zunia.vn

Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z

zunia.vn

» Tài Liệu Phổ Thông

» Sáng kiến kinh nghiệm

Sáng kiến kinh nghiệm:Một vài kinh nghiệm nhằm rèn kĩ năng nói cho học sinh thông qua tiết luyện nói môn Ngữ văn ở Trường THCS Lê Đình Chinh

Chia sẻ: Hòa Phát | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:35

Báo xấu

39
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của sáng kiến kinh nghiệm này nhằm giúp học sinh nắm vững, nắm chắc các kiến thức về các kiểu bài làm văn trong chương trình mà qua đó còn rèn cho học sinh hình thành bốn kĩ năng cơ bản đó là nghe, nói, đọc, viết, đặc biệt là kĩ năng nói. Học sinh từ chỗ còn lo lắng, rụt rè, nói còn ngập ngừng vấp váp đến chỗ nói tốt hơn, lưu loát, ngừng nghỉ đúng chỗ.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm:Một vài kinh nghiệm nhằm rèn kĩ năng nói cho học sinh thông qua tiết luyện nói môn Ngữ văn ở Trường THCS Lê Đình Chinh

Tên đề tài: Một vài kinh nghiệm nhằm rèn kĩ năng nói cho học sinh thông qua tiết luyện nói môn Ngữ văn ở Trường THCS Lê Đình Chinh ========================================================================================================== PHÒNG GD&ĐT KRÔNG ANA TRƯỜNG THCS LÊ ĐÌNH CHINH TÊN SÁNG KIẾN MỘT VÀI KINH NGHIỆM NHẰM RÈN KĨ NĂNG NÓI CHO HỌC SINH THÔNG QUA TIẾT LUYỆN NÓI MÔN NGỮ VĂN Ở TRƯỜNG THCS LÊ ĐÌNH CHINH Họ và tên tác giả: Nguyễn Thị Thùy Dung Chức danh: Giáo viên Trình độ chuyên môn: Đại học Chuyên ngành đào tạo: Sư phạm Ngữ Văn 1 ========================================================================================================== Người viết: Nguyễn Thị Thùy Dung Tr ường THCS Lê Đình Chinh
Tên đề tài: Một vài kinh nghiệm nhằm rèn kĩ năng nói cho học sinh thông qua tiết luyện nói môn Ngữ văn ở Trường THCS Lê Đình Chinh ========================================================================================================== MỤC LỤC Trang I. PHẦN MỞ ĐẦU...............................................................................................2 1. Lý do chọn đề tài:..............................................................................................2 2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài:........................................................................4 3. Đối tượng nghiên cứu.......................................................................................5 4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu...........................................................................5 5. Phương pháp nghiên cứu...................................................................................5 II. PHẦN NỘI DUNG..........................................................................................6 1. Cơ sở lí luận .....................................................................................................6 2. Thực trạng.........................................................................................................8 3. Nội dung và hình thức của giải pháp...............................................................11 a) Mục tiêu của biện pháp ...................................................................................11 b) Nội dung và cách thức thực hiện các giải pháp .............................................12 c) Mối quan hệ giữa các giải pháp, biện pháp....................................................22 d) Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu...................22 2 ========================================================================================================== Người viết: Nguyễn Thị Thùy Dung Tr ường THCS Lê Đình Chinh
Tên đề tài: Một vài kinh nghiệm nhằm rèn kĩ năng nói cho học sinh thông qua tiết luyện nói môn Ngữ văn ở Trường THCS Lê Đình Chinh ========================================================================================================== III. PHẦN KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ...............................................................25 1. Kết luận............................................................................................................25 2. Kiến nghị...........................................................................................................26 I. PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Dạy học theo quan điểm giao tiếp là một trong những tư tưởng chủ đạo của chiến lược dạy học môn Ngữ văn ở trường phổ thông. Hiện nay các nước trên thế giới rất coi trọng quan điểm này, lấy hoạt động giao tiếp là một căn cứ để hình thành và phát triển các hoạt động ngôn ngữ mà cụ thể là năng lực nghe, nói, đọc, viết cho người học. Nếu như nghe và đọc là hai kỹ năng quan trọng của hoạt động tiếp nhận thông tin, thì nói và viết là hai kỹ năng quan trọng của hoạt động bộc lộ, truyền đạt thông tin cần được rèn luyện và phát triển trong nhà trường. Nói là hoạt động sử dụng ngôn ngữ cùng các yếu tố kèm theo nhằm truyền đạt một thông tin nào đó tới người nghe. Từ xưa đến nay, ngôn ngữ tiếng nói đã góp phần quan trọng trong giao tiếp, trao đổi thông tin, biểu hiện tình cảm, trạng thái tâm lý và là một yếu tố quan trọng trong biểu lộ văn hóa, tính cách con người. Vì thế, giáo dục lời nói trong giao tiếp từ xưa đã được ông cha ta rất coi trọng: “Lời nói không mất tiền mua Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau” 3 ========================================================================================================== Người viết: Nguyễn Thị Thùy Dung Tr ường THCS Lê Đình Chinh
Tên đề tài: Một vài kinh nghiệm nhằm rèn kĩ năng nói cho học sinh thông qua tiết luyện nói môn Ngữ văn ở Trường THCS Lê Đình Chinh ========================================================================================================== Trong mục tiêu dạy học môn Ngữ văn THCS, về kỹ năng, chương trình môn Ngữ văn nhấn mạnh trọng tâm của việc rèn luyện kỹ năng Ngữ văn cho học sinh là làm cho học sinh có kỹ năng nghe, nói, đọc, viết tiếng Việt thành thạo theo các kiểu văn bản và có kỹ năng sơ giản về phân tích tác phẩm văn học, bước đầu có năng lực cảm nhận và bình giá văn học. Chính vì thế, SGK Ngữ văn THCS đã chú trọng hơn tới việc hình thành và phát triển kỹ năng nói. Đây là một trong những điểm mới về quan điểm dạy học của môn học. Từ tình hình thực tế của việc rèn luyện kỹ năng nói cho học sinh trong giờ dạy Ngữ văn nói chung và trong giờ luyện nói của phân môn Tập làm văn nói riêng là còn nhiều hạn chế. Nghịch lý của giờ luyện nói vẫn thường xuyên xảy ra: giờ luyện nói là điều kiện tốt nhất để học sinh bày tỏ quan điểm, tình cảm, khả năng giao tiếp của mình trước bạn bè nhưng các em lại im phăng phắc, nép mình chờ nghe giáo viên chỉ định. Dường như tính tự tin, hoạt bát thường ngày của các em đã biến mất, giờ học thật nặng nề. Đã có học sinh chân thành phát biểu rằng: “Một điều đáng sợ là phải học giờ luyện nói Tập làm văn!”. Không có hứng thú trong giờ luyện nói thì làm sao rèn luyện kỹ năng nói cho học sinh đây? Thiết nghĩ, đây không chỉ là sự trăn trở của riêng tôi mà là tất cả của giáo viên dạy Ngữ văn hiện nay. Bên cạnh đó, đa số học sinh trường tôi là con em người địa phương có gốc Quảng Nam nên việc ảnh hưởng tiếng địa phương là điều không thể tránh khỏi. Do chưa có sự quan tâm chu đáo, chặt chẽ của cha mẹ nên các em học sinh ở đây có một thực tế rất đáng quan tâm đó là các em ngại giao tiếp, giao tiếp kém hoặc có thì nói năng cộc lốc, không biết cách diễn đạt hết ý của mình. Trong giờ ra chơi, các em nói chuyện với bạn bè rất lưu loát, tranh luận sôi nổi, có thể tìm 4 ========================================================================================================== Người viết: Nguyễn Thị Thùy Dung Tr ường THCS Lê Đình Chinh
Tên đề tài: Một vài kinh nghiệm nhằm rèn kĩ năng nói cho học sinh thông qua tiết luyện nói môn Ngữ văn ở Trường THCS Lê Đình Chinh ========================================================================================================== được những lý lẽ bảo vệ ý kiến của mình. Nhưng trong giờ học, khi tôi gọi lên nói các em lúng túng, ngôn ngữ diễn đạt còn hạn chế. Điều đáng nói ở đây, trong hai năm qua trường đã tổ chức thí điểm đổi mới phương pháp dạy học theo mô hình Trường học mới nên việc phát triển kĩ năng trong giao tiếp là một nhu cầu thiết yếu của mô hình này. Đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tích cực “thầy chủ đạo học trò chủ động” đã làm cho giờ học sôi nổi hơn, giáo viên thoải mái hơn so với trước đây: Thầy đọc, trò chép, trò thụ động tiếp thu kiến thức. Thế nhưng trong thực tế trước kia và cả bây giờ, dù đã đổi mới nhiều nhưng chỉ chủ yếu ở các phân môn: Văn học và Tiếng Việt còn Tập làm văn, đặc biệt là các giờ thực hành: Luyện viết đoạn văn, luyện nói trong giờ Tập làm văn hay tiết trả bài tính chủ động của học sinh vẫn còn ít. Vì vậy, tôi băn khoăn đặt ra câu hỏi làm thế nào để các em mạnh dạn hơn trong giờ học đặc biệt là kể chuyện, tập làm văn nói và có hứng thú học tập. Tiếp đó, rèn những kỹ năng, thói quen dùng lời nói biểu cảm trong giao tiếp là một mảng vô cùng quan trọng trong dạy phân môn Tập làm văn. Xuất phát từ lý do trên tôi nhận thấy mình cần phải suy nghĩ tìm tòi để tìm ra những phương pháp giảng dạy cho phù hợp nhằm thu hút được mọi đối tượng học sinh góp phần nâng cao chất lượng dạy học trong nhà trường. Bởi vậy tôi xin đưa ra: “Một vài kinh nghiệm nhằm rèn kĩ năng nói cho học sinh thông qua tiết luyện nói môn Ngữ văn ở Trường THCS Lê Đình Chinh”. Đến nay tôi đã tạo được một bước đột phá trong chuyên môn của mình. 2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài a) Mục tiêu: 5 ========================================================================================================== Người viết: Nguyễn Thị Thùy Dung Tr ường THCS Lê Đình Chinh
Tên đề tài: Một vài kinh nghiệm nhằm rèn kĩ năng nói cho học sinh thông qua tiết luyện nói môn Ngữ văn ở Trường THCS Lê Đình Chinh ========================================================================================================== Với đề tài này không những giúp học sinh nắm vững, nắm chắc các kiến thức về các kiểu bài làm văn trong chương trình mà qua đó còn rèn cho học sinh hình thành bốn kĩ năng cơ bản đó là nghe, nói, đọc, viết, đặc biệt là kĩ năng nói. Học sinh từ chỗ còn lo lắng, rụt rè, nói còn ngập ngừng vấp váp đến chỗ nói tốt hơn, lưu loát, ngừng nghỉ đúng chỗ. Hơn nữa nói có kết hợp với ánh mắt cử chỉ, thái độ, tình cảm. Không những thế, qua tiết luyện nói còn phát hiện được chỗ yếu của học sinh, giúp học sinh khắc phục được những điểm yếu để viết tốt bài làm văn... Từ đó có thể rèn luyện cho học sinh khả năng thể hiện, bộc lộ khả năng giao tiếp của mình trong nhà trường và ngoài xã hội góp phần nâng cao chất lượng bộ môn cũng như chất lượng chung của toàn trường . Vì vậy vấn đề rèn luyện để nâng cao kĩ năng nói cho học sinh là việc làm hết sức cần thiết đối với mỗi người giáo viên. Chính vì lẽ đó tôi muốn đưa ra một số biện pháp để giúp các em nói tốt hơn, nắm được các qui tắc cơ bản một cách sâu sắc, đồng thời tạo cho các em có lòng say mê học tập và làm việc có kế hoạch một cách cụ thể, có ý chí vượt khó vươn lên, tự tin trong học tập và giao tiếp. b) Nhiệm vụ: Nhận biết được tầm quan trọng của việc đổi mới chương trình và phương pháp giảng dạy, là một giáo viên được tiếp cận với những đổi mới đó tôi vừa dạy vừa nghiên cứu để tìm ra những cái mới nhằm nâng cao nghiệp vụ chuyên môn và mong được góp sức giúp cho công tác giáo dục ngày càng phát triển và đổi mới. 3. Đối tượng nghiên cứu 6 ========================================================================================================== Người viết: Nguyễn Thị Thùy Dung Tr ường THCS Lê Đình Chinh
Tên đề tài: Một vài kinh nghiệm nhằm rèn kĩ năng nói cho học sinh thông qua tiết luyện nói môn Ngữ văn ở Trường THCS Lê Đình Chinh ========================================================================================================== Một số giải pháp nhằm rèn kĩ năng nói cho học sinh trong tiết luyện nói môn Ngữ văn ở trường THCS. 4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu Áp dụng đối với học sinh 6A2 (năm học 2015 – 2016) Trường THCS Lê Đình Chinh nhằm giúp các em hoàn thiện hơn về kĩ năng nói, phát triển kĩ năng giao tiếp. Để thực hiện được ý định “rèn kĩ năng nói cho học sinh THCS” của mình tôi đã vạch ra một số biện pháp cụ thể ngay từ đầu năm học khi bắt đầu nhận lớp. 5. Phương pháp nghiên cứu Để thực hiện mục tiêu và nhiệm vụ của đề tài đề ra, tôi đã xây dựng nhóm phương pháp như sau: a) Nhóm phương pháp nghiên cứu lý thuyết: Nghiên cứu tài liệu, tư liệu có liên quan đến đề tài. b) Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Phương pháp luyện tập thực hành: Đây là phương pháp chủ đạo trong quá trình dạy và học môn Ngữ văn. Qua luyện tập thực hành thì mới hình thành kĩ năng nói một cách có hiệu quả. Phương pháp giao tiếp: Phương pháp này giúp học sinh mạnh dạn hơn để phát triển kĩ năng nói. Phương pháp phân tích ngôn ngữ : 7 ========================================================================================================== Người viết: Nguyễn Thị Thùy Dung Tr ường THCS Lê Đình Chinh
Tên đề tài: Một vài kinh nghiệm nhằm rèn kĩ năng nói cho học sinh thông qua tiết luyện nói môn Ngữ văn ở Trường THCS Lê Đình Chinh ========================================================================================================== Để sử dụng tốt phương pháp này, giáo viên phải chọn những từ ngữ dễ lẫn, tùy theo từng địa phương, tùy theo tình hình lớp. Cách phân tích phải dễ hiểu, không sử dụng thuật ngữ khó hiểu đối với học sinh. Phương pháp quan sát : Đây là phương pháp mà đòi hỏi người giáo viên phải chuẩn bị một số đồ dùng học tập và một số câu hỏi nhằm giúp học sinh tiếp thu bài một cách hiệu quả. Phương pháp điều tra, thống kê kết quả: Phương pháp này nhằm kiểm tra chất lượng học tập của học sinh qua từng giai đoạn. II. PHẦN NỘI DUNG 1. Cơ sở lý luận Nghe, nói, đọc, viết là bốn kỹ năng rất quan trọng đối với bộ môn Ngữ văn. Rèn kĩ năng nói cho học sinh không chỉ là công việc ngày một ngày hai, cũng không phải một thầy cô giáo dạy môn Ngữ văn rèn luyện là có thể thành công đối với các em. Mà đó là một quá trình nỗ lực tự bản thân học sinh cố gắng rèn luyện, có người hướng dẫn là các giáo viên dạy môn Ngữ văn, sự giám sát nhắc nhở của các thầy cô giáo bộ môn cùng phối hợp với cha mẹ học sinh mới tạo nên sự thành công ấy. Bởi vậy mà việc rèn luyện kĩ năng nói cho học sinh là một nhiệm vụ không thể thiếu đối với mỗi thầy cô giáo. Rèn luyện kỹ năng nói cho học sinh trong giờ dạy học Tập làm văn là tăng tính thực hành ứng dụng cho chương trình Ngữ văn đối với học sinh THCS và 8 ========================================================================================================== Người viết: Nguyễn Thị Thùy Dung Tr ường THCS Lê Đình Chinh
Tên đề tài: Một vài kinh nghiệm nhằm rèn kĩ năng nói cho học sinh thông qua tiết luyện nói môn Ngữ văn ở Trường THCS Lê Đình Chinh ========================================================================================================== khắc phục hạn chế quá chú trọng đến việc đọc viết hơn nghe nói của chương trình và sách giáo khoa mới. Trọng tâm của việc rèn luyện kỹ năng nói trong chương trình Ngữ văn THCS là giúp cho học sinh có được kỹ năng nghe, nói, đọc, viết Tiếng Việt tương đối thành thạo. Đây cũng là sự cụ thể hoá tư tưởng dạy học theo lý thuyết giao tiếp và thực tiễn dạy học môn phân môn Tập làm văn ở trường phổ thông. Điểm mới mẻ và cần lưu ý là chú trọng hơn tới cách tổ chức cho học sinh hoạt động để phát triển kỹ năng nói trong giờ Tập làm văn. Luyện nói tốt sẽ giúp học sinh biết bộc lộ tư tưởng, truyền đạt thông tin trong hoàn cảnh giao tiếp khác nhau. Ngôn ngữ là phương tiện giao tiếp chủ yếu của con người. Trong giờ luyện nói hiệu quả lao động của học sinh được cảm nhận trực tiếp qua ngôn ngữ. Giờ luyện nói có thế mạnh của một sinh hoạt giao tiếp tập thể, không như giờ làm văn viết là một hoạt động tĩnh, cá nhân. Không khí giờ làm văn miệng dễ kích thích hứng thú hoạt động của học sinh hơn, nếu giáo viên ý thức được vấn đề này. Về tâm lý, con người trong hoạt động tập thể bao giờ cũng năng động hơn. Có thấy rõ đặc thù của hoạt động luyện nói và đặc điểm tâm lý học sinh thì giáo viên mới tiến hành có hiệu quả giờ học vốn rất sinh động, hấp dẫn và hướng dẫn được những học sinh có tâm lý ngại ngùng phát biểu trước tập thể lớp. Giờ luyện nói là cơ hội tốt nhất để giáo viên hiểu về con người, tư tưởng tình cảm học sinh qua cách nói năng, diễn đạt... Nếu người thầy đóng vai trò chủ đạo hướng dẫn học sinh chủ động khám phá chiếm lĩnh tác phẩm văn chương, thì người học (học sinh) phải tự mình bộc lộ sự hiểu biết, phải biết phát triển tư duy thành lời ngôn bản. Muốn cho 9 ========================================================================================================== Người viết: Nguyễn Thị Thùy Dung Tr ường THCS Lê Đình Chinh
Tên đề tài: Một vài kinh nghiệm nhằm rèn kĩ năng nói cho học sinh thông qua tiết luyện nói môn Ngữ văn ở Trường THCS Lê Đình Chinh ========================================================================================================== người nghe hiểu cho được thì người nói phải nói cho tốt, có nghĩa là nói phải mạch lạc, logic, phải bảo đảm các qui tắc hội thoại, phải chú ý đến các cử chỉ, nét mặt, âm lượng. Vì thế, luyện nói là việc rất quan trọng trong quá trình dạy học văn, là biện pháp góp phần nâng cao chất lượng hiệu quả của giờ dạy học Ngữ văn. Luyện nói tốt sẽ giúp người học sẽ có được một công cụ giao tiếp hiệu quả trong cuộc sống xã hội. Chính vì lẽ đó, tôi mạnh dạn đi sâu vào vấn đề có thể xem là vấn nạn không chỉ ở học đường mà của toàn xã hội khi tình trạng các em nói chưa lưu loát, phát âm chưa chuẩn,… dẫn đến sự lệch lạc về lời ăn tiếng nói trong học tập cũng như trong giao tiếp. 2. Thực trạng Chúng ta biết rằng: Mục tiêu của dạy học môn Ngữ văn là hình thành những con người có ý thức, có tư tưởng tình cảm cao đẹp, có năng lực cảm thụ các giá trị chân, thiện, mỹ và đặc biệt là có khả năng thích ứng với cuộc sống năng động trong xã hội hiện đại. Quan điểm tích hợp và tích cực luôn chi phối các hoạt động dạy học Ngữ văn, nhất là ở phần dạy các kĩ năng làm văn. Một tiết dạy học Ngữ văn đạt hiệu quả trước hết phải tạo nên không khí hứng thú cho mỗi giờ học. Không khí đó chỉ có được khi người dạy biết đa dạng hóa các hình thức, biện pháp dạy học. Mặt khác, với tinh thần quan điểm dạy học mới, SGK Ngữ văn không chỉ chú trọng nội dung mà còn chú trọng hình thức nhằm phục vụ cho việc đổi mới phương pháp dạy học. Để đạt được những mục tiêu trên và thực hiện theo yêu cầu của phương pháp dạy học mới, người dạy cần tổ chức cho học sinh học tập bằng các biện pháp nhằm rèn cho học sinh các kỹ năng nghe, nói, đọc, viết. Trong đó kĩ năng nói là vô cùng quan trọng. Nói sao cho 10 ========================================================================================================== Người viết: Nguyễn Thị Thùy Dung Tr ường THCS Lê Đình Chinh
Tên đề tài: Một vài kinh nghiệm nhằm rèn kĩ năng nói cho học sinh thông qua tiết luyện nói môn Ngữ văn ở Trường THCS Lê Đình Chinh ========================================================================================================== người nghe hiểu là điều không phải ai cũng thực hiện tốt. Người nói khi đã chuẩn bị đầy đủ nội dung trong đầu sẽ tìm cách bộc lộ, truyền đạt thông tin đó chính là “nói”. Muốn hoạt động nói có hiệu quả trong giờ học Ngữ văn, người dạy phải hướng dẫn rèn luyện cho các em, tập cho các em mạnh dạn trước tập thể. Nhiều khi các em có dự kiến trong đầu nhưng lại không nói ra được và người thầy sẽ không nhận xét đánh giá đúng về sự tiếp thu, cảm thụ của các em trong giờ học Ngữ văn. Vậy rèn kĩ năng nói cho học sinh là việc làm thiết thực vừa góp phần nâng cao chất lượng dạy học môn Ngữ văn vừa hình thành phong cách cho học sinh giúp các em mạnh dạn trước tập thể, có kỹ năng giao tiếp trong cuộc sống. Mặc khác, ngôn ngữ là phương tiện giao tiêp ch ́ ủ yêu c ́ ủa con người. Không phải ai cũng nói nhiều như nói trong đời sống sinh hoạt xa h ̃ ội, nghề nghiệp của mình. Trong giờ luyện nói hiệu quả lao động của học sinh được cảm nhận trực tiêp. ́ Giờ luyện nói có thê m ́ ạnh của một sinh hoạt giao tiêp t ́ ập thể, không như giờ viêt văn là m ́ ột hoạt động tĩnh, cá nhân. Không khí giờ làm văn miệng dễ kích thích hứng thu ho ́ ạt động của học sinh hơn, nêu giáo viên ý th ́ ức được vấn đề này. Về tâm lý, con người trong hoạt động tập thể bao giờ cũng năng động hơn. Thấy rõ được đặc thù của hoạt động luyện nói và đặc điểm tâm lý học sinh thì giáo viên mới tiên hành có hi ́ ệu quả giờ dạy học được. Giờ luyện nói là cơ hội tốt nhất để giáo viên hiểu về con người, tư tưởng tình cảm học sinh qua cách nói năng, diễn đạt... Hiện nay, việc nâng cao chất lượng dạy và học của giáo viên và học sinh là mối quan tâm có tầm quan trọng hàng đầu bao trùm và chi phối mọi hoạt động khác. Trong thực tế, khi giảng dạy tôi đã phát hiện có những học sinh mắc sai 11 ========================================================================================================== Người viết: Nguyễn Thị Thùy Dung Tr ường THCS Lê Đình Chinh
Tên đề tài: Một vài kinh nghiệm nhằm rèn kĩ năng nói cho học sinh thông qua tiết luyện nói môn Ngữ văn ở Trường THCS Lê Đình Chinh ========================================================================================================== lỗi chính tả rất nhiều, có những học sinh viết sai hơn 10 lỗi ở một bài kiểm tra. Bên cạnh đó, 100% học sinh đều là con em địa phương gốc Quảng Nam nên thời lượng các em sử dụng ngôn ngữ địa phương để giao tiếp sẽ chiếm nhiều hơn so với việc dùng ngôn ngữ phổ thông tại trường, nên việc phát âm ở nhà như thế nào thì khi đến trường phát âm như thế ấy là điều không thể tránh khỏi. Điều ấy sẽ ảnh hưởng đên ho ́ ạt động giao tiêp c ́ ủa các em trong cộng đồng xa h ̃ ội sau này. Khi tham gia luyện nói, lời nói của các em không tự nhiên, nói lủng củng ngập ngừng không rõ ràng, không nói được điều muốn nói, không kêt h ́ ợ p được các yêu t ́ ố phi ngôn ngữ như: cử chỉ, nét mặt, âm lượng… Một thực trạng nữa của giờ luyện nói trên lớp là học sinh thường nói như đọc (học thuộc lòng bài nói rồi lên lớp đọc lại) làm cho việc nói, trình bày thiêú tự nhiên, thiêu t ́ ư thế và tác phong của giờ luyện nói. Qua một số tiết học đầu năm, tôi đã thử kiểm tra và phân loại đối tượng học sinh một lớp theo khả năng nói với kết quả thu được như sau: Lớp Sĩ Kĩ năng nói tốt Kĩ năng nói chưa tốt số Số lượng Tỉ lệ Số lượng Tỉ lệ 6A2 36 6 17% 30 83% Điều đáng nói ở đây là đối với học sinh lớp 6, là học sinh lớp đầu cấp, vừa rời cấp tiểu học bước sang cấp Trung học cơ sở nên các em còn nhiều bỡ ngỡ trong việc tiếp cận các môn học, đặc biệt là môn Ngữ văn. Các em tiếp thu kiến thức còn thụ động, thiếu tích cực, thiếu chủ động sáng tạo. Ngay cả trong việc tiếp xúc với giáo viên các em vẫn cảm thấy lo sợ khi phải nói, phải trình 12 ========================================================================================================== Người viết: Nguyễn Thị Thùy Dung Tr ường THCS Lê Đình Chinh
Tên đề tài: Một vài kinh nghiệm nhằm rèn kĩ năng nói cho học sinh thông qua tiết luyện nói môn Ngữ văn ở Trường THCS Lê Đình Chinh ========================================================================================================== bày một vấn đề nào đó. Mặt khác, về phía giáo viên đôi khi có tâm lí sợ mất nhiều thời gian, chú trọng nhiều vào việc dạy các tri thức mà bỏ qua khâu luyện kĩ năng nói cho học sinh. Mặc dù nhiều giáo viên cũng đa c ̃ ố gắng hêt s ́ ức nhưng cũng ít người thành ́ ạy. Bởi vì kinh nghiệm rèn luyện kỹ năng nói cho học sinh chưa công qua tiêt d nhiều so với rèn luyện kỹ năng viêt. Th ́ ời gian luyện nói lại có hạn không tạo được điều kiện cho tất cả học sinh được nói. Và sách giáo viên cũng chưa có hướng dẫn cụ thể cho việc dạy rèn luyện kỹ năng nói cho học sinh. Do vậy mà trong một tiêt luy ́ ện nói chỉ tập trung vào những em khá, giỏi, chăm còn những học sinh chậm tiến thì bị thụ động, không phát huy được khả năng của mình. Dù có hoạt động thảo luận nhóm thì những em yêu cũng v ́ ẫn ngồi im. Kêt́ quả yêu v ́ ẫn yêu, ́ lười vẫn lười. Nhiều giáo viên có chú ý rèn kĩ năng nói cho học sinh song còn lúng túng trong khâu soạn giảng cũng như qui trình các hoạt động lên lớp. Một phần cũng do sách giáo viên không có hướng dẫn cụ thể. Khi giáo viên có sự đầu tư cho tiết dạy và hướng dẫn cho học sinh chuẩn bị chu đáo thì việc tổ chức cho học sinh luyện nói trong tiết luyện nói đạt hiệu quả cao. Không khí học tập của học sinh khác hẳn khi giáo viên thuyết giảng. Ở các em lộ rõ sự thích thú, tất cả như có một luồng điện vô hình nào đó được lan truyền cho cả lớp làm nóng lên không khí học tập. Nhiều em giơ tay xin được trình bày kết quả, cảm nhận tổng hợp và thật là thoả mãn với những kiến thức được chắt lọc rút ra từ chính sự hiểu biết của các em. Đó cũng là lúc giáo viên có điều kiện để điều chỉnh và phấn khích các em học tập, thực tế niềm vui được giáo viên quan tâm sẽ cho các 13 ========================================================================================================== Người viết: Nguyễn Thị Thùy Dung Tr ường THCS Lê Đình Chinh
Tên đề tài: Một vài kinh nghiệm nhằm rèn kĩ năng nói cho học sinh thông qua tiết luyện nói môn Ngữ văn ở Trường THCS Lê Đình Chinh ========================================================================================================== em thêm sự tự tin vào khả năng của mình là phải học tập tốt hơn, cố gắng hơn để được phát biểu, nói trước lớp trong lần sau. Để tạo được động lực niềm tin nhằm kích thích ý thức học tập bộ môn Ngữ văn của các em trước hết người thầy giáo phải là người tìm ra được những biện pháp tối ưu kích thích khả bản năng nói để học sinh nói ra được những điều mình tư duy, cảm thụ trong giờ học văn cũng như trong tiết luyện nói. Đây cũng là kĩ năng vừa giúp các em thể hiện mình, tự bày tỏ những suy nghĩ cảm xúc những điều cảm thụ, phân tích, đánh giá một cách tự tin trước tập thể. Vừa là biện pháp có khả năng khắc phục được những khó khăn, thực trạng mà chúng ta đang quan tâm. Từ đó nâng cao chất lượng dạy học môn Ngữ văn. Trước thềm nông thôn mới và đồng thời để xây dựng Trường THCS Lê Đình Chinh phát triển hơn nữa khi đạt chuẩn quốc gia thì việc rèn kĩ năng nói cho học sinh cũng là việc làm hết sức cần thiết, có thể lồng ghép vào các tiết bộ môn sẽ tạo điều kiện để học sinh sửa chữa và rèn luyện về giọng nói một cách tốt hơn. 3. Nội dung và hình thức của giải pháp a) Mục tiêu của giải pháp Giáo viên dạy Ngữ văn là người hiểu và nắm rõ vai trò của tiêt luy ́ ện nói trong môn Ngữ văn, nhằm phát triển đồng bộ bốn kỹ năng: nghe, nói, đọc, viêt́ của học sinh THCS. Qua cách diễn đạt, phong cách, điệu bộ của học sinh trong giờ luyện nói, giáo viên có cơ hội giáo dục, uốn nắn về mặt ứng xử, đồng thời bổ sung, điều chỉnh kiên th ́ ức cơ bản về kỹ năng làm văn cho học sinh. Giờ luyện nói sẽ có ý nghĩa giáo dục toàn diện của nó, tuy trọng tâm vẫn là rèn luyện 14 ========================================================================================================== Người viết: Nguyễn Thị Thùy Dung Tr ường THCS Lê Đình Chinh
Tên đề tài: Một vài kinh nghiệm nhằm rèn kĩ năng nói cho học sinh thông qua tiết luyện nói môn Ngữ văn ở Trường THCS Lê Đình Chinh ========================================================================================================== ngôn ngữ nói, phương pháp tư duy và nghệ thuật giao tiêp. ́ Cùng với sự đổi mới của cấu truc ch ́ ương trình đa nh ̃ ấn mạnh đên ́ ưu thế của tiêt luy ́ ện nói, đây là cơ sở để tôi mạnh dạn đề xuất một số giải pháp nhằm phát huy hiệu quả đung ́ mức của tiêt luy ́ ện nói trong môn Ngữ văn. Sáng kiến kinh nghiệm này đã được áp dụng đối với học sinh lớp 6A2 tại Trường THCS Lê Đình Chinh năm học 2015 2016, với những cố gắng của tôi trong việc rèn kĩ năng nói cho học sinh đã có những hiệu quả nhất định. Khi tiến hành nghiên cứu tôi chia đối tượng học sinh của mình thành 2 nhóm (Nhóm thực nghiệm là đối tượng học sinh lớp 6A2, và nhóm đối chứng là các em học sinh lớp 6A1), mỗi nhóm gồm 36 em học sinh có trình độ nhận thức tương đương nhau. Với lớp 6A2 khi áp dụng kinh nghiệm này thì tình hình khác hẳn so với lớp 6A1 (không áp dụng), các em tham gia phát biểu sôi nổi, có chiều hướng hứng thú học môn Văn hơn, có tinh thần tập thể cao, có tinh thần tự giác, ý thức được việc học tập. Với biện pháp thực hiện trên giúp học sinh mạnh dạn hơn khi nói trước đám đông, có thói quen tốt trong việc học. Và cũng giúp cho những em học yếu, lười biếng không còn ỷ lại trông chờ vào những em học khá. Từ em khá đến em yếu đều có thể nói được trước lớp. b) Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp Muốn thực hiện tốt tiết luyện nói này, giáo viên cần nắm vững mục tiêu bài dạy là luyện nói là chính, còn nội dung bài nói cần xếp loại thứ yếu, sau kĩ năng nói. Giáo viên luyện từ chỗ học sinh nói còn ngập ngừng vấp váp đến chỗ nói lưu loát, ngừng nghỉ đúng chỗ, hơn nữa nói có kết hợp với ánh mắt cử chỉ, thái độ, tình cảm... Đặc biệt, ở mỗi một lớp, mỗi khối học, giáo viên yêu cầu 15 ========================================================================================================== Người viết: Nguyễn Thị Thùy Dung Tr ường THCS Lê Đình Chinh
Tên đề tài: Một vài kinh nghiệm nhằm rèn kĩ năng nói cho học sinh thông qua tiết luyện nói môn Ngữ văn ở Trường THCS Lê Đình Chinh ========================================================================================================== mức độ nói khác nhau (lớp lớn yêu cầu cao hơn lớp nhỏ) để làm thế nào từ lớp 6 đến lớp 9 kĩ năng nói của các em được dần dần nâng cao hơn. Với quan điểm dạy học theo phương pháp mới hiện nay đã nhấn mạnh : “Thầy chủ đạo, trò chủ động”, “ Học sinh là chủ thể của sáng tạo”. Để phát huy tính tích cực của học sinh, thì giáo viên phải làm tốt vai trò của người nhạc trưởng. Cụ thể để dạy thành công được tiêt luy ́ ện nói môn Ngữ văn đồng thời để thực hiện được ý định “rèn kĩ năng nói cho học sinh THCS trong giờ luyện nói” của mình tôi đã vạch ra một số biện pháp nhằm giúp các em thay đổi thói quen khi đọc cũng như khi viết, khi nói cũng như khi giao tiếp, đồng thời giúp các em hình thành kĩ năng rèn giọng nói, kĩ năng giao tiếp ngay từ đầu năm học khi bắt đầu nhận lớp. Cụ thể theo từng bước như sau: * Bước 1: Chú trọng việc luyện nói của học sinh ngay từ đầu năm học. Giáo viên Ngữ văn khó có thể phát triển kỹ năng nói cho học sinh nếu chỉ trông chờ vào số tiết luyện nói trong chương trình sách giáo khoa. Mặc dù sách giáo khoa đã đổi mới theo khuynh hướng quan tâm tới việc rèn luyên kỹ năng nói cho học sinh, phân phối mỗi khối lớp đều có tiết luyện nói ở cả hai học kỳ. Tuy nhiên với số lượng tiết rất khiêm tốn. Nếu không có sự chuẩn bị ngay từ đầu năm học thì chắc chắn giáo viên sẽ gặp không ít trở ngại khi tổ chức các giờ học. Vậy nên chú trọng việc luyện nói cho học sinh mọi lúc, mọi nơi có thể thực hiện được vì việc này không quá khó nhất là khi giáo viên Ngữ văn thực sự muốn đạt hiệu quả trong những giờ luyện nói. Chú trọng đến việc tập nói cho học sinh có thể thực hiện theo những cách như : Tạo cho các em có nhu cầu muốn nói, muốn được bộc lộ. Khi tiếp xúc với các em lần đầu tiên, giáo viên Ngữ văn cần thiết lập tốt mối quan hệ, giúp 16 ========================================================================================================== Người viết: Nguyễn Thị Thùy Dung Tr ường THCS Lê Đình Chinh
Tên đề tài: Một vài kinh nghiệm nhằm rèn kĩ năng nói cho học sinh thông qua tiết luyện nói môn Ngữ văn ở Trường THCS Lê Đình Chinh ========================================================================================================== học sinh thấy được sự gần gũi, thân tình nơi giáo viên Ngữ văn, điều này là cơ sở giúp học sinh dễ dàng bộc lộ với giáo viên hơn trong những giờ học sau. Giáo viên có thể làm quen với các em bằng cách giới thiệu về mình, cũng là cơ sở để các em theo đó mà tự giới thiệu bản thân về những điều đơn giản như họ tên, tuổi, sở thích... Điều này không kém phần quan trọng, vì nếu làm được như vậy thì giáo viên đã phần nào giúp học sinh bắt đầu tập làm quen với việc phát biểu miệng. Phát huy kỹ năng nói trong các giờ học, kết hợp với việc rèn luyện các kỹ năng khác: Trong các tiết học, giáo viên nên chú trọng kỹ năng nói cho học sinh thông qua những lần phát biểu đóng góp xây dựng bài. Đặt những câu hỏi kích thích óc tư duy và sự phản xạ. Những câu hỏi có ích lợi nhiều nhất là những câu hỏi mà học sinh không thể trả lời một cách ngắn gọn là “có” hay “không” được, giáo viên nên dùng 6 loại vấn ngữ : Ai? Tại sao? Như thế nào? Ở đâu? Lúc nào? Cái gì?. Thực tế, nếu giáo viên đặt những câu hỏi quá khó thì học sinh khó trình bày ý kiến của mình một cách trọn vẹn. Câu hỏi nên đi từ đơn giản đến phức tạp để tập cho các em biết suy nghĩ trước khi nói, nói đúng vấn đề cần trao đổi, khi nói cần bình tĩnh, tự tin... Giáo viên cần khuyến khích, động viên học sinh phát biểu suy nghĩ trong khi phát biểu và cả trong thảo luận, ngay cả khi ý kiến đó là sai hoặc chưa hoàn toàn chính xác. Bên cạnh đánh giá việc trình bày của học sinh, giáo viên cũng nên lưu ý cho học sinh những lỗi cần tránh trong nói Tiếng Việt về chính âm và hướng dẫn các em nói diễn cảm, ngắn gọn, súc tích, hấp dẫn người nghe. Theo kinh nghiệm, hiệu quả của việc luyện nói cho học sinh cao hơn hẳn khi giáo viên quan tâm và tạo điều kiện cho các em được tập nói trong các giờ học như trên. 17 ========================================================================================================== Người viết: Nguyễn Thị Thùy Dung Tr ường THCS Lê Đình Chinh
Tên đề tài: Một vài kinh nghiệm nhằm rèn kĩ năng nói cho học sinh thông qua tiết luyện nói môn Ngữ văn ở Trường THCS Lê Đình Chinh ========================================================================================================== Phát huy kỹ năng nói trong sinh hoạt hàng ngày: Ngoài việc chú trọng cho học sinh tập làm quen với việc trình bày miệng trong những giờ học, theo ý kiến của bản thân tôi, giáo viên cũng nên tiếp xúc với học sinh trong những lúc ngoài giờ lên lớp. Đó là những trao đổi để tìm hiểu tâm tư, nguyện vọng của các em, ngoài ra còn nhằm mục đích khác là tạo cho các em thái độ tự tin, mạnh dạn. Trên thực tế, khi giáo viên làm được việc đó thì các em vốn rất nhút nhát và không dám trao đổi với thầy cô trong cuộc sống đã có sự thay đổi, các em dần dần bớt e ngại, rụt rè và trở nên mạnh dạn hơn, tiếp xúc với giáo viên một cách tự nhiên hơn. Thiết nghĩ, mục đích của các tiết luyện nói nhằm giúp cho các em có thể tự tin trình bày ý kiến của mình và chúng ta tập cho học sinh sự tự tin để các em khỏi ngỡ ngàng khi bắt đầu vào tìm hiểu các giờ luyện nói. * Bước 2: Thống kê lỗi khi phát âm Thống kê lỗi phát âm ở lớp mà các em hay sai, tôi qui về 3 loại sau đây: + Sai phụ âm đầu: ch/tr, s/x, l/n. + Sai phụ âm cuối: n/ng, t/c. + Sai vần: a /ai, au/ao, ao/ô. + Sai dấu thanh: dấu ngã đọc thành dấu hỏi. Ví dụ : “đã” đọc là “đả”, “ngã ba” đọc là “ngả ba” ... Để dạy cho học sinh phát âm đúng, tôi không quên rèn kĩ năng nghe. Ở đây vai trò giọng đọc của giáo viên rất quan trọng, giữa nghe và phát âm có mối quan hệ rất chặt chẽ cho nên rèn luyện kĩ năng nghe cũng hỗ trợ rất nhiều cho kĩ năng đọc. Lỗi mà học sinh còn phát âm sai do 2 nguyên nhân: 18 ========================================================================================================== Người viết: Nguyễn Thị Thùy Dung Tr ường THCS Lê Đình Chinh
Tên đề tài: Một vài kinh nghiệm nhằm rèn kĩ năng nói cho học sinh thông qua tiết luyện nói môn Ngữ văn ở Trường THCS Lê Đình Chinh ========================================================================================================== Nguyên nhân chủ quan: như nói lắp, nói ngắn lưỡi khó đọc do tật bẩm sinh. Ví dụ: s/x: sung / xung , sâu / xâu, ... Nguyên nhân khách quan: do cách phát âm sai của phương ngữ tạo cho các em thói quen nghe và nói từ khi nhớ. Để chữa lỗi phát âm sai, tôi dùng biện pháp giảng giải trên cơ sở lí thuyết ngữ âm và ý nghĩa từ. Cho học sinh luyện đọc lại từ ngữ phát âm sai ngay lúc đó nhiều lần. Ví dụ: phát âm s/x: Khi phát âm s (sờ): phải uốn lưỡi, hơi thoát ra chân răng đầu lưỡi. Khi phát âm x (xờ): hơi ra ở mặt lưỡi và chân răng; Phát âm tr/ch: Phát âm tr (trờ): hơi ra qua động tác bật đầu lưỡi với chân răng. Mặt khác là việc sửa sai qua giải nghĩa từ. Ví dụ: “rộn rã” phân biệt với “rợn rả”, “cũ” phân biệt với “củ”; ... “xâu / sâu”: “xâu kim” với “sâu trong lòng đất”. * Bước 3: Chữa phát âm sai Một trong những lỗi do phát âm sai phổ biến nhất là khi phát âm không phân biệt được giữa thanh ngã và thanh hỏi. Ví dụ: Nguyễn Hữu Dũng thì các em lại đọc thành Nguyển Hửu Dủng. Tôi đã chữa cho học sinh, học sinh đã có tiến bộ hơn, nhưng kết quả chưa đạt được như mong muốn. Để chữa sai nhầm lẫn giữa dấu hỏi và dấu ngã, tôi cũng hướng dẫn học sinh cách đọc cụ thể và bắt học sinh đọc. Ví dụ: Nặng trĩu, ngày giỗ, lỗ mỏng, cổ lỗ, giục dã, dữ dội, nói mãi lỗi vẫn lỗi,... Ngoài hiện tượng đã nói trên, thì còn có hiện tượng phát âm không phân biệt giữa “gi – d”, “s – x”, “tr – ch”... Vì lỗi này chỉ có một số ít nên khi em nào bị mắc lỗi này thì khi nói làm em đó ngượng ngập còn cả lớp thì quan tâm 19 ========================================================================================================== Người viết: Nguyễn Thị Thùy Dung Tr ường THCS Lê Đình Chinh
Tên đề tài: Một vài kinh nghiệm nhằm rèn kĩ năng nói cho học sinh thông qua tiết luyện nói môn Ngữ văn ở Trường THCS Lê Đình Chinh ========================================================================================================== vào đó hơn là quan tâm bài học. Tôi ghi tên những em học sinh bị mắc lỗi này lại đưa cho các giáo viên dạy ở lớp đó và nhờ họ khi học sinh nói ngọng, viết lẫn thì dành thời gian ít phút để chữa giúp. Liên tục bị nhắc nhở như vậy, học sinh đó phải cố gắng để sửa chữa. * Bước 4: Chữa tư thế ngượng nghịu khi nói Lỗi này lớp nào cũng có, tôi tìm ra một số lý do cắt nghĩa tại sao các em lại hay ngượng nghịu khi nói. Đó là do các em không hiểu bài, không hiểu câu hỏi. Đó còn là do các em lớn quá, phải đứng trên lớp mãi rất ngượng, hoặc vì các em không quen nói nên sinh ra nhút nhát đồng thời các em còn nghèo vốn từ vốn từ để diễn đạt ý kiến của mình. Đối với những em không hiểu bài, không thuộc bài, tôi ghép vào nhóm những em giỏi văn. Yêu cầu những em giỏi này phải giúp đỡ bạn bằng mọi cách như: việc chuẩn bị bài, giảng lại những chỗ bạn chưa hiểu, chưa rõ, nghe bạn đọc thuộc bài trước khi đến lớp. Học sinh giỏi không phải chỉ được đánh giá ở khả năng đọc nói, viết của mình mà còn được đánh giá ở chỗ phát huy tác dụng trong lớp. Các em ít hiểu bài, ít thuộc bài được trả lời những câu hỏi đơn giản mang tính chất gợi ý từng phần và đòi hỏi chỉ nhắc được bài đã học. Đối với các em lớn tôi phải làm công tác tư tưởng, động viên là chính, tôi nhắc nhở giáo viên dạy ở lớp đó luôn luôn giữ uy tín cho các em. Những giáo viên thấp nhỏ, trẻ tuổi khi yêu cầu các em lên bảng trả lời thì càng phải giữ gìn tư thế đàng hoàng, đúng mực của người giáo viên (Cách ngồi, cử chỉ lời nói), nếu không sẽ dẫn đến một sự so sánh bất lợi giữa cô và trò làm cho học sinh lớn đã ngượng lại ngượng thêm và ý thức của học sinh đối với cô sẽ có thể chỗ lệch lạc. Đối với các em nhút nhát, tôi xếp các em tham gia vào các tổ 20 ========================================================================================================== Người viết: Nguyễn Thị Thùy Dung Tr ường THCS Lê Đình Chinh

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.