn rất nhỏ. * Kĩ năng rèn luyện tính tự lập khi trẻ làm công việc tự phục vụ bản thân và hình thành thói quen giữ gìn vệ sinh cá nhân Việc rèn luyện kĩ năng tự phục vụ bản thân và giữ gìn vệ sinh cá nhân ngay từ nhỏ là vô cùng cần thiết đối với trẻ. Nếu các con không có kĩ năng tự phục vụ bản thân, giữ gìn vệ sinh cá nhân, các con sẽ không thể chủ động và tự lập trong cuộc sống hiện đại. Tự phục vụ bản thân là một kĩ năng sống quan trọng để giúp trẻ hoàn thiện bản thân mình mỗi ngày. Hiểu được điều này, tôi lựa chọn rèn luyện tính tự lập cho trẻ như: Cho trẻ thực hiện những thói quen tưởng chừng như nhỏ nhất, đó là trẻ biết tự làm những công việc vừa sức của mình để phục vụ cho bản thân như: Rửa tay sạch và lau khô tay trước khi vào bàn ăn; để trẻ cùng tổ chức bữa ăn với cô giáo, khi các con được tự tay chia cơm cho mình, cho bạn tự kê ghế vào bàn ăn... Các con dần dần hình thành biết tổ chức bữa ăn uống của cá nhân. Nhờ biết cách tự phụ vụ bản thân trẻ hiểu hơn thế nào là chia sẻ, là giúp đỡ người thân và bạn bè trong sinh hoạt hàng ngày.Hiểu được điều này, ngay từ những buổi đầu đến trường, tôi đã dạy cho trẻ cách sắp xếp đồ đạc như quần áo, balo, mũ, dép vào nơi đúng quy định và khi cần sẽ tự lấy ra. Sau đó, trong mọi bữa ăn, tập thói quen cho trẻ tự vệ sinh tay, miệng trước khi ăn và tự ăn, ăn một cách nhanh chóng và gọn gàng, sau khi ăn xếp bát đĩa vào rỗ. Ví dụ: Rửa tay sạch và lau khô tay trước khi cùng cô chia cơm vào bàn ăn; để trẻ cùng tổ chức bữa ăn với cô giáo, khi các con được tự tay chia cơm cho mình, cho bạn tự kê ghế vào bàn ăn, biết nhặt cơm rơi bỏ vào đĩa, tự lau tay khi tay bị bẩn.
Hình ảnh trẻ biết rửa tay dưới vòi nước sạch. Ví dụ: Đến giờ ngủ trưa tôi cho các con tự đi thay quần áo, tự lấy gối để vào chỗ ngủ của mình; Sau khi ngủ dậy tôi hỏi trẻ:“Sau khi ngủ dậy các con cần làm gì nhỉ” cho các con tự cất gối, tự gấp chăn, tự rửa mặt, tự chải tóc tôi chỉ hướng dẫn và giúp đỡ trẻ trong lần đầu tiên, những lần sau tôi để các con tự làm. Việc tự phục vụ bản thân và dần dần trẻ rất thích thú và tự làm công việc của mình mà không cần đến sự giúp đỡ của cô giáo và các bạn trong lớp. - Trẻ đã mạnh dạn tự tin, thành thạo làm tốt các công việc tự phục vụ, giữ gìn vệ sinh, giúp đỡ người khác. * Kĩ năng rèn luyện tính tự lập cho trẻ khi trẻ được giao làm việc nhóm Việc biết hòa đồng, biết cách làm việc theo nhóm, tập sử dụng sức mạnh, ưu thế của tập thể để đạt được kết quả tốt nhất trong học tập và trong công việc là một trong những kỹ năng quan trọng. Ví dụ: Đối với kỹ năng làm việc nhóm tôi cho trẻ thỏa sức vào các hoạt động như: Cùng nhau sắp mâm ngũ quả, cắm hoa,trang trí lớp học cho ngày lễ tết, hoặc cung cấp dụng cụ để cả nhóm làm như nhóm nhặt rau, quét nhà, nhóm phơi khăn, nhóm kê bàn, nấu ăn, gia đình, chăm sóc vườn hoa … tạo cho trẻ cảm giác là thành viên của một nhóm nào đó; khuyến khích con chơi các trò chơi đồng đội cùng các bạn. Bên cạnh đó, làm việc nhóm cũng giúp tăng cường các kỹ năng sống cho trẻ mầm non như sự tự tin trong giao tiếp, biết cách thể hiện bản thân. Ví dụ: Kỹ năng dọn dẹp đồ chơi ở các góc lớp, kỹ năng làm việc theo nhóm, từng nhóm được phân công, công việc khác nhau như: Nhóm xếp dụng cụ âm nhạc, nhóm xếp góc bán hàng, nhóm lau chùi khu vực thao tác vai. Kết quả cuối cùng trẻ biết làm việc cùng nhau tự tin trong quá trình làm việc.
Hình ảnh sản phẩm của trẻ khi làm việc theo nhóm Ví dụ: Tổ chức vệ sinh đồ dùng, đồ chơi cuối tuần. Tôi chia lớp thành 3 tổ và phân công cụ thể: Tổ 1: Vệ sinh sắp xếp đồ dùng đồ chơi ở góc phân vai. Tổ 2: Vệ sinh sắp xếp ở góc nghệ thuật Tổ 3: Sắp xếp ở góc học tập. - Trẻ cảm thấy thích thú với những công việc làm theo nhóm, tạo cho trẻ tinh thần đoàn kết gắn bó các thành viên trong nhóm với nhau, qua đó rèn tính tự lập cần thiết, có thể đưa ra các quyết định hoàn thành công việc của nhóm mình. * Kĩ năng rèn luyện tính tự lập thông qua khả năng bảo vệ bản thân -Trẻ con vốn luôn hiếu động, hiếu kỳ và muốn khám phá những điều mới lạ. Những nguy hiểm có thể xảy ra với trẻ tiềm ẩn không chỉ ở gia đình, ở trường học, ngoài đường mà còn ở bất kỳ đâu trong cuộc sống này. Sự lựa chọn thường gặp của phụ huynh đó là tìm cách nghiêm cấm con tiếp xúc với các rủi ro. Việc chỉ nghiêm cấm mà không giáo dục, trau dồi các kỹ năng bảo vệ bản thân càng kích thích tính tò mò, muốn khám phá trong trẻ. Ví dụ: Trong giờ làm quen đồ dùng đồ chơi trong gia đình sau khi cho trẻ làm quen nhận biết các đồ dùng như: phích nước, ổ điện, bếp ga, đồ dùng nhà bếp, cầu thang… tôi sẽ cho trẻ chơi trò chơi phân loại đồ dùng nguy hiểm và không nguy hiểm đối với trẻ. Dạy trẻ không nên chơi ở chỗ nào, không đụng vào các ổ điện, quạt trong lớp học hay khi ở gia đình trẻ, nếu tự ý làm thiết bị điện không an toàn sẽ bị điện giật. Ví dụ: Đối với kỹ năng tránh bị xâm hại cơ thể, thông qua chủ đề bản thân hay những khi có thời gian trong buổi sinh hoạt lớp dạy trẻ nhận biết các bộ phận trên cơ thể giáo dục trẻ những bộ phận không được cho ai đụng đến cơ thể. Dạy trẻ gọi đúng chính xác tên những bộ phận trên cơ thể. Khi trẻ đã có kiến thức an toàn cơ thể như thế. Trẻ sẽ biết xử lý các tình huống khi có dấu hiệu bị xâm hại cơ thể. - Từ những bài học trẻ làm quen, rèn luyện cho trẻ khả năng phản xạ nhanh, tránh xa nơi nguy hiểm khi gặp tình huống để bảo vệ cho bản thân.
* Kĩ năng rèn luyện tính tự lập khi trẻ biết giúp đỡ người khác Chính những việc làm của người lớn thường ngày sẽ được trẻ chú ý quan sát và ghi nhớ để thực hiện lại. Vì vậy, ngoài việc nâng cao tính tự giác, tự lập, trẻ còn tạo dựng được tinh thần tập thể, biết quan tâm giúp đỡ những người xung quanh. Những công việc nhẹ, trẻ có thể giúp được như: Chia cơm cho các bạn, lấy chổi giúp cô, kê ghế, kê bàn ăn, tưới cây, lau lá ở góc thiên nhiên…Từ những công việc tưởng chừng như đơn giản đó nhưng dạy cho trẻ có thói quen biết giúp đỡ cô giáo và các bạn những lúc cần thiết. Ví dụ: Ở lớp tôi có một cháu tên Mai đã 5 tuổi nhưng chưa nói thành thạo, chưa biết làm các công việc tự phục vụ bản thân thấy Khoa lúc đầu các bạn trong lớp cười và trêu bạn nhưng từ khi tôi dạy trẻ biết cách quan tâm giúp đỡ chơi cùng bạn vì bạn không được may mắn như các con và đưa ra tình huống: “Bạn Mai rất muốn chơi với các con nhưng bạn không nói được các con sẽ làm gì? từ những hình ảnh thực tế đó trẻ sẽ suy nghĩ và chia sẽ biết giúp đỡ mọi người xung quanh mình những việc vừa sức. - Trẻ biết quan tâm chia sẽ giúp đỡ bạn và những người xung quanh mình, thông qua đó dạy trẻ biết yêu thương đoàn kết biết giúp đỡ những người gặp khó khăn. Kết quả: Khi thực hiện giải pháp, trẻ lớp tôi có nhiều kĩ năng cần thiết, các con biết tự chăm sóc bản thân; biết vệ sinh lớp và vệ sinh cá nhân; biết giúp đỡ người khác... Ngoan, tự tin, tự lập và có thể đưa ra các quyết định cho mình tôi thấy trẻ nhanh nhẹn hơn, có nhiều thói quen và tính tự giác cao. Đó là động lực để tôi kiên trì, giáo dục rèn luyện cho trẻ nhiều hơn nữa.. 2.3.2. Rèn luyện tính tự lập cho trẻ thông qua hoạt động học Giáo dục rèn luyện tính tự lập cho trẻ mẫu giáo là đề tài không phải xa lạ, tuy nhiên nếu giáo viên không biết tận dụng mọi cơ hội, rèn luyện cho trẻ thông qua hoạt động học, tích hợp việc rèn tính tự lập một cách khéo, linh hoạt, mềm dẻo, sáng tạo thì trẻ khó có thể tích cực tiếp thu, tích cực hoạt động và như vậy hiệu quả của việc tổ chức các hoạt động đó chưa cao. Do vậy, bản thân tôi đã vận dụng đa dạng các hình thức nhằm giáo dục, rèn luyện tính tự lập cho trẻ thông qua các hoạt động học một cách tốt nhất. Hoạt động học có chủ đích là hoạt động giáo viên giúp trẻ phát triển đồng đều các lĩnh vực: Thể chất, ngôn ngữ, nhận thức, tình cảm - xã hội và thẩm mỹ.Với hoạt động học đây là một trong những hoạt động để tôi tích hợp có hiệu quả nội dung rèn luyện tính tự lập cho trẻ. Ví dụ: Hay với chủ đề “Trường mầm non” hoạt động âm nhạc: Tôi dạy trẻ bài hát “Vui đến trường” tôi giáo dục trẻ một số việc trẻ phải tự làm trước khi đi học: Biết đánh răng rửa mặt, thay quần áo, chuẩn bị đồ dùng để đi học... Vì trẻ lớp tôi là trẻ lớp lớn thường xuyên phân công và theo dõi trẻ trực nhật, nói rõ vai trò của những trẻ trực nhật. Người thực hiện nhiệm vụ trực nhật phải làm chu đáo và có trách nhiệm với việc được phân công. Tổ trực nhật trong
giờ học sẽ lấy đồ dùng phát cho các bạn, thu dọn và cất đồ dùng đồ chơi. Rèn luyện cho trẻ thói quen nề nếp, sự cố gắng, sáng tạo và đề cao tinh thần trách nhiệm của mình với tập thể. Ví dụ: Hoạt động tạo hình, nhóm trực nhật đi phát bút, lấy vở, xếp bàn ghế, thu bài… Trong mọi việc làm của trẻ cô kịp thời khen ngợi trẻ “Các con giỏi quá, các con xếp ghế rất đẹp!”. Tạo cho trẻ một ý nghĩ mình đã lớn đã làm được nhiều việc và mình là người có ích. Từ đó trẻ sẽ hoạt động tích cực hơn, hứng thú hơn. Thực hiện biện pháp này giúp trẻ có tính tự lập, các con mạnh dạn, tự tin tham gia tích cực trong hoạt động học. Hình ảnh:Trẻ chia phát đồ dùng học tập Ví dụ: Với chủ đề “Bản thân” Hoạt động khám phá khoa học “Khám phá một số bộ phận trên cơ thể bé” tôi dạy trẻ biết vệ sinh thân thể sạch sẽ , biết tự đánh răng, rửa mặt, rửa tay,tự thay quần áo...Thông qua các nội dung tiết dạy, các con sẽ tự lập hơn và tự làm được một số việc cần thiết . Trẻ biết tự chăm sóc bảo vệ bản thân: biết ý thức giữ gìn, bảo vệ các bộ phận trên cơ thể. Ngoài ra tôi còn lồng ghép giáo dục tính tự lập cho trẻ thông qua các bài ca dao, đồng dao, bài hát, câu chuyện....Từ những việc lồng ghép rất nhẹ nhàng như vậy tôi đã tạo cho trẻ sự hứng thú, ham học bằng cách như: Dạy trẻ bằng giáo án điện tử, sau đó tôi cho trẻ thực hành và trải nghiệm một số công việc đơn giản mà trẻ phải tự làm , nên trẻ của lớp tôi rất hứng thú học tập và chú ý đến nội dung bài học. Biết làm những việc tự phục vụ mình. Hình thành cho trẻ một số thói quen tự lập tốt, không ỉ lại vào người khác. Ví dụ: “Hoạt động văn học”chuyện“chú Dê đen” tôi sắp xếp cho trẻ làm quen mọi lúc mọi nơi để khi tổ chức hoạt động đóng kịch trẻ xung phong đóng các nhân vật trong chuyện, vai chú Dê trắng, Dê đen và Sói, để trẻ hóa thân vào nhân vật khi hình dung mình phải cần đóng dũng cảm, hung dữ hay nhút nhát qua cách thể hiện từ giọng nói đến hình dáng. Thông qua đó giúp trẻ có thể phát triển kỹ năng diễn xuất trước đám đông, kỹ năng tự bảo vệ mình khi gặp nguy hiểm là phải bình tĩnh không được sợ hãi.
Qua một thời gian áp dụng tôi quan sát thấy đa số trẻ đã học hỏi và phát huy tốt khả năng tự lập của bản thân mình, trẻ mạnh dạn tự tin, hoạt động tích cực có trách nhiệm với công việc được đảm nhiệm hình thành cho trẻ tính tự lập được tốt nhất. Kết quả: Sau khi thực hiện giải pháp tôi nhận thấy trẻ đã phát huy được tính tự lập một cách tốt nhất. Bên cạnh đó giúp trẻ tư duy lô gíc, biết cách diễn đạt suy nghĩ của mình, và giúp trẻ tích lũy thêm những kinh nghiệm trong cuộc sống. Rèn luyện cho trẻ tính tự lập đây là hành trang quan trọng giúp trẻ tự tin và mạnh mẽ hơn trong cuộc sống hiện đại. 2.3.3. Rèn luyện tính tự lập cho trẻ thông qua các hoạt động khác * Thông qua hoạt động đón và trả trẻ Trong lúc đón và trả trẻ là khoảng thời gian khá thuận tiện để rèn luyện tính tự lập cho trẻ. Để trẻ đạt được việc tự lập hoàn toàn, tôi đã thực hiện các quá trình “Cùng hành động” nghĩa là cho trẻ làm cùng cô. Khi cùng làm với trẻ tôi thường kếthợp giảng giải, giải thích cho trẻ biết lý do và cách thức hành động. Ví dụ: Khi trẻ mới đến trường phải cất đồ dùng cá nhân vào đúng ngăn tủ có kí hiệu của mình, tôi đi cùng trẻ đến ngăn tủ đó và chỉ cho trẻ nhận ra đây là ngăn tủ của trẻ có kí hiệu “Con sẽ cất ba lô, quần áo của con vào trong đó trước khi cất con phải gấp quần áo gọn gàng đã nhé”. Tôi còn giải thích cho trẻ khi cất đúng ngăn của mình thì khi đến giờ về lấy rất dễ dàng. Không những vậy ngày nào tôi cũng cho trẻ phải gấp quần áo gọn gàng rồi mới được cất vào ngăn tủ. Sau một, hai lần tôi nhắc nhở và ngày nào trẻ cũng được thực hành các thao tác đó nên trẻ cất và lấy đồ dùng rất thành thạo và không cần đến sự giúp đỡ của người lớn. Hình ảnh trẻ biết gấp quần áo cất balo vào đúng nơi quy định Từ việc rèn luyện một số thói quen trong lúc đón và trả trẻ đã dần hình thành cho trẻ có thói quen ngăn nắp gọn gàng, giữ gìn bảo vệ đồ dùng cá nhân. Biết làm những việc tự phục vụ mình. Hình thành cho trẻ một số thói quen tự lập, không ỉ lại vào người khác. * Thông qua hoạt động vui chơi
Rèn luyện tính tự lập cho trẻ khi vui chơi trẻ em được học hỏi, tiếp thu, hiểu biết và có thói quen tự lập qua các trò chơi. Mỗi cá nhân trẻ đều phải cùng cố gắng hoàn thành tốt vai trò của mình đồng thời phải biết chia sẻ, hợp tác với các bạn khác để thực hiện tốt vai chơi của mình. + Chơi, hoạt động ở các góc Khi trẻ tham gia chơi ở khu phân vai, trẻ biết tự lấy đồ chơi để chơi, sau khi chơi xong trẻ biết tự cất đồ chơi đúng nơi quy định, biết vệ sinh góc chơi...Sau mỗi lần chơi trẻ có ý thức và có tính tự lập tốt hơn và ở tất cả các khu chơi khác thì kĩ năng của trẻ cũng đều có thể được giáo dục, rèn luyện tính tự lập cho trẻ. Ví dụ: Ở khu học tập, trẻ có kĩ năng tự lập như biết lấy sách, bút và đồ dùng học tập, tự lấy ghế và kê bàn để học tô, vẽ... Góc xây dựng người kỹ sư trưởng sẽ phải biết cách phân công công nhiệm vụ cho thành viên nhóm mình. Các thành viên còn lại, trong quá trình xây dựng cô có thể tạo tình huống. Từ đó hình thành cho trẻ những khả năng ra quyết định và khả năng giải quyết vẫn đề. Khi hoạt động ở các góc giúp trẻ thể hiện được khả năng làm việc nhóm cũng như tạo ra được sản phẩm theo yêu cầu, khích lệ sự thay đổi thái độ,hành vi của trẻ theo hướng tích cực tạo ra tinh thần đồng đội. Ví dụ: Trẻ chơi góc Phân vai: Gia đình có bố, mẹ, và các con. Khi về góc chơi trẻ sẽ phải tự phân vai chơi ai sẽ là bố, là mẹ là con.Vai trò của người bố, mẹ con trong công việc hàng ngày và cách ứng xử. Mẹ sẽ đi chợ, con sẽ ở nhà dọn dẹp giúp bố qua đó hình thành ở trẻ một số kỹ năng sử dụng đồ dùng ăn uống đúng cách. - Sau mỗi lần chơi trẻ biết làm những việc tự phục vụ mình, biết chia sẻ phối hợp với các bạn trong nhóm chơi của mình. Hình thành cho trẻ một số thói quen tự giác, chủ động trong công việc được giao. + Chơi, hoạt động ngoài trời Hoạt động chơi ngoài trời là khoảng thời gian vô cùng quý giá đối với sự phát triển của trẻ mà ít thời điểm sinh hoạt nào khác có thể so sánh được.Chính vì điều đó tôi đã kết hợp rèn luyện tính tự lập cho trẻ đạt hiệu quả tốt nhất. Ví dụ: Khi tổ chức cho trẻ hoạt động dọn vệ sinh bỏ rác đúng nơi quy định. Trẻ biết vệ sinh trong ăn uống như: rửa quả trước khi ăn, khi ăn song phải bỏ vỏ vào thùng rác, không bỏ vỏ, vứt hạt bừa bãi. Từ đó giáo dục trẻ biết yêu quý người lao động. Mặt khác tôi còn tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi vận động để rèn kỹ năng phối hợp, biết chờ đợi khi đến lượt. Với cách tổ chức này tôi thấy trẻ rất hứng thú, tính tự lập của trẻ cũng đạt kết quả rõ rệt, trẻ đã có ý thức vệ sinh môi trường hơn như khi đi qua sân trường thấy vỏ sữa dưới đất trẻ đã biết nhặt lên và bỏ vào thùng rác, biết chờ đợi khi đến lượt, biết tránh xa những nơi không an toàn… *Thông qua hoạt động vệ sinh ăn trưa, ngủ trưa. Qua việc tổ chức bữa ăn cho trẻ, tôi tập cho trẻ làm một số công việc tự phục vụ qua đó rèn luyện tính tự lập cho trẻ và hình thành ở trẻ một số kĩ năng sử dụng đồ dùng ăn, uống đúng cách và hành vi văn hoá văn minh như: Cách dùng ca, cốc, bát, thìa, cách rót nước, tham ra chuẩn bị bữa ăn (tự kê ghế, gấp khăn lau, tự chia cơm...). Bên cạnh đó trẻ được tập luyện một số thói quen hành vi văn minh trong ăn uống như: Trẻ biết mời cô, mời bạn, biết vệ sinh cá nhân trước và sau khi ăn, biết giữ vệ sinh chung và hành vi văn hóa như không nói
chuyện khi ăn, ho hoặc ngáp phải quay ra ngoài đồng thời lấy tay che miệng, biết nhặt cơm rơi bỏ vào đĩa và lau tay. Hình ảnh trẻ biết gấp chăn gối sau khi ngủ dậy Khi tổ chức giấc ngủ cho trẻ, tôi dạy trẻ biết cùng cô trải chiếu, kê sạp trải đệm, biết tự mình lấy, cất gối đúng nơi quy định, biết đi vệ sinh và xả bồn cầu sau khi đi vệ sinh xong, biết rữa chân và lau khô chân trước khi đi ngủ, đi nhẹ, nói khẽ, không làm ồn khi bạn đang ngủ. *Thông qua hoạt động lao động. Tính tự lập của trẻ được trải nghiệm trong các hoạt động, trong sinh hoạt hàng ngày ở gia đình và nhà trường và xã hội và trong hoạt động lao động được trẻ thể hiện rõ nét, trẻ đã làm được một số công việc lao động đơn giản, trẻ đã có ý thức về điều đó và luôn chứng tỏ khả năng của mình trong công việc được giao. Rèn kĩ năng lao động tự phục vụ cho trẻ ở trường mầm non là việc làm hết sức quan trọng vì lao động phục vụ bản thân là một trong những kỹ năng quan trọng thúc đẩy trẻ hoàn thiện mình một cách tốt nhất, nó sẽ giúp cho trẻ hình thành nhân cách, phẩm chất đạo đức và tính tự lập sau này. Ví dụ: Thông qua hoạt động lao động tôi phân mỗi nhóm trẻ sẽ đảm nhận một khay rau hay một khóm hoa ở góc thiên nhiên để chăm sóc, hằng ngày trẻ đều chăm chỉ ra tưới cây, nhặt rác xung quanh. Khi trẻ ra sân chơi tổ chức cho trẻ nhặt lá rơi trên sân trường, nhổ cỏ ở bồn hoa... Đây là cách tôi rèn luyện tính tự lập khi trẻ tham gia các hoạt động lao động cùng cô giáo.Ngoài ra tôi luôn tạo cơ hội cho trẻ tự lựa chọn và giải quyết những công việc trẻ thích. Qua hoạt động lao động tạo cho trẻ sự nhanh nhẹn và thích ứng với môi trường tự nhiên. Thông qua hoạt động lao động, nhổ cỏ chăm sóc cây, đòi hỏi trẻ phải tỷ mỉ, khéo léo từ đó phát triển cho trẻ tố chất kiên trì, làm việc có mục đích, giúp trẻ nắm được một số kỹ năng lao động đơn giản, hình thành các quan hệ tập thể trong lao động, qua hoạt động lao động giúp trẻ hiểu được các mối quan hệ giữa các hiện tượng thiên nhiên, có ý thức trách nhiệm trong việc giữ gìn vệ sinh trường lớp đồng thời trẻ tự tin, mạnh dạn hơn trong cuộc sống.
Hình ảnh trẻ nhổ cỏ chăm sóc khu vườn thiên nhiên *Thông qua hoạt động nêu gương, tuyên dương và khen thưởng trẻ. Rèn luyện tính tự lập cho trẻ thông qua hoạt động nêu gương, tuyên dương khen thưởng là phương pháp dùng những tấm gương điển hình về những hành vi, phẩm chất đạo đức để giáo dục trẻ học tập, noi theo hoặc không lặp lại, đồng thời người lớn tỏ thái độ đồng tình hay không đồng tình trước việc làm, hành vi, cử chỉ của trẻ từ đó đưa ra nhận xét,tự nhận xét trong từng tình huống hoặc hoàn cảnh cụ thể… giúp trẻ phân biệt được các hành vi đạo đức tốt, cần học tập và phát huy. Những hành vi xấu cần sửa chữa, không được lặp lại trong các tình huống tương tự… thông qua đó góp phần rèn luyện đức tính tự lập tốt cho trẻ. Ví dụ: Giờ lao động dọn vệ sinh của lớp: Cô tuyên dương những trẻ làm tốt, hoàn thành và có được những sản phẩm lao động, biết giúp đỡ bạn và cô giáo trong công việc. Thông qua các việc làm của trẻ tôi khen, chê phải đúng, kịp thời và sự cố gắng của trẻ đến đâu thì khen trẻ đến đấy. Thể hiện thái độ đồng tình hoặc chưa đồng tình trước việc làm, hành vi, cử chỉ của trẻ, Từ đó đưa ra nhận xét, tự nhận xét trong từng tình huống hay hoàn cảnh cụ thể, tôi không sử dụng các hình phạt làm ảnh hưởng đến sự phát triển tâm - sinh lí của trẻ. Đặc biệt đối với trẻ nhút nhát cần khuyến khích những tiến bộ dù là rất nhỏ. Khi khen tôi phải chỉ rõ khen cái gì ? tại sao được khen?Các hình thức khen phải đa dạng: Nụ cười, cử chỉ, lời khuyến khích, một sự tin cậy, hoặc bằng hiện vật như cờ, hoa, phiếu bé ngoan, tranh ảnh… Ví dụ: Khi trẻ không chịu hợp tác với bạn để làm công việc của nhóm, tôi giải thích cho trẻ biết lợi ích của công việc làm nhóm và có tinh thần đoàn kết sẽ có được những thành quả gì. - Thông qua hình thức khen ngợi có tác dụng gây cho trẻ một cảm giác vui sướng, phấn khởi, tin vào sức mình mà cố gắng vươn lên đạt được những tiến bộ mới. Khi khen ngợi không những có tác dụng động viên đối với những trẻ được khen mà còn có tác dụng củng cố nhận thức, động viên trẻ khác noi theo. *Thông qua các ngày hội, ngày lễ
Trong ngày hội tất cả các trẻ được tham gia vào các hoạt động một cách tích cực, hào hứng, sôi nổi. Qua đó thúc đẩy các hoạt động tập thể, gây không khí náo nức cho trẻ vì trẻ được tham gia biểu diễn, trẻ được thi tài cùng các bạn, được biểu diễn tài của lớp mình cho các lớp khác xem. Trong quá trình hoạt động tập thể như vậy sẽ phát triển ở trẻ tính linh hoạt, mạnh dạn, tự tin hơn, tinh thần tập thể, tính kỷ luật. Nhờ có tính kỷ luật trẻ sẽ phòng tránh được một số tình huống xảy ra trong cuộc sống hàng ngày. Hình ảnh trẻ tham gia chương trình biểu diễn thời trang do trường tổ chức + Thông qua hoạt động thăm quan, dã ngoại, trải nghiệm Trẻ có thể rèn luyện tính tự lập bằng việc lặp đi lặp lại hành vi qua các bài tập, hoạt động, từ đó tăng cường khả năng ứng dụng các kỹ năng đó vào thực tế. Trong các hoạt động trải nghiệm, giáo viên mầm non có vai trò định hướng, hỗ trợ, đánh giá, uốn nắn, sửa sai cho trẻ. Tùy thuộc vào từng hoạt động trải nghiệm, giáo viên đưa ra các tình huống có vấn đề để trẻ trải nghiệm với các tình huống đó.Trẻ nhỏ rất thích những gì mới mẻ, hấp dẫn đối với trẻ, trẻ thích được tiếp xúc tìm hiểu thiên nhiên, cuộc sống xung quanh trẻ thông qua hành động tri giác bên ngoài như nhìn, nghe, sờ....và quá trình tâm lý bên trong như chú ý, tư duy, tưởng tượng, ghi nhớ... Ví dụ: Ở chủ đề “Ngành nghề” tôi cho trẻ thăm quan nhà bếp, dưới sự hướng dẫn trực tiếp của cô, nhằm rèn luyện cho trẻ khả năng giao tiếp với các cô, các bác nhà bếp trong trường, biết tự chuẩn bị đồ dùng cho buổi thăm quan…chuẩn bị tâm thế khi được thăm quan nhà bếp. Với việc áp dụng biện pháp này tôi thấy trẻ rất hứng thú nắm bắt kiến thức một cách nhanh chóng và rõ ràng nhất, trẻ mạnh dạn, tự tin hơn, qua đó trẻ tích lũy thêm được vốn kinh nghiệm sống cho bản thân. Như vậy tổ chức tốt việc thăm quan giã ngoại trải nghiệm là góp phần trong việc hình thành nhân cách và phát triển toàn diện cho trẻ, giúp cho trẻ sau này sẽ trở thành những con người có ích cho xã hội. Kết quả: Sau khi thực hiện giải pháp tôi nhận thấy trẻ hứng thú với mỗi nội dung mà cô giáo đã lựa chọn, tạo cho trẻ có được tâm thế và tiếp cận với những bài học mà tôi đặt ra để cung cấp kiến thức đến với trẻ,với các hoạt động trải nghiệm từ đó tích lũy cho mình những bài học kinh nghiệm và trẻ biết tự làm một số công việc phục vụ bản thân tạo cho trẻ có thói quen nề nếp, sự cố gắng, sáng tạo và đề cao tinh thần trách nhiệm của mình với tập thể. 2.3.4. Làm tốt công tác tuyên truyền phối hợp với phụ huynh trong việc rèn luyện tính tự lập cho trẻ
Để hình thành rèn luyện tính tự lập cho trẻ không thể thiếu sự hỗ trợ, phối hợp của phụ huynh. Chúng ta đều biết rằng, trong môi trường xã hội mà trẻ sống, học tập và phát triển, bên cạnh các mặt tác động ảnh hưởng tích cực luôn còn có một số mặt hạn chế như: Vốn sống và kinh nghiệm của trẻ còn ít ỏi , lại hiếu động, trẻ dễ bắt chước theo. Nhất là khi thiếu sự sự thống nhất về cách giáo dục giữa nhà trường và gia đình thì hậu quả xấu trong rèn tính tự lập cho trẻ sẽ xuất hiện, nếu không kịp thời khắc phục sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến nhân cách và sự phát triển toàn diện của trẻ . Việc rèn luyện tính tự lập cho trẻ là một quá trình lâu dài liên tục, diễn ra ở nhiều môi trường khác nhau. Vì thế, việc rèn luyện tính tự lập cho trẻ luôn luôn đòi hỏi có sự phối hợp giữa phụ huynh và giáo viên trong trường. Là một giáo viên chủ nhiệm lớp 4-5 tuổi, hiểu được tầm quan trọng đó, tôi đưa nội dung phối kết hợp với phụ huynh để rèn luyện tính tự lập cho trẻ là một trong những nội dung chính trong kế hoạch năm học của lớp. Bản thân tôi thường xuyên trao đổi hàng ngày trong giờ đón trả trẻ sưu tầm nội dung tranh ảnh sách báo về rèn luyện tính tự lập cho trẻ ở góc tuyên truyền, trao đổi nội dung rèn luyện tính tự lập cho trẻ qua nhóm zalo của lớp, tham khảo quay video trên mạng internet về một số việc làm cụ thể rèn luyện tính tự lập để cho phụ huynh hiểu tham khảo và áp dụng vào dạy trẻ. Luôn trò chuyện với phụ huynh để nắm bắt được thế mạnh của trẻ để có biện pháp phù hợp khi rèn luyện tính tự lập cho trẻ. Đa số phụ huynh cũng nhận thấy tầm quan trọng của việc rèn luyện tính tự lập cho trẻ, nhưng vấn còn nhiều gia đình chưa thống nhất quan điểm trong quá trình dạy trẻ. Cha mẹ thì muốn con mình tự làm những công việc vừa sức, nhưng ông, bà sợ cháu mệt lại làm hộ dẫn đến kết quả rèn luyện tính tự lập cho trẻ chưa thành công. Một số phụ huynh khác thì có ý kiến hoàn toàn nhờ cô giáo chủ nhiệm chứ về nhà nói các con không nghe lời. Vì vậy, tôi luôn tuyên truyền với phụ huynh hiểu để rèn luyện tính tự lập, đó là tự làm những công việc trong khả năng của trẻ, bố mẹ chỉ là người làm mẫu và hướng dẫn trẻ làm và không nên làm giúp trẻ. Khi trẻ biết làm rồi thì phụ huynh nên khuyến khích, động viên trẻ, rèn luyện tính tự lập đó nhiều lần trẻ có nhiều kỹ năng cần thiết trong cuộc sống của trẻ. Ví dụ: Tôi thấy một số trẻ lớp tôi không tự xúc cơm ăn khi ở nhà, đến lớp thì đợi cô và bạn làm giúp. Tôi đã trò chuyện và trao đổi với phụ huynh của những cháu đó để họ nắm bắt được tình hình của con mình và tôi tuyên truyền cho phụ huynh các phương pháp về giáo dục tính tự lập ngay từ nhỏ để phụ huynh có thể áp dụng. Thông qua họp phụ huynh đầu năm tôi trao đổi để các bậc phụ huynh hiểu việc rèn luyện tính tự lập cho trẻ là rất cần thiết và quan trọng, để các bậc phụ huynh nắm được cách rèn luyện tính tự lập cho trẻ từ đó rèn luyện tính tự lập cho trẻ ở nhà tốt hơn. Trong buổi họp tôi có thể gợi ý cho phụ huynh về cách rèn luyện cho trẻ như “Anh chị cứ để cho các con tự lấy đồ cá nhân bỏ vào cặp trước khi đi về, hay để cho con tự gấp quần áo của mình để các con tự làm thử xem…”. Tôi tổ chức cho các bậc phụ huynh đi tham quan các hoạt động của trẻ để phụ huynh hiểu được ở độ tuổi 4-5 tuổi con mình làm được một số công việc phù hợp với khả năng, để phụ huynh không còn nuông chiều con quá mức mà kết hợp với cô giáo rèn luyện tính tự lập cho trẻ tốt nhất.Tuyên truyền với các bậc phụ
huynh rằng: Trong gia đình việc rèn luyện tính tự lập cho trẻ là rất cần thiết. Vì vậy cha mẹ và người thân trong gia đình phải tạo ra các tình huống để thu hút trẻ làm những công việc phù hợp với khả năng. Bố mẹ cũng chính là những người phải tác động, phải rèn luyện đức tính cho con. Có như vậy thì các con mới có thể làm được một số việc không cần đến sự giúp đỡ của bố mẹ. Bên cạnh đó tôi còn phân tích cho phụ huynh hiểu, mọi hoạt động và việc làm của các thành viên trong gia đình đều có thể được bé ghi nhận lại và sẽ bắt chước làm theo. Tránh thái độ chê bai, chọc ghẹo khi bé làm không được hoặc làm hỏng việc. Không vội vàng phê phán đúng - sai mà kiên trì giúp trẻ biết tranh luận và có thể đưa ra kết luận của mình. Hãy hỏi con thích gì, ghét gì, muốn gì, khi bé có thể nói ra ý riêng của bản thân, đó là nền tảng cho việc luyện tính tự lập và tự tin của trẻ. Ví dụ: Tôi trao đổi để phụ huynh dạy trẻ làm một số công việc vừa sức như: Khi mẹ nhặt rau, mẹ nên giải thích và hướng dẫn để con có thể hiểu cách nhặt rau; Khi bố đi làm về thì bé có thể giúp bố cất áo, cất mũ; Khi mẹ phơi quần áo nhờ trẻ lấy tất, quần áo của bé…đưa cho mẹ để mẹ phơi lên dây. Tuy mất thời gian một chút, nhưng sự kiên nhẫn dần dần hình thành tính tự giác, tính tự quyết định, khả năng tự xoay sở của mình. Tôi tuyên truyền cho phụ huynh hiểu không nên làm hộ con, phải dạy trẻ khả năng tự lậpcần thiết từ bé. Trẻ càng được hướng dẫn sớm về tự bảo vệ bản thân, nhận biết những mối nguy hiểm từ xung quanh và cách xử lý thì sẽ vững vàng vượt qua những thử thách trong mọi tình huống. Điều đó được chứng minh rõ ràng từ thức tế. Chính vì vậy, cách bảo vệ trẻ tốt nhất chính là dạy trẻ biết cách tự bảo vệ bản thân. Từ phương pháp phối kết hợp giữa giáo viên và phụ huynh lớp tôi đã có nhiều chuyển biến từ phụ huynh. Nhờ có sự kết hợp với phụ huynh với cha mẹ trẻ tôi thấy trẻ lớp đã có rất nhiều tiến triển, trẻ mạnh dạn tự tin, biết tự phục vụ, giữ gìn vệ sinh, kỹ năng giúp đỡ người khác luôn thành thạo và rất vui vẻ khi được thực hiện. Kết quả: Khi thực hiện ở phương pháp này tôi thấy rõ được sự hiệu quả của nó, biểu hiện là sự nhiệt tình và hài lòng của phụ huynh khi tham gia vào các hoạt động cùng con cháu mình hay sự hứng thú của trẻ khi được bố mẹ ông bà xem thành quả của mình. 2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm Bằng việc xây dựng và tổ chức các hoạt động giáo dục cho trẻ với những biện pháp trên tôi đã áp dụng và thực tiễn giảng dạy một cách linh hoạt và sáng tạo đã thu được kết quả sau: - Đối với giáo viên: Việc rèn luyện tính tự lập cho trẻ được tổ chức một cách khoa học và thường xuyên, phát huy được tính tự lập ở trẻ,bản thân tôi đã tích lũy được những kiến thức và kỹ năng cơ bản nhờ đó mà kích thích được sự hứng thú lôi cuốn trẻ vào các hoạt động, trẻ tham gia hào hứng tích cực. - Đối với học sinh: Sau khi tổ chức hoạt động trên tôi thấy trẻ đã có kĩ năng cần thiết phù hợp với độ tuổi, tính tự lập của trẻ được thể hiện ở mọi lúc mọi nơi mà không cần cô giáo nhắc nhỡ. Trẻ có tính tự lập cao giúp cho việc tổ chức các hoạt động giáo dục của cô giáo đạt kết quả tốt hơn, trẻ năng động, sáng tạo, tự tìm kiếm, khám phá và giải quyết công việc một cách hứng thú, khách quan. Trẻ tự giác thực hiện tốt các công việc phù hợp với khả năng, các công việc hàng ngày ở lớp và tính tự lập của trẻ ngày càng hoàn thiện và nâng cao, trẻ tiến bộ một cách rõ rệt.
- Đối với phụ huynh: Từ công tác tuyên truyền của bản thân, sự chuyển biến tích cực từ trẻ đã làm cho phụ huynh cảm thấy vui mừng, phấn khởi, tin tưởng vào kết quả của trẻ. Các bậc phụ huynh có kiến thức sâu hơn, có cái nhìn đúng đắn hơn về rèn luyện tính tự lập cho trẻ. Phụ huynh hưởng ứng, thường xuyên trao đổi và cùng phối kết hợp với giáo viên để cùng giáo rèn luyện tính tự lập cho trẻ và rất tin tưởng cô giáo bởi họ tự nhận thấy sự tiến bộ rõ rệt của con mình. Bảng khảo sát sau khi áp dụng sáng kiến Số Đạt Chưa đạt Nội dung trẻ khảo sát Số Số Tỉ lệ % Tỉ lệ % lượng lượng Trẻ có thói quen biết làm một số 34 32 94% 2 6% công việc tự phục vụ. Trẻ có một số kĩ năng biết giúp đỡ 34 31 91% 1 9% người khác. Trẻ có tính tự lập thông qua các 34 34 100% 0 0% hoạt động. Trẻ có tính tự lập để có kĩ năng bảo 34 32 94% 2 6% vệ bản thân Khả năng hợp tác làm việc nhóm. 34 34 100% 0 0% Kết quả khảo sát trên cho thấy, rèn tính tự lập cho trẻ đã có nhiều chuyển biến rõ rệt. Điều này đã chứng minh các phương pháp tôi đã áp dụng ở trên là hoàn toàn đúng đắn. Bản thân tôi là giáo viên trực tiếp giảng dạy các cháu tôi luôn nắm vững đặc điểm tâm sinh lí, hoàn cảnh và điều kiện gia đình, bám sát vào thực tế địa phương để có kế hoạch phù hợp giáo dục trẻ. Biết lựa chọn nội dung phù hợp để lồng ghép vào các hoạt động hàng ngày. Phối kết hợp chặt chẽ với phụ huynh trong mọi hoạt động. Bên cạnh đó tôi còn chia sẻ cùng đồng nghiệp về biện pháp rèn luyện tính tự lập cho trẻ, được đồng nghiệp đón nhận, đánh giá cao và ứng dụng vào lớp của mình đạt hiệu quả tốt. Mối quan hệ giữa cô giáo với học sinh giữa cô giáo với đồng nghiệp và cha mẹ học sinh được gắn bó gần gũi thân thiện hơn. 3. Kết luận, kiến nghị 3.1. Kết luận Việc rèn luyện tính tự lập cho trẻ là một việc làm rất quan trọng nó không những tạo ra cho trẻ khả năng tự lập trong sinh hoạt hằng ngày mà còn là điều kiện quan trọng để hình thành phát triển toàn diện cho trẻ sau này, tự lập giúp các con sớm có ý thức và khả năng thích nghi với cuộc sống, làm chủ được bản thân, sống tích cực chủ động trong mọi hoạt động của mình.
Để trẻ có khả năng tự lập thì cô giáo và cha mẹ phải không ngừng học hỏi, tích luỹ kinh nghiệm, rèn luyện bản thân trở thành tấm gương cho trẻ noi theo và học tập. Mỗi giáo viên phải tạo mọi cơ hội cho trẻ được trải nghiệm nhiều một số kỹ năng cần thiết thông qua các hoạt động, từ đó trẻ thực hiện nhiệm vụ một cách tích cực. Học hỏi kinh nghiệm thông qua báo trí, thông qua mạng, qua đồng nghiệp để tìm ra nhiều biệp pháp hay để rèn luyện tính tự lập cho trẻ đạt hiệu quả cao. Phối hợp tốt với phụ huynh, tạo mối quan hệ gắn bó thân thiết giữa phụ huynh và nhà trường, đồng tâm hướng tới mục tiêu chung. 3.2. Kiến nghị Từ những việc làm cụ thể và kết quả đạt được để rèn luyện tính tự lập ở các trường Mầm non nói chung và trường Mầm non Xuân Thái nói riêng. Tôi xin mạnh dạn đề xuất một số ý kiến nhỏ như sau: * Đối với PGD&ĐT Tạo điều kiện để giáo viên tập huấn thường xuyên các chuyên đề rèn tính tự lập cho trẻ, rất mong phòng giáo dục nghiên cứu, bổ sung cho chúng tôi nhiều nguồn tư liệu quý để tham khảo. *Đối với nhà trường: Cần làm tốt hơn nữa công tác tham mưu với chính quyền địa phương, tăng cường về cơ sở vật chất để tạo điều kiện cho việc tổ chức các hoạt động dạy và học tốt hơn. Trên đây là “Một số biện pháp rèn luyện tính tự lập cho trẻ 4-5 tuổi khu Cây Nghia trường mầm non Xuân Thái” trong năm học 2021-2022. Kính mong được sự đóng góp ý kiến của bạn bè đồng nghiệp và Hội đồng khoa học các cấp. Để tôi thực hiện tốt hơn việc giáo dục cho trẻ cũng như thực hiện tốt hơn nhiệm vụ chăm sóc giáo dục trẻ nhằm nâng cao chất lượng phát triển toàn diện của trẻ theo mục tiêu chương trình giáo dục mầm non. Tôi xin chân thành cảm ơn! XÁC NHẬN CỦA HIỆU TRƯỞNG Xuân Thái, ngày 02 tháng 4 NHÀ TRƯỜNG năm 2021 CAM KẾT KHÔNG SAO CHÉP, COPPY Lê Thị Thảo Hoàng Thị Phương