Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Một số giải pháp của giáo viên chủ nhiệm nhằm phát triển năng khiếu cho học sinh thông qua hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp ở lớp 10 trường THPT Quỳ hâu, tỉnh Nghệ An

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:48

Thêm vào BST

Báo xấu

35
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu sáng kiến nhằm đề xuất một số giải pháp của GVCN trong việc phát hiện và bồi dưỡng học sinh có năng khiếu nghệ thuật thông qua hoạt động TN-HN ở lớp 10 trường THPT Quỳ Châu.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Một số giải pháp của giáo viên chủ nhiệm nhằm phát triển năng khiếu cho học sinh thông qua hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp ở lớp 10 trường THPT Quỳ hâu, tỉnh Nghệ An

***************************************************** SỞ O V O T O N HỆ AN TRƢỜN THPT QUỲ HÂU S N K ẾN K NH N H ỆM ề tài: “MỘT SỐ Ả PH P ỦA O V ÊN HỦ NH ỆM NHẰM PH T TR ỂN NĂN KH ẾU HO HỌ S NH THÔN QUA HO T ỘN TRẢ N H ỆM – HƢỚN N H ỆP Ở LỚP 10 TRƢỜN THPT QUỲ HÂU” LĨNH VỰ : HỦ NH ỆM Tác giả : Nguyễn Thu Hà Lô Thị Anh Tổ bộ môn : Ngữ Văn Năm thực hiện : 2022 - 2023 Số điện thoại : 0979565194 - 0979194449 Năm 3 *****************************************************
M L Mục Nội dung Trang PHẦN : ẶT VẤN Ề 1 Lí do chọn đề tài 5 2 Tính mới của đề tài 6 3 Mục đích, đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu 7 4 Phƣơng pháp nghiên cứu 7 5 ấu trúc của đề tài 7 PHẦN : NỘ UN N H ÊN ỨU 1 ơ sở lí luận và thực tiễn của đề tài 8 1.1 ơ sở lý luận 8 1.1.1 Các văn bản chỉ đạo thực hiện 8 1.1.2 Các cơ sở lý luận có liên quan 8 1.1.2.1 Thế nào là học sinh có năng khiếu 8 Về hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp cho học sinh lớp 10 1.1.2.2 8 THPT theo chương trình giáo dục phổ thông 2018 Vai trò của giáo viên chủ nhiệm trong việc phát hiện và bồi 1.1.2.3 dưỡng năng khiếu cho học sinh thông qua hoạt động trải 10 nghiệm, hướng nghiệp 1.2 ơ sở thực tiễn 10 Thực tiễn công tác phát hiện và bồi dưỡng học sinh có năng 1.2.1 10 khiếu của giáo viên chủ nhiệm Trường THPT Quỳ Châu Thực tiễn phát hiện và bồi dưỡng năng khiếu của học sinh 1.2.2 11 trường THPT Quỳ Châu Một số giải pháp của giáo viên chủ nhiệm nhằm phát triển 2 năng khiếu cho học sinh thông qua hoạt động trải nghiệm 12 hƣớng nghiệm ở lớp 10 Trƣờng THPT Quỳ hâu Xây dựng kế hoạch phát triển năng khiếu cho học sinh lớp chủ nhiệm trên cơ sở bám sát KH hoạt động Trải 2.1 12 nghiệm - Hƣớng nghiệp ở lớp 10 của nhà trƣờng trong năm học 1
2.1.1 Mục đích 12 Nội dung xây dựng kế hoạch bồi dưỡng năng khiếu cho học 2.1.2 sinh lớp chủ nhiệm thông qua hoạt động Trải nghiệm – Hướng 13 nghiệp ở lớp 10 2.1.3 Kết quả đạt được 16 Kết nối tham gia hoạt động sinh hoạt dƣới cờ của nhà 2.2 trƣờng theo chủ đề hoạt động Trải nghiệm - Hƣớng nghiệp, 17 từ đó bồi dƣỡng năng khiếu cho học sinh lớp chủ nhiệm. 2.2.1 Mục đích 17 Một số giải pháp kết nối học sinh tham gia các hoạt động sinh 2.2.2 hoạt dưới cờ theo chủ đề hoạt động Trải nghiệm –Hướng 17 nghiệp của nhà trường 2.2.3 Kết quả đạt được 18 ổi mới hình thức sinh hoạt lớp theo chủ đề Hoạt động 2.3 Trải nghiệm – Hƣớng nghiệp nhằm phát hiện và bồi dƣỡng 20 học sinh có năng khiếu 2.3.1 Mục đích 20 2.3.2 Một số hình thức đổi mới sinh hoạt lớp và kết quả đạt được 20 2.3.3 Kết luận 27 Phối hợp với giáo viên giảng dạy Hoạt động Trải nghiệm - Hƣớng nghiệp, giáo viên thỉnh giảng các bộ môn năng 2.4 27 khiếu do nhà trƣờng lựa chọn để thúc đẩy phát triển năng khiếu cho các em học sinh lớp chủ nhiệm 2.4.1 Mục đích 27 2.4.2 Một số giải pháp phối hợp và kết quả đạt được 28 2.4.3 Kết luận 30 Phối hợp chặt chẽ với các lực lƣợng giáo dục trong việc 2.5 30 phát hiện và bồi dƣỡng năng khiếu cho học sinh. 2.5.1 Mục đích 30 2.5.2 Các giải pháp phối hợp với các lực lượng giáo dục 30 2.5.3 Kết quả đạt được 38 2
3 Khảo sát tính cấp thiết và tính khả thi của đề tài 38 PHẦN . KẾT LUẬN V K ẾN N HỊ 43 1 Kết luận 43 2 Kiến nghị 43 T L ỆU THAM KHẢO 44 PH L 45 3
ANH M HỮ V ẾT TẮT Viết tắt Từ hoặc cụm từ BGD&ĐT Bộ Giáo dục và Đào tạo THPT Trung học phổ thông GV Giáo viên TN-HN Trải nghiệm - Hướng nghiệp HS Học sinh GVCN Giáo viên chủ nhiệm CSVC Cơ sở vật chất CLB Câu lạc bộ BGH Ban giám hiệu BCH Ban chấp hành PPDH Phương pháp dạy học SHDC Sinh hoạt dưới cờ SHL Sinh hoạt lớp 4
PHẦN . ẶT VẤN Ề 1. Lý do chọn đề tài 1.1. Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 4/11/2013 của Đảng về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đã đề ra nhiệm vụ, giải pháp: Đổi mới chương trình nh m phát tri n năng lực và ph m chất người học, hài hòa đức, trí, th , m ; dạy người, dạy ch và dạy nghề... . Bộ Giáo dục và Đào tạo BGD&ĐT đã xây dựng Chương trình giáo dục phổ thông Ban hành k m theo Thông tư số 32/2018/TT- BGDĐT ngày 26/12/2018 của Bộ trưởng BGD&ĐT với mục tiêu hình thành và phát tri n cho học sinh nh ng ph m chất chủ yếu đồng thời, hình thành và phát tri n cho học sinh nh ng năng lực cốt lõi và nh ng năng lực đặc thù trong đó có năng lực thẩm mĩ. Với mục tiêu Nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện , giáo dục năng khiếu nói riêng và giáo dục th m m nói chung luôn được được Đảng và Nhà nước đặc biệt quan tâm. Phát hiện và bồi dưỡng học sinh có năng khiếu nh m góp phần hình thành, phát tri n các ph m chất chủ yếu và năng lực th m m cho học sinh; giáo dục thái độ tôn trọng, khả năng kế thừa và phát huy nh ng giá trị văn hoá, nghệ thuật truyền thống của dân tộc trong quá trình hội nhập và giao lưu với thế giới, đáp ứng mục tiêu giáo dục hài hoà về đức, trí, th , m cho học sinh. 1.2. Trong Công văn số 1496/BGD&ĐT-GDTrH ngày 19/4/2022 về việc tri n khai thực hiện chương trình giáo dục trung học năm học 2022 - 2023 đã hướng dẫn cụ th việc thực hiện chương trình hoạt động Trải nghiệm - Hướng nghiệp TN-HN và chương trình giáo dục nh ng bộ môn năng khiếu nghệ thuật, câu lạc bộ CLB đối với học sinh lớp 10 THPT. Theo đó công văn 1776/SGD&ĐT - GDTrH, ngày 26/8/2022 của Sở GD&ĐT Nghệ An về việc Hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ giáo dục trung học năm học 2022 - 2023 cũng chỉ rõ: Các trường THPT căn cứ nhu cầu của học sinh đ tổ chức dạy học môn âm nhạc, mỹ thuật; phối hợp với giáo viên do nhà trường mời thỉnh giảng đ xây dựng kế hoạch giáo dục môn âm nhạc, mỹ thuật, chu n bị các điều kiện đảm bảo về cơ sở vật chất, thiết bị dạy học đáp ứng yêu cầu tổ chức dạy học . Trên tinh thần đó, Công văn số 664/KH-UBND, ngày 09/6/2022 của Ủy ban nhân dân huyện Quỳ Châu ban hành Kế hoạch thực hiện hoạt động giáo dục tăng cường tiếng anh, giáo dục k năng sống và phát tri n năng khiếu th thao, nghệ thuật cho học sinh trên địa bàn huyện Quỳ Châu giai đoạn 2022-2025 . Trong Công văn hướng dẫn cụ th kế hoạch đ phát tri n năng khiếu th thao và nghệ thuật cho học sinh là một trong nh ng nhiệm vụ trọng tâm đ phát tri n con người toàn diện trong giai đoạn hiện nay. 1.3. Theo chương trình Giáo dục phổ thông năm 2018, Hoạt động TN-HN là hoạt động giáo dục bắt buộc do nhà giáo dục định hướng, thiết kế và hướng dẫn thực hiện. Hoạt động này được thực hiện trong và ngoài lớp học, trong và ngoài trường học, theo quy mô nhóm, lớp học, khối lớp hoặc quy mô trường. Với bốn loại hình hoạt động chủ yếu là Sinh hoạt dưới cờ, Sinh hoạt lớp, Hoạt động giáo dục theo chủ đề và hoạt động CLB. Với sự tham gia, phối hợp, liên kết của nhiều 5
lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường như: Giáo viên chủ nhiệm GVCN , giáo viên môn học, cán bộ tư vấn tâm lí học đường, cán bộ Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, cán bộ Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam, cán bộ phụ trách Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh, Ban Giám hiệu nhà trường, cha mẹ học sinh, chính quyền địa phương, các tổ chức, cá nhân trong xã hội. Tiến s Lưu Thu Thủy - Tổng chủ biên SGK hoạt động TN-HN lớp 10 bộ Kết nối tri thức với cuộc sống cho biết: Với tính mở và linh hoạt, nhà trường có th chủ động sắp xếp thứ tự thực hiện các hoạt động TN-HN cũng như chủ động sắp xếp, bố trí thời gian tổ chức các hoạt động giáo dục theo chủ đề khi xây dựng kế hoạch năm học. Giáo viên có th linh hoạt, sáng tạo điều chỉnh nội dung, hình thức các hoạt động, thậm chí có th thay thế, bổ sung hoạt động sao cho phù hợp với yêu cầu giáo dục, với phông văn hóa vùng miền, trình độ, năng lực sở trường của giáo viên và điều kiện cơ sở vật chất trang thiết bị của nhà trường . Với đặc thù đó rất phù hợp đ kết nối với việc phát tri n năng khiếu cho học sinh trong quá trình thực hiện. 1.4. Trường THPT Quỳ Châu là một ngôi trường ở huyện miền núi cao của tỉnh Nghệ An. Học sinh chủ yếu là dân tộc Thái, đến từ nh ng bản làng xa xôi, điều kiện sống và kinh tế còn nhiều khó khăn, trình độ dân trí còn thấp. Các bậc phụ huynh hầu như không quan tâm đến năng khiếu của con và không chọn nghệ thuật là một nghề lập nghiệp cho con cái. Phụ huynh thường quan niệm: học sinh theo học nghệ thuật đều là con nhà nòi có bố hoặc mẹ làm trong l nh vực nghệ thuật và được giảng dạy bài bản từ nhỏ. Hơn thế n a, học sinh được học các bộ môn nghệ thuật từ chương trình Mầm non đến hết cấp THCS. Còn đến cấp THPT lại không có trong hệ thống môn học. Chính vì thế một số em có năng khiếu không có điều kiện đ phát tri n tài năng bản thân. Phụ huynh cũng như học sinh đều hướng vào học tập tri thức và lựa chọn nghề nghiệp theo xu hướng thời đại chứ không từ nh ng bộ môn năng khiếu. Trước thực tế đó, với vai trò của GVCN trong việc phát hiện và bồi dưỡng học sinh có năng khiếu, nhất là học sinh lớp 10 đầu cấp đ góp phần vào mục tiêu phát huy ph m chất và năng lực, định hướng nghề nghiệp, hướng tới đào tạo con người mới Việt Nam phát tri n cân đối, hài hòa và toàn diện tôi mạnh dạn nghiên cứu đề tài: Một số giải pháp của giáo viên chủ nhiệm nhằm phát triển năng khiếu cho học sinh thông qua hoạt động trải nghiệm hƣớng nghiệp ở lớp 10 trƣờng THPT Quỳ hâu, tỉnh Nghệ An”. 2. Tính mới của đề tài - Lần đầu tiên đề tài “Một số giải pháp của giáo viên chủ nhiệm nhằm phát triển năng khiếu cho học sinh thông qua hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp ở lớp 10 trường THPT Quỳ Châu, tỉnh Nghệ An” được thực hiện ở Trường THPT Quỳ Châu, tỉnh Nghệ An. 6
- Nội dung nghiên cứu: Do TN-HN là hoạt động giáo dục hoàn toàn mới trong chương trình giáo dục phổ thông 2018 nên việc nghiên cứu giải pháp của GVCN nh m phát tri n năng khiếu cho học sinh lớp 10 thông qua hoạt động này có tính mới và hết sức cần thiết. Các giải pháp được đề xuất trong đề tài phù hợp với đặc đi m đối tượng giáo viên, học sinh ở trường THPT Quỳ Châu. 3. Mục đích nghiên cứu Đề xuất một số giải pháp của GVCN trong việc phát hiện và bồi dưỡng học sinh có năng khiếu nghệ thuật thông qua hoạt động TN-HN ở lớp 10 trường THPT Quỳ Châu. 4. ối tƣợng và phạm vi nghiên cứu - Giáo viên và học sinh tại trường THPT Quỳ Châu. - Đề tài chỉ giới hạn trong phạm vi: Một số giải pháp của giáo viên chủ nhiệm nh m phát tri n năng khiếu cho học sinh thông qua hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp ở lớp 10 trường THPT Quỳ Châu, tỉnh Nghệ An. 5. Phƣơng pháp nghiên cứu 5.1. Nhóm phương pháp lý luận 5.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Quan sát, điều tra, khảo sát, tổng kết kinh nghiệm trong quản lý giáo dục. 5.3. Nhóm phương pháp hỗ trợ: Bảng bi u thống kê, sơ đồ... 6. ấu trúc của đề tài Phần : Phần đặt vấn đề Phần : Phần Nội dung nghiên cứu 1. Cơ sở lí luận và thực tiễn của đề tài 2. Một số giải pháp của giáo viên chủ nhiệm nh m phát tri n năng khiếu cho học sinh thông qua hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp ở lớp 10 trường THPT Quỳ Châu, tỉnh Nghệ An 3. Hiệu quả của sáng kiến Phần : Kết luận và kiến nghị 7
PHẦN . NỘ UN N H ÊN ỨU 1. Ơ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA Ề TÀI 1.1. Cở sở lí luận 1.1.1. ác văn bản chỉ đạo thực hiện - Công văn số 1496/BGDDT-GDTrH ngày 19/4/2022 về việc tri n khai thực hiện chương trình giáo dục trung học năm học 2022 – 2023. - Công văn số 1776/SGD&ĐT-GDTrH, ngày 26/8/2022 của Sở Giáo dục và Đào tạo Nghệ An về việc Hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ giáo dục trung học năm học 2022-2023. - Công văn số 664/KH-UBND, ngày 09/6/2022 của Ủy ban nhân dân huyện Quỳ Châu ban hành Kế hoạch thực hiện hoạt động giáo dục tăng cường tiếng anh, giáo dục k năng sống và phát tri n năng khiếu th thao, nghệ thuật cho học sinh trên địa bàn huyện Quỳ Châu giai đoạn 2022-2025 . 1.1.2. ác cơ sở lý luận có liên quan 1.1.2.1. Thế nào là học sinh có năng khiếu? Nghiên cứu Leta Hollingworth năng khiếu là nh ng tư chất b m sinh, di truyền nét đặc trưng và tính chất đặc thù làm tiền đề b m sinh cho năng lực do di truyền. Tuy nhiên, việc xây dựng môi trường gia đình và trường học nuôi dưỡng cũng rất quan trọng trong việc phát tri n tiềm năng đó. Theo nghiên cứu của Trường công lập Arlington schools, học sinh có năng khiếu là nh ng học sinh có năng lực, tài năng nổi bật và có tiềm năng đạt được khi có cơ hội. Các em có th đạt trình độ vượt xa so với các bạn cùng lứa tuổi và thường tiến bộ hơn về sở thích, kỹ năng và sự trưởng thành về tâm lý. Học sinh có năng khiếu có th có tốc độ và ứng dụng học tập nhanh hơn và mong muốn sự phức tạp. Ở bài nghiên cứu cũng chỉ ra Các loại hình năng khiếu thường gặp của học sinh trong nhà trường: + Năng khiếu nghệ thuật: Năng khiếu này sẽ được th hiện trong hoạt động như âm nhạc, mỹ thuật, khiêu vũ, điêu khắc, sân khấu. + Năng khiếu sáng tạo: Năng khiếu này th hiện trong cách suy ngh , cách nhìn, cách thực hiện đặc biệt, có tính mới mẻ, sáng tạo đối với các nhiệm vụ học tập và các hoạt động giáo dục khác của học sinh. + Năng khiếu th thao: Năng khiếu th hiện trong các bộ môn th thao, khi trẻ có niềm đam mê và chơi giỏi một môn th thao nào đó, như: Bóng chuyền, bóng đá, bóng bàn, đá cầu, cầu lông,…. 1.1.2.2. Về hoạt động Trải nghiệm - Hướng nghiệp cho học sinh lớp 10 THPT theo chương trình giáo dục phổ thông mới 2018 1. Theo chương trình Giáo dục phổ thông mới 2018, Hoạt động TN-HN ở lớp 10 là hoạt động giáo dục bắt buộc, được thực hiện từ lớp 1 đến lớp 12. 2. Hoạt động TN-HN hình thành, phát tri n ở học sinh năng lực thích ứng với cuộc sống, năng lực thiết kế và tổ chức hoạt động, năng lực định hướng nghề 8
nghiệp; đồng thời góp phần hình thành, phát tri n các ph m chất chủ yếu và năng lực chung quy định trong Chương trình tổng th . Theo đó, Hoạt động TN-HN ở cấp THPT giúp học sinh phát tri n các ph m chất, năng lực đã được hình thành ở cấp ti u học và cấp trung học cơ sở. Kết thúc giai đoạn giáo dục định hướng nghề nghiệp, học sinh có khả năng thích ứng với các điều kiện sống, học tập và làm việc khác nhau; thích ứng với nh ng thay đổi của xã hội hiện đại; có khả năng tổ chức cuộc sống, công việc và quản lí bản thân; có khả năng phát tri n hứng thú nghề nghiệp và ra quyết định lựa chọn được nghề nghiệp tương lai; xây dựng được kế hoạch r n luyện đáp ứng yêu cầu nghề nghiệp và trở thành người công dân có ích. 3. Nội dung Hoạt động TN-HN được xây dựng dựa trên các mối quan hệ của cá nhân học sinh với bản thân, với xã hội, với tự nhiên, với nghề nghiệp và được tổ chức thành 4 mạch hoạt động sau: Hoạt động hướng vào bản thân, Hoạt động hướng đến xã hội, Hoạt động hướng đến tự nhiên và Hoạt động hướng nghiệp. Hoạt động TN-HN được thực hiện trong và ngoài lớp học, trong và ngoài trường học; theo quy mô nhóm, lớp học, khối lớp hoặc quy mô trường; với bốn loại hình hoạt động chủ yếu là Sinh hoạt dưới cờ, Sinh hoạt lớp, Hoạt động giáo dục theo chủ đề và Hoạt động CLB; với sự tham gia, phối hợp, liên kết của nhiều lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường như: GVCN lớp, GVBM, cán bộ tư vấn tâm lí học đường, cán bộ Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, cán bộ Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam, cán bộ phụ trách Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh, Ban Giám hiệu nhà trường, cha mẹ học sinh, chính quyền địa phương, các tổ chức, cá nhân trong xã hội. 4. Các phương thức hoạt động TN-HN bao gồm: a Phương thức Khám phá: Nhóm phương thức tổ chức này bao gồm các hoạt động tham quan, cắm trại, thực địa và các phương thức tương tự khác. b Phương thức Th nghiệm, tương tác: là cách tổ chức hoạt động tạo cơ hội cho học sinh giao lưu, tác nghiệp và th nghiệm ý tưởng như diễn đàn, đóng kịch, hội thảo, hội thi, trò chơi và các phương thức tương tự khác. c Phương thức Cống hiến: là cách tổ chức hoạt động tạo cơ hội cho học sinh mang lại nh ng giá trị xã hội b ng nh ng đóng góp và cống hiến thực tế của mình thông qua các hoạt động tình nguyện nhân đạo, lao động công ích, tuyên truyền và các phương thức tương tự khác. d Phương thức Nghiên cứu: Nhóm hình thức tổ chức này bao gồm các hoạt động khảo sát, điều tra, làm dự án nghiên cứu, sáng tạo công nghệ, nghệ thuật và các phương thức tương tự khác. Nội dung đánh giá kết quả giáo dục trong Hoạt động TN-HN là các bi u hiện của ph m chất và năng lực đã được xác định trong chương trình: năng lực thích ứng với cuộc sống, năng lực thiết kế và tổ chức hoạt động, năng lực định hướng nghề nghiệp. Đối với Sinh hoạt dưới cờ và Sinh hoạt lớp, nội dung đánh giá chủ yếu tập trung vào sự đóng góp của học sinh cho các hoạt động tập th , số giờ tham gia các 9
hoạt động và việc thực hiện có kết quả hoạt động chung của tập th . Ngoài ra, các yếu tố như động cơ, tinh thần, thái độ, ý thức trách nhiệm, tính tích cực đối với hoạt động chung của học sinh cũng được đánh giá thường xuyên trong quá trình tham gia hoạt động. Kết hợp đánh giá của giáo viên với tự đánh giá và đánh giá đồng đẳng của học sinh, đánh giá của cha mẹ học sinh và đánh giá của cộng đồng; giáo viên chủ nhiệm lớp chịu trách nhiệm tổng hợp kết quả đánh giá. 1.1.2.3. Vai trò của giáo viên chủ nhiệm trong việc phát hiện và bồi dưỡng năng khiếu cho học sinh thông qua hoạt động Trải nghiệm - Hướng nghiệp Trong quá trình quản lý lớp học, bên cạnh việc hỗ trợ kết nối với Nhà trường - Gia đình - GVBM đ giáo dục tri thức cho các em, thì GVCN là người gần gũi, gắn bó và thấu hi u học sinh thông qua các hoạt động tập th . Vì vậy, GVCN cũng sẽ là người có vai trò rất quan trọng trong việc phát hiện và bồi dưỡng năng khiếu cho các em. Trong nh ng năm gần đây thực hiện chương trình giáo dục phổ thông mới, với nh ng đột phá mạnh mẽ, học sinh được phát tri n ph m chất, năng lực toàn diện hơn, và bộ môn TN-HN được đưa và trường học giúp học sinh có cơ hội đ khám phá bản thân, năng động, sáng tạo hơn ở nhiều l nh vực khác nhau, trong đó có việc phát tri n năng khiếu cho bản thân. Với việc tham gia giảng dạy bộ môn hoạt động TN-HN GVCN lại càng phát huy được vai trò, có thời gian quan tâm sát sao đ phát hiện và bồi dưỡng cho các em học sinh có năng khiếu phát tri n. Định hướng phát tri n và bồi dưỡng năng khiếu cho các em đó cũnglà một bước khám phá năng lực bản thân, định hướng nghề nghiệp phù hợp sở thích, sở trường, đam mê của các em sau này. Vì vậy GVCN cần phải coi trọng nội dung giảng dạy bộ môn TN-HN, tích cực đa dạng hóa hình thức sinh hoạt lớp, kết hợp với các nội dung sinh hoạt chủ đề, sinh hoạt dưới cờ đ khuyến khích học sinh nắm bắt cơ hội phát huy năng khiếu bản thân. Mỗi học sinh sẽ có năng khiếu trong từng l nh vực khác nhau. Vậy nên đ có th phát tri n được năng khiếu ở các em GVCN lớp cần dành nhiều thời gian đ tìm hi u và định hướng một cách đúng đắn. Khi phát hiện thấy năng khiếu của học sinh GVCN cần kip thời nắm bắt lập danh sách và kế hoạch đ bồi dưỡng, phát tri n năng khiếu cho các em. Thường xuyên theo dõi, quan tâm sát sao, kịp thời khích lệ, động viên khi các em gặp khó khăn, nản chí; khen ngợi, cổ vũ khi các em tiến bộ và thành công. Từ việc phát hiện và bồi dưỡng năng khiếu cho học sinh thông qua hoạt động TN-HN, GVCN còn có vai trò định hướng nghề nghiệp cho các em. Việc lựa chọn nghề nghiệp đúng năng khiếu, sở trường, đam mê cũng giúp cho các em thành đạt hơn trong sự nghiệp của mình. 1.2. ơ sở thực tiễn 1.2.1. Thực tiễn công tác phát hiện và bồi dƣỡng học sinh có năng khiếu của Giáo viên chủ nhiệm Trƣờng THPT Quỳ hâu 10
Trường THPT Quỳ Châu đóng trên địa bàn của một huyện miền núi có đội ngũ GV trẻ, nên nhiệt tình trong công tác giảng dạy và giáo dục HS. Tuy nhiên đội ngũ GV trẻ nên kinh nghiệm giảng dạy và giáo dục chưa nhiều. Số lượng GV ở miền xuôi lên công tác chiếm phần đông nên tính ổn định không cao. Qua buổi họp đầu năm tôi đã thực hiện điều tra khảo sát 40 GVCN với câu hỏi Thầy cô có chú trọng công tác phát hiện và bồi dưỡng năng khiếu cho học sinh lớp chủ nhiệm không?” Kết quả đa số các thầy cô đang chưa chú trọng vào việc phát hiện và bồi dưỡng năng khiếu cho học sinh. Mức độ Số lượng Tỷ lệ (%) 1 Thường xuyên chú trọng 9 22,5 2 Khá chú trọng 6 15 3 Ít chú trọng 5 12,5 4 Không chú trọng 20 50 Kết quả này xuất phát từ nhiều nguyên nhân. Tôi cũng đã có thao tác phỏng vấn đối với các GVCN lớp và thống kê từ các câu trả lời của các thầy cô nh ng nguyên nhân sau đây: + Nhiệm vụ phát tri n, bồi dưỡng năng khiếu cho học sinh không có trong nội dung chương trình giáo dục cũ. + Chưa nhận thức đúng vai trò, tầm quan trọng của các bộ môn năng khiếu: một số phụ huynh, học sinh và không ít thầy cô trong nhà trường vẫn coi âm nhạc, mỹ thuật, th thao,…là môn phụ, giáo viên dạy môn học này không được chú trọng và phải kiêm nhiệm nhiều công việc khác ngoài chuyên môn. Nhiều tài năng âm nhạc, sáng tác… của học sinh theo đó cũng chưa có môi trường phát tri n. Bên cạnh đó, nhiều học sinh và gia đình xem các ngành nghệ thuật là một kỹ năng chứ chưa phải là nghề nghiệp. + Chất lượng giáo viên chưa đồng đều, các môn năng khiếu lại có tính đặc thù cao. Nhiều GVCN không có các năng khiếu đặc thù này vì thế cũng ngại tìm tòi đ tư vấn, hướng dẫn cho học sinh phát tri n năng khiếu của bản thân + Công việc của GVCN lớp khá nhiều, gắn với các hoạt động chung của nhà trường nên nhiều lúc GVCN quá tải chưa chú trọng đến việc đổi mới, đa dạng các hình thức sinh hoạt lớp đ phát hiện, bồi dưỡng năng khiếu cho các em học sinh. 1.2.2. Thực tiễn phát hiện và bồi dƣỡng năng khiếu của học sinh Trường THPT Quỳ Châu có tổng số HS hơn 1600 em (tính đến năm học 2022-2023 trong đó đa phần là dân tộc Thái. Do trường đóng trên địa bàn miền núi nên tỉ lệ hộ ngh o và cận ngh o chiếm gần 48%. Học sinh cơ bản ngoan tuy nhiên chất lượng đầu vào còn thấp. Các em ở phân tán trên khắp địa bàn huyện, điều kiện đi lại khó khăn do đó việc duy trì s số, nề nếp còn nhiều bất cập. Ý thức 11
học tập của một bộ phận HS chưa cao, động cơ học tập chưa rõ ràng. Còn một bộ phận phụ huynh do mưu sinh nên chưa thực sự quan tâm đến việc học tập của con em phó thác việc học tập cho nhà trường. Theo đó hầu như học sinh chưa chú trọng vào việc phát tri n bồi dưỡng năng khiếu cho bản thân. Tôi đã tiến hành khảo sát học sinh lớp 10C1, 10D Năm học 2022-2023) vào tháng 9/2022 với câu hỏi Các em có chú trọng đến việc phát triển năng khiếu cho bản thân và định hướng nghề nghiệp từ năng khiếu của bản thân không?” th hiện qua bảng sau: Mức độ 10C1 (46 Hs) 10D (45Hs) Số lượng (%) Số lượng (%) 1 Thường xuyên chú trọng 8 17,4 11 24,4 2 Khá chú trọng 6 13 7 15,6 3 Ít chú trọng 10 21,7 13 28,9 4 Không chú trọng 22 47,8 18 40 Từ bảng kết quả cho thấy tỉ lệ học sinh vẫn đang ít chú trọng hoặc không chú trọng đến việc phát tri n và bồi dưỡng năng khiếu trong nhà trường. Có th chỉ ra một số nguyên nhân sau đây: - Nguyên nhân chủ quan: + Các em chưa nhận thức rõ tầm quan trọng của việc phát tri n năng khiếu cho bản thân đ r n luyện khả năng tự tin, nh ng k năng mềm trong cuộc sống và đặc biệt là định hướng phát tri n nghề nghiệp sau này. + Các em chưa tìm hi u thông tin về sự phát tri n nghề nghiệp do nh ng bộ môn năng khiếu tạo ra. - Nguyên nhân khách quan: Do áp lực trong học tập, thi cử và nh ng định hướng nghề nghiệp còn phiến diện một chiều nên các em chưa được chú trọng đào tạo và bồi dưỡng về năng khiếu đ phát tr n toàn diện, đặc biệt đối với học sinh miền núi như trường THPT Quỳ Châu. 2. MỘT SỐ Ả PH P ỦA O V ÊN HỦ NH ỆM NHẰM PH T TR ỂN NĂN KH ẾU HO HỌ S NH THÔN QUA HO T ỘN TRẢ N H ỆM – HƢỚN N H ỆP Ở LỚP 10 TRƢỜN THPT QUỲ HÂU 2.1. Xây dựng kế hoạch phát triển năng khiếu cho học sinh lớp chủ nhiệm trên cơ sở bám sát KH hoạt động Trải nghiệm - Hƣớng nghiệp ở lớp 10 của nhà trƣờng trong năm học 2.1.1. Mục đích 12
- Đảm bảo tính hợp lý khoa học, phù hợp, nhất quán trong việc tri n khai các kế hoạch phát tri n năng khiếu cho học sinh lớp 10 đầu cấp theo định hướng KHGD hoạt động TN-HN của nhà trường - Chủ động trong quá trình tiến hành kế hoạch. Có cái nhìn bao quát đ có nh ng thay đổi kịp thời phù hợp tình hình thực tiễn 2.1.2. Nội dung xây dựng kế hoạch bồi dƣỡng năng khiếu cho học sinh lớp chủ nhiệm thông qua hoạt động Trải nghiệm – Hƣớng nghiệp ở lớp 10 2.1.2.1. Nguyên tắc lập kế hoạch - Lập kế hoạch phải gắn với các chủ đề của Sách giáo khoa Hoạt động Trải nghiệm Hướng Nghiệp Bộ Cánh diều - Lập kế hoạch phải căn cứ vào KHGD bộ môn Hoạt động TN-HN , bộ Cánh Diều của nhà trường ban hành. - Lập kế hoạch phải căn cứ vào sự phù hợp đặc đi m tâm lý lứa tuổi của học sinh THPT ở lớp 10 2.1.2.2. Xây dựng kế hoạch bồi dưỡng năng khiếu cho học sinh chủ nhiệm Thời Nội dung bồi iều hủ đề và Nội dung chủ đề gian dƣỡng năng khiếu chỉnh KH hủ đề 1 - Xây dựng nhà trƣờng - Giới thiệu các truyền thống của nhà - Năng khiếu Nghệ trường. thuật: - Kiện toàn ban cán sự lớp, tri n khai - Năng khiếu thuyết Tháng nội quy trường, lớp trình 9 - Tìm hi u các hoạt động của Đoàn - Năng khiếu sáng thanh niên. tạo - Th hiện sự tự tin, thân thiện trong giao tiếp, ứng xử hủ đề 2 - Khám phá và phát triển bản thân - Tổ chức diễn đàn về quan niệm - Năng khiếu Mc sống của thanh niên hiện nay Tháng - Th hiện sự tự chủ, lòng tự trọng - Năng khiếu nghệ 10 thuật và ý chí vượt khó đ đạt mục tiêu đề ra - Năng khiếu sáng tạo -Tìm hi u đặc đi m tính cách, quan đi m sống của bản thân - Năng khiếu th thao 13
- Th hiện sự chủ động trong học tập và giao tiếp hủ đề 3 - Tƣ duy phản biện và tƣ duy tích cực - Nhận diện được khả năng điều - Năng khiếu nghệ Tháng chỉnh tư duy theo hướng tích cực thuật 11 cho bản thân - Năng khiếu sáng - Hình thành được tư duy phản biện tạo khi đánh giá sự vật, hiện tượng hủ đề 4 - Trách nhiệm với gia đình - Năng khiếu nghệ - Th hiện được trách nhiệm của bản thuật thân đối với bố mẹ, người thân - Năng khiếu sáng Tháng 12 - Th hiện được trách nhiệm của bản tạo thân đối với các hoạt động lao động trong gia đình - Đề xuất các biện pháp góp phần phát tri n kinh tế gia đình hủ đề 5 - Tham gia xây dựng cộng đồng - Năng khiếu Mc - Tọa đàm về Vai trò của thanh - Năng khiếu nghệ niên với cộng đồng thuật -Tìm hi u hoạt động cộng đồng - Năng khiếu sáng Tháng 1 - Nội dung và hình thức tuyên truyền tạo về văn hóa ứng xử nơi công cộng - Năng khiếu th - Tìm hi u các hoạt động kết nối thao cộng đồng với nhà trường -Thực hiện nội quy, quy định của cộng đồng. hủ đề 6 - Hành động vì môi trƣờng Tháng - Trình bày về Sự thay đổi của môi - Năng khiếu nghệ 2 trường tự nhiên tại địa phương thuật - Sáng tác thông điệp Bảo vệ môi - Năng khiếu sáng trường tự nhiên tạo 14
- Văn nghệ ca ngợi cảnh cảnh quan - Năng khiếu th thiên nhiên của quê hương, đất thao nước. - Xây dựng và thực hiện kế hoạch tuyên truyền bảo vệ cảnh quan thiên nhiên. hủ đề 7 - Thông tin nghề nghiệp - Tìm hi u các hoạt động sản xuất, - Năng khiếu nghệ kinh doanh, dịch vụ ở địa phương. thuật - Tri n lãm về chủ đề An toàn cho - Năng khiếu sáng người lao động tạo Tháng - Tìm hi u điều kiện đảm bảo an 3 toàn và sức khỏe nghề nghiệp. - Đề xuất biện pháp đảm bảo an toàn và sức khỏe nghề nghiệp cho người lao động - Tuyên truyền về nghề nghiệp ở địa phương. hủ đề 8 - họn nghề, chọn trƣờng - Tìm hi u thông tin về hệ thống - Năng khiếu nghệ trường đào tạo liên quan đến nghề định thuật chọn. - Năng khiếu sáng - Trao đổi thông tin về hệ thống trường tạo đào tạo Tháng - Năng khiếu th - Xây dựng kế hoạch và tham gia trải thao 4 nghiệm nghề nghiệp. - Bi u diễn văn nghệ về chủ đề nghề nghiệp - Trao đổi về xu hướng nghề nghiệp của thanh niên hiện nay. - Đánh giá sự phù hợp của bản thân theo nhóm nghề dự định lựa chọn. hủ đề 9 - Rèn luyện bản thân Tháng theo định hƣớng nghề nghiệp 5 - Xây dựng và thực hiện kế hoạch - Năng khiếu nghệ 15
r n luyện bản thân theo định hướng thuật nghề nghiệp - Năng khiếu sáng - Lựa chọn được cách r n luyện phù tạo hợp về ph m chất và năng lực cần - Năng khiếu th thiết cho nhóm nghề định chọn thao - Xây dựng và thực hiện kế hoạch học tập, r n luyện theo nhóm nghề lựa chọn. 2.1.3. Kết quả đạt đƣợc - Xây dựng kế hoạch phát tri n năng khiếu cho học sinh lớp chủ nhiệm dựa trên cơ sở KHGD của nhà trường trong năm học giúp cho GVCN và HS đều chủ động nắm bắt nội dung các loại hình năng khiếu có th phát tri n trong các chủ đề hoạt động TN-HN. Từ đó định hướng và xây dựng thành kế hoạch cá nhân của học sinh đ có th phát huy tốt nhất năng khiếu cho các em. - GVCN và HS đều có sự chuy n biến tích cực trong nhận thức về tầm quan trọng của việc phát tri n năng khiếu cho HS thông qua các hoạt động TN-HN. Từ đó cân đối thời gian trong thời gian bi u hợp lý cho nhiệm vụ học tập của bộ môn mới mẻ này đ phát tri n năng khiếu cho bản thân. Sau đây là một số hình ảnh về kết quả th hiện năng khiếu của các em học sinh lớp chủ nhiệm theo loại hình năng khiếu thông qua các chủ đề hoạt động TN- HN: Phát triển năng khiếu trong hoạt động TN-HN chủ đề 1- Tháng 9: “Phát huy truyền thống nhà trường” 16
Phát triển năng khiếu trong hoạt động TN-HN chủ đề 1- Tháng 9: “Phát huy truyền thống nhà trường” 2. 2. Kết nối tham gia hoạt động sinh hoạt dƣới cờ của nhà trƣờng theo chủ đề hoạt động Trải nghiệm - Hƣớng nghiệp, từ đó bồi dƣỡng năng khiếu cho học sinh lớp chủ nhiệm. 2.2.1. Mục đích - Sinh hoạt dưới cờ SHDC là một trong nh ng nội dung trọng tâm của hoạt động TN-HN ở lớp 10 theo chương trình giáo dục phổ thông mới 2018. Thực hiện nội dung TN-HN thông qua các tiết SHDC nh m mục đích lan tỏa rộng rãi trong môi trường giáo dục nhà trường nh ng nội dung bổ ích, ý ngh a của hoạt động TN- HN chương trình GDPT mới. - Thực hiện kết nối với nội dung các tiết SHDC là nhiệm vụ quan trọng của hoạt động TN-HN trong nhà trường. Kết nối và được thực hiện nội dung này nh m mục đích tạo cơ hội đ các em được r n luyện phát tri n năng khiếu, đặc biệt có cơ hội th hiện năng khiếu của mình trước tập th thầy cô, học sinh toàn trường, từ đó r n luyện khả năng tự tin trong các hoạt động tập th , là hành trang, k năng mềm quan trọng đ các em thành công sau này. 2.2.2. Nội dung giải pháp kết nối học sinh tham gia các hoạt động sinh hoạt dƣới cờ theo chủ đề hoạt động trải nghiệm, hƣớng nghiệp Thứ nhất: Giáo viên tìm hiểu nắm bắt kế hoạch của nhà trường trong việc triển khai nội dung trong các tiết sinh hoạt dưới cờ Chẳng hạn, trong chương trình chào cờ tuần 8 của trường THPT Quỳ Châu, theo yêu cầu của BGH, GVCN và Hs lớp 10C1 đã chủ động đăng kí và thực hiện nội dung chủ đề : Khám phá và phát tri n bản thân . Đây là chủ đề trong kế hoạch giáo dục tháng 10 của nhà trường: 17
Thứ hai: Giáo viên chủ nhiệm triển khai kế hoạch sinh hoạt dưới cờ tại lớp, đồng thời khảo sát và động viên học sinh có năng khiếu tham gia các hoạt động phù hợp - Giáo viên thông qua kế hoạch của nhà trường, thực hiện chuy n giao nhiệm vụ cho học sinh. - Vận dụng đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức dạy học đ phù hợp nội dung và làm cho nội dung được cụ th hóa sinh động, hấp dẫn. Thực hiện chuy n giao nhiệm vụ tuần 8 cho học sinh lớp 10C1 gồm: + Tổ 1: Thực hiện nội dung: Tiết mục khởi động Ti u ph m ngắn + Tổ 2:Thực hiện nội dung giao lưu chủ đề Khám phá và phát tri n bản thân + Tổ 3: Thực hiện nội dung giao lưu chủ đề Khám phá và phát tri n bản thân + Tổ 4: Thực hiện nội dung MC – Thuyết trình. 2.2.3. Kết quả đạt đƣợc - Thực hiện hiệu quả nội dung SHDC, tạo được sực lan tỏa rộng rãi trong giáo viên và học sinh. Nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của việc phát hiện, bồi dưỡng năng khiếu cho học sinh THPT. - Toàn trường biết đến và hi u hơn về nội dung hoạt động TN-HN trong chương trình GDPT mới 2018 18
- Phát tri n năng lực, R n luyện năng khiếu, định hướng nghề nghiệp cho học sinh, trong đó có các nghề nghiệp được định hướng từ nh ng bộ môn năng khiếu với nh ng loại hình đa dạng và phong phú. Sau đây là một số hình ảnh trong buổi lễ chào cờ tuần 8. Hình ảnh đã được đăng tải, lan tỏa trên các trạng mạng xã hội và các trang thông tin điện tử của huyện Quỳ Châu do cô giáo Lê Thị Bình – Phó Hiệu trưởng nhà trường trực tiếp phụ trách viết bài: Phát triển năng khiếu nghệ thuật, khả năng biểu diễn sân khấu - Hình ảnh 1: Bạn Ngọc Mai và Bá Kiên lớp 10C1 thực hiện nhiệm vụ MC trong tiết SHDC tuần 8 - Hình ảnh 2: Bạn Diệu Linh, Mai Sương, Thủy Tiên và cô giáo chủ nhiệm 10C1 Nguyễn Thu Hà phụ trách nội dung Talk show “Khám phá và phát triển bản thân” 19