Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Một số biện pháp nâng cao hiệu quả tiết sinh hoạt lớp theo chủ đề ở trường THPT

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:37

Thêm vào BST

Báo xấu

4
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Sáng kiến "Một số biện pháp nâng cao hiệu quả tiết sinh hoạt lớp theo chủ đề ở trường THPT" được hoàn thành với mục tiêu nhằm đưa ra được một số biện pháp để thực hiện hiệu quả tiết sinh hoạt lớp theo chủ đề ở trường THPT, từ đó nâng cao hiệu quả giáo dục trong nhà trường.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Một số biện pháp nâng cao hiệu quả tiết sinh hoạt lớp theo chủ đề ở trường THPT

SỞ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO NGHỆ AN TRƢỜNG THPT PHAN ĐĂNG LƢU SÁNG KIẾN KINH NGHỆM: “MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ TIẾT SINH HOẠT LỚP THEO CHỦ ĐỀ Ở TRƢỜNG THPT” Lĩnh vực: Chủ nhiệm lớp Nhóm tác giả: 1. Nguyễn Đức Hiền - Trƣờng THPT Phan Đăng Lƣu- SĐT: 0984984289 2. Phan Quốc Thông - Trƣờng THPT Phan Đăng Lƣu- SĐT: 0979255530 NĂM HỌC: 2023-2024
SỞ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO NGHỆ AN SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM: “MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ TIẾT SINH HOẠT LỚP THEO CHỦ ĐỀ Ở TRƢỜNG THPT” Lĩnh vực: Chủ nhiệm lớp NĂM HỌC: 2023-2024
PHỤ LỤC A. MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 4 1. Lí do chọn đề tài: ............................................................................................... 4 2. Mục đích nghiên cứu: ........................................................................................ 4 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu:.................................................................... 4 4. Phƣơng pháp nghiên cứu:.................................................................................. 4 5. Những đóng góp mới của đề tài: ....................................................................... 5 6. Cấu trúc của đề tài: ............................................................................................ 5 B. NỘI DUNG....................................................................................................... 6 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ CƠ SỞ THỰC TIỄN CỦA VIỆC THỰC HIỆN TIẾT SINH HOẠT LỚP THEO CHỦ ĐỀ Ở TRƢỜNG THPT ................ 6 1.1. Cơ sở lí luận: .................................................................................................. 6 1.1.1.Vai trò của tiết sinh hoạt lớp theo chủ đề..................................................... 6 1.1.2. Vai trò của giáo viên chủ nhiệm trong việc thực hiện tiết sinh hoạt lớp theo chủ đề............................................................................................................. 6 1.1.3. Sự phù hợp của các chủ đề sinh hoạt lớp đối với tâm sinh lý học sinh THPT. .................................................................................................................... 6 1.1.4. Qui trình tổ chức tiết sinh hoạt lớp theo chủ đề. ......................................... 7 1.2. Cơ sở thực tiễn ............................................................................................... 8 1.2.1. Khảo sát thực trạng việc thực hiện tiết sinh hoạt lớp theo chủ đề ở trƣờng THPT hiện nay. ..................................................................................................... 8 1.2.2. Những khó khăn trong việc nâng cao hiệu quả tiết sinh hoạt lớp theo chủ đề ở trƣờng THPT hiện nay. ................................................................................ 11 CHƢƠNG 2: BIỆN PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ TIẾT SINH HOẠT LỚP THEO CHỦ ĐỀ Ở TRƢỜNG THPT.................................................................. 12 2.1. Dành nhiều thời gian cho hoạt động trải nghiệm chủ đề trong tiết sinh hoạt lớp. ....................................................................................................................... 12 2.2. Lựa chọn nội dung trải nghiệm chủ đề......................................................... 13 2.3. Lựa chọn hình thức tổ chức trải nghiệm chủ đề phù hợp ............................ 14 2.3.1. Hình thức thảo luận nhóm ......................................................................... 14 2.3.2. Hình thức xem video/phim ngắn ............................................................... 19 2.3.3. Hình thức tổ chức các trò chơi .................................................................. 22 2.3.4. Hình thức phỏng vấn ................................................................................. 25 2.3.5. Hình thức đóng vai. ................................................................................... 26 2.3. Tăng cƣờng ứng dụng công nghệ thông tin trong tiết sinh hoạt lớp theo chủ đề ......................................................................................................................... 28 CHƢƠNG 3: THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM ....................................................... 28 Trang 1
3.1. Mục đích thực nghiệm sƣ phạm ................................................................... 28 3.2. Đối tƣợng và phƣơng pháp thực nghiệm sƣ phạm ....................................... 29 3.2.1. Đối tƣợng: ................................................................................................. 29 3.2.2. Phƣơng pháp thực nghiệm: ....................................................................... 29 3.3. Kết quả thực nghiệm .................................................................................... 29 3.3.1. Kết quả định tính ....................................................................................... 29 3.3.2. Kết quả định lƣợng .................................................................................... 30 3.4. Kết luận thực nghiệm sƣ phạm .................................................................... 31 C. KẾT LUẬN .................................................................................................... 31 1. Kết luận khoa học ............................................................................................ 31 2. Kiến nghị, đề xuất ........................................................................................... 31 PHỤ LỤC ............................................................................................................ 32 TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................... 34 Trang 2
DANH MỤC CHỮ CÁI VIẾT TẮT TRONG SÁNG KIẾN Chữ viết tắt Nội dung thể hiện GVCN Giáo viên chủ nhiệm HS Học sinh THPT Trung học phổ thông HĐTNHN Hoạt động trải nghiệm hƣớng nghiệp TT Thứ tự Trang 3
A. MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài: Trong hai năm học vừa qua ( 2022-2023 và 2023-2024), việc tăng cƣờng các hoạt động giáo dục trải nghiệm hƣớng nghiệp ở trƣờng THPT trong các tiết chào cờ, tiết học chính khoá và tiết sinh hoạt lớp theo chủ đề đã đem lại hiệu quả tích cực trong việc giáo dục đạo đức, lý tƣởng cách mạng, lối sống, kỹ năng sống và kỹ năng nghề nghiệp cho học sinh. Đồng thời tác động lớn đến nhận thức của giáo viên, học sinh về vị trí,vai trò, trách nhiệm của mỗi cá nhân trong các hoạt động học tập, trải nghiệm. Từ các hoạt động đó cũng đã góp phần gia tăng sự kết nối giữa học sinh, phụ huynh với nhà trƣờng và cộng đồng xã hội trong việc giáo dục, phát triển phẩm chất, năng lực cho học sinh. Tuy nhiên, trong thực tế nhiều tiết sinh hoạt lớp theo chủ đề hiện nay ở trƣờng THPT vẫn chƣa thực sự phát huy hiệu quả mong muốn. Một số giáo viên chủ nhiệm chƣa nhận thức cao về tính cấp thiết, quan trọng của các hoạt động trải nghiệm hƣớng nghiệp trong trƣờng học.Vì vậy việc phân bố thời gian cho các hoạt động ở tiết sinh hoạt lớp chƣa hợp lý. GVCN còn dành nhiều thời gian cho hoạt động tổng kết tuần, xây dựng kế hoạch tuần mới và dành ít thời gian cho hoạt động trải nghiệm các chủ đề. Hình thức tổ chức sinh hoạt lớp theo chủ đề còn chƣa phong phú, chƣa phát huy đƣợc tính tự giác và năng lực tự chủ của học sinh.Việc ứng dụng công nghệ thông tin trong việc tổ chức các hoạt động trải nghiệm ở tiết sinh hoạt lớp còn hạn chế. Để khắc phục những tồn tại và khó khăn trên, nhóm chúng tôi lựa chọn đề tài: “Một số biện pháp nâng cao hiệu quả tiết sinh hoạt lớp theo chủ đề ở trƣờng THPT” 2. Mục đích nghiên cứu: Đƣa ra đƣợc một số biện pháp để thực hiện hiệu quả tiết sinh hoạt lớp theo chủ đề ở trƣờng THPT, từ đó nâng cao hiệu quả giáo dục trong nhà trƣờng. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu: - Đối tƣợng nghiên cứu: Một số tiết sinh hoạt lớp theo chủ đề ở trƣờng THPT. - Phạm vi nghiên cứu: Các biện pháp nâng cao hiệu quả tổ chức tiết sinh hoạt lớp theo chủ đề ở trƣờng THPT. 4. Phƣơng pháp nghiên cứu: - Nghiên cứu lí thuyết: + Nghiên cứu kế hoạch giáo dục năm học 2023-2024. + Vai trò của các tiết sinh hoạt lớp theo chủ đề. + Vai trò của GVCN lớp trong việc tổ chức các tiết sinh hoạt lớp theo chủ đề. + Sự phù hợp của các chủ đề sinh hoạt lớp đối với tâm sinh lý học sinh THPT. + Các phƣơng pháp, hình thức dạy học tích cực. - Nghiên cứu thực tiễn: Trang 4
+ Điều tra : Sử dụng phiếu điều tra thiết kế bảng hỏi để điều tra thái độ, nhận thức của giáo viên, học sinh về việc thực hiện các tiết sinh hoạt lớp theo chủ đề. + Quan sát: Dự giờ tiết sinh hoạt lớp theo chủ đề của một số đồng chí đồng nghiệp. + Phỏng vấn: Trao đổi trực tiếp với các giáo viên chủ nhiệm ở trƣờng và các cơ sở giáo dục khác trên địa bàn. + Thực nghiệm: Tổ chức thực nghiệm sƣ phạm để kiểm chứng tính hiệu quả của đề tài. + Thống kê toán học: Xử lý số liệu điều tra và số liệu thực nghiệm sƣ phạm để kiểm chứng cơ sở thực tiễn và tính hiệu quả của đề tài. 5. Những đóng góp mới của đề tài: - Thay đổi thái độ, nhận thức của giáo viên, học sinh trong việc thực hiện tiết sinh hoạt lớp theo chủ đề ở trƣờng THPT. - Đƣa ra đƣợc các biện pháp khả thi để thực hiện hiệu quả các tiết sinh hoạt lớp theo chủ đề. 6. Cấu trúc của đề tài: Ngoài phần mở đầu và phần kết luận, nội dung của đề tài gồm 3 chƣơng: Chƣơng 1: Cơ sở lí luận và cơ sở thực tiễn của việc thực hiện tiết sinh hoạt lớp theo chủ đề ở trƣờng THPT. Chƣơng 2: Biện pháp nâng cao hiệu quả tiết sinh hoạt lớp theo chủ đề ở trƣờng THPT. Chƣơng 3: Thực nghiệm sƣ phạm Trang 5
B. NỘI DUNG CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ CƠ SỞ THỰC TIỄN CỦA VIỆC THỰC HIỆN TIẾT SINH HOẠT LỚP THEO CHỦ ĐỀ Ở TRƢỜNG THPT 1.1. Cơ sở lí luận: 1.1.1.Vai trò của tiết sinh hoạt lớp theo chủ đề Sinh hoạt lớp cuối tuần đƣợc xem là một hoạt động trải nghiệm hƣớng nghiệp quan trọng. Ngoài sơ kết hoạt động của cá nhân và tập thể lớp trong tuần, lên kế hoạch hoạt động cho tuần mới còn có các hoạt động sinh hoạt tập thể gắn với các chủ đề trải nghiệm đã đƣợc xây dựng từ đầu năm học. Các chủ đề thƣờng gắn với mục tiêu giáo dục đạo đức, lối sống, giá trị sống và định hƣớng nghề nghiệp cho học sinh. Thông qua các hoạt động trải nghiệm phong phú, các em bộc lộ đƣợc những cảm xúc, tình cảm và cách ứng xử phù hợp đối với bản thân, bạn bè, gia đình, thầy cô và cộng đồng. Sinh hoạt lớp theo chủ đề tạo sự gắn kết, chia sẻ, đoàn kết giữa các học sinh với nhau, giữa học sinh với thầy cô trong cộng đồng lớp học. Qua đó góp phần xây dựng tập thể lớp đoàn kết. Tiết sinh hoạt lớp theo chủ đề cũng tạo cơ hội cho giáo viên chủ nhiệm có thể gần gũi hơn với học sinh, nắm bắt kịp thời tâm tƣ, nguyện vọng chính đáng từ các em học sinh đồng thời có thể đánh giá khách quan sự chuyển biến về phẩm chất, năng lực, và sự tiến bộ của từng học sinh trong học tập và rèn luyện. 1.1.2. Vai trò của giáo viên chủ nhiệm trong việc thực hiện tiết sinh hoạt lớp theo chủ đề Giáo viên chủ nhiệm lớp có vai trò quan trọng trong việc tham gia xây dựng kế hoạch giáo dục hoạt động trải nghiệm hƣớng nghiệp cho khối/ lớp. Trong quá trình thực hiện, giáo viên chủ nhiệm là ngƣời trực tiếp hƣớng dẫn học sinh thực hiện các hoạt động trải nghiệm theo chủ đề, từ việc lựa chọn nội dung, hình thức tổ chức, phƣơng pháp đánh giá, theo dõi quá trình chuẩn bị và phân công nhiệm vụ. Giáo viên chủ nhiệm còn đóng vai trò tổng kết các hoạt động, đƣa ra nhận xét chung và lên kế hoạch tổng thể hoặc điều chỉnh các hoạt động trải nghiệm nối tiếp. 1.1.3. Sự phù hợp của các chủ đề sinh hoạt lớp đối với tâm sinh lý học sinh THPT. Học sinh THPT ở lứa tuổi từ 15 đến 17 tuổi đƣợc xem là giai đoạn đầu của tuổi thanh niên. Sự phát triển thể chất đã bƣớc vào thời kì phát triển bình thƣờng, hài hòa, cân đối. Cơ thể của các em đã đạt tới mức phát triển của ngƣời trƣởng thành, nhƣng sự phát triển của các em còn kém so với ngƣời lớn. Các em có thể làm những công việc nặng của ngƣời lớn. Hoạt động trí tuệ của các em có thể phát triển tới mức cao. Khả năng hƣng phấn và ức chế ở vỏ não tăng lên rõ rệt có thể hình thành mối liên hệ thần kinh tạm thời phức tạp hơn. Tƣ duy ngôn Trang 6
ngữ và những phẩm chất ý chí có điều kiện phát triển mạnh. Ở tuổi này, các em dễ bị kích thích không phải chỉ do nguyên nhân sinh lý nhƣ ở tuổi thiếu niên mà nó còn do cách sống của cá nhân (nhƣ tác động của các chất kích thích, không giữ điều độ trong học tập, lao động, vui chơi…).Trong các mối quan hệ giao tiếp, trƣớc hết trong gia đình, các em đã có nhiều quyền lợi và trách nhiệm nhƣ ngƣời lớn. Cha mẹ bắt đầu trao đổi với các em về một số vấn đề quan trọng trong gia đình. Các em cũng thấy đƣợc quyền hạn và trách nhiệm của bản thân đối với gia đình. Các em bắt đầu quan tâm chú ý đến nền nếp, lối sống sinh hoạt và điều kiện kinh tế chính trị của gia đình. Ở nhà trƣờng, học tập vẫn là hoạt động chủ đạo nhƣng tính chất và mức độ thì phức tạp và cao hơn hẳn so với tuổi thiếu niên. Đòi hỏi các em tự giác, tích cực độc lập hơn, phải biết cách vận dụng tri thức một cách sáng tạo. Nhà trƣờng lúc này có ý nghĩa đặc biệt quan trọng vì nội dung học tập không chỉ nhằm trang bị tri thức và hoàn chỉnh tri thức mà còn có tác dụng hình thành thế giới quan và nhân sinh quan cho các em. Về mặt xã hội, lứa tuổi học sinh THPT bắt đầu có quyền công dân, quyền tham gia mọi hoạt động bình đẳng nhƣ ngƣời lớn. Tất cả các em đã có suy nghĩ về việc chọn nghề. Khi tham gia vào hoạt động xã hội các em đƣợc tiếp xúc với nhiều tầng lớp xã hội khác nhau, quan hệ xã hội đƣợc mở rộng, các em có dịp hòa nhập vào cuộc sống đa dạng phức tạp của xã hội giúp các em tích lũy vốn kinh nghiệm sống để chuẩn bị cho cuộc sống tự lập sau này. Vì vậy biện pháp giáo dục dành cho lứa tuổi THPT không thể là áp đặt một chiều từ phía ngƣời lớn. Ngƣợc lại phải tạo mọi điều kiện để học sinh đƣợc tham gia vào tất cả các hoạt động giáo dục trên cơ sở xuất phát từ nhu cầu, mong muốn và khả năng thực hiện nhiệm vụ giáo dục của mỗi cá nhân học sinh. Nhận thức đƣợc đặc điểm của học sinh THPT, bản thân tôi là giáo viên chủ nhiệm, tôi nhận thấy mình cần tạo cơ hội cho học sinh đƣợc trải nghiệm, đƣợc bộc lộ những phẩm chất, năng lực vốn có vào việc phát triển tập thể lớp đoàn kết, vững mạnh. Từ đó tạo môi trƣờng học tập thân thiện giúp học sinh đƣợc phát triển những năng lực, phẩm chất cần thiết sẵn sàng cho việc tiếp tục học tập hoặc đi vào cuộc sống, lựa chọn nghề nghiệp cho tƣơng lai. 1.1.4. Qui trình tổ chức tiết sinh hoạt lớp theo chủ đề. Bước 1: Khởi động ( thời gian: 3-5 phút) GVCN sử dụng các hoạt động, bài hát có liên quan đến chủ đề hoặc tổ chức các trò chơi để khởi động tiết sinh hoạt. Bước 2: Sinh hoạt cuối tuần (Thời gian: 10- 15 phút) Hoạt động 1: Đánh giá hoạt động cuối tuần: - Lớp trƣởng điều hành lớp, các tổ báo cáo kết quả hoạt động trong tuần - GVCN nhận xét, kết luận. - Khen thƣởng cá nhân, tập thể. - Hoạt động 2: Triển khai kế hoạch tuần tới Trang 7
- GVCN tổ chức cho HS thảo luận đƣa ra kế hoạch tuần tới. - GVCN kết luận, lấy ý kiến biểu quyết kế hoạch tuần tới. Bước 3: Tổ chức trải nghiệm các chủ đề đã xây dựng Bằng nhiều hình thức phong phú nhƣ: xem phim ngắn, video, tổ chức trò chơi, báo cáo kết quả thảo luận nhóm, thi hùng biện…nhằm đạt đƣợc mục tiêu giáo dục thông qua trải nghiệm các chủ đề đó. Bước 4: Tổng kết, đánh giá - GVCN tổng kết chung kết quả hoạt động trải nghiệm chủ đề, rút kinh nghiệm và định hƣớng cho các hoạt động nối tiếp. - Học sinh tự đánh giá bản thân và đánh giá lẫn nhau các mức độ đạt đƣợc trong quá trình tham gia trải nghiệm chủ đề và tự rút ra bài học cuộc sống ý nghĩa. 1.2. Cơ sở thực tiễn 1.2.1. Khảo sát thực trạng việc thực hiện tiết sinh hoạt lớp theo chủ đề ở trường THPT hiện nay. a) Mục đích khảo sát - Khảo sát thái độ của giáo viên và học sinh trong việc thực hiện tiết sinh hoạt lớp theo chủ đề. - Đánh giá những thuận lợi và khó khăn trong quá trình thực hiện tiết sinh hoạt lớp theo chủ đề ở trƣờng THPT hiện nay. - Từ đó đƣa ra những giải pháp cần thiết để giải quyết vấn đề trên. - Đối tượng và phương pháp khảo sát - Giáo viên chủ nhiệm lớp một số trƣờng THPT trên địa bàn huyện (25 giáo viên). - Học sinh lớp 10A1, 11A3 tại đơn vị bản thân công tác (83 học sinh). b) Nội dung khảo sát * Về phía giáo viên: - Tính cấp thiết, mức độ quan trọng của việc áp dụng các biện pháp nâng cao hiệu quả tiết sinh hoạt lớp theo chủ đề ở trƣờng THPT hiện nay. - Những khó khăn của giáo viên trong việc tổ chức tiết sinh hoạt lớp theo chủ đề. * Về phía học sinh: - Khảo sát thái độ, nhu cầu, mong muốn của học sinh đối với tiết sinh hoạt lớp theo chủ đề. c) Phương pháp khảo sát - Khảo sát trực tuyến qua phiếu khảo sát đƣợc thiết kế trên công cụ google form: - Dành cho giáo viên qua đƣờng link: https://forms.gle/JVMkcBJGv3Cbui9i7 Trang 8
- Dành cho học sinh qua đƣờng link: https://forms.gle/WAEeTYNKKQhe6jua8 - Phỏng vấn, trao đổi trực tiếp thông qua sinh hoạt chuyên môn trƣờng, cụm trƣờng, các tiết dạy học trên lớp d) Kết quả khảo sát Bảng 1: Kết quả khảo sát thực trạng của việc thực hiện tiết sinh hoạt lớp theo chủ đề đối với giáo viên đầu năm học 2023-2024 TT Nội dung điều tra Mức độ (tỉ lệ lựa chọn) 111 Đồn Thầy (cô) đánh giá Rất cấp thiết Cấp thiết Ít cấp thiết Không nhƣ thế nào về tính cấp thiết 1 cấp thiết của việc áp dụng các biện pháp 72 % 16% 8% 4% nâng cao hiệu quả tiết sinh hoạt lớp theo chủ đề? 2 Thầy (cô) đánh giá Rất quan Quan Ít quan Không nhƣ thế nào về mức trọng trọng trọng quan độ quan trọng của trọng việc áp dụng các 56% 28% 8% 8% biện pháp nâng cao hiệu quả tiết sinh hoạt lớp theo chủ đề? 3. Thầy (cô) thƣờng Lựa chọn Lựa chọn Phải dành Nguồn tài gặp những khó khăn nội dung trải hình thức nhiều thời liệu tham nào sau đây khi thực nghiệm chủ tổ chức gian, tâm khảo còn hiện tiết sinh hoạt đề phù hợp trải huyết hạn chế lớp theo chủ đề? với mục tiêu nghiệm giáo dục lớp chủ đề chủ nhiệm. phù hợp 64% 76% 32% 32% 4. Thầy (cô) có những Đƣợc chủ Đƣợc Đƣợc chia Đƣợc tập mong muốn gì khi động trong trang bị sẻ kiến huấn thêm thực hiện tiết sinh lựa chọn nội thêm tài thức, kinh về nội hoạt lớp theo chủ dung trải liệu tổ nghiệm từ dung tổ đề? nghiệm chủ chức hoạt đồng chức tiết đề phù hợp động trải nghiệp sinh hoạt với mục tiêu nghiệm trong quá lớp theo giáo dục lớp tiết sinh trình thực chủ đề. chủ nhiệm hoạt lớp. hiện 64% 56% 60% 32% Trang 9
Trang 10
Bảng 2: Kết quả khảo sát thái độ, nhu cầu, mong muốn của học sinh đối với tiết sinh hoạt lớp theo chủ đề đầu năm học 2023-2024 TT Nội dung điều tra Mức độ (tỉ lệ lựa chọn) Em thích tham gia hoạt Sơ kết các Xây dựng kế Hoạt động trải 1 động nào sau đây trong hoạt động hoạch hoạt nghiệm các tiết sinh hoạt lớp? tuần động tuần chủ đề mới 73,5% 15,7% 10,8% 2 Hoạt động trải nghiệm Đƣợc làm Tham gia báo Tham gia yêu thích nhất của em ngƣời điều cáo kết quả đánh giá kết trong tiết sinh hoạt lớp là khiển, dẫn thảo luận quả thực hiện gì? chƣơng trình nhóm, xem chủ đề phim, đóng vai, tham gia trò chơi…) 17,1% 64,6% 18,3% 3 Em có mong muốn gì đối Tăng thời Hình thức tổ Đƣợc tham với tiết sinh hoạt lớp theo gian dành cho chức tiết sinh gia xây dựng chủ đề? hoạt động trải hoạt lớp và chuẩn bị nghiệm các phong phú, nội dung sinh chủ đề trong hấp dẫn hoạt lớp theo tiết sinh hoạt chủ đề lớp 42,2 79.5% 28.9% 4 Hiệu quả từ việc tham Có cơ hội thể Có thêm kiến Có tinh thần gia sinh hoạt lớp theo hiện bản thân thức về đời đoàn kết, chủ đề của em là gì? trƣớc thầy cô sống xã hội nhân ái, sẽ và tập thể lớp và sự tự tin chia trong tập trƣớc đám thể lớp đông 48,2% 62,7% 66,3% 1.2.2. Những khó khăn trong việc nâng cao hiệu quả tiết sinh hoạt lớp theo chủ đề ở trường THPT hiện nay. Từ kết quả khảo sát ở bảng 1, bảng 2, biểu đồ 1, biểu đồ 2 và quan sát, trao đổi trực tiếp chúng tôi nhận thấy việc áp dụng các biện pháp nâng cao hiệu quả tiết sinh hoạt lớp theo chủ đề là rất cấp thiết và rất quan quan trọng. Xuất phát từ hiệu quả giáo dục của tiết sinh hoạt lớp theo chủ đề là rất cao. Đồng thời xuất phát từ nhu cầu, mong muốn của học sinh trong các hoạt động học tập, trải nghiệm. Tuy nhiên việc tổ chức các tiết sinh hoạt lớp theo chủ đề đối với giáo viên còn gặp nhiều khó khăn, cụ thể: - Việc lựa chọn nội dung sinh hoạt chủ đề gắn với chủ đề hoạt động trải nghiệm Trang 11
nhóm/tổ xây dựng từ đầu năm học nhƣng phải phù hợp với đặc điểm tình hình của lớp chủ nhiệm. Mặc dù giáo viên chủ nhiệm đã đƣợc giao quyền chủ động nhƣng phần lớn giáo viên vẫn cảm thấy lúng túng trong việc lựa chọn nội dung sao cho phù hợp chủ đề, đặc điểm lớp, nhu cầu, mong muốn của học sinh… - Khó khăn của giáo viên còn xuất phát từ việc lựa chọn hình thức tổ chức sinh hoạt lớp, làm sao để tiết sinh hoạt lớp trở nên hấp dẫn, sinh động, lôi cuốn học sinh tham gia vào các hoạt động trải nghiệm chủ đề nhằm đạt hiệu quả giáo dục chủ đề? Trong khi tiết sinh hoạt lớp là tiết học cuối cùng trong tuần học với nhiều môn học, nhiều áp lực gây căng thẳng, mệt mỏi cho học sinh. - Nguồn tài liệu tham khảo dành cho giáo viên trong việc thực hiện tiết sinh hoạt lớp theo chủ đề ở trƣờng THPT hiện nay còn hạn chế. - Thời lƣợng tập huấn cho GVCN lớp về tổ chức hoạt động trải nghiệm hƣớng nghiệp tiết sinh hoạt lớp còn ít và nặng về lý thuyết. - Để thực hiện thành công tiết sinh hoạt lớp theo chủ đề giáo viên cần dành nhiều thời gian, tâm huyết và kinh phí thực hiện. - Kỹ năng công nghệ thông tin của một số giáo viên còn hạn chế ảnh hƣởng đến khả năng tổ chức hiệu quả tiết sinh hoạt lớp. CHƢƠNG 2: BIỆN PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ TIẾT SINH HOẠT LỚP THEO CHỦ ĐỀ Ở TRƢỜNG THPT 2.1. Dành nhiều thời gian cho hoạt động trải nghiệm chủ đề trong tiết sinh hoạt lớp. Tiết sinh hoạt lớp cuối tuần thƣờng gồm 3 hoạt động chính, đó là: Hoạt động 1: Sơ kết hoạt động trong tuần học (ƣu điểm, tồn tại, kết quả thực hiện nền nếp của học sinh) Hoạt động 2: Xây dựng kế hoạch hoạt động tuần mới (kế hoạch chung, kế hoạch cụ thể, biện pháp thực hiện), Hoạt động 3: Tổ chức trải nghiệm chủ đề. Để tiết sinh hoạt lớp bớt nhàm chán, giáo điều, nặng về phê bình, chúng tôi dành thời gian cho hoạt động 1 và hoạt động 2 trong khoảng 10 -15 phút và hoạt động 3 trong khoảng 30-35 phút. Để thực hiện đƣợc điều đó chúng tôi đặc biệt quan tâm đến vấn đề phát huy vai trò của ban cán sự lớp. Ban cán sự lớp chúng tôi chủ nhiệm bao gồm: Bí thƣ chi đoàn lớp, lớp trƣởng, lớp phó phụ trách học tập, lớp phó phong trào,, thƣ ký, thủ quỹ của lớp, tổ trƣởng của các tổ. Đối với hoạt động 1, trên cơ sở các tiêu chí thi đua đã xây dựng trong đại hội chi đoàn đầu năm học, sổ ghi chép, theo dõi của cá nhân, các thành viên ban cán sự lớp đƣợc phân công theo dõi nội dung nào thì trực tiếp báo cáo kết quả thi đua của nội dung đó và phản hồi các ý kiến thắc mắc của các cá nhân, nhóm, tổ…Cuối cùng lớp trƣởng tổng kết, nội dung tổng kết nêu rõ mặt tiến bộ, những hạn chế Trang 12
của cá nhân, tập thể lớp, số lƣợt nghỉ trong tuần ( có phép, không phép). Sau đó, đề xuất tuyên dƣơng những cá nhân có tiến bộ trong tuần cũng nhƣ phê bình những cá nhân vi phạm nội quy, ảnh hƣởng thi đua chung của lớp. GVCN góp ý, nhận xét, đánh giá chung kết quả giáo dục trong tuần học, tuyên dƣơng các cá nhân thực hiện tốt nội quy, nhắc nhở các vi phạm trong tuần của các cá nhân, tập thể lớp để rút kinh nghiệm. Đối với hoạt động 2, GVCN phổ biến chung kế hoạch, nội dung hoạt động của tuần học tiếp theo, sau đó lớp trƣởng điều hành lớp thảo luận bổ sung kế hoạch và biện pháp thực hiện. Đại diện các cá nhân, các tổ nêu ý kiến và lớp trƣởng tổng kết nội dung kế hoạch và phân công nhiệm vụ thực hiện kế hoạch cho tập thể lớp. Thƣ ký lớp chịu trách nhiệm chính trong việc ghi chép biên bản sinh hoạt lớp. Với cách thức thực hiện nhƣ trên, chúng tôi nhận thấy đã phát huy đƣợc tính tự chủ của học sinh trong việc đánh giá, tổng kết việc thực hiện nhiệm vụ trong tuần học và xây dựng kế hoạch thực hiện nhiệm vụ trong tuần học mới. Đồng thời giảm bớt đƣợc thời gian sinh hoạt lớp dành cho hoạt động 1 và hoạt động 2. Hàng tuần, GVCN sẽ hội ý với ban cán sự lớp có thể trực tiếp hoặc gián tiếp để lựa chọn nội dung, hình thức tổ chức tiết sinh hoạt lớp cuối tuần sao cho phù hợp với chủ đề tháng, tuần, phù hợp với điều kiện thực hiện ở lớp học và nhu cầu, mong muốn, sự quan tâm của học sinh nhƣng vẫn đảm bảo tính hấp dẫn của tiết sinh hoạt lớp. Bên cạnh đó là việc thống nhất phƣơng án dự kiến phân công nhiệm vụ chuẩn bị cho các cá nhân/ nhóm/ tổ/ câu lạc bộ nhằm đảm bảo những yếu tố cần thiết để thực hiện tiết sinh hoạt thành công. Ví dụ: nhiệm vụ điều khiển, MC của sinh hoạt lớp, nhiệm vụ trang trí lớp, nhiệm vụ phân công chỗ ngồi, chuẩn bị nội dung văn nghệ, thiết kế game trò chơi… 2.2. Lựa chọn nội dung trải nghiệm chủ đề Trong chƣơng trình giáo dục phổ thông 2018, nội dung tiết sinh hoạt lớp đã đƣợc xây dựng từ đầu năm học. Nội dung sinh hoạt lớp có sự gắn kết với các hoạt động trải nghiệm khác nhƣ chào cờ, hoạt động trải nghiệm hƣớng nghiệp theo chủ đề tại lớp học. Tuy nhiên, GVCN có thể chủ động lựa chọn nội dung trải nghiệm trong tiết sinh hoạt lớp phù hợp với mục tiêu giáo dục chủ đề và đặc điểm lớp chủ nhiệm hoặc lồng ghép thêm một số nội dung trải nghiệm liên quan đến hoạt động thi đua của tuần/tháng. Ví dụ 1: Với chủ đề tháng 9: “Xây dựng và phát triển Nhà trƣờng”, chủ đề sinh hoạt lớp tuần 1: “Cách làm chủ và kiểm soát các mối quan hệ với bạn bè ở trƣờng, qua mạng xã hội hiện nay, tìm hiểu truyền thống nhà trƣờng”. Ngoài việc tổ chức cho học sinh chia sẻ kết quả trải nghiệm chủ đề, chúng tôi đã lồng ghép thêm nội dung “phòng chống bạo lực học đƣờng và văn hóa ứng xử trên mạng xã hội” để giáo dục học sinh cách làm chủ và kiểm soát các mối quan hệ với bạn bè ở trƣờng , qua mạng xã hội. Từ đó giáo dục hành vi ứng xử có văn hóa và tuân thủ pháp luật khi tham gia mạng xã hội. Trang 13
Ví dụ 2: Với chủ đề sinh hoạt lớp tuần 2: “Hợp tác với bạn bè để cùng xây dựng và phát triển nhà trƣờng”, nội dung chúng tôi lồng ghép thêm, đó là: “ suy nghĩ về tình yêu tuổi học trò”. Bởi vì tình yêu tuổi học trò là một trong những mối quan hệ tình cảm, những yếu tố tâm lí có ảnh hƣởng rất lớn đến quá trình học tập của học sinh. Việc lồng ghép chủ đề này giúp các em có thái độ ứng xử thích hợp, thông minh trong các mối quan hệ để cân bằng giữa tình cảm tâm lí lứa tuổi và nhiệm vụ học tập của cá nhân. Qua đó không làm ảnh hƣởng đến chất lƣợng học tập của cá nhân và tập thể lớp, góp phần xây dựng và phát triển nhà trƣờng. Ngoài ra khi thực hiện các chủ đề sinh hoạt lớp gắn với hoạt động thi đua hƣởng ứng chào mừng các ngày lễ lớn GVCN cần chủ động tích hợp thêm một số nội dung trải nghiệm mới cho học sinh. Các nội dung trải nghiệm tích hợp thêm nhƣ: Phụ nữ Xƣa và Nay ( gắn với thi đua chào mừng ngày Phụ nữ Việt Nam 20/10; Thiết kế thiệp chúc mừng thầy cô nhân ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11; Lời cảm ơn nhân ngày Quốc tế Hạnh Phúc 20/3…) 2.3. Lựa chọn hình thức tổ chức trải nghiệm chủ đề phù hợp Ngoài việc lựa chọn nội dung trải nghiệm phù hợp, thiết thực thì việc lựa chọn hình thức trải nghiệm chủ đề phù hợp có ý nghĩa lớn. Mục đích sinh hoạt lớp theo chủ đề là tạo không khí vui vẻ và tạo cơ hội cho nhiều học sinh đƣợc tham gia để tránh sự nhàm chán, căng thẳng cho học sinh. Một số phƣơng pháp, kĩ thuật tổ chức hoạt động có nhiều ƣu thế nhƣ: Thảo luận nhóm, trò chơi học tập, đóng vai, phỏng vấn 2 phút… Sau đây là các hình thức tổ chức sinh hoạt lớp theo chủ đề mà chúng tôi đã lựa chọn, sử dụng và đem lại hiệu quả tích cực. 2.3.1. Hình thức thảo luận nhóm Đây là hình thức tổ chức có nhiều ƣu điểm nổi bật vừa phát huy tính tự chủ của cá nhân học sinh trong lớp học vừa giáo dục tinh thần hợp tác giữa các học sinh để hoàn thành nhiệm vụ chung. Học sinh đƣợc trải nghiệm và phát triển năng lực phản biện, tranh luận để đi đến thống nhất các biện pháp giải quyết vấn đề, qua đó GVCN giáo dục học sinh nhận thức đúng đắn, đánh giá khách quan những vấn đề xã hội nảy sinh trong cuộc sống. Những phẩm chất đƣợc phát triển qua hình thức thảo luận nhóm bao gồm: chăm chỉ, trách nhiệm, nhân ái… Nội dung thảo luận nhóm thƣờng là những vấn đề nóng của giới trẻ ngày nay mà xã hội quan tâm nhƣ: suy nghĩ tình yêu tuổi học trò, vấn đề nói chuyện riêng hay ăn quà vặt trong lớp, trách nhiệm của bản thân em đối với vấn đề bảo tồn và phát huy di sản văn hóa ở địa phƣơng, vấn đề văn hóa thần tƣợng, sức khỏe sinh sản vị thành niên, bạo lực học đƣờng, văn hóa ứng xử trên mạng xã hội, nụ cƣời an toàn giao thông, lời cảm ơn và xin lỗi,…hoặc thảo luận giải quyết những tình huống nảy sinh trong các mối quan hệ giao tiếp với bạn bè, thầy cô và những ngƣời xung quanh, các biện pháp thực hiện… Ví dụ 1: Trang 14
Khi tổ chức cho học sinh trải nghiệm chủ đề: “Cách làm chủ và kiểm soát các mối quan hệ với bạn bè ở trƣờng, qua mạng xã hội hiện nay, tìm hiểu truyền thống nhà trƣờng”, chúng tôi tổ chức cho học sinh thảo luận 4 nhóm với các nội dung sau đây: Nhóm 1: Thảo luận và chia sẽ những cách em đã làm chủ và kiểm soát các mối quan hệ với bạn bè ở trƣờng. Nhóm 2: Thảo luận và chia sẻ những cách em đã làm chủ và kiểm soát các mối quan hệ với bạn bè qua mạng xã hội. Nhóm 3: Thảo luận chia sẽ những cách của em để phòng chống bạo lực học đƣờng. Nhóm 4: Thảo luận chia sẽ những biểu hiện ứng xử có văn hóa trên mạng xã hội. PHẢN HỒI CỦA CÁC NHÓM SAU THẢO LUẬN, ĐƢỢC CHIA SẺ LẠI Nhóm 1 Nhóm 2 Nhóm 3 Nhóm 4 Những cách em - Những cách em Những cách của Những biểu hiện đã làm chủ và đã làm chủ và em đã làm để ứng xử có văn kiểm soát các kiểm soát các mối phòng chống bạo hóa trên mạng xã mối quan hệ với quan hệ với bạn lực học đƣờng: hội: bạn bè ở trƣờng: bè qua mạng xã - Phát hiện những - Chọn lọc thông - Chủ động làm hội: mâu thuẫn, bất tin khi chia sẻ quen, kết bạn. - Hạn chế kết bạn hòa nảy sinh và trên mạng xã hội. - Lôi cuốn bạn với ngƣời lạ. cùng bạn giải - Thời gian sử tham gia các hoạt - Chủ động bỏ kết quyết mâu thuẫn dụng mạng xã động lành mạnh, bạn khi cần thiết. một cách phù hợp. hội một cách hợp bổ ích: chơi thể - Không tự ý chia - Sử dụng ngôn lý và tránh thao, đọc sách, sẻ thông tin cá ngữ văn hóa tránh nghiện. lao động vệ sinh, nhân, hình ảnh gây tổn thƣơng - Không chia sẻ - Chia sẻ với bạn của bạn bè lên đến bạn bè. thông tin chƣa đề thi, tài liệu mạng khi chƣa có - Nói “Không” với đƣợc kiểm chứng học tập hay. sự đồng ý của bạo lực. (không và truyền tải - Tham gia các bạn. gây bạo lực, thông tin tiêu câu lạc bộ ở - Kiên định và không cổ động, cực. trƣờng: Tiếng khéo léo từ chối kích động, bao - Tuyệt đối Anh, chơi đàn khi bạn rủ tham che cho hành vi không lợi dụng ghi-ta, bóng gia vào các hành bạo lực, nói không mạng xã hội để chuyền… vi phạm pháp, tệ với phim ảnh, thực hiện hành vi - Kiên định và nạn xã hội… video bạo lực) vi phạm pháp khéo léo từ chối - Nếu thấy hiện luật. khi bạn rủ tham tƣợng bạo lực phải - Mọi lời nhận gia vào các hành kịp thời báo ngay xét, bình luận vi phạm pháp, tệ cho nhà trƣờng, phải khách quan nạn xã hội: chơi thầy cô giáo hoặc và tế nhị; tỏ thái cơ quan có thẩm Trang 15
game, đánh bi- quyền để kịp thời độ, cảm xúc phù da, đi xe bốc đầu, can thiệp và xử lí. hợp. Không nói hút thuốc lá điện - Tuyên truyền, xấu, kéo bè cánh tử,… giúp đỡ cho bạn nhằm hạ thấp bè, gia đình hiểu danh dự, nhân rõ về bạo lực học phẩm của ngƣời đƣờng và cách khác. Không đƣa phòng tránh… ra những nhận xét, bình luận vội vàng, không đúng hoặc ác ý… Với hình thức thảo luận nhóm nhƣ trên học sinh đã thể hiện đƣợc cách làm chủ và kiểm soát mối quan hệ với bạn bè ở trƣờng, qua mạng xã hội, cách phòng tránh bạo lực học đƣờng, cách ứng xử có văn hóa trên mạng xã hội.Việc lắng nghe và đóng góp ý kiến giữa các nhóm đã góp phần hình thành kĩ năng sống cần thiết cho học sinh về hành vi ứng xử đúng đắn, có văn hóa trong các mối quan hệ giao tiếp với bạn bè, cũng là cơ sở để đánh giá kết quả thực hiện chủ đề của học sinh. Hình 1: Học sinh thảo luận nhóm hoàn thành nội dung báo cáo chủ đề Trang 16
Ví dụ 2: Khi tổ chức sinh hoạt lớp theo chủ đề: “ Chia sẻ ý nghĩa của trạng thái cảnh quan thiên nhiên đối với trạng thái cảm xúc của bản thân”, chúng tôi tổ chức thảo luận với 3 nhóm chính, nhiệm vụ của các nhóm: “Chọn một cảnh quan thiên nhiên tiêu biểu của địa phƣơng em và chia sẻ trạng thái cảm xúc của em trƣớc cảnh quan thiên nhiên đó”. Nhiệm vụ này đã đƣợc GVCN và ban cán sự lớp phân công cho các nhóm từ đầu tuần. Sau thời gian chuẩn bị, mỗi nhóm đã cử ngƣời đại diện thuyết minh, chia sẽ những hiểu biết và cảm xúc của các em về cảnh quan thiên nhiên của địa phƣơng. Đồng thời GVCN và đại diện các nhóm thống nhất thang đánh giá sản phẩm của các nhóm làm căn cứ đánh giá kết quả hoạt động chủ đề của cá nhân/nhóm. TÓM TẮT KẾT QUẢ PHẢN HỒI CỦA CÁC NHÓM Nhóm 1 Nhóm 2 Nhóm 3 Cảnh quan thiên nhiên : Cảnh quan thiên nhiên: Cảnh quan thiên Đập vệ Vừng Lèn đá Bảo Nham nhiên: Núi Tù Và Hình thức chia sẻ: Thuyết Hình thức chia sẻ: Thuyết Hình thức chia sẻ: trình kèm powerpoint trình kèm powerpoint Thuyết trình kèm powerpoint Kết quả trải nghiệm cảm Kết quả trải nghiệm cảm Kết quả trải nghiệm xúc của nhóm: xúc của nhóm: cảm xúc của nhóm: Đập Vệ Vừng nằm ở phía Lèn đá Bảo Nham nằm ở Tây, tại xã Đồng Thành, xã Bảo Thành, huyện Yên Núi Tù Và nằm ở xã huyện Yên Thành, tỉnh Thành, tỉnh Nghệ An. Từ Công Thành, huyện Nghệ An, là một trong nhà thờ đá Bảo Nham di Yên Thành, tỉnh những hồ thủy lợi lớn chuyển thêm 200m sẽ thấy Nghệ An. nhất Nghệ An, với tổng một lèn đá mà ngƣời dân diện tích trên 720 ha, diện gọi là lèn đá Bảo Nham. Núi Tù Và là linh sơn tích mặt nƣớc 20 triệu m3 Đƣờng đi lên gồm 171 bậc và cũng là danh sơn cùng các ngọn đồi lớn cầu thang uốn cong hình bậc nhất ở huyện Yên nhỏ, núi non xinh đẹp bao chữ S, tựa nhƣ đầu và thân Thành, nằm giữa quanh hồ. Phong cảnh một chú rồng. Đƣờng đi đồng bằng trống trải Đập nhƣ một bức tranh xuống có 137 bậc đá có nên ngọn núi sừng sống động và hấp dẫn: hình thù giống đuôi rồng. sững nhƣ điểm cao Rừng cây, mặt nƣớc, bầu Hai bên đƣờng đi có duy nhất trong vùng trời, bến bờ, tiếng chim, những bức tƣợng đá miêu vựa lúa, gắn với gió thoảng… tạo nên vẻ tả 14 chặng đƣờng của nhiều truyền thuyết Trang 17
đẹp thơ mộng, khoáng Thánh Giá. Tất cả tạo nên nhƣ ông Đùng gánh đãng, trong lành, mát dịu, tổng thể với vẻ đẹp độc lạ đất, dốc Ba Bậc đòi yên bình, thân thiện, và cuốn hút vô cùng. Cảm ngƣời hay Thần Rắn quyến rũ và đầy cảm xúc của nhóm là tự hào và cụt đuôi… Trong đó hứng. Nhô lên mặt nƣớc mong muốn mọi ngƣời nổi bật nhất là truyền có tới 10 ốc đảo lớn nhỏ, nâng cao ý thức bảo tồn thuyết về thần Long trong đó nhiều đảo còn cảnh quan thiên nhiên của Sơn Thủy Quốc. Trên giữ đƣợc vẻ đẹp hoang quê hƣơng. cao tít tắp đỉnh núi, sơ, cây cối rậm rạp, nhƣ: nơi mây phủ, vƣợt bộ Nậy, Bạch Đàn, Rành qua 2000 bậc sẽ đến Rành, Động Mít…Rất đƣợc ngôi đền hiếm thích hợp cho các chuyến lạ, đó là “Đền thờ con du lịch sinh thái, trải gái Long Vƣơng”, nghiệm thiên nhiên. Tìm hay còn gọi là Long hiểu, chia sẻ cảnh quan Sơn Thủy Quốc. Cảm thiên nhiên đem đến cho xúc của nhóm là yêu chúng em niềm tự hào và thích sự khám khá yêu mến quê hƣơng. thiên nhiên và mong muốn bảo tồn cảnh quan và các di sản của quê hƣơng. - GV hƣớng dẫn các nhóm đánh giá dựa trên phiếu đánh giá đã xây dựng PHIẾU ĐÁNH GIÁ HĐTN CHỦ ĐỀ CỦA CÁC NHÓM Mức đạt TT Nội dung Yêu cầu cần đạt Tốt Khá Đạt Chưa đánh giá đạt (9- (7- (5- 10đ) 8đ) 6đ) (