Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Một số bài tập nâng cao kỷ thuật đập cầu chính diện môn cầu lông cho học sinh lớp 11 trường trung học phổ thông Anh Sơn 3

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:31

Thêm vào BST

Báo xấu

18
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu sáng kiến "Một số bài tập nâng cao kỷ thuật đập cầu chính diện môn cầu lông cho học sinh lớp 11 trường trung học phổ thông Anh Sơn 3" nhằm tìm hiểu một số bài tập nhằm hoàn thiện kỹ thuật đập cầu chính diện môn cầu lông cho học sinh lớp 11 Trường THPT Anh Sơn 3.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Một số bài tập nâng cao kỷ thuật đập cầu chính diện môn cầu lông cho học sinh lớp 11 trường trung học phổ thông Anh Sơn 3

SỞ GIÁO DỤC& ĐÀO TẠO NGHỆ AN TRƯỜNG THPT ANH SƠN 3 * SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM “MỘT SỐ BÀI TẬP NÂNG CAO KỶ THUẬT ĐẬP CẦU CHÍNH DIỆN MÔN CẦU LÔNG CHO HỌC SINH LỚP 11 TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG ANH SƠN 3” Môn: Thể dục Tác giả: Lê Quyết Thắng Tổ: Khoa học xã hội Số điện thoại: 0912.462.437 Anh Sơn, tháng 4 năm 2022
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM “MỘT SỐ BÀI TẬP NÂNG CAO KỶ THUẬT ĐẬP CẦU CHÍNH DIỆN MÔN CẦU LÔNG CHO HỌC SINH LỚP 11 TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG ANH SƠN 3” Môn: Thể dục
MỤC LỤC PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ ......................................................................................... 2 1. Lý do chọn đề tài....................................................................................................................2 2. Nhiệm vụ nghiên cứu. ............................................................................................................3 2.1. Nhiệm vụ 1. ......................................................................................................................3 2.2. Nhiệm vụ 2. ......................................................................................................................3 3. Phương pháp nghiên cứu. ....................................................................................................3 PHẦN II: NỘI DUNG ............................................................................................. 3 I. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU .............................................................................................3 II. CƠ SỞ LÝ LUẬN .................................................................................................................3 1.1. Đặc điểm tâm, sinh lý. ....................................................................................................3 1.2. Vị trí vai trò đánh giá trình độ tập luyện của học sinh. .............................................6 1.3. Cơ sở lý luận của giảng dạy kĩ thuật động tác. ............................................................6 1.4. Đặc điểm kỹ thuật đang nghiên cứu (kỹ thuật đập cầu). ...........................................7 III. CƠ SỞ THỰC TIỄN...........................................................................................................8 1. Thực trạng hiệu quả thực hiện kĩ thuật đập cầu trong môn cầu lông học sinh lớp 11 Của trường THPT Anh sơn 3. ..............................................................................................8 2. Những nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả thực hiện các bài tập. ...................................9 IV. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ..............................................................................................12 PHẦN III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .......................................................... 27 1.Kết luận: ................................................................................................................................ 27 2.Kiến nghị: ..............................................................................................................................27 . TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................. 28
CÁC DANH MỤC VIẾT TẮT TT VIẾT TẮT VIẾT THÀNH 1 TDTT Thể dục thể thao 2 THPT Trung học phổ thông 3 LVĐ Lượng vận động 4 SVĐ Sân vận động 5 GV Giáo viên 6 KT Kỷ thuật 7 HLV Huấn luyện viên 1
PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lý do chọn đề tài. Trong xu thế phát triển công nghiệp hóa hiện đại hóa đất nước hiện nay, có rất nhiều vấn đề cần quan tâm và giải quyết cụ thể. Một trong những vấn đề đó là nghành thể dục thể thao (TDTT) hiện nay vẫn chưa được phát triển ngang tầm với các nước trong khu vực và thế giới. Để phục vụ và đáp ứng được yêu cầu công nghiệp hóa hiện đại hóa đất nước, đã sớm được đặt ra trong nhiều nghị quyết của Đảng và chỉ thị của Chính Phủ. Văn kiện Đại hội X của Đảng đã xác định:.. “Đẩy mạnh hoạt động thể dục thể thao, nâng cao thể trạng và tầm vóc của con người Việt Nam, phát triển phong trào thể dục thể thao quần chúng và mạng lưới thể dục thể thao rộng khắp…” Chỉ thị 36-CT/TW ngày 24/3/1994 của Ban chấp hành trung ương Đảng về công tác thể dục thể thao trong giai đoạn mới đã khẳng định phương hướng: “Phát triển thể dục thể thao là bộ phận quan trọng trong cuộc sống phát triển kinh tế xã hội của Đảng và Nhà nước, nhằm bồi dưỡng phát huy nhân tố con người, công tác thể dục thể thao phải đóng góp tích cực, nâng cao sức khỏe, giáo dục nhân cách, đạo đức, lối sống lành mạnh, làm phong phú đời sống tinh thần của nhân dân…” và chỉ thị cũng nêu rõ: “Thực hiện giáo dục thể chất cho tất cả các trường học, làm cho việc tập luyện thể dục thể thao tạo thành nếp sống hàng ngày cho tất cả các học sinh, và các tầng lớp nhân dân trong cả nước”. Môn cầu lông ra đời đầu tiên ở nước Anh 1872. Cho đến mãi 1960 thì cầu lông mới xuất hiện ở nước ta đầu tiên ở Hà Nội và Sài Gòn, sự xuất hiện này được nhân dân ta tiếp nhận một cách sôi nổi. Ở Việt Nam cầu lông có một vị trí khá quan trọng trong hoạt động văn hóa thể dục thể thao của quần chúng nhân dân lao động trong cả nước là một trong những môn nằm trong Đại hội thể dục thể thao và hội khỏe phù đổng toàn quốc. Hiện nay cầu lông là một trong những môn được kỳ vọng có thể đem lại niềm hy vọng vàng về cho nền thể thao nước nhà. Hiện nay trong chương trình giáo dục phổ thông, bộ môn giáo dục thể chất có vai trò rất quan trọng trong việc rèn luyện sức khoẻ, phát triển thể lực nhằm hướng tới mục tiêu phát triển toàn diện. Muốn làm Việc có hiệu quả, trước hết con người cần có sức khoẻ, khoẻ để lao động, học tập và sang tạo. Xác định được vai trò, vị trí và tầm quan trọng của bộ môn, với chương trình giáo dục phổ thông mới năm 2018, môn giáo dục thể chất được Bộ Giáo dục và đào tạo xác định là môn bắt buộc. Trong môn giáo dục thể chất có nhiều nhiều chuyên đề, trong đó cầu lông là một trong những chuyên đề chính mà học sinh được học theo kế hoạch dạy học phân đều cả ba khối. So với các chuyên đề giáo dục thể chất khác như bóng đá, bóng chuyền, bóng rổ… thì cầu lông là chuyên đề mà học sinh dễ tiếp cận, dễ chơi, khá phổ biến, để phát triển sức khoẻ không yêu 2
cầu nhiều về mặt năng khiếu, sở trường như các môn thể thao khác. Tuy nhiên để thực hiện đúng kỹ thuật và đạt kết quả cao trong rèn luyện sức khoẻ cũng như trong thi đấu đòi cần có sựu hướng dẫn, tập luyện bài bản, khoa học cảu giáo viên bộ môn. Là giáo viện đang trực tiếp giảng dạy môn giáo dục thể chất tại trường THPT, tôi thấy môn cầu lông là nội dung mà cơ bản các em học sinh đều yêu thích, tuy nhiên hầu hết các em còn thích chơi tự phát, chưa được trang bị kỹ thuật cơ bản đặc biệt về kỷ thuật đập cầu chính diện còn nhiều hạn chế. Trong nhiều năm công tác, bản tôi có nhiều trăn trở về vấn đề này nên tôi đã mạnh dạn chọn vấn đề“Một số bài tập nâng cao kỷ thuật đập cầu chính diện môn cầu lông cho học sinh lớp 11 trường trung học phổ thông Anh sơn 3” để làm đề tài sáng kiến kinh nghiệm trong năm học này. 2. Nhiệm vụ nghiên cứu. 2.1. Nhiệm vụ 1. Đánh giá thực trạng thực hiện kỹ thuật đập cầu chính diện (cầu lông) của học sinh lớp 11 trường trung học phổ thông Anh sơn 3. 2.2. Nhiệm vụ 2. Lựa chọn các bài tập nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện kỹ thuật đập cầu chính diện (cầu lông) của học sinh lớp 11 trường trung học phổ thông Anh sơn 3. 3. Phương pháp nghiên cứu. 3.1. Phương pháp nghiên cứu. 3.1.1. Phân tích và tổng hợp tài liệu. 3.1.2. Phương pháp phỏng vấn tọa đàm. 3.1.3. Phương pháp quan sát sư phạm. 3.1.4. Phương pháp thực nghiệm sư phạm. 3.1.5. Phương pháp toán học thống kê. PHẦN II: NỘI DUNG I. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU Trên cơ sở nghiên cứu, tổng hợp những tài liệu thu được, tôi tìm hiểu một số bài tập nhằm hoàn thiện kỹ thuật đập cầu chính diện môn cầu lông cho học sinh lớp 11 Trường THPT Anh Sơn 3. II. CƠ SỞ LÝ LUẬN 1.1. Đặc điểm tâm, sinh lý. 1.1.2. Đặc điểm tâm lý. 3
Về mặt tâm lý, các học sinh trường trung học phổ thông Anh sơn 3 có một trình độ hiểu biết về Cầu lông nhất định, khả năng phân tích, tổng hợp tốt, có nhiều ước mơ nhưng còn nhiều khuyết điểm. Ở lứa tuổi này, thế giới quan đã được hình thành rõ nét tính tự ý thức cao và có những suy nghĩ chính chắn hơn. Đây là cũng là lứa tuổi có tính sáng tạo và ý thức trong học tập gắn liền với hứng thú nghề nghiệp luôn định hướng tốt trong quá trình học tập của mình. + Hứng thú: Tính tự giác tích cực cao trong học tập xuất phát từ động cơ học tập đúng đắn và hướng tới ước mơ nghề nghiệp của mình. Song hứng thú học tập cũng như rèn luyện còn nhiều động cơ khác nhau như: tự ái, hiếu danh, cũng có khi là lòng ham thích…cho nên giáo viên phải định hướng cho người tập những động cơ đúng đắn để người tập có được những hứng thú bền vững trong học tập. + Tình cảm: Tuổi thiếu niên là lứa tuổi mang tính tập thể nhất, điều quan trọng đối với lứa tuổi này là được sinh hoạt, vui chơi, muốn thể hiện khả năng của mình với các bạn cùng trang lứa. Trong lớp học thường xuyên xảy ra một sự phân chia nhất định, xuất hiện những người được lòng nhất (được nhiều người tin yêu) và những người ít được lòng nhất. Những người có vị trí thấp (ít được lòng tin yêu của người khác) thường băn khoăn và suy nghĩ nhiều về nhân cách của mình. Một điều cần chú ý ở lứa tuổi này là: ở mối quan hệ giữa nam và nữ được tích cực hóa một cách rõ rệt. Phạm vi quan hệ bạn bè được mở rộng, vì có nhiều nhóm bạn thuần nhất, có khá nhiều nhóm pha trộn, cả nam và nữ. Do vậy nhu cầu về tình bạn với bạn khác giới được tăng cường. Và ở một số bạn đã xuất hiện sự rung động trong tình cảm với các bạn khác giới, xuất hiện nhu cầu chân chính về tình yêu và tình cảm nhất thời không xác định. + Trí nhớ: Ở lứa tuổi này hầu như ghi nhớ tương đối ổn định, vì lứa tuổi này trí nhớ đã phát triển tốt, đã đảm bảo được tính loogic, tư duy được chặt chẽ và lĩnh hội được bản chất của vấn đề học tập. Do đặc điểm trí nhớ của lứa tuổi này khá tốt đang trong giai đoạn phát triển nên giáo viên, có thể sử dụng phương pháp trực quan kết hợp với giảng giải phân tích sâu sắc các chi tiết kỹ thuật động tác và vai trò ý nghĩa cũng như phương pháp sử dụng các phương tiện, phương pháp trong quá trình giáo dục thể chất để người tập có thể tự lập một cách độc lập trong thời gian rỗi. Các phẩm chất ý chí rõ ràng và được hoàn thiện như người trưởng thành nên lứa tuổi này phải được sự hướng dẫn tận tụy của giáo viên mới tập được những bài tập khó và đòi hỏi khắc phục khó khăn, có tính kiên trì nhẫn nại trong tập luyện. 1.1.2. Đặc điểm sinh lí. - Hệ thần kinh: 4
Não bộ đã được hoàn thiện, khả năng tư duy, khả năng phân tích tổng hợp và trừu tượng hóa phát triển hoàn chỉnh. Đây là đặc điểm tương đối thuận lợi cho người tập tiếp thu nhanh chóng và hoàn thiện kỹ thuật một cách hoàn chỉnh. Tuy nhiên, đối với một số bài tập mang tính đơn điệu, không hấp dẫn cũng làm cho người học nhanh chóng mệt mỏi. Nên thay đổi nhiều hình thức tập luyện một cách phong phú, đặc biệt nên tăng cường các hình thức thi đấu hoặc tổ chức trò chơi bổ trợ cho động tác gây sự hứng thú và tạo điều kiện hoàn thành tốt các bài tập chính. Ngoài ra, do sự hoạt động mạnh của tuyến giáp, tuyến yên làm cho tính hưng phấn của hệ thần kinh chiếm ưu thế giữa hưng phấn và ức chế không cân bằng, đã ảnh hưởng đến hoạt động của thể lực. Vì vậy giáo viên cần sử dụng bài tập thích hợp và thường xuyên quan sát phản ứng của cơ thể người tập để có biện pháp kịp thời. - Hệ xương: Hệ xương phát triển hoàn chỉnh, tập luyện TDTT thường xuyên sẽ làm cho xương khỏe và phát triển về thể trạng. Ở lứa tuổi này các xương nhỏ như xương cổ tay, xương bàn tay được hoàn thiện nên người tập có thể tập luyện một số động tác chuyền bóng vào tường để phát triển cổ tay, tránh cho học sinh hoặc người tập mang vác vật nặng làm tổn hại đến cơ thể. Cột sống hình dạng ổn định đã hoàn thiện về chiều cao nguy cơ tổn thương cột sống dễ xảy ra nếu không có biện pháp tập luyện khoa học. Cho nên việc tiếp tục bồi dưỡng các tư thế đứng chính xác thông qua hệ thống bài tập như đi, chạy, nhảy, thể dục cơ bản,…cho người tập vẫn cần thiết và không thể xem nhẹ. - Hệ cơ: Các cơ bắp phát triển (cơ đùi, cơ cánh tay) còn các cơ nhỏ thì đang phát triển, các cơ co và duỗi phát triển tương đối hoàn thiện. Do vậy cần tập bài tập phát triển về sức nhanh nhưng các bài tập phải đảm bảo tính vừa sức để đảm bảo cho tố chất thể lực phát triển tốt. - Hệ tuần hoàn: Hệ tuần hoàn ở lứa tuổi này đã phát triển vẫn hoàn thiện, buồng tim trong giai đoạn phát triển hoàn chỉnh. Hệ thống điều hòa vận mạch đập và huyết áp phục hồi chậm. Cho nên lứa tuổi này có thể tập những bài tập chạy cụ li ngắn, trung bình và các bài tập có khối lượng và cường độ vừa phải hoặc các bài tập về phát triển sức mạnh phải thận trọng và thường xuyên kiểm tra theo dõi trạng thái sức khỏe của học sinh. - Hệ hô hấp: Hệ hô hấp phát triển hoàn thiện, vòng ngực trung bình của nam từ 60-65cm, nữ từ 55-60cm. Dung lượng phổi tăng nhanh chóng, tần số hô hấp từ 7-13 lần/ phút. Trong huấn luyện thể thao ở lứa tuổi này cần phải chú ý đến sự phù hợp giữa lượng vận động tập luyện và thi đấu với mức độ phát triển tâm sinh lí của người 5
tập. Lượng vận động cực đại không đảm bảo các phản ứng thích nghi cần thiết cho sự phát triển trình độ thể thao. Còn lượng vận động quá sức có thể làm cạn kiệt khả năng dự trữ năng lượng của cơ thể dẫn đến hiện tượng rối loạn bệnh lí, nếu tập luyện nóng vội, rút ngắn giai đoạn, sử dụng các bài tập chuyên môn hạn hẹp cũng có thể gây ra những ảnh hưởng xấu. Do đó những bài tập phát triển toàn diện với lượng vận động tối ưu phải được ưu tiên sử dụng trong chương trình huấn luyện thể thao. 1.2. Vị trí vai trò đánh giá trình độ tập luyện của học sinh. Cầu lông là môn thể thao có tính quần chúng và nghệ thuật cao, đang được phát triển nhiều nước trên thế giới, đặc biệt là vùng Đông Nam Á. Môn cầu lông đã được ủy ban Olympic Quốc tế đưa vào thi đấu trong chương trình của 24 môn thi đấu tại Đại hội Olympic. Hiện nay, cầu lông đang được phổ biến rộng rãi trong quần chúng như một phương tiện để giáo dục, rèn luyện thể chất, sức khỏe và trình độ văn hóa thể thao cho mọi người. Ở Việt Nam thể thao cầu lông đã và đang phát triển rộng rãi trong các lứa tuổi và giới tính. Thi đấu cầu lông là sự giao lưu, gặp gỡ, tìm hiểu và xây dựng tình hữu nghị đoàn kết hợp tác với nhau trong công tác, nghề nghiệp và văn hóa thể dục thể thao, giữa các cơ quan với nhau, giữa địa phương này với địa phương kia, giữa dân tộc này với dân tộc khác. 1.3. Cơ sở lý luận của giảng dạy kĩ thuật động tác. Cũng như các môn thể thao khác, giảng dạy cầu lông có nhiều phương pháp, để đạt được kết quả tốt trong quá trình giảng dạy và huấn luyện đòi hỏi chúng ta phải biết lựa chọn và kết hợp các phương pháp tối ưu nhất. Hiện nay, có phương pháp thường được sử dụng rộng rãi nhất đó là: Phương pháp giảng dạy và làm mẫu, phương pháp sử dụng các bài tập định mức ngoài ra còn một số phương pháp khác. 1.3.1. Phương pháp giảng dạy và làm mẫu. Ở giai đoạn đầu, phương pháp này giúp người tập nhanh chóng định hình được động tác kĩ thuật cơ bản để từ đó chuyển sang rèn luyện các kĩ năng kĩ xảo động tác. - Quá trình giảng dạy phải đảm bảo các yêu cầu: đầy đủ, ngắn gọn, dễ hiểu đồng thời có lặp lại để người tập nắm bắt nhanh nhất các yêu cầu của kĩ thuật cơ bản, xây dựng cảm giác chuẩn của động tác. - Thị phạm có thể tiến hành sau hoặc đồng thời với giảng giải để người tập quan sát và tự tư duy tiếp thu một cách nhanh nhất và chính sác nhất các kĩ năng động tác theo yêu cầu của mỗi bài tập. Với những động tác dễ thực hiện có thể giảng giải và thi phạm một cách hoàn chỉnh động tác hoặc bài tập đó. Với những kĩ 6
thuật động tác có độ khó cao có thể sử dụng phương pháp phân đoạn để người tập dễ dàng tiếp thu từng giai đoạn động tác, sau đó tổng hợp hoàn chỉnh động tác. Quá trình thị phạm có thể kết hợp thị phạm các động tác sai, để so sánh, giúp cho người tập phát hiện những sai lầm của mình mà sữa chữa kịp thời, xây dựng động tác đúng. Bên cạnh việc giảng giải cần kết hợp việc làm mẫu và sử dụng trang ảnh hoặc chiếu phim để người học nắm rõ hơn về nội dung bài tập kĩ thuật động tác. 1.3.2. Phương pháp sử dụng các bài tập định mức. Đây là phương pháp tập luyện mang lại hiệu quả cho người tập một cách tốt nhất. Đòi hỏi người huấn luyện và giảng dạy phải nắm được một số yêu cầu sau: - Phải phối hợp cả số lượng các lần lặp lại động tác và lần lặp lạ bài tập với thời gian nhất định (thời gian để thực hiện bài tập), phải phù hợp với đối tượng và trình độ người tập, đồng thời có quan tâm đến cả chế độ dinh dưỡng và nghĩ ngơi của đối tượng đó. - Định mức các bài tập phải phát huy được hiệu quả của các bài tập đó đến mức cao nhất, đòng thời tránh được những động tác xấu của bài tập đó. * Do tính chất đặc thù của môn cầu lông là sức mạng tốc độ nên việc định mức các bài tập thường được áp dụng cả về định mức thời gian và số lượng. 1.4. Đặc điểm kỹ thuật đang nghiên cứu (kỹ thuật đập cầu). Một trong các kỹ thuật tấn công của cầu lông được coi là quan trọng nhất đó là kỹ thuật đập cầu. Sử dụng kỹ thuật đập cầu có thể thắng điểm trực tiếp hoặc tạo cơ hội để thắng điểm ở quả đánh sau. Tư thế chuẩn bị, chân trái đứng trước, chân phải đứng sau, trọng tâm cơ thể dồn vào chân trước, lưng hơi cong, mắt theo dõi trái cầu, tay phải cầm vợt ở phía trước, mặt vợt cao ngang trán. Góc giữa cẳng tay và cáng tay khoảng 90 độ. Đối với người tập thuận tay trái thì ngược lại. Khi đối phương đánh cầu sang lưới cao trên đầu, thân trên nhanh chóng quay sang phải, trọng tâm chuyển từ chân trước về chân sau. Tay phải cầm vợt đưa từ trước lên cao, ra sau, đầu vợt chúc xuống, vai trái hơi cao hướng về hướng đánh cầu, vai phải hạ thấp ở phía sau. Nhanh chóng đạp mạnh mũi chân phải, kiễng gót duỗi thẳng khớp gối. xoay hông, lật vai. Tay phải đưa vợt từ dưới lên trên, cơ thể vươn cao hết sức, điểm tiếp xúc ở trước trán khoảng cách bằng chiều dài của tay cộng với vợt. Quá trình thực hiện động tác, trọng tâm lại di chuyển từ chân sau về trước, đồng thời gập nhanh thân người để phối hợp lúc đập cầu. Chú ý động tác gập cổ tay khi tiếp xúc cầu để cầu đi cắm hơn. Sau khi tiếp xúc đánh cầu đi theo đà vợt đưa từ trên xuống dưới, sang trái , thân người có xu hướng lao về trước thì nhanh 7
chóng bước chân phải lên một bước nhỏ để giữ thăng bằng. Sau đó lại về tư thế chuẩn bị đánh quả cầu sau. Phối hợp kĩ thuật đập cầu với kỹ thuật nhảy cao trong động tác nhảy đập cầu. Sử dụng kĩ thuật bật nhảy trước còn toàn bộ kỹ thuật đập cầu được thực hiện ở trên không với tốc độ nhanh nhất, đánh cầu ở điểm cao nhất mà cơ thể có thể vươn tới. III. CƠ SỞ THỰC TIỄN 1. Thực trạng hiệu quả thực hiện kĩ thuật đập cầu trong môn cầu lông học sinh lớp 11 Của trường THPT Anh sơn 3. 1.1. Thực trạng thực trạng cơ sở vật chất và quá trình giảng dạy kĩ thuật đập cầu trong môn cầu lông cho học sinh lớp 11 Của trường THPT Anh sơn 3. Ở các trường trung học cơ sở hiện nay nói chung và trường trung phổ thông Anh sơn 3 nói riêng. Bộ môn cầu lông đã được đưa vào quá trình giảng dạy và được đông đảo học sinh hưởng ứng, bên cạnh đó cũng đã có những bước tiến cơ bản đạt được những thành tích đáng khích lệ. Song vẫn chưa được phát triển mạnh mẽ toàn diện cả về chất và lượng, với đặc thù là môn thể thao phải được tập luyện trong nhà thi đấu, ít chịu sự ảnh hưởng của các tác động bên ngoài gây khó khăn cho công tác giảng dạy và tập luyện. Ngoài ra, trong môn cầu lông đòi hỏi phải đáp ứng được công tác chuẩn bị đầy đủ cơ sở vật chất như: sân thi đấu đúng kích thước, lưới, cầu,.. và các dụng cụ cần thiết khác. Nhưng thực tế thông qua quá trình đi dám sát và theo dõi tại trường trung học phổ thông Anh sơn 3, thì chúng tôi đã nhận thấy rằng: điều kiện cơ sở vật chất dạy học nói chung và bộ môn thể dục nói riêng chỉ ở mức tương đối, trong đó nổi lên những vấn đề cơ bản về cơ sở vật chất đối với môn cầu lông trong nhà trường như: Chỉ có một sân thi đấu và tập luyện để học, số lượng vợt lại nhiều, chất lượng vợt cũng kém,... Từ đó đã gây nên những khó khăn đáng kể cho công tác dạy và học môn cầu lông tại trường. Mặt khác, ở trường trung học phổ thông Anh sơn 3 số lượng giáo viên đảm nhiệm bộ môn thể dục chỉ có 5 người, nhưng trong đó chỉ có một giáo viên có kiến thức chuyên sâu về cầu lông. Với điều kiện thời tiết mưa, gió, bão,…củng đã gây không ít khó khăn cho công tác giảng dạy của giáo viên thể dục như: Ảnh hưởng tới việc làm mẫu của giáo viên, đặc biệt là những môn như cầu lông thì rất khó giảng dạy trong điều kiện thời tiết mưa gió, nếu thời tiết xấu hơn thì có thể cho học sinh nghỉ học và về nhà tự ôn tập. Tuy gặp nhiều khó khăn như vậy, nhưng với sự nhiệt tình, cố gắng học hỏi trao dồi kinh nghiệm về kiến thức cầu lông, cùng với sự nhiệt tình thích học môn cầu lông của học sinh nên trình độ thực hiện kỹ thuật của các em cũng đã được cũng cố ở mức tương đối nhưng vẫn chưa phát triển hiệu quả cao. 1.2. Thực trạng về hiệu quả thực hiện các bài tập nâng cao kĩ thuật đập cầu chính diện (cầu lông) cho nam học sinh Muốn có cơ sở thực tiễn để 8
đánh giá chính xác, khoa học và khách quan thì trước hết chúng tôi tiến hành quan sát các buổi học cầu lông, các buổi kiểm tra cầu lông và theo dõi giải Hội khoẻ phù đổng, Đại hội TDTT do trường tổ chức định kỳ hàng năm. Thông qua quá trình quan sát, chúng tôi đã rút ra những nhận định sau: trình độ chơi cầu lông nói chung và kỹ thuật đập cầu nói riêng của các học sinh nam chỉ ở mức độ tương đối, chất lượng mang lại không cao. Theo tôi một trong những nguyên nhân ảnh hưởng tới kết quả trên là do việc lựa chọn các bài tập, động tác nâng cao chưa phù hợp và thiếu tính khoa học. Để nắm rõ hơn trình độ thực hiện kĩ thuật đập cầu chính diện (cầu lông) của học sinh trunh học phổ thông. Tôi đã thống kê qua bảng sau: Bảng 2.1. Thống kê hiệu quả thực hiện các bài tập nâng cao kĩ thuật đập cầu chính diện (cầu lông) cho nam học sinh lớp 11 trường trung học phổ thông Anh sơn 3. TT Bài tập kiểm tra Đạt Tỷ lệ Không Tỷ lệ đạt đạt không đạt (%) (%) 1 Bật cao tại chổ liên tục trong thời gian 7 35% 13 65% 40 giây 2 Tại chổ đập cầu vào vật chuẩn 5 25% 15 75% 3 Tại chổ đập cầu 6 30% 14 70% 4 Phối hợp di chuyển lùi phải bật nhảy 8 40% 12 60% đập cầu theo đường thẳng và đường chéo Qua bảng 2.1. tôi thấy trình độ thể lực cũng như trình độ thực hiện kĩ thuật trong môn cầu lông của nam học sinh lớp 11 trường trung học phổ thông Anh sơn 3 còn yếu so với mặt bằng chung của các trường trung học trên địa bàn Tỉnh nghệ an. Những kết quả trên mà chúng tôi đã thu được đã phản ánh đúng trình độ kĩ thuật trong môn cầu lông, đặc biệt là kĩ thuật đập cầu chính diện (cầu lông) của nam học sinh lớp 11 trường trung học phổ thông Anh sơn 3. 2. Những nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả thực hiện các bài tập. 2.1. Nguyên nhân khách quan ảnh hưởng đến hiệu quả thực hiện các bài tập. * Điều kiện thời tiết. Như chúng ta đã biết khu vực miền trung nói chung và Huyện Anh sơn Nghệ an nói riêng là một trong những nơi thường xuyên gánh chịu những đợt lũ lụt 9
hàng năm do thời tiết mang lại. Đây là một trong những vấn đề đáng quan tâm, bởi vì điều này ảnh hưởng đến nền kinh tế của tỉnh nhà, đồng thời cơ sở vật chất của tỉnh nói chung và cơ sở thể dục thể thao của các trường trung học phổ thông trên địa bàn bị ảnh hưởng. Điều này đã gây không ít khó khăn cho công tác giảng dạy và huấn luyện thể dục thể thao trong đó trường trung học phổ thông Anh sơn 3 cũng không thể tránh khỏi tình trạng trên. * Đội ngũ giáo viên giảng dạy bộ môn thể dục. Theo chương trình phân bố số tiết dạy thể dục do Bộ Giáo Dục và Đào Tạo quy định đối với trung học tương ứng với 2 tiết /1 tuần. Nhưng trên thực tế do số lượng lớp học thể dục quá nhiều cơ sở vật chất còn thiếu thốn so với thực tế rất khó cho việc hình thành kĩ năng kĩ xảo cho học sinh, từ đó ảnh hưởng đến chất lượng giáo dục nói chung và môn thể dục trong nhà trường trung học phổ thông nói riêng. * Điều kiện sân bãi, dụng cụ. Trong những năm qua theo xu hướng nâng cao chất lượng trong giáo dục của Bộ Giáo Dục, thì nhà trường cũng đã có những đầu tư cho cơ sở vật chất dạy và học của nhà trường một cách đáng kể, nhưng đó chỉ là sự đầu tư mang tính đối phó cho có lệ. Bởi vì, cơ sở vật chất phục vụ cho quá trình dạy và học môn thể dục còn thiếu nhiều như: không có sân cầu lông.. Với cơ sở vật chất như vậy thì làm sao có được giờ thể dục có chất lượng theo tiêu chuẩn của Bộ Giáo dục. 2.2. Những nguyên nhân ảnh hưởng đến hiệu quả thực hiện bài tập. Qua bảng 2.1. ta thấy được thực trạng hiệu quả kĩ thuật đập cầu chính diện (cầu lông) cho 20 nam học sinh lớp 11 trường trung học phổ thông Anh sơn 3 chỉ ở mức độ tương đối. Để đạt được hiệu quả cao trong tập luyện và thi đấu chúng ta phải tìm được những nguyên nhân chi phối tới kĩ thuật. Từ đó đưa ra những bài tập ứng dụng để nâng cao hiệu quả thực hiện động tác của nam học sinh. Dựa vào việc phân tích tài liệu tham khảo, trao đổi và phỏng vấn các giáo viên, huần luyện viên cầu lông có kinh nghiệm đồng thời thông qua phương pháp quan sát sư phạm các giờ học của nam học sinh lớp 11 trường trung học phổ thông Anh sơn 3. Chúng tôi xác định những nguyên nhân chi phối tới kĩ thuật đập cầu chính diện (cầu lông) đó là: 1. Thể lực chung còn chưa đảm bảo, phản xạ chậm. 2. Chưa nắm vững kĩ thuật cơ bản của đập cầu. 3. Động tác di chuyển đập cầu chưa nhanh nhẹn. 4. Khả năng phán đoán vị trí cầu trên không chưa chính xác. 5. Chưa xác định được điểm tiếp xúc cầu đúng. 6. Phối hợp về cảm giác dùng sức đập cầu còn yếu. 10
7. Kỹ thuật động tác chưa hoàn thiện. 8. Yếu tố tâm lý không ổn định 9. Lực gập cổ tay khi đập cầu còn yếu. Trên đây là những nguyên nhân chi phối tới người tập khi thực hiện kĩ thuật. Vấn đề đặt ra là phải xác định được những nguyên nhân nào mang tính phổ biến để từ đó đưa ra những bài tập thích hợp. Do vậy chúng tôi tiến hành xác định những nguyên nhân mang tính phổ biến bằng những phương pháp quan sát sư phạm và phương pháp phỏng vấn. Để đánh giá đúng thực trạng mức độ nhận thức về tầm quan trọng và việc tiến hành luyện tập kĩ thuật đập cầu chính diện (cầu lông) của nam học sinh lớp 11 trường trung học phổ thông Anh sơn 3 , chúng tôi đã phỏng vấn các thầy cô, huấn luyện viên môn cầu lông. Số phiếu phát ra là: 20 phiếu, thu về là 20 phiếu Bảng 2.2. Những nguyên nhân ảnh hưởng đến hiệu quả thực hiện kĩ thuật đập cầu. Ý kiến đánh giá (20 phiếu) Nguyên nhân TT Đồng ý Tỉ lệ % 1 Thể lực chung chưa đảm bảo, phản xạ yếu 16 80% 2 Chưa nắm vững kĩ thuật cơ bản của đập cầu. 11 55% 3 Động tác di chuyển đập cầu chưa nhanh nhẹn. 17 85% 4 Khả năng phán đoán vị trí cầu trên không chưa chính xác. 12 60% 5 Chưa xác định được điểm tiếp xúc cầu đúng. 16 80% 6 Phối hợp về cảm giác dùng sức đập cầu còn yếu. 14 70% 7 Kỹ thuật động tác chưa hoàn thiện. 9 45% 8 Yếu tố tâm lý không ổn định. 18 90% 9 Lực gập cổ tay khi đập cầu còn yếu. 18 90% Qua kết quả ở bảng 2.2 ta thấy ở nội dung: 1, 3, 5, 8, 9 được các giáo viên đồng ý chiếm tỷ lệ cao. Sau khi tôi cùng với các giáo viên chuyên sâu cầu lông xác định được những nguyên nhân ảnh hưởng đến kĩ thuật đập cầu, từ đó chúng tôi có thêm cơ sở để lựa chọn được các bài tập nâng cao kĩ thuật đập cầu chính diện (cầu lông). 11
IV. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 3.1 Lựa chọn và đánh giá các bài tập đã chọn nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện kĩ thuật đập cầu chính diện trong môn cầu lông cho nam học sinh lớp 11 trường trung học phổ thông Anh sơn 3. 3.1.1. Cơ sở lựa chọn bài tập. Thông qua quá trình kiểm chứng khả năng thực hiện kĩ thuật đập cầu của học sinh nam lớp 11 của trường. Kết hợp với việc quan sát các buổi thể dục và các buổi kiểm tra, chúng tôi thấy rằng trình độ thực hiện kĩ thuật của học sinh lớp 11 là còn một số hạn chế. Đồng thời chúng tôi dựa vào các cơ sở lý luận thực tiễn của các kĩ thuật động tác tay cầm vợt, kĩ thuật bật nhảy đập cầu,.. và các yếu tố ảnh hưởng đến việc thực hiện kĩ thuật đập cầu như: tâm sinh lý, điều kiện tự nhiên, nền tảng thể lực chung còn yếu, kĩ chiến thuật. Đặc biệt là thực trạng xây dựng các bài tập nâng cao do giáo viên dạy thể dục của trường đưa ra trong môn cầu lông còn nhiều vấn đề bất hợp lý với điều kiện thực tế của trường,... Phải đảm bảo các yêu cầu về nguyên tắc là phương pháp tập luyện và thi đấu. Từ những cơ sở nêu trên đã cho phép chúng tôi lựa chọn và đưa ra một số bài tập nâng cao hiệu quả thực hiện kĩ thuật đập cầu chính diện (cầu lông) cho nam học sinh lớp 11 trường trung học phổ thông Anh sơn 3, phù hợp với điều kiện hoàn cảnh thực tế của trường. 3.1.2. Lựa chọn các bài tập nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện kỹ thuật đập cầu chính diện trong môn cầu lông cho 20 nam học sinh lớp 11 trường trung học phổ thông Anh sơn 3. *Bước 1: - Qua quá trình theo dõi các giời học thể dục và kiểm tra, đồng thời kết hợp với giải cầu lông của trường tổ chức hàng năm kỉ niệm 20/11. Ngoài ra, chúng tôi còn có những cơ sở lý luận từ giáo trình cầu lông trung học cơ sở, tạp chí thể dục thể thao,.. Từ đó giúp chúng tôi đưa ra được các bài tập nâng cao kỹ thuật đập cầu (cầu lông) cho 2 nhóm. *Bước 2: - Sau khi đưa ra các bài tập để đảm bảo tính khách quan và độ tin cậy cao, chúng tôi dã tiến hành phỏng vấn các giáo viên, huấn luyện viên giảng dạy và huần luyện môn cầu lông đánh giáo mức độ ưu tiên cho các bài tập: - Ưu tiên 1: 3 điểm (Bài tập thường xuyên sử dụng). - Ưu tiên 2: 2 điểm (Bài tập ít sử dụng). - Ưu tiên 3: 1 điểm (Bài tập không sử dụng). 12
Chúng tôi phát ra tất cả 10 phiếu và đã thu về đúng 10 phiếu. Kết quả phỏng vấn được trình bày ở bảng 3.1 sau và yêu cầu chỉ sử dụng bài tập có số điểm 25 điểm trở lên. Bảng 3.1: Kết quả phỏng vấn lựa chọn bài tập nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện kĩ thuật đập cầu chính diện (cầu lông). TT Ưu tiên 1 Ưu tiên 2 Ưu tiên 3 Tổng TÊN BÀI TẬP điểm Số Tỷ lệ Số Tỷ lệ Số Tỷ lệ phiếu % phiếu % phiếu % 1 Bật cao tại chỗ nhiều 4 40% 3 30% 3 30% 21 lần với vợt 2 Tập sức mạnh ở cổ 7 70% 2 20% 1 10% 26 tay và cánh tay bằng tạ 3 Tập phán đoán điểm 5 50% 2 20% 3 30% 22 rơi và quỉ đạo bay của quả cầu 4 Tập phối hợp dùng 6 60% 2 20% 2 20% 24 sức toàn thân nhảy và vung tay vợt tiếp cầu 5 Tại chỗ đập cầu 7 70% 3 30% 0 0% 27 6 Mô phỏng phối hợp 3 6 60% 1 10% 3 30% 23 bước bật nhảy đập cầu 7 Tại chổ đập cầu vào 4 40% 4 40% 2 20% 22 vật chuẩn (là cây hoặc cầu treo tại chỗ) 8 Phối hợp di chuyển 3 8 80% 2 20% 0 0% 28 bước theo đường thẳng thực hiện kĩ thuật đập cầu và phòng thủ 9 Phối hợp di chuyển 8 80% 1 10% 1 10% 26 nhiều bước theo đường chéo thực hiện kĩ thuật đập cầu và 13
phòng thủ 10 Phối hợp di chuyển 9 90% 1 10% 0 0% 29 lùi phải bật nhảy đập cầu theo đường thẳng và đường chéo 11 Tại chổ mô phỏng kĩ 5 50% 2 20% 3 30% 22 thuật đập cầu 12 Phối hợp di chuyển 7 70% 2 20% 1 10% 26 lùi bên trái bật nhảy đập cầu theo đường thẳng và đường chéo Qua bảng 3.1. ở trên chúng ta thấy có 6 bài tập được đánh giá với số điểm cao hơn 25 điểm tương ứng với mức ưu tiên 1 đó là: bài số 2; 5; 8; 9; 10;12. Còn lại là các bài tập nâng cao đạt số điểm dưới 25 điểm tương ứng với mức ưu tiên 2 và ưu tiên 3. * Hình thức thực hiện các bài tập đã lựa chọn như sau: + Bài tập 1: Tập sức mạnh ở cổ tay và cánh tay bằng tạ. - Mục đích: Tăng cường sức mạnh của cổ tay và cánh tay để đập cấu có lực và đi cắm hơn. - Yêu cầu: Người tập phải tập đúng yêu cầu hướng dẫn của người huấn luyện, đảm bảo an toàn khi dùng tạ. - Cách thực hiện: + Tập cổ tay: Người tập dùng tạ tròn nặng từ 3kg đến 5 kg, nắm tạ vào lòng bàn tay, sau đó gập cổ tay lên xuống theo nhịp hô, đồng thời phối hợp nhịp thở (nặng thở ra, nhẹ hít vào). Cứ như thế liên tục gập cổ tay trong khoảng thời gian quy định. + Tập cánh tay: Người tập dùng loại tạ tay cở (2kg-5kg), nắm tạ bằng cả bàn tay, sau đó phối hợp với nhịp thở (nặng thở ra- nhẹ hít vào) thực hiện động tác co khớp khủy giữa cẳng tay và phần trên. Cứ như thế liên tục và nhịp đều trong khoảng thời gian quy định. 14
+ Bài tập 2: Tại chỗ đập cầu (cầu lông) - Mục đích: Phát triển kĩ năng đập câu trong cầu lông. - Yêu cầu: Người tập thực hiện đúng độngtacs khi tiếp xúc cầu. - Cách tiến hành: Người tập đứng ở tư thế chuẩn bị và thực hiện đập cầu liên tục do người phục vụ ở sân bên kia giao cầu cao xa sang. Có thể đập theo đường thẳng hoặc đường chéo. Bài tập được thực hiện liên tục trong thời gian quy định. + Bài tập 3: Phối hợp di chuyển 3 bước theo đường thẳng thực hiện kĩ thuật đập cầu và phòng thủ. - Mục đích: Phát triển kĩ năng phối hợp giữa di chuyển tiến lùi với đập cầu và phòng thủ. - Yêu cầu: Thực hiện 3 bước di chuyển lùi đập cầu và tiến phòng thủ. - Cách tiến hành: 15
+ Người phục vụ đứng ở vị trí phòng thủ giữa sân, giao cầu cao xa sang cuối sân đối diện (người thực hiện). Nhịp độ giao cầu vừa phải. + Người tập đứng ở vị trí giữa sân, khi người phục vụ giao cầu sang thì nhanh chóng sử dụng các bước di chuyển lùi bật nhảy đập cầu. Người phục vụ đỡ trả cầu vào giữa sân, người tập nhanh chóng di chuyển 3 bước tiến về trước phòng thủ ở giữa sân, sau người tập lại lùi bật nhảy đập cầu...cứ như thế thực hiện luân phiên một lần đập cầu một lần phòng thủ. + Bài tập 4: Phối hợp di chuyển nhiều bước theo đường chéo thực hiện kĩ thuật đập cầu và phòng thủ. - Mục đích: Phát triển kĩ năng phối hợp di chuyển đường chéo với đập cầu và phòng thủ. - Yêu cầu: Thực hiện 3 bước di chuyển lùi đập cầu với tiến phòng thủ theo đường chéo. - Cách thực hiện: + Người phục vụ đứng ở vị trí phòng thủ giữa sân giao cầu cao xa vào góc phải sân bên kia. + Người tập đứng ở vị trí giữa sân di chuyển lùi chéo bật nhảy đập cầu. Người phục vụ đứng đỡ trả cầu vào góc gần lưới. Người tập di chuyển chéo lên phòng thủ. Người phục vụ lại đánh trả cầu về góc cuối sân để người tập lùi bật nhảy đập cầu. Cứ như thế bài tập được thực hiện liên tục trong khoảng thời gian quy định. 16
+ Bài 5: Phối hợp di chuyển lùi phải bật nhảy đập cầu theo đường thẳng và đường chéo. - Mục đích: Phát triển và hoàn thiện khả năng đập cầu thuận tay theo đường thẳng và đường chéo. - Yêu cầu: Phối hợp nhịp nhàng giữa kĩ thuật di chuyển bật nhảy đập cầu với 80% lực tối đa, ổn định điểm rơi của cầu. - Cách tiến hành: + Người phục vụ đứng ở ô giao cầu cao xa liên tục vào vị trí cuối sân của người tập với nhịp đọ vừa phải từ 20 - 25 lần/1 phút. + Người tập đứng ở trạng thái cân bằng giữa sân. Sử dụng kĩ thuật di chuyển lùi đến vị trí đầu thì bật nhảy đập cầu theo đường thẳng dọc biên phải, sau đó lại di chuyển về chuẩn bị ban đầu. Khi cầu được người phục vụ tiếp tục giao cầu sang thì tiếp tục di chuyển lùi bật nhảy đập cầu theo đường chéo, sau đó lại di chuyển về vị trí chuẩn bị ban đầu. Tiếp tục di chuyển ngang lùi đập cầu theo đường thẳng dọc biên phải,...cứ như thế tiếp tục thực hiện trong thời gian quy định. + Bài tập 6: Phối hợp di chuyển lùi bên trái bật nhảy đập cầu theo đường thẳng và đường chéo. - Mục đích: Phát triển và hoàn thiện kĩ năng đập cầu bên trái bằng mặt phải của vợt theo đường thẳng dọc biên và theo đường chéo. - Yêu cầu: Phối hợp nhịp nhàng giữa kĩ thuật di chuyển lùi trái bật nhảy đập cầu với 80% lực tối đa, ổn định điểm rơi. - Cách tiến hành: + Người phục vụ đứng ở ô giao cầu bên trái giao cầu cao xa luân phiên liên tục với nhịp vừa phải vào vị trí cuối sân bên trái người tập. 17