Sáng kiến kinh nghiệm THCS: Phương pháp tích hợp kiến thức liên môn để giảng dạy phần III - Kĩ thuật điện môn Công nghệ 8

Chia sẻ: Nguyen Hong Van Van | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:18

Thêm vào BST

Báo xấu

414
lượt xem 89
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Sáng kiến kinh nghiệm "Phương pháp tích hợp kiến thức liên môn để giảng dạy phần III - Kĩ thuật điện môn Công nghệ 8" được nghiên cứu với mục đích: Nhằm nâng cao chất lượng dạy và học môn Công nghệ lớp 8. Bảo đảm cho mỗi học sinh huy động có hiệu quả những kiến thức và kĩ năng của mình để giải quyết những tình huống thực tiễn có liên quan.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THCS: Phương pháp tích hợp kiến thức liên môn để giảng dạy phần III - Kĩ thuật điện môn Công nghệ 8

A. MỞ ĐẦU I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI Giáo dục Việt Nam xưa và nay là một chặng đường dài với nhiều thành tựu. Nhưng làm thế nào để phát triển hòa nhập với quốc tế, theo kịp với sự phát triển như vũ bão của khoa học kĩ thuật công nghệ và tri thức của loài người đang gia tăng nhanh chóng, làm thế nào trước kho tàng tri thức của nhân loại? Việt Nam đã đổi mới. Cùng với 30 năm đổi mới đất nước nền giáo dục Việt Nam đang có những bước chuyển mình mạnh mẽ. Đổi mới giáo dục toàn diện là một lộ trình đã và đang được thực hiện cần tạo được sự đồng thuận và quyết tâm của toàn dân. Một trong những khâu then chốt của đổi mới ấy chính là đổi mới phương pháp dạy và hoc. Có nhiều phương pháp mới được áp dụng và phương pháp dạy học tích hợp đã được phát huy. Như vậy dạy học tích hợp là một yêu cầu của giáo dục hiện đại, là tất yếu trong đổi mới phương pháp dạy học. Phương pháp này đã được áp dụng từ mấy năm nay, thời gian thực hiện chưa nhiều và vẫn còn những ý kiến trái chiều nhưng bước đầu cũng đủ để giáo viên rút ra kinh nghiệm trong quá trình giảng dạy. Việc đổi mới này đã góp phần thực hiện mục tiêu chung của giáo dục hướng nghiệp và chuẩn bị phân luồng cho học sinh, một bộ phận sẽ tiếp tục học lên trung học phổ thông số còn lại các em có thể theo học giáo dục nghề nghiệp. Trên tinh thần đó môn công nghệ lớp 8 trang bị cho học sinh một số kiến thức cơ bản về vẽ kĩ thuật, cơ khí, kĩ thuật điện, gắn liền với thực tiễn và đời sống hằng ngày. Là giáo viên trực tiếp giảng dạy Công nghệ 8 tôi luôn tìm tòi vận dụng những phương pháp dạy học tích cực trong đó có phương pháp tích hợp kiến thức liên môn để giảng dạy các bài trong môn Công nghệ lớp 8, bước đầu thấy có kết quả. Bằng những kinh nghiệm của bản thân tôi xin được đưa ra đề tài: ‘‘Phương pháp tích hợp kiến thức liên môn để giảng dạy phần III Kĩ thuật điện môn Công nghệ 8”. Xin mạnh dạn giới thiệu, chia sẻ với đồng nghiệp. II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU Nghiên cứu “Phương pháp tích hợp kiến thức liên môn để giảng dạy phần III Kĩ thuật điện môn Công nghệ 8” nhằm mục đích nâng cao chất lượng dạy và học môn Công nghệ lớp 8. Bảo đảm cho mỗi học sinh huy động có hiệu quả những kiến thức và kĩ năng của mình để giải quyết những tình huống thực tiễn có liên quan. III. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU Phương pháp tích hợp kiến thức liên môn để giảng dạy phần III Kĩ thuật điện môn Công nghệ 8. Đối tượng áp dụng: Học sinh lớp 8 1
Các bài Công nghệ 8. IV. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Để nghiên cứu được đề tài tôi đã sử dụng một số phương pháp sau: 1. Phương pháp nghiên cứu xây dựng cơ sở lý thuyết Nghiên cứu các vấn đề lí luận có liên quan đến đề tài. Nghiên cứu các tài liệu về phương pháp dạy học tích cực môn Công nghệ. Nghiên cứu nội dung cấu trúc của chương trình môn Công nghệ THCS. 2. Phương pháp điều tra khảo sát thực tế, thu thập thông tin Tham khảo ý kiến của giáo viên: Trao đổi với giáo viên có kinh nghiệm về dạy học tích hợp. Thăm dò ý kiến của học sinh. 3. Phương pháp thống kê, xử lý số liệu Thống kê và xử lý số liệu kết quả học tập của học sinh trước và sau khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm. 4. Phương pháp phân tích tổng hợp Căn cứ vào số liệu đã được khảo sát, kết hợp với luận chứng của đề tài. Tôi tiến hành lập kế hoạch thực nghiệm phương pháp phân tích để dạy học tích hợp kiến thức liên môn trong phần III môn công nghệ 8 đạt hiệu quả cao nhất. Là phương pháp tổng hợp và kết luận về nội dung nghiên cứu qua các số liệu đã khảo sát và thực nghiệm. Đề xuất ý kiến về những biện pháp dạy học tích hợp trong phần III – Kĩ thuật điện môn công nghệ 8 đạt hiệu quả cao nhất. Ngoài ra tôi còn sử dụng thêm một số phương pháp khác phục vụ cho quá trình nghiên cứu: Phương pháp đọc tài liệu; Rút kinh nghiệm qua dự giờ thăm lớp;... 2
B. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM I. CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM Quan điểm tích hợp trong dạy học nói chung. Theo từ điển Tiếng Việt: “Tích hợp là sự kết hợp những hoạt động, chương trình hoặc các thành phần khác nhau thành một khối chức năng. Tích hợp có nghĩa là sự thống nhất, sự hòa hợp, sự kết hợp”. Theo từ điển Giáo dục học: “Tích hợp là hành động liên kết các đối tượng nghiên cứu, giảng dạy, học tập của cùng một lĩnh vực hoặc vài lĩnh vực khác nhau. Dạy học tích hợp có nghĩa là đưa những nội dung giáo dục có liên quan vào quá trình dạy học các môn học như: tích hợp giáo dục đạo đức, lối sống; giáo dục pháp luật; giáo dục chủ quyền quốc gia về biên giới, biển, đảo; giáo dục sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, bảo vệ môi trường, an toàn giao thông; giáo dục kỹ năng sống... Còn dạy học liên môn là phải xác định các nội dung kiến thức liên quan đến hai hay nhiều môn học để dạy học, tránh việc học sinh phải học lại nhiều lần cùng một nội dung kiến thức ở các môn học khác nhau. Đối với những kiến thức liên môn nhưng có một môn học chiếm ưu thế thì có thể bố trí dạy trong chương trình của môn đó và không dạy lại ở các môn khác. Khi nội dung kiến thức có tính liên môn cao hơn thì sẽ tách ra thành các chủ đề liên môn để tổ chức dạy học riêng vào một thời điểm phù hợp, song song với quá trình dạy học các bộ môn liên quan. Tư tưởng tích hợp bắt nguồn từ cơ sở khoa học và đời sống. Trước hết phải thấy rằng cuộc sống là một bộ đại bách khoa toàn thư. Mọi tình huống xảy ra trong cuộc sống bao giờ cũng là những tình huống tích hợp. Không thể giải quyết một vấn đề và nhiệm vụ nào của lí luận và thực tiễn mà lại không sử dụng tổng hợp và phối hợp kinh nghiệm kĩ năng đa ngành của nhiều lĩnh vực khác nhau. Tích hợp trong nhà trường sẽ giúp học sinh học tập thông minh và vận dụng sáng tạo kiến thức, kĩ năng và phương pháp của khối lượng tri thức toàn diện, hài hòa và hợp lí trong giải quyết các tình huống 3
khác nhau và mới mẻ trong cuộc sống hiện đại, phục vụ cho cuộc sống của mình và cộng đồng. Công nghệ là môn học rất quan trọng trong trường phổ thông, góp phần vào mục tiêu của giáo dục phổ thông và chuẩn bị phân luồng cho học sinh. Việc vận dụng kiến thức liên môn với vật lí, hoá học, địa lí, mĩ thuật, công nghệ thông tin… làm cho bài học đạt hiệu quả cao hơn. Giúp các em say mê hứng thú học tập đồng thời làm cho bài học gắn liền với cuộc sống và lao động sản xuất của mỗi người. Cũng từ đó giúp học sinh bước đầu tìm hiểu, làm quen với một số quy trình công nghệ đơn giản của cơ khí và điện, rèn luyện học sinh tư duy kĩ thuật, hình thành tác phong trong lao động vào trong cuộc sống, tạo cho các em hứng thú kĩ thuật, có thói quen lao động theo kế hoạch, tuân thủ quy trình công nghệ, an toàn lao động, tiết kiệm năng lượng và bảo vệ môi trường. II. THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ TRƯỚC KHI ÁP DỤNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM a. Học sinh Kiến thức môn công nghệ gắn kết một cách chặt chẽ với thực tế đời sống. Tuy nhiên đối với đại đa số học sinh phổ thông hiện nay, việc vận dụng kiến thức công nghệ vào đời sống còn rất nhiều hạn chế. Các em chưa hiểu rõ mối quan hệ giữa môn Công nghệ với thực tế và các môn học khác như: Vật lí, Toán học, hoá học, sinh học,… Chính vì vậy các em học sinh còn hạn chế khi liên hệ kiến thức Công nghệ với các môn học trong chương trình giáo dục phổ thông và thực tiễn cuộc sống. Có nhiều em nắm vững kiến thức lý thuyết khi giáo viên hỏi nhưng lại chưa hiểu vấn đề đó được vận dụng như thê nào vào thực tiễn và phục vụ giải quyết một số vấn đề có liên quan ở môn học khác. b. Giáo viên Việc giảng dạy kiến thức cho học sinh nói chung và kiến thức Công nghệ nói riêng ở nhiều trường vẫn còn tiến hành theo lối “thông báo tái hiện”, với tâm lí ngại cho học sinh tiếp xúc với thí nghiệm, thực hành vì sợ học sinh làm hư hỏng, gây phiền toái, điều này là tương đối phổ biến ở các trường trung học phổ thông, làm cho học sinh phổ thông có quá ít điều kiện để nghiên cứu, quan sát và tiến hành các bài thực hành Công nghệ. Nhiều giáo viên tìm địa chỉ tích hợp chưa đúng, quá lạm dụng kiến thức tích hợp mà quên đi trọng tâm của bài dạy. Nhiều giờ dạy, giáo viên chưa chú ý đến việc vận dụng PPDH tích hợp. Do đó, dẫn đến việc khai thác bài dạy thiếu tính hệ thống, thiếu chiều sâu, làm cho chất lượng bài dạy không đạt. 4
Vẫn còn hiện tương giáo viên thiếu nhiệt tình để sưu tầm kiến thức liên quan bổ sung cho giờ dạy nên khả năng tích hợp hạn chế. III. CÁC GIẢI PHÁP ĐÃ SỬ DỤNG ĐỂ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ Để vận dụng PPDH tích hợp có hiệu quả, người dạy cần phải xác định chính xác, đúng đắn mục tiêu, nội dung , thời điểm, vị trí, nguyên tắc tích hợp trong bài dạy; biết cách thu thập và xử lí thông tin, hình ảnh trên mạng internet; sử dụng phương tiện dạy học hiện đại;…Theo kinh nghiệm của tôi, các nội dung trên sẽ là : 1. Xác định mục tiêu tích hợp: (Trả lời câu hỏi : sử dụng PPDH tích hợp trong bài dạy để làm gì?) Để khắc sâu kiến thức bài học. Ví dụ: Trong bài 36 Vật liệu kĩ thuật điện, để học sinh nắm rõ khái niệm, đặc tính cũng như công dụng của các loại vật liệu điện giáo viên tích hợp kiến thức vật lí thực hiện các thí nghiệm về vật liệu dẫn điện (thanh đồng, nhôm…), vật liệu cách điện (thanh nhựa, cao su, thuỷ tinh…) và vật liệu dẫn từ (chuông điện...). ) Để giáo dục kĩ năng sống cho học sinh: Ví dụ: Trong bài 39 Đèn huỳnh quang, để giáo dục kĩ năng sống cho học sinh bảo vệ đôi mắt nên lựa chọn loại đèn có hai đèn huỳnh quang mắc song song trong một hộp đèn (giảm bớt hiệu ứng nhấp nháy) hoặc đèn huỳnh quang sử dụng chấn lưu điện tử (biến đổi tần số dòng điện từ 50Hz lên 20kHz, loại trừ được hiệu ứng nhấp nháy, tổn hao ít, hiệu suất phát quang tăng lên khoảng 10%) Hai đèn mắc song song vào hộp đèn Đèn huỳnh quang chấn lưu điện tử Để giáo dục ý thức tiết kiệm năng lượng bảo vệ môi trường cho học sinh. Ví dụ: Trong bài 32 Vai trò của điện năng trong sản xuất và đời sống, giáo viên cung cấp thông tin cho học sinh: Nguồn năng lượng hoá thạch (than, khí đốt…) đã dần cạn kiệt chính vì thế cần phải sử dụng nguồn năng lượng tự nhiên để sản xuất điện năng, bảo vệ môi trường, như: 5
Năng lượng Mặt Trời Năng lượng gió Năng lượng từ sóng biển 2. Xác định nội dung tích hợp: (Trả lời câu hỏi : Trong bài dạy, nội dung nào cần phải dạy theo lối tích hợp? Cần phải tích hợp nội dung kiến thức gì của môn học nào có liên quan, tương đồng vào bài học?) Xác định những nội dung kiến thức trong bài cần phải tích hợp. Xây dựng nội dung tích hợp phù hợp với nội dung bài học: Tìm mối liên hệ giữa nội dung cần tích hợp với các môn học liên môn. Tìm hiểu kỹ nội dung cần tích hợp và nội dung ấy liên môn với môn học nào để xây dựng kiến thức, hình ảnh thực tế với nội dung cần tích hợp cho phù hợp . Đây là khâu quan trọng trong tích hợp liên môn để từ đó chỉ ra được địa chỉ tích hợp. Nếu thiếu sự lựa chọn sẽ làm biến dạng tiết học. Nên tuỳ thuộc vào từng bài mà chúng ta xây dựng nội dung tích hợp phù hợp, gần gũi với học sinh và chương trình học. Ví dụ: Trong bài 32 Vai trò của điện năng trong sản xuất và đời sống Tích hợp môn Âm nhạc: Mở đầu bài học giáo viên cho học sinh nghe bài hát “Tiếng gọi sông Đà” Sáng tác Trần Chung, giới thiệu cho học sinh những gian khổ cũng như những vinh quang trong quá trình xây dựng các nhà máy điện. Tích hợp địa lí: Hình ảnh một số nhà máy điện ở nước ta vào mục 2 sản xuất điện năng 6
Nhà máy nhiệt điện (Quãng Ninh) Nhà máy thuỷ điện (Hoà Bình) Lò phản ứng hạt nhân (Đà Lạt) Tích hợp tin học: Hoạt động của các nhà máy điện bằng hình ảnh động, mục 2: Tích hợp bảo vệ môi trường: Nội dung này được sử dụng ở cuối bài học. Ảnh hưởng của các nhà máy điện đến môi trường để giáo dục học sinh sử dụng tiết kiệm và hợp lí điện năng. Mặc dù tro, bụi đã được tách ra khỏi dòng khói trước khi thải ra môi trường nhưng có tới 41% lượng khí CO2 thải ra môi trường là từ các nhà máy nhiệt điện. 7
Với ưu thế địa hình đất nước có nhiều sông, hồ có thể xây dựng được các công trình thủy điện, thế nhưng các công trình thủy điện đó tác động không nhỏ đến môi trường đó là tàn phá rừng đầu nguồn, hạn hán về mùa khô và ngập lụt về mùa mưa cho khu vực hạ lưu khi các nhà máy này xả lũ. Vụ tai nạn ngày 26/4/1986 tại nhà máy điện Chernobyl (Ukraine) đã gây ra thảm họa hạt nhân tồi tệ nhất trong lịch sử thế giới. Tổng số người chết liên quan đến thảm họa Chernobyl đã lên tới khoảng 200.000 người trong giai đoạn từ năm 1990 đến nay. Sự cố hạt nhân fukushima Nhật Bản mới xảy ra gần đây, các đám mây phóng xạ đã ảnh hưởng đến nhiều nước châu Á, chất phóng xạ phát ra từ nhà máy ảnh hưởng không nhỏ đến môi trường sống. 3. Lựa chọn bài học và thời điểm thích hợp trong tiến trình giảng dạy để tích hợp. Việc lựa chọn bài học, thời điểm và nội dung để tích hợp hết sức quan trọng. Một mặt nó làm cho bài dạy trở nên sinh động và có ý nghĩa, mặt khác nếu lựa chọn không phù hợp sẽ làm cho bài dạy bị đứt quãng và xa rời trọng tâm kiến thức. Vì vậy cần có phương án tích hợp để vừa đảm bảo dạy đúng, dạy đủ vừa đạt được mục tiêu giáo dục. Ví dụ: Trong bài 32 Vai trò của điện năng trong sản xuất và đời sống, nếu chuyển nội dung tích hợp bảo vệ môi trường “Ảnh hưởng của các 8
nhà máy điện đến môi trường” vào từng phần ở mục 2 Sản xuất điện năng, sẽ làm giảm vai trò của điện năng trong sản xuất và đời sống. 4. Thu thập thông tin và hình ảnh trên mạng internet Cách thông dụng nhất để tìm kiếm hình ảnh trên mạng là vào trang web www.google.com.vn , gõ từ khoá liên quan đến chủ đề ta đang cần tìm. Khi chọn được nội dung, hình ảnh thích hợp nên lưu lại trong một tệp tin với định dạng cỡ ảnh to nhất (khi đưa vào giáo án điện tử hình ảnh sẽ đạt chất lượng cao hơn) 5. Sử dụng phương tiện dạy học hiện đại để dạy nội dung tích hợp. Việc sử dụng máy vi tính kết hợp với máy chiếu để dạy học sẽ phát huy cao tính trực quan của bài dạy. Đặc biệt phần tích hợp bảo vệ môi trường đòi hỏi không chỉ cung cấp kiến thức, kĩ năng mà quan trọng là hình thành ở học sinh thái độ trước các vấn đề về môi trường, điều này sẽ đạt được hiệu quả cao khi các em được chứng kiến những hình ảnh về thực trạng cũng như hậu quả của ô nhiễm môi trường. Mặt khác đối với môn Công nghệ có những nội dung khó hoặc không quan sát được bằng thực tế thì có thể cho học sinh quan sát bằng hình ảnh máy chiếu. Ví dụ: Trong bài 32 Vai trò của điện năng trong sản xuất và đời sống, cho học sinh quan sát hoạt động của các nhà máy điện bằng hình ảnh động. Trong bài 35 Thực hành: Cứu người bị tai nạn điện, cho học sinh quan sát clip các bước sơ cứu người bị tai nạn điện. Video “sơ cứu người tai nạn điện” trên You Tube 6. Những nguyên tắc trong dạy học tích hợp: Đảm bảo mục tiêu bài học, biết tích hợp vừa đủ kiến thức các môn có liên quan, tránh trùng lặp, nặng nề, cũng không xem nhẹ bỏ qua. Không biến giờ học môn Công nghệ thành các môn vật lí, hoá học, giáo dục bảo vệ môi trường, giáo dục kĩ năng sống... và ngược lại. 7. Ví dụ thực tiễn trong quá trình áp dụng phương pháp mới trong dạy học 9
phần III Kĩ thuật điện Công nghệ 8, bài giảng mẫu: Tiết 31: VẬT LIỆU KĨ THUẬT ĐIỆN 7.1. Mục tiêu dạy học: a. Kiến thức: Môn Công nghệ + HS nhận biết được vật liệu dẫn điện, vật liệu cách điện, vật liệu dẫn từ. + Hiểu được đặc tính và công dụng của mỗi loại vật liệu kĩ thuật điện. Môn Vật lí: + Khái niệm về chất dẫn điện, chất cách điện. + Hiểu thêm về tính chất từ của dòng điện. + Hiểu được thế nào là vật liệu bán dẫn. Môn Hoá học: + Lấy được ví dụ về ứng dụng của oxit, axit dùng làm vật liệu dẫn điện. + Hiểu được trong nước mưa có các axit. Môn Địa lí: + Lấy được ví dụ những nơi có khai thác khoáng sản như quặng bôxit, quặng sắt, quặng đồng...ở nước ta. b. Kĩ năng: Kĩ năng môn học: + Rèn kĩ năng phân biệt và nhận biết các loại vật liệu kĩ thuật điện. + Kỹ năng lựa chọn vật liệu phù hợp khi sử dụng. Kỹ năng sống: + Rèn kĩ năng quan sát, nhận biết, kĩ năng thu thập và xử lí thông tin. + Kĩ năng hợp tác ứng xử, giao tiếp trong khi thảo luận. + Kĩ năng thoát hiểm khi có trời mưa giông c. Thái độ: HS học tập nghiêm túc, tự giác, tích cực hoạt động. Có ý thức sử dụng hợp lí điện năng và các loại vật liệu kĩ thuật điện tránh lãng phí, bảo vệ môi trường. Giáo dục các em sự yêu thích bộ môn. Học sinh có thái độ nghiêm túc trong học tập và nghiên cứu các vấn đề tổng hợp. 7.2. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh: a. Chuẩn bị của giáo viên: Nghiên cứu kĩ nội dung bài 36 trong SGK và SGV. Soạn bài giáo án Word và giáo án Powerpoint. Chuẩn bị thiết bị đồ dùng dạy học. b. Chuẩn bị của học sinh: 10
Học sinh : Học bài cũ và soạn bài. c. Những dữ liệu tích hợp sử dụng trong bài: Hình ảnh các ứng dụng của các loại vật liệu kĩ thuật điện. Các thí nghiệm ảo để kiểm chứng về vật liệu dẫn điện, cách điện và dẫn từ. Hình ảnh về kĩ năng thoát hiểm khi có trời mưa giông. Hình ảnh về vật liệu bán dẫn. Hình ảnh lược đồ khoáng sản Việt Nam, khai thác khoáng sản. Hình ảnh tái chế bình acquy. Thí nghiệm vật lí được sử dụng trong bài: Thí nghiệm kiểm tra vật liệu dẫn điện, vật liệu cách điện, vật liệu dẫn từ (thí nghiệm chuông điện). d. Kiến thức liên môn sử dụng trong bài: Vật lí, Hoá học, Địa lí, giáo dục kĩ năng sống, Giáo dục bảo vệ môi trường. 7.3. Phương pháp: Phương pháp : Đàm thoại, phân tich, t ́ ổng hợp tư duy kiến thức, tich h ́ ợp... 7.4. Tiến trình dạy học: b. Giới thiệu chương: GV: Giới thiệu tổng quan về nội dung chương VII. c. Bài mới: Giới thiệu bài: Trong đời sống, các đồ dùng điện gia đình, các thiết bị điện, các dụng cụ bảo vệ an toàn điện … đều làm bằng vật liệu kĩ thuật điện. Vậy vật liệu kĩ thuật điện được phân thành những loại nào? Mỗi loại có đặc tính và công dụng gì? Chúng ta sẽ cùng nghiên cứu những vấn đề này trong bài học ngày hôm nay. HĐ 1: TÌM HIỂU VẬT LIỆU DẪN ĐIỆN: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH GV: Vật liệu kĩ thuật điện chia làm 3 loại: Vật liệu HS: Quan sát hình dẫn điện, vật liệu cách điện, vật liệu dẫn từ. ảnh. GV: Kẻ bảng để phân loại vật liệu kĩ thuật điện lên HS: Kẻ bảng theo sự trên bảng. hướng dẫn của GV GV tích hợp kiến thức vật lí 7 làm thí nghiệm HS: Theo dõi GV GV: Yêu cầu HS quan sát thí nghiệm do GV thực giới thiệu và quan sát hiện và quan sát sơ đồ trên màn máy chiếu và đặt câu thí nghiệm. hỏi: ? Có hiện tượng gì xảy ra nếu chúng ta kẹp thanh đồng vào hai đầu của mạch điện? GV: Kiểm chứng. GV tích hợp kiến thức tin học: cho HS quan sát hình ảnh thí nghiệm ảo trên màn chiếu 11
GV: Thanh đồng cho dòng điện chạy qua nên thanh đồng là một loại vật liệu dẫn điện. Vậy theo em thế nào là vật liệu dẫn điện? HS: Ghi bài vào vở. GV (kết luận vào bảng): Vật liệu dẫn điện là vật liệu mà dòng điện có thể truyền qua được. GV: Đồng là vật liệu dẫn điện nên đồng có đặc tính là dẫn điện. GV vận dụng kiến thức vật lí 7 làm thí nghiệm HS: Quan sát thí nghiệm và trả lời câu GV: Làm thí nghiệm đối với thanh nhôm và kết luận hỏi. nhôm cũng là vật liệu dẫn điện, nhôm cũng có đặc HS: Tìm hiểu thông tính dẫn điện. tin trả lời câu hỏi. ? Vật liệu dẫn điện có đặc tính gì? GV: Đặc trưng về mặt cản trở dòng điện của vật liệu dẫn điện là điện trở suất. Điện trở suất của vật HS: Hoàn thành vào liệu dẫn điện khoảng 106 đến 108Ωm thì dẫn điện vở. tốt. Nghiên cứu bảng và GV (kết luận vào bảng): Đặc tính của vật liệu dẫn theo dõi giáo viên giới điện là dẫn điện tốt. thiệu. GV: Giới thiệu về bảng điện trở suất của một số HS: Suy nghĩ trả lời. vật liệu trên màn máy chiếu và bổ sung thông tin: Vật HS: Theo dõi GV liệu có điện trở suất càng nhỏ thì dẫn điện càng tốt. giới thiệu. ? Vật liệu nào dẫn điện tốt nhất? HS: Chỉ cụ thể các GV: Bạc là kim loại dẫn điện tốt nhất. phần tử dẫn điện của ? Quan sát hình 36.1 sgk cho biết phần tử nào trên hình phích cắm, ổ điện. dẫn điện ? HS: Trả lời. GV cho HS quan sát tranh vẽ trong SGK (có cả trên HS: Hoàn thành vào màn chiếu) và vật mẫu chỉ rõ các phần tử dẫn điện ? vở. ? Vật liệu dẫn điện có công dụng gì? HS: Kể tên các vật GV (kết luận vào bảng): Vật liệu dẫn điện dùng để liệu dẫn điện theo chế tạo các phần tử ( bộ phận) dẫn điện. bảng, theo hiểu biết. ? Kể tên 1 số vật liệu dẫn điện mà em biết ? Theo dõi và nghi nhớ GV kết luận vào bảng. kiến thức. GV: giới thiệu (hình ảnh trên màn chiếu) về ứng dụng của vật liệu dẫn điện. 12
Các loại dây dẫn điện Vi mạch điện tử tráng bạc HS theo dõi, trả lời câu hỏi. Bình acquy HĐ 2: TÌM HIỂU VẬT LIỆU CÁCH ĐIỆN: 13
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH GV tích hợp kiến thức vật lí 7 làm thí nghiệm HS: Quan sát thí GV: Yêu cầu HS quan sát thí nghiệm do GV thực nghiệm và trả lời câu Củng cố và tích h hiệd.n và quan sát s ợp môn địa lí, tích h ơ đồ trên màn máy chi ợp b ếu và đ ảo v ặt câu hỏ ệ môi tr i. ường: hỏi: ? Có hiện tượng gì xảy ra nếu chúng ta kẹp thanh HS: Tìm hiểu thông nhựa vào hai đầu của mạch điện? tin trả lời câu hỏi. GV: Kiểm chứng. GV tích hợp kiến thức tin học: cho HS quan sát hình ảnh thí nghiệm ảo trên màn chiếu. GV: Thanh nhựa không cho dòng điện chạy qua nên thanh nhựa là một loại vật liệu cách điện. Vậy theo em thế nào là vật liệu cách điện? GV (kết luận vào bảng): Vật liệu cách điện là vật HS: Hoàn thành vào liệu không cho dòng điện chạy qua. vở. GV: Nhựa là vật liệu cách điện nên nhựa có đặc tính là cách điện. GV tích hợp kiến thức vật lí 7 làm thí nghiệm GV: Làm thí nghiệm đối với thanh cao su và kết HS: Theo dõi GV luận cao su cũng là vật liệu cách điện, cao su cũng có giới thiệu và quan sát đặc tính cách điện. thí nghiệm. ? Vật liệu cách điện có đặc tính gì? HS: trả lời. GV: Điện trở suất của vật liệu cách điện rất lớn HS: Theo dõi GV khoảng 108 đến 1013Ωm. giới thiệu. GV (kết luận vào bảng): Đặc tính của vật liệu cách HS: hoàn thành vào điện là cách điện tốt. vở. GV: Giới thiệu về bảng điện trở suất của một số vật liệu trên màn máy chiếu và bổ sung thông tin: Vật liệu có điện trở suất càng lớn thì cách điện càng tốt. GV vận dụng kiến thức vật lí 7 đặt câu hỏi: ? Vật liệu nào cách điện tốt nhất? Tại sao? HS: Trả lời Sứ là vật GV: Sứ là vật liệu cách điện tốt nhất. Sứ có điện liệu cách điện tốt trở suất lớn nhất. nhất. ? Tại sao các kim loại dẫn điện tốt còn phi kim hầu HS: Tìm hiểu thông hết không dẫn điện. tin, trả lời câu hỏi vì GV cho HS quan sát tranh vẽ hình 36.1 sgk (hình phi kim có điện trở ảnh có trên màn chiếu) và vật mẫu chỉ rõ các phần suất lớn. tử cách điện? HS: Quan sát hình ? Vật liệu cách điện có công dụng gì? ảnh, chỉ phần tử cách GV (kết luận vào bảng): Vật liệu cách điện dùng điện của phích cắm, ổ để chế tạo các phần tử ( bộ phận) cách điện. cắm. 14 ? Kể tên 1 số vật liệu cách điện mà em biết ? HS: Trả lời.
GV giới thiệu quá trình khai thác khoáng sản: Các vật liệu kim loại như nhôm, đồng, thép...không có sẵn mà phải thông qua quá trính khai thác khoáng sản từ các mỏ quặng bôxít (ở Đắc Nông, Lâm Đồng, Gia Lai, Bình Phước), quặng sắt (Lào Cai, Hà Tĩnh, Thanh Hoá...), quặng đồng (Cao Bằng, Lạng Sơn, Sơn La, Quảng Ninh, Quảng NamĐà Nẵng, Lâm Đồng….). Nếu quá trình đó tràn lan, không đúng quy trình sẽ làm cạn kiệt nguồn tài nguyên và gây ô nhiễm môi trường. Chính vì thế chúng ta phải hiểu rõ đặc tính của từng loại vật liệu kĩ thuật điện để lựa chọn và sử dụng chúng một cách hợp lí và hiệu quả nhất. Lược đồ khoáng sản Việt Nam (Địa lí 8) Một số hình ảnh khai thác khoáng sản gây ô nhiễm môi trường 15
Ngoài ra các đồ dùng điện, thiết bị điện khi hư hỏng phải biết thu gom, tái chế tránh gây ô nhiễm môi trường như bình acquy, đèn huỳnh quang Hình ảnh tái chế bình acquy chưa đúng quy trình GV hướng dẫn nhóm HS làm bài tập SGK bảng 36.1; Điền đặc tính và công dụng của các loại vật liệu. GV: Chuẩn bị một số vật liệu dẫn điện, cách điện, dẫn từ yêu cầu nhóm HS chọn được vật liệu gì thì nhận biết loại vật liệu đó? e. Dặn dò và bài tập về nhà: GV: Yêu cầu HS về nhà làm bài tập đầy đủ. Tìm hiểu bài 38 7.5. Rút kinh nghiệm ……………………………………………………………………………………… IV. HIỆU QUẢ CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC, VỚI BẢN THÂN, ĐỒNG NGHIỆP VÀ NHÀ TRƯỜNG Năm học 2015 2016 sau khi lên kế hoạch bản thân đã vận dụng linh hoạt đề tài : ‘‘Phương pháp tích hợp kiến thức liên môn để giảng dạy phần III Kĩ thuật điện môn Công nghệ 8” vào đối tượng học sinh lớp 8 trường THCS Yên Tâm. Kết quả khảo sát cho thấy các em đã có ý thức học tập tốt trong giờ công nghệ. Khi các em có, chắc kiến thức, vật lí, hoá học, địa lí, .... các em hiểu rõ bản chất của vấn đề từ đó giải quyết vấn đề dễ hiểu hơn rất nhiều. Tạo cho các em thói quen và kĩ năng tự học, tự nghiên cứu và đặc biệt luôn biết khai thác kiến thức đã có để giải quyết một vấn đề mới. Đó cũng là yêu cầu mà môn học nào cũng đặt ra. Mặt khác, dạy tích hợp trong môn Công nghệ cũng tạo ra cho giáo viên thói quen luôn tự làm mới mình, biết kết hợp các phương pháp dạy học để bài học đạt hiệu quả cao nhất. Kết quả kiểm nghiệm qua các năm học như sau: Chất lượng điểm bài kiểm tra phần kĩ thuật điện năm học 20142015 khi chưa được áp dụng sáng kiến kinh nghiệm: Tỉ lệ học sinh khá giỏi tăng lên rỗ rệt 16
Từ kết quả trên chúng ta có thể nhận thấy rõ ràng được hiệu quả của viêc áp dụng SKKN này vào quá trình giảng dạy. Tổng % điểm Khá Giỏi từ chỉ chiếm 52,9 % năm học 2014 – 2015 tăng lên 75% năm học 2015 – 2016; tổng % điểm yếu kém từ 5,7% năm học 2014 – 2015 giảm xuống chỉ còn 1,8% năm học 2015 – 2016. Từ kết quả đó đã nâng cao chất lượng dạy và học trong toàn trường C. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ I. KẾT LUẬN: Nhìn chung SKKN đã được tiến hành, thử nghiệm đúng quy trình, có sự quan tâm góp ý của đồng nghiệp. Do đó, bước đầu Tôi đánh giá là thành công. Một là tạo ra được phong trào thi đua vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết một vấn đề, tích hợp được nội dung kiến thức. Hai là tạo ra không khí sôi nổi trong sinh hoạt tổ nhóm chuyên môn, góp phần tự bồi dưỡng cho mỗi giáo viên bộ môn. Ba là SKKN tạo cái nhìn mới, cách nghĩ mới trong việc làm thế nào để nâng cao chất lượng giáo dục. Và quan trọng nhất là trong quá trình áp dụng sáng kiến mới của mình tôi nhận thấy học sinh không chỉ hiểu bài mà còn rất hăng say học tập sôi nổi, chủ động và tích cực hơn, hứng thú tham ra thảo luận trong và sau mỗi giờ học. Điều lớn nhất mà sáng kiến đem lại đó chính là các em không chỉ tích cực trong giờ học mà còn dành thêm nhiều thời gian cho môn học. Để có thể đạt được kêt quả cao nhất đòi hỏi giáo viên phải chuẩn bị kĩ trước giờ dạy, như: 1. Nghiên cứu kĩ nội dung bài học. 2. Nghiên cứu những môn học, những tài liệu khác có liên quan đến bài học. 3. Lựa chọn những nội dung tích hợp phù hợp với nội dung bài học. 4. Khi tích hợp phải đảm bảo đúng đủ nội dung, đúng thời điểm tích hợp mà vẫn đảm bảo mục tiêu bài học. 5. Chuẩn bị tốt giáo án và đồ dùng dạy học trước mỗi giờ học. 7. Thu thập, xử lí những thông tin, hình ảnh có liên quan đến nội dung từng bài học, tài liệu cần phải sinh động và có sức thuyết phục. 8. Trình bày các thông tin hình ảnh bằng máy chiếu projecter để bài học thêm sinh động. II. KIẾN NGHỊ Để tổ chức được các hoạt động đó chúng tôi rất cần có thêm những tài liệu bổ sung và hướng dẫn thực hiện cụ thể, khắc phục và bổ sung thêm một số trang thiết bị, cơ sở vật chất cho đầy đủ hơn. Cần tổ chức các hội nghị trao đổi kinh nghiệm dạy học, mở thêm các lớp tập huấn về nội dung tích hợp liên môn vào giảng dạy. 17
Tôi xin chân thành cảm ơn! 18