Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Các phương pháp khởi động bài dạy theo hướng phát triển năng lực học sinh

Chia sẻ: Cỏ Xanh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:48

Thêm vào BST

Báo xấu

34
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Cần phải coi trọng hoạt động khởi động sao cho tạo được ấn tượng đầu tiên tốt đẹp nhất giúp học sinh chủ động, tự tin khám phá kiến thức, nuôi dưỡng cho các em niềm đam mê khoa học, có hứng thú học tập và thêm yêu thích môn học của mình. Mời các bạn cùng tham khảo bài viết dưới đây để nắm nội dung của sáng kiến kinh nghiệm!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Các phương pháp khởi động bài dạy theo hướng phát triển năng lực học sinh

MỤC LỤC I. Đặt vấn đề: .................................................................................................... 2 II. Giải quyết vấn đề ......................................................................................... 3 1. Cơ sở lý luận .................................................................................................. 3 2. Thực trạng của vấn đề .................................................................................... 3 3. Các phương pháp khởi động vào bài mới theo hướng phát triển năng lực học sinh ................................................................................................................... 4 3.1. Khởi động thông qua câu hỏi kiến thức nêu vấn đề ..................................... 4 3.2. Khởi động thông qua kênh hình ảnh .......................................................... 10 3.3.Khởi động thông qua các video thí nghiệm ................................................ 16 3.4. Khởi động thông qua video mang tính sự kiện, thời sự hoặc giáo dục kỹ năng sống. ........................................................................................................ 25 3.5. Khởi động thông qua các câu tục ngữ, thành ngữ dân gian. ....................... 28 3.6. Khởi động thông qua các câu chuyện kể thú vị .......................................... 35 III. KẾT LUẬN. ............................................................................................. 45 TÀI LIỆU THAM KHẢO.............................................................................. 47 Trang 1
I. ĐẶT VẤN ĐỀ: Theo tinh thần của Nghị quyết số 29-NQ/TW, hiện nay, dạy học theo hướng phát huy tính tích cực của học sinh được đặt ra như một yêu cầu bức thiết. Nghị quyết khẳng định: tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kĩ năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc (Ban Chấp hành Trung ương, 2013).Vì vậy, trong dạy học, giáo viên cần quan tâm đổi mới phương pháp dạy học để người học có cơ hội tự cập nhật tri thức và phát triển năng lực bản thân. Trong đó, việc tổ chức một cách hiệu quả các hoạt động học tập để “kích hoạt” tinh thần học tập của HS là rất quan trọng. Thông thường, mỗi bài học được thiết kế thành các hoạt động nối tiếp nhau, đó là: Hoạt động khởi động ( mở đầu); Hoạt động hình thành kiến thức; Hoạt động luyện tập; Hoạt động vận dụng/tìm tòi, mở rộng. Như vậy, hoạt động khởi động là hoạt động đầu tiên của một bài học, có thể coi là bước khởi đầu quan trọng để dẫn dắt học sinh vào bài mới tốt hơn. Trước yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học nói chung và hóa học nói riêng hiện nay, bản thân tôi nhận thấy tất yếu cần phải coi trọng hoạt động khởi động sao cho tạo được ấn tượng đầu tiên tốt đẹp nhất giúp học sinh chủ động, tự tin khám phá kiến thức, nuôi dưỡng cho các em niềm đam mê khoa học, có hứng thú học tập và thêm yêu thích môn học của mình. Đó cũng chính là lí do tôi lựa chọn đề tài sáng kiến kinh nghiệm “Các phương pháp khởi động bài dạy theo hướng phát triển năng lực học sinh”. Trang 2
II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 1. Cơ sở lý luận Khởi động là hoạt động đầu tiên, hoạt động này nhằm giúp học sinh huy động những kiến thức, kĩ năng, kinh nghiệm của bản thân về các vấn đề có nội dung liên quan đến bài học mới. Hoạt động khởi động sẽ kích thích tính tò mò, sự hứng thú, tâm thế của học sinh ngay từ đầu tiết học. Hoạt động khởi động thường được tổ chức thông qua hoạt động cá nhân hoặc hoạt động nhóm sẽ kích thích sự sáng tạo, giúp học sinh hình thành năng lực hợp tác, tinh thần học hỏi, giúp đỡ nhau khi thưc hiện nhiệm vụ. 2. Thực trạng của vấn đề Rất nhiều giáo viên trong quá trình dạy học thường không chú trọng tổ chức hoạt động khởi động vì nhiều lí do: lo lắng vì thời gian không đủ cho kiến thức bài dạy; không biết tổ chức như thế nào; sợ hoạt động gây ồn ảnh hưởng lớp học khác... Vì thế, thường có hai xu hướng mở đầu vào bài mới của giáo viên: một là coi kiểm tra bài cũ như một bước để chuyển giao vào bài mới, hai là giới thiệu trực tiếp bài mới và giảng dạy.Dẫn đến trong quá trình dạy, dù rất cố gắng, nhiều giáo viên cũng không thể lôi kéo sự tập trung của học sinh, hiệu quả giờ học bị giảm sút. Riêng môn hóa học, sự thiếu xem trọng bước khởi động vào bài mới đã phần nào làm cho nó trở thành môn học khô khan, khó nhằn đối với học sinh. Trong khi đây là một môn học đầy màu sắc, thực nghiệm sinh động, gắn liền nhiều kinh nghiệm dân gian thông qua các câu ca dao tục ngữ, gắn liền nhiều sự kiện thời sự, kỹ năng sống… Theo khảo sát từ học sinh các lớp giảng dạy tại trường trung học phổ thông Nam Đàn 2, khi chưa chú trọng khâu mở đầu trong tiến trình dạy học, hứng thú học tập môn Hóa học là như sau: Hứng thú học tập bộ môn Hóa học Lớp Sĩ số Ghét Bình thường Thích Trang 3
Số lượng % Số lượng % Số lượng % 12C1 46 0 0 10 21,74 36 78,26 12C3 39 3 7,69 6 15,38 30 76,92 12C6 42 5 11,9 22 52,38 15 35,71 12C7 41 7 17,07 20 48,78 14 34,15 12C9 40 5 12,5 20 50 15 37,5 Trong giới hạn của sáng kiến này, các phương pháp khởi động vào bài mới của tôi được đưa ra nhằm các mục đích sau: - Tạo tâm lí hứng thú, định hướng cho học sinh khi nghiên cứu bài mới - Kích thích tính tò mò, tìm hiểu của học sinh, từ đó thắp lên ngọn lửa đam mê khoa học dành cho bộ môn. - Rèn luyện và phát triển hệ thống các năng lực chung và năng lực chuyên biệt cho học sinh như: năng lực hợp tác, năng lực quan sát, năng lực tư duy, năng lực sử dụng ngôn ngữ hóa học, năng lực thực hành, năng lực giải quyết vấn đề thông qua môn Hóa học. 3. Các phương pháp khởi động bài dạy theo hướng phát triển năng lực học sinh 3.1. Khởi động thông qua câu hỏi kiến thức nêu vấn đề Bản chất của dạy học nêu vấn đề là một phương thức dạy học, trong đó giáo viên nêu lên nghi vấn để hướng sự suy nghĩ tích cực, có định hướng của học sinh nhằm tạo nên tình huống có vấn đề. Nêu vấn đề có tác dụng nêu thắc mắc, gợi suy nghĩ, tập trung chú ý, đánh giá phản hồi và tổ chức học tập. Câu hỏi nêu vấn đề thường sẽ: - Có tính sáng tạo để thu hút HS nhưng cần phù hợp với nội dung dạy học và khả năng nhận thức của người học. Trang 4
- Chứa đựng một mâu thuẫn : đặt học sinh trước những mâu thuẫn về cái chưa biết và cái đã biết, cái thông thường – cái bất thường, cái cũ – cái mới…Mâu thuẫn đó làm nảy sinh nhu cầu nhận thức của học sinh. Ví dụ 1: Khi dạy bài “ Hạt nhân nguyên tử- Nguyên tố hóa học- Đồng vị”- tiết 2- phần III, IV - Hóa học 10, giáo viên có thể đưa ra hoạt động khởi động mở đầu như sau: Mục tiêu, nội dung, phương thức tổ Dự kiến sản phẩm, đánh giá kết quả chức hoạt động học tập của học sinh hoạt động + Mục tiêu: - Huy động các kiến thức đã được học + Dự kiến sản phẩm: của HS , tạo nhu cầu tiếp tục tìm hiểu 1) 11H : 1e, 1p, ; kiến thức mới. m= me + mp - Rèn năng lực hợp tác và năng lực sử 2) 12 D : 1e, 1p, 1n; dụng ngôn ngữ. m= me + mp + mn + Nội dung câu hỏi: Cho các kí hiệu 3) 35 17 Cl :17e, 17p, 18n; nguyên tử 11H , 12 D , 1735Cl , 37 17 E. m= 17. me + 17.mp + 18.mn 1) Hãy xác định thành phần nguyên 4) 37 17 E :17e, 17p, 20n. tử và nêu cách tính khối lượng m= 17. me + 17.mp + 20.mn nguyên tử tương ứng với mỗi ký hiệu 2)Cặp nguyên tử 11H , 12 D thuộc cùng trên? một nguyên tố vì đều có Z=1. Cặp 2) Cho biết những nguyên tử nào nguyên tử 35 17 Cl , 37 17 E thuộc cùng một thuộc cùng một nguyên tố? Giải nguyên tố vì có cùng Z= 17. thích? Nêu nhận xét về nguyên tố. Nguyên tố có thể gồm nhiều loại nguyên + Phương thức tổ chức: hoạt động tử khác nhau tạo nên. nhóm- tại lớp + Đánh giá kết quả hoạt động: - GV chia lớp thành 4 nhóm, phát GV đánh giá thông qua giấy A0 và bút lông để các nhóm thảo - Mức độ hợp tác trong nhóm luận, trình bày ý kiến. - Kết quả sản phẩm - GV quan sát tất cả các nhóm, kịp - Khả năng trình bày Trang 5
thời phát hiện những khó khăn, + GV đặt vấn đề vào bài mới: các loại vướng mắc của HS và có giải pháp hỗ nguyên tử khác nhau nhưng thuộc cùng trợ hợp lí. một nguyên tố được gọi là gì? Nguyên - GV mời một nhóm báo cáo kết quả, tử khối của một nguyên tố sẽ được tính các nhóm khác góp ý, bổ sung. như thế nào? Tiết học sau đây sẽ giúp các em trả lời câu hỏi đó. Ví dụ 2: Hoạt động khởi động mở đầu khi dạy bài “ Cấu hình electron nguyên tử” ( Hóa học 10) Mục tiêu, nội dung, phương thức tổ Dự kiến sản phẩm, đánh giá kết quả chức hoạt động học tập của học sinh hoạt động + Mục tiêu: + Dự kiến sản phẩm: Huy động các kiến thức đã được học a) e =10  Lớp 1: 1s (2e) của HS về năng lượng của các e ở Lớp 2: 2s (2e); 2p (6e). trong các lớp, các phân lớp, tạo nhu b) e = p =13 cầu tiếp tục tìm hiểu kiến thức mới. Lớp 1: 1s (2e) + Nội dung câu hỏi: Lớp 2: 2s (2e); 2p (6e). Hãy phân bố các electron vào các lớp Lớp 3: 3s (2e); 3p (1e). e trong các trường hợp sau: c) e = p =13 a) Nguyên tử có số electron là 10 Lớp 1: 1s (2e) b) Nguyên tử có số proton là 13 Lớp 2: 2s (2e); 2p (6e). c) Nguyên tử có Z=19 Lớp 3: 3s (2e); 3p (6e); 3d( 1e) + Phương thức tổ chức: hoạt động + Đánh giá kết quả hoạt động: nhóm- diễn giải. GV đánh giá thông qua - GV chia lớp thành 4 nhóm, phát - Mức độ hợp tác trong nhóm giấy A0 và bút lông để các nhóm thảo - Kết quả sản phẩm luận, trình bày ý kiến. - Khả năng trình bày - GV quan sát tất cả các nhóm, kịp + GV đặt vấn đề vào bài mới:Vậy thứ thời phát hiện những khó khăn, tự các mức năng lượng có như những gì Trang 6
vướng mắc của HS và có giải pháp hỗ chúng ta đã học và hiểu hay không ? Sự trợ hợp lí. biểu diễn các electron trên các mức - GV mời một nhóm báo cáo kết quả, năng lượng đó như thế nào? Chúng ta các nhóm khác góp ý, bổ sung. cùng đi tìm câu trả lời trong bài mới. Ví dụ 3: Hoạt động khởi động mở đầu bài “Liên kết cộng hóa trị” trong Hóa học 10: Mục tiêu, nội dung, phương thức tổ chức hoạt động học Dự kiến sản phẩm, đánh giá kết quả hoạt động tập của HS + Mục tiêu +Dự kiến sản phẩm : - Ôn tập lại kiến thức đã học 1. trong bài liên kết ion  Sự tạo thành NaF - Nhận ra không thể giải thích Na → Na+ + 1e sự hình thành phân tử của các F + 1e → F─ nguyên tố phi kim bằng liên Na+ + F─ → NaF kết ion.  Sự tạo thành MgO - Rèn năng lực hợp tác và Mg → Mg2+ + 2e năng lực sử dụng ngôn ngữ: O + 2e → O2─ + Nội dung câu hỏi: Mg2+ + O2─ → MgO 1. Viết sơ đồ hình thành liên 2. N2 cũng như HCl không thể tạo thành bởi kết ion trong phân tử MgO, liên kết ion được vì các nguyên tử đều cần NaF. Biết Na (Z=11), Mg nhận thêm chứ không thể cho electron( N: (Z=12), F (Z= 9), O (Z=8). cần nhận thêm 3 electron, H và Cl đều cần 2. Phân tử N2, HCl có thể thêm 1 electron để đảm bảo cấu trúc bền được tạo thành bằng liên kết như khí hiếm). ion được không? Tại sao? + Đánh giá kết quả hoạt động: GV đánh giá + Phương thức tổ chức: hoạt thông qua động nhóm- thuyết trình. - Mức độ hợp tác trong nhóm Trang 7
- GV quan sát tất cả các - Kết quả sản phẩm nhóm, kịp thời phát hiện - Khả năng trình bày những khó khăn, vướng mắc + GV nhận xét, dẫn vào bài mới: Chúng ta dễ của HS và có giải pháp hỗ trợ dàng nhận ra các nguyên tử phi kim liên kết hợp lí. với nhau không phải bằng liên kết ion. Vậy - GV mời một nhóm báo cáo giữa chúng hình thành bởi loại liên kết gì? kết quả, các nhóm khác góp ý, Liên kết trong phân tử hợp chất phi kim có bổ sung. khác với liên kết trong phân tử đơn chất phi kim hay không? Các em hãy nghiên cứu bài học hôm nay để tìm câu trả lời. Ví dụ 4: Khi dạy học “Phản ứng oxi hóa khử”- Hóa học 10, giáo viên có thể hình thành hoạt động khởi động mở đầu như sau: Mục tiêu, nội dung, phương thức tổ Dự kiến sản phẩm, đánh giá kết quả chức hoạt động học tập của HS hoạt động + Mục tiêu: + Dự kiến sản phẩm: - Huy động các kiến thức đã được học 1. Hoàn thành phản ứng: của HS , tạo nhu cầu tiếp tục tìm hiểu 2Na + Cl2  t 2NaCl 0 kiến thức mới. 2H2 + O2  t 2H2O 0 - Rèn năng lực hợp tác và năng lực sử 2. Xác định số oxi hóa: dụng ngôn ngữ. 0 0 1 1 2 Na + Cl 2  0 t 2 Na Cl + Nội dung: 0 0 1 2 2 H 2 + O2  0 Hoàn thành phương trình phản ứng t 2 H2 O sau: 3. Các quá trình thay đổi số oxi a) Na + Cl2→ ; b) H2 + O2 → hóa: không giải thích được. 2. Xác định số oxi hóa của các nguyên + Đánh giá kết quả hoạt động: tố trong phương trình phản ứng? Giáo viên đánh giá thông qua 3. Viết các quá trình thể hiện sự thay - Mức độ hợp tác trong nhóm Trang 8
đổi số oxi hóa? - Kết quả sản phẩm + Phương thức: hoạt động nhóm- tại - Khả năng trình bày lớp. + GV đặt vấn đề vào bài mới: - Chia lớp thành 4 nhóm, yêu cầu hoàn Vì sao số oxi hóa của các nguyên tố thành bài tập trên trong hai phản ứng trên lại thay đổi? - GV quan sát tất cả các nhóm, kịp thời Bản chất của phản ứng có sự thay đổi phát hiện những khó khăn, vướng mắc số oxi hóa các nguyên tố là gì? Các của HS và có giải pháp hỗ trợ hợp lí. nguyên tố có số oxi hóa thay đổi đóng - GV mời một nhóm báo cáo kết quả, vai trò gì trong phản ứng đó? Các em các nhóm khác góp ý, bổ sung. hãy tìm ra câu trả lời trong bài học hôm nay. Ví dụ 5: Khi dạy học “Phản ứng trao đổi ion”- Hóa học 11, giáo viên có thể hình thành hoạt động khởi động mở đầu như sau: Mục tiêu, nội dung, phương thức tổ Dự kiến sản phẩm, đánh giá kết quả hoạt chức hoạt động học tập của HS động + Mục tiêu: + Dự kiến sản phẩm: - Huy động các kiến thức đã được a) NaCl + AgNO3  NaNO3 + AgCl học của HS về phản ứng trao đổi, xuất hiện kết tủa trắng hóa đen ngoài ánh tạo nhu cầu tiếp tục tìm hiểu kiến sáng. thức mới. b) 2NaOH + CuSO4  Na2SO4 + Cu(OH)2 - Rèn năng lực hợp tác và năng lực xuất hiện kết tủa màu xanh lam. sử dụng ngôn ngữ hóa học. c) CaCO3+ 2HCl  CaCl2 + CO2 + H2O + Nội dung câu hỏi: đá vôi tan dần đồng thời sủi bọt khí không Hoàn thành phương trình phản ứng màu. khi trộn lẫn các hóa chất sau với d) NaOH + KCl  không phản ứng nhau, nêu hiện tượng nếu có: Không có hiện tượng. a) Hai dung dịch NaCl và AgNO3 HS có thể giải thích vì không xuất hiện kết b) Hai dung dịch NaOH và CuSO4 tủa hoặc chất khí nên không xẩy ra phản Trang 9
c) Đá vôi và dung dịch HCl ứng. Hoặc không giải thích được vì sao d) Hai dung dịch NaOH và KCl không xảy ra phản ứng. Trường hợp nào không xảy ra phản + Đánh giá kết quả hoạt động: ứng? Tại sao? GV đánh giá thông qua + Phương thức: hoạt động nhóm- - Mức độ hợp tác trong nhóm tại lớp. - Kết quả sản phẩm - Chia lớp thành 4 nhóm, yêu cầu - Khả năng trình bày hoàn thành bài tập trên. + GV đặt vấn đề vào bài mới: Vì sao phản - GV quan sát tất cả các nhóm, kịp ứng cuối lại không xảy ra? Không có hiện thời phát hiện những khó khăn, tượng có đồng nghĩa với không có phản vướng mắc của HS và có giải pháp ứng xẩy ra hay không? Bản chất của các hỗ trợ hợp lí. phản ứng trao đổi xảy ra trong dung dịch - GV mời một nhóm báo cáo kết là gì? Chúng ta cùng tìm hiểu trong nội quả, các nhóm khác góp ý, bổ dung tiết học hôm nay. sung. 3.2. Khởi động thông qua kênh hình ảnh Đánh vào trực quan sinh động nên sách giáo khoa hóa học cũng như các môn học khác khi soạn thảo đã rất chú trọng đến kênh hình ảnh. Tuy nhiên, các hình ảnh chủ yếu mang tính chất minh họa cho nội dung trong bài mới, trong khi hoạt động khởi động mở đầu bài học phải có tính liên kết cũ - mới hoặc mang tính chất giáo dục kỹ năng sống, cập nhật thông tin - sự kiện nên không phải hình ảnh nào cũng sử dụng được. Vì thế, GV phải tìm tòi các hình ảnh vừa mang thông tin cần thiết, vừa mới mẻ về hình thức để thu hút sự quan tâm của HS từ giây đầu tiên. Thông qua kênh hình ảnh, GV có thể cung cấp những dấu hiệu của sự vật, hiện tượng mà trong điều kiện lớp học HS khó hoặc không thể trực tiếp quan sát, so sánh được. Hình ảnh có tác dụng trực quan sinh động cùng với câu hỏi hoặc thông tin thú vị về hình ảnh sẽ kích thích tính tò mò của học sinh, thu hút các em tập trung vào bài giảng, tạo tâm thế háo hức tìm kiếm, khám phá thêm các thông tin thú vị khác. Trang 10
Ví dụ 1: Khi dạy bài“Tinh thể nguyên tử- Tinh thể phân tử”- Hóa học 10- GV chiếu các hình ảnh sau: Mục tiêu, nội dung, phương thức tổ Dự kiến sản phẩm, đánh giá kết quả chức hoạt động học tập của HS hoạt động + Mục tiêu: +Dự kiến kết quả: - Huy động kiến thức thực tiễn của - Giống nhau: đều ở trạng thái rắn, học sinh, tạo nhu cầu tiếp tục tìm trong suốt. hiểu kiến thức mới. - Khác nhau: kim cương rất cứng và - Rèn năng lực tìm kiếm, xử lý thông bền, nước đá cứng nhưng không bền, tin, sử dụng ngôn ngữ: diễn đạt, trình dễ tan. bày ý kiến cá nhân. + Đánh giá kết quả hoạt động: - Tạo tâm thế thoải mái, hứng khởi Học sinh tích cực suy nghĩ, phát biểu khi bước vào bài mới. + GV đặt vấn đề vào bài mới: Kim + Nội dung: cương có độ cứng với giá trị bằng 10, Nêu về sự giống và khác nhau giữa cao nhất trong thang đo độ cứng nên kim cương và nước đá? nó còn được sử dụng để làm mũi +Phương thức: cá nhân – tại lớp khoan địa chất, dao cắt kính. Nước đá - GV kịp thời phát hiện những khó thì rất dễ tan ra thành dạng lỏng ở khăn, vướng mắc của HS và có giải nhiệt độ thường. Điểu gì đã tạo nên sự pháp hỗ trợ hợp lí. khác biệt về tính chất của chúng như - GV mời một HS báo cáo kết quả, vậy?Chúng ta cùng tìm hiểu bài học các HS khác góp ý, bổ sung. hôm nay. Trang 11
Ví dụ 2: Khi dạy bài “Flo- Brom- Iot” tiết 1– Hóa học 10, giáo viên chiếu các hình ảnh sau: Mục tiêu, nội dung, phương thức Dự kiến sản phẩm, đánh giá kết quả hoạt tổ chức hoạt động học tập của HS động + Mục tiêu: +Dự kiến kết quả: - Huy động kiến thức thực tiễn - Hình ảnh 1: men răng có chứa hợp chất của học sinh, tạo nhu cầu tiếp tục của flo, kem đánh răng chứa florua giúp tìm hiểu kiến thức mới. răng chắc khỏe, sáng bóng. - Rèn năng lực tìm kiếm, xử lý - Hình ảnh 2: phim ảnh liên quan đến hợp thông tin, sử dụng ngôn ngữ: diễn chất của brom đạt, trình bày ý kiến cá nhân. - Hình ảnh 3: Muối iot chứa hợp chất iot - Tạo tâm thế thoải mái, hứng có tác dụng phòng chống bệnh bướu cổ. khởi khi bước vào bài mới. + Nội dung: + Đánh giá kết quả hoạt động: GV đánh Các hình ảnh trên giúp các em giá thông qua nhớ đến nguyên tố phi kim nào? - Mức độ hợp tác trong nhóm + Phương thức: theo nhóm- tại - Kết quả sản phẩm lớp - Khả năng trình bày - Chia lớp thành 4 nhóm, yêu cầu + Giáo viên đặt vấn đề vào bài mới: Các hoàn thành bài tập trên. hình ảnh trên nói lên tầm quan trọng của - GV quan sát tất cả các nhóm, hợp chất các nguyên tố flo, brom, iot. Vậy kịp thời phát hiện những khó đơn chất của các nguyên tố trên có tính Trang 12
khăn, vướng mắc của HS và có chất như thế nào? Trong tự nhiên nó tồn giải pháp hỗ trợ hợp lí. tại ở dạng gì? Được điều chế ra sao? - GV mời một nhóm báo cáo kết Chúng còn có ứng dụng nào khác nữa quả, các nhóm khác góp ý, bổ không? Chúng ta cùng đi tìm câu trả lời sung. trong hai tiết học của bài “ Flo- Brom- Iot”. Giáo viên có thể thông tin thêm: Máy ảnh chụp bằng phim được sử dụng thịnh hành ở khoảng 20 năm trở về trước, khi chưa xuất hiện máy ảnh kỹ thuật số. Thợ chụp sẽ rửa phim ảnh để trả một hoặc nhiều ảnh cho khách, và khách có thể giữ lại phim để rửa ảnh tiếp nếu muốn. Phim ảnh và những bức hình được chụp từ loại máy ảnh này đã từng lưu giữ rất nhiều kỉ niệm của các thế hệ học sinh thời đó khi chia tay tuổi học trò. Ví dụ 3: Khi dạy bài “Lưu huỳnh”- Hóa học 10- giáo viên chiếu các hình ảnh các thợ mỏ khai thác lưu huỳnh bằng phương pháp thủ công ở miệng núi lửa Ijen ở Indonexia với một số thông tin: - Một người thợ mỏ chỉ kiếm được khoảng 10 đô la cho công việc của mình mỗi ngày. - Họ thường phải gánh 2 chuyến lưu huỳnh xuống núi với quãng đường 4 km và khối lượng lưu huỳnh mỗi chuyến là 60-80 kg. Trang 13
Mục tiêu, nội dung, phương Dự kiến sản phẩm, đánh giá kết quả hoạt thức tổ chức hoạt động học tập động của HS + Mục tiêu: - Rèn năng lực tìm kiếm, xử lý +Dự kiến kết quả: thông tin, sử dụng ngôn ngữ: - Kiến thức: lưu huỳnh là chất rắn màu vàng, diễn đạt, trình bày ý kiến cá khi nóng chảy có màu nâu đỏ. nhân. - Phương pháp khai thác: thủ công, không - Tạo tâm thế thoải mái, hứng đảm bảo về dụng cụ bảo hộ do đó không đảm khởi khi bước vào bài mới. bảo sức khỏe. + Nội dung: + Đánh giá kết quả hoạt động: GV đánh giá Em biết được gì thông qua thông qua hình ảnh trên về kiến thức, - Mức độ hợp tác trong nhóm cách khai thác lưu huỳnh? - Kết quả sản phẩm + Phương thức: theo nhóm- - Khả năng trình bày tại lớp + GV đặt vấn đề vào bài mới:Ijen là một - Chia lớp thành 4 nhóm, yêu ngọn núi nằm ở Đông Java, Inđonexia, nơi cầu hoàn thành bài tập trên. mà những người thợ mỏ nghèo khổ mỗi ngày - GV quan sát tất cả các nhóm, đều phải đánh đổi sức khỏe, chấp nhận những kịp thời phát hiện những khó rủi ro độc hại như sự phun trào của núi lửa, khăn, vướng mắc của HS và các khí độc và hồ nước bằng axit sunfuric đặc có giải pháp hỗ trợ hợp lí. bên cạnh để kiếm sống. Các hình ảnh trên - GV mời một nhóm báo cáo cũng đã cho chúng ta biết phần nào về tính kết quả, các nhóm khác góp ý, chất vật lý của lưu huỳnh( chất rắn màu vàng, bổ sung. dễ nóng chảy, dạng lỏng có màu nâu đỏ) và cách khai thác chúng. Vậy tính chất hóa học của nó ra sao? Nó có những ứng dụng gì? Bài học hôm nay sẽ giúp chúng ta trả lời các câu hỏi đó. Trang 14
Ví dụ 4: Khi dạy bài “ Tốc độ phản ứng hóa học”- Hóa học 10 giáo viên chiếu các hình ảnh sau: Mục tiêu, nội dung, phương thức tổ Dự kiến sản phẩm, đánh giá kết quả hoạt chức hoạt động học tập của HS động + Mục tiêu: +Dự kiến kết quả: - Huy động kiến thức thực tiễn của - Hình ảnh 1: nồi áp suất điện đa năng, học sinh, tạo nhu cầu tiếp tục tìm nấu chín thức ăn nhanh hơn, có các chế hiểu kiến thức mới. độ nấu như ninh, hầm mà nồi bình - Rèn năng lực tìm kiếm, xử lý thường không có. thông tin, sử dụng ngôn ngữ: diễn - Hình ảnh 2: Tủ lạnh, giữ cho thực đạt, trình bày ý kiến cá nhân. phẩm sống như thịt cá, rau củ tươi lâu - Tạo tâm thế thoải mái, hứng khởi hơn. khi bước vào bài mới. + Đánh giá kết quả hoạt động: GV + Nội dung: Cho biết ứng dụng nổi đánh giá thông qua bật của các vật dụng trong các hình - Mức độ hợp tác trong nhóm ảnh trên? - Kết quả sản phẩm + Phương thức: theo nhóm- tại lớp - Khả năng trình bày - Chia lớp thành 4 nhóm, yêu cầu + GV đặt vấn đề vào bài mới: hoàn thành bài tập trên. Vì sao nồi áp suất lại nấu chín thức ăn - GV quan sát tất cả các nhóm, kịp nhanh hơn nồi bình thường? Vì sao khi thời phát hiện những khó khăn, ở nhiệt độ thấp thực phẩm tươi lâu hơn? vướng mắc của HS và có giải pháp Bản chất các sự việc trên là gì? Chúng ta Trang 15
hỗ trợ hợp lí. cùng nghiên cứu, tìm hiểu trong nội - GV mời một nhóm báo cáo kết dung bài “ Tốc độ phản ứng hóa học”. quả, các nhóm khác góp ý, bổ sung. Ví dụ 5: Hoạt động khởi động mở đầu bài “Ancol”- Hóa học 11- giáo viên chiếu hình ảnh: Mục tiêu, nội dung, phương thức tổ Dự kiến sản phẩm, đánh giá kết quả chức hoạt động học tập của học sinh hoạt động + Mục tiêu: + Dự kiến kết quả: - Huy động kiến thức thực tiễn của học Uống rượu bia ảnh hưởng đến: sinh, tạo nhu cầu tiếp tục tìm hiểu kiến - Hạnh phúc gia đình( vấn nạn bạo thức mới. lực gia đình) - Rèn năng lực tìm kiếm, xử lý thông - Kinh tế gia đình, sức khỏe người tin, sử dụng ngôn ngữ: diễn đạt, trình uống ( tiền mất, tật mang) bày ý kiến cá nhân. - An toàn tính mạng khi tham gia - Tạo tâm thế thoải mái, hứng khởi khi giao thông của tất cả mọi người. bước vào bài mới. + Đánh giá kết quả hoạt động: GV - Giáo dục kỹ năng sống: uống rượu đánh giá thông qua bia khi lái xe sẽ vi phạm Nghị định - Mức độ hợp tác trong nhóm 100, có thể gây tai nạn và các hệ lụy - Kết quả sản phẩm khác. - Khả năng trình bày + Nội dung: + Giáo viên đặt vấn đề vào bài mới: Trang 16
Nguyên nhân gì khiến “Team nội trợ” Chúng ta đã biết về tác hại của rượu cảm thấy Nghị định 100 vô cùng thuyết etylic, vậy về cụ thể rượu ( ancol) là phục? những chất có đặc điểm tính chất + Phương thức: theo nhóm- tại lớp như thế nào, có ứng dụng gì không? - Chia lớp thành 4 nhóm, yêu cầu hoàn Các em cùng tìm hiểu hiểu trong bài thành bài tập trên. học mới hôm nay. - GV quan sát tất cả các nhóm, kịp thời phát hiện những khó khăn, vướng mắc của HS và có giải pháp hỗ trợ hợp lí. - GV mời một nhóm báo cáo kết quả, các nhóm khác góp ý, bổ sung. Ví dụ 6: Hoạt động khởi động mở đầu bài “Amin”- Hóa học 12- giáo viên chiếu hình ảnh: Mục tiêu, nội dung, phương thức tổ chức hoạt động học Dự kiến sản phẩm, đánh giá kết quả hoạt động tập của HS + Mục tiêu: + Dự kiến sản phẩm: - Huy động kiến thức thực 1.Trên bao thuốc lá thường có cảnh báo“ Hút tiễn của học sinh, tạo nhu cầu thuốc lá dẫn đến cái chết từ từ và đau đớn” tiếp tục tìm hiểu kiến thức cùng với hình ảnh minh họa hoặc “Hút thuốc lá mới. có thể gây ung thư phổi”. Trang 17
- Rèn năng lực tìm kiếm, xử 2. Thông điệp trên xuất phát từ hậu quả của việc lý thông tin, sử dụng ngôn hút thuốc gây ra. Bởi vì thuốc lá chứa các chất ngữ: diễn đạt, trình bày ý kiến gây nghiện, ảnh hưởng sức khỏe, có thể gây các cá nhân. loại ung thư phổi, ung thư vòm họng, ung thư - Tạo tâm thế thoải mái, hứng thanh quản. Khói thuốc không những ảnh khởi khi bước vào bài mới. hưởng đến người hút mà còn làm tổn hại sức - Giáo dục kỹ năng sống: khỏe của người người xung quanh khi hít phải không nên hút thuốc lá vì nó. không tốt cho sức khỏe bản + Đánh giá kết quả hoạt động: HS tích cực suy thân và cộng đồng. nghĩ, trả lời. + Nội dung: + GV đặt vấn đề vào bài mới: 1.Trên gói thuốc lá thường in Theo báo cáo của Tổng hội Y sĩ Hoa kỳ năm những cảnh báo nào về sức 2010, con số các chất độc trong khói thuốc khỏe khi hút thuốc? được tìm thấy là 7.000 chất trong đó có nicotin, 2.Thông điệp trong hình ảnh một hợp chất amin. Hấp thụ nhiều nicotin còn trên xuất phát từ điều gì? có thể dẫn đến tiểu đường tuýp 2, xơ vữa động + Phương thức: Hoạt động cá mạch, đột quỵ, ung thư phổi và nhiều hệ lụy nhân- tại lớp nghiêm trọng khác. Vậy các hợp chất amin có - GV mời một HS phát biểu, cấu tạo như thế nào? Tính chất lí- hóa ra sao? các em còn lại góp ý, bổ sung. Các em hãy tìm hiểu trong “Bài 9- Amin”. GV có thể thông tin thêm về tác hại của nicotin có trong thuốc lá: - Gây bệnh hôi miệng - Giảm tuổi thọ ( hút mỗi điếu thuốc là bạn cũng đốt cháy 5,5 phút cuộc đời mình vô ích, bạn còn mất thêm 11 phút để sống. Nghĩa là 1 bao thuốc đánh đổi gần 4 giờ tuổi thọ !!! ) - Phụ nữ “xuống sắc”, nhanh già: do giảm lượng hormone nữ estrogen, làm da mặt lão hóa, mắt thâm quầng và môi sạm đen.(Những phụ nữ hút thuốc lá cứ 10 năm thì lại già đi hơn người thường 2,5 năm tuổi). Trang 18
- Đàn ông : nguy cơ hói đầu ( Những ai hút hơn 1 bao thuốc mỗi ngày thì nguy cơ hói đầu cao gấp 2 lần so với người bình thường). 3.3.Khởi động thông qua các video thí nghiệm Cùng với sự phát triển kinh tế-xã hội, cơ sở vật chất, phương tiện dạy học tại các nhà trường cũng ngày một khang trang hơn: phòng thực hành hiện đại, hóa chất khá đầy đủ và đảm bảo, lớp học được trang bị tivi, máy chiếu.... Thí nghiệm dù thật hay ảo luôn được các em học sinh chờ đợi, quan sát một cách háo hức. Tuy nhiên, do thời gian, không gian và đôi khi là cả sự an toàn về mặt hóa chất một số thí nghiệm chỉ có thể trình chiếu cho học sinh quan sát trên tivi hoặc máy chiếu. Với sự chọn một thí nghiệm khởi động bài dạy hợp lí, giáo viên sẽ hướng được học sinh vào bài học mới với sự hứng thú và tích cực nhất. Đồng thời sẽ giúp các em phát triển các năng lực như: năng lực quan sát, năng lực thực hành, năng lực sử dụng ngôn ngữ hóa học... Ví dụ 1: Khi dạy học bài“ Hidrosunfua- Lưu huỳnh đioxxit- Lưu huỳnh trioxit” tiết 2( sau khi đã học xong phần hidrosunfua ở tiết 1)- Hóa học 10, GV chiếu thí nghiệm ( không mở tiếng) cho dung dịch H2S tác dụng với dung dịch SO2 và trả lời các câu hỏi. ( Link video: https://youtu.be/izs9sixkYAE ) Mục tiêu, nội dung, phương thức tổ chức Dự kiến sản phẩm, đánh giá kết quả hoạt động học tập của HS hoạt động + Mục tiêu: +Dự kiến kết quả: - Huy động kiến thức thực tiễn của học - Xuất hiện chất rắn màu vàng Trang 19
sinh, tạo nhu cầu tiếp tục tìm hiểu kiến trong dung dịch sản phẩm. thức mới. - Phương trình phản ứng: - Rèn năng lực thực hành hóa học, năng 2H2S + SO2  3S ↓+2H2O ( vàng) lực tìm kiếm, xử lý thông tin, năng lực Vai trò của phản ứng này là thu hồi hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ. lưu huỳnh từ các khí thải độc hại, - Tạo tâm thế thoải mái, hứng khởi khi vừa điều chế được lưu huỳnh, vừa bước vào bài mới. giảm thiểu các khí thải gây ô nhiễm - Giáo dục kỹ năng sống: ý thức về xử lý môi trường và sức khỏe con người. khí thải độc hại giảm ô nhiễm môi -Vai trò của SO2 trong phản ứng là trường. chất oxi hóa( S +4  S0). + Nội dung: + Đánh giá kết quả hoạt động: GV - Quan sát, nêu hiện tượng thí nghiệm? đánh giá thông qua - Viết phương trình phản ứng xảy ra và - Mức độ hợp tác trong nhóm cho biết vai trò của pư ( để làm gì)? - Kết quả sản phẩm - Xác định vai trò của SO2 trong phản - Khả năng trình bày ứng đó? + GV đặt vấn đề vào bài mới: + Phương thức: theo nhóm - tại lớp Cũng như H2S, SO2 được coi là - Chia lớp thành 4 nhóm, yêu cầu hoàn một khí thải độc hại. Vậy nó có tính thành bài tập trên. chất hóa học và vật lý nào khác - GV quan sát tất cả các nhóm, kịp thời nữa? Nó độc thì có nhiều ứng dụng phát hiện những khó khăn, vướng mắc hay không? Ngoài SO2 lưu huỳnh của HS và có giải pháp hỗ trợ hợp lí. còn có oxit nào nữa? Các em hãy - GV mời một nhóm báo cáo kết quả, cùng tìm đáp án trong tiết học hôm các nhóm khác góp ý, bổ sung. nay. Ví dụ 2: Khi dạy bài “ Axit sunfuric. Muối sunfat” tiết 1- Hóa học 10, giáo viên chiếu thí nghiệm nhỏ H2SO4 đặc vào đường( không mở tiếng). ( Link video: https://youtu.be/PKnqQ_2uDws ) Trang 20