Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Một số giải pháp góp phần nâng cao hiệu quả giáo dục pháp luật cho học sinh ở trường THPT Nguyễn Sỹ Sách - Thanh Chương - Nghệ An

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: DOCX | Số trang:32

Thêm vào BST

Báo xấu

17
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu sáng kiến "Một số giải pháp góp phần nâng cao hiệu quả giáo dục pháp luật cho học sinh ở trường THPT Nguyễn Sỹ Sách - Thanh Chương - Nghệ An" nhằm tìm hiểu, nghiên cứu cách thức tuyên truyền tốt nhất để học sinh nắm được vai trò của pháp luật trong cuộc sống, đồng thời nắm được trách nhiệm pháp lí mà các em phải gánh chịu từ những hành vi vi phạm pháp luật gây ra. Thay đổi phương pháp tuyên truyền, góp phần nâng cao hứng thú và năng lực tư duy, năng lực điều chỉnh hành vi của học sinh, góp phần hướng các em sống, làm việc theo Hiến pháp và pháp luật.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Một số giải pháp góp phần nâng cao hiệu quả giáo dục pháp luật cho học sinh ở trường THPT Nguyễn Sỹ Sách - Thanh Chương - Nghệ An

MỤC LỤC 1
PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lý do chọn đề tài Để xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở Việt nam, hiến pháp năm 2013 khẳng định: “Nhà nước quản lý xã hội bằng Hiến pháp và pháp luật”. Nhiệm vụ đầu tiên là phải ban hành pháp luật, tiếp đến là tổ chức thực hiện pháp luật, trong đó nhiệm vụ tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật được xem là cầu nối để đưa các chủ trương, chính sách, pháp luật của Nhà nước đến với các tầng lớp nhân dân, cán bộ, công chức, học sinh, sinh viên, có lòng tin vào pháp luật, có thói quen, động cơ tích cực trong thực hiện pháp luật. Sinh thời, V.I.Leenin từng chỉ rõ: “Tuyên truyền là cần thiết và chúng ta không nên phải sợ lặp đi lặp lại …Và nếu chúng ta nghĩ rằng chúng ta đã quá chú ý nhiều đến việc tuyên truyền, thì cần nói rằng chúng ta cần phải làm việc đó nhiều hơn gấp trăm lần nữa”. Điều đó có nghĩa là: hoạt động tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật cần phải thực hiện thường xuyên, liện tục, thực hiện càng nhiều nội dung, phong phú về hình thức, không chỉ bằng lời nói mà bằng hình ảnh minh hoạ, thực hiện càng nhiều càng tốt. Khi nào hoạt động tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật đến với đối tượng thì mới đem lại hiệu quả. Đảng Cộng sản Việt Nam cũng đã đặc biệt coi trọng công tác giáo dục pháp luật. Ngay từ Đại hội VI Đảng ta đã nhấn mạnh: “phải coi trọng công tác giáo dục, tuyên truyền, giải thích pháp luật. Đưa việc giáo dục pháp luật vào hệ thống các trường của Đảng, của Nhà nước (kể cả các trường phổ thông, đại học), của các đoàn thể nhân dân. Cán bộ quản lý các cấp từ trung ương đến đơn vị cơ sở phải có kiến thức về quản lý hành chính và hiểu biết pháp luật”. Mục tiêu giáo dục toàn diện của chúng ta hiện nay là: “Đào tạo con người Việt Nam phát triển toàn diện, có đạo đức, tri thức, sức khoẻ, thẩm mỹ và nghề nghiệp, trung thành với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; hình thành và bồi dưỡng nhân cách, phẩm chất và năng lực của công dân, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc” . Để thực hiện đào tạo, phát triển toàn diện con người Việt Nam mới thì tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật là một nội dung không thể thiếu trong chương trình giáo dục ở các cấp học, trong các nhà trường phổ thông và trình độ đào tạo của hệ thống giáo dục quốc dân hiện nay. Xuất phát từ mục tiêu giáo dục và đào tạo toàn diện của các nhà trường, từ yêu cầu tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa, ngay từ đầu những năm 80, Đảng và Nhà nước ta đã chủ trương đưa giáo dục pháp luật vào nhà trường. Hoạt động tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật, đặc biệt là giáo dục pháp luật cho học sinh trong các nhà trường phổ thông hiện nay là giáo dục đạo đức, lối sống, giáo dục ý thức chấp hành qui định của pháp luật, ý thức công dân, ý thức làm người... Nhà nước ta đã ban hành nhiều văn bản pháp luật thể chế hoá 2
các Nghị quyết của Đảng, khẳng định vai trò chiến lược của công tác giáo dục pháp luật trong nhà trường, tạo cơ sở pháp lý cho việc triển khai thực hiện phổ biến, giáo dục pháp luật trong nhà trường. Là một giáo viên, đang trực tiếp làm công tác An ninh trong trường học, tôi nhận thấy đạo đức, lối sống của một bộ phận giới trẻ hiện nay đã và đang đặt ra cho xã hội nhiều vấn đề bức thiết đáng quan tâm. Đó là lối sống buông thả, đua đòi, sống ảo, sống không có lí tưởng, sống chưa thực sự hữu ích... Điều đó cho thấy, đã đến lúc chúng ta cần thiết phải tăng cường và đẩy mạnh hơn nữa công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật đối với nhóm đối tượng này. Với những lí do trên, tôi tập trung nghiên cứu và đưa ra sáng kiến kinh nghiệm: “Một số giải pháp góp phần nâng cao hiệu quả giáo dục pháp luật cho học sinh ở trường THPT Nguyễn Sỹ Sách Thanh Chương Nghệ An”. 2. Mục đích nghiên cứu của đề tài Qua đề tài này, tôi muốn đưa ra những giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác giáo dục pháp luật cho học sinh. Tìm hiểu, nghiên cứu cách thức tuyên truyền tốt nhất để học sinh nắm được vai trò của pháp luật trong cuộc sống, đồng thời nắm được trách nhiệm pháp lí mà các em phải gánh chịu từ những hành vi vi phạm pháp luật gây ra. Thay đổi phương pháp tuyên truyền, góp phần nâng cao hứng thú và năng lực tư duy, năng lực điều chỉnh hành vi của học sinh, góp phần hướng các em sống, làm việc theo Hiến pháp và pháp luật. Từ đó, bản thân mỗi học sinh có thể trở thành những tuyên truyền viên đối với gia đình và những người xung quanh; Xây dựng môi trường học tập, làm việc, phát triển tuân thủ Hiến pháp và pháp luật. 3. Đối tượng, khách thể nghiên cứu: Đối tượng nghiên cứu: Một số giải pháp góp phần nâng cao hiệu quả giáo dục pháp luật cho học sinh ở trường THPT Nguyễn Sỹ sách Thanh Chương Nghệ An Khách thể nghiên cứu: học sinh trường Trung học phổ thông Nguyễn Sỹ Sách Huyện Thanh chương Tỉnh Nghệ An. 4. Phương pháp nghiên cứu Để thực hiện đề tài này, tôi sử dụng phương pháp biện chứng, đặc biệt là quan điểm khách quan, toàn diện, phát triển, lịch sử cụ thể, thống nhất giữa lí luận và thực tiễn, lịch sử và lôgic cùng những tư liệu từ các văn kiện Đại hội Đảng, các văn bản quy phạm pháp luật của nhà nước. Những tư liệu này giúp cho tác giả có cái nhìn tổng quát về đối tượng nghiên cứu, từ đó có kế hoạch và định hướng cho việc nghiên cứu đề tài sáng kiến. 3
5. Phạm vi nghiên cứu Về không gian: Trường THPT Nguyễn Sỹ Sách Thanh Chương Nghệ An Về thời gian nghiên cứu: năm học 2020 – 2021. Về khách thể nghiên cứu: nghiên cứu thực nghiệm trên 1203 học sinh của trường THPT Nguyễn Sỹ Sách Thanh Chương Nghệ An Về nội dung: Có rất nhiều phương pháp để tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật cho học sinh để đạt hiệu quả. Tuy nhiên trong đề tài sáng kiến kinh nghiệm bản thân tôi chỉ đi vào nghiên cứu một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác giáo dục pháp luật cho đối tượng học sinh Trường trung học phổ thông THPT Nguyễn Sỹ Sách – Thanh Chương – Nghệ An 6. Điểm mới của đề tài Tìm hiểu, nghiên cứu, đưa ra một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác giáo dục pháp luật cho đối tượng học sinh trường THPT Nguyễn Sỹ Sách Thanh Chương Nghệ An. Tìm hiểu, nghiên cứu và áp dụng trong công tác giảng dạy, tuyên truyền và phổ biến pháp luật cho đối tượng học sinh để xây dựng một môi trường học đường với những học sinh hiểu biết, tôn trọng và chấp hành pháp luật. Góp phần nâng cao hiệu quả giáo dục cả về tri thức, đạo đức, kỹ năng cho học sinh của nhà trường. 7. Cấu trúc của đề tài Ngoài ph ần M ở đầ u, phần Kết lu ận; Ph ần n ội dung c ủa sáng kiế n đượ c cấu t ạo thành 3 chươ ng : Chương 1. Cơ sở lí luận và thực tiễn của việc giáo dục pháp luật trong trường phổ thông Nguyễn Sỹ Sách Thanh Chương Nghệ An Chương 2. Thực trạng công tác giáo dục pháp luật trong Trường THPT Nguyễn Sỹ Sách Thanh Chương Nghệ An Chương 3. Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác giáo dục pháp luật cho học sinh Trường THPT Nguyễn Sỹ Sách Thanh Chương Nghệ An PHẦN II: NỘI DUNG Chương 1 Cơ sở lí luận và thực tiến của việc giáo dục pháp luật trong trường THPT Nguyễn Sỹ Sách Thanh Chương Nghệ An. 1. Cơ sở lí luận của việc giáo dục pháp luật trong trường THPT 1.1. Một số khái niệm cơ bản về giáo dục pháp luật 4
1.1.1. Khái niệm giáo dục pháp luật Trước hết giáo dục pháp luật đó là một nhiệm vụ mang tính thường xuyên, liên tục của nhà nước. Do đó, nhà nước cần thực hiện việc tổ chức, quản lí, đánh giá kết quả lĩnh vực hoạt động này. Giáo dục pháp luật phải đảm bảo tính kịp thời, sát thực và phù hợp cả về phương diện nội dung, hình thức và đối tượng. Tuy nhiên, dưới góc độ tổng quan cần gắn việc giáo dục pháp luật trong nhà trường, trong các thiết chế chính trị xã hội với giáo dục ở ngoài cộng đồng xã hội và gia đình. Kết nối việc phổ biến, giáo dục pháp luật với công tác giáo dục truyền thống lịch sử và phong tục tập quán tốt đẹp của dân tộc. Đặc biệt, cần gắn giáo dục pháp luật với quá trình thực thi nhiệm vụ phát triển kinh tế xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh của đất nước, của từng vùng, miền địa phương và an sinh xã hội. Tóm lại, giáo dục pháp luật là quá trình tác động một cách có hệ thống, có mục đích và thường xuyên tới nhận thức của con người nhằm trang bị cho mỗi người trình độ pháp lí nhất định để từ đó có ý thức đúng đẳn về pháp luật, tôn trọng và tự giác xử sự theo yêu cầu của pháp luật. 1.1.2. Vị trí, vai trò của việc giáo dục pháp luật trong trường THPT Nguyễn Sỹ Sách – Thanh Chương Nghệ An. Giáo dục pháp luật có vai trò vô cùng quan trọng trong việc giáo dục đạo đức, lối sống, rèn luyện nề nếp, xây dựng nhân cách cho học sinh tại trường THPT Nguyễn Sỹ Sách. Nhằm tạo ra những con người sống và làm việc theo hiến pháp và pháp luật. Việc giáo dục pháp luật được thực hiện lồng ghép thông qua các môn học hay những tiết ngoại khóa đầu năm của nhà trường, các cuộc thi, vẽ tranh cổ động, thi tìm hiểu pháp luật, đóng kịch…. Giáo dục pháp luật trong nhà trường giữ vai trò vô cùng quan trọng trong việc hình thành lối sống, nhân cách sống cho học sinh tại trường Nguyễn Sỹ Sách, để các em có được vốn hiểu biết pháp luật cơ bản trước khi bước chân vào cuộc sống. Giúp các em hiểu biết pháp luật, hình thành nên thói quen pháp luật và sử dụng pháp luật để bảo vệ các quyền và lợi ích cơ bản của bản thân. Tạo điều kiện cho việc học tập, làm việc và phát triển bản thân. Trường học chính là môi trường lí tưởng để giáo dục pháp luật, bởi học sinh trường THPT Nguyễn Sỹ Sách là đối tượng rất nhanh nhạy và có khả năng nắm bắt và lan tỏa rất nhanh. Khi các em nắm được luật thì bản thân các em sẽ là một tuyên truyền viên đến gia đình, người thân, làng xóm, bạn bè một cách nhanh chóng, tích cực nhất giúp cho quá trình phổ biến giáo dục đối với nhân dân trở nên đơn giản hơn. Học sinh chỉ có ý thức pháp luật khi đã nắm vững kiến thức pháp luật, nên việc giáo dục pháp luật là một yếu tố quan trọng giúp học sinh chấp hành, tuân thủ pháp luật, có những hành vi phù hợp với qui định 5
pháp luật. 1.1.3. Mục đích của việc giáo dục pháp luật. Mục đích của giáo dục pháp luật là trang bị kiến thức pháp luật cơ bản cho học sinh thông qua việc tuyên truyền, giúp học sinh nắm được ý nghĩa, vai trò của pháp luật trong cuộc sống. Nhìn chung, mục đích giáo dục pháp luật có thể mang tính lâu dài hoặc trước mắt nhưng đều hướng tới ba vấn đề cơ bản: Một là giáo dục pháp luật nhằm nâng cao khả năng nhận thức pháp lí, sự hiểu biết pháp luật, hình thành tri thức pháp luật cần thiết cho các chủ thể (với tính cách là đối tượng nhận thức hay là đối tượng của giáo dục). Đây là mục đích hàng đầu của giáo dục pháp luật bởi lẽ sự hiểu biết pháp luật có vai trò quan trọng trong việc bảo đảm sự phát triển của tư duy pháp lí, định hướng các hành vi của chủ thể trên thực tế. Tri thức pháp luật tạo nên cơ sở khẳng định lòng tin vào các giá trị của pháp luật, các chuẩn mực pháp lí cần thiết giúp cho các chủ thể chủ động xác lập hành vi và chịu trách nhiệm về hành vi. Tri thức pháp luật không thể là sự hiểu biết đơn giản, phiến diện về một số khía cạnh pháp luật nào đó mà nó mang tính hệ thống, logíc. Do đó, giáo dục pháp luật là hoạt động có vai trò quan trọng đối với quá trình mở rộng khối lượng tri thức pháp lí, nâng cao khả năng hiểu biết pháp luật một cách toàn diện, thống nhất đối với chủ thể. Hai là giáo dục pháp luật nhằm khơi dậy tình cảm, lòng tin và thái độ đúng đắn đối với pháp luật. Để hình thành lòng tin và đem lại thái độ đúng đắn, tích cực đối với pháp luật ở mỗi người thì cần phải giải quyết nhiều vấn đề có liên quan, trong đó giáo dục pháp luật là hoạt động cơ bản. Chúng ta biết rằng lòng tin vào pháp luật là lòng tin vào công lí, lẽ công bằng được tạo lập bởi chính pháp luật. Lòng tin chỉ có giá trị đích thực khi nó đem lại thái độ chủ động trong xử sự phù hợp với pháp luật và được hình thành trên tri thức pháp luật cần thiết (nếu không sẽ là niềm tin mù quáng, phản tác dụng). Giáo dục pháp luật không đơn thuần là chỉ để hiểu biết về các quy định của pháp luật mà cao hơn nữa là để pháp luật được “sống” trong tư duy, hành vi của mọi người, để khơi dậy tình cảm, lòng tin và thái độ đúng đắn ở mỗi người đối với pháp luật. Cần giáo dục tình cảm công bằng, khoan dung, ý thức trách nhiệm, thái độ không khoan nhượng trước các hành vi vi phạm pháp luật và thái độ tôn trọng pháp luật, pháp chế. Ba là giáo dục pháp luật nhằm hình thành thói quen xử sự theo pháp luật với động cơ tích cực. Tri thức pháp luật không thể là những nội dung lí luận thuần tuý mà nó phải được hiện thực hoá thông qua các hoạt động pháp lí thực tiễn. Mục đích của giáo dục pháp luật không chỉ cung cấp những kiến thức lí luận hoặc các quy định pháp luật cụ thể mà quan trọng hơn là tạo lập được thói quen xử sự theo pháp luật ở mỗi loại chủ thể trong xã hội. Thói quen này được hình thành không phải là thụ động, vô thức mà dựa trên nền tảng của động cơ 6
về hành vi hợp pháp, tích cực. Trên thực tế, để có thói quen xử sự hợp pháp không những đòi hỏi con người phải thu nạp lượng kiến thức pháp lí cần thiết mà còn trải qua quá trình chuyển hoá chủ quan về mặt tâm lí. 1.2. Cơ sở của việc giáo dục pháp luật cho học sinh trường THPT Nguyễn Sỹ Sách Thanh Chương Nghệ An. Nhà nước luôn quan tâm tới việc giáo dục pháp luật cho mọi tầng lớp nhân dân nhất là tầng lớp học sinh, nhằm đưa những quy định của pháp luật đi vào thực tiễn đời sống xã hội, trở thành hành vi hợp pháp cá nhân, tổ chức nói chung và của học sinh nói riêng. Để công tác giáo dục pháp luật đạt hiệu quả cao và thiết thực, hiện nay, các trường học trên địa bàn tỉnh đều quan tâm, chú trọng đến công tác giáo dục, thường xuyên tổ chức phổ biến pháp luật dưới nhiều hình thức khác nhau để đảm bảo mọi chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước đều được phổ biến kịp thời, đầy đủ đến giáo viên và học sinh trong nhà trường. Xuất phát từ mục tiêu giáo dục và đào tạo toàn diện của các nhà trường, ngay từ đầu những năm 80, Đảng và Nhà nước ta đã chủ trương đưa giáo dục pháp luật vào nhà trường. Các Nghị quyết quan trọng của Đảng từ Nghị quyết số 14/TU ngày 11/01/1979 về cải cách giáo dục đến các nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ V,VI,VII đều đã thể hiện nhất quán chủ trương đó và nhấn mạnh vai trò của phổ biến giáo dục pháp luật trong quá trình xây dựng con người mới xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Trong Đại hội Đại biểu Đảng toàn quốc lần thứ V, khẳng định Đảng ta tiếp tục khẳng định: “ Các cấp uỷ Đảng, các cơ quan Nhà nước và các đoàn thể phải thường xuyên giải thích pháp luật trong các tầng lớp nhân dân, đưa việc giáo dục pháp luật vào các trường học, các cấp học, xây dựng ý thức sống có pháp luật và tôn trọng pháp luật”. Văn kiện Đại hội Đại biểu Đảng toàn quốc lần thứ VII nhấn mạnh : “Coi trọng công tác giáo dục và đưa việc dạy pháp luật vào hệ thống các trường của đảng, của Nhà nước (kể cả các trường phổ thông, đại học) của các đoàn thể nhân dân. Cán bộ quản lý các cấp từ trung ương đến đơn vị cơ sở phải có kiến thức về quản lý hành chính và hiểu biết về pháp luật, cần sử dụng nhiều hình thức và biện pháp để giáo dục, nâng cao ý thức pháp luật và làm tư vấn pháp luật cho nhân dân”. “ Điều quan trọng để phát huy dân chủ là xây đựng và hoàn chỉnh hệ thống pháp luật, tăng cường pháp chế XHCN, nâng cao trình độ dân trí, hiểu biết pháp luật và ý thức tuân thủ pháp luật của nhân dân. Thường xuyên giáo dục pháp luật, xây dựng ý thức sống và làm việc theo pháp luật trong nhân dân.” (Văn kiện Đại hội Đại biểu Đảng toàn quốc lần thứ VII, nhà xuất bản Sự thật Hà nội 1991) Nghị quyết Hội nghị Trung ương lần thứ hai (khoá VIII) về “về định hướng chiến lược phát triển giáo dục đào tạo trong thời kỳ công nghiệp hoá, 7
hiện đại hoá và nhiệm vụ đến năm 2000” đã xác định mục tiêu của giáo dục trong giai đoạn hiện nay là “xây dựng những con người và thế hệ thiết tha gắn bó với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, có đạo đức trong sáng, có ý chí kiên cường xây dựng và bảo vệ tổ quốc”; “coi trọng giáo dục chính trị, tư tưởng, nhân cách, khả nǎng tư duy sáng tạo và nǎng lực thực hành”. Để thực hiện mục tiêu này, một trong những giải pháp được Nghị quyết Hội nghị Trung ương lần thứ hai (khoá VIII) đề ra là: “Tǎng cường giáo dục công dân, giáo dục tư tưởng đạo đức, lòng yêu nước, chủ nghĩa MácLênin, đưa việc giảng dạy tư tưởng Hồ Chí Minh vào nhà trường phù hợp với lứa tuổi và với từng bậc học”. Với quan niệm phổ biến, giáo dục pháp luật, đặc biệt là giáo dục pháp luật cho học sinh trong các nhà trường là giáo dục đạo đức, lối sống, giáo dục ý thức công dân, ý thức làm người, Nhà nước ta đã ban hành nhiều văn bản pháp luật thể chế hoá các Nghị quyết của Đảng, khẳng định vai trò chiến lược của công tác giáo dục pháp luật trong nhà trường, tạo cơ sở pháp lý cho việc triển khai thực hiện phổ biến, giáo dục pháp luật trong nhà trường. Trên tinh thần quán triệt nghị quyết Trung ương II về “tăng cường giáo dục công dân, giáo dục tư tưởng, đạo đức, lòng yêu nước, chủ nghĩa MácLê nin, đưa việc giảng dạy tư tưởng Hồ Chí Minh vào nhà trường, phù hợp với lứa tuổi và với từng bậc học”, ngày 07/01/1998 Thủ tướng Chính phủ ra Chỉ thị số 02/1998/CTTTg về việc tăng cường công tác phổ biến giáo dục pháp luật trong giai đoạn hiện nay, nhấn mạnh tầm quan trọng của môn học pháp luật trong việc góp phần hình thành và xây dựng nhân cách cho học sinh, sinh viên thế hệ tương lai của đất nước, của dân tộc. Nhận thức được vai trò của Pháp luật đối với sự phát triển chung của cộng đồng xã hội. Ban giám hiệu trường THPT Nguyễn Sỹ Sách Thanh Chương – Nghệ An luôn quan tâm và sát sao đến việc giáo dục Pháp luật đến với học sinh nhằm tạo ra môi trường học tập, giáo dục lành mạnh. Xây dựng ý thức trách nhiệm cộng đồng đối từng công dân tương lai của đất nước. 2. Cơ sở thực tiễn của việc giáo dục pháp luật trong trường THPT Nguyễn Sỹ Sách Thanh Chương Nghệ An. Công tác giáo dục pháp luật luôn có vị trí và vai trò vô cùng quan trọng trong quá trình xây dựng Nhà nước pháp quyền Xã hội chủ nghĩa hiện nay. Là một bộ phận của công tác giáo dục; là trách nhiệm của toàn bộ hệ thống chính trị, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam và sự điều phối, tổ chức thực hiện của các cơ quan nhà nước và các tổ chức, đoàn thể; là khâu then chốt, quan trọng để chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của nhà nước thực sự đi vào cuộc sống xã hội, đi vào ý thức, hành động của từng chủ thể trong xã hội. Đối với tổ chức Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, công tác giáo dục pháp luật cho đoàn viên, thanh niên; là một trong những nội dung quan trọng không thể thiếu trong việc bồi dưỡng, phát triển thanh, thiếu nhi Việt Nam; góp 8
phần thực hiện mục tiêu giáo dục “Đào tạo con người Việt Nam phát triển toàn diện, có đạo đức, tri thức, sức khỏe, thẩm mỹ và nghề nghiệp, trung thành với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Việc thiếu hiểu biết về pháp luật, vốn sống, nhận thức về các vấn đề xã hội còn hạn chế cộng với tâm lý hiếu thắng, bốc đồng và bối cảnh sống có nhiều cám dỗ khiến nhiều bạn trẻ dễ bị chi phối dẫn tới hành động sai trái, vi phạm pháp luật. Không ít bạn trẻ có tâm lý đắc thắng, cảm thấy mình dũng cảm khi dám vi phạm luật. Các bạn ngang nhiên vượt đèn đỏ mà không ý thức được việc làm này có thể dẫn tới tai nạn giao thông và các bạn sẽ phải chịu trách nhiệm hình sự nếu xảy ra chết người hoặc thương tích nặng. Nhiều bạn trẻ chọn cách giải quyết mâu thuẫn bằng bạo lực mà không biết rằng hành động đó có thể dẫn mình tới phiên tòa và nhà giam… Thiếu hiểu biết về pháp luật trong thanh, thiếu niên có thể coi là một nguyên nhân quan trọng dẫn tới xu hướng người phạm tội ngày càng trẻ hóa hiện nay Mặc dù đã được sự quan tâm của Đảng và Nhà nước, sự tham gia nhiệt tình của các tổ chức, đoàn thể trong xã hội, nhưng công tác giáo dục pháp luật vẫn chưa thật sự đạt hiệu quả như mong muốn. Nhiều ngành, nhiều cấp đã tổ chức nghiên cứu để tìm ra các hình thức, biện pháp để nâng cao hiệu quả hoạt động của công tác này, nhưng đây là một hoạt động mà kết quả của công tác không thể xác định hay định lượng được, mà là một quá trình bền bỉ và lâu dài để từng bước nâng cao nhận thức, ý thức pháp luật cho các tầng lớp nhân dân, nhất là đối với các dân tộc ít người. Để cụ thể hóa các quan điểm chỉ đạo của Đảng về công tác giáo dục pháp luật, cụ thể hóa trách nhiệm của các cơ quan của nhà nước và các tổ chức, đoàn thể cũng như của nhân dân trong công tác này, nhà nước đang khẩn trương tiến hành xây dựng dự án Luật Phổ biến, giáo dục pháp luật để trình Quốc hội ban hành. Đến nay, trong lĩnh vực thông tin và truyền thông, lĩnh vực có ảnh hưởng rất lớn đến mọi tầng lớp trong xã hội vẫn chưa có một đề tài nào nghiên cứu về vấn đề này; Do vậy, để đẩy mạnh và nâng cao hiệu quả của công tác giáo dục pháp luật trong lĩnh vực Thông tin và Truyền thông thì cần phải nghiên cứu về các hoạt động liên quan đến công tác này, để từ đó đề xuất các biện pháp tăng cường và nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật trong lĩnh vực thông tin và truyền thông. Đối tượng học sinh nói chung và học sinh tại trường THPT Nguyễn Sỹ Sách nói riêng là lứa tuổi thanh niên cũng thể hiện tính chất phức tạp và nhiều mặt của hiện tượng, nó được giới hạn ở hai mặt: sinh lí và tâm lý. Đây là vấn đề khó khăn và phức tạp vì không phải lúc nào nhịp điệu và các giai đoạn của sự phát triển tâm sinh lý cũng trùng hợp với các thời kỳ trưởng thành về mặt xã hội. Có nghĩa là sự trưởng thành về mặt thể chất, nhân cách trí tuệ, năng lực lao 9
động sẽ không trùng hợp với thời gian phát triển của lứa tuổi. Đây là lứa tuổi dễ nảy sinh những mâu thuẫn tâm lí và dễ gây ra những hành động nông nổi, bột phát. Nên việc giáo dục pháp luật cho các em là vô cùng cần thiết. Về đối tượng giáo dục pháp luật, lứa tuổi học sinh trung học phổ thông là thời kỳ chuyển tiếp giữa trẻ con (học sinh trung học cơ sở) v ới ng ười l ớn (sinh viên). Các em có khả năng tư duy, sáng tạo, tích cực, nhạy bén và năng động trong học tập cũng như các hoạt động giao tiếp nhưng cũng là độ tuổi phức tạp, nhạy cảm, dễ bị tổn thương và dễ bị tác động bởi điều kiện xã hội. Đây là thời kỳ tràn đầy hứa hẹn và hy vọng nhất của cuộc đời các em cũng như của gia đình và xã hội. Nếu được giáo dục tốt đó sẽ là bệ phóng sản sinh những công dân đầy tự tin, có ý thức công dân đầy đủ, có tinh thần trách nhiệm cao. Ngược lại, nếu các em mắc sai lầm trong thời kỳ này sẽ bị tổn thương lớn về tâm hồn, lệch lạc về nhận thức và hành vi. Do vậy, muốn đạt được chất lượng giáo dục pháp luật cao, chủ thể giáo dục pháp luật phải nghiên cứu và nắm chắc đối tượng giáo dục của mình, phải thiết kế và thực hiện những tác động sư phạm ̀ ợp, xây dựng nội dung và lựa chọn hình thức, phương pháp giáo dục khoa phu h học. Chương 2: Thực trạng công tác giáo dục pháp luật trong Trường THPT Nguyễn Sỹ Sách Thanh Chương Nghệ An. 1. Những thuận lợi và khó khăn trong công tác giáo dục pháp luật cho học sinh Trường THPT Nguyễn Sỹ Sách Thanh Chương Nghệ An. 1. 1. Đặc điểm tình hình về công tác giáo dục pháp luật của Trường THPT Nguyễn Sỹ Sách Thanh Chương Nghệ An; những thuận lợi và khó khăn của việc giáo dục pháp luật cho học sinh. Trường THPT Nguyễn Sỹ Sách là một trường nằm ở vùng nông thôn nên chất lượng đầu vào thấp cũng như một số em tính ý thức, tổ chức, kỷ luật chưa cao. Đối tượng học sinh trường THPT Nguyễn Sỹ Sách là con em thuộc 10 xã và thị trấn thuộc 2 huyện, đa phần các em đều là con em nông thôn, chăm chỉ, chịu khó, có ý thức song cũng không ít em còn ham chơi, nghịch ngợm, chưa chú ý học tập và rèn luyện. Về công tác giáo dục pháp luật cho học sinh ở nhà trường trong những năm gần đây được lãnh đạo nhà trường luôn quan tâm, vì trường học là nơi quản lý trực tiếp học sinh đồng thời cũng là nơi giáo dục toàn diện cho người học về đạo đức, lối sống và nhân cách. Dưới sự lãnh chỉ đạo đúng đắn của Đảng uỷ, Ban giám hiệu nhà trường và sự quan tâm thích đáng của các tổ chức Công đoàn, Đoàn thanh niên và các thầy giáo, cô giáo về công tác giáo dục pháp luật cho học sinh, chắc chắn đem lại hiệu quả. Thực tế cho thấy, làm tốt công tác giáo dục pháp luật trong trường học sẽ tạo ra một sân chơi lành mạnh mang tính giáo dục cao, thu hút được đông đảo học sinh tham gia. Trên cơ sở đó, Nhà 10
trường đã xây dựng kế hoạch, chỉ đạo trực tiếp đến tổ chuyên môn, Đoàn thanh niên, giáo viên bộ môn, giáo viên chủ nhiệm tổ chức tích hợp, lồng ghép công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật qua các môn học chính khóa, qua hoạt động ngoài giờ lên lớp, hoạt động ngoại khóa nên đã đem lại nhiều chuyển biến tích cực. Tuy nhiên công tác giáo dục pháp luật chưa được tổ chức thường xuyên, hình thức tổ chức chưa đa dạng, phong phú…. Một số giáo viên chưa quan tâm nhiều công tác giáo dục pháp luật cho các em. Vì vậy, nhà trường cần phải đa dạng hóa các phương pháp, đa dạng về hình thức tổ chức, nội dung phong phú phù hợp với thực tiễn cho học sinh hiện nay của nhà trường. 1.2. Thuận lợi Luôn được lãnh đạo nhà trường quan tâm về công tác giáo dục pháp luật cho học sinh và xác định đây là một nhiệm vụ giáo dục quan trọng góp phần vào giáo dục toàn diện học sinh trong nhà trường. Là trường có điều kiện cơ sở vật chất khá đầy đủ và phục vụ tốt cho tổ chức hoạt động tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật như: tivi, máy chiếu, âm ly, loa, đài, sân khấu … Đội ngũ giáo viên luôn nhiệt tình và tích cực tham gia các hoạt động tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật cho học sinh. Đoàn thanh niên luôn năng nổ, nhiệt tình, giúp đỡ trong quá trình thực hiện các buổi ngoại khóa, tuyên truyền phổ biến pháp luật. Học sinh ham học hỏi và có ý thức trau dồi kiến thức, ngoan ngoãn, luôn phát huy vai trò tự học tự sáng tạo. Nhà trường luôn tích cực tham gia các cuộc thi tìm hiểu về pháp luật do sở giáo dục đào tạo tổ chức. Thư viện nhà trường có đầy đủ các loại sách về pháp luật. Các giáo viên được giao nhiệm vụ phổ biến giáo dục pháp luật được đi tập huấn bài bản và thường xuyên trau dồi kiến thức, nâng cao trình độ pháp luật, có những hình thức tuyên truyền phù hợp, tạo hứng thú trong học sinh. Các buổi tuyên truyền được tổ chức dưới dạng các cuộc thi viết bài, rung chuông vàng, đóng kịch, vẽ tranh, xem tư liệu nên không có sự nhàm chán. Phụ huynh luôn quan tâm, tin tưởng, ủng hộ đối với các hoạt động tuyên truyền, phổ biến pháp luật của nhà trường. 1.3. Khó khăn Trong công tác chủ nhiệm, một vài giáo viên chủ nhiệm còn coi nhẹ công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật cho học sinh. 11
Học sinh còn ngại khi tham gia hoạt động ngoại khóa, tâm lý e dè trong giao tiếp và phản hồi. Chưa chủ động trong tìm hiểu và tham gia các hoạt động ngoại khóa, tuyên truyền. Một số gia đình các em có hoàn cảnh khó khăn do đó bố mẹ phải đi làm ăn xa, nên hầu như không quan tâm được đến đời sống hàng ngày cũng như việc thực hiện nền nếp của con em mình ở trường và phó mặc cho nhà trường. Đội ngũ làm công tác giáo dục pháp luật, kiêm nhiệm nhiều lĩnh vực nên kiến thức pháp luật, khả năng và kỹ năng tuyên truyền còn hạn chế, nội dung còn chưa có trọng tâm trọng điểm, chưa sát thực với học sinh nên chưa thực sự quấn hút được học sinh tham gia. 2. Thực trạng về công tác giáo dục pháp luật cho học sinh Trường THPT Nguyễn Sỹ Sách Thanh Chương Nghệ An. Trong những năm qua, mặc dù nhà trường đã chú ý cải tiến về nội dung và hình thức tổ chức giáo dục pháp luật cho các em nhằm nâng cao hiệu qủa của hoạt động giáo dục pháp luật và thu hút sự tham gia của học sinh. Song những cải tiến đó chỉ mang nặng tính hình thức, lý thuyết chưa sát thực với hoạt động thực tiễn. Nội dung hoạt động ít thay đổi, hình thức hoạt động thiếu tính đa dạng. Vì vậy dễ gây sự nhàm chán, tạo bầu không khí uể oải trong hoạt động giáo dục pháp luật cho học sinh. Không chỉ học sinh Trường THPT Nguyễn Sỹ Sách, mà học sinh ở các trường phổ thông do thiếu hiểu biết về pháp luật, nên các em có những hành vi thiếu chuẩn mực, lối sống buông thả, vi phạm đạo đức có chiều hướng gia tăng, với những biểu hiện rất đa dạng khiến người lớn không khỏi giật mình như: gặp người lớn không chào hỏi, có lời lẽ tục tĩu, xúc phạm đến danh dự, nhân phẩm của các bạn; đánh nhau với bạn bè, quan hệ bạn khác giới đi qua giới hạn.... Một bộ phận giới trẻ tự thành lập cho mình những nhóm bạn mang tính chất côn đồ, xã hội đen…. Học sinh nhà trường là con em nông thôn, cha mẹ chủ yếu làm thuê tự do hay đi làm công nhân trong các nhà máy. Chính vì vậy, mọi công việc của các em hầu như không được gia đình quan tâm chỉ bảo đến nơi đến chốn, do đó các em thiếu đi sự quan tâm, giáo dục của gia đình, dẫn đến các em thích làm gì thì làm. Trong học tập, cũng như thực hiện nề nếp nội quy nhà trường, hay trong cuộc sống hàng ngày một số em chưa biết cách tổ chức học tập sao cho hiệu quả; chưa thực hiện đúng những yêu cầu về nội quy trường lớp và thời gian biểu của nhà trường theo quy định, vẫn có hiện tượng trong quan hệ bạn bè cư xử, cục cằn, thô lỗ để xảy ra mâu thuẫn, mất đoàn kết … Để hạn chế tình trạng vi nội quy, phạm pháp luật ở lứa tuổi học sinh, thì thầy cô giáo chủ nhiệm, ban an ninh, Đoàn thanh niên cần nắm bắt, hiểu biết và vận dụng được kiến thức về pháp luật để hiểu được phần nào được tâm tư, nguyện vọng, sự phát triền tâm sinh lý của mỗi cá nhân học sinh. Từ đó mới có 12
thể giúp học sinh hiểu được ở lứa tuổi mình, những điều mình nên làm, những điều mình không nên làm. Nắm bắt kịp thời những biểu hiện bất thường của các em, để nhà trường và gia đình thông tin cho nhau biết, có biện pháp ngăn chặn những hành vi nông nổi của các em. Lứa tuổi học trò, nhất là lứa tuổi vị thành niên thì nhà trường, gia đình cần phải hiểu rằng các em đang ở lứa tuổi muốn khẳng định mình những suy nghĩ, biểu hiện và hành động chưa thực sự đúng đắn và không làm chủ được bản thân. Do đó các thầy cô giáo, gia đình cần nắm vững đặc điểm tâm lý này để có biện pháp giáo dục phù hợp. Chúng ta cần giáo dục cho các em và trang bị cho các em hiểu biết về pháp luật, những quy định của pháp luật, những biểu hiện, hành vi vi phạm pháp luật mà các em không được làm có như vậy các em mới thực sự trở thành con ngoan, trò giỏi, thành người có ích cho xã hội. * Nguyên nhân thực trạng: Việc xây dựng kế hoạch giáo dục pháp luật chưa cụ thể, chưa phù hợp với đặc điểm tình hình nhà trường; nội dung các hoạt động giáo dục pháp luật thực hiện ở mức độ trung bình; các phương pháp giáo dục pháp luật chưa được tốt, cán bộ và học sinh chưa thấy được tác dụng hiệu quả của các phương pháp trong việc rèn luyện bản thân; vai trò các lực lượng giáo dục chưa có sự phối hợp nhịp nhàng, thống nhất và đồng bộ; việc kiểm tra đánh giá nhiều lúc còn chiếu lệ, qua loa, chưa mang tính động viên, khuyến khích, răn đe kịp thời; chưa xây dựng được kế hoạch cụ thể hàng tuần phù hợp với đặc thù riêng của trường, ít quan tâm và đầu tư công sức vào công tác giáo dục pháp luật; ý thức thực hiện pháp luật của một bộ phận học sinh chưa cao. Đội ngũ tuyên truyền viên pháp luật của nhà trường làm công tác kiêm nhiệm nên đôi lúc việc nghiên cứu, biên soạn tài liệu tuyên truyền cũng như việc tham gia các buổi, đợt triển khai công tác phổ biến, giáo dục pháp luật còn hạn chế, thiếu đồng bộ dẫn đến hiệu quả chưa cao. Việc triển khai, quán triệt các văn bản luật mới ban hành cho cán bộ, giáo viên, nhân viên và học sinh trong nhà trường đôi khi còn chậm. Việc tổ chức tập huấn các lớp về tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật cho cán bộ, giáo viên, nhân viên tham gia học tập qua các đợt triển khai hội nghị phổ biến, giáo dục pháp luật tại huyện và các địa phương tổ chức chưa được thường xuyên. Công tác phối hợp với các ngành như: Công an huyện Thanh Chương, Công an các xã trên địa bàn chưa thực sự phối hợp chặt chẽ trong công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật. Tủ sách pháp luật nhà trường đã được xây dựng nhưng hiệu quả khai thác và sử dụng còn thấp, số lượng cán bộ, giáo viên, nhân viên và học sinh tham gia mượn đọc, nghiên cứu sách báo pháp luật còn ít. 13
Kinh phí đầu tư cho công tác phổ biến, giáo dục pháp luật còn quá hạn chế. Chương 3: Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác giáo dục pháp luật cho học sinh Trường THPT Nguyễn Sỹ Sách Thanh Chương Nghệ An. Để công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật cho học sinh Trường THPT Nguyễn Sỹ Sách thực hiện có hiệu quả cao, đòi hỏi phải tiến hành bằng nhiều nội dung giải pháp, từ nhận thức, lãnh đạo, chỉ đạo, thay đổi tư duy, phương pháp giáo dục... Trong phạm vi của sáng kiến, tôi xin trình bày một số giải pháp cơ bản cơ bản: Giải pháp 1: Xác định rõ vai trò và tầm quan trọng của công tác giáo dục pháp luật trong nhà trường để nâng cao nhận thức và ý thức chấp hành đúng những quy định của pháp luật đối với học sinh Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trong công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, tiếp tục quán triệt Chỉ thị 32 CT/TW (ngày 09 tháng 12 năm 2013) của Ban Bí thư về Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trong công tác phổ biến giáo dục pháp luật, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật cho cán bộ, nhân dân và Nghị quyết số 40/2000/QH X (ngày 09 tháng 12 năm 2000) của Quốc hội về đổi mới chương trình giáo dục phổ thông, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành Chương trình giáo dục phổ thông kèm theo Quyết định số 16/2006/QĐ BGDĐT (ngày 05/5/2006. Triển khai đến cán bộ, giáo viên, học sinh các văn bản chỉ đạo của Đảng về công tác giáo dục pháp luật, nâng cao nhận thức về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của công tác giáo dục pháp luật trong nhà trường. Tăng cường chỉ đạo bồi dưỡng đội ngũ báo cáo viên pháp luật là giáo viện của nhà trường. Cần xác định rõ giáo dục pháp luật là một giai đoạn của quá trình xây dựng, hoàn thiện và thực thi pháp luật, là một mắt xích quan trọng trong tiến trình xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, là cầu nối để chuyển tải và đưa pháp luật vào cuộc sống, qua đó đưa cuộc sống vào pháp luật. Giáo dục pháp luật có vị trí, vai trò đặc biệt quan trọng. Nó vừa là một bộ phận của công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật, vừa là một bộ phận của công tác giáo dục và đào tạo. Nhận thức được ý nghĩa, vai trò quan trọng của giáo dục pháp luật, ngay từ đầu những năm 80, Đảng và Nhà nước ta đã chủ trương đưa giáo dục pháp luật vào nhà trường, được thể chế bằng nhiều văn bản quy phạm pháp luật. Bám sát chủ trương, định hướng của Đảng, pháp luật của Nhà nước, giáo dục pháp luật chính thức được đưa vào nhà trường từ năm học 1987 1988. Đến nay, công tác này đã đạt được những kết quả nhất định, trở thành nội dung giáo dục văn hóa không thể thiếu trong việc đào tạo, giáo dục toàn diện cho học sinh chiếm một vị trí đặc biệt quan trọng trong việc bảo đảm thực hiện mục tiêu đổi mới căn bản và toàn diện Giáo dục và Đào tạo; đóng vai trò then chốt 14
trong giáo dục phẩm chất đạo đức nhân văn, ý thức thượng tôn Hiến pháp và pháp luật, tạo lập, nâng cao trình độ văn hóa pháp luật cho học sinh THPT. Giải pháp 2: Đổi mới về hình thức, phương pháp trong công tác giáo dục pháp luật trong nhà trường Công tác giáo dục pháp luật ở Trường THPT Nguyễn Sỹ Sách chủ yếu là mở các hội nghị, lớp tập huấn, thông qua các cuộc họp cơ quan, các buổi hoạt động ngoại khóa về tuyên truyền, phổ biến pháp luật…. Nhưng nội dung, hình thức và phương pháp phổ biến giáo dục chưa đa dạng, phong phú, chưa thực sự thu hút học sinh nên còn tạo sự nhàm chán cho các em tham gia. Nhận thức được vấn đề đó nhà trường đã phối hợp chặt chẽ giữa với: Công an huyện Thanh Chương, phòng Văn hoá, Đài phát thanh truyền hình huyện để xây dựng thành những chuyên mục về hỏi đáp, tư vấn pháp luật: nhằm mục đích chuyển tải kịp thời những nội dung chuyên đề về pháp luật, lồng ghép việc phổ biến giáo dục pháp luật trong các hội thảo, hội nghị, cuộc họp, bài nói chuyện, các buổi sinh hoạt ngoại khóa ….cho mọi đối tượng, cụ thể là cán bộ, giáo viên và học sinh. Biên tập những nội dung cơ bản của các văn bản pháp luật về của Luật Tố tụng Hình sự; Luật Tố tụng Dân sự; Luật hình sự; Luật giáo dục; Luật bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em; Luật hôn nhân và gia đình; Luật giao thông đường bộ; Luật phòng chống bạo lực gia đình; Pháp luật về phòng chống ma túy; phòng chống HIV/AIDS thật ngắn gọn dễ hiểu để cung cấp thông tin cho cán bộ và học sinh. Các hình thức tổ chức được đa dạng hóa như: Nói chuyện pháp luật, thi tìm hiểu pháp luật, viết báo, sinh hoạt theo chủ đề chủ điểm về pháp luật, thi kể chuyện về pháp luật, đóng kịch, thi rung chuông vàng…,đã thu hút được đông đảo học sinh tham gia. Giải pháp 3: Thiết kế các chủ đề giáo dục về công tác giáo dục pháp luật trong nhà trường Thiết kế các chủ đề giáo dục về công tác giáo dục pháp luật trong nhà trường lồng ghép trong chương trình môn giáo dục công dân chính khóa, đồng thời tích hợp nội dung giáo dục pháp luật vào nội dung của các môn học, của hoạt động giáo dục ngoại khóa, hoạt động ngoài giờ lên lớp. Luôn làm mới các hình thức thực hiện từng chủ đề của hoạt động giáo dục của công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật; đa dạng hóa các loại hình hoạt động, các hình thức tổ chức hoạt động để thu hút học sinh tích cực tham gia hoạt động giáo dục pháp luật. Tạo sự mới lạ bao giờ cũng có sức hấp dẫn đối với học sinh, khiến các em say mê khám phá. Nếu các hoạt động mà nội dung đơn điệu, hình thức không phong phú sẽ khiến học sinh dễ chán nản hoặc thờ ơ. Các hoạt động được thiết kế phải bao gồm các dạng hoạt động phù hợp với lứa tuổi học sinh phổ thông như: hoạt động sân khấu hóa, thi 15
tìm hiểu về pháp luật, đóng kịch, thi tuyên truyền viên giỏi trong công tác phổ biến, giáo dục pháp luật…. Việc thiết kế các chủ đề giáo dục về công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật phù hợp với đặc điểm lứa tuổi học sinh của nhà trường được thực hiện qua các bước sau: + Xây dựng kế hoạch, phân phối thời gian tổ chức về công tác giáo dục pháp luật trong nhà trường. Người thiết kế phân tích các nội dung và hình thức hoạt động của từng chủ đề thuộc chương trình để xác định thiết kế được các chủ đề giáo dục về công tác phổ biến, giáo dục pháp luật phù hợp với chủ đề, chủ điểm như: tháng 9 tổ chức về “An toàn giao thông” Ngày 09 tháng 11 là ngày pháp luật tổ chưc thi “Tìm hiểu về Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam” ; (1/12) là “Ngày thế giới phòng chống AIDS” thi tìm hiểu về cách phòng chống HIV/AIDS... Nội dung thiết kế chủ đề tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật được thực hiện cần: + Xác định mục tiêu của chủ đề giáo dục pháp luật. + Xác định thông điệp chính của chủ đề. + Xác định các tài liệu và phương tiện cần thực hiện. + Hướng dẫn tổ chức hoạt động thực hiện chủ đề. Giải pháp 4: Tăng cường việc bồi dưỡng kiến thức pháp luật cho cán bộ quản lý, giáo viên dạy môn giáo dục công dân và báo cáo viên, cán bộ phụ trách công tác giáo dục pháp luật của nhà trường Thực tế cho thấy, hiện nay ở Trường THPT Nguyễn Sỹ Sách, giáo viên giảng dạy môn môn Giáo dục công dân ở trường chưa được đào tạo chuyên sâu về kiến thức pháp luật, những người làm công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật hiện nay là làm công tác kiêm nhiệm. Kiến thức pháp luật của họ chủ yếu là tự tìm hiểu. Tuy nhiên, do nhiều điều kiện khác nhau nên việc cập nhật những thông tin pháp luật, điều kiện để tiếp xúc với sách báo pháp luật còn nhiều hạn chế. Trong khi đó, do nhận thức không đúng mức của một số người làm công tác phổ biến pháp luật, coi công tác phổ biến pháp luật chỉ là nhiệm vụ riêng của ngành tư pháp. Dẫn đến tình trạng coi thường về dạy và học môn pháp luật, nhiều khi giáo viên dạy còn qua loa đại khái, thiếu nhiệt tình, thiếu sáng tạo trong việc dạy học, còn học sinh thì học một các miễn cưỡng, gò ép, dẫn đến buổi học tập pháp luật thường trở nên khô khan, tẻ nhạt. Do đó việc bồi dưỡng kiến thức pháp luật cho cán bộ quản lý, giáo viên dạy môn giáo dục công dân và báo cáo viên, cán bộ phụ trách công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật của nhà trường là hết sức cấn thiết và để đội ngũ cán bộ, giáo viên làm công tác báo cáo viên về phổ biến giáo dục pháp luật đạt hiệu quả cao. 16
Ngoài ra cán bộ giáo viên phải tự bồi dưỡng để nâng cao về kiến thức pháp luật cho mình thông qua sách, báo, Internet … Kết hợp lồng ghép giảng dạy pháp luật trong chương trình chính khoá với việc giáo dục pháp luật trong các chương trình ngoại khoá, chương trình hoạt động ngoài giờ lên lớp để từng bước hình thành và nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của cán bộ giáo viên và học sinh. Giải pháp 5: Nâng cao chất lượng công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật trong nhà trường Để nâng cao chất lượng công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật trong nhà trường chúng ta cần: Coi trọng và xây dựng nhận thức đúng về vị trí, vai trò quan trọng của công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật trong nhà trường. Quán triệt quan điểm, công tác giáo dục chính trị tư tưởng, giáo dục pháp luật, giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh trong nhà trường đáp ứng yêu cầu nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, nâng cao trình độ văn hóa pháp lý cho công dân trong điều kiện xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Kiện toàn nâng cao chất lượng nguồn nhân lực làm công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật trong nhà trường. + Tạo cơ chế phối hợp giữa ngành công an, ngành tư pháp địa phương với nhà trường, cha mẹ học sinh và các ngành có liên quan trong giáo dục ý thức pháp luật cho học sinh. + Tạo điều kiện cho giáo viên dạy giáo dục công dân tham gia đầy đủ các lớp tập huấn, bồi dưỡng lý luận chính trị, chuyên môn nghiệp vụ, đặc biệt là nghiệp vụ về tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật. Đây chính là những nhân tố quan trọng, quyết định đến chất lượng, hiệu quả của công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật trong nhà trường hiện nay. Xây dựng kế hoạch phối hợp cho công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật trong trường học. + Xây dựng kế hoạch phối hợp giữa chuyên môn và các đoàn thể (như Công đoàn, Đoàn Thanh niên, trong công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật nhằm phát huy sức mạnh tổng hợp của các tổ chức; lồng ghép các hoạt động nhằm phổ biến kiến thức pháp luật cho học sinh. Đổi mới phương thức tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật, tạo tính tích cực, chủ động trong việc tìm hiểu, nhận thức bằng nhiều hình thức khác nhau như: hình thức sân khấu hóa, áp dụng các phương thức hiện đại trong việc tuyền tải thông tin, tổ chức thi tìm hiểu pháp luật, phổ biến các văn bản Luật mới ban hành....Qua đó, hình thành ý thức tự giác, thói quen học tập nâng cao trình độ hiểu biết pháp luật, sống, học tập và làm việc theo Hiến pháp và Pháp luật trong học sinh. 17
Đa dạng hóa các hình thức tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật, triển khai trên diện rộng những hình thức mới đang phát huy hiệu quả trên thực tế như mạng internet. Tăng cường giới thiệu các quy định pháp luật thông qua hình thức tuyên truyền miệng tới tận học sinh các lớp như trao đổi, đối thoại, thảo luận, giải đáp thắc mắc nhằm nâng cao tính chủ động trong việc tiếp nhận kiến thức pháp luật. Lựa chọn nội dung tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật phù hợp với từng đối tượng từng học sinh để giáo dục có hiệu quả. Về phía Ban giám hiệu nhà trường cần chỉ đạo thực hiện nghiêm túc giảng dạy chính khoá cũng như hoạt động ngoại khoá về giáo dục pháp luật. + Nâng cao chất lượng dạy và học pháp luật trong nhà trường theo hướng nâng cao tính chủ động, tích cực của học sinh và tính thực tiễn trong bài giảng của giảng viên. + Lồng ghép tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật cho học sinh vào các môn học chính khoá và các hoạt động ngoại khoá trong chương trình giáo dục. + Xây dựng môi trường giáo dục lành mạnh, trong sáng, là cái nôi, là môi trường tốt nhất cho học sinh rèn luyện mình; công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật phải được tiến hành đồng bộ với việc tổ chức thực hiện pháp luật từ giáo viên giảng dạy môn Giáo dục công dân, giáo viên chủ nhiệm lớp, các tổ chức đoàn thể, cha mẹ học sinh. Dưới đây là một số hình ảnh về môi trường học tập của học sinh trường Ban giám hiệu nhà trường cần xây dựng tiêu chí đánh giá công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật trong trường học, đánh giá công tác quản lý giáo dục của đơn vị đưa vào tiêu chuẩn bình xét thi đua của giáo viên đứng lớp, tổ chức đoàn thể và giáo viên chủ nhiệm lớp. Giải pháp 6: Tăng cường bồi dưỡng năng lực cho các chủ thể tham gia tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật và đồng thời tăng cường tổ chức hoạt động tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật trong nhà trường hiện nay Nguồn nhân lực có phẩm chất và năng lực chuyên môn cao là yếu tố cốt lõi, là yếu tố quyết định để đi đến thành công của bất kì hoạt động nào. Bởi vậy, việc xây dựng đội ngũ cán bộ giáo viên có phẩm chất và năng lực tham gia tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật là một trong những biện pháp đặc biệt quan trọng trong nhà trường hiện nay. Với đặc trưng riêng, người thực hiện nhiệm vụ tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật và tổ chức hoạt động phổ biến, giáo dục pháp luật cho học sinh cần có một số phẩm chất, am hiểu về kiến thức pháp luật và khả năng tổ chức hoạt động tốt. Chính vì vậy nhà trường cần lựa chọn người có đủ phẩm chất tối thiểu để phụ trách mảng hoạt động 18
này của trường. Người thực hiện nhiệm vụ tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật và tổ chức hoạt động phổ biến, giáo dục pháp luật cho học sinh ở cấp trường hay ở lớp, người đó có thể là cán bộ quản lý, giáo viên bộ môn, giáo viên chủ nhiệm hoặc học sinh đều cần có một số tiêu chuẩn sau: + Năng lực tổ chức. + Khả năng diễn đạt tốt. + Yêu thích hoạt động. + Tâm huyết, yêu quí học sinh, khoan dung, hòa đồng, thân thiện. + Thói quen làm việc trách nhiệm. + Có sức khoẻ tốt. + Am hiểu về pháp luật. + Sáng tạo và đổi mới. Trong hai năm học này, Hiệu trưởng giao trách nhiệm cho tôi là giáo viên trực tiếp giảng dạy bộ môn Quốc phòng an ninh – TD và phụ trách công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật trong nhà trường; giao công việc cho Đoàn Thanh niên, phối hợp với các giáo viên chủ nhiệm, các tổ chuyên môn tổ chức các hoạt động theo chủ đề hàng tháng, hàng tuần. Ngoài ra để đảm bảo đủ nguồn nhân lực cho công việc, hiệu trưởng tổ chức bồi dưỡng thường xuyên cho cán bộ cốt cán về công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật và tổ chức hoạt động phổ biến, giáo dục pháp luật cho học sinh để các em cập nhật kiến thức mới, phát triển một số kỹ năng như: kỹ năng thuyết trình, kỹ năng tổ chức và qua đó chính các em được phát triển, từ đó yêu thích công việc của mình, đồng thời đáp ứng được yêu cầu đổi mới. Đồng thời cử cán bộ cốt cán tham gia tập huấn chương trình phổ biến, giáo dục pháp luật do Sở Giáo dục và Đào tạo tổ chức. Về hình thức tổ chức tập huấn, lãnh đạo nhà trường chọn người có năng lực phổ biến cho các giáo viên, học sinh có tiềm năng, sau đó giáo viên chủ nhiệm, cán bộ lớp, cán bộ Đoàn lại tiếp tục nhân lên cho các em học sinh. Để tạo động lực làm việc cho đội ngũ này, ngoài phân công công việc cụ thể giao trách nhiệm cho các thành viên, cũng cần có sự động viên, khen thưởng kịp thời đối với họ. Giải pháp 7: Xây dựng kế hoạch cụ thể, chủ động phối hợp với chính quyền địa phương cơ quan Công an, các tổ chức đoàn thể và gia đình Để thực hiện thành công trong công tác giáo dục học sinh thì nhà trường phải xây dựng được một kế hoạch cụ thể, chi tiết sát đúng với thực tiễn của nhà trường. Ngoài ra việc phối hợp với chính quyền địa phương, cơ quan công an và các tổ chức đoàn thể và gia đình là một việc làm không thể thiếu trong quá 19
trình giáo dục học học sinh. Ở đâu có chính quyền và các tổ chức đoàn thể mạnh ở đó công tác phối hợp giáo dục học sinh rất hiệu quả. Hằng năm vào đầu năm học mới nhà trường mời lãnh đạo, cùng với công an địa phương để trao đổi về phương pháp, kế hoạch, giáo dục học sinh trong năm học mới, từ đó lãnh đạo địa phương mới quán triệt giao nhiệm vụ cho lực lượng công an xã, đoàn thanh niên, phải phối hợp chặt chẽ với gia đình, với nhà trường trong việc giáo dục đạo đức, pháp luật cho học sinh, hàng tháng Ban chấp hành Đoàn trường tổng hợp các vi phạm của học sinh và báo cáo với Ban chấp hành Đoàn xã nơi học sinh cư trú để có biện pháp giáo dục, nhắc nhở kịp thời. Trường hợp học sinh vi phạm pháp luật thì ngoài việc nhà trường thông báo, mời phụ huynh lên để phối hợp giáo dục thì còn có thông báo về địa phương để chính quyền địa phương vào cuộc trong công tác phối hợp giáo dục đạo đức cho các em. Ngoài xây dựng kế hoạch cụ thể, chủ động phối hợp với chính quyền địa phương cơ quan Công an, các tổ chức đoàn thể và gia đình thì trong giao ban hàng quỹ phải có tuyên dương, khen thưởng kịp thời các tổ chức cá nhân làm tốt trong công việc phối hợp giáo dục đạo đức, pháp luật cho các em học sinh. Giải pháp 8: Phối hợp chặt chẽ giữa Hội cha mẹ học sinh có biện pháp, phòng ngừa, phát hiện, ngăn chặn sớm các tác động tiêu cực trong việc sử dụng dịch vụ intemet, mạng xã hội các trò chơi điện tử. Phòng ngừa bạo lực học đường, tai tệ nạn xã hội Công tác phối hợp giữa gia đình, nhà trường và xã hội là một việc làm hết sức quan trọng trong công tác giáo dục học sinh. Đặc biệt trong thời đại công nghệ 4.0 thì việc sử dụng mạng itenet như thế nào cho hiệu quả cũng là một vẫn đề mà nhà trường rất quan tâm. Trong ba năm học này thì đại dịch covit 19 đã làm cho việc học tập của các em bị dán đoạn, việc phải học trực tuyến là điều tất yếu mà trường nào cũng phải thực hiện, vì vậy học sinh nào cũng phải có máy tính hoặc điện thoại thông minh kết nối Itenet, nhưng không phải học sinh nào cũng sử dụng đúng mục đích học tập. Thực tế, một số em còn vào các trang mạng có nội dung xấu, có tính chất phản động, sa vào các trò chơi điện tử. Giao tiếp, bình luận bằng những lời lễ thiếu chuẩn mực dẫn đến mâu thuẩn, gây xích mích dẫn đến đánh đạp nhau. Vì vậy cần tăng cường công tác phối hợp với Hội cha mẹ nhằm phát hiện kịp thời những lệch lạc, thiếu chuẩn mực ở các em để từ đó có phương pháp giáo dục phù hợp đạt hiệu quả cao. Giải pháp 9: Phát huy hiệu quả ban an ninh trường học, các câu lạc bộ phòng chống ma túy, các tệ nạn học đường Công tác An ninh trường học đóng vai trò hết sức quan trọng trong việc giáo dục các em chấp hành những nội quy, quy định của nhà trường cũng như các quy định của nghành, để phát huy tốt vai trò của ban an ninh thì trước hết những người làm trong ban an ninh phải là những người am hiểu về pháp luật, am hiếu về tâm sinh lý của các em, đồng thời để ban phát hiện kịp thời những 20