Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Một số giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động giáo dục kỹ năng sống tại Trung tâm GDTX - HN Nghệ An

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:28

Thêm vào BST

Báo xấu

5
lượt xem 0
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Sáng kiến "Một số giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động giáo dục kỹ năng sống tại Trung tâm GDTX - HN Nghệ An" được hoàn thành với mục tiêu nhằm đưa ra các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục kỹ năng sống cho học sinh là vấn đề cần được quan tâm đúng mức nhằm mục đích góp phần trang bị cho trẻ kiến thức, kỹ năng sống và phát triển toàn diện trong một môi trường bền vững.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Một số giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động giáo dục kỹ năng sống tại Trung tâm GDTX - HN Nghệ An

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN TRUNG TÂM GDTX –HN ---------- SÁNG KIẾN ĐỀ TÀI MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG TẠI TRUNG TÂM GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN - HƯỚNG NGHIỆP NGHỆ AN Lĩnh vực: Giáo dục thường xuyên Năm học: 2023 - 2024
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN TRUNG TÂM GDTX –HN ---------- SÁNG KIẾN ĐỀ TÀI MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG TẠI TRUNG TÂM GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN - HƯỚNG NGHIỆP NGHỆ AN Lĩnh vực: Giáo dục thường xuyên Nhóm tác giả: 1. Nguyễn Thị Hồng Hạnh: Điện thoại: 0982837345 2. Nguyễn Ngọc Nga: Điện thoại: 0911391477 3. Ngô Thị Vân: Điện thoại: 0973623990 Năm học: 2023 - 2024
MỤC LỤC PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ ...................................................................................... 1 1. Lí do chọn đề tài ............................................................................................ 1 2. Đối tượng và Phạm vi nghiên cứu của đề tài ................................................ 3 3. Mục đích nghiên cứu ..................................................................................... 3 4. Phương pháp nghiên cứu............................................................................... 4 4.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận. .......................................................... 4 4.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn. ....................................................... 4 PHẦN II: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ............................................................ 5 1. Cơ sở lý luận. ................................................................................................ 5 2. Cơ sở thực tiễn .............................................................................................. 6 2.1. Thực trạng vấn đề giáo dục KNS cho học sinh tại Trung tâm GDTX – HN Nghệ An. .............................................................................................. 6 3. Một số kết quả đạt được từ năm 2018 đến 2023 ........................................... 7 4. Những giải pháp đã triển khai trong thời gian qua tại Trung tâm GDTX - HN Nghệ An ................................................................................................... 8 4.1. Về cơ sở vật chất: ................................................................................... 8 4.2. Về nguồn nhân lực: ................................................................................ 9 4.3. Về công tác quản lý lớp học:.................................................................. 9 4.4. Về phương pháp giảng dạy: (Tham khảo phụ lục 1) ........................... 10 4.5. Về công tác truyền thông (Tham khảo phụ lục 2) ............................... 10 4.6. Về nội dung, chương trình: .................................................................. 11 5. Một số gợi ý trong thời gian tới: ................................................................. 12 6. Thực nghiệm và đánh giá sáng kiến............................................................ 13 PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ....................................................... 15 1. Kết luận ....................................................................................................... 15 2. Kiến nghị: ....................................................................................................... 15 3. Hướng phát triển của đề tài. ....................................................................... 15 TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................ 17
PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lí do chọn đề tài Chúng ta biết rằng mục tiêu của nền giáo dục hiện đại là đào tạo con người phát triển toàn diện, có đạo đức, tri thức, sức khỏe, thẩm mỹ và nghề nghiệp. Xã hội càng phát triển, cuộc sống con người càng được nâng cao đòi hỏi mỗi cá nhân ngày càng phải hoàn thiện bản thân hơn. Để tồn tại trong thế giới hiện đại ấy, ngoài việc học hỏi tri thức, các bạn học sinh phải hình thành cho mình những kỹ năng sống cơ bản. Có như vậy các em mới thích nghi và tự tin với sự vận động của môi trường sống, tự giải quyết được một số vấn đề thiết thực trong cuộc sống như: Tệ nạn xã hội, bạo lực giữa người và người, cháy, nổ, động đất, thiên tai… mà không quá phụ thuộc vào người lớn. Những kỹ năng này sẽ giúp các em vượt qua khó khăn, thử thách để vươn đến thành công. Bởi vậy, việc rèn luyện kĩ năng sống cũng quan trọng như tiếp thu kiến thức để hướng các em phát triển toàn diện “đức - trí – thể - mỹ” thì mới đáp ứng được yêu cầu của xã hội. Giáo dục “Kỹ năng sống” cho trẻ là giáo dục cách sống tích cực trong xã hội hiện đại. Giáo dục cho trẻ những kỹ năng mang tính cá nhân và xã hội nhằm giúp trẻ có thể chuyển kiến thức, thái độ, cảm nhận thành những khả năng thực thụ, giúp trẻ biết xử lý hành vi của mình trong các tình huống khác nhau trong cuộc sống. Một cá nhân nếu có đầy đủ kiến thức trong cuộc sống nhưng lại chưa có kỹ năng cuộc sống và biết sử dụng linh hoạt kỹ năng này thì không đảm bảo cá nhân đó có thể đưa ra các quyết định hợp lý, giao tiếp có hiệu quả và có mối quan hệ tốt với mọi người. Kỹ năng sống chính là năng lực tâm lý xã hội để đáp ứng và đối phó những yêu cầu và thách thức trong cuộc sống hàng ngày. Trong xã hội hiện nay, giáo dục kỹ năng sống đã trở thành một nhu cầu thiết yếu. Bởi sự bùng nổ của thông tin, với những văn hóa không phù hợp thuần phong mỹ tục của dân tộc, với những suy thoái về đạo đức cùng với những mặt trái của công nghệ thông tin, mặt trái của xã hội, với muôn ngàn cạm bẫy ... giới trẻ tiếp cận rất nhiều loại tác động, tốt có, xấu có, thường xuyên chịu tác động đan xen của những yếu tố tích cực và tiêu cực, luôn bị đặt vào hoàn cảnh phải lựa chọn những giá trị, phải đương đầu với những khó khăn, thách thức, những áp lực tiêu cực từ gia đình và xã hội. Các cơ sở giáo dục thực hiện tốt hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho học sinh sẽ giúp các em biết cách chăm sóc và bảo vệ bản thân mình, tạo sự tự tin cho trẻ giúp trẻ thích nghi được với môi trường 1
xung quanh, không những thế còn giúp cho trẻ biết cách giao tiếp và ứng xử trong cuộc sống hàng ngày, trẻ biết cách phối hợp với các bạn chơi trong nhóm. Để giúp trẻ có kỹ năng sống không có nghĩa là phải dạy trẻ những gì cao siêu vượt quá tầm hiểu biết của trẻ, mà chúng ta giúp trẻ trải nghiệm những hoạt động hàng ngày của một xã hội thu nhỏ như: làm việc, sinh hoạt, vận động, giao tiếp trong cuộc sống, xoay quanh bản thân, gia đình, và môi trường xã hội, những người lạ không quen biết. Để giúp trẻ sống hài hòa, thích nghi và thoải mái trong đời sống xã hội, biết cách đối phó với những tình huống bất thường phát sinh hay không bị mất bình tĩnh trước những nguy cơ đột ngột, trẻ cần được học và rèn luyện ngay từ nhỏ, từ những bản năng tự nhiên như việc học ăn, học nói, học đi, đứng đến việc học để có kiến thức và nhận thức về bản chất của cuộc sống, tôn trọng môi trường sống, môi trường thiên nhiên xung quanh ta và giao tiếp, ứng xử trung thực, khôn ngoan, lịch sự với mọi người. Hơn nữa, hầu hết thế hệ trẻ hôm nay rất dễ dàng học đòi, bắt chước, tiêm nhiễm những thói hư tật xấu từ xã hội, từ mạng internet…Trong các nhà trường, học sinh có xu hướng gia tăng về bạo lực học đường, về sự liều lĩnh, ứng phó không lành mạnh, dễ mắc các tệ nạn xã hội. Trong gia đình trẻ sống ích kỉ, vô tâm, khép mình, sống thụ động, không biết chia sẻ việc nhà, kỹ năng thực hành giao tiếp, kỹ năng tự phục vụ bản thân còn yếu kém. Trước thực trạng đó, chúng ta thấy rằng kỹ năng sống chỉ được hình thành khi người học được trải nghiệm qua các tình huống thực tế, qua những bài học cụ thể của mỗi kỹ năng, qua những buổi học ngoài giờ lên lớp và được đào tạo bài bản theo các chương trình học phù hợp với từng độ tuổi và phải có đội ngũ giáo viên có chuyên môn, giàu kinh nghiệm, tràn đầy nhiệt huyết…. thì các năng khiếu, kỹ năng của các em mới được phát huy và tỏa sáng. Những đứa trẻ sẽ phải tự biết mình sẽ làm gì, nên làm gì trong các tình huống giao tiếp, trước những khó khăn thử thách và biết theo đuổi ước mơ, thử thách của cuộc đời để hình thành một con người hoàn thiện hơn. Chính vì vậy, việc nâng cao chất lượng hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho học sinh là vô cùng cần thiết và đó cũng là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của ngành giáo dục. Ở tỉnh Nghệ An, trong những năm qua có một số cơ sở giáo dục hay nhà trường đã tổ chức giảng dạy một số kỹ năng sống như: Pooky, thuyết trình, nấu ăn, giáo dục giới tính… cho học sinh nhưng đang mang tính lí thuyết, chưa thực sự phát triển các kỹ năng thiết yếu cho học sinh, chưa tạo ra được hiệu ứng lan tỏa vĩ mô trên địa bàn. 2
Tại Trung tâm GDTX – HN Nghệ An có 2 năm phối hợp với đối tác (từ 2016-2018) và 4 năm (từ 2019-2023) triển khai tổ chức hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho HS. Mặc dù trong quá trình triển khai bị gián đoạn một thời gian do đại dịch Covid 19 và đang gặp một số khó khăn như: một số người chưa biết phát huy sự linh hoạt trong kỹ năng xử lý một số tình huống đối với hoạt động kỹ năng sống. Xuất phát từ cơ sở trên, chúng tôi đã chọn đề tài “Một số giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động giáo dục kỹ năng sống tại Trung tâm GDTX - HN Nghệ An.”Với mong muốn hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho HS tại Trung tâm GDTX – HN Nghệ An đạt hiệu quả hơn, đáp ứng nhu cầu mà học sinh thành phố và các huyện lân cận mong muốn được học, từ đó làm nguồn tài liệu để các trung tâm trên địa bàn có thể học hỏi, áp dụng. 2. Đối tượng và Phạm vi nghiên cứu của đề tài Thực hiện nhiệm vụ giáo dục đào tạo học sinh trở thành những con người toàn diện, việc rèn kĩ năng sống cho học sinh là hết sức quan trọng, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp giáo dục đồng thời tạo nên thế hệ tương lai cho đất nước, với yêu cầu xã hội ngày càng phát triển mạnh mẽ cả về kinh tế và quan hệ xã hội. Thông qua đề tài này nhằm đưa ra một số giải pháp mang tính khả thi trong việc nâng cao chất lượng hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho học sinh các cấp. Đây chính là nội dung chính mà đề tài quan tâm. Đối tượng mà đề tài hướng đến là HS từ 6-15 tuổi. Phạm vi nghiên cứu và ứng dụng đề tài: Tại Trung tâm GDTX-HN Nghệ An. 3. Mục đích nghiên cứu Hoạt động giáo dục kỹ năng sống là rất quan trọng và cần thiết cho học sinh các cấp. Nó giúp cho trẻ phát triển nhân cách, thể chất, tình cảm, giao tiếp, ngôn ngữ, tư duy một cách toàn diện, là nền tảng để trẻ tự tin bước vào cuộc sống. Chính vì vậy việc đưa ra các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục kỹ năng sống cho học sinh là vấn đề cần được quan tâm đúng mức nhằm mục đích góp phần trang bị cho trẻ kiến thức, kỹ năng sống và phát triển toàn diện trong một môi trường bền vững. 3
4. Phương pháp nghiên cứu Để triển khai đề tài, nhóm tác giả đã sử dụng những phương pháp nghiên cứu sau: 4.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận. Đọc, thu thập, phân tích, khái quát hóa, hệ thống hóa những tài liệu có liên quan tới đề tài: tâm lý học, sinh lý học, giáo dục kỹ năng sống, giá trị sống, quản lý… 4.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn. - Phương pháp quan sát - Phương pháp thống kê toán học. - Phương pháp thực nghiệm sư phạm. - Phương pháp tìm hiểu thực tế 4
PHẦN II: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU 1. Cơ sở lý luận. Hiện nay, ngành giáo dục và đào tạo đã và đang có những định hướng tích cực để đưa việc rèn kỹ năng sống vào giảng dạy trong từng cấp học nhằm định hướng những giá trị và tạo lập hành vi phù hợp với từng lứa tuổi. Luật giáo dục Việt Nam năm 2005, đã quy định: “Mục tiêu giáo dục là đào tạo con người Việt Nam phát triển toàn diện, có đạo đức, tri thức, sức khỏe, thẩm mỹ và nghề nghiệp, trung thành với lí tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; hình thành và bồi dưỡng nhân cách, phẩm chất và năng lực của công dân, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.” Xã hội ngày càng phát triển, thế giới đang bước vào kỷ nguyên mới - Kỷ nguyên của khoa học, công nghệ và những tiến bộ vượt bậc mang lại cho loài người những lợi ích hữu dụng. Nhưng cũng vì thế con người phải đối mặt với những thách thức to lớn từ môi trường thiên nhiên, xã hội và đặc biệt mối quan hệ xã hội giữa người với người. Với những thay đổi đó, xã hội nói chung, ngành giáo dục nói riêng đang từng ngày phải đối mặt với những thách thức và cần phải có những giải pháp để nâng cao chất lượng giáo dục kỹ năng sống cho học sinh các cấp. Xã hội hiện đại đòi hỏi phải đào tạo ra những con người có tri thức khoa học, vừa có năng lực nhưng cũng phải có thái độ, hành vi tích cực trước những sự thay đổi của môi trường thiên nhiên, môi trường xã hội. Với những chuyển biến quá nhanh của xã hội đã hạn chế phần nào chức năng của gia đình với những giáo dục đạo đức truyền thống. Sự biến đổi này đã đem lại cho lứa tuổi thanh thiếu niên quá nhiều thử thách và phân vân trước sự lựa chon con đường phát triển bản thân. Bước vào tuổi thiếu niên, các em bắt đầu muốn tự mình xem xét các sự việc, không muốn sự can thiệp của người khác, kể cả bố mẹ. Sự phát triển của “tự ý thức” đòi hỏi thiếu niên luôn muốn thoát khỏi mối quan hệ phụ thuộc trước kia để trở thành cá thể độc lập... Nhưng giữa những mong muốn mang tính chủ quan, cá nhân và những thách thức cuộc sống đôi lúc không có sự tương ứng nên các em rơi vào trạng thái có thái độ phản kháng bằng các hình thức như lì lợm, lạnh nhạt, chống đối không hợp tác thậm chí còn tỏ thái độ bất cần đời. Thực tế trên cả nước cho thấy tình trạng thanh thiếu niên phạm pháp ngày càng gia tăng với các mức độ ngày càng nghiêm trọng. Ở độ tuổi này, tâm sinh lý thay đổi nên các em dễ rơi vào tệ nạn xã hội, vi phạm pháp luật ảnh hưởng rất 5
xấu cho môi trường học đường và xã hội. Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này, nhưng một trong những nguyên nhân chính là học sinh ngày càng thiếu kỹ năng sống cần thiết để hòa nhập với môi trường phát triển. Chính vì lẽ đó, việc quan tâm đến hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho học sinh và tìm ra các giải pháp để nâng cao chất lượng loại hình đào tạo này đối với ngành giáo dục và những người làm công tác giáo dục là nhiệm vụ đặc biệt quan trọng và cấp bách hiện nay. 2. Cơ sở thực tiễn 2.1. Thực trạng vấn đề giáo dục kỹ năng sống cho học sinh tại Trung tâm GDTX – HN Nghệ An. 2.1.1 Thuận lợi. - Về cơ sở vật chất: Trung tâm GDTX- HN Nghệ An có 2 cơ sở (Cơ sở 1 số 36, Nguyễn Đức Cảnh, phường Hưng Bình; cơ sở 2 số 247, Lê Duẩn, phường Trung Đô) có vị trí địa lý nằm ngay trung tâm thành phố Vinh. Về cơ bản cả 2 cơ sở đều có các phòng học rộng rãi, thoáng mát, đủ diện tích. Sân trước sau đều có cây cối mát mẻ. Có hệ thống công trình phụ sạch sẽ, an ninh đảm bảo an toàn để tổ chức hoạt động kỹ năng sống cho học sinh trên dịa bàn. - Về nhân lực: Với nguồn nhân lực dồi dào, năng động (có 56 biên chế và 02 hợp đồng, với 15 thạc sỹ, 41 đại học, 1 cao đẳng, 1 trung cấp và 1 lái xe hạng E). Cán bộ, giáo viên, nhân viên của Trung tâm GDTX – HN nghệ An luôn luôn có tinh thần học hỏi, tự bồi dưỡng chuyên môn để nâng cao kiến thức cho bản thân. Trong đơn vị, cán bộ, giáo viên, nhân viên luôn đồng lòng, tâm huyết, nhiệt tình và có chuyên môn, nghiệp vụ về lĩnh vực kỹ năng sống. - Về hoạt động giáo dục kỹ năng sống: Trung tâm luôn nhận được sự quan tâm, giúp đỡ, chỉ đạo của sở Giáo dục và Đào tạo về mọi mặt. Có nhiều kinh nghiệm trong việc tổ chức hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho học sinh Được sự quan tâm, hỗ trợ và đồng tình ủng hộ của các đơn vị đối tác, bạn bè đồng nghiệp và các bậc phụ huynh. 6
Đặc biệt trong những năm trở lại đây, Trung tâm GDTX – HN Nghệ An đã trở thành một địa chỉ bồi dưỡng kỹ năng sống đáng tin cậy trên địa bàn Thành phố Vinh. 2.1.2. Khó khăn. Bên cạnh những thuận lợi trên, khi thực hiện hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho học sinh, Trung tâm vẫn gặp một số khó khăn, thách thức: Đội ngũ nhân viên của Trung tâm nhiệt tình, có trách nhiệm cao trong công tác. Tuy nhiên, vẫn còn một số người chưa biết phát huy sự linh hoạt trong kỹ năng xử lý một số tình huống bất ngờ xảy ra trong quá trình hoạt động. Mong muốn của một số phụ huynh học sinh là cho con học tập các lớp có giáo viên là chuyên gia nổi tiếng giảng dạy nên sẽ khó khăn cho Trung tâm trong việc đáp ứng nhu cầu của phụ huynh. Mặc dù còn một số khó khăn nhưng Trung tâm đã rất nỗ lực để khắc phục và nhận được phản hồi tích cực từ phụ huynh, học sinh. Đây chính là nguồn động viên, khích lệ để Trung tâm làm tốt hơn nữa hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho HS, nhằm góp phần giúp thế hệ trẻ phát triển thành những người có “ĐỨC - TRÍ - THỂ - MỸ”. 3. Một số kết quả đạt được từ năm 2018 đến 2023 Qua những năm tổ chức hoạt động này tại Trung tâm GDTX - HN Nghệ An, tuy có 2 năm (2020, 2021) bị gián đoạn do đại dịch COVID không tổ chức được nhưng đến hè 2022 Trung tâm đã hoạt động trở lại và chúng tôi đã đạt được một số kết quả đáng khích lệ (qua biểu đồ sau). Hình ảnh biểu đồ số lượng HS qua các năm 7
Cụ thể: - Năm 2018 với tổng số HS: 1.101 em; Năm 2019 với tổng số HS: 1.140 em; Năm 2022 với tổng số HS: 1.188 em; Năm 2023 với tổng số HS: 1.300 em (Năm 2020, 2021 không tổ chức vì dịch Covid). Nhìn vào biểu đồ cho thấy số lượng học sinh học KNS từ năm 2018 đến 2023 tăng lên theo hàng năm. Học sinh sau khi học các khóa học kỹ năng sống tại Trung tâm đã có một số phản tích cực như: Học sinh tự tin hơn khi vào bếp, mạnh dạn hơn trong giao tiếp hay biết cách ứng phó với các tai nạn, hỏa hoạn… Từ những cơ sở và thực trạng trên, chúng tôi xin chia sẻ một số giải pháp mà Trung tâm đã thực hiện trong những năm qua để nâng cao chất lượng giáo dục kỹ năng sống tại đơn vị. 4. Những giải pháp đã triển khai trong thời gian qua tại Trung tâm GDTX - HN Nghệ An 4.1. Về cơ sở vật chất: Trong công tác tổ chức hoạt động giáo dục kỹ năng sống, việc chuẩn bị dụng cụ, thiết bị phục vụ cho phòng học rất quan trọng. Tại Trung tâm GDTX- HN Nghệ An đã trang bị cơ sở vật chất đáp ứng tốt cho đặc thù từng môn KNS. - Đối với phòng học chung: Thông thoáng, mát mẻ, đảm bảo ánh sáng, không gian cho HS hoạt động. - Đối với phòng học các lớp bán trú: Bàn ghế phù hợp với HS tiền tiểu học; chăn, gối đầy đủ, sạch sẽ, gọn gàng. Giúp các cháu làm quen với môi trường học tập mới. - Đối với phòng học Nấu ăn: Trang bị đầy đủ dụng cụ, thiết bị nhà bếp như: Có hệ thống bồn rửa khép kín, có tủ lạnh bảo quản thực phẩm, có bàn chuyên dụng cho môn nấu ăn…. - Đối với phòng học Mỹ thuật: Có đầy đủ giá vẽ, màu, không gian để các cháu sáng tạo. - Đối với phòng học Cầu lông: Có sân bãi rộng rãi, có lưới, cầu đúng tiêu chuẩn. - Đối với phòng học Zum ba: Có đầy đủ loa đài phục vụ cho hoạt động dạy và học. - Đối với phòng học một số môn kỹ năng sống, năng khiếu khác như: Kỹ năng thuyết trình, tranh biện, giáo dục giới tính, cờ vua…. cũng được trang bị đầy đủ, phù hợp với từng môn học cụ thể. 8
4.2. Về nguồn nhân lực: - Đội ngũ giáo viên giảng dạy đạt chuẩn, chuyên nghiệp đặc biệt họ đều là giáo viên có thâm niên giảng dạy lâu năm nên rất giàu kinh nghiệm. - Đội ngũ giáo viên chủ nhiệm lớp tâm huyết và kỹ năng giao tiếp tốt. Đội ngũ này luôn năng động, không chạy theo sau các vụ việc mà đã chủ động xử lý, không lệ thuộc vào sự nhắc nhở của lãnh đạo hoặc bộ phận phụ trách - Bộ phận phục vụ: Bộ phận phục vụ trong các cơ sở giáo dục là những nhân tố quan trọng không thể thiếu đặc biệt đối với hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho học sinh. Chất lượng phục vụ góp phần cùng với công tác giảng dạy để nâng cao hiệu quả của hoạt động. Lâu nay, tại Trung tâm, đội ngũ phục vụ luôn tận tâm và có nhiều cố gắng trong công tác phục vụ như: bảo vệ luôn đảm bảo an ninh trật tự, nhân viên vệ sinh thường xuyên quét dọn, lau chùi sạch sẽ trước giờ học, sau giờ nghỉ giải lao và tổng thể sau khi học sinh ra về. Tuy nhiên, do số lượng công việc nhiều, nhân lực bộ phận này mỏng nên đôi lúc xử lý một số tình huống chưa kịp thời hoặc xử lý chưa hài hòa làm ảnh hưởng đến uy tín của Trung tâm. 4.3. Về công tác quản lý lớp học: Giáo dục kỹ năng sống là lĩnh vực giáo dục đặc biệt. Đối tượng hướng đến cũng là học sinh các cấp như giáo dục phổ thông nhưng nội dung chương trình chủ yếu tập trung vào dạy những kỹ năng giúp học sinh nhận biết để sống với chính mình và kỹ năng nhận biết để sống với người khác. Trung tâm đã áp dụng công nghệ vào công tác quản lý lớp học như: Sử dụng các ứng dụng di động và phần mềm để cung cấp các tài liệu tham khảo, bài tập thực hành và hoạt động tương tác liên quan đến các kỹ năng sống. Các ứng dụng Google Drive để thu học phí, dùng Zalo để trao đổi, kết nối giữa học sinh, phụ huynh và các bộ phận liên quan. Dùng một số phần mềm để hỗ trợ trong công tác giảng dạy như: Tổ chức trò chơi, tạo tình huống…. Việc áp dụng công nghệ vào quản lý đã giúp cho bộ phận quản lý chủ động hơn về thời gian và công việc. Ví dụ: Tổ chức quản lý lớp thông qua nhóm zalo sẽ giúp nhiều người trao đổi thông tin một cách dễ dàng. Các thông tin truyền đi nhanh chóng, kịp thời đến phụ huynh và học sinh. Đồng thời nhóm zalo sẽ giúp lưu trữ lại những kết nối của người quản lý và phụ huynh học sinh để khi cần truyền tải thông tin mới dễ dàng. 9
4.4. Về phương pháp giảng dạy: (Tham khảo phụ lục 1) Học sinh thời nay thường có tư duy, tính cách khá độc lập và hiện đại nên khi triển khai hoạt động giáo dục kỹ năng sống và năng khiếu tại đơn vị. Trung tâm GDTX-HN Nghệ An đã sử sụng phương pháp giảng dạy rất đa dạng và phong phú như: Thuyết giảng; Đặt vấn đề - giải quyết vấn đề, Thống kê; Kiểm tra- đánh giá hay trải nghiệm thực tế qua một số hoạt động dễ thu hút học sinh như: - Tổ chức thực hành: Tổ chức các hoạt động thực hành để học sinh áp dụng các kỹ năng sống vào các tình huống thực tế. Ví dụ, tổ chức trò chơi đóng vai, hoặc các dự án thực tế trong cộng đồng. Giáo viên tạo các tình huống giả định hoặc học sinh phải đóng vai và giải quyết các vấn đề, xử lý xung đột, hoặc thể hiện các kỹ năng khác. - Tăng sự tương tác với học sinh và phụ huynh. Giáo viên đã thiết lập các mối quan hệ với học sinh và phụ huynh để hiểu rõ về các yêu cầu và mong muốn của họ. Qua việc tương tác này, Giáo viên có thể xác định được những kỹ năng mềm và kỹ năng chuyên môn cần thiết để giảng dạy cho học sinh một cách hiệu quả. Điều này giúp định hình các kỹ năng mà học sinh cảm thấy cần thiết và muốn phát triển trong quá trình hoàn thiện bản thân. - Tạo ra các kịch bản và tình huống thực tế: Việc tạo ra các kịch bản và tình huống thực tế đã giúp các em có những kỹ năng cần thiết để xử lý những tình hướng mà học sinh có thể gặp phải trong cuộc sống hàng ngày. Ví dụ, có thể tạo ra các tình huống mô phỏng về làm việc nhóm, xử lý xung đột, hoặc quản lý thời gian. Hay việc tạo ra các kịch bản và tình huống thực tế cho chương trình kỹ năng sống, Giáo viên đã xác định mục tiêu của kỹ năng; chọn chủ đề và tình huống phù hợp với học sinh để thúc đẩy sự tương tác, suy luận và giải quyết vấn đề theo tư duy của học sinh. 4.5. Về công tác truyền thông (Tham khảo phụ lục 2) Công tác tuyển sinh là khâu đầu tiên quyết định thành công của quá trình giáo dục, là cơ sở để thực hiện các hoạt động khác tiếp theo như giảng dạy, kiểm tra đánh giá chất lượng. Chính vì vậy mà công tác truyền thông về các chương trình kỹ năng sống đến các bạn học sinh cũng không kém phần quan trọng. Việc nhiều phụ huynh, 10
học sinh nắm bắt được thông tin về các khóa học sẽ có nhiều khả năng tăng số lượng học viên. Tại Trung tâm, đã sử dụng khá nhiều phương pháp tuyên truyền, đã áp dụng nhiều phương thức truyền thông khác nhau như tiếp cận trực tiếp, phát tờ rơi, treo băng rôn hay thiết kế các biểu mẫu truyền thông hấp dẫn, sinh động đăng lên Fanpage, website, phối hợp với báo đài đưa một số hoạt động kỹ năng sống lên thông tin đại chúng 4.6. Về nội dung, chương trình: Nội dung, chương trình Kỹ năng sống cho học sinh không chỉ dừng lại ở việc thay đổi nhận thức cho học sinh bằng cung cấp thông tin tri thức mà tập trung vào mục tiêu xây dựng hoặc làm thay đổi hành vi của học sinh theo hướng tích cực, mang tính xây dựng đối với các vấn đề đặt ra trong cuộc sống. Chương trình giáo dục kỹ năng sống cho học sinh là những kỹ năng sống cốt lõi cần hình thành và phát triển cho các em. Hoạt động giáo dục kỹ năng sống tại Trung tâm GDTX-HN Nghệ An được triển khai với rất nhiều bộ môn gồm cả KNS và năng khiếu vào các dịp hè hàng năm. Vì vậy, nội dung, chương trình giáo dục kỹ năng sống được thiết kế đa dạng, thiết thực, gắn liền với trải nghiệm thực tế và phù hợp với với đặc điểm tâm- sinh- lý lứa tuổi học sinh cụ thể như sau: - Nội dung chương trình kết hợp hoạt động học ngoại khóa và thăm quan để tạo ra các trải nghiệm thực tế và hấp dẫn cho HS. Ví dụ: Các lớp Nấu ăn đi siêu thị để chọn mua thực phẩm, lớp Kỹ năng thuyết trình, Tranh biện… đi bảo tàng Quân khu IV để tham quan, lớp Tiếng anh ẩm thực đi học tập tại cơ sở làm bánh mướt…… - Nội dung phù hợp với độ tuổi. Đối với trẻ em, đưa trò chơi, hoạt động tương tác và hình ảnh màu sắc vào để kích thích sự tò mò và tính sáng tạo. Đối với thanh thiếu niên, đưa ra các hoạt động thảo luận, dự án và trải nghiệm thực tế để phát triển kỹ năng quản lý thời gian, giải quyết vấn đề và làm việc nhóm. Ví dụ nội dung chương trình của kỹ năng Nấu ăn: Đối tượng Nội dung Phương pháp Hướng dẫn món Cần hiểu biết về Sử dụng trò chơi Sandwich, salad (6 - 8 tuổi): các loại thực và hình ảnh minh hoặc Piza phẩm cơ bản. Biết họa để giới thiệu 11
kỹ năng an toàn các loại thực khi làm việc trong phẩm và công cụ nhà bếp nấu ăn cơ bản Phát triển kỹ năng Nấu ăn nhóm để Làm món ăn sáng tự chế biến các thúc đẩy kỹ năng món ăn đơn giản làm việc nhóm và (9 - 13 tuổi) Hiểu biết về giá trị giao tiếp. dinh dưỡng và cân đối chế độ ăn uống Biết kỹ năng nấu Tổ chức các khóa Thực hiện các dự ăn đa dạng và học thực hành với án nấu ăn cá nhân phức tạp và việc các giáo viên hoặc nhóm để thử (13-16 tuổi) lựa chọn thực chuyên nghiệp nghiệm và phát phẩm, phối hợp hoặc các chuyên triển kỹ năng. mùi vị gia về ẩm thực Ngoài những giải giáp đã triển khai ở trên, nếu Trung tâm áp dụng thêm một số gợi ý sau thì chất lượng hoạt động giáo dục KNS tại đơn vị sẽ được nâng cao hơn nữa. 5. Một số gợi ý để nâng cao chất lượng hoạt động kỹ năng sống trong thời gian tới: - Về cơ sở vật chất: + Sắp xếp, bổ sung thêm dụng cụ nhà đa chức năng để sử dụng được nhiều môn học như: Cầu lông, Võ thuật…. + Mua thêm một số vật dụng cho các phòng học như Rèm cửa sổ, Tivi…để hỗ trợ cho việc dạy và học tốt hơn. - Về nguồn nhân lực: + Cần thường xuyên cập nhật thêm những thông tin mới để phù hợp với xu thế của thời đại + Mời chuyên gia về tập huấn thêm cho đội ngũ giáo viên và lực lượng tham gia để nâng cao hơn nữa chuyên môn, nghiệp vụ + Ở bộ phận phục vụ, do lượng công việc lớn, thời gian gấp nên cần bổ sung thêm người để đảm bảo chất lượng hoạt động. - Về công tác quản lý lớp học: + Mua thêm một số phần mềm hỗ trợ việc quản lý, xử lý hồ sơ để đáp ứng nhu cầu của xã hội mới. 12
+ Tổ chức tập huấn thêm về cách sử dụng các ứng dụng công nghệ cho các bộ phận tham gia công tác quản lý. - Về Phương pháp giảng dạy: + Thay đổi phương pháp đi thực tế như: Cho học sinh tự lên ý tưởng đi thực tế, viết bài thu hoạch sau khi được trải nghiệm - Về công tác truyền thông: + Sử dụng các video và phim ảnh để minh họa các tình huống thực tế và kịch bản liên quan đến các kỹ năng sống như giao tiếp, quản lý xung đột và làm việc nhóm. Các phim ngắn hoặc video clip có thể giúp học sinh hiểu rõ hơn về cách áp dụng các kỹ năng này trong cuộc sống hàng ngày. + Mua các gói dịch vụ mở rộng lượng người truy cập trên các kênh truyền thông + Lập Fanpage riêng về lĩnh vực kỹ năng sống: Fanpage của Trung tâm luôn hoạt động hiệu quả, nhưng do lượng thông tin nhiều nên đôi lúc phụ huynh chưa kịp cập nhật thông tin về chương trình kỹ năng sống. Vì vậy, nếu có riêng thì sẽ hiệu quả hơn. - Về nội dung chương trình: Tăng thêm thời lượng trải nghiệm thực tế để phát huy tính sáng tạo cá nhân và tạo hứng thú cho học sinh trong quá trình học. 6. Thực nghiệm và đánh giá sáng kiến. Trong những năm học qua, những giải pháp trên đã được áp dụng thực nghiệm tại Trung tâm. Nhóm tác giả đã thực hiện khảo sát với 115 người gồm Giáo viên, phụ huynh và học sinh. Qua cuộc khảo sát nhóm tác giả thu được 21,7% số lượng học sinh tham gia khảo sát. 35,7% số giáo viên tham gia khảo sát và 42,6% số phụ huynh tham gia khảo sát. Kết quả khảo sát các giải pháp của chúng tôi đã cho thấy, có 70,4% số người được khảo sát cho rằng những giải pháp đưa ra là rất cấp thiết. Có 28,7% 13
số người cho rằng những giải pháp đưa ra là cấp thiết. Rất ít số người (chiếm 0,9%) cho rằng các giải pháp đưa ra là ít cấp thiết. Qua khảo sát nhóm tác giả nhận thấy việc đưa ra các giải pháp trước đây là rất phù hợp cho việc nâng cao chất lượng hoạt động giáo dục KNS tại Trung tâm GDTX-HN Nghệ An. Kết quả khảo sát tính hiệu quả của giải pháp mới cho thấy. Có 88,7% người đánh giá giải pháp đưa ra là Rất khả thi. Có 10,4% người đánh giá giải pháp đưa ra là Khả thi, rất ít số người (1,7%) cho rằng giải pháp đưa ra là ít khả thi. Từ kết quả khảo sát cho thấy việc áp dụng đề tài sáng kiến “Một số giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động giáo dục kỹ năng sống tại Trung tâm GDTX - HN Nghệ An.” đạt một số kết quả khả quan sau: - Phát huy sức mạnh tổng hợp của Trung tâm cũng như toàn thể cán bộ, giáo viên, nhân viên trong công tác giáo dục và nâng cao kỹ năng sống cho trẻ. Giáo viên sẽ phải tích cực tìm tòi học hỏi, nhận thức sâu sắc hơn những nội dung giáo dục kỹ năng sống cho các em và lựa chọn nội dung phù hợp đưa vào giảng dạy. - Lãnh đạo, cán bộ, giáo viên, nhân viên Trung tâm sẽ gần gũi và tạo được mối quan hệ thân thiện, chặt chẽ cũng như uy tín với phụ huynh, với học sinh. - Số lượng học viên đến học kỹ năng sống tại Trung tâm đã tăng vượt trội so với trước đó. 14
PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 1. Kết luận Trung tâm GDTX - HN Nghệ An là một trong những Trung tâm đứng đầu cả nước về lĩnh vực giáo dục thường xuyên. Được đánh giá đặc biệt cao trong việc đa dạng hóa các loại hình đào tạo. Trong khi các đơn vị cùng hệ thống có dấu hiệu suy thoái về loại hình đào tạo vì hết nguồn thì Trung tâm vẫn duy trì rất tốt. Ngoài ra, Trung tâm đã triển khai tổ chức các hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho học sinh các cấp. Những năm tổ chức hoạt động này Trung tâm đã thu được một số thành quả đáng kể (thể hiện qua biểu đồ số lượng học sinh hàng năm). Với mong muốn nâng cao chất lượng giáo dục kỹ năng sống tại Trung tâm. Trải qua một thời gian nghiên cứu, tìm tòi chúng tôi đã đưa ra được một số cả tiến có tính khả thitrong tổ chức các hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho học sinh các cấp. Giáo dục kỹ năng sống sẽ mang lại cho các cháu rất nhiều lợi ích về mặt sức khoẻ, giáo dục và cả văn hoá xã hội, giúp các con sớm có một cơ thể cường tráng, lành mạnh về trí tuệ cũng như thể lực, sớm có ý thức và khả năng thích nghi với cuộc sống, làm chủ bản thân, sống tích cực và hướng đến những điều lành mạnh cho chính mình cũng như cho cộng đồng. 2. Kiến nghị: Qua việc nghiên cứu đề tài và áp dụng đề tài tại Trung tâm chúng tôi mạnh dạn đưa ra một số kiến nghị sau: - Đối với cấp quản lý: + Cần mở thêm các chuyên đề bồi dưỡng cho cán bộ, giáo viên, nhân viên những phương pháp, kiến thức để giáo dục kỹ năng sống cho học sinh. + Có kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng nguồn giáo viên tại chỗ để chủ động hơn nữa trong công tác giảng dạy các lớp kỹ năng sống. + Đầu tư thêm cơ sở vật chất nhằm đáp ứng nhu cầu dạy học trong thời đại mới. - Đối với cán bộ, giáo viên, nhân viên: Chủ động hơn, tích cực hơn trong việc gần gũi và tạo mối thân thiện với học sinh, phụ huynh. 3. Hướng phát triển của đề tài. Với phạm vi, giới hạn của đề tài này chúng tôi chỉ có thể đưa ra sơ bộ nhất một số cải tiến về các phương pháp nhằm nâng cao chất lượng hoạt động 15
giáo dục kỹ năng sống tại Trung tâm GDTX – HN Nghệ An. Mong rằng những phương pháp, cách thức mà chúng tôi đã đề xuất sẽ mang lại hiệu quả nhất định. Trong thời gian tới, chúng tôi có thể mở rộng, phát triển thêm các đề tài như: Biện pháp nâng cao phương pháp dạy kỹ năng sống, Phương thức tuyển sinh kỹ năng sống ….. 16
TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Tham khảo các Quyết định, Thông tư và văn bản Hướng dẫn của Bộ GD&ĐT, Sở GD&ĐT NGhệ An 2. “Kỹ năng sống và kỹ năng mềm là gì?” (Tác giả Trần Đăng Khoa). 3.Nhập môn kỹ năng sống (Tác giả TS. Huỳnh Văn Sơn – NXB Giáo dục, 2010) 4.Rèn kỹ năng sống dành cho học sinh (Tác giả Lệ Nguyễn Khánh Hà – NXB ĐHSP, 2016). 5. Giáo dục kỹ năng sống cho trẻ (Tác giả Thùy Chi – NXB Lao động năm, 2009) 6. Bộ môn kỹ năng sống (tác giả Lê Lương Thuận) 7.“Giáo dục kỹ năng sống thông qua hoạt động ngoài giờ lên lớp” (năm 2010- tác giả Phan Thanh Vân) 8. Nguyễn Thanh Bình (trưởng nhóm nghiên cứu) (2006), Giáo dục kĩ năng sống ở Việt Nam, Hà Nội. 9. Nguyễn Thanh Bình (2009), Giáo trình chuyên đề giáo dục kĩ năng sống, Nxb Đại học Sư phạm. 10. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2010), Giáo dục kĩ năng sống ở trường trung học cơ sở (tài liệu dành cho giáo viên), bộ 5 quyển, Nxb Giáo dục Việt Nam. 17