Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Một số bài tập bổ trợ nhằm nâng cao thành tích môn Chạy ngắn cho học sinh lớp 10 trường THPT Nguyễn Đức Mậu

Chia sẻ: Ngaynangmoi | Ngày: | Loại File: DOCX | Số trang:40

Thêm vào BST

Báo xấu

18
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu đề tài là giúp học sinh phát triển tốt các tố chất nhanh, mạnh, tạo sự ham thích của học sinh đối với môn học, giúp các em tích cực, tự giác luyện tập nâng cao thành tích tốt trong kiểm tra và thi đấu.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Một số bài tập bổ trợ nhằm nâng cao thành tích môn Chạy ngắn cho học sinh lớp 10 trường THPT Nguyễn Đức Mậu

PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ Giáo dục thể chất (GDTC) là một trong mục tiêu giáo dục toàn diện của Đảng và Nhà nước ta, nằm trong hệ thống giáo dục quốc dân. Giáo dục thể chất được hiểu là: “Quá trình sư phạm nhằm giáo dục và đào tạo thế hệ trẻ, hoàn thiện về thể chất và nhân cách, nâng cao khả năng làm việc và kéo dài tuổi thọ của con người”. Giáo dục thể chất cũng như các loại hình giáo dục khác, là quá trình sư phạm với đầy đủ đặc điểm của nó, có vai trò chủ đạo của nhà sư phạm, tổ chức hoạt động của nhà sư phạm phù hợp với học sinh với nguyên tắc sư phạm. Giáo dục thể chất chia thành hai mặt tương đối độc lập: Dạy học động tác (giáo dưỡng thể chất) và giáo dục tố chất thể lực. Trong hệ thống giáo dục nội dung đặc trưng của giáo dục thể chất được gắn liền với giáo dục, trí dục, đức dục, mỹ dục và giáo dục lao động. Là một lĩnh vực thể dục thể thao (TDTT) xã hội với nhiệm vụ là: “Phát triển toàn diện các tố chất thể lực và trên cơ sở đó phát triển các năng lực thể chất, bảo đảm hoàn thiện thể hình, củng cố sức khoẻ, hình thành theo hệ thống và tiến hành hoàn thiện đến mức cần thiết các kỹ năng, kỹ xảo quan trọng cho cuộc sống”. Bản thân giờ học GDTC có ý nghĩa quan trọng nhiều mặt đối với việc quản lý và giáo dục thế hệ trẻ trong xã hội. Việc học tập các bài tập thể chất, các kỹ thuật động tác là điều kiện cần thiết để con người phát triển cơ thể một cách hài hoà, bảo vệ và củng cố sức khoẻ, hình thành năng lực chung và chuyên môn. Nội dung chủ yếu của môn GDTC là rèn luyện kỹ năng vận động và phát triển tố chất thể lực cho HS bằng những bài tập đa dạng như rèn kỹ năng vận động cơ bản, đội hình đội ngũ, các bài tập thể dục, các trò chơi vận động, các môn thể thao và phương pháp phòng tránh chấn thương trong hoạt động. Trong chương trình giáo dục phổ thông, nội dung giáo dục thể chất được phân chia theo hai giai đoạn: Giai đoạn giáo dục cơ bản và giai đoạn giáo dục định hướng nghề nghiệp. Trong chương trình giáo dục phổ thông mới, bộ môn GDTC là một trong 5 môn học bắt buộc, giúp học sinh (HS) biết cách chăm sóc sức khoẻ, vệ sinh thân thể; hình thành thói quen tập luyện thể thao nâng cao sức khoẻ; thông qua các trò chơi vận động và tập luyện thể dục, thể thao hình thành các kỹ năng vận động cơ bản, phát triển các tố chất thể lực, thể hình, nâng cao khả năng vận động giúp các em có đủ sức khỏe để học tốt các môn văn hóa, nâng cao thành tích các môn thể thao góp phần giáo dục đạo đức, nhân cách cho học sinh, làm cơ sở để phát triển toàn diện. 1
Theo đó, ở giai đoạn giáo dục định hướng nghề nghiệp, GDTC được thực hiện thông qua hình thức câu lạc bộ thể thao; được chọn nội dung hoạt động thể thao phù hợp với nguyện vọng và sở trường của mình và khả năng đáp ứng của nhà trường. Các em được tiếp tục phát triển kỹ năng chăm sóc sức khoẻ và vệ sinh thân thể, có ý thức tự giác, tự tin, trung thực, dũng cảm, có tinh thần hợp tác thân thiện, thể hiện khát khao vươn lên; từ đó có những định hướng cho tương lai phù hợp với năng lực, sở trường, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc và hội nhập quốc tế. Trong hoạt động GDTC, Điền kinh là một trong những phương tiện hoạt động vui chơi, giải trí, thi đấu; là các bài tập có hiệu quả nhằm nâng cao sức khoẻ và là môn cơ sở phát triển cho nhiều môn thể thao khác… Điền kinh được thế giới tôn vinh là “Nữ hoàng” của các môn thể thao… Điền kinh là một hoạt động dễ phổ cập đến tất cả mọi người. Vì thế cho tới nay thi đấu điền kinh chỉ theo giới tính và lứa tuổi mà không phân biệt về chiều cao hay trọng lượng cơ thể. Đây là hoạt động tự nhiên cơ bản của con người, bắt nguồn từ lao động sản xuất và từng bước được xây dựng, hoàn thiện các kỹ năng vận động cơ bản để phát triển thành các môn Điền kinh thi đấu trong nước và quốc tế, nhằm phục vụ sức khoẻ, lao động sản xuất, giao lưu văn hoá giữa các quốc gia. Chạy cự ly ngắn là nội dung đơn giản, phương tiện và dụng cụ để tiến hành (bàn đạp, đồng hồ). Chạy ngắn ở cự ly 100m, đòi hỏi phải chạy với tốc độ cực đại nên người tập phải xuất phát nhanh, chạy tăng tốc thật nhanh trong chạy lao sau xuất phát để có tốc độ cực đại và cố gắng duy trì tới đích. Là quá trình phối hợp nhuần nhuyễn của 4 giai đoạn: xuất phát chạy lao sau xuất phát chạy giữa quãng và về đích. Ngoài ra chạy ngắn là nội dung được rất nhiều học sinh yêu thích. Bởi là môn thể hiện đầy đủ các yếu tố nhanh nhẹn, khỏe mạnh, khéo léo, cơ thể không nợ oxi trong quá trình vận động và tâm lý muốn khẳng định mình so với tập thể của học sinh; là nội dung dễ tổ chức thi đua giữa các nhóm với nhau vì thời gian thực hiện chu kì bài tập ngắn. Cùng với những năm công tác và niềm đam mê trong giảng dạy, cùng quá trình huấn luyện đội tuyển tại các kỳ hội khoẻ, tôi cũng đã có những thành tích huấn luyện học sinh đạt giải cấp tỉnh, bản thân đã có những kinh nghiệm nhất định, ấp ủ từ mấy năm trước. Năm nay, đứng trước phong trào viết sáng kiến kinh nghiệm của ngành giáo dục (GD), tôi mạnh dạn viết lên những kinh nghiệm nhỏ bé của mình, hy vọng có những đóng góp bổ ích cho đồng nghiệp nói riêng, cho ngành GD nói chung, với đề tài “Một số bài tập bổ trợ nhằm nâng cao thành tích môn Chạy ngắn cho học sinh lớp 10 trường THPT Nguyễn Đức Mậu”. Là hệ thống các bài tập, phương pháp đã được thể nghiệm giúp học sinh phát triển tốt các tố chất nhanh, mạnh, tạo sự ham thích của học sinh đối với môn học, giúp các em tích cực, tự giác luyện tập nâng cao thành tích tốt trong kiểm tra và thi đấu. 2
Đề tài này hoàn toàn do bản thân tôi tự mày mò, là những giải pháp, cách thức thực hiện được sự sắp xếp một cách khoa học, dễ hiểu, dễ thực hiện; đề tài hoàn toàn mới, không có sự copy, sao chép ở đâu cả. PHẦN II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU 1. Cơ sở khoa học 1.1. Cơ sở lí luận 1.1.1. Ý nghĩa và vị trí điền kinh trong giáo dục Việt Nam Điền kinh là một trong những môn hoạt động vận động cơ bản của học sinh; điền kinh giữ vị trí chủ yếu trong chương trình giáo dục thể chất ở trường học, trong chương trình huấn luyện thể lực cho lực lương vũ trang nhân dân và trong chương trình thể thao sức khỏe cho mọi người. Là một trong những môn thi chính trong các kỳ đại hội thể dục thể thao, hội khỏe phù đổng các cấp. Các bài tập điền kinh có tác dụng tốt trong việc tăng cường và củng cố sức khỏe cho con người. Một người tập đi bộ hoặc tập chạy thường xuyên, tim co bóp khỏe hơn, thành mạch máu co giãn tốt hơn, hô hấp sâu hơn người không tập luyện một cách rõ rệt. Các bài tập điền kinh chẳng những có tác dụng tốt đối với sức khỏe mà còn là cơ sở để phát triển toàn diện các tố chất thể lực, tạo điều kiện thuận lợi để nâng cao thành tích các môn thể thao khác. Động tác chạy là hoạt động tự nhiên có chu kỳ, là kỹ thuật không thể thiếu của vận động viên khi luyện tập các môn thể thao, là môn học có sức hấp dẫn mạnh mẽ để phát triển sức mạnh, sức nhanh. Khi thực hiện động tác chạy thì tất cả các nhóm cơ đều tham gia, tạo điều kiện phát triển các tố chất nhanh, mạnh, bền, khả năng phối hợp, là biện pháp tốt nhất để nâng cao sức khỏe, giúp cho học sinh tu dưỡng phẩm chất đạo đức, kỹ năng, kỹ xảo vận động nâng cao tác dụng và hiệu quả môn học. Điền kinh được mệnh danh là nữ hoàng của sắc đẹp, chạy ngắn là một trong nội dung cơ bản của điền kinh. 1.1.2. Đặc điểm, ý nghĩa và tác dụng của chạy cự ly ngắn Chạy là phương pháp di chuyển tự nhiên của con người, là hoạt động có chu kỳ, là dạng phổ biến nhất trong các bài tập thể lực của các môn thể thao. Chạy tốc độ được áp dụng từ thời kỳ Hy Lạp cổ đại dùng để huấn luyện binh sĩ năm 776 trước công nguyên. Chạy ngắn giúp cho con người phát triển sự khéo léo, khả năng phối hợp vận động, mà đặc biệt là sức mạnh tốc độ, đây là một nội dung để phát triển thể lực rất cần thiết cho các môn thể thao khác. Tập luyện chạy ngắn giúp cho cơ thể thích nghi với các hoạt động đòi hỏi sự nhanh nhẹn, khéo léo. Đặc biệt giúp cơ thể con người thêm săn chắc phát triển cân đối toàn diện. Đặc điểm của chạy ngắn là chạy với tốc độ cao và cường độ lớn nhất trong khoảng thời gian ngắn nhất. Thành tích cao trong chạy ngắn phụ thuộc rất 3
nhiều vào các yếu tố thể lực như sức nhanh hay tần số bước chạy, sức mạnh tốc độ, sức bền tốc độ cho nên phải có những bài tập thích hợp, phối hợp tốt về sức mạnh, sức nhanh, những bài tập phù hợp giới tính, độ tuổi giúp học sinh phát triển toàn diện các tố chất, rèn luyện đạo đức tác phong, ý thức tự giác, kỷ luật để thực hiện tốt nội dung học, nâng cao sức khỏe và thành tích thể thao. Đồng thời có thể thông qua nội dung chạy ngắn để rèn luyện ý chí vươn lên, sự nỗ lực của bản thân người học. 1.1.3. Đặc điểm sinh lý lứa tuổi học sinh lớp 10 với học tập nội dung điền kinh. Lứa tuổi học sinh THPT là lứa tuổi đầu thanh niên, là thời đạt sự trưởng thành về mặt thể lực, nhưng sự phát triển cơ thể còn kém so với sự phát triển cơ thể của người lớn. Có nghĩa ở lứa tuổi này cơ thể các em đang phát triển mạnh, khả năng hoạt động của các cơ quan và các bộ phận cơ thể được nâng cao cụ thể là: * Hệ vận động: Hệ xương: Ở lứa tuổi này, cơ thể các em phát triển một cách đột ngột về chiều dài, chiều dày, hàm lượng các chất hữu cơ trong xương giảm do hàm lượng magiê, photpho, canxi trong xương tăng. Quá trình cốt hóa xương ở các bộ phận chưa hoàn tất. Vì vậy mà trong quá trình giảng dạy cần tránh cho học sinh tập luyện với dụng cụ có trọng lượng quá nặng và các hoạt động gây chấn động quá mạnh. Hệ cơ: Ở lứa tuổi này, hệ cơ của các em phát triển với tốc độ nhanh để đi đến hoàn thiện, nhưng phát triển không đều và chậm hơn so với hệ xương. Cơ to phát triển nhanh hơn cơ nhỏ, cơ chi phát triển nhanh hơn cơ dưới, khối lượng cơ tăng lên rất nhanh, đàn tính của cơ tăng không đều, chủ yếu là nhỏ và dài nên khi cơ hoạt động nhiều dẫn đến mệt mỏi. Vì vậy, khi tập luyện giáo viên giảng dạy cần chú ý phát triển cơ bắp cho các em. * Hệ thần kinh: Ở lứa tuổi này, hệ thần kinh trung ương đã khá hoàn thiện, hoạt động phân tích trên vỏ não về tri giác có định hướng sâu sắc hơn. Khả năng nhận hiểu cấu trúc động tác và tái hiện chính xác hoạt động vận động được nâng cao. * Hệ hô hấp: Ở lứa tuổi này, phổi các em phát triển mạnh nhưng chưa đều, khung ngực còn nhỏ, hẹp nên các em thở nhanh và lâu không có sự ổn định của dung tích sống, không khí, đó chính là nguyên nhân làm cho tần số hô hấp của các em tăng cao khi hoạt động và gây nên hiện tượng thiếu oxi, dẫn đến mệt mỏi. *Hệ tuần hoàn: Ở lứa tuổi này, hệ tuần hoàn đang trên đà phát triển để kịp thời phát triển toàn thân, tim lớn hơn, khả năng co bóp của cơ tim phát triển mạnh. Do đó nâng 4
cao khá rõ lưu lượng máu/ phút. Mạch lúc bình thường chậm hơn (tiết kiệm hơn), nhưng khi vận động tăng thì tần số nhanh hơn, phản ứng của tim đối với các lượng vận động thể lực đã khá chính xác, tim trở nên hoạt động dẻo dai hơn. Từ những đặc điểm tâm sinh lí trên mà ta lựa chọn một số bài tập căn bản khối lượng, cường độ, vận động sao cho phù hợp với lứa tuổi học sinh THPT. Đặc biệt, khi áp dụng các bài tập căn cứ vào tình hình tiếp thu kỹ thuật và đặc điểm thể lực phù hợp với tâm sinh lý học sinh để cho quá trình giảng dạy đạt kết quả cao, giúp cho các em học sinh trở thành những con người phát triển toàn diện cả về thể chất lẫn tinh thần. Đồng thời nâng cao kết quả học tập, lôi cuốn các em hăng say tập luyện và thi đấu ở các kì thi hội khỏe phù đổng các cấp. 1.2. Cơ sở thực tiễn Qua khảo sát thực tế các trường THPT trong địa bàn huyện. Tôi nhận thấy môn điền kinh rất được các giáo viên và học sinh quan tâm chú ý nhiều. Vì sự đa dạng của các bài tập và mức độ tác động của lượng vận động, đặc biệt là môn Chạy ngắn giúp cho người tập dễ dàng điều chỉnh và lựa chọn hình thức tập luyện phù hợp với mọi lứa tuổi, giới tính, đặc điểm, cá nhân v.v... Mặt khác, sự đơn giản về sân bãi, dụng cụ tập luyện là điều kiện để có nhiều học sinh lựa chọn môn cự ly chạy ngắn này. Để giảng dạy tốt môn chạy ngắn thì phải phối hợp giảng dạy có hiệu quả các phương pháp giảng dạy kỹ thuật và những bài tập phát triển sức nhanh, sức bền tốc độ giúp các em học sinh nắm vững kỹ thuật nâng cao thành tích trong học tập và thi đấu. Để đạt được thành tích cao trong chạy ngắn phụ thuộc rất nhiều vào các yếu tố thể lực như sức nhanh, sức mạnh tốc độ, sức bền tốc độ. Phương pháp tốt nhất phát triển sức nhanh là các bài tập phản ứng nhanh, nâng cao tần số động tác, phối hợp nhiều bài tập khác nhau thì mới đạt được hiệu quả cao. Bài tập phát triển sức nhanh là những bài tập bổ trợ, giảng dạy để phát triển các tố chất thể lực như sức nhanh, mạnh, khéo léo linh hoạt giúp học sinh nắm vững các kiến thức cơ bản, vận dụng thực hiện tốt bài học. Bài tập phát triển sức nhanh phải liên quan đến kỹ thuật sẽ giúp cho học sinh nắm vững chắc nội dung học, bài tập cần phải được lựa chọn phù hợp để đạt được hiệu quả giờ học đồng thời nâng cao chất lượng môn học. Hướng dẫn rèn luyện tốt sức nhanh giáo viên cần cho học sinh những ví dụ cụ thể, gần gũi trong cuộc sống, gợi mở cho học sinh biết được một số nguyên tắc và phương pháp tập luyện để các em có thể vận dụng một cách đa dạng, hiệu quả, tạo động lực tự học, sẵn sàng và hăng hái tập luyện cho các em; cần phải chỉ dẫn, giúp đỡ cho bản thân các em học sinh tự xây dựng cho mình một kế hoạch tập luyện hợp lý. 5
Đây là một số vận động viên (VĐV) ấn tượng nhất là giải điền kinh vô địch quốc gia 2020 vừa kết thúc tại Hà Nội. VĐV Lê Tú Chinh giành 5 HCV trong đó có 2 ngôi vô địch cá nhân cự ly chạy ngắn 100m (thành tích 11 giây 43), 200m nữ. VĐV Phùng thị Huệ (17 tuổi) đạt thành tích 11 giây 78 ở cự ly 100m nữ, VĐV Ngần Ngọc Nghĩa kỷ lục quốc gia 100m nam đạt thành tích 10 giây 47. Những con số này, giúp học sinh có sự hứng khởi, đam mê trong quá trình học chạy ngắn. Qua cơ sở lý luận và thực tiễn đã trình bày ở phần trên thì việc xây dựng đề tài tìm ra những biện pháp tối ưu, những bài tập phù hợp giúp học sinh phát triển tốt tố chất nhanh để học tốt môn chạy ngắn là vấn đề thật sự cần thiết mang tính cấp bách cần được giải quyết ngay. 1.2.1. Thực trạng thực hiện nội dung chương trình chạy ngắn ở một số trường THPT trên địa bàn tỉnh Nghệ An Khảo sát, điều tra phương pháp giảng dạy, kết quả giảng dạy, các điều kiện giảng dạy từ đồng nghiệp ở các trường THPT trong Huyện Quỳnh Lưu, Hoàng Mai 2, Diễn Châu qua dự giờ đồng nghiệp; trao đổi cùng đồng nghiệp; đồng thời thử nghiệm những kinh nghiệm của bản thân thực tế qua các lớp dạy. Đặc biệt nghiên cứu và thực nghiệm sâu về phương pháp, cách thức dạy học chạy ngắn tại trường THPT Nguyễn Đức Mậu; từ sự sáng tạo, mày mò của bản thân tôi thấy rất có hiệu quả, chất lượng. Tuy nhiên, ở lứa tuổi học sinh trung học nói chung và học sinh trường THPTNguyễn Đức Mậu nói riêng, rất vui tươi, hồn nhiên, hiếu động. Tâm lí có nhiều thay đổi. Vì vậy, trong môn GDTC không nên theo khuynh hướng thể dục đơn thuần, máy móc, gây cho các em mệt mỏi, căng thẳng, nhàm chán dẫn đến phản tác dụng. Mặc khác, có nhiều đối tượng khác nhau trong cùng một khối nói chung và từng lớp nói riêng, có em có sức khỏe tốt, có em có sức khỏe yếu không tiếp thu được nội dung mà giáo viên truyền đạt. Bảng thống kê số liệu điều tra phỏng vấn 100 học sinh lớp 10 tại trường THPT Diễn Châu 2, Diễn Châu 4, THPT Quỳnh Lưu 1, Quỳnh Lưu 2, Quỳnh Lưu 3, Quỳnh Lưu 4, Hoàng mai, Hoàng Mai 2. 6
Học sinh yêu Học sinh ngại học thích Chủ đề SL/Tỷ lệ Chủ đề SL/Tỷ lệ a. Chạy tiếp sức 25/100 (25%) a. Chạy tiếp sức 35/100 (35%) b. Chạy ngắn 30/100 (30%) b. Chạy ngắn 25/100 (25%) c. Nhảy cao 15/100 (15%) c. Nhảy cao 50/100 (50%) d. Chạy bền 10/100 (10%) d. Chạy bền 30/100 (30%) e. Đá cầu 27/100 (27%) e. Đá cầu 25/100 (25%) g. Cầu lông 35/100 (35%) g. Cầu lông 27/100 (27%) h. Nhảy xa 20/100 (20%) h. Nhảy xa 43/100 (43%) Bảng số liệu điều tra qua Giáo viên GDTC một số trường THPT Trường Số GV Số bộ Số dây Đường CLB TT Cờ đuôi GDTC bàn đạp đích chạy neo ngắn THPT Cầu Quỳnh 7 4 2 3 x 60m 10 lông Lưu 1 7
THPT Quỳnh 8 8 4 3 x 100m Bóng đá 15 Lưu 2 THPT Quỳnh 7 8 4 3 x 80m 14 Lưu 3 THPT Bóng Quỳnh 7 6 5 3 x 80m 25 chuyền Lưu 4 THPT Nguyễn Bóng 7 10 10 3 x 100m 20 Đức bàn Mậu THPT Diễn 7 8 6 3 x 80m 15 Châu 2 THPT Diễn 7 6 3 3 x 80m 10 Châu 4 Hoàng Mai 8 9 5 3 x 80m 10 Hoàng Mai 2 3 5 2 3 x 80m 6 8
1.2.2. Kết quả khảo sát từ 300 học sinh lớp 10 ở 3 khóa gần đây tại Trường THPT Nguyễn Đức Mậu mức độ yêu thích và ngại học các chủ đề của học sinh. Học sinh yêu Học sinh ngại học thích Chủ đề SL/Tỷ lệ Chủ đề SL/Tỷ lệ 9
a. Chạy tiếp sức 25/100 (25%) a. Chạy tiếp sức 46/100 (46%) b. Chạy ngắn 30/100 (30%) b. Chạy ngắn 55/100 (55%) c. Nhảy cao 18/100 (18%) c. Nhảy cao 53/100 (53%) d. Chạy bền 17/100 (17%) d. Chạy bền 52/100(52%) e. Đá cầu 32/100 (32%) e. Đá cầu 25/100 (25%) g. Cầu lông 28/100 (28%) g. Cầu lông 30/100 (30%) h. Nhảy xa 20/100 (20%) h. Nhảy xa 45/100 (45%) Qua số liệu khảo sát trên cho thấy, số lượng học sinh trước khi áp dụng giải pháp ở đề tài này thì lượng yêu thích bộ môn này rất ít, kéo theo chất lượng ở các giờ học cũng thấp và việc hình thành đội tuyển tham gia các kì hội khỏe rất khó khăn. Nhờ áp dụng các giải pháp mới này thấy chất lượng môn chạy ngắn tốt hơn hẳn. Cho nên đối với người trực tiếp giảng dạy việc xây dựng đề tài tìm ra những giải pháp tối ưu, những phương pháp cải tiến thích hợp, khắc phục những sai sót, tạo sự hưng phấn tốt cho học sinh khi học nội dung chạy ngắn. Mặc dù kết quả thi đấu chưa cao nhưng tôi thấy những tháng áp dụng đề tài này đã cho thấy kết quả của việc áp dụng các giải pháp này là rất tốt. 1.2.3. Bảng số liệu điều tra về thực trạng dạy học chạy ngắn của giáo viên và học sinh lớp l0 ở một số trường THPT trên địa bàn tỉnh Nghệ An STT Tên trường Cự ly Phương pháp cơ bản Sử dụng bàn đạp, dây đích 1 THPT Quỳnh 60m Bài tập bổ trợ, Tập luyện Có Lưu 1 đồng loạt, phân chia, trò chơi. 10
2 THPT Quỳnh 100m Tập các bài bổ trợ, đồng Có Lưu 2 loạt, phân chia, trò chơi. 3 100 Xây dựng khái niệm, THPT Nguyễn 120m, 200, nhiều bài tập bổ trợ, Có 400 nhiều bài tập khởi động Đức Mậu phù hợp với học sinh, các phương pháp phân chia, đồng loạt, trò chơi, tư vấn, giao bài tập, kiểm tra kỹ thuật và thành tích. 4 THPT Quỳnh 80m Tập các bài tập bổ trợ, Có Lưu 3 phân chia nhóm tập luyện. 5 THPT Quỳnh 80m, 200, Nâng cao gối, chạy bước Có Lưu 4 400 nhỏ, phân chia, đồng loạt, trò chơi. 11
6 THPT Cù Chính 70m Các bài tập bổ trợ, đồng Có Lan loạt, phân chia, các bài tập phát triển tốc độ. 7 THPT Diễn 80m Nâng cao đùi, chạy đạp Có Châu 2 sau, chạy bước nhỏ, tập đồng loạt, phân chia, các bài tập phát triển tốc độ. 8 THPT Diễn 80m, 200m Các bài tập bổ trợ, bật cóc Có Châu 4 đẻ phát triển sức mạnh của chân, tập đồng loạt, phân chia, các bài tập phát triển tốc độ. 1.2.4. Bảng khảo sát thành tích chạy ngắn qua 3 kì hội khỏe phù động gần đây của các trường THPT trong huyện và các trường lân cận. Giải STT Tên trường Kỳ hội khỏe Nhất Nhì Ba 1 THPT Quỳnh Lưu 1 Lần thứ XVI, 0 0 0 XVII, XVIII trong 2 THPT Quỳnh Lưu 2 0 0 1 tỉnh Nghệ An 3 THPT Nguyễn Đức Mậu 0 1 1 4 THPT Quỳnh Lưu 3 0 0 0 12
5 THPT Cù Chính Lan 0 0 0 6 THPT Diễn Châu 2 0 0 1 7 THPT Diễn Châu 4 0 0 0 Qua số liệu thống kê trên chứng tỏ rằng giáo viên là người rất quan trọng khi đưa ra các bài tập, các phương pháp tổ chức cho học sinh tập luyện. Vì trên một địa bàn, cùng điều kiện, thậm chí cơ sở vật chất trường tôi còn khó khăn hơn các trường khác trong huyện. Nhưng cùng với sự nổ lực, tập luyện hăng say, tự giác,tích cực của giáo viên và học sinh đã có kết quả khá cao. 2. Bản chất của sáng kiến : 2.1. Tình trạng giải pháp đã biết Chạy ngắn là môn học mà người chạy phải thực hiện xuất phát nhanh, tăng tốc khi chạy lao về trước để đạt được tốc độ cực đại, duy trì tốc độ về đích, tuy nhiên trong quá trình luyện tập đa số học sinh còn gặp hạn chế về thể lực, sức nhanh, sức mạnh, kỹ thuật sai khó sửa, làm cho người tập chưa phát huy tốt kỹ thuật, thể lực, tố chất nhanh để hoàn thành tốt bài học. Xuất phát từ những vấn đề trên tôi quyết định tìm ra những phương pháp riêng giúp khắc phục những vấn đề nêu trên. Một trong những nội dung tôi tìm hiểu đó là: “Một số bài tập bổ trợ nhằm nâng cao thành tích môn Chạy ngắn cho học sinh lớp 10 trường THPT Nguyễn Đức Mậu”. Thực tế trong phân phối chương trình chạy cự ly ngắn mà các em đang học. Các em thực hiện được 4 giai đoạn trong kỹ thuật chạy cự ly ngắn. Còn về mặt thể lực, phát triển sức mạnh và sức nhanh của chân còn hạn chế. Để nâng cao thành tích và đạt được hiệu quả cao trong mỗi giờ dạy của mình. Tôi đưa một số bài tập bổ trợthêm cho các em đó là: giậm chân nhanh tại chỗ nhằm phát triển tần số động tác của hai chân; bật cóc nhằm phát triển sức mạnh tốc độ của cơ chân; ngồi xuống đứng lên nhằm phát triển sức mạnh của hai chân; chạy tiếp sức nhằm phát triển sức nhanh và thi đua với nhau tạo sự hứng thú trong tập luyện. 2.2. Những vấn đề mới được hình thành Đề tài đã tạo được mục tiêu, động lực rõ ràng cho học sinh phấn đấu hết khả năng của mình; khắc phục được tình trạng học sinh e ngại và lo sợ khi học nội dung chạy ngắn; tạo được ý thức hoàn toàn tự giác hay còn gọi là tự giác tích cực, hứng khởi đến mỗi học sinh. Cụ thể là có nhiều phương pháp giảng dạy, bài tập bổ trợ kỹ thuật, bài tập thể lực, giúp học sinh tăng cường sức nhanh sức mạnh sức bền để học sinh đạt được thành tích tốt nhất. Qua đó 13
hướng dẫn, giáo dục các em biết sử dụng các kỹ năng vận động trong khi chơi và thi đấu đạt hiệu quả giáo dục. Các trò chơi thường được sử dụng nhằm phát triển tố chất nhanh, mạnh: Lò cò tiếp sức, cướp cờ, bám đuổi, chạy tiếp sức, chạy đuổi tiếp sức, ai nhanh hơn. Để nâng cao thành tích chạy cự ly ngắn người tập cần lưu ý: Việc khởi động rất quan trọng trước khi chạy, cần làm đủ các động tác khởi động toàn thân, khi chạy thì chú trọng động tác chân, nhưng cũng không có nghĩa là các bộ phận khác không được dùng đến, thêm nữa là nếu không khởi động đầy đủ sẽ bị co rút ở bộ phận nào đó thì không nhất thiết là chân đau, người chạy cũng vẫn phải đứng lại. Cần khởi động thật kỹ các khớp để cảm thấy cơ thể thích nghi với việc vận động, không nên khởi động quá sức, sẽ làm giảm thành tích khi chạy. Giày chạy ta nên chọn loại giày vải, nhẹ, ôm sát vào chân nhưng không quá chật tới mức làm đau chân. Chạy với giày rộng sẽ khiến kết quả bị giảm đáng kể. Ngoài các kỹ thuật chạy, người chạy cần bồi dưỡng cho cơ thể, không để bị đói hay no trước và trong khi chạy. Cần thiết thư giãn đầu óc và cơ thể trước khi đến đường chạy, vì tinh thần không tốt, cơ bắp chưa sẵn sàng... thì chạy thành tích cũng không tốt. Xuất phát đúng lệnh (đây là điều quan trọng vì nếu xuất phát trước lệnh người chạy sẽ bị phạm quy, xuất phát sau lệnh thành tích bị giảm). Phải sử dụng kỹ thuật xuất phát thấp để xuất phát vì tư thế xuất phát thấp tạo bước đà tốt hơn. Khi chạy cự ly ngắn (100m) chỉ cần nín một hơi không cần thở (hoặc thở nhẹ) và chạy về tới đích; một số buổi sử dụng bài tập cự ly cao hơn, từ 100 110m. Chú ý đừng để giành sức cho đoạn giữa hay đoạn cuối mà nên chạy hết khả năng của mình từ khi xuất phát. Ngoài ra tư thế chạy cũng quyết định nhiều đến thành tích, vì vậy nên để thân người hơi đổ về phía trước, khi đánh tay, hai tay gập ở khuỷu, đánh so lo và phù hợp với nhịp điệu bước chạy của hai chân. Muốn có được phản xạ tốt khi xuất phát, trước ngày thi đấu khoảng 2 đến 3 tuần, giáo viên nên tập xuất phát rồi chạy thật nhanh khoảng 30m để tạo thói quen, sẽ không bị bất ngờ với lệnh xuất phát khi thi đấu thật. Không ít học sinh có quan niệm sai lầm: Khi cách vạch đích khoảng 2m 3m có xu hướng giảm tốc độ rồi nhảy bước thật dài để chạm tới đích. Nhưng tưởng cách đó sẽ giúp cho chặng về đích nhanh hơn, nhưng thực ra cách đó sẽ 14
lấy mất đi 0,1s 0,2s so với việc giữ nguyên tốc độ ban đầu lao nhanh qua vạch đích. Vì thế cần chạy theo một đường thẳng và duy trì hết sức lực của mình cho tới khi vượt qua đích, sau đó giảm tốc độ khoảng 5m 10m rồi mới dừng lại. 3. Nội dung giải pháp: Trong phân phối chương trình THPT về chạy ngắn khối 10, các bài tập bổ trợ tương đối ít nên lượng vận động chưa cao, ảnh hưởng đến thành tích của cá nhân. Nên tôi đưa thêm một số bài tập bổ trợ vào tập luyện. Trong các bài tập này, bổ trợ thêm phần sức mạnh và sức nhanh chân; kết hợp trò chơi phát triển tốc độ và phản ứng nhanh nhẹn của học sinh. Vì vậy tôi mạnh dạn viết giải pháp này. Các bước thực hiện giải pháp mới được thực hiện theo 2 giai đoạn: + Giai đoạn 1: Ban đầu thực hiện chương trình giảng dạy chung cho 2 nhóm với cùng một giáo án theo chương trình chuẩn. Trình tự các nhiệm vụ và biện pháp giảng dạy được tiến hành như sau: Chạy bước nhỏ, chạy nâng cao đùi, chạy đạp sau. Chạy tăng tốc sau đó chạy theo quán tính, từ 30 60m. Giới thiệu cách đóng bàn đạp và tập đóng bàn đạp. Thực hiện theo khẩu lệnh “vào chỗ”, “sẵn sàng” và “chạy”. Xuất phát thấp với bàn đạp, chạy 15 20m. Chạy có giới hạn độ dài bước. Chạy lặp lại các đoạn ngắn 20 30m. Giới thiệu và làm mẫu kỹ thuật về đích. Chạy chậm 6 10m làm mẫu động tác đánh đích. Chạy tăng tốc độ 15 20m làm động tác đánh đích. Chạy 50m làm động tác đánh đích. Hoàn thiện kỹ thuật chạy cự ly ngắn. Chạy 30m xuất phát thấp (lặp lại). Chạy 100m xuất phát thấp với toàn bộ kỹ thuật (từ 80 100% sức mạnh tối đa). + Phương pháp kiểm tra sư phạm: Sau khi hoàn thiện xong chương trình của giáo án đề ra giáo viên tiến hành kiểm tra theo tiêu chuẩn thành tích chạy 100m(s) đối với học sinh 4 lớp 10 15
gồm lớp 10A9, 10A3 là nhóm thực nghiệm và lớp 10A10, 10A4 là nhóm đối chứng. Cách cho điểm theo TC RLTT (mục đích để tạo động lực cho các em phấn đấu) Chưa Điể Đạt Tốt đạt m 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Nam 17,20 17,00 16,80 16,40 16,20 16,00 15,80 15,20 14,50 14,20 Nữ 19,20 19,00 18,80 18,40 18,20 18,00 17,80 17,40 16,50 16,20 +Giai đoạn 2: Phương pháp thực nghiệm sư phạm. Để kiểm nghiệm về phương pháp tập luyện và hệ thống các bài tập nhằm phát triển sức mạnh tốc độ và nâng cao thành tích tôi tiến hành thực nghiệm sư phạm trên 2 nhóm đối tượng được quy ước như sau: *Nhóm đối chứng: Lớp 10A10, 10A4 các em học theo phân phối chương trình thời gian 1 tháng. *Nhóm thực nghiệm: Lớp 10A9, 10A3 các em học theo phương pháp nâng cao thành tích do tôi biên soạn với thời gian 1tháng với các bài tập bổ trợ và trình tự như sau: Giậm chân nhanh tại chỗ (giây). Ngồi xuống đứng lên (giây). Bật cao tại chỗ hai gối co về phía trước (giây). Bật cóc 10m (3 lần). Chống đẩy 40 cái (3 lần). Chạy 30m xuất phát cao (giây). Chạy lặp lại các đoạn ngắn 20 30m tốc độ cao (giây). Chạy 60m xuất phát cao (giây). Chạy tiếp sức. Đuổi bắt. Lò cò tiếp sức. Chạy tiếp sức chuyển vật. Chạy tiếp sức. 16
Chạy đuổi tiếp sức. Ai nhanh hơn. Kéo co. Ngoài ra sử dụng các bài tập giáo dục sức nhanh trong vận động như bài tập lặp lại liên tục với các tín hiệu tạo phản xạ nhanh, các bài tập nhằm nâng cao tần số động tác, thực hiện động tác theo nhịp tăng dần đến tối đa. Cho học sinh tập thể lực tăng cường các bài tập bổ trợ. Nhằm tăng sức mạnh của nhóm cơ chân. Để phát triển sức mạnh tốc độ cần lưu ý đến sự luân phiên tập luyện và nghỉ ngơi trong một buổi tập, lúc này các bài tập tiếp theo cần được thực hiện trên nền tảng của sự phục hồi khả năng vận động khi tần số nhịp tim khoảng 120 135 lần/ phút. Thời gian nghỉ trung bình để lặp lại các đoạn chạy 60m khoảng 2 3 phút. Dựa vào cách cho điểm trên kết quả thu được trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm của 2 nhóm đối chứng và nhóm thực nghiệm như sau: Năm học 2017 2018 Nhóm đối chứng Nhóm Nhómthực nghiệm (Giải pháp (Giải pháp của đề tài) thông Xếp thường) loại Lớp10C6 Lớp 10C7 Lớp 10C9 Lớp 10C10 (40 HS) (40 HS) (38 HS) (40 HS) Tốt 3 HS (7,5%) 5 HS (12,5%) 2 HS (5,26 %) 6 HS (15%) Đạt 30 HS (75%) 26 HS (65%) 28 HS (73,69%) 29 HS (72,5%) Chưa 7 HS (17,5%) 9 HS (22,5%) 8 HS (21,05%) 5 HS (12,5%) đạt Năm học 2018 2019 Nhóm Nhóm đối Nhóm thực nghiệm chứng (Giải pháp của đề tài) Xếp (Giải pháp thông 17
thường) loại Lớp10A2 Lớp 10A3 Lớp 10A4 Lớp 10 A12 (42 HS) (40 HS) (40 HS) (39 HS) Tốt 7 HS (16,67%) 6 HS(15%) 5 HS(12,5 %) 5 HS (12,82%) Đạt 25 HS (62,5%) 25 HS (62,5%) 26 HS (65%) 26 HS (66,67%) Chưa 10 HS (23,8%) 9 HS (22,5%) 9 HS (22,5%) 8 HS (20,51%) đạt Năm học 2019 2020 Nhóm đối chứng Nhóm Nhóm thực nghiệm (Giải pháp (Giải pháp của đề tài) thông Xếp thường) loại Lớp10A10 Lớp 10A4 Lớp 10A9 Lớp 10A3 (35 HS) (40 HS) (35 HS) (39 HS) Tốt 3 HS (8,57 %) 4 HS (10,25 %) 4 HS (11,43 %) 5 HS (12,8%) 25 HS Đạt 23 HS(65,72%) 28 HS (71,79%) 27 HS (67,5%) (71,43%) Chưa 9 HS (25,71%) 8 HS (20,51%) 6 HS (17,14%) 7 HS (17,9%) đạt Trên đây là kết quả thu được sau quá trình lập kiểm tra lần đầu của giai đoạn 1 trước khi tiến hành thực nghiệm để đánh giá tố chất sức mạnh ban đầu của 2 nhóm. Như vậy ta thấy thành tích của 2 nhóm qua 3 năm thực nghiệm và đối chứng chênh lệch nhau không đang kể.Đây là cơ sở ban đầu để tiến hành áp dụng phương pháp giảng dạy để nâng cao thành tích chạy ngắn. 4. Tổ chức thực hiện các giải pháp Trình tự các nhiệm vụ và giải pháp giảng dạy được tiến hành như sau: 4.1. Giải pháp 1: Xây dựng khái niệm kỹ thuật chạy ngắn Mục đích là giúp các em học sinh hiểu được thế nào là sức nhanh, xây dựng khái niệm kỹ thuật, phân tích rõ toàn bộ kỹ thuật động tác, tìm hiểu đặc điểm 18
chạy của học sinh; tạo niềm tin và sự sẵn sàng học tập cho học sinh, hướng dẫn toàn bộ kỹ thuật động tác theo trình tự: Giáo viên phân tích và làm mẫu kỹ thuật. Cho xem tranh, ảnh kỹ thuật (đúng và sai, toàn bộ và chi tiết động tác). Cho người học chạy lặp lại 30 50m, giáo viên nhận xét ưu và nhược điểm của từng người. 4.2. Giải pháp 2: Tổ chức truyền tải bài tập phát triển sức nhanh, tần số 4.2.1. Bài tập kỹ thuật chạy trên đường thẳng Giúp các em học sinh hình thành và làm quen tốc độ trên đường thẳng thông qua các bài tập sau: Chạy bước nhỏ, chạy nâng cao đùi, chạy đạp sau, chạy tăng tốc 20 30m (tăng dần cự ly, tần số và độ dài bước chạy). Chạy tăng tốc sau đó chạy theo quán tính 50 70m. Tập đánh tay (đứng tại chỗ, tăng dần biên dộ và tần số động tác). Chạy biến tốc các đoạn ngắn (40 60m). Hình ảnh 1: Bài tập chạy bước nhỏ Hình ảnh 1:Bài tập nâng cao đùi Hình ảnh 3:Bài tập nâng cao đùi Hình ảnh 4: Bài tập tăng tần số bước chạy Sai lầm thường mắc: Sai: Không chạy theo đường thẳng. Cách sửa: Phân tích tác hại của sai sót 19
trên (giảm thành tích, phạm quy…) kẻ đường thẳng, yêu cầu chạy đặt chân trên đường thẳng đó. 4.2.2. Bài tập chạy nhanh tại chỗ Mục đích: Bài tập phát triển tần số động tác và phối hợp hoạt động của hai chân. Động tác: Thực hiện chạy nhanh tại chỗ phối hợp tốt với động tác đánh tay trước Sau, tăng tốc nhịp nhàng, từ chậm đến nhanh theo hiệu lệnh của giáo viên. Khi thực hiện chạy hai tay được đánh giao nhau phối hợp tốt với động tác của hai chân, sự hoạt động của tay khi đánh ra trước thì hơi chếch vào trong, khi đánh ra ngoài thì hơi chếch ra ngoài. Động tác đánh tay có nhiệm vụ giữ thăng bằng cơ thể trong quá trình chạy, nó giúp cho chân hoạt động với tần số nhanh hơn, tần số và biên độ đánh tay phụ thuộc vào tần số và biên độ của chân. Yêu cầu học sinh thực hiện nghiêm túc, tích cực bài tập. 4.2.3. Bài tập chạy biến tốc Mục đích: Rèn luyện tinh thần, tăng cường khả năng sử dụng oxi, khả năng bứt phá trong các chặng đường. Động tác: Cự ly chạy được chia thành 2 3 đoạn ngắn bằng nhau: Người tập thực hiện chạy thay đổi tốc độ, có đoạn chạy nhanh với tốc độ cao rồi đoạn sau chạychậm, từ từ tăng dần cự ly chạy nhanh, tốc độ chạy yêu cầu phải tăng lên thì cự ly chạy chậm được rút ngắn và tốc độ chạy các đoạn ngắn đó từ từ tăng lên để cuối cùng người tập có thể chạy hết cự ly với tốc độ tối đa. Yêu cầu: Học sinh thực hiện nghiêm túc, tích cực thực hiện chạy biến tốc đúng qui định, đúng cự ly theo hướng dẫn của giáo viên. 4.2.4. Bài tập chạy tốc độ cao 30m, 60m, 80m Mục đích: Củng cố kĩ thuật chạy, có thể dùng trong khởi động, tập kỹ thuật và cả phát triển thể lực chuyên môn. Chạy tốc độ cao là bài tập phải thực hiện lượng vận động lớn, được dùng với mục đích đánh giá khả năng phát triển tốc độ của học sinh, là bài tập hoàn thiện kỹ thuật chạy giữa quãng trong chạy cự ly ngắn. Bài tập này thường dùng với mục đích phát triển tốc độ (thực hiện 20 30m), phát triển sức bền tốc độ (thực hiện chạy 50 80m). Sau khi tăng tốc để đạt được tốc độ tối đa thì chuyển sang kỹ thuật chạy giữa quãng rồi duy trì tốc độ đạt được để chạy về đích. Chạy tốc độ cao cự ly 20 30m (thực hiện 2 4 lần). Chạy tốc độ tối đa cự ly 50 80m (thực hiện 2 3 lần, có tính thời gian). 4. 3. Giải pháp 3: Bài tập kỹ thuật xuất phát thấp và chạy lao sau xuất phát Mục đích: Giúp học sinh biết cách đóng bàn đạp và hoàn thiện được kỹ thuật xuất phát thấp với bàn đạp thông qua các biện pháp sau: + Giới thiệu cách đóng bàn đạp và tập đóng bàn đạp. + Thực hiện động tác theo khẩu lệnh “vào chỗ”, “sẵn sàng”. 20