Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Lựa chọn một số bài tập bổ trợ nhằm nâng cao hiệu quả kỹ thuật chuyền bóng thấp tay cho học sinh lớp 10 trường trung học phổ thông Hoàng Mai (theo chương trình GDPT 2018)

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:47

Thêm vào BST

Báo xấu

6
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu đề tài "Lựa chọn một số bài tập bổ trợ nhằm nâng cao hiệu quả kỹ thuật chuyền bóng thấp tay cho học sinh lớp 10 trường trung học phổ thông Hoàng Mai (theo chương trình GDPT 2018)" này là trên cơ sở xây dựng và lựa chọn một số bài tập, nhằm nâng cao hiệu quả chuyền bóng thấp tay bằng hai tay trước mặt cho học sinh lớp 10 trường trung học phổ thông Hoàng Mai và ứng dụng bài tập nhằm thu hút đông đảo học sinh tham gia tập luyện thường xuyên và có chất lượng. Từ đó đem lại hiệu quả thiết thực về giáo dục thể chất mà trước hết là nâng cao thể lực cho học sinhh trong quá trình tập luyện.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Lựa chọn một số bài tập bổ trợ nhằm nâng cao hiệu quả kỹ thuật chuyền bóng thấp tay cho học sinh lớp 10 trường trung học phổ thông Hoàng Mai (theo chương trình GDPT 2018)

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN SÁNG KIẾN LỰA CHỌN MỘT SỐ BÀI TẬP BỔ TRỢ NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ KỸ THUẬT CHUYỀN BÓNG THẤP TAY CHO HỌC SINH LỚP 10 TRƯỜNG THPT HOÀNG MAI (theo chương trình GDPT 2018) LĨNH VỰC: GIÁO DỤC THỂ CHẤT Năm thực hiện: 2023 - 2024
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HOÀNG MAI SÁNG KIẾN LỰA CHỌN MỘT SỐ BÀI TẬP BỔ TRỢ NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ KỸ THUẬT CHUYỀN BÓNG THẤP TAY CHO HỌC SINH LỚP 10 TRƯỜNG THPT HOÀNG MAI (theo chương trình GDPT 2018) LĨNH VỰC: GIÁO DỤC THỂ CHẤT Người thực hiện 1. Nguyễn Đình Lâm Chức vụ: Giáo viên SĐT: 0975800809 Đơn vị: THPT Hoàng Mai – TX Hoàng Mai- Nghệ An 2. Trịnh Thị Ngân Chức vụ: Giáo viên SĐT: 0838328678 Đơn vị: THPT Hoàng Mai – TX Hoàng Mai- Nghệ An 3. Trần Văn Quảng Chức vụ: Phó hiệu trưởng SĐT: 0986397048 Đơn vị: THPT Hoàng Mai – TX Hoàng Mai- Nghệ An Năm thực hiện: 2023- 2024
MỤC LỤC PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ .................................................................................. 1 I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI ................................................................................ 1 II. MỤC ĐÍCH, ĐỐI TƯỢNG VÀ NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU…………..….3 1. Mục đích nghiên cứu: .............................................................................. ….3 2. Đối tượng …….. .......................................................................................... 3 3. Nhiệm vụ:..................................................................................................... 3 III. PHƯƠNG PHÁP VÀ TỔ CHỨC NGHIÊN CỨU……………....................4 1. Phương pháp nghiên cứu .............................................................................. 4 2. Tổ chức nghiên cứu ...................................................................................... 5 PHẦN II: NỘI DUNG NHIÊN CỨU ............................................................... 7 CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI ................................................ 7 1. Cơ sở tâm lý ................................................................................................ 7 2. Cơ sở sinh lý................................................................................................. 7 3. Cơ sở lý luận về tố chất thể lực. .................................................................. 8 CHƯƠNG II: CƠ SỞ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI ......................................... 11 1. Thuận lợi .................................................................................................... 11 2. Khó khăn: ................................................................................................... 11 CHƯƠNG III: GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ KỸ THUẬT .............. 13 I. KỸ THUẬT, NHỮNG SAI LẦM THƯỜNG MẮC VÀ KHẢO SÁT BAN ĐẦU .............................................................................................................. 13 1. Kỹ thuật chuyền bóng thấp tay bằng hai tay ............................................... 13 2. Những sai lầm thường mắc phải khi chuyền bóng thấp tay ......................... 13 3. Kết quả khảo sát ban đầu ........................................................................... 14 II: THỰC HIỆN ÁP DỤNG CÁC BÀI TẬP .................................................. 15 1.Hệ thống bài tập .......................................................................................... 15 2. Phương pháp luyện tập ……………………………………………………..22 III. KẾT QUẢ THỰC NGHỆM ……………………………………………...22 1. Kết quả định tính . …………………………………………………………..22 2. Kết quả định lượng .. ………………………………………………………..23 3. Khảo sát sự cấp thiết và tính khả thi của các giải các giải pháp đề xuất.......24 PHẦN III: KẾT LUẬN...................................................................................................28 I. Kết luận..........................................................................................................28 II. Kiến nghị.......................................................................................................28 TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................29 MỘT SỐ HÌNH ẢNH HỌC TẬP CỦA TIẾT DẠY THỰC NGHIỆM…........31 MỘT SỐ HÌNH ẢNH VỀ THI ĐẤU BÓNG CHUYỀN HKPĐ CẤP TRƯỜNG..........................................................................................................42
PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI: Bóng chuyền cũng là một trong những môn thể thao được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Việt Nam quan tâm và phát triển cùng với các môn thể thao khác. Bóng chuyền là một môn thể thao ra đời ở Mĩ năm 1895. Chính vì sự hấp dẫn của nó nên được rất nhiều người dân trên toàn thế giới yêu thích và đón nhận, điều này đã tạo thuận lợi cho bóng chuyền phát triển cả về chiều rộng lẫn chiều sâu. Nó là một môn thể thao đồng đội đối kháng đòi hỏi mỗi VĐV phải có trình độ kĩ thuật cá nhân tốt, hoạt động với cường độ lớn, có thể lực tốt, sự khéo léo, linh hoạt, có tinh thần tập thể cao. Yêu cầu của việc đổi mới PPDH phù hợp với chương trình GDPT 2018: Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 04 tháng 11 năm 2013 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo “...Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ và đồng bộ các yếu tố cơ bản của giáo dục, đào tạo theo hướng coi trọng phát triển phẩm chất, năng lực của người học... tăng thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn, phát triển khả năng sáng tạo, tự học...”. Chương trình GDPT tổng thể cũng chỉ rõ cần phát triển các nhóm năng lực cho HS, trong đó năng lực tự chủ và tự học được xem là nhóm năng lực rất quan trọng. Hiện nay, môn học thể thao tự chọn là một nội dung được học tập xuyên suốt ở các cấp học với số tiết được phân bố cả năm hoc và có thể cả ba năm học THPT. Chính vì thế thể thao tự chọn là nội dung có tầm quan trọng trong quá trình giáo dục thể chất ở nhà trường. Thể thao tự chọn là một nội dung được giảng dạy nhằm đi sâu vào sự yêu thích của học sinh và phát triển năng khiếu cá nhân. Do đó, thể thao tự chọn được học sinh yêu thích và say mê tập luyện. Trong số các môn thể thao tự chọn như bóng chuyền, bóng đá, bóng rổ, bơi, đẩy tạ,… thì môn bóng chuyền là môn thể thao được nhiều học sinh lựa chọn để học. Bởi vì môn bóng chuyền là môn thể thao được đa số học sinh yêu thích và phù hợp với điều kiện tập luyện của nhiều nhà trường. Môn thể thao tự chọn Bóng chuyền có ảnh hưởng sâu rộng đến sự phát triển của các em về mọi mặt Trí - Đức - Thể - Mỹ. Nếu trong tiết dạy thể thao tự chọn có chất lượng sẽ giúp cho học sinh nắm được kiến thức từ đó hình thành kỹ năng vận động, tạo ra những giờ học vui vẻ và bổ ích cho học sinh. Nhiều công trình nghiên cứu khoa học đã khẳng định, quá trình hình thành kỹ năng, kỹ xảo vận động dựa trên quá trình nhận thức “Từ trực quan sinh động đến tư duy trừu tượng, từ tư duy trừu tượng đến thực tiễn”. Như vậy, tính trực quan trong quá trình giảng dạy thể dục thể thao giữ một vai trò quan trọng. Vì hoạt động tiếp thu kiến thức động tác của học sinh về cơ bản là mang tính chất thực tiễn vận động phát triển các cơ quan cảm giác, từ đó học sinh hình thành thói quen vận động đúng. Để xây dựng kỹ năng vận động được tiến hành không chỉ bằng thị phạm 1
động tác, mà bằng cả lời nói và tư duy, tức là phải sử dụng các phương pháp dạy học thể dục trong việc xây dựng kỹ năng vận động cho người luyện tập thể dục thể thao mà đối tượng ở đây là học sinh trung học phổ thông, và người huấn luyện hướng dẫn đó là giáo viên dạy thể dục thể thao. Trong thời gian của một tiết dạy chỉ 45 phút giáo viên phải làm thế nào để truyền tải kiến thức giúp học sinh nhanh chóng hình thành kỹ năng vận động, nghĩa là vừa xây dựng nhận thức cho các em về kỹ thuật động tác vừa phải đảm bảo đủ lượng vận động cần thiết cho các em trong một tiết học, hay nói cách khác trong một thời gian cực ngắn người giáo viên phải vừa giúp các em nắm được yếu lĩnh kỹ thuật động tác, vừa phải hướng dẫn cho các em thực hiện động tác. Ý nghĩa của việc tập luyện môn thể thao tự chọn bóng chuyền trong việc hình thành năng lực cho học sinh : Muốn đạt được điều này, theo chúng tôi, người thầy phải tăng cường sử dụng các phương pháp và các hình thức tổ chức như phương pháp sử dụng lời nói, nhóm phương pháp trực quan, nhóm phương pháp luyện tập. Hay phải tăng cường làm mẫu thị phạm kết hợp với sử dụng lời nói giảng giải ngắn gọn, mấu chốt, đủ ý. Hay nói cách khác là vận dụng một số phương pháp dạy học tích cực như: Dạy học vấn đáp; Dạy và học phát hiện giải quyết vấn đề; Dạy và học hợp tác trong nhóm nhỏ vào giảng dạy để giúp học sinh hình thành kỹ năng, kỹ xảo vận động. Trong đó kỹ thuật chuyền bóng thấp tay bằng 2 tay là kỹ thuật cơ bản được sử dụng nhiều nhất trong thi đấu và cho người mới tập luyện, mới chơi bóng chuyền. Chuyền bóng thấp tay là kỹ thuật thường được dùng để đỡ những pha phát và đập bóng của đối phương, chính vì vậy mà người tập cần để ý đến các yêu cầu của kỹ thuật động tác cũng như các bài tập bổ trợ cho kỹ thuật. Chuyền bóng thấp tay được sử dụng với đường bóng có điểm rơi thấp từ ngực trở xuống. Đây là kỹ thuật sử dụng nhiều và rất đa dạng trong bóng chuyền có vai trò rất quan trọng trong phòng thủ hàng sau và chuẩn bị phát động đánh bóng tấn công. Kỹ thuật chuyền bóng thấp tay là kỹ thuật sử dụng rất nhiều trong môn bóng chuyền. Khi thực hiện chuyền bóng chủ yếu sử dụng cẳng tay, bàn tay đón đẩy bóng đi ở tầm ngang thắt lưng hoặc thấp hơn trọng tâm cơ thể. Diện tích tiếp xúc giữa tay và bóng rộng nhưng ít hơn chuyền bóng cao tay nên hạn chế được phạm lỗi kĩ thuật như “2 tiếng” và “dính bóng”. Cấu trúc kĩ thuật chuyền bóng đơn giản, dễ học hơn chuyền bóng cao tay, phạm vi khống chế bóng rộng, có thể đỡ được những đường bóng ở xa thân người. Qua thực tế giảng dạy chúng tôi nhận thấy rằng cần phải đầu tư cho môn Bóng chuyền nhiều hơn ở các mặt để góp phần nâng cao chất lượng giáo dục thể chất trong nhà trường. Đặc biệt là đối với học sinh khối 10 là học sinh đầu cấp cần nắm vững kỹ thuật cơ bản về môn thể thao tự chọn này là một điều kiện hết sức cần thiết thuận lợi cho việc phát triển kỹ năng, kỹ xảo vận động làm nền tảng cho các năm học tiếp theo. Vậy việc tìm ra phương pháp để truyền đạt cho học sinh là một vấn đề cần thiết để nâng cao chất lượng dạy và học môn Bóng 2
chuyền. Đây vốn là bộ môn được giới trẻ hay tham gia hoạt động thể dục thể thao vào các buổi chiều hàng tuần. Trong lĩnh vực thể dục thể thao nhà trường cũng đã đạt được một số kết quả cụ thể trong các đợt tổ chức hội khỏe phủ đổng cấp tỉnh cụ thể các môn như: cầu lông, nhảy xa, nhảy cao, đẩy tạ, điền kinh, đẩy gậy, bóng bàn.....Tuy nhiên xét về mặt toàn diện công tác giáo dục thể chất trong nhà trường vẫn cần bổ sung và hoàn thiện. Vì lí do đó, Chúng tôi đã áp dụng các bài tập trong giờ dạy: Lựa chọn một số bài tập bổ trợ nhằm nâng cao hiệu quả kỹ thuật chuyền bóng thấp tay cho học sinh lớp 10 trường trung học phổ thông Hoàng Mai (theo chương trình GDPT 2018) để có thể giảng dạy môn Bóng chuyền tốt hơn giúp cho học sinh tập luyện tiến bộ và ngày càng yêu thích môn Bóng chuyền. Qua đó góp phần làm tốt hơn nữa công tác rèn luyện sức khỏe cho học sinh Trung học phổ thô II. MỤC ĐÍCH, ĐỐI TƯỢNG VÀ NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU. 1. Mục đích nghiên cứu: - Mục đích nghiên cứu đề tài này là trên cơ sở xây dựng và lựa chọn một số bài tập, nhằm nâng cao hiệu quả chuyền bóng thấp tay bằng hai tay trước mặt cho học sinh lớp 10 trường trung học phổ thông Hoàng Mai và ứng dụng bài tập nhằm thu hút đông đảo học sinh tham gia tập luyện thường xuyên và có chất lượng. Từ đó đem lại hiệu quả thiết thực về giáo dục thể chất mà trước hết là nâng cao thể lực cho học sinhh trong quá trình tập luyện. - Nghiên cứu nhằm đưa ra các phương pháp giảng dạy vào trong quá trình dạy học, qua đó để kiểm tra đánh giá kết quả tác dụng cũng như khẳng định tính thiết thực của nó trong quá trình giảng dạy môn thể thao tự chọn bóng chuyền nói riêng cũng như việc huấn luyện thể dục thể thao nói chung. - Biết cách và thực hiện cơ bản đúng các kỹ thuật như: Tư thế chuẩn bị, một số động tác di chuyển cơ bản, chuyền bóng thấp tay bằng hai tay trước mặt. - Nhằm nâng cao kết quả môn thể dục nói chung và môn bóng chuyền nói riêng, bồi dưỡng những học sinh có năng khiếu môn bóng chuyền. - Thúc đẩy phong trào tập luyện môn bóng chuyền trong nhà trường cũng như trên địa bàn trường đóng. 2. Đối tượng nghiên cứu: - Học sinh các lớp: 10A2 và 10A4. - Học sinh trường trung học phổ thông Hoàng Mai, thị xã Hoàng Mai,tỉnh Nghệ An. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu: - Nghiên cứu lựa chọn một số bài tập nhằm nâng cao kỹ thuật chuyền 3
bóng thấp tay cho học sinh trung học phổ thông: + Tập tư thế tay. + Chuyền bóng cố định. + Tại chỗ chuyền bóng thấp tay. + Đấu tập chuyền bóng thấp tay. - Nghiên cứu kỹ thuật của học sinh thông qua kiểm tra chuyền bóng thấp tay bằng hai tay (trước mặt). - Nghiên cứu điều kiện và thực tiễn giảng dạy nội dung môn thể thao tự chọn bóng chuyền qua các năm. - Nghiên cứu thông qua quá trình đấu tập của các em học sinh, để học sinh thuần thục và thực hiện đúng kỹ thuật động tác. - Nghiên cứu sức khoẻ, trình độ tập luyện, tâm sinh lí giới tính, từ đó tìm ra các phương pháp, biện pháp nhằm xây dựng tâm lí thoải mái, hứng thú trong học tập, từ đó phát huy tính tích cực, tự giác cho các em giúp cho các em nâng cao kỹ thuật cũng như số lần thực hiện động tác hay thành tích của các em trong tập luyện. - So sánh kết quả giảng dạy theo phương pháp mới với phương pháp cũ có sự khác nhau rõ rệt hay không. III. PHƯƠNG PHÁP VÀ TỔ CHỨC NGHIÊN CỨU. 1. Phương pháp nghiên cứu. Để giải quyết nhiệm vụ của đề tài chúng tôi sử dụng các phương pháp sau: 1.1. Phương pháp đọc và phân tích tài liệu. Là phương pháp được sử dụng để thu thập thông tin và được sử dụng trong suốt quá trình nghiên cứu đề tài, để giúp tìm ra những thông tin có liên quan đến đề tài làm cho đề tài có cơ sở khoa học vững chắc nhờ đó ta có thể đưa ra các kết luận, hướng giải quyết các nhiệm vụ nghiên cứu. Phương pháp nghiên cứu này được sử dụng trong việc tìm kiếm những cơ sở lý luận của đề tài thông qua việc đọc và tham khảo tài liệu.Sử dụng phương pháp này là quá trình tham khảo tài liệu chung và chuyên môn liên quan đến lĩnh vực của đề tài. Khi xác định hướng nghiên cứu mảng đề tài này chúng tôi đã tìm hiểu, thu nhập các tài liệu có liên quan đến vấn đề nghiên cứu của đề tài như : sinh lý học, tâm lý học, phương pháp nghiên cứu khoa học, toán học thống kê, luật bóng chuyền, sách về kỹ thuật cũng như chiến thuật về bóng chuyền. Từ đó xây dựng cơ sở, phân tích rút ra những phương pháp làm cơ sở tiến hành nghiên cứu đề tài. 1.2. Phương pháp phỏng vấn. 4
Là phương pháp sử dụng nhằm thu thập thông tin dữ liệu tham khảo ý kiến đánh giá tạo cơ sở khoa học cho các vấn đề nghiên cứu. Khi nghiên cứu tôi sử dụng phương pháp này dưới hai hình thức: phỏng vấn trực tiếp và phỏng vấn gián tiếp. - Phương pháp phỏng vấn trực tiếp: Là phương pháp sử dụng hệ thống câu hỏi, trao đổi trực tiếp giữa người nghiên cứu với đối tượng được phỏng vấn nhằm tìm hiểu rõ hơn, sâu sắc hơn về vấn đề nghiên cứu. - Phương pháp phỏng vấn gián tiếp: Là phương pháp phỏng vấn có tính khách quan cao, các vấn đề đưa ra được nghiên cứu cụ thể, kỹ lưỡng và trả lời theo phiếu phỏng vấn. Đối tượng mà chúng tôi phỏng vấn là các thầy cô giáo có chuyên môn và tham gia công tác giảng dạy lâu năm về bộ môn bóng chuyền ở trường Trung học phổ thông Hoàng Mai, trường Trung học phổ thông Hoàng Mai II và một số giáo viên trường Trung học phổ thông Quỳnh Lưu II. Thông qua trao đổi phỏng vấn tôi thu thập số liệu cần thiết làm cơ sở cho việc lựa chọn các bài tập bổ trợ nhằm nâng cao kỹ thuật chuyền bóng thấp tay, để áp dụng vào quá trình nghiên cứu. 1.3. Phương pháp quan sát sư phạm. Là phương pháp nhận thức đối tượng nghiên cứu trong quá trình giáo dục và giáo dưỡng mà không ảnh hưởng đến quá trình đó. Hay nói cách khác đây là phương pháp có mục đích một hiện tượng giáo dục nào đó để thu lượm những số liệu, sự kiện cụ thể đặc trưng cho quá trình diễn biến hiện tượng đó. Các hình thức quan sát: - Quan sát trực tiếp trong giờ dạy. - Quan sát qua tiết học do đồng nghiệp giảng dạy. Qua quan sát giảng dạy các giờ học tự chọn về bóng chuyền, tôi rút ra những kinh nghiệm thực tiễn, kết hợp lý luận để xác định, áp dụng bài tập hợp lý nhằm nâng cao hiệu quả học kỹ thuật chuyền bóng thấp tay. 1.4. Phương pháp thực nghiệm sư phạm. Là phương pháp nghiên cứu đối tượng một cách chủ động, can thiệp có ý thức vào quá trình diễn biến tự nhiên để hướng quá trình ấy diễn ra theo mục đích mong muốn. 2. Tổ chức nghiên cứu. 2.1. Thời gian nghiên cứu. Đề tài này chúng tôi tiến hành nghiên cứu từ 25/09/2023 đến ngày 5
06/03/2024 và được chia làm 4 giai đoạn. - Giai đoạn 1: Từ 25/09/2023 đến 01/10/2023 đọc đề tài, xác định hướng nghiên cứu, đặt tên cho đề tài và lập đề cương. - Giai đoạn 2: Từ 02/10/2023 đến 25/11/2023 giải quyết nhiệm vụ 1 và nhiệm vụ 2. - Giai đoạn 3: Từ 25/11/2023 đến 05/01/2024 giải quyết nhiệm vụ 3 và nhiệm vụ 4. - Giai đoạn 4: Từ 05/01/2024 - 06/03/2024 giải quyết nhiệm vụ 5 và nhiệm vụ 6. 2.2. Địa điểm nghiên cứu. - Trường Trung học phổ thông Hoàng Mai, thị xã Hoàng Mai, Tỉnh Nghệ An. - Trang thiết bị dụng cụ nghiên cứu: Sân tập bằng phẳng, sạch sẽ, có vạch kẻ, bóng, lưới, còi, đảm bảo quá trình tập luyện. 2.3 .Thiết kế nghiên cứu. Tuần đầu tiên chúng tôi tiến hành quan sát phỏng vấn để lựa chọn các bài tập bổ trợ và hình thức tập luyện cho kỹ thuật chuyền bóng thấp tay, sau đó chúng tôi tiến hành kiểm tra ban đầu về trình độ ( thể lực, kỹ thuật và thành tích chuyên môn) của học sinh khối 10 trường Trung học phổ thông Hoàng Mai. . 6
PHẦN II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI. 1. Cơ sở tâm lý: Để đất nước ta có nguồn lực lượng lao động đảm bảo sức khoẻ, đạt chuẩn về trình độ kiến thức, có kĩ thuật tay nghề cao, đó là mục tiêu của sự nghiệp giáo dục hiện nay và giáo dục thể chất nói riêng để xây dựng con người phát triển một cách cân đối và toàn diện, đáp ứng yêu cầu đổi mới của đất nước. Vì vậy, muốn đạt được mục đích của giáo dục thể chất thì cần phải làm cho môn học thể dục trở thành môn học yêu thích của học sinh. Tuy nhiên, qua thực tế giảng dạy giáo dục thể chất còn gặp nhiều khó khăn, thiếu thốn về trang thiết bị dạy học và sân bãi học tập, một số thiết bị dạy học thì đã cũ kỉ, hư hỏng, giáo viên chủ yếu giảng dạy trong điều kiện thiếu thốn và học sinh tự trang bị cho mình những thiết bị học tập, những khó khăn, thiếu thốn đó chủ yếu ở các trường xa trung tâm và các trường ở miền núi càng khó khăn hơn so với các trường ở thành phố. Bên cạch đó, một tiết học thể dục thường đan xen hai hay ba nội dung học tập lại càng thêm khó khăn trong việc tiếp thu kiến thức hình thành kỹ năng, kỹ xảo vận động ở học sinh và đa phần học sinh còn xem nhẹ môn học thể dục và coi thể dục là môn học phụ, còn e ngại,tự đánh giá quá cao bản thân mình và lười biếng trong tập luyện.Nhiều khi các em muốn đốt cháy giai doạn,nôn nóng trong tập luyện chính vì thế chất lượng của giáo dục thể chất vẫn chưa cao, hiệu quả còn tương đối thấp so với một số môn văn hoá khác. 2. Cơ sở sinh lý: - Hệ thống thần kinh:Hệ thống thần kinh tiếp tục được phát triển và đi tới hoàn thiện .Kích thước của não và hành tủy đạt tới mức của người trưởng thành. Khả năng tư duy, phân tích tổng hợp của não tăng lên, tư duy trừu tượng được phát triển và tạo điều kiện thuận lợi cho việc hình thành nhanh chóng phản xạ có điều kiện. Do hoạt động mạnh của tuyến giáp, tuyến sinh dục, tuyến yên làm cho tính hưng phấn của hệ thần kinh chiếm ưu thế, giữa hưng phấn và ức chế không cân bằng ảnh hưởng tới hoạt động thể lực, đặc biệt đối với nữ, tính nhịp điệu giảm nhanh, khả năng chịu lượng vận động yếu. - Hệ cơ xương: Bắt đầu giẩm tốc độ phát triển, mỗi năm nam cao thêm 1- 3cm, nữ cao thêm 0.5-1cm cột sống đã ổn định về hình dáng. Các tổ chức cơ quan phát triển muộn hơn xương, cơ co tương đối yếu, các sợi cơ lớn phát triển tương đối nhanh, các cơ co phát triển sớm hơn các cơ duỗi, đặc biệt các cơ duỗi của nữ càng kém nên ảnh hưởng tới việc phát triển sức mạnh, cho nên đối với nữ cần tập những bài tập phát triển sức mạnh có yêu cầu riêng biệt. - Hệ tuần hoàn: Buồng tim đã phát triển tương đối hoàn chỉnh, mạch đập 7
của nam 70-80 lần/1p, nữ 75-85 lần/1phút. Phản ứng của hệ tuần hoàn trong vận động tương đối rõ rệt nhưng sau vận động mạch và huyết áp tăng tương đối nhanh chóng. - Hệ hô hấp: Đã phát triển tương đối hoàn thiện, vòng ngực trung bình của nam 67-77cm, nữ 69-74cm. Tần số hô hấp gần bằng người lớn, tuy nhiên các cơ hô hấp còn yếu nên sức co giãn lồng ngực ít, chủ yếu co giãn cơ hoành. 3. Cơ sở lý luận về tố chất thể lực. 3.1. Cơ sở lý luận của tố chất sức nhanh. Sức nhanh là tổ hợp thuộc tính chức năng của con người qui định chủ yếu và trực tiếp các đặc tính tốc độ động tác cũng như thời gian phản ứng vận động. Đó là khả năng thực hiện trong khoảng thời gian ngắn nhất, bao gồm sức nhanh đơn giản và sức nhanh phức tạp. Những hình thức đơn giản biểu hiện sức nhanh: - Thời gian tiềm tàng của phản ứng vận động. - Tốc độ động tác đơn.(với lượng đối kháng bên ngoài nhỏ) - Tần số động tác. Các hình thức đơn giản của sức nhanh tương đối độc lập với nhau. Đặc biệt những chỉ số về thời gian phản ứng vận động hầu như không tương quan với tốc độ động tác. Những hình thức nêu trên là thể hiện các lực khác nhau. Tốc độ là khả năng thực hiện động tác trong thời gian ngắn nhất. Yếu tố quyết định của tốc độ là tính linh hoạt của quá trình thần kinh và tốc độ co cơ. Theo quan điểm sinh lý, sức nhanh chính là thời gian phản ứng vận động gồm bốn phần chính như sau: - Xuất hiện hưng phấn trong cơ quan cảm thụ. - Dẫn truyền vào hệ thần kinh trung ương. - Truyền tín hiệu từ hệ thần kinh trung ương tới các cơ. - Hưng phấn cơ vào hoạt động tích cực. Trong đó giai đoạn ba chiếm thời gian nhất. Những động tác được thực hiện với tốc độ tối đa, khác hẵn với động tác chậm về đặc điểm sinh lý. Sự khác biệt cơ bản thể hiện ở chỗ khi thực hiện các động tác tối đa thì khả năng điều chỉnh bằng cảm giác trong tiến trình thực hiện động tác chính xác.Trong những động tác có tốc độ lớn, hoạt tính của cơ thể diễn ra trong thời gian ngắn đến mức cơ không kịp co lại nhiều và thực tế cơ hoạt động theo chế độ đẳng trương. Tần số động tác phụ thuộc vào tính linh hoạt của quá trình thần kinh, phụ thuộc vào tốc độ chuyển trạng thái hưng phấn , ức chế của khu vận động. Theo quan điểm sinh học, sức nhanh phụ thuộc vào hàm lượng ATP trong cơ thể và độ phân giải ATP, dưới ảnh hưởng của xung động thần kinh cũng như vào tốc độ tái hợp tác 8
nó. Vì các bài tập diễn ra trong thời gian ngắn hơn nên quá trình tổng hợp ATP hầu như được thực hiện theo cơ chế yếm khí. 3.2. Cơ sở lý luận của tố chất sức mạnh. Sức mạnh của con người là khả năng khắc phục lực đối kháng bên ngoài hoặc đề kháng lại nó bằng sự nỗ lực cơ bắp hay nói cách khác đó là mức độ căng cơ lớn nhất để khắc phục trọng tải bên ngoài. Nó bao gồm sức mạnh tuyệt đối(sức mạnh tĩnh lực) và sức mạnh tốc độ. Sức mạnh cơ bắp có thể sinh ra trong các trường hợp sau: - Không thay đổi độ dài của cơ (chế độ tĩnh). - Giảm độ dài của cơ(chế độ khắc phục). - Tăng độ dài cơ. Khi số lượng sợi cơ co là tối đa, các sợi cơ co theo chế độ co cứng và chiều dài ban đầu của sợi cơ là tối ưu thì cơ sẽ co về mức tối đa, lực đó gọi là sức mạnh tối đa thường đạt được trong cơ co tĩnh. Sức mạnh tối đa phụ thuộc vào số lượng sợi cơ và thiết diện ngang của các sợi cơ. Sức mạnh tốc độ phụ thuộc vào đặc điểm cấu trúc giải phẫu cơ thể và sự phối hợp tính linh hoạt của các nhóm cơ, các khớp của từng bộ phận dưới sự chỉ đạo của hệ thần kinh trung ương. Muốn phát triển sức mạnh tốc độ thì ngoài việc phát triển sức mạnh tốc độ bằng lực đối kháng, còn phải chú ý tăng tốc độ co cơ, tức là những động tác nhanh mạnh. Do vậy phải kết hợp hài hòa giữa hình thức tập động và hình thức tập tĩnh, giữa sức mạnh tối đa và sức mạnh tĩnh lực. Vì sức mạnh tốc độ có ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển sau này. 3.3. Cơ sở lý luận tố chất sức bền. Sức bền là khả năng làm việc lâu dài của cơ thể trong một khoảng thời gian đối với cường độ cao mà sự mệt mỏi xuất hiện muộn. Khái niệm sức bền như một tố chất thể lực. Vì vậy có tính tương đối rất cao nó có thể hiện trong hoạt động nhất định. Hay nói cách khác sức bền là khái niệm chuyên biệt thể hiện khả năng thực hiện lâu dài một hoạt động nhất định. Trong sinh lý TDTT sức bền thường đặc trưng cho khả năng thực hiện các hoạt động thể lực kéo dài liên tục từ 2-3 phút trở lên, với sự tham gia của khối lượng cơ bắp lớn nhờ hấp thụ oxi để cung cấp năng lượng cho cơ chủ yếu bằng con đường ưa khí. Như vậy sức bền trong thể thao là khả năng thực hiện lâu dài hoạt động cơ bắp toàn thân hoặc chủ yếu mang tính ưa khí. Đó là tất cả các hoạt động ưa khí. Tố chất sức bền phụ thuộc vào các yếu tố sau: Khả năng hấp thụ oxi của cơ thể và khả năng duy trì mức hấp thụ oxi cao. Mức hấp thụ oxi tối đa của một người quyết định khả năng ưa khí của họ. Hấp thụ oxi càng cao thì công suất hoạt động ưa khí tối đa của cơ, khả năng hấp thụ oxi tối đa được giải quyết bởi khả năng của hai hệ thống chức năng chính là hệ vận chuyển oxi và hệ cơ. 9
3.4. Cơ sở lý luận của tố chất khéo léo: Khéo léo là khả năng thực hiện đúng những động tác phối hợp phức tạp và khả năng hình thành những động tác mới phù hợp với yêu cầu về vận động. Về bản chất khéo léo là khả năng hình thành những đường dây liên hệ tạm thời đảm bảo cho việc thực hiện động tác phức tạp, nó có liên quan đến hình thành kỹ năng vận động. Tố chất khéo léo được thực hiện dưới 3 hình thức sau: - Trong sự chuẩn xác về động tác không gian. - Trong sự chuẩn xác của động tác về thời gian thực hiện động tác bị hạn chế. - Khả năng giải quyết nhanh chóng và đúng tình huống xuất hiện bất ngờ trong hoạt động. Tập khéo léo lâu dài làm tăng độ linh hoạt của quá trình thần kinh, làm cho hưng phấn và thả lỏng nhanh hơn. Nâng cao hiệu quả hoàn thiện thể lực và kỹ thuật là rất cần thiết, nhằm nâng cao khả năng phối hợp vận động giữa các giai đoạn thực hiện động tác tiết kiệm sức hơn. 10
CHƯƠNG II: CƠ SỞ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI 1. Thuận lợi: - Trong những năm qua dưới sự lãnh đạo của Đảng trong công cuộc đổi mới, thì các mặt kinh tế, văn hóa xã hội ở thị xã Hoàng Mai đã có những bước phát triển rõ rệt, cùng với sự phát triển đó thì thể thao nhà trường cũng được nâng lên. - Được sự quan tâm giúp đỡ và tạo điều kiện của Ban giám hiệu nhà trường và các đoàn thể trong Nhà trường đã xây dựng hai sân bóng chuyền để giúp cho học sinh có điều kiện tổ chức tập luyện và tổ chức thi đấu giao lưu môn bóng chuyền. Vì vậy các hoạt động thể dục thể thao trở thành phương tiện chính để tăng cường sức khỏe, thúc đẩy các mặt đức – trí – thể - mỹ phát triển , hoàn thành tốt các mục đích và mục tiêu đào tạo đưa nhà trường trở thành trường chuẩn quốc gia và là trường tốp đầu của tỉnh. - Phần lớn học sinh đều yêu thích và nhiệt tình, hăng say tập luyện. - Ở trong nhà trường có nhiều giáo viên yêu thích và chơi tốt môn bóng chuyền qua đó lôi cuốn nhiều học sinh chơi và tập luyện thể thao. 2. Khó khăn: - Các phương tiện phục vụ cho giảng dạy và học tập như tranh ảnh, hệ thống sân bãi chật chội không đảm bảo, dụng cụ thiếu thốn. - Sân tập còn thiếu và chưa đạt chuẩn, nhiều giờ học gặp thời tiết không thuận lợi như rất nắng nóng hoặc mưa nhiều dẫn đến không học được và không gây được hứng thú cho học sinh khi tập luyện. - Các tiết học trong nội dung thể thao tự chọn thường bị gián đoạn bởi điều kiện thời tiết. - Thời gian của một tiết học hạn chế nên giáo viên chỉ hướng dẫn cho học sinh tập luyện kĩ thuật và từ đó học sinh tự tập là chính, không có điều kiện để giáo viên sửa sai nhiều cho các em, thời gian các em thi đấu tập ít và vui chơi hạn chế. Đa số học sinh chưa làm quen với môn bóng chuyền. - Trường trung học phổ thông Hoàng Mai đóng trên địa bàn với đa số học sinh là con em chủ yếu sống bằng nông nghiệp, và ngư nghiệp, cơ sở vật chất, sân bãi phục vụ cho các em chơi thể thao buổi chiều còn ít, sự đam mê chơi môn bóng chuyền của các chưa cao. Cơ sở giảng dạy và học tập trong trường đang còn thiếu thốn , hoặc chưa đầy đủ, đặc biệt nhà trường lại chưa có nhà thi đấu. Thời tiết khắc nghiệt, có những thời điểm mưa gió quá nhiều làm cho sân bãi ngập trong nước, cũng có những thời điểm quá nắng nóng do đó ảnh hưởng lớn đến quá trình giảng dạy và học tập môn thể dục. Từ thực trạng đó việc dạy và học môn thể dục trở nên rời rạc không liên tục làm hạn chế sự hình thành kỹ năng vận động của học sinh. 11
- Nội dung thể thao tự chọn bóng chuyền các em học sinh cấp dưới chỉ mới được tiếp xúc ít, chưa nắm được các kỹ thuật cơ bản. Nên khi lên lớp trên các em đang còn bỡ ngỡ và khi học lại gặp điều kiện thời tiết không thuận lợi tập luyện không được thường xuyên, điều kiện cơ sở vật chất trang thiết bị dạy và học không đảm bảo sẽ tạo cho các em uể oải, mất hứng thú trong học tập, không chú trọng và hình thành được kỹ năng, kỹ xảo vận động dẫn đến kỹ thuật và số lần thực hiện động tác cũng như thành tích thấp không ổn định. Từ những tồn tại và khó khăn đó nên công tác giáo dục thể chất nói chung và công tác dạy và học chính khoá môn thể dục nói riêng hiệu quả không cao, chưa đáp ứng được mục tiêu giáo dục đề ra là phát triển con người toàn diện. Để khắc phục tình trạng trên, trong quá trình giảng dạy nhiều năm tôi đã trăn trở, suy nghĩ nhằm tìm ra những phương pháp giảng dạy thích hợp để nâng cao hiệu quả của nhiệm vụ dạy và học môn thể thao tự chọn bóng chuyền. 12
CHƯƠNG III: GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ KỸ THUẬT I. KỸ THUẬT, NHỮNG SAI LẦM THƯỜNG MẮC VÀ KHẢO SÁT BAN ĐẦU 1. Kỹ thuật chuyền bóng thấp tay bằng hai tay - Tư thế chuẩn bị: Quan sát hướng bóng, tốc độ bay của bóng rồi nhanh chóng di chuyển đến vị trí thích hợp để chuẩn bị thực hiên động tác đệm bóng. Tư thế khi đệm bóng trung bình cẳng chân và đùi tạo 1 góc 90 độ, hai chân mở rộng bằng vai, đứng chân trước chân sau hoặc 2 chân ngang nhau trong tư thế vững chắc nhất, thân người hơi gập nhô về phía trước, mắt tập trung quan sát. - Động tác tiếp xúc bóng: Khi bóng đến, dùng tay đón bóng ở tầm ngang ngực hoặc ngang bụng. Khi đỡ bóng bàn tay không thuận nắm chặt (trừ ngón cái) đặt vào trong lòng bàn tay bàn tay thuận các ngón tay bàn tay thuận bao bọc phía ngoài bàn tay không thuận, 2 ngón cái song song, sát và ngang bằng nhau, cẳng tay gập về phía trước để tạo độ căng ở cánh tay. Hai tay thẳng đặt song song và ngang bằng nhau sao cho 2 cẳng tay tạo thành 1 mặt phẳng, bóng tiếp xúc 1/3 cẳng tay phía gần cơ tay để đánh bóng. Bóng tiếp xúc với tay khi tay hợp với mặt đất một góc khoảng 30 độ. Khi thực hiện tiếp xúc bóng, duỗi các khớp cổ chân, khớp gối để tạo lực đưa cơ thể lên cao về phía trước đồng thời duỗi các khớp hai tay đưa từ dưới ra phía trước rồi đưa lên cao tạo lực đánh bóng đi theo hướng đã định. Lực đánh bóng tùy thuộc vào vào tốc độ bóng đến và vị trí cự ly cần đưa bóng tới. Khi bóng rời tay, hai chân tiếp tục vươn lên cao ra trước, tay vươn theo hướng bóng đi và dừng lại ở tầm vai. - Kết thúc động tác: Sau khi bóng rời tay thì hai tay cũng rời nhau và nhanh chóng về tư thế chuẩn bị. Tiếp xúc quan sát đường bóng, phán đoán vị trí và chuẩn bị tư thế đón bóng rồi chuyền bóng tiếp theo. 2. Những sai lầm thường mắc phải khi chuyền bóng thấp tay 2.1. Phán đoán sai vị trí của bóng Việc phán đoán sai vị trí của bóng có thể khiến cầu thủ mất đi sự chủ động trong tình huống đó, làm cho việc đệm bóng trở nên khó khăn hơn. Để khắc phục tình trạng này, các bạn cần tập luyện, quan sát đường bóng và di chuyển linh hoạt hơn để luôn tạo được sự chủ động trong mọi tình huống. 13
2.2 Tư thế tay, chân chưa đúng khi chuyền bóng Tư thế tay chưa đúng có thể ảnh hưởng trực tiếp đến độ nảy của quả bóng, có thể khiến quả bóng đi chệch hướng so với dự kiến, điều này sẽ làm cho đồng đội khó khăn hơn trong việc nhận bóng và đánh bóng tấn công. Tư thế chân sai cũng khiến việc di chuyển, tạo lực chuyền bóng bị thay đổi, giảm khả năng di chuyển linh hoạt cần có. Như các bạn đã biết, những cú đánh bóng tấn công thường rất nhanh và mạnh, chỉ thoáng mất tập trung 1 giây thôi thì gần như chắc chắn đội bạn “có điểm”. 2.3 Ước tính tốc độ bóng Các cầu thủ chuyên nghiệp đều ước tính tốc độ di chuyển của đường bóng. Nếu bóng di chuyển rất nhanh thì cầu thủ phải tiếp cận nó nhanh hơn, khi đường bóng đang chuyển động chậm, cầu thủ có thể đợi một vài giây sau đó bắt đầu di chuyển. 3. Kết quả khảo sát ban đầu Để tiến hành vận dụng biện pháp sử dụng các bài tập bổ trợ nhằm nâng cao kỹ thuật chuyền bóng thấp tay nói trên, tôi tiến hành chọn lớp 10A2 làm lớp thực nghiệm biện pháp bổ trợ và lớp 10A4 giảng dạy theo giáo án thông thường. Khảo sát kỹ thuật chuyền bóng thấp tay, thông qua kiểm tra các em học sinh, khi chưa áp dụng bài tập bổ trợ nhằm nâng cao kỹ thuật chuyền bóng thấp tay cho hai lớp 10A2,10A4. Kết quả đạt được trước khi sử dụng các bài tập như sau: Bảng kết quả thực hiện trước khi sử dụng bài tập bổ trợ: Lớp Đối chứng Thực nghiệm Đánh giá 10A4 (47 HS) 10A2(47 HS) Đạt (Đ) 16 34,1% 14 29,8% Chưa đạt(CĐ) 31 65,9% 33 70,2% - Nhận xét: Qua kết quả khảo sát ban đầu nhìn chung các em học sinh ở các lớp trên đạt kết quả rất thấp. Về kỹ thuật chỉ được một số em thực hiện tương đối tốt dẫn đến kết quả của những em đó có nổi trội hơn các em khác. Còn hầu hết các em khác do kỹ thuật chưa có nên kết quả không cao chủ yếu thực hiện theo quán tính khi thấy bóng tới là dùng sức tay để chuyền bóng qua lại. Chính vì vậy để học sinh thực hiện đúng kỹ thuật chuyền bóng thấp tay, chúng tôi đã sử dụng bài tập bổ trợ tập nhằm nâng cao kỹ thuật chuyền bóng thấp tay cho học sinh trung học phổ thông, ngay từ tiết học kỹ thuật chuyền bóng thấp tay đầu tiên cho đến tiết kiểm tra đánh giá kỹ thuật. 14
II: THỰC HIỆN ÁP DỤNG CÁC BÀI TẬP 1.Hệ thống bài tập: Bài tập 1: Tập tư thế tay. - Tư thế chuẩn bị: + Đứng tư thế hai chân rộng bằng vai hai tay đưa về tư thế chuyền bóng. + Hai tay chuyền bóng đúng khoảng cách, mắt luôn nhìn theo hình tay. - Động tác: ( Tập luyện không có bóng) + Thực hiện hai tay duỗi thẳng, hai bàn tay khép và nắm lại, bàn tay nọ bọc bàn tay kia sao cho hai ngón tay cái song song kề sát với nhau. Đồng thời chân đạp xuống mặt sân duỗi thẳng duỗi khớp gối, nâng trọng tâm cơ thể. Hai tay chuyển động từ dưới lên và dùng phần giữa cẳng tay đệm dưới bóng kết hợp với nâng tay ở mức độ cần thiết. 15
Bài tập 2: Chuyền bóng cố định. - Tư thế chuẩn bị: + Đứng tư thế hai chân rộng bằng vai hai tay đưa về tư thế chuyền bóng. + Hai tay chuyền bóng đúng khoảng cách ,mắt luôn nhìn theo bóng. + Một học sinh cầm bóng cố định trên chếch thân người 45 độ, hai tay cầm bóng theo hình phểu, người tập đứng về phía bên phải học sinh cầm bóng thực hiện tư thế chuẩn bị chuyền bóng thấp tay. - Động tác: + Thực hiện hai tay duỗi thẳng, hai bàn tay khép và nắm lại, bàn tay nọ bọc bàn tay kia sao cho hai ngón tay cái song song kề sát với nhau. Đồng thời chân đạp xuống mặt sân duỗi thẳng duỗi khớp gối, nâng trọng tâm cơ thể. Hai tay chuyển động từ dưới lên và dùng phần giữa cẳng tay đệm dưới bóng kết hợp với nâng tay ở mức độ cần thiết. + Khi tiếp xúc bóng cổ tay gập xuống dưới kết hợp hóp bụng, giữ chắc bả vai với khớp khuỷu. 16
17