Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Kinh nghiệm trong công tác chỉ đạo dạy học gắn với sản xuất, dịch vụ làng nghề tại địa phương nhằm phát triển năng lực cho học sinh trường THPT Cửa Lò - Tỉnh Nghệ An

Chia sẻ: Mucnang999 Mucnang999 | Ngày: | Loại File: DOCX | Số trang:64

Thêm vào BST

Báo xấu

40
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu với nội dung về công tác chỉ đạo dạy học gắn với sản xuất, dịch vụ làng nghề đề tài hoàn toàn có tính mới mẻ. Nghiên cứu đề tài với mục đích nâng cao chất lượng quản lý việc dạy học gắn với sản xuất, dịch vụ làng nghề tại địa phương nhằm định hướng phát triển năng lực cho học sinh trường THPT Cửa Lò- Tỉnh Nghệ An.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Kinh nghiệm trong công tác chỉ đạo dạy học gắn với sản xuất, dịch vụ làng nghề tại địa phương nhằm phát triển năng lực cho học sinh trường THPT Cửa Lò - Tỉnh Nghệ An

MỤC LỤC 1
DANH MỤC BẢNG 2
PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lý do chọn đề tài Nghị quyết 29, Hội nghị Trung ương 8, khóa XI của Đảng đã xác định rõ phải đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế. Nghị quyết đã chỉ rõ mục tiêu đổi mới là: “Tạo chuyển biến căn bản, mạnh mẽ về chất lượng, hiệu quả giáo dục, đào tạo; đáp ứng ngày càng tốt hơn công cuộc xây dựng, bảo vệ Tổ quốc và nhu cầu học tập của nhân dân. Giáo dục con người Việt Nam phát triển toàn diện và phát huy tốt nhất tiềm năng, khả năng sáng tạo của mỗi cá nhân; yêu gia đình, yêu Tổ quốc, yêu đồng bào; sống tốt và làm việc hiệu quả.Xây dựng nền giáo dục mở, thực học, thực nghiệp, dạy tốt, học tốt, quản lý tốt; có cơ cấu và phương thức giáo dục hợp lý, gắn với xây dựng xã hội học tập; bảo đảm các điều kiện nâng cao chất lượng; chuẩn hóa, hiện đại hóa, dân chủ hóa, xã hội hóa và hội nhập quốc tế hệ thống giáo dục và đào tạo; giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa và bản sắc dân tộc. Phấn đấu đến năm 2030, nền giáo dục Việt Nam đạt trình độ tiên tiến trong khu vực”. Cụ thể hóa Nghị quyết, chương trình giáo dục phổ thông 2018 đã đưa ra mục tiêu của cấp THPT đó là:“giúp học sinh tiếp tục phát triển những phẩm chất, năng lực cần thiết đối với người lao động, ý thức và nhân cách công dân; khả năng tự học và ý thức học tập suốt đời; khả năng lựa chọn nghề nghiệp phù hợp với năng lực và sở thích, điều kiện và hoàn cảnh của bản thân để tiếp tục học lên, học nghề hoặc tham gia vào cuộc sống lao động; khả năng thích ứng với những đổi thay trong bối cảnh toàn cầu hóa và cách mạng công nghiệp mới.” Để thực hiện được mục tiêu, bên cạnh việc nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên, đầu tư trang thiết bị dạy học trong các nhà trường, các cơ sở giáo dục, chúng ta đã và đang tiến hành đổi mới phương pháp dạy học với rất nhiều hình thức khác nhau. Một trong những hình thức đó là dạy học gắn với sản xuất, dịch vụ, làng nghề tại địa phương. Từ năm 2018 sau khi Thủ tướng Chính phủ phê duyệt đề án “Giáo dục hướng nghiệp và định hướng phân luồng học sinh trong giáo dục phổ thông giai đoạn 20182025”, việc dạy học gắn với sản xuất, dịch vụ, làng nghề tại 3
địa phương đã được áp dụng ở một số trường trên cả nước ,trong đó có trường THPT Cửa Lò chúng tôi. Tuy nhiên, trong thực tế hiện nay, dạy học gắn với sản xuất, kinh doanh tại địa phương vẫn còn khá mới mẻ không chỉ đối với các em học sinh mà còn đối với cả các thầy cô giáo và các nhà quản lý giáo dục. Từ những lý do đã nêu trên, tôi chọn đề tài: “Kinh nghiệm trong công tác chỉ đạo dạy học gắn với sản xuất, dịch vụ làng nghề tại địa phương nhằm phát triển năng lực cho học sinh trường THPT Cửa Lò Tỉnh Nghệ An” để chia sẻ với bạn bè đồng nghiệp, mong có được những ý kiến đóng góp, từ đó lựa chọn, điều chỉnh phù hợp, áp dụng vào những năm tiếp theo hiệu quả hơn. 2. Mục đích nghiên cứu Với nội dung về công tác chỉ đạo dạy học gắn với sản xuất, dịch vụ làng nghề đề tài hoàn toàn có tính mới mẻ. Nghiên cứu đề tài với mục đích nâng cao chất lượng quản lý việc dạy học gắn với sản xuất, dịch vụ làng nghề tại địa phương nhằm định hướng phát triển năng lực cho học sinh trường THPT Cửa Lò Tỉnh Nghệ An. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu Đưa ra một số quan điểm và kinh nghiệm trong công tác chỉ đạo dạy học gắn với sản xuất, dịch vụ làng nghề tại địa phương nhằm định hướng phát triển năng lực cho học sinh trường THPT Cửa Lò tỉnh Nghệ An. 4. Tính mới của đề tài Đây là đề tài hoàn toàn mới. Đã có một số đề tài bàn về việc dạy học gắn với thực tiễn sản xuất, dịch vụ…ở những môn học cụ thể. Tuy nhiên, hiện nay tại Nghệ An chưa có đề tài nào đề cập đến công tác chỉ đạo việc dạy học gắn với sản xuất, dịch vụ làng nghề tại địa phương nhằm định hướng phát triển năng lực cho học sinh. Chính vì thế, trong đề tài tôi đã đưa ra một cách rất cụ thể những việc chúng tôi đã thực hiện trong công tác chỉ đạo tại trường trong 2 năm qua. Thành công của đề tài sẽ có những đóng góp thiết thực cho công tác quản lý chỉ đạo trong các trường THPT trong những năm tới, đặc biệt đối với việc triển khai chương trình Giáo dục phổ thông 2018. 4
5
Phần II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU 1. Cơ sở khoa học 1.1. Cơ sở lý luận 1.1.1. Khái niệm về làng nghề Theo từ điển Wikipedia tiếng Việt thì “làng nghề là một đơn vị hành chính cổ xưa mà cũng có nghĩa là một nơi quần cư đông người, sinh hoạt có tổ chức, có kỷ cương tập quán riêng theo nghĩa rộng. Làng nghề không những là một làng sống chuyên nghề mà cũng có hàm ý là những người cùng nghề sống hợp quần thể để phát triển công ăn việc làm. Cơ sở vững chắc của các làng nghề là sự vừa làm ăn tập thể, vừa phát triển kinh tế, vừa giữ gìn bản sắc dân tộc và các cá biệt của địa phương”. Từ định nghĩatrên, căn cứ vào thực tế phát triển hiện nay, cho thấy có những làng nghề mới và làng nghề truyền thống, mà ở đó chắc chắn phải có các hoạt động sản xuất ra cùng một hay nhiều loại sản phẩm về cơ bản cùng theo phương pháp sản xuất giống nhau. Ngoài ra, hiện nay, cũng có nhiều định nghĩa về làng nghề khác nhau: “Làng nghề là làng có hoạt động sản xuất các nghề tiểu thủ công nghiệp hoặc ngành nghề truyền thống”. Hay: “Làng nghề mới là làng nghề được hình thành do yêu cầu phát triển sản xuất và đời sống của nhân dân địa phương”. “Làng nghề truyền thống là làng nghề đã được hình thành từ lâu đời, sản phẩm được sản xuất có tính riêng biệt, còn tồn tại cho đến ngày nay và chủ yếu vẫn sản xuất theo cách truyền thống”. Theo điểm 3, điều 5, chương II, Nghị định số 52/2018/NĐCP ngày 12/04/2018 của Thủ tướng Chính phủ về Phát triển ngành nghề nông thôn thìLàng nghề được công nhận phải đạt 03 tiêu chí sau: Có tối thiểu 20% tổng số hộ trên địa bàn tham gia một trong các hoạt động hoặc các hoạt động ngành nghề nông thôn quy định tại Điều 4 Nghị định số 52/2018/NĐCP ngày 12/04/2018. Hoạt động sản xuất kinh doanh ổn định tối thiểu 02 năm liên tục tính đến thời điểm đề nghị công nhận. Đáp ứng các điều kiện bảo vệ môi trường làng nghề theo quy định của pháp luật hiện hành. 6
1.1.2. Khái niệm về dạy học gắn với sản xuất, dịch vụ làng nghề Dạy học gắn với sản xuất, dịch vụ làng nghề là quá trình cho học sinh tiếp cận, tìm hiểu thực tế và làm quen việc sản xuất ra các sản phẩm của các làng nghề tại địa phương. Ngoài ra, đây cũng là cách để học sinh liên hệ những kiến thức đã được thầy cô cung cấp với thực tiễn thông qua nắm bắt quá trình cũng như cách thức sản xuất ở các làng nghề.Với những kiến thức, kinh nghiệm các em thu được qua các buổi học các em sẽ có cách nhìn nhận tích cực về các hoạt động sản xuất kinh doanh và vận dụng vào thực tiễn tại địa phương. 1.1.3. Khái niệm về năng lực Theo Từ điển Bách khoa Việt Nam: “Năng lực là đặc điểm của cá nhân thể hiện mức độ thông thạo tức là có thể thực hiện một cách thành thục và chắc chắn một hay một số dạng hoạt động nào đó. Năng lực là cái “có thể phát triển trên cơ sở năng khiếu (đặc điểm sinh lí của con người, trước hết là của hệ thần kinh trung ương), song không phải là bẩm sinh, mà là kết quả phát triển của xã hội và của con người (đời sống xã hội, sự giáo dục và rèn luyện, hoạt động của cá nhân)” Theo Từ điển tiếng Việt, thì : “Năng lực là phẩm chất tâm lí và sinh lí tạo cho con người khả năng hoàn thành một loại hoạt động nào đó với chất lượng cao”. Tóm lại, có thể hiểu năng lực là thuộc tính cá nhân được hình thành, phát triển nhờ tố chất sẵn có và quá trình học tập, rèn luyện, cho phép con người thực hiện thành công một loại hoạt động nhất định, đạt kết quả mong muốn trong những điều kiện cụ thể. 1.1.4. Quan điểm về dạy học theo định hướng phát triển năng lực Dạy học theo định hướng phát triển năng lực là một nội dung mang tính thời sự, phù hợp với xu thế và mục tiêu của giáo dục trong bối cảnh hiện nay. Với định nghĩa về năng lực như trên chúng ta có thể hình dung việc dạy học theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh phải là một quá trình dạy học chú trọng tổ chức hoạt động cho học sinh. Thông qua hoạt động, bằng hoạt động, học sinh có thể hình thành, phát triển năng lực, bộc lộ được tiềm năng của bản thân; nhận biết được giá trị cá nhân, tự tin để đạt được mục tiêu và tiếp tục phát triển. Dạy học theo định hướng phát triển năng lực được coi là mô hình dạy học nhằm phát triển tối đa năng lực của học sinh trong đó học sinh tự mình hoàn thành nhiệm vụ nhận thức dưới sự tổ chức, hướng dẫn của thầy cô 7
giáo.Đây là quá trình dạy học từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực, phẩm chất học sinh trên nguyên lý “Học đi đôi với hành, lý luận gắn liền với thực tiễn, giáo dục nhà trường kết hợp với giáo dục gia đình và xã hội”. Do vậy, để hình thành, phát triển năng lực cho học sinh, việc dạy học trong nhà trường không chỉ dừng ở nhiệm vụ trang bị kiến thức, rèn luyện kĩ năng, bồi dưỡng thái độ sống đúng đắn mà còn phải làm cho những kiến thức sách vở trở thành hiểu biết thực sự của mỗi học sinh; làm cho những kĩ năng được rèn luyện trên lớp được thực hành, ứng dụng trong đời sống ngay khi còn đi học; làm cho thái độ sống được giáo dục qua mỗi bài học có điều kiện, môi trường để bộc lộ, hình thành, phát triển qua các hành vi ứng xử, trở thành phẩm chất bền vững của mỗi học sinh. Việc đánh giá, vì vậy, sẽ phải chuyển từ kiểm tra kiến thức, thao tác kĩ thuật và nhận thức tư tưởng đơn thuần sang đánh giá sự hiểu biết, khả năng thực hành ứng dụng và hành vi ứng xử của của học sinh trong cuộc sống. 1.2. Cơ sở thực tiễn 1.2.1. Ý nghĩa tầm quan trọng của các làng nghề trên địa bàn thị xã Cửa Lò đối với việc dạy học theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh Thị xã Cửa Lò được thành lập năm 1994 bằng cách tách toàn bộ diện tích tự nhiên và nhân khẩu của thị trấn Cửa Lò và 4 xã: Nghi Thu, Nghi Hương, Nghi Hòa, Nghi Hải cùng với 50 ha diện tích tự nhiên và 2.291 nhân khẩu của xã Nghi Quang thuộc huyện Nghi Lộc. Hiện nay,thị xã Cửa Lò có 7 phường, tổng diện tích (bao gồm cả Đảo Ngư và đảo Mắt) là 28km2 với tổng dân số trên 50.000 người (nguồn: https://dulichbiencualo.org/thixacualo ngheann.html). Thị xã Cửa Lò được biết đến là khu đô thị du lịch biển với bãi biển phẳng, cát trắng trải dài bên những rặng phi lao tự nhiên, từ đây du khách có thể ngắm hòn đảo Lan Châu bí ẩn hoặc đi thuyền tới Đảo Ngư, đảo Mắt để chiêm ngưỡng sự kỳ thú hoang sơ của tự nhiên. Bên cạnh đó, du khách còn được thưởng thức hương vị biển qua các sản vật biển, từ những mẻ lưới lấp lánh nào tôm, nào cá, nào mực cho đến những giọt nước mắm đậm đà từ các làng nghề ven biển. Gắn liền với sự hình thành và phát triển của vùng đất Cửa Lò, nghề truyền thống chế biến nước mắm, nghề đánh bắt, bảo quản và chế biến hải sản của bà con nhân dân nơi đây luôn được gìn giữ và phát huy. Hiện nay, trên 8
địa bàn thị xã Cửa Lò có 4 làng nghề được Ủy ban nhân dân tỉnh Nghệ An công nhận bao gồm: Làng nghề chế biến nước mắm Hải Giang 1 (phường Nghi Hải) với 180 cơ sở sản xuất; Làng nghề bảo quản, chế biến hải sản ở phường Nghi Tân với 323 cơ sở sản xuất; Làng nghề đánh bắt và chế biến hải sản ở phường Nghi Thủy với 240 cơ sở sản xuất và làng nghề bánh bún Đông Khánh, phường Nghi Thu với 16 cơ sở sản xuất(nguồn: Võ Văn Hùng Báo cáo tình hình kinh tế thị Xã Cửa lò năm 2019). Các làng nghề này đềuđã được Cục Sở hữu trí tuệ cấp bảng độc quyền một yếu tố rất quan trọng trong sự phát triển, và xây dựng thương hiệu của các làng nghề. Sản phẩm của các làng nghề ngày càng có giá trị trong phát triển kinh tế thị xãCửa Lò, góp phần thu hút ngày càng đông các du khách đến từ trong và ngoài nước. Chính vì thế, việc dạy học gắn với sản xuất, dịch vụ làng nghề cho học sinh vùng biển thị xã Cửa Lò là hết sức cần thiết. Hơn bất cứ ai, các em học sinh phải hiểu được giá trị của các làng nghề, hiểu được công việc mà ông bà, bố mẹ, anh chị mình đang làm. Các em chính là những người kế tục, gìn giữ và phát huy truyền thống của các làng nghề. Thông qua các làng nghề, các em học sinh có thể vận dụng và mở rộng kiến thức, kỹ năng trong nhà trường vào thực tế sản xuất, dịch vụ, kinh doanh của địa phương. Nếu như ở trường, các em được làm quen với những khái niệm về các hoạt động sản xuất, về các yếu tố ảnh hưởng đến nền kinh tế, các quy luật trong sản xuất hàng hóa hay cáckhái niệm về doanh nghiệp và các lĩnh vực kinh doanh thì các làng nghề sẽ là nơi để các em thẩm thấu những khái niệm này một cách trực quan nhất và đây cũng chính là nơi để các em trải nghiệm, để rồi các em có thể hình thành những dự định, những định hướng trong việc chọn ngành nghề trong tương lai. 1.2.2. Công tác chỉ đạo dạy học gắn với sản xuất, dịch vụ làng nghề nhằm phát triển năng lực cho học sinh tại trường THPT Cửa Lò trong năm học 20182019 và 20192020. 1.2.2.1. Đặc điểm tình hình nhà trường và đối tượng học sinh trường THPT Cửa Lò Là trường THPT công lập đầu tiên của thị xã Cửa Lò, trường THPT Cửa Lò đã có gần 25 năm xây dựng và phát triển. Tuy “sinh sau đẻ muộn” so với một số trường lớn trong tỉnh Nghệ An, nhưng trường THPT Cửa Lò luôn được ghi nhận là một trong những trường tốp đầu về các mặt, đặc biệt là chất lượng giáo dục. Hiện nay, trường có tập thể sư phạm gồm 70 cán bộ, giáo viên nhân viên với chất lượng đội ngũ: 100% đạt chuẩn, trong đó có 35 thạc sỹ, 37 giáo viên dạy giỏi cấp tỉnh. Toàn thể cán bộ viên chức nhà trường 9
luôn đoàn kết thống nhất cao trong ý chí và hành động, luôn nhiệt tình, tận tâm, yêu nghề,có trách nhiệm trong giảng dạy và công tác. Đó chính là điều kiện thuận lợi cho mọi hoạt động giáo dục trong nhà trường. Với quy mô vừa phải, nhà trường có 28 lớp với số lượng trên dưới 1100 học sinh, hầu hết các em đến từ các gia đình nông ngư dân của các làng chài ven biển, một số ít các em là con em viên chức và những gia đình buôn bán nhỏ. Nhìn chung các em học sinh chăm ngoan, có ý thức phấn đấu vươn lên trong học tập. Tuy nhiên, do hoàn cảnh gia đình hoàn toàn phụ thuộc vào nông nghiệp và ngư nghiệp nên khả năng bứt phá để có được chỗ đứng, công việc sau khi tốt nghiệp các trường Đại học là không hề dễ.Hơn nữa, môi trường sống khiến cho các em học sinh còn rất nhiều e dè, thụ động trong việc tiếp nhận và vận dụng kiến thức đặc biệt làkỹ năng thực hành và giải quyết các vấn đề trong thực tiễn cuộc sống. Thấy được những vướng mắc và những lo lắng của các em học sinh cũng như các bậc phụ huynh, nhà trường xác định việc dạy học gắn với sản xuất, dịch vụ làng nghề tại địa phương nhằm định hướng phát triển năng lực cho học sinh là hết sức cần thiết. 1.2.2.2. Công tác chỉ đạo dạy học gắn với sản xuất, dịch vụ làng nghề nhằm phát triển năng lực cho học sinh tại trường THPT Cửa Lò trong năm học 20182019 và 20192020 * Lập kế hoạch: Khi thực hiện bất cứ công việc nào, đặc biệt là trong công tác chỉ đạo của người quản lý thì việc lập kế hoạch là điều kiện đặc biệt quan trọng và cần thiết. Bắt đầu cho việc lập kế hoạch, Ban chuyên môn đã họp cùng các tổ/ nhóm chuyên môn để lựa chọn những bài học thích hợp. Căn cứ vào thực tế địa phương, cơ cấu và tính hiệu quả của các làng nghề trên địa bàn Thị xã Cửa Lò, chúng tôi đi đến quyết định chọn môn Công nghệ 10 và môn Tiếng Anh 12 để thực hiện dạy học gắn với sản xuất, dịch vụ làng nghề.Ngoài ra, chúng tôi cũng cho lồng ghép nội dung này trong chương trình giáo dục hướng nghiệp và công tác tư vấn tuyển sinh, tư vấn nghề nghiệp cho học sinh khối 12. Từ bản kế hoạch chỉ đạo của nhà trường,nhóm Tiếng Anh 12 và nhóm Công nghệ 10 xây dựng kế hoạch cụ thể chi tiết. Nhóm tiếng Anh 12 sẽ thực hiện chủ đề “Future jobs” (nghề nghiệp trong tương lai) ở bài 6. 10
Nhóm Công nghệ 10 thực hiện chủ đề “Doanh nghiệp và lựa chọn lĩnh vực kinh doanh” với các bài học có nội dung liên quan, cụ thể: Bài 43: Bảo quản các loại sản phẩm nông, ngư nghiệp; Bài 46: Chế biến sản phẩm chăn nuôi thủy sản; Bài 50: Doanh nghiệp và hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp; Bài 51: Lựa chọn lĩnh vực kinh doanh; Bài 52: Thực hành lựa chọn cơ hội kinh doanh. Trong bản kế hoạch phải thể hiện rõ mục tiêu, phương pháp tổ chức, thời gian thực hiện, các hoạt động dạy học, các yêu cầu và nhiệm vụ của học sinh trong quá trình tham gia,… (Phụ lục 1). Ban Chuyên môn chịu trách nhiệm phê duyệt bản kế hoạch của cả 2 nhóm Công nghệ 10 và tiếng Anh 12.Về cơ bản, kế hoạch của các nhóm đã đảm bảo đầy đủ các yêu cầu cần có: + Xác định rõ mục tiêu chung cần hướng tới của chủ đề dạy học gắn với sản xuất, dịch vụ làng nghề tại địa phương là nhằm giúp học sinh hiểu rõ hơn về các công việc cũng như dịch vụ trong các làng nghề tại địa phương, góp phần định hướng nghề nghiệp cho học sinh, đồng thời tạo hứng thú cho các em trong các bài học gắn với thực tiễn. + Thời lượng cho mỗi chủ đề là phù hợp. Thời gian tổ chức cho học sinh tham quan tại các làng nghề cụ thể. + Phương pháp tổ chức chủ yếu là giảng dạy bằng những kiến thức giáo viên đọc trong tài liệu và qua tìm hiểu thực tế từ những người dân trong làng nghề và được trình bày sinh động trong các tiết học sử dụng máy chiếu và các hình ảnh minh hoạ. * Tổ chức thực hiện kế hoạch: Đây là bước Ban giám hiệu sắp xếp thời gian, bố trí các điều kiện thiết yếu,cơ sở vật chất, phương tiện, phân công nhân lực cho việc lên lớp cũng như quá trình đến các cơ sở sản xuất, các làng nghề trên địa bàn thị xã. Ban chuyên môn cử giáo viêncùng với đại diện Hội Cha mẹ học sinh nhà trường khảo sát cơ sở, liên hệ với một số hộ gia đình, một số cơ sở sản xuất ở các làng nghề xin phép cho học sinh thăm quan, tìm hiểu về công việc của họ. Ban lao động cơ sở vật chất An ninh trường học rà soát các phương tiện, hỗ trợ giáo viên và học sinh trong các hoạt động tại lớp cũng như tại các cơ sở sản xuất, làng nghề. 11
Nhà trường giao cho GVCN các lớp 10, 12 quán triệt các quy định đảm bảo kỷ luật, an toàn và hiệu quả trong quá trình đi thực tế tại các làng nghề. Đồng hành với các giáo viên giảng dạy là các thầy cô giáo trong chi đoàn giáo viên, điều này tùy thuộc vào tình hình cụ thể của mỗi lớp. Dưới đây là một số hình ảnh của các nhóm học sinh đi tham quan, tìm hiểu tại các làng nghề trên địa bàn thị xã. Học sinh quan sát khu bể chứa nước mắm Học sinh tìm hiểu chu trình đóng gói sản phẩm Học sinh tham quan một xưởng chế biến mắm Học sinh nghe giới thiệu về quy trình chế biến ruốc nước mắm 12
Học sinh trực tiếptham gia vào quá trình chế Học sinh tham quan cơ sở chế biến mực khô biến tôm nõn Học sinh tìm hiểu bể lắng nước mắm thành Học sinh tại một cơ sở sản xuất mắm ruốc phẩm Học sinh trò chuyện với chủ cơ sở ở làng Sau một buổi trải nghiệm tại làng nghề nghề * Chỉ đạo thực hiện kế hoạch: Sau khi sắp xếp tổ chức các điều kiện cho việc triển khai dạy học, nhà trường chỉ đạo giáo viên và các cá nhân được phân công thực hiện kế hoạch. Đầu tiên, chúng tôi tiến hành chỉ đạo làm điểm, rút kinh nghiệm(chỉ đạo ở một lớp của khối 10 và 1 lớp khối12) Sau khi rút kinh nghiệm qua các tiết dạy thí điểm, nhà trường c hỉ đạo triển khai thực hiện ở các lớp còn lại. 13
Trong quá trình thực hiện dạy học gắn với sản xuất, dịch vụ làng nghề tại địa phương, nhà trường đã thường xuyên giám sát, theo dõi để nắm bắt tình hình. Các đồng chí trong Ban giám hiệu (BGH) luân phiên tham gia dự giờ. Nếu có những tình huống phát sinh, phải có những trợ giúp, những điều chỉnh hay bổ sung kịp thời có thể về mặt kỹ thuật, về nhân lực về thời gian, …vv. Với tư cách là nhà quản lý, BGH nhà trường đã có những động thái khích lệ động viên giáo viên học sinh cũng như các cách ứng xử linh hoạt đối với các chủ cơ sở sản xuất, kinh doanh trong các làng nghề. Điều này là động lực để học sinh cũng như giáo viên có thêm hào hứng, phấn chấn hơn trong dạy học, tăng thêm sự nhiệt tình hợp tác của các chủ cơ sở sản xuất. * Kiểm tra, đánh giá việc thực hiện kế hoạch: Khi kết thúc việc dạy học gắn với sản xuất, dịch vụ ở các làng nghề, giáo viên phụ trách và học sinh phải viết báo cáo. Nhà trường đối chiếu với kết quả báo cáo của giáo viên và học sinh với bản kế hoạch để đánh giá mức độ hoàn thành kế hoạch. Ngoài ra đại diện BGH nhà trường còn trực tiếp xin ý kiến từ các cơ sở sản xuất như ý kiến của chủ cơ sở, ý kiến của các công nhân tại các làng nghề về ý thức thái độ tinh thần học hỏi của học sinh cũng như phương pháp làm việc, tinh thần trách nhiệm của giáo viên. Sau khi kiểm tra, đánh giá sơ bộ và thẩm định kết quả, BGH nhà trường đưa ra được những kết luận cần thiết làm cơ sở cho việc thực hiện trong những năm tiếp theo, như phát huy thành tích, uốn nắn sửa chữa hay bổ sung, điều chỉnh kế hoạch nếu thấy cần thiết. Trong hai năm học 20182019 và 20192020, dựa trên kết quả kiểm tra chúng tôi đã đánh giá được chất lượng và tính hiệu quả của việc dạy học gắn với sản xuất, dịch vụ ở các làng nghề cho học sinh nhà trường. 2. Kinh nghiệm trong công tác chỉ đạo dạy học gắn với sản xuất, dịch vụ làng nghề tại địa phương nhằm phát triển năng lực cho học sinh trường THPT Cửa Lò. Có thể nói rằng, việc dạy học gắn với sản xuất, dịch vụ làng nghề tại địa phương nhằm định hướng phát triển năng lực cho học sinh trường THPT Cửa Lò bước đầu có những kết quả tích cực. Từ thực tiễn công tác chỉ đạo dạy học gắn với sản xuất, dịch vụ làng nghề nhằm phát triển năng lực cho học sinh của trường THPT Cửa Lò trong hai năm qua, với cương vị là người phụ trách chuyên môn, trực tiếp chỉ đạo, tôi rút ra một số kinh nghiệm có ý nghĩa trong quá trình chỉ đạo thực hiện. Tôi 14
xin được trao đổi, chia sẻcùng các nhà quản lý, quý thầy cô 5 kinh nghiệm như sau: 2.1. Nâng cao nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh và phụ huynh về tầm quan trọng của công tác dạy học gắn với sản xuất, dịch vụ làng nghề 2.1.1. Mục tiêu Nhằm nâng cao nhận thức, ý thức trách nhiệm cho đội ngũ cán bộ giáo viên, cũng như học sinh và cha mẹ các em về công tác dạy học gắn với sản xuất, dịch vụlàng nghề nhằm phát triển năng lực học sinh trong bối cảnh hiện nay, từ đó góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện nhằm thực hiện mục tiêu giáo dục theo chương trình giáo dục phổ thông 2018. 2.1.2. Nội dung Giúp cán bộ, giáo viên, các em học sinh và phụ huynh thấy được sự quan trọng và cần thiết của công tác dạy học gắn với sản xuất dịch vụ làng nghề trong việc phát triển năng lực học sinh. Đối với cán bộ quản lý: Phải quán triệt một cách đầy đủ các chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước, các quy chế của Bộ Giáo dục và Đào tạo, chỉ thị của Sở Giáo dục và Đào tạo về thực hiện Nghị quyết 29 Hội nghị Trung ương 8, khóa XI của Đảng về đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục và đào tạo cũng như mục tiêu của Chương trình giáo dục phổ thông 2018, qua đó làm nổi bật sự cần thiết của việc dạy học gắn với sản xuất, dịch vụ làng nghề nhắm phát triển năng lực học sinh. Đối với giáo viên: Phải xác định được vai trò và nhiệm vụ của mình trong công tác tuyên truyền, giáo dục cũng như hướng dẫn, hỗ trợ các em trong vấn đề nhận thức. Như vậy, trước hết giáo viên phải đồng tỉnh ủng hộ và thấm nhuần các chủ trương, đường lối và quyết sách trong công tác giáo dục, đặc biệt là thấy được ưu điểm của việc dạy học gắn với sản xuất, dịch vụ làng nghề trong việc phát triển năng lực học sinh, đảm bảo mục tiêu giáo dục toàn diện. Đối với học sinh: Học sinh vừa là một nửa chủ thể vừa là đối tượng trong quá trình dạy học, đặc biệt đối với dạy học gắn với sản xuất, dịch vụ làng nghề nhằm phát triển năng lực cho các em thì nhiệm vụ và lợi ích của các em rất lớn. Các em cần phải hiểu lao động trong lĩnh vực nào cũng cần thiết, được tôn trọng và đãi ngộ xứng đáng nếu có tay nghề cao, làm việc hết mình.Chính vì thế, chúng ta phải làm cho học sinh nhận thức rõ vai trò và 15
trách nhiệm của mình, để từ đó các em có ý thức và thực sự nghiêm túc trong quá trình tham gia học tập. Đối với phụ huynh học sinh: Phải có tinh thần hợp tác, phối hợp với nhà trường trong các hoạt động giáo dục nói chung và hoạt động dạy học gắn với sản xuất, dịch vụ làng nghề nói riêng. Họ phải nhận thức thật đầy đủ và chính xác về tác dụng của hoạt động này trong việc phát triển năng lực cho con em mình. Ngoài ra cần phải để phụ huynh thấy nghĩa vụ và quyền lợi của mình để có sự khích lệ, tạo điều kiện cho con em họ trong quá trình học tập. 2.1.3 Cách thức tiến hành: Ban Giám hiệu nhà trường cần chú ý những vấn đề sau: Thứ nhất: Thường xuyên quán triệt đầy đủ, cụ thể các văn bản mới về giáo dục về chủ trương chính sách của Đảng và Nhà nước về yêu cầu của Giáo dục hiện nay, không ngừng nâng cao phẩm chất chính trị, tư tưởng cho cán bộ giáo viên thông qua các buổi học tập chính trị, sinh hoạt hội đồng. Thứhai: Tổ chức nghiên cứu Chương trình giáo dục phổ thông 2018 về chương trình tổng thể cũng như chương trình của các bộ môn. Thứba: Trong các giờ giáo dục hướng nghiệp cho học sinh khối 10, 11 và tư vấn tuyển sinh cho học sinh khối 12, cần có những định hướng và những chia sẻ thiết thực để học sinh thấy rõ sự cần thiết của việc học gắn với sản xuất, dịch vụ làng nghề. Thứ 3: Thông qua Ban đại diện cha mẹ học sinh để trao đổi về các nội dung, về mục tiêu giáo dục cũng như các kế hoạch hoạt động của nhà trường từ đó có được sự đồng tình ủng hộ của các bậc phụ huynh học sinh. 2.2. Xây dựng kế hoạch khoa học cụ thể, phù hợp với tình hình thực tế của nhà trường và điều kiện của các cơ sở sản xuất, làng nghề tại địa phương 2.2.1. Mục tiêu: Nhằm chỉ đạo việc dạy học gắn với sản xuất, dịch vụ làng nghề tại địa phương đạt chất lượng và hiệu quả cao. 2.2.2. Nội dung: Đưa ra một cách đầy đủ, cụ thể các nội dung và công việc cần làm cũng như cách thức, thời gian và chi phí để tiến hành việc dạy học gắn với sản xuất, dịch vụ làng nghề tại địa phương. 16
Kế hoạch của nhà trường: Phải đảm bảo được vai trò chỉ đạo chung, đồng thời cũng phải thể hiện được những yêu cầu cụ thể cho quá trình thực hiện. Trong bản kế hoạch của nhà trường phải có những yếu tố sau: + Chỉ rõ những căn cứ để lập kế hoạch, các yếu tố trong và ngoài nhà trường với những mặt mạnh, mặt yếu, thuận lợi và khó khăn đối với việc thực hiện dạy học gắn với sản xuất, làng nghề, xác định mục tiêu cần đạt. + Nêu rõ nhiệm vụ, các tiêu chí về dạy học gắn với sản xuất, dịch vụ làng nghề. +Các biện pháp thực hiện để đạt được các mục tiêu đề ra. + Xác định cụ thể thời gian tiến hành các hoạt động, dự trù các nguồn tài lực, vật lực để thực hiện kế hoạch, gắn mỗi công việc với cá nhân hay bộ phận phụ trách,… Kế hoạch của nhóm/ giáo viên thực hiện: Đây là bản kế hoạch dạy học chi tiết, thể hiện đầy đủ các nội dung của việc thực hiện chủ đề dạy học gắn với sản xuất, dịch vụ làng nghề trên cơ sở, nội dung môn học. Trong bản kế hoạch cần nêu rõ: + Chủ đề và các bài học có nội dung liên quan đến việc dạy học gắn với sản xuất, kinh doanh làng nghề tại địa phương. + Những công việc cần chuẩn bị cho phương án tổ chức dạy học bao gồm các hoạt động trong tiến trình bài học. + Ma trận các mức độ nhận thức và hệ thống các câu hỏi để kiểm tra, đánh giá. + Tiến trình thực hiện dạy học. +Lưu trữ kết quả hoạt động vào hồ sơ của học sinh. 2.2.3. Cách thức tiến hành: Để xây dựng được kế hoạch có tính khả thi, tính thực tiễn cao, người quản lý cần chú ý những điểm sau: Thứ nhất: Phải nghiên cứu kỹ các văn bản mang tính căn cứ tiền đề cho kế hoạch dạy học gắn với sản xuất, dịch vụ làng nghề, phân tích những thuận lợi khó khăn đối với quá trình thực hiện. Thứ 2: Thảo luận, bàn bạc với các tổ / nhóm chuyên môn cũng như các tổ chức trong nhà trường để đi đến thống nhất các nội dung cần thực hiên, các phương án cần có trong bản kế hoạch. 17
Thứ 3: Chỉ đạo việc lập kế hoạch dạy học gắn với sản xuất, dịch vụ làng nghề cảu các nhóm môn một cách sát sao. Cung cấp đầy đủ các thông tin, dữ liệu cũng như các tài liệu cần thiết. Thứ 4: Xem xét thật kỹ, trao đổi trực tiếp với giáo viên về những chi tiết còn băn khoăn trong kế hoạch nếu có. Tư vấn, điều chỉnh khi cần thiết trước khi phê duyệt bản kế hoạch của nhóm môn. 2.3. Tăng cường công tác bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho giáo viên tham gia công tác dạy học gắn với sản xuất, dịch vụ làng nghề nhằm phát triển năng lực học sinh 2.3.1.Mục tiêu: Theo tinh thần Nghị quyết TW2 khóa VIII “ Giáo viên là nhân tố quyết định chất lượng của giáo dục” nên việc bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho giáo viên là việc hết sức cần thiết , nhằm giúp giáo viên ngày càng vững vàng hơn trong công tác giảng dạy của mình. 2.3.2. Nội dung: Trong công tác dạy học gắn với sản xuất, dịch vụ, làng nghề, giáoviên không chỉ phải có đầy đủ kiến thức mà phải thành thạo các kỹ năng cần thiết. Chính vì thế bồi dưỡng trình độ chuyên môn và nghiệp vụ sư phạm cho giáo viên là phải trang bị, nâng cao cho họ những mặt sau: * Về kiến thức: Bên cạnh việc bồi dưỡng nâng cao kiến thức bộ môn chính của mình, cần phải chú ý đến những kiến thức sau: Kiến thức về nội dung giáo dục nghề nghiệp trong nhà trường phổ thông: + Thông tin về “thế giới nghề nghiệp” theo phân loại nghề. Giáo viên phải nắm được các tiêu chí phân loại nghề và các yêu cầu của nghề/nhóm nghề. + Thông tin về các kiểu khí chấttính cách của con người với sự phù hợp môi trường làm việc. Một môi trường phù hợp cho phép bản thân thể hiện được kĩ năng, thái độ và hệ thống giá trị của mình. Nói cách khác, những người làm việc trong môi trường tương tự như tính cách của mình, hầu hết sẽ thành công và hài lòng với công việc. + Thông tin về hệ thống các trường ĐH, CĐ, TCCN, trường dạy nghề. Lưu ý đến điều kiện tuyển sinh, chỉ tiêu, điểm tuyển, thời gian học tập và điều kiện phát triển của nghề trong tương lai. 18
+ Thông tin về thị trường lao động, nhu cầu tuyển chọn nhân lực của xã hội và của địa phương, ở các khu chế xuất, các nhà máy, các xí nghiệp, bệnh viện, khách sạn, nhà hàng,... Kiến thức về tâm lý học: tâm lý học lứa tuổi, tâm lý học lao động, tâm lý học xã hội, tâm lý học giao tiếp, tâm lý học ứng xử,... Kiến thức về các phương pháp giảng dạy phù hợp với việc dạy học gắn với sản xuất, dịch vụ làng nghề : Phương pháp thuyết trình, đàm thoại, thảo luận nhóm, tổ chức trò chơi, diễn kịch, mô phỏng,... Kiến thức về tư vấn nghề nghiệp:tư vấn sơ bộ và tư vấn chuyên sâu. Tuy nhiên đối với các trường THPT thì việc tư vấn cho học sinh chỉ dừng ở mức độ giúp các em nhận thức về bản thân (sở trường, năng lực, sức khỏe) từ đó đối chiếu với yêu cầu của các nghề dự định chọn để bản thân các em có kế hoạch rèn luyện những năng lực, phẩm chất còn thiếu. *Về kỹ năng: Thiết kế bài giảng; Kỹ năng tổ chức các buổi dạy, các buổi tọa đàm, hội thảo về nghề nghiệp; Kỹ năng lồng ghép những kiến thức hướng nghiệp vào bộ môn; Kỹ năng sử dụng CNTT trong quá trình dạy học gắn với sản xuất, làng nghề (máy tính, máy chiếu, mạng internet, khai thác tìm kiếm thông tin...); Kỹ năng hướng dẫn, tư vấn cho học sinh lựa chọn hướng đi phù hợp; Kỹ năng giao tiếp, phối hợp giữa nhà trường và các chủ cơ sở sản xuất tại các làng nghề trên địa phương. *Về thái độ: Luôn quan tâm đến giáo dục nghề nghiệp cho học sinh dưới mọi hình thức, trong mọi hoạt động sư phạm mà mình phụ trách; Tích cực tham gia việc tuyên truyền cho mọi người hiểu rõ nhiệm vụ của việc dạy học gắn với sản xuất , làng nghề nhằm phát triển năng lực học sinh, sẵn sàng tư vấn và hướng dẫn học sinh trong việc chọn ngành nghề phù hợp cho tương lai. Thấy rõ được trách nhiệm của mình trong việc chuẩn bị cho học sinh đi vào cuộc sống và xây dựng thái độ đúng đắn đối với nghề nghiệp cho học sinh. 2.3.3. Cách thức tiến hành: 19
Có kế hoạch bồi dưỡng giáo viên, trong đó xác định rõ mục tiêu theo nội dung bồi dưỡng đã nêu để giáo viên hiểu rõ trách nhiệm và công việc của mình cần làm trong quá trình dạy học gắn với sản xuất, làng nghề nhằm phát triển năng lực học sinh. Tạo điều kiện cho giáo viên được tham gia các khóa tập huấn, các lớp bồi dưỡng do Sở Giáo dục và Bộ Giáo dục tổ chức. Triển khai một cách nghiêm túc và đầy đủ cho giáo viên học tập tinh thần các văn bản chỉ đạo về công tác giáo dục hướng nghiệp cho học sinh THPT. Tạo điều kiện, hướng dẫn và khích lệ giáo viên truy cập vào mạng để tìm hiểu thêm về giáo dục hướng nghiệp, dạy học gắn với thực tiễn sản xuất Phải tin tưởng và tạo độ tin cậy cho giáo viên, phải cho họ cơ hội để chủ động trong công việc. Phải biết khơi gợi ý thức tự giác sự nhiệt tình cống hiến vì mục tiêu đề ra, động viên khích lệ kịp thời để tăng thêm tính sáng tạo của giáo viên trong quá trình thực hiện dạy học. Tạo mọi điều kiện tốt nhất có thể để giáo viên phát huy tốt năng lực làm việc, khả năng tổ chức các hoạt động cho học sinh Tăng cường thêm sách báo, tài liệu, băng hình...về các làng nghề, về các mô hình dạy học gắn với sản xuất, dịch vụ,….cho GV tự nghiên cứu, tìm hiểu. 2.4.Phát huy tính chủ động, sáng tạo của học sinh trong thực hiện dạy học gắn với sản xuất, dịch vụ làng nghề 2.4.1.Mục tiêu: “Học sinh là chủ thể của nhà trường; là đối tượng của quá trình dạy học, giáo dục; là chủ thể của quá trình nhận thức” (Tuyển tập tác phẩm bàn về giáo dục ViệtNam, Nguyễn Cảnh ToànNXB Lao động, Hà nội). Có thể nói rằng, vai trò của học sinh trong các hoạt động dạy học nói chung và dạy học gắn với sản xuất, dịch vụ làng nghề nói riêng là rất quan trọng.Đối tượng chúng ta hướng đến là học sinh, là nhận thức là năng lực của các em, vì thế để thực hiện thuận lợi và có kết quả việc dạy học gắn với sản xuất, dịch vụ làng nghề chúng ta cần phải khơi gợi tính chủ động, tinh thần làm việc sáng tạocủa các em học sinh. 2.4.2. Nội dung: 20