Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Một số giải pháp của giáo viên chủ nhiệm trong việc phát triển phẩm chất yêu nước qua hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp cho học sinh tại Trường THPT Đô Lương 4

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:45

Thêm vào BST

Báo xấu

9
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài: “Một số giải pháp của giáo viên chủ nhiệm trong việc phát triển phẩm chất yêu nước qua hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp cho học sinh tại Trường THPT Đô Lương 4” tập trung vào việc tìm ra các hoạt động phát triển phẩm chất yêu nước cho học sinh trường THPT Đô Lương 4. Thông qua đề tài, tôi muốn đóng góp một sáng kiến nhỏ để phục vụ cho việc quản lý dạy học ngày càng đạt hiệu quả tốt hơn.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Một số giải pháp của giáo viên chủ nhiệm trong việc phát triển phẩm chất yêu nước qua hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp cho học sinh tại Trường THPT Đô Lương 4

PHẦN MỘT: ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lý do chọn đề tài: Mục tiêu của Chương trình Giáo dục phổ thông năm 2018 của Bộ Giáo dục và Đào tạo chú trọng tập trung vào việc phát triển 5 phẩm chất và 10 năng lực cho người học. Chương trình nêu rõ về các phẩm chất chủ yếu như: yêu nước, nhân ái, chăm chỉ, trung thực, trách nhiệm. Nhằm mục đích chuẩn bị, định hướng cho giáo viên và học sinh tiếp cận vận dụng chương trình giáo dục tổng thể năm 2018 của Bộ Giáo dục và Đào tạo trong thời gian tới. Theo Thông tư số 32/2018/TT- BGDĐT hoạt động trải nghiệm là hoạt động giáo dục bắt buộc được thực hiện từ lớp 1 đến lớp 12. Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp là hoạt động giáo dục do nhà giáo dục định hướng, thiết kế và hướng dẫn thực hiện, tạo cơ hội cho học sinh tiếp cận thực tế, thể nghiệm các cảm xúc tích cực, khai thác những kinh nghiệm đã có và huy động tổng hợp kiến thức, kĩ năng của các môn học để thực hiện những nhiệm vụ được giao hoặc giải quyết những vấn đề của thực tiễn đời sống nhà trường, gia đình, xã hội phù hợp với lứa tuổi; thông qua đó, chuyển hoá những kinh nghiệm đã trải qua thành tri thức mới, hiểu biết mới, kĩ năng mới góp phần phát huy tiềm năng sáng tạo và khả năng thích ứng với cuộc sống, môi trường và nghề nghiệp tương lai. Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp góp phần hình thành, phát triển các phẩm chất chủ yếu, năng lực chung và các năng lực đặc thù cho học sinh trong đó có phẩm chất yêu nước; nội dung hoạt động được xây dựng dựa trên các mối quan hệ của cá nhân học sinh với bản thân, với xã hội, với tự nhiên và với nghề nghiệp. Trong các phẩm chất thì phẩm chất yêu nước được đặt lên hàng đầu. Đây là truyền thống ngàn đời của dân tộc Việt Nam, được xây dựng và bồi đắp qua các thời kỳ từ khi ông cha ta dựng nước và giữ nước. Tình yêu đất nước được thể hiện qua tình yêu thiên nhiên, di sản, yêu người dân đất nước mình; tự hào và bảo vệ những điều thiêng liêng đó. Yêu nước là yêu thiên nhiên, yêu truyền thống dân tộc, yêu cộng đồng và biết làm ra các việc làm thiết thực để thể hiện tình yêu đó. Để có được tình yêu này thì học sinh phải được học tập hàng ngày qua những áng văn thơ, qua những cảnh đẹp địa lý, qua những câu chuyện lịch sử và học sinh phải được sống trong tình yêu hạnh phúc mỗi ngày... Tích cực chủ động, vận động người khác tham gia các hoạt động bảo vệ thiên nhiên. Tự giác thực hiện và vận động người khác thực hiện các quy định của pháp luật, góp phần bảo vệ và xây dựng Nhà nước xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Chủ động, tích cực tham gia và vận động người khác tham gia các hoạt động bảo vệ, phát huy giá trị các di sản văn hóa. Đấu tranh với các âm mưu, hành động xâm phạm lãnh thổ, biên giới quốc gia, các vùng biển thuộc chủ quyền và quyền chủ quyền của quốc gia bằng thái độ và việc làm phù hợp với lứa tuổi, với quy định của pháp luật. Sẵn sàng thực hiện nghĩa vụ bảo vệ Tổ quốc. 1
Ngày nay, toàn cầu hóa là một xu thế tất yếu, đất nước đã, đang phải đối mặt với những thách thức mới, những hiểm họa mới. “Biên giới mềm”, “quyền lực mềm” không còn là một khái niệm được nói đến trong chính trị, kinh tế, văn hóa, khoa học kĩ thuật… mà đã trở thành một chiến lược của nhiều quốc gia với những bước khai triển cụ thể. Chưa kể, hội nhập sâu rộng cùng thế giới, Việt Nam sẽ phải chấp nhận những “luật chơi” khắc nghiệt trong bối cảnh tiềm lực chưa đủ mạnh để khống chế, gạt bỏ hệ lụy khi cánh cửa thị trường trong nước ngày càng mở rộng. Nguy cơ đang hiện hữu, lòng yêu nước cần được đặt ra những nội hàm và cách thức thể hiện mới. Giáo dục lòng yêu nước cho thế hệ trẻ luôn được Đảng, Nhà nước, gia đình, nhà trường và toàn xã hội quan tâm. Những năm qua nhiều nghị quyết, chỉ thị của Đảng về công tác thanh niên và giáo dục lòng yêu nước cho thể hệ trẻ đã được triển khai, đạt được kết quả. Hoạt động “Tuổi trẻ hướng về biển đảo của Tổ quốc”; “Viết thư gửi lính đảo Trường Sa”; “Vì biển đảo thân yêu”; “Trái tim hướng về biển đảo Tổ quốc”; “Em yêu biển đảo Việt Nam”... đã thu hút được đông đảo tầng lớp thanh niên mọi miền Tổ quốc tham gia. Qua đó giáo dục lòng yêu nước, khơi dậy tình cảm và ý thức trách nhiệm của thanh niên trong việc giữ gìn chủ quyền biển, đảo, cổ vũ, động viên quân và dân ta đang sẵn sàng làm nhiệm vụ phát triển kinh tế, bảo vệ chủ quyền, lãnh thổ, vùng biển thiêng liêng của Tổ quốc… Trong nhà trường bên cạnh những học sinh cố gắng hết mình vì tương lai cho bản thân, góp phần cống hiến cho Tổ quốc, vẫn còn đó một bộ phận học sinh chưa chăm lo học tập, còn có các biểu hiện đua đòi, chạy theo lối sống thực dụng, sống ích kỷ, vô cảm, vô tổ chức; sống thiếu lí tưởng, nhận thức còn lệch lạc, chưa ý thức được trách nhiệm của bản thân đối với đất nước. Đó là lý do để tôi chọn đề tài: “Một số giải pháp của giáo viên chủ nhiệm trong việc phát triển phẩm chất yêu nước qua hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp cho học sinh tại Trường THPT Đô Lương 4” để nghiên cứu và vận dụng vào thực tiễn công tác quản lý dạy học nhằm phát triển các phẩm chất yêu nước cho học sinh trong thời kì đổi mới toàn diện giáo dục của đất nước hiện nay. 2. Mục đích nghiên cứu: Đề tài: “Một số giải pháp của giáo viên chủ nhiệm trong việc phát triển phẩm chất yêu nước qua hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp cho học sinh tại Trường THPT Đô Lương 4” tập trung vào việc tìm ra các hoạt động phát triển phẩm chất yêu nước cho học sinh trường THPT Đô Lương 4. Thông qua đề tài, tôi muốn đóng góp một sáng kiến nhỏ để phục vụ cho việc quản lý dạy học ngày càng đạt hiệu quả tốt hơn. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu: 3.1. Xác định cơ sở lý luận và thực tiễn. 2
3.2. Phân tích thực trạng việc phát triển phẩm chất yêu nước qua hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp cho học sinh lớp chủ nhiệm tại trường THPT 3.3. Đề xuất một số giải pháp của giáo viên chủ nhiệm trong việc phát triển phẩm chất yêu nước qua hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp cho học sinh trường THPT Đô Lương 4. 4. Đối tượng nghiên cứu: Học sinh và giáo viên Trường THPT Đô Lương 4,THPT Đô Lương 3 . 5. Phương pháp nghiên cứu: 5.1. Nhóm phương pháp lý luận. 5.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Quan sát, điều tra, khảo sát, tổng kết kinh nghiệm trong quản lý giáo dục. 5.3. Nhóm phương pháp hỗ trợ: Bảng biểu thống kê, sơ đồ... 6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu: Trong đề tài này, tôi tập trung, đi sâu nghiên cứu một số hoạt động phát triển phẩm chất yêu nước thông qua hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp cho học sinh trường THPT Đô Lương 4. Đề tài có thể áp dụng để phát triển phẩm chất cho học sinh bậc trung học phổ thông nói chung. 7. Kết cấu của đề tài: gồm có ba phần: - Phần một: Đặt vấn đề. - Phần hai: Nội dung nghiên cứu. - Phần ba: Kết luận. 3
PHẦN HAI: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU I. Cơ sở lý luận 1. Phẩm chất yêu nước 1.1. Khái niệm Có bao giờ bạn thắc mắc, lòng yêu nước xuất phát từ đâu? Lòng yêu nước có từ khi chúng ta vừa cất tiếng khóc chào đời, lòng yêu nước được thể hiện qua những câu hát ru của các bà các mẹ ru chúng ta lớn, lòng yêu nước xuất phát từ yêu những thứ thân thuộc xung quanh chúng ta, theo ta từ khi nhỏ tới lúc trưởng thành, hơn một chút nữa, lòng yêu nước xuất phát từ những kí ức lịch sử một thời hào hùng của cha ông ta. Vậy lòng yêu nước là gì? Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nhận xét: "Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước. Từ xưa đến nay, mỗi khi đất nước bị xâm lăng thì tinh thần ấy lại sôi nổi, nó kết thành một làn sóng vô cùng mạnh mẽ, to lớn, lướt qua mọi sự nguy hiểm, khó khăn, nó nhấn chìm tất cả lũ bán nước và lũ cướp nước".Tinh thần yêu nước cũng được Giáo sư Trần Văn Giàu viết: "Trông vào lịch sử cũng dài nhiều nghìn năm của dân tộc Việt Nam, từ Văn Lang, Âu Lạc cho đến nước Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa và nước Cộng Hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, thì người quan sát có thể thấy ngay rằng các tư tưởng chủ đạo, quán triệt cổ kim, là chủ nghĩa yêu nước, chống xâm lăng, bảo vệ sự tồn tại của dân tộc, là tư tưởng" không có gì quý hơn độc lập tự do". Tình cảm và tư tưởng yêu nước là tình cảm và tư tưởng lớn nhất của nhân dân, dân tộc Việt Nam. Chủ nghĩa yêu nước là sợi chỉ đỏ xuyên qua toàn bộ lịch sử Việt Nam từ cổ đại đến hiện đại, ở đây bản chất Việt Nam biểu lộ rõ ràng, đầy đủ, tập trung nhất hơn bất cứ chỗ nào khác. Yêu nước thành một triết lý xã hội và nhân sinh của người Việt Nam". Không có một định nghĩa cụ thể nào về lòng yêu nước, yêu nước bao gồm hai từ "yêu" và "nước" ghép lại, trong đó hai từ "nước" và "yêu" là hai khái niệm có phạm trù rất rộng. Yêu nước là yêu mảnh đất mình sinh ra và lớn lên, yêu tiếng nói, yêu con người, yêu những trang sử hào hùng và vẻ vang của dân tộc. Trong tình yêu ấy có cả sự tự hào dùng máu Con Rồng Cháu Tiên. Mỗi khi xa quê hương, tình yêu ấy lại âm ỉ có khi sục sôi, thổn thức. Đó là tình yêu và lòng trung thành với Tổ Quốc. Lòng yêu nước là tình yêu, sự tôn trọng khắc sâu trong tim đối với quê hương, đất nước và đó là phẩm chất cao quý của mỗi người. Lòng yêu nước thể hiện ở hành động sẵn sàng đứng ra giúp đất nước mỗi lúc nguy nan, đó là một thứ tình cảm thiêng liêng mà người dân dành cho đất nước mình. 1.2. Biểu hiện. Biểu hiện của lòng yêu nước qua mỗi giai đoạn lịch sử lại khác nhau. 4
- Trong thời kỳ chiến tranh lòng yêu nước biểu hiện ở những hành động cao cả như: sẵn sàng dấn thân ra chiến trường để chiến đấu chống lại kẻ thù, góp phần giành độc lập cho dân tộc, thống nhất nước nhà. Tại hậu phương thì không ngại khó khăn, gian khổ tăng gia sản xuất, quyên góp lương thực, thực phẩm để chi viện cho tiền tuyến. Sức mạnh của lòng yêu nước thời kỳ này vô cùng to lớn, có thể nhấn chìm bè lũ bán nước và cướp nước. - Trong thời kỳ hòa bình yêu nước lại được biểu hiện qua những hành động như: Xây dựng đất nước tiến lên con đường xã hội chủ nghĩa, mong muốn mang lại cuộc sống ấm no, hạnh phúc cho nhân dân và sự phát triển bền vững đất nước. Hơn thế nữa, lòng yêu nước còn biểu hiện qua tình yêu gia đình, tình yêu giữa con người với con người. Thi sĩ, nhạc sĩ thể hiện lòng yêu nước qua các tác phẩm thơ ca, nhạc họa ca ngợi những vị anh hùng dân tộc, ca ngợi vẻ đẹp của đất nước. Mỗi công dân của đất nước thể hiện tình yêu nước thông qua biểu hiện hoàn thành tốt những công việc của bản thân, luôn sống chăm chỉ, nghiêm túc có trách nhiệm với bản thân, trau dồi, học hỏi thêm những kỹ năng, kiến thức mới mỗi ngày để nỗ lực góp phần đưa đất nước sánh vai với các cường quốc trên thế giới như lời Bác Hồ dạy. 1.3. Yêu cầu cần đạt về phẩm chất yêu nước trong chương trình giáo dục phổ thông Đây là truyền thống ngàn đời của dân tộc Việt Nam, được xây dựng và bồi đắp qua các thời kỳ từ khi ông cha ta dựng nước và giữ nước. Tình yêu đất nước được thể hiện qua tình yêu thiên nhiên, di sản, yêu người dân đất nước mình; tự hào và bảo vệ những điều thiêng liêng đó. - Tự giác thực hiện và vận động người khác thực hiện các quy định của pháp luật, góp phần bảo vệ và xây dựng Nhà nước xã hội chủ nghĩa Việt Nam. - Chủ động, tích cực tham gia và vận động người khác tham gia các hoạt động bảo vệ, phát huy giá trị các di sản văn hoá. - Đấu tranh với các âm mưu, hành động xâm phạm lãnh thổ, biên giới quốc gia, các vùng biển thuộc chủ quyền và quyền chủ quyền của quốc gia bằng thái độ và việc làm phù hợp với lứa tuổi, với quy định của pháp luật. - Sẵn sàng thực hiện nghĩa vụ bảo vệ Tổ quốc. 2. Tổng quan về hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp. Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp là một trong 8 bộ môn bắt buộc ở cấp trung học phổ thông trong Chương trình giáo dục phổ thông 2018, với 105 tiết học/năm, tương đương 3 tiết/tuần. Hoạt động này có vị thế ngang bằng với các môn học khác và giáo viên chủ nhiệm có vai trò đặc biệt quan trọng. Trong chương trình giáo dục cũ (Chương trình 2006), giáo viên chủ nhiệm cũng đang thực hiện các tiết dạy Hướng nghiệp và Hoạt động ngoài giờ lên lớp, nhưng hình thức và ít hiệu quả. Còn theo Chương 5
trình 2018, sách giáo khoa Hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp lớp 10 không còn là những tiết học nặng về lý thuyết mà trở thành chuỗi hoạt động giáo dục. Bao gồm hoạt động sinh hoạt dưới cờ, hoạt động sinh hoạt lớp, hoạt động theo chủ đề. Giáo viên chủ nhiệm là người phụ trách chính về hoạt động này. Để đứng lớp, giáo viên chủ nhiệm phải trải qua quá trình tập huấn về chuyên môn. Để thật sự phát huy hiệu quả của hoạt động này, ngoài việc nghiên cứu tổ chức, triển khai một cách khoa học, bài bản, bám sát mục tiêu chương trình giáo dục 2018 thì rất cần những giáo viên chủ nhiệm chủ động, sáng tạo để hoạt động trải nghiệm hướng nghiệm được thẩm thấu một cách tự nhiên hấp dẫn. Theo đó, kết hợp với các hoạt động giáo dục như sinh hoạt dưới cờ, sinh hoạt lớp, ngoại khóa, rất cần giáo viên chủ nhiệm, nhà trường hướng dẫn tổ chức để học sinh tham gia trải nghiệm hướng nghiệp thông qua hình thức sinh hoạt trong Câu lạc bộ, các dự án vì cộng đồng, dã ngoại tham quan làng nghề, làm từ thiện… 3. Các yếu tố tác động đến phẩm chất yêu nước của học sinh. 3.1. Gia đình và giáo dục lòng yêu nước trong gia đình Gia đình là tế bào của xã hội, trong đó hiện diện đầy đủ các mối quan hệ xã hội như: quan hệ kinh tế, quan hệ giáo dục, quan hệ văn hoá và quan hệ tổ chức… 6
Để mỗi quốc gia, dân tộc được hưng thịnh, hùng cường, phụ thuộc nhiều vào sự ấm no, hạnh phúc của mỗi gia đình. Nội dung giáo dục trong gia đình gồm: Thứ nhất, giáo dục văn hóa gia đình, tình yêu thương, hòa thuận, quan tâm, chăm lo nhau. Giáo dục về những nguyên tắc, cách ứng xử của các thành viên trong gia đình. Có thể kể đến một số giá trị truyền thống của gia đình Việt Nam như: Sự nhân từ của ông bà, cha mẹ với con cái; đạo hiếu của con cái với cha mẹ, ông bà; Tình cảm giữa vợ chồng thủy chung, son sắt; tình cảm anh em hòa thuận. Bên cạnh đó, các gia đình còn giáo dục về các chuẩn mực, cách ứng xử đối với những người xung quanh, trong mối quan hệ với bạn bè và với cộng đồng. Những truyền thống quý báu của đất nước như lòng nhân ái, khoan dung, lòng yêu quê hương đất nước, lòng tự hào dân tộc, lòng dũng cảm, tinh thần đoàn kết, thủy chung, hiếu nghĩa, hiếu học, cần cù và sáng tạo trong lao động, bất khuất kiên cường vượt qua mọi khó khăn thử thách... đã được gia đình Việt Nam gìn giữ, vun đắp và phát huy trong suốt chiều dài lịch sử của dân tộc. Thứ hai, giáo dục kiến thức văn hóa. Thông qua lễ nghi, phong tục, tập quán, sự truyền đạt những kiến thức, kinh nghiệm hiểu biết về tri thức khoa học, kiến thức xã hội của những người lớn cho thế hệ trẻ, con cháu trong gia đình nhằm nâng cao sự hiểu biết sâu rộng trên mọi lĩnh vực. Qua đây, các thế hệ đi trước trong gia đình giáo dục cho con cháu những kiến thức lịch sử quê hương đất nước, về những tấm gương của các anh hùng dân tộc, về lịch sử dựng nước và giữ nước... những tri thức đó góp phần hình thành niềm tin, bồi đắp lòng yêu nước và sự tự hào, tự tôn dân tộc. Thứ ba, giáo dục lòng yêu lao động, rèn luyện được tính tự lập, tự giác để thích ứng với cuộc sống xã hội. Tình yêu với lao động sẽ tạo nên khát khao cống hiến, nhu cầu muốn đóng góp trí tuệ, tài năng, sức lực của mình cho quê hương đất nước, đó cũng là cách thức biểu thị lòng yêu nước.Như vậy, giáo dục lòng yêu nước trong gia đình trước hết là giáo dục về đạo đức, về tình yêu, trách nhiệm với gia đình, quê hương; là tình yêu máu thịt với Tổ quốc “Như mẹ cha ta, như vợ như chồng”, sẵn sàng hy sinh “Cho mỗi ngôi nhà, ngọn núi, con sông”; là hiểu rõ và tự hào về những trang sử hào hùng của dân tộc. Chủ tịch Hồ Chí Minh từng khẳng định “Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước. Đó là truyền thống quý báu của dân tộc ta. Từ xưa đến nay, mỗi khi Tổ quốc bị xâm lăng, thì tinh thần ấy lại sôi nổi, nó kết thành một làn sóng vô cùng mạnh mẽ, to lớn, nó lướt qua mọi sự nguy hiểm, khó khăn, nó nhấn chìm tất cả lũ bán nước và lũ cướp nước”(4). Lòng yêu nước là một yếu tố tạo nên sức mạnh mềm Việt Nam. "Sức mạnh mềm" là sức hội tụ quốc gia, mức chấp nhận văn hóa và trình độ tham dự tổ chức quốc tế, là sức mạnh để người khác làm theo ý muốn của mình một cách tự nguyện, nó bắt nguồn từ sức thu hút của văn hóa và hình thái ý 7
thức, mức độ phổ biến và được chấp nhận của văn hóa một quốc gia là một nguồn then chốt của quyền lực mềm. 3.2. Chủ nghĩa yêu nước Hồ Chí Minh - hệ tư tưởng mang tính thời đại. Dân tộc Việt Nam trong hàng ngàn năm lịch sử dựng nước và giữ nước đã vun bồi tình cảm, tư tưởng yêu nước, ý chí kiên cường, bất khuất trong đấu tranh bảo vệ độc lập dân tộc và cuộc sống của nhân dân. Chủ nghĩa yêu nước truyền thống Việt Nam mang đậm những nét đặc sắc riêng của mình. Đó là tình yêu quê hương, yêu đất nước; yêu nước gắn với thương dân, dựa vào dân, lấy dân làm gốc; yêu nước gắn với khát vọng về tự do, khát vọng hoà bình. Tất cả những giá trị đó luôn thống nhất, không tách rời nhau. Chủ nghĩa yêu nước chính là cội nguồn sức mạnh đưa dân tộc Việt Nam vượt qua muôn vàn khó khăn, thử thách để đi đến những thắng lợi lừng lẫy năm châu, là giá trị thiêng liêng của toàn dân tộc Việt Nam, trở thành đặc trưng tiêu biểu cho tính cách của con người Việt Nam hùng cường, bất khuất. Thấm nhuần chủ nghĩa yêu nước truyền thống của dân tộc, chứng kiến cuộc sống khổ cực của nhân dân, sự áp bức, bóc lột dã man của bọn thực dân, phong kiến, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã sớm có ý thức tìm con đường cứu nước giành độc lập cho dân tộc, hạnh phúc cho nhân dân. Hồ Chí Minh có ý thức rất rõ ràng về vị trí, vai trò, sức mạnh của tinh thần yêu nước. Khẳng định về sức mạnh của chủ nghĩa yêu nước.Theo Người, “Yêu Tổ quốc, yêu nhân dân phải gắn liền với yêu chủ nghĩa xã hội, vì chỉ có tiến lên chủ nghĩa xã hội thì dân mình mới được ấm no, Tổ quốc mới được giàu mạnh”. Yêu nước gắn liền với thương dân, nghĩa nước gắn chặt với tình thân, tình thân là cái gốc của chủ nghĩa yêu nước. Chủ nghĩa yêu nước là động lực lớn của đất nước. Chủ tịch Hồ Chí Minh thấu hiểu hơn ai hết truyền thống quý báu đó của dân tộc. Người khẳng định: Đối với các dân tộc thuộc địa ở phương Đông, “Chủ nghĩa dân tộc là động lực to lớn của đất nước”, “người ta sẽ không thể làm gì được cho người An Nam nếu không dựa trên cái động lực vĩ đại và duy nhất trong đời sống của họ”. “Chủ nghĩa dân tộc ở đây là tinh thần yêu nước và tinh thần dân tộc. Từ niềm tin “người Việt Nam ai cũng có lòng yêu nước, ghét giặc”, Người đã khơi dậy truyền thống yêu nước đó, phát huy được sức mạnh của nhân dân cùng với Đảng đứng lên làm cách mạng giành lại độc lập tự do cho dân tộc và hạnh phúc của nhân dân. Sức mạnh nội sinh to lớn từ chủ nghĩa yêu nước chính là cơ sở để xây dựng, củng cố khối đoàn kết dân tộc. Bởi trừ những thành phần phản động, tay sai cho đế quốc, thì dù là địa chủ hay nông dân, thương gia… đều là người nô lệ. Xây dựng Mặt trận dân tộc thống nhất để đại đoàn kết dân tộc là sự sáng tạo của Hồ Chí Minh. Phương châm đoàn kết các giai cấp, tầng lớp khác nhau của Hồ Chí Minh là “cầu đồng tồn dị”. Minh 8
chứng lịch sử đã cho thấy, đại đoàn kết dân tộc đã tạo sức mạnh vô địch giúp cho cách mạng nước ta đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác. Không chỉ vậy, chủ nghĩa yêu nước của Hồ Chí Minh còn mang tinh thần quốc tế khi Người gắn kết hợp hài hòa chủ nghĩa yêu nước với chủ nghĩa quốc tế, đoàn kết với nhân dân các nước vì mục tiêu giải phóng nhân dân khỏi áp bức, bóc lột, đoàn kết với nhân loại tiến bộ, vì hòa bình, công lý và tiến bộ xã hội. Như vậy, Hồ Chí Minh đã kế thừa có chọn lọc những giá trị tốt đẹp trong truyền thống dân tộc Việt Nam, tinh hoa văn hoá nhân loại và đặc biệt là dưới ánh sáng của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về chủ nghĩa yêu nước đã được đưa lên một tầm cao mới. Từ một người yêu nước tiến bộ trở thành người cộng sản, một lãnh tụ của phong trào giải phóng dân tộc. Hồ Chí Minh và Đảng Cộng sản Việt Nam do Người sáng lập và rèn luyện đã phát huy sức mạnh của khối đại đoàn kết dân tộc, khơi dậy và phát huy tinh thần yêu nước của mỗi người dân Việt Nam. 3.3. Thế hệ thanh niên là lực lượng to lớn trong sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước. Cho đến nay, chủ nghĩa yêu nước vẫn là giá trị cốt lõi của dân tộc Việt Nam. Đó là một trong những động lực quan trọng nhất góp phần gắn kết cộng đồng, giữ vững độc lập chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, giữ vững ổn định chính trị - xã hội và thúc đẩy đất nước phát triền. Đặc biệt, trong bối cảnh mới, càng đòi hỏi phải phát huy “tinh thần yêu nước” cao độ của mỗi người, đặc biệt là thế hệ thanh niên. Ở bất cứ thời đại nào, thanh niên luôn lực lượng tiên phong trong công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước. Sức trẻ cùng với lòng nhiệt huyết của mình, thanh niên Việt Nam không ngại khó khăn, gian khổ, hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ. Nhận thức về vai trò của thanh niên, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định, thanh niên là lực lượng quyết định sự phát triển của cách mạng, của dân tộc, “nhà nước thịnh hay suy, yếu hay mạnh một phần lớn là do các thanh niên”. Để hoàn thành trọng trách lịch sử đó, đội ngũ thanh niên cần phải có ý chí vươn lên, đồng thời Đảng phải có trách nhiệm chăm lo, bồi dưỡng, giáo dục thanh niên thành lớp người “vừa hồng, vừa chuyên”. Đặc biệt, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn chú trọng giáo dục tinh thần yêu nước cho thế hệ thanh niên. Người khẳng định: “cốt nhất của nhà trường là dạy học cho học trò biết yêu nước, thương nòi. Phải dạy cho họ có ý chí tự lập, tự cường, quyết không chịu thua kém ai, quyết không chịu làm nô lệ” . Cách tốt nhất để bồi dưỡng lòng yêu nước cho thanh niên là giáo dục truyền thống dân tộc và truyền thống cách mạng. Từ đó bồi đắp, củng cố cho thế hệ trẻ hiểu được giá trị lịch sử, giá trị của cuộc sống hoà bình, tự do, độc lập, xây dựng cho mình hoài bão, khát vọng, ý chí, quyết tâm vượt lên khó khăn, thử thách; có tinh thần đoàn kết, chia sẻ, tương thân, tương ái, sẵn sàng cống hiến và hy sinh vì lợi ích của quốc gia, dân tộc. Hiện nay, trước sự biến động phức tạp của tình hình thế giới và khu vực, có nhiều vấn đề tác động ảnh hưởng đến lòng yêu nước của thanh niên như: tác động 9
của nền kinh tế thị trường, lối sống thực dụng, in-tơ-nét, mạng xã hội… Đặc biệt, sự chống phá của các thế lực thù địch đối với cách mạng nước ta vẫn diễn ra quyết liệt với thủ đoạn ngày càng tinh vi và xảo quyệt hơn. Là đối tượng nhạy cảm, dễ bị kích động, các thế lực thù địch luôn tìm mọi cách để lôi kéo, lợi dụng giới trẻ, gây “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá” trong bộ phận thanh niên, làm phai nhạt lý tưởng cách mạng, suy thoái đạo đức, lối sống trong thế hệ tương lai của đất nước. Vấn đề này nếu không được kịp thời giải quyết triệt để sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng với tương lai, tiền đồ của đất nước. Qua các thời kỳ lịch sử cách mạng, thế hệ thanh niên Việt Nam luôn là lực lượng quả cảm, tiên phong trong các phong trào cách mạng, không ngại gian khổ, hy sinh vì độc lập, tự do của dân tộc. Trong giai đoạn hiện nay, tiếp nối truyền thống quý giá của cha ông để lại, thanh niên Việt Nam không ngừng ra sức phấn đấu lao động, học tập, rèn luyện về mọi mặt, có ý chí vươn lên trong cuộc sống. Họ có nhận thức và thái độ chính trị đúng đắn, kiên quyết đấu tranh những biểu hiện sai trái trong đạo đức và lối sống, có sức đề kháng và còn là lực lượng to lớn trong việc làm thất bại mọi âm mưu “diễn biến hoà bình” của các thế lực thù địch nhằm gây tổn hại đến sự phát triển của đất nước. Phần lớn thanh niên, ngay từ khi còn trong ghế nhà trường đã luôn có ý thức chính trị - xã hội tốt, tích cực tham gia các phong trào, hoạt động đoàn thể để được cống hiến và trưởng thành. Số lượng đoàn viên ưu tú được kết nạp vào Đảng ngày càng tăng. Minh chứng cho tinh thần yêu nước vẫn luôn là ngọn đèn sáng soi rọi cho mọi suy nghĩ và hành động của thanh niên, hình thành nên một thế hệ thanh niên nhiệt tình, dám làm, dám chịu trách nhiệm và luôn muốn được cống hiến, phụng sự vì một nước Việt Nam hùng mạnh và văn hiến. Tuy nhiên, bên cạnh đó cũng còn một bộ phận thanh niên sống thiếu lý tưởng, suy thoái về đạo đức, lối sống, lãng quên truyền thống cách mạng của Đảng và dân tộc, bàng quan trước tình hình của đất nước. Một số thanh niên còn mơ hồ về chính trị, chưa xác định được trách nhiệm của thanh niên nói chung và bản thân nói riêng, ngại tham gia các hoạt động đoàn thể và các hoạt động xã hội. Nghị quyết số 25-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá X nhận định: “Một bộ phận thanh niên sống thiếu lý tưởng, giảm sút niềm tin, ít quan tâm đến tình hình đất nước, thiếu ý thức chấp hành pháp luật, sống thực dụng, xa rời truyền thống văn hoá dân tộc”. Vì vậy, bồi dưỡng chủ nghĩa yêu nước Hồ Chí Minh cho thế hệ trẻ Việt Nam là việc làm rất quan trọng và cần thiết. Giáo dục chủ nghĩa yêu nước Hồ Chí Minh cho thế hệ trẻ không chỉ là duy trì những giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc, đó còn là tăng thêm sức mạnh nội sinh, phát huy tiềm lực con người cho quá trình phát triển đất nước. 10
4. Vai trò của giáo viên chủ nhiệm trong việc phát triển phẩm chất yêu nước thông qua hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp cho học sinh lớp tại trường THPT Đô Lương 4. 4.1. Vai trò của giáo viên chủ nhiệm lớp. Giáo viên chủ nhiệm là một trong những giáo viên đang giảng dạy ở lớp có đủ các tiêu chuẩn và điều kiện đứng ra làm chủ nhiệm lớp trong một năm học hoặc trong tất cả các năm tiếp theo của cấp học. Giáo viên chủ nhiệm lớp thực hiện nhiệm vụ quản lí lớp học và là nhân vật chủ chốt, là linh hồn của lớp, người tập hợp, dìu dắt giáo dục học sinh phấn đấu trở thành con ngoan, trò giỏi, bạn tốt, công dân tốt và xây dựng một tập thể học sinh vững mạnh. Giáo viên chủ nhiệm lớp có vai trò sau đây: *Thay mặt hiệu trưởng quản lí một lớp học Giáo viên chủ nhiệm lớp do hiệu trưởng phân công và thay mặt hiệu trưởng để quản lí và tổ chức các hoạt động giáo dục học sinh ở một lớp học. Vai trò quản lí của giáo viên chủ nhiệm lớp thể hiện trong việc xây dựng và tổ chức thực hiện các kế hoạch giáo dục, đôn đốc, kiểm tra và đánh giá kết quả học tập và tu dưỡng của học sinh trong lớp. Giáo viên chủ nhiệm phải trả lời các câu hỏi về chất lượng học tập và hạnh kiểm của học sinh trong lớp trước hiệu trưởng, trước Hội đồng sư phạm của nhà trường và trước phụ huynh học sinh của lớp khi tổng kết năm học. * Người xây dựng tập thể học sinh thành một khối đoàn kết Giáo viên chủ nhiệm lớp là linh hồn của lớp, bằng các biện pháp tổ chức, giáo dục, bằng sự gương mẫu và quan hệ tình cảm, giáo viên chủ nhiệm xây dựng khối đoàn kết trong tập thể, dìu dắt các em nhỏ như con em mình trưởng thành theo từng năm tháng. Học sinh kính yêu giáo viên chủ nhiệm như cha mẹ mình, đoàn kết thân ái với bạn bè như anh em ruột thịt, lớp học sẽ trở thành một tập thể vững mạnh. Tình cảm của lớp càng bền chặt, tinh thần trách nhiệm và uy tín của giáo viên chủ nhiệm càng cao thì chất lượng giáo dục càng tốt. Rất nhiều giáo viên cùng giảng dạy trong một lớp, nhưng giáo viên chủ nhiệm bao giờ cũng để lại những ấn tượng sâu sắc đối với từng học sinh trong suốt cuộc đời họ. * Người tổ chức các hoạt động giáo dục học sinh trong lớp Vai trò tổ chức của giáo viên chủ nhiệm thể hiện trong việc thành lập bộ máy tự quản của lớp, phân công trách nhiệm cho từng cá nhân, các tổ, nhóm, đồng thời tổ chức thực hiện các mặt hoạt động theo kế hoạch giáo dục được xây dựng hàng năm. Các hoạt động của lớp được tổ chức đa dạng và toàn diện, giáo viên chủ nhiệm lớp quán xuyến tất cả các hoạt động một cách cụ thể, chặt chẽ. 11
Các phong trào thi đua học tập đi vào thực chất, các cuộc sinh hoạt các đoàn thể có nội dung hấp dẫn thanh, thiếu niên, phong trào văn hóa, văn nghệ, thể thao được tiến hành thường xuyên… Chất lượng học tập và tu dưỡng đạo đức của học sinh phụ thuộc rất nhiều vào trật tự, kỉ luật, vào tinh thần đoàn kết và truyền thống của tập thể lớp cũng như các hoạt động đa dạng của lớp. * Cố vấn đắc lực cho các đoàn thể của học sinh trong lớp Giáo viên chủ nhiệm lớp dù có là đoàn viên, đảng viên hay không cũng cần phải nắm vững điều lệ, tôn chỉ mục đích, nghi thức và nội dung hoạt động của các đoàn thể. Với tinh thần trách nhiệm, với kinh nghiệm công tác của mình làm tham mưu cho chi Đoàn thanh niên của lớp lập kế hoạch công tác, bầu ra ban lãnh đạo chi đoàn, tổ chức các nội dung hoạt động và phối hợp với ban cán sự lớp để xây dựng tập thể, đem lại hiệu quả giáo dục tốt nhất. * Giữ vai trò chủ đạo trong việc phối hợp với các lực lượng giáo dục Gia đình, nhà trường và xã hội là ba lực lượng giáo dục, trong đó nhà trường là cơ quan giáo dục chuyên nghiệp, hoạt động có mục tiêu, nội dung, chương trình và phương pháp giáo dục dựa trên cơ sở khoa học, do vậy giáo viên chủ nhiệm phải là người chủ đạo trong điều phối các hoạt động giáo dục cùng với các lực lượng giáo dục đó một cách có hiệu quả nhất. Năng lực, uy tín chuyên môn, kinh nghiệm công tác của giáo viên chủ nhiệm lớp là điều kiện quan trọng để tập hợp lực lượng, phối hợp thành công các hoạt động giáo dục cho học sinh trong lớp. 4.2. Vai trò của giáo viên chủ nhiệm trong việc phát triển phẩm chất yêu nước thông qua hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp cho học sinh. Từ năm học 2022 – 2023 chương trình trải nghiệm được đưa vào là một môn học bắt buộc trong chương trình GDPT năm 2018. Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp giúp học sinh phát triển năng lực thích ứng với cuộc sống, năng lực định hướng nghề nghiệp đồng thời hình thành và phát triển các phẩm chất chủ yếu, năng lực chung được quy định trong chương trình giáo dục phổ thông 2018. Với những điểm mới của hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp, mà các trường không có giáo viên chuyên trách sẽ rất khó bao quát, đánh giá học sinh theo đúng yêu cầu của chương trình. Ở trường THPT Đô Lương 4 môn học hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp dược giao cho giáo viện môn văn và giáo viên chủ nhiệm giảng dạy. Vì vậy mà nhiều giáo viên chủ nhiệm gặp khó khăn trong việc nắm tổng thể chương trình và cách thức xây dựng, tổ chức kế hoạch giáo dục phù hợp với học sinh. Chương trình hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp được triển khai đối với học sinh lớp 10 năm nay có nhiều điểm mới, chắc chắn sẽ gây bỡ ngỡ, khó khăn đối với đội ngũ cán bộ giáo viên, giáo viên chủ nhiệm và học sinh của nhà trường. 12
Chính vì thế, các giáo viên chủ nhiệm được phân công phụ trách phải rất nỗ lực để nắm bắt được cốt lõi của hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp, trên cơ sở đó ban lãnh đạo nhà trường và các thầy cô cùng nhau xây dựng và thực hiện kế hoạch hoạt động trải nghiệm và hướng nghiệp bám sát với tinh thần của hoạt động này, tuân thủ đúng hướng dẫn của Bộ Giáo dục và Đào tạo, phù hợp với thực tế địa phương, đặc biệt là phù hợp với phương hướng giáo dục của nhà trường Giáo viên chủ nhiệm và giáo viên được phân công dạy môn hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp phải nghiên cứu phân tích được cấu trúc của toàn bộ cuốn sách, nội dung của từng chủ đề và các hoạt động giáo dục theo chủ đề. Từ đó, xây dựng được kế hoạch cụ thể cho từng chủ đề theo tuần hoặc tháng để tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh. Bên cạnh đó, giáo viên vận dụng được một số phương pháp và kĩ thuật dạy học hiện đại trong tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh lớp 10. Giáo viên chủ nhiệm cần hiểu sâu sắc bản chất của hoạt động trải nghiệm và vai trò của hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp trong chương trình giáo dục phổ thông 2018. Để có một tiết học thành công, giáo viên cần có sự chuẩn bị kĩ trước khi tổ chức hoạt động. Luôn linh hoạt, sáng tạo, cởi mở trong việc tổ chức và chuyển dần vai trò tổ chức hoạt động cho học sinh. “Để thực hiện tốt hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp cho học sinh thì thầy cô cần phải thay đổi, cần có nhiều trải nghiệm cho chính mình. Thầy cô bắt buộc phải có sự chuẩn bị chu đáo để làm chủ chương trình, làm chủ phương pháp trên cơ sở đó mới giúp học trò năng động, sáng tạo”. II. Cơ sở thực tiễn 1. Thực trạng về việc phát triển phẩm chất yêu nước cho học sinh qua hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp. Để nắm được thực trạng về việc phát triển phẩm chất yêu nước cho học sinh THPT qua hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp, tôi đã tiến hành khảo sát với tổng số phiếu điều tra là 275 phiếu cho học sinh của trường THPT Đô Lương 4 và THPT Đô Lương 3. 1.1. Thực trạng mức độ hiểu biết của học sinh về phẩm chất yêu nước. Từ khảo sát mức độ hiểu biết của học sinh về phẩm chất yêu nước thu được kết quả sau: 57,8% học sinh có hiểu biết rõ; 39,3% có hiểu biết khá đầy đủ; 2,9% hiểu biết ít. Qua phân tích số liệu cho thấy mức độ hiểu biết của học sinh về phẩm chất yêu nước tương đối rõ và đầy đủ. Tuy nhiên còn một số ít học sinh còn hiểu biết ít về phẩm chất yêu nước. 13
Với câu hỏi:Theo em giáo dục phẩm chất yêu nước trong giai đoạn hiện nay cho học sinh có cần thiết không? Từ khảo sát thu được kết quả sau: 100% học sinh đều thấy giáo dục phẩm chất yêu nước trong giai đoạn hiện nay là cần thiết. Với câu hỏi:Phát triển phẩm chất yêu nước có vai trò như thế nào đối với học sinh? Thu được kết quả sau: 77,5% học sinh cho rằng rất quan trọng; 19,6% học sinh cho rằng quan trọng; 2,9% học sinh cho rằng ít quan trọng. Qua phân tích số liệu cho thấy đa số học sinh hiểu biết về tầm quan trọng của phảm chất yêu nước. Bên cạnh đó vẫn còn một số ít học sinh chưa có nhận thức đầy đủ về vai trò của phẩm chất yêu nước. 14
Phát triển phẩm chất yêu nước có vai trò như thế nào đối với học sinh? Kết luận : Qua phân tích số liệu cho thấy mức độ hiểu biết của học sinh về việc phát triển phẩm chất yêu nước cho học sinh qua hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp khá đầy đủ. Các em có sự hiểu biết qua nhiều kênh thông tin khác nhau. Tuy nhiên còn có một số ít học sinh chưa có nhận thức đầy đủ về vai trò của phẩm chất yêu nước. Đây là một vấn đề cần được quan tâm. 1.2 Thực trạng về dạy học trải nghiệm hướng nghiệp trong trường THPT hiện nay. Với câu hỏi:Em hiểu biết như thế nào về môn học Trải nghiệm, hướng nghiệp trong nhà trường? Thu được kết quả sau: Từ khảo sát mức độ hiểu biết của học sinh về phẩm chất yêu nước thu được kết quả sau: 43,3% học sinh có hiểu biết rõ; 48,4% có hiểu biết khá đầy đủ; 8,4% hiểu biết ít. Với câu hỏi: Em đã tham gia các hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp nào? Kết quả thu được như sau: Có 224/275 học sinh (chiếm 81,85%) lựa chọn hoạt động sinh hoạt lớp; Có 232/275 học sinh (chiếm 84,4%) lựa chọn hoạt động sinh hoạt dưới cờ; có 50/275 học sinh (18,2%) lựa chọn hoạt động câu lạc bộ; có 47/275(chiếm 17,1%) học sinh lựa chọn hoạt tham quan dã ngoại; có 46/275 học sinh (16,7%) lựa chọn hoạt động khác. 15
Với câu hỏi: Theo em, môn học Trải nghiệm, hướng nghiệp trong nhà trường có vai trò như thế nào trong việc phát triển phẩm chất yêu nước cho học sinh? Thu được kết quả sau: 68% học sinh cho rằng rất quan trọng; 23,6% học sinh cho rằng quan trọng; 8,4% học sinh cho rằng ít quan trọng. Qua phân tích số liệu cho thấy đa số học sinh hiểu biết về tầm quan trọng của phẩm chất yêu nước. Bên cạnh đó vẫn còn một số ít học sinh chưa có nhận thức đầy đủ về vai trò của phẩm chất yêu nước. Kết luận : Qua phân tích số liệu cho thấy mức độ hiểu biết của học sinh về dạy học trải nghiệm hướng nghiệp trong trường THPT hiện nay nghiệp khá đầy đủ. Tuy nhiên còn có một số ít học sinh chưa có nhận thức đầy đủ về hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp. Đây là một vấn đề cần được quan tâm. 1.3. Thực trạng về việc phát triển phẩm chất yêu nước cho học sinh qua hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp. Với câu hỏi: Theo em, Giáo viên chủ nhiệm có vai trò như thế nào trong việc phát triển phẩm chất yêu nước cho học sinh qua hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp? Thu được kết quả sau: 61,5% học sinh cho rằng rất quan trọng; 34,2% học sinh cho rằng quan trọng; 4,4% học sinh cho rằng ít quan trọng. 16
Kết luận: Qua phân tích số liệu cho thấy mức độ hiểu biết của học sinh về vai trò của giáo viên chủ nhiệm trong việc phát triển phẩm chất yêu nước cho học sinh qua hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp dạy học trải nghiệm hướng nghiệp trong trường THPT hiện nay khá đầy đủ. Tuy nhiên còn có một số ít học sinh chưa có nhận thức đầy đủ về vai trò của giáo viên chủ nhiệm trong việc phát triển phẩm chất yêu nước cho học sinh qua hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp. Đây là một vấn đề cần được quan tâm. 1.4 Thực trạng về việc phát triển phẩm chất yêu nước thông qua hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp cho học sinh của giáo viên nói chung và giáo viên chủ nhiệm nói riêng. Để nắm được thực trạng về việc việc phát triển phẩm chất yêu nước thông qua hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp cho học sinh của giáo viên nói chung và giáo viên chủ nhiệm nói riêng tôi đã tiến hành khảo sát với tổng số phiếu điều tra là 98 phiếu cho giáo viên trường THPT Đô Lương 4 và THPT Đô Lương 3. Với câu hỏi:Thầy cô đánh giá như thế nào về tầm quan trọng của việc phát triển phẩm chất yêu nước thông qua hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp cho học sinh?Tôi thu được kết quả như sau: 91,8% giáo viên cho rằng rất quan trọng, 8,2% đánh giá là quan trọng. Như vậy đại đa số giáo viên đều cho rằng việc phát triển phẩm chất yêu nước thông qua hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp cho học sinh là rất quan trọng và quan trọng. 17
Còn với câu hỏi: Thầy, cô đã phát triển phẩm chất yêu nước cho học sinh qua hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp bằng những hình thức nào? Kết quả thu được: Tổ chức các buổi sinh hoạt dưới cờ theo chủ điểm chiếm tỉ lệ 93,9%; giáo dục phẩm chất yêu nước thông qua các tiết sinh hoạt lớp chiếm tỉ lệ 93,9%, hình thức sân khấu hóa 77,6%; còn hình thức tổ chức hoạt động tham quan, dã ngoại chiếm tỉ lệ 16,3%; tổ chức hoạt động các câu lạc bộ( 14,3%) Tuy nhiên trong quá trình thực hiện dạy học khi được hỏi: Thầy cô gặp khó khăn gì khi phát triển phẩm chất yêu nước cho học sinh qua hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp? Thì nhận được câu trả lời như sau: Khó khăn lớn nhất là thời gian tổ chức (chiếm tỉ lệ 81,6%); sau đó là kinh phí tổ chức (68,4%); không gian tổ chức (chiếm tỉ lệ 25,5%); thời lượng tổ chức(chiếm tỉ lệ 36,7%); 18
Kết luận: Giáo viên nhận thức được tầm quan trọng của mình và đã áp dụng đa dạng hình thức dạy học trong việc phát triển phẩm chất yêu nước thông qua hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp cho học sinh. Tuy nhiên trong quá trình thực hiện còn gặp nhiều khó khăn. 2. Một số vấn đề đặt ra trong việc phát triển phẩm chất yêu nước qua hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp cho học sinh tại Trường THPT Đô Lương 4 Như vậy, từ việc nghiên cứu thực trạng, ta thấy đa số giáo viên và học sinh đều nhận thức được việc phát triển phẩm chất yêu nước thông qua hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp cho học sinh tại Trường THPT Đô Lương 4. Đáng lo ngại là một bộ phận nhỏ các em chưa quan tâm và hiểu biết đúng mức. Về phía giáo viên còn gặp nhiều khó khăn trong quá trình thực hiện. Thực tiễn ấy đã bộc lộ những khó khăn, hạn chế đối với việc phát triển phẩm chất yêu nước thông qua hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp cho học sinh tại Trường THPT Đô Lương 4. Vì thế, việc việc phát triển phẩm chất yêu nước thông qua hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp cho học sinh của giáo viên nói chung và giáo viên chủ nhiệm nói riêng là điều hết sức cần thiết. Việc phát triển phẩm chất yêu nước thông qua hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp cho học sinh trong nhà trường hiện nay cần được quan tâm, đầu tư đúng mức, nâng cao chất lượng, đa dạng hình thức để hấp dẫn được học sinh. III. Một số giải pháp của giáo viên chủ nhiệm trong việc phát triển phẩm chất yêu nước qua hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp cho học sinh trường THPT Đô Lương 4 1. Giáo dục phẩm chất yêu nước cho học sinh qua các tiết sinh hoạt lớp 1.1. Tiết sinh hoạt lớp trong bộ môn trải nghiệm hướng nghiệp của chương trình giáo dục phổ thông 2018. Tổ chức tiết sinh hoạt lớp mỗi tuần không phải là điều mới mẻ đối với giáo viên chủ nhiệm. Sinh hoạt lớp là một loại hình tập thể của học sinh, được phân bố 19
thời gian chính thức mỗi tuần 1 tiết, để học sinh tiến hành các hoạt động giáo dục và xây dựng tập thể dưới sự hướng dẫn của giáo viên chủ nhiệm. Thông thường, trước đây giờ sinh hoạt này gồm có 3 hoạt động cơ bản: Tổng kết đánh giá hoạt động trong tuần, xây dựng kế hoạch tuần tiếp theo và giáo viên chủ nhiệm kiểm điểm, nhắc nhở học sinh vi phạm trong tuần. Điều này có thể khiến học sinh nặng nề và lo lắng. Nhưng với tiết sinh hoạt lớp trong HĐTN, HN của Chương trình GDPT 2018 đã mang một màu sắc hoàn toàn mới. Giáo viên chủ nhiệm xây dựng các chủ đề và thiết kế các hoạt động, tạo nên một bầu không khí tiết sinh hoạt lớp vui vẻ, học sinh tham gia tích cực vào thảo luận chủ đề của tuần. Ở tiết sinh hoạt lớp, mỗi người giáo viên chủ nhiệm chúng ta cần sự đổi mới, sáng tạo. Ngoài hoạt động tổng kết đánh giá tuần, xây dựng kế hoạch tuần tiếp theo thì hoạt động giáo dục theo chủ đề từng tuần giúp học sinh được trực tiếp hoạt động từ thực tiễn nhà trường, gia đình và xã hội dưới sự hướng dẫn tổ chức của giáo viên chủ nhiệm. Qua đó, giúp học sinh phát triển tình cảm, đạo đức, phẩm chất, nhân cách và các năng lực cần thiết… Bên cạnh đó, giáo viên chủ nhiệm có thể tổ chức trò chơi, hội thi, diễn đàn, giao lưu, thuyết trình, làm sản phẩm …để học sinh thực hiện các hoạt động tự nhiên, nhẹ nhàng, không gò bó, khô cứng… phù hợp với tâm sinh lý cũng như nhu cầu, nguyện vọng của học sinh. Tiết sinh hoạt lớp thực sự vui vẻ và có ý nghĩa đối với học sinh và giáo viên chủ nhiệm. Đó cũng chính là mục tiêu mà chúng ta đang hướng đến mỗi ngày. 1.2. Tổ chức tiết sinh hoạt lớp phát huy phẩm chất yêu nước cho học sinh * Mục đích. Mục đích của tiết sinh hoạt lớp trong Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp của Chương trinh GDPT 2018 là tạo không khí sinh hoạt lớp vui vẻ, học sinh tham gia tích cực, hứng thú, giảm bớt sự căng thẳng sau một tuần học tập. Sinh hoạt lớp không chỉ đơn thuần là tổng kết đánh giá hoạt động trong tuần, xây dựng kế hoạch tuần tiếp theo mà còn lồng ghép, tổ chức các hoạt động để học sinh tham gia, qua đó hình thành những năng lực, những phẩm chất đáng quý như: Yêu nước, nhân ái thẩm mỹ, ý thức bảo vệ môi trường, tinh thần đoàn kết, yêu thương, sẻ chia… nhằm đáp ứng mục tiêu của chương trình mới là tạo ra những con người Việt Nam phát triển hài hòa về thể chất và tinh thần, có những phẩm chất cao đẹp, có các năng lực chung và phát huy tiềm năng của bản thân, làm cơ sở cho việc lựa chọn nghề nghiệp và học tập suốt đời. * Cách tiến hành Trước hết, xin được nhấn mạnh tầm quan trọng của khâu xây dựng kế hoạch nội dung, cách thức tiến hành giáo dục phẩm chất yêu nước qua chủ đề. Trong chương trình HĐTN, HN lớp 10 có nhiều chủ đề có thể lồng ghép để giáo dục 20