Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Một số giải pháp nâng cao hiệu quả công tác chủ nhiệm lớp ở trường trung học phổ thông Diễn Châu 5

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:77

Thêm vào BST

Báo xấu

12
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu sáng kiến nhằm phát huy hơn nữa vai trò của công tác chủ nhiệm trong việc giáo dục học sinh phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất thẩm mĩ và các kĩ năng cơ bản nhằm hình thành nhân cách con người Việt Nam trong tình hình hiện nay. Qua đó, xây dựng lớp thanh niên vừa có đức, vừa có tài phục vụ cho sự nghiệp phát triển quê hương, đất nước.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Một số giải pháp nâng cao hiệu quả công tác chủ nhiệm lớp ở trường trung học phổ thông Diễn Châu 5

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN ---------------------- ĐỀ CƯƠNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐỀ TÀI: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM LỚP Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG DIỄN CHÂU 5 Lĩnh vực: Chủ nhiệm Người thực hiện: Tạ Thị Dung - Trường THPT Diễn Châu 5 SĐT: 0973444180 Email: tathidungdc5@gmail.com Năm thực hiện: 2022 - 2023 Diễn châu, tháng 4 năm 2023
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN ĐỀ CƯƠNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM LỚP Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG DIỄN CHÂU 5 MỤC LỤC
Trang PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ…………………………………………………. 1 I. Lý do chọn đề tài……………………………………………………….. 1 II. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu………………………………………... 2 2.1. Đối tượng nghiên cứu ………………………………………………... 2 2.2. Phạm vi nghiên cứu ………………………………………………….. 2 III. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu …………………………………… 2 3.1. Mục đích nghiên cứu ……………………………………………….. 2 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu ………………………………………………… 2 IV. Phương pháp nghiên cứu ……………………………………………… 2 V. Đóng góp của đề tài ……………………………………………………. 3 PHẦN II. NỘI DUNG ……………………………………………………. 3 Chương I: Cơ sở lý luận và thực tiễn ……………………………………. 3 1.1. Cơ sở lý luận ………………………………………………………… 3 1.2. Cơ sở thực tiễn ……………………………………………………….. 5 Chương II. Một số giải pháp nâng cao hiệu quả công tác chủ nhiệm lớp ở trường trung học phổ thông Diễn Châu 5………………………………… 6 2.1. Đặc điểm tình hình …………………………………………………… 6 2.2. Thực trạng của vấn đề nghiên cứu …………………………………… 8 2.3. Một số giải pháp cơ bản nhằm nâng cao hiệu quả công tác chủ nhiệm lớp ở trường trung học phổ thông Diễn Châu 5…………………………… 14 2.3.1. Giải pháp 1: Giáo viên chủ nhiệm cần tìm hiểu và nắm vững học sinh về mọi mặt để làm cơ sở đề ra những giải pháp giáo dục có hiệu quả …….. 14 2.3.2. Giải pháp 2: Hãy tiếp cận học sinh ở góc độ tốt và chưa tốt ………... 17 2.3.3. Giải pháp 3: Tổ chức đổi mới tiết sinh hoạt chủ nhiệm ……………... 18 2.3.4. Giải pháp 4: Chủ động phối hợp với các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường …………………………………………………………… 22 2.3.5. Giải pháp 5: Xây dựng tình thương giữa giáo viên với học sinh ……. 25 2.3.6. Giải pháp 6: Quản lí lớp học bằng các biện pháp giáo dục kỉ luật tích cực ......................................................................................................... 26 2.3.7. Giải pháp 7: Rèn luyện kĩ năng sống và định hướng nghề nghiệp cho
học sinh ................................................................................................... 30 2.4. Hiệu quả nghiên cứu .......................................................................... 32 2.4.1. Số liệu thực nghiệm và kết quả so sánh …………………………... 32 2.4.2. Phạm vi áp dụng của đề tài ………………………………………… 35 2.4.3. Mức độ vận dụng…………………………………………………… 35 2.4.4. Kết quả đạt được …………………………………………………….. 36 2.4.5. Tính mới của đề tài ………………………………………………… 37 2.4.6. Tính khoa học …………………………………………………….... 38 2.4.7. Tính hiệu quả ……………………………………………………….. 38 2.4.8. Khảo sát tính cấp thiết và tính khả thi các giải pháp đề xuất ……. 38 2.4.9. Một số hình ảnh hoạt động, phong trào …………………………….. 41 PHẦN III. KẾT LUẬN 48 ……………………………………………………. I. Kết luận …………………………………………………………………… 48 II. Một số kiến nghị, đề xuất ………………………………………………... 48 1. Với các cấp quản lí giáo dục …………………………………………... 49 2. Với giáo viên …………………………………………………………….. 49 3. Đối với cha mẹ học sinh ………………………………………………… 49 4. Đối với các cấp chính quyền, các tổ chức chính trị, xã hội ................... 49 PHỤ LỤC …………………………………………………………………… 52
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT TT Từ viết tắt Nghĩa từ viết tắt 1 GVCN Giáo viên chủ nhiệm 2 THPT Trung học phổ thông 3 ĐVTN Đoàn viên thanh niên 4 HS Học sinh 5 GV Giáo viên 6 TNCS Thanh niên cộng sản 7 BCH Ban chấp hành 8 BCSL Ban cán sự lớp 9 BCS Ban cán sự 10 GDCD Giáo dục công dân 11 GDQP - AN Giáo dục quốc phòng – an ninh 12 MC Dẫn chương trình 13 TB Trung bình 14 SL Số lượng 15 TT Thứ tự 16 HK Học kì 17 BVTQ Bảo vệ tổ quốc 18 HĐNK Hoạt động ngoại khóa 19 GDPT Giáo dục phổ thông 20 GDĐT Giáo dục đào tạo 21 GDHSCN Giáo dục học sinh chủ nhiệm
PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ I. Lý do chọn đề tài Theo lời Bác Hồ dạy, nhiê ̣m vụ của người thầy là “Củng cố dạy chữ, nâng cao dạy người”, mỗi giáo viên không ngừng học tập để nâng cao kiến thức, nhằm góp phần phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân mà trước hết là bồi dưỡng về kiến thức, giáo dục về nhân phẩm cho học sinh. Mục tiêu của giáo dục phổ thông là giúp học sinh phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất thẩm mĩ và các kĩ năng cơ bản nhằm hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa, xây dựng tư cách và trách nhiệm công dân. Điều này đòi hỏi chúng ta phải nhận thức đầy đủ nhiệm vụ vẻ vang của mình để ra sức cải tiến và nâng cao chất lượng về mọi mặt công tác, trong đó có công tác chủ nhiệm lớp. Công tác chủ nhiệm lớp trong nhà trường trung học phổ thông (THPT) hiện nay là công việc rất quan trọng, song nhiều giáo viên hay né tránh. Vì, có lẽ đây là một nhiệm vụ mà người giáo viên nào cũng gặp nhiều khó khăn trong hoàn cảnh đạo đức xã hội có nhiều diễn biến phức tạp, lại dồn cho trách nhiệm của giáo viên chủ nhiệm (GVCN). Trong khi đó, bất kỳ trường học nào, lớp học nào cũng đều có không ít học sinh "chưa ngoan". Có thể nói GVCN là người quyết định phần lớn sự phát triển và tiến bộ của lớp, người chịu ảnh hưởng nhiều nhất về mọi hoạt động của học sinh. Không những thế, đội ngũ GVCN còn là một lực lượng hỗ trợ đắc lực cho Ban giám hiệu nhà trường, sẽ “nối thêm đầu, gắn thêm mắt, nối dài tay và mở rộng vòng tay” bao quát mọi hoạt động của nhà trường. Vai trò của giáo viên chủ nhiệm đặc biệt quan trọng là vậy, cho nên để làm tròn trách nhiệm và vai trò của mình, cần áp dụng biện pháp nào để có thể giúp học sinh trở thành những con ngoan trò giỏi, giúp cho các bậc phụ huynh bớt nỗi lo “canh cánh” trong lòng vì những đứa con khó bảo. Trong nhiều năm làm công tác chủ nhiệm ở trường trung học phổ thông (THPT) Diễn Châu 5, tôi không ít lần băn khoăn, trăn trở, suy nghĩ rồi đi đến tìm tòi nhiều giải pháp giáo dục học sinh lớp mình chủ nhiệm phát triển cả về văn hóa, phẩm chất, đạo đức và phong trào, trở thành những tập thể tiên tiến trong toàn trường, trở thành những học sinh ngoan, có ý thức trách nhiệm cao, tinh thần tích cực, tự giác trong học tập và rèn luyện, có tính hợp tác trong mọi hoạt động. Qua nhiều lần áp dụng các giải pháp giáo dục khác nhau, tôi đã rút ra được một số kinh nghiệm cho bản thân, để cùng các đồng nghiệp trao đổi. Mong tìm ra những giải pháp tối ưu, góp phần làm tốt sự nghiệp giáo dục trong trường học. Hơn nữa, bản thân cũng chứng kiến không ít trường hợp học sinh chưa ngoan được quan tâm giáo dục đúng mực đã trở thành những người có nhiều đóng góp cho xã hội và cũng chính những em này, sau này đã trở về trường nhiều hơn, biết ơn và nhớ đến thầy cô giáo cũ nhiều hơn. 1
Từ thực tế nêu trên, tôi đã mạnh dạn áp dụng “Một số giải pháp nâng cao hiệu quả công tác chủ nhiệm lớp ở trường trung học phổ thông Diễn Châu 5”. Mong rằng những kinh nghiệm này sẽ đóng góp một phần nào đó vào thành tích giáo dục của trường THPT Diễn Châu 5 nói riêng và của tỉnh Nghệ An nói chung. II. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu 2.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là: Giải pháp nâng cao hiệu quả công tác chủ nhiệm lớp ở trường trung học phổ thông Diễn Châu 5. 2.2. Phạm vi nghiên cứu Đề tài quan tâm đến các giải pháp nâng cao hiệu quả công tác chủ nhiệm lớp ở trường trung học phổ thông cho học sinh THPT Diễn Châu 5. III. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Nhằm mục đích phát huy hơn nữa vai trò của công tác chủ nhiệm trong việc giáo dục học sinh phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất thẩm mĩ và các kĩ năng cơ bản nhằm hình thành nhân cách con người Việt Nam trong tình hình hiện nay. Qua đó, xây dựng lớp thanh niên vừa có đức, vừa có tài phục vụ cho sự nghiệp phát triển quê hương, đất nước. Thực hiện đề tài “Một số giải pháp nâng cao hiệu quả công tác chủ nhiệm lớp ở trường trung học phổ thông Diễn Châu 5" còn góp phần cùng với nhà trường đẩy mạnh việc tìm ra và thực hiện những giải pháp hữu hiệu, nhằm nâng cao hiệu quả của công tác chủ nhiệm lớp ở trường THPT Diễn Châu 5. Qua đây tôi cũng muốn góp phần làm phong phú thêm kho tàng những biện pháp giáo dục học sinh lớp chủ nhiệm mà quý thầy cô đang sử dụng, mong rằng công tác chủ nhiệm lớp được nhiều thầy cô yêu thích hơn, tâm huyết hơn. Và ngược lại quý thầy cô khi làm công tác chủ nhiệm lớp càng được học sinh kính nể, yêu quý hơn. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được mục đích nghiên cứu nói trên, tôi tập trung thực hiện các nhiệm vụ cơ bản sau: - Đưa ra một cái nhìn tổng quát nhất về công tác chủ nhiệm lớp ở trường trung học phổ thông cho học sinh trường THPT Diễn Châu 5. - Đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả công tác chủ nhiệm lớp ở trường trung học phổ thông và cho học sinh trường THPT Diễn Châu 5 trong thời gian tới. IV. Phương pháp nghiên cứu Để phục vụ cho mục đích nghiên cứu, tôi đã thực hiện các phương pháp nghiên cứu sau: - Phương pháp quan sát. 2
- Phương pháp điều tra. - Phương pháp khảo sát thực tế. - Phương pháp tổng kết kinh nghiệm. Ngoài ra, để hoàn thành đề tài này tôi còn tham khảo các bản báo cáo tổng kết hàng năm của nhà trường, Đoàn thanh niên, tham khảo ý kiến đóng góp của các đồng nghiệp trong trường. V. Đóng góp của đề tài - Sáng kiến là công trình nghiên cứu tương đối toàn diện và hệ thống về giải pháp nâng cao hiệu quả công tác chủ nhiệm lớp ở trường trung học phổ thông cho học sinh trường THPT Diễn Châu 5. - Kết quả nghiên cứu của sáng kiến có thể làm tài liệu tham khảo cho việc tìm hiểu, nghiên cứu vào công tác chủ nhiệm lớp ở trường trung học phổ thông và công tác giáo dục khác liên quan đến giáo dục học sinh. PHẦN II. NỘI DUNG Chương I: Cơ sở lý luận và thực tiễn 1.1. Cơ sở lý luận 1.1.1. Một số thuật ngữ liên quan đến nội dung đề tài Biện pháp là gì? Là cách làm, cách giải quyết một vấn đề cụ thể (theo từ điển Tiếng Việt – Viện ngôn ngữ học) Thế nào là giáo dục? - Giáo dục (theo nghĩa rộng): Là sự hình thành nhân cách được tổ chức một cách có mục đích, có tổ chức thông qua các hoạt động và các quan hệ giữa nhà giáo dục với người được giáo dục nhằm giúp người được giáo dục chiếm lĩnh những kinh nghiệm xã hội của loài người. - Giáo dục (theo nghĩa hẹp): Đó là một bộ phận của quá trình sư phạm, là quá trình hình thành những cơ sở khoa học của thế giới quan, niềm tin, lý tưởng, động cơ, tình cảm, thái độ, những tính cách, những hành vi, thói quen, cư xử đúng đắn trong xã hội kể cả việc phát triển và nâng cao thể lực. Như chúng ta đã biết, giáo dục là một quá trình lâu dài, trong đó người làm giáo dục phải áp dụng nhiều biện pháp từ khâu tổ chức, giáo dục đến tác động vào từng cá nhân và tập thể. Muốn có một tập thể lớp vững mạnh đòi hỏi vai trò công tác chủ nhiệm lớp của người giáo viên. Nghĩa là GVCN phải có kế hoạch phù hợp với lớp của mình đảm nhiệm. Đây là vấn đề không mới nhưng lại hết sức cần thiết đối với GVCN lớp ở trường THPT. Mặt khác, vai trò của công tác chủ 3
nhiệm lớp góp phần quan trọng vào việc nâng cao giáo dục toàn diện cho học sinh. Quá trình đó cũng không phải diễn ra trong một hay hai ngày mà là quá trình tác động lâu dài, như dân gian thường nói “Mưa dầm thấm lâu”. 1.1.2. Tầm quan trọng và vai trò của giáo viên chủ nhiệm lớp ở trường trung học phổ thông Giáo viên chủ nhiệm là một trong những giáo viên đang giảng dạy ở lớp có đủ các tiêu chuẩn và điều kiện đứng ra làm chủ nhiệm lớp trong một năm học hoặc trong tất cả các năm tiếp theo của cấp học. GVCN lớp thực hiện nhiệm vụ quản lí lớp học và là nhân vật chủ chốt, là linh hồn của lớp, người tập hợp, dìu dắt giáo dục học sinh phấn đấu trở thành con ngoan, trò giỏi, bạn tốt, công dân tốt và xây dựng một tập thể học sinh vững mạnh. Giáo viên chủ nhiệm lớp có những vai trò sau đây: - Thay mặt hiệu trưởng quản lí một lớp học Giáo viên chủ nhiệm lớp do hiệu trưởng phân công và thay mặt hiệu trưởng để quản lí và tổ chức các hoạt động giáo dục học sinh ở một lớp học. Vai trò quản lí của GVCN lớp thể hiện trong việc xây dựng và tổ chức thực hiện các kế hoạch giáo dục, đôn đốc, kiểm tra và đánh giá kết quả học tập và tu dưỡng của học sinh trong lớp. Giáo viên chủ nhiệm phải trả lời các câu hỏi về chất lượng học tập và hạnh kiểm của học sinh trong lớp trước hiệu trưởng, trước Hội đồng sư phạm của nhà trường và trước phụ huynh học sinh của lớp khi sơ kết, tổng kết năm học. - Người xây dựng tập thể học sinh thành một khối đoàn kết Giáo viên chủ nhiệm lớp là linh hồn của lớp, bằng các biện pháp tổ chức, giáo dục, bằng sự gương mẫu và quan hệ tình cảm, GVCN xây dựng khối đoàn kết trong tập thể, dìu dắt các em nhỏ như con em mình trưởng thành theo từng năm tháng. Rất nhiều giáo viên cùng giảng dạy trong một lớp, nhưng GVCN bao giờ cũng để lại những ấn tượng sâu sắc đối với từng học sinh trong suốt cuộc đời các em. - Người tổ chức các hoạt động giáo dục học sinh trong lớp Vai trò tổ chức của GVCN thể hiện trong việc thành lập bộ máy tự quản của lớp, phân công trách nhiệm cho từng cá nhân, các tổ, nhóm, đồng thời tổ chức thực hiện các mặt hoạt động theo kế hoạch giáo dục được xây dựng hàng năm. Các hoạt động của lớp được GVCN tổ chức đa dạng, toàn diện, thường xuyên quán xuyến các hoạt động một cách cụ thể, chặt chẽ. 4
- Cố vấn đắc lực cho các đoàn thể của học sinh trong lớp Giáo viên chủ nhiệm lớp dù có là Đoàn viên, Đảng viên hay không cũng cần phải nắm vững điều lệ, tôn chỉ mục đích, nghi thức và nội dung hoạt động của các đoàn thể. Với tinh thần trách nhiệm, với kinh nghiệm công tác của mình làm tham mưu cho chi đoàn thanh niên của lớp, lập kế hoạch công tác, bầu ra ban lãnh đạo chi đoàn, tổ chức các nội dung hoạt động và phối hợp với ban cán sự lớp để xây dựng tập thể, đem lại hiệu quả giáo dục tốt nhất. - Giữ vai trò trung tâm trong việc phối hợp với các lực lượng giáo dục Gia đình, nhà trường và xã hội là ba lực lượng giáo dục, trong đó nhà trường là cơ quan giáo dục chuyên nghiệp, hoạt động có mục tiêu, nội dung, chương trình và phương pháp giáo dục dựa trên cơ sở khoa học, do vậy GVCN phải là người chủ đạo trong điều phối các hoạt động giáo dục cùng với các lực lượng giáo dục đó một cách có hiệu quả nhất. Năng lực, uy tín chuyên môn, kinh nghiệm công tác của GVCN lớp là điều kiện quan trọng để tập hợp lực lượng, phối hợp thành công các hoạt động giáo dục cho học sinh trong lớp. 1.2. Cơ sở thực tiễn 1.2.1. Tình hình chung về công tác chủ nhiệm của giáo viên ở trường trung hoc phổ thông Nhận thức của giáo viên về ý nghĩa, vai trò của công tác chủ nhiệm còn có nơi có lúc chưa khách quan, toàn diện. Một số giáo viên được phân công làm chủ nhiệm còn chưa tâm huyết với công việc, ngại khó ngại khổ mặc dù hiểu rõ tầm quan trọng của nhiệm vụ chủ nhiệm lớp. Cũng có những giáo viên mà năng lực điều hành, quản lý lớp chủ nhiệm còn hạn chế ... Về công tác tổ chức, hướng dẫn, quản lý hoạt động phong trào ở lớp chủ nhiệm nói riêng lại càng ít được các lực lượng giáo dục và cả bản thân giáo viên chủ nhiệm chú trọng đầu tư công sức và thời gian xứng đáng với tầm quan trọng của nó. Hoặc chưa có phương pháp hiệu quả để phát huy các hoạt động này đạt kết quả cao, chẳng hạn có GVCN chỉ đặt về mục tiêu học tập để thi tốt nghiệp và vào được các trường Cao đẳng - Đại học, vốn là mục tiêu số một của bậc học THPT. Lại có lớp không có khả năng giành thành tích cao trong các hoạt động phong trào thi đua nhưng giáo viên chủ nhiệm lại áp đặt học sinh phải tham gia và giành thành tích cao, ... Vì vậy có những tập thể lớp chưa tìm được tiếng nói chung giữa giáo viên chủ nhiệm với học sinh. Người xưa có câu “Kính thầy, mách nhỏ”, quan hệ thầy trò sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến thái độ và động cơ học tập của học sinh. Khi mối quan hệ thầy trò hài hòa 5
và học sinh cảm thấy giáo viên thích và đánh giá cao mình, chúng sẽ cảm thấy đặc biệt có động lực học tập. Khi mối quan hệ giữa học sinh và giáo viên căng thẳng, chúng sẽ cảm thấy giáo viên coi thường mình, thậm chí chúng sẽ nảy sinh những cảm xúc phản cảm, chống đối và đơn giản là không học. Như vậy sẽ không có kết quả giáo dục tốt. 1.2.2. Thái độ học tập, động lực học tập của học sinh tại đơn vị Do trường đóng trên địa bàn vùng nông thôn nên tỉ lệ hộ nghèo và cận nghèo chiếm không ít. Học sinh ở phân tán trên khắp địa bàn thuộc các xã phía nam huyện Diễn Châu, điều kiện đi lại ở một số xã còn khó khăn do đó việc duy trì nề nếp ở một số thời điểm còn chưa được đảm bảo như: Đi học chậm, vắng học không lí do, bỏ học ra ngoài chơi game, … Một bộ phận phụ huynh do mưu sinh nên chưa thực sự quan tâm đến việc học tập của con em, phó thác việc học tập cho nhà trường. Chất lượng đầu vào của học sinh ở một số bộ môn còn thấp và chưa đồng đều so với các trường THPT trong toàn huyện. Nhiều học sinh học tập máy móc, rập khuôn, học không có khả năng vận dụng kiến thức, cũng như rèn luyện các kỹ năng để giải quyết các tình huống vào thực tiễn. Một số học sinh có thái độ đối với việc học thiếu nghiêm túc, một số học sinh xem thường việc học tập tri thức và rèn luyện bản thân, vi phạm nhiều lần các lỗi nề nếp của Đoàn trường. Dẫn đến trong số đó học sinh không còn hứng thú với việc học, thấy việc học rất nhàm chán, đến lớp là một việc làm miễn cưỡng, không có niềm vui, thậm chí còn làm ảnh hưởng đến quá trình rèn luyện của một số em khác. Chương II. Một số giải pháp nâng cao hiệu quả công tác chủ nhiệm lớp ở trường trung học phổ thông Diễn Châu 5 2.1. Đặc điểm tình hình 2.1.1. Đặc điểm tình hình nhà trường Được thành lập từ tháng 9 năm 1999 trên mảnh đất giàu truyền thống hiếu học Nho Lâm - Diễn Thọ anh hùng, trường THPT Diễn Châu 5 đã đi qua một chặng đường đầy khó khăn thử thách nhưng rất đáng trân trọng và tự hào. Từ một ngôi trường Bán Công của huyện Diễn Châu, đến năm 2006 - 2007, trường chính thức trở thành trường công lập với tên gọi: trường THPT Diễn Châu 5. Ngày đầu thành lập, trường chỉ có 9 lớp học với 15 cán bộ giáo viên, nhân viên. Đến nay, đã có hơn 20 thế hệ học sinh được đào tạo từ mái trường này, đã và đang có mặt trên khắp mọi miền Tổ Quốc, đóng góp tích cực vào công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước... Cùng với sự lớn mạnh của nhà trường, đội ngũ cán bộ, giáo viên, nhân viên không ngừng lớn mạnh cả về số lượng lẫn chất lượng. Nhà trường có đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên đồng bộ, đủ cơ cấu, có trình độ đạt chuẩn và trên chuẩn với số lượng: Ban giám hiệu, công nhân viên và giáo viên. Vào mỗi đầu năm học nhà trường đã xây dựng kế hoạch đảm bảo chất 6
lượng, trang bị các điều kiện phục vụ cho dạy và học một cách tốt nhất có thể. Bên cạnh hoạt động dạy và học trong kế hoạch, nhà trường đã chú trọng đến việc giáo dục đạo đức, tư tưởng đề nâng cao nhận thức và hành động trong việc triển khai thực hiện Nghị quyết 29 - NQ/TW về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo. Phối hợp với các tổ chức, chỉ đạo giáo viên toàn trường nói chung và GVCN nói riêng có các biện pháp giáo dục đạo đức học sinh, tạo điều kiện trong việc tổ chức các hoạt động, động viên học sinh nỗ lực rèn luyện, học tập, hạn chế những biểu hiện vi phạm đạo đức của các em. Trường THPT Diễn Châu 5 có 36 chi đoàn học sinh với 1490 đoàn viên thanh niên (ĐVTN). Các chi đoàn được sự quan tâm chỉ đạo của Chi bộ Đảng, Ban giám hiệu Nhà trường, của Hội cha mẹ học sinh, Đoàn thanh niên và tập thể giáo viên nhà trường nên phong trào thi đua giữa các chi đoàn đã thu được nhiều kết quả quan trọng, góp phần vào thành tích chung của nhà trường và góp phần xây dựng trường THPT Diễn Châu 5 vững mạnh. Nhằm mục đích tạo điều kiện thuận lợi cho thanh niên trong trường học được học tập, rèn luyện trong một môi trường năng động với những kiến thức cơ bản, thiết thực bằng sự sáng tạo, tự tin với tinh thần làm chủ sẵn sàng tham gia vào các hoạt động tập thể góp phần giáo dục phát triển toàn diện cho học sinh. Ngoài nhiệm vụ học tập để nâng cao trình độ chuyên môn, thông qua công tác chủ nhiệm, tạo môi trường cho thanh niên có cơ hội thể hiện năng lực, giao lưu, học hỏi, vui chơi, giải trí, … sau những giờ học căng thẳng còn giáo dục lý tưởng, đạo đức, lối sống cho đoàn viên thanh niên. Là những người tiên phong trong công tác chủ nhiệm, Bản thân tôi cùng đồng nghiệp luôn cố gắng trau dồi kiến thức, kỹ năng, kinh nghiệm để truyền tải tình yêu quê hương, đất nước, giáo dục lối sống, đạo đức cho thanh niên nhằm giúp cho đoàn viên thanh niên hoàn thiện bản thân hơn, trở thành những con người có ích cho đất nước, xã hội. 2.1.2. Đặc điểm học sinh Trường THPT Diễn Châu 5 có 1490 đoàn viên thanh niên. Phần lớn, ĐV- TN có đạo đức, có tri thức, có bản lĩnh, xung kích trên mọi lĩnh vực góp phần quan trọng trong việc xây dựng, bảo vệ và phát triển quê hương, đất nước. Dưới tác động của quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá và hội nhập Quốc tế, một số vấn đề đặt ra đối với thanh niên trường THPT Diễn Châu 5 hiện nay là: - Học tập, hoạt động luôn là những nhu cầu lớn và là mối quan tâm hàng đầu của mỗi thanh niên. Thanh niên ngày nay có điều kiện thuận lợi hơn trong học tập, cũng như trong hoạt động. Tuy nhiên, những hạn chế trong đời sống là các tệ nạn xã hội như ma tuý, mại dâm và tội phạm nguy hiểm có tác động xấu đến một bộ phận thanh thiếu niên; ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển của thanh niên nói riêng và sự ổn định, phát triển bền vững của địa phương, đất nước nói chung. 7
- Năng lực hội nhập, kỹ năng xã hội của thanh niên ngày nay được nâng lên nhưng chưa đủ để đáp ứng đòi hỏi của quá trình hội nhập quốc tế. Trong đó, thanh niên đang thiếu hụt cả về kiến thức lịch sử và văn hoá dân tộc cũng như kỹ năng, khả năng tư duy độc lập. Nhiều thanh niên còn thiếu kiến thức về ngoại ngữ, tin học, chưa có thói quen trong môi trường lao động, tác phong công nghiệp yếu, thiếu rèn luyện thể lực. Điều đó ảnh hưởng đến chất lượng nguồn nhân lực, bản lĩnh và năng lực bảo tồn văn hoá dân tộc Việt Nam trong hội nhập quốc tế. - Niềm tin, đạo đức, lối sống trong thanh niên có những diễn biến mới do ảnh hưởng của mặt trái cơ chế thị trường. Tiếp nối truyền thống tốt đẹp của các thế hệ cha anh, đại bộ phận thanh niên luôn trung thành với mục tiêu lý tưởng của Đảng, sẵn sàng vì lợi ích dân tộc, bảo vệ chủ quyền quốc gia, yêu quê hương, đất nước; xung kích, tình nguyện vì cộng đồng; sống có trách nhiệm với gia đình, xã hội, có phẩm chất đạo đức tốt, có ý thức công dân, chấp hành pháp luật; có trí tuệ và hoài bão vươn lên, … Tuy nhiên, trước những diễn biến phức tạp của tình hình chính trị, kinh tế, xã hội trong khu vực, quốc tế và một bộ phận cán bộ, Đảng viên trong nước suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống với những biểu hiện tiêu cực: Quan liêu, tham nhũng, lãng phí, tự diễn biến, tự chuyển hóa, … đã ảnh hưởng đến thanh niên, khiến một bộ phận thanh niên dễ bị dao động về lập trường tư tưởng, có biểu hiện lệch lạc về giá trị đạo đức và lối sống, đề cao hưởng thụ, sống ích kỷ, thiếu trách nhiệm với tập thể, với cộng đồng và vi phạm pháp luật, cũng như vi phạm các nội quy của trường lớp đề ra. 2.2. Thực trạng của vấn đề nghiên cứu 2.2.1. Thuận lợi - Về phía nhà trường: Công tác chủ nhiệm lớp luôn được Ban giám hiệu nhà trường, tổ chức Đoàn thanh niên, hội cha mẹ phụ huynh học sinh quan tâm, giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi. Nhà trường có kế hoạch và phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng giáo viên. Điều kiện cơ sở vật chất nhà trường tương đối đáp ứng đủ cho công tác dạy học và công tác chủ nhiệm lớp. Môi trường dạy học thân thiện, tích cực. - Về phía giáo viên: Phần lớn thầy cô chủ nhiệm lớp còn khá trẻ, không chỉ nhiệt tình, tích cực với việc cải tiến phương pháp giảng dạy, mà còn giàu nhiệt huyết và chịu khó học hỏi, luôn ra sức học tập, trau dồi kiến thức để đáp ứng yêu cầu của công tác chủ nhiệm lớp, góp phần nâng cao chất lượng dạy và học các bộ môn nói riêng và chất lượng của nhà trường nói chung. Hơn nữa, bản thân từ khi về trường công tác đến nay (15 năm) là bấy nhiêu năm được làm công tác chủ nhiệm lớp, nên trong quá trình công tác đã được tiếp xúc với nhiều lớp chủ nhiệm khác nhau, trong nhiều thuận lợi cũng gặp không ít khó khăn, thử thách, đòi hỏi bản thân phải luôn trau dồi chuyên môn nghiệp vụ, không ngừng trăn trở về các biện pháp giáo dục hay vừa để vượt qua khó khăn, vừa để khẳng định mình trong 8
tập thể sư phạm. Từ đó, giúp tôi có nhiều kinh nghiệm hơn khi đảm nhận công tác không thể tách rời này. - Về phía học sinh: Phần lớn học sinh có ý thức học tập và rèn luyện tốt, không ngừng phần đấu cho ước mơ nghề nghiệp của bản thân. 2.2.2. Khó khăn - Về phía xã hội: Do tác động, ảnh hưởng mạnh mẽ của nền kinh tế thị trường, sự giao thoa về văn hóa của thời mở cửa, nó kéo theo một số mặt trái như: Dịch vụ giải trí không lành mạnh, phim ảnh bạo lực, phim tình cảm lứa đôi phản cảm, những cơ sở kinh doanh gần trường như: Bida, internet, quán karaoke, quán xá ăn vặt,… được dựng lên gần trường học nhiều, lôi cuốn, hấp dẫn các em. Khi các em đã lao vào các hoạt động đó dẫn đến cúp tiết, trốn học và các hành vi khác mà thiếu sự giám sát của gia đình, thiếu sự giáo dục kịp thời của thầy cô; đồng thời thiếu sự quản lý chặt chẽ của các cơ quan nhà nước có liên quan. - Về phía gia đình: Học sinh ở trường THPT, thời gian học sinh học tập, hoạt động trên lớp, ở trường chỉ từ 4 đến 8 giờ. Còn lại thời gian các em sinh hoạt ở gia đình và cộng đồng. Bên cạnh, phần lớn học sinh có ý thức học tập và rèn luyện đạo đức tích cực thì còn không ít học sinh thiếu ý thức trong học tập và rèn luyện đạo đức tác phong mà nguyên nhân chủ yếu do những ảnh hưởng từ phía gia đình như: + Hoàn cảnh khó khăn, cha mẹ lo làm kinh tế, chưa quan tâm nhiều đến việc học tập của con em, thường phó mặc cho nhà trường, thầy cô với câu nói quen thuộc là “trăm sự nhờ thầy cô dạy bảo”. Bố mẹ đi làm ăn xa, việc dạy dỗ con cái thường phó mặc cho ông bà hoặc tự chị em, anh em chăm sóc lẫn nhau, nên một số học sinh chưa tự giác và thiếu sự quản lý chặt chẽ của người lớn nên nảy sinh những suy nghĩ và hành động không lành mạnh. + Một số HS được nuông chiều quá mức, được gia đình sắm cho những vật dụng đắt tiền như: Điện thoại di động, các thiết bị giải trí cao cấp, cho tiền tiêu xài vặt hàng ngày lên đến hàng trăm nghìn, …. Bố mẹ thường chiều theo ý muốn vật chất của con cái mà không quản lý, giám sát con sử dụng để làm gì, thời gian sử dụng như thế nào và sử dụng những vật dụng đó vào mục đích gì? Dẫn đến con cái họ lơ là việc học hành, chỉ quan tâm vào các trò giải trí để tiêu xài tiền, dẫn đến học sinh cá biệt. Thời gian chơi game, mua sắm, làm đẹp, … chiếm hết thời gian học tập và ngay cả ngủ cũng không đủ, chưa nói không ít học sinh khi nghiện game đã tiêm nhiễm các hình ảnh bạo lực, rồi ra cuộc sống cũng xử lý tình huống giống như các trò chơi bạo lực game thủ trong máy tính, điện thoại. + Một số gia đình, bố - mẹ bất hòa, hay cãi vã nhau, thậm chí dẫn đến bạo lực gia đình, rồi đi đến li thân, li hôn. Hoặc bố mẹ sa vào các tệ nạn xã hội như cờ bạc, rượu chè, … đều tác động đến tâm tư, tình cảm, tâm lí và sự hình thành, phát 9
triển nhân cách của học sinh. Sống trong hoàn cảnh như vậy, các em bị ức chế, chán nản, thường bỏ nhà đi chơi không thiết tha đến việc học, có em lại gây xích mích, đánh lộn với người khác để giải tỏa tâm lý buồn chán đó. - Về phía nhà trường: + Hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho học sinh hiện nay chưa được quan tâm thường xuyên, đúng mức. Tại hầu hết trường trung học phổ thông dường như chỉ mới quan tâm dạy kiến thức cho học sinh, điều họ quan tâm nhiều nhất là điểm số, dạy làm sao để đạt tỉ lệ lên lớp cao, tỉ lệ tốt nghiệp cao và đạt kết quả tốt trong các kì thi, chứ chưa quan tâm nhiều đến việc dạy cho các em kỹ năng sống nhiều. Có nhiều em học rất giỏi, điểm số rất cao, nhưng hầu như các em chỉ biết ăn, ngủ, học và vui chơi, hưởng thụ. Trong khi đó khả năng tự vấn, tự chủ và kỹ năng sống, … còn hạn chế. Học sinh chưa được dạy nhiều về cách ứng xử khi gặp phải các tình huống khó khăn, cám dỗ trong cuộc sống như: Khi bị kết quả học tập yếu, bị bạn bè lôi kéo vào các trò chơi tiêu khiển, hoặc gặp một số vấn đề về tâm lí lứa tuổi, … Nhiều em cũng chưa hiểu rõ thế nào là giá trị của cuộc sống nên sẵn sàng sa đà vào các tệ nạn xã hội, bỏ học, đánh nhau, chửi bậy, …. + Trường THPT Diễn Châu 5 đóng ở khu vực nam Diễn Châu - là trường học có học sinh của nhiều xã học tập ở đây, nên phần lớn học sinh đi học xa nhà. Vì thế có phần thiếu đi sự kèm cặp, nhắc nhở, quan tâm của gia đình. - Về phía học sinh: Có một bộ phận nhỏ xuất phát từ tâm lý cá biệt, vì “bố mẹ sinh con trời sinh tính”. Trường hợp này dù có ở trong môi trường giáo dục rất tốt vẫn không thay đổi được cách nghĩ lệch lạc của các em về những sự việc, những vấn đề xung quanh. Nên nảy sinh cá tính khác biệt, một mình một “chủ trương” không chịu ràng buộc vào một khuôn phép, nội quy nào cả, …. - Về phía giáo viên: + Không ít giáo viên làm công tác chủ nhiệm vẫn còn thụ động, chưa làm chủ được các vụ việc, phần lớn các công việc của giáo viên lệ thuộc quá nhiều ở sự nhắc nhở, chỉ bảo của Ban giám hiệu nhà trường. Họ còn trông chờ, ỷ lại, chưa thể hiện sự chủ động của mình trong công tác chủ nhiệm. Thực trạng đó đã dẫn đến một số tồn tại, khuyết điểm phổ biến như: Không kịp thời ngăn chặn các biểu hiện xấu của học sinh khi vụ việc còn “trong bọc”, cách thức xử lý học sinh vi phạm cũng khá ngẫu hứng, đôi khi không đúng phương pháp sư phạm và thiếu tính chuyên nghiệp, dễ vi phạm đạo đức nhà giáo, xúc phạm nhân phẩm học sinh, đồng thời gây bức xúc đối với phụ huynh. Việc vận dụng yếu tố tâm lý trong giáo dục hành vi học sinh của giáo viên còn khập khểnh, khô khan, nghèo nàn, đơn điệu, không hài hòa giữa tình và lý, thậm chí mang nặng tính áp lực, răn đe buộc học sinh vâng lời tức thời, không làm cho học sinh tâm phục, khẩu phục. Không kịp thời, còn nóng vội và thiếu kinh nghiệm khi xử lý các vụ việc, thiếu bao dung 10
cần thiết mà thiên về xử phạt. Chưa thấu hiểu hết nguyên nhân sâu xa dẫn đến những tâm sự riêng của học sinh, chưa cùng các em chia sẻ, tháo gỡ những khó khăn, bế tắc, vướng mắc một cách chân tình, thực sự. Chưa tin tưởng, mạnh dạn bố trí, giao việc để tạo điều kiện thuận lợi, qua đó đánh giá, động viên, khích lệ các em phấn đấu trở thành học sinh tốt. Khả năng dự báo của một số giáo viên chưa tốt, chưa cụ thể hóa các nhiệm vụ, quy định trong Điều lệ thành chương trình, kế hoạch, công việc hành động cụ thể sao cho phù hợp tình hình thực tế của lớp, vì thế công tác chủ nhiệm kém phần phong phú. Nội dung, hình thức tổ chức các buổi sinh hoạt lớp thiếu đầu tư, nghèo nàn, nặng nề hành chính, không thu hút lôi cuốn học sinh, … hiệu quả giáo dục chưa cao. Trong các buổi sinh hoạt tập thể lớp, đang ít giáo viên chủ động tổ chức cho các em tự thảo luận, tranh luận về một chủ đề thiết thực nào đó để giáo dục, như từ những mẫu chuyện người thật, việc thật có tính thời sự, gần gũi, … giúp các em nhận thức hành vi đúng - hành vi sai, chân – thiện – mỹ, việc lợi – việc hại. Thông qua đó giáo dục kỹ năng sống, lý tưởng sống cho các em. + Một số giáo viên bộ môn, do cá tính cao nên đôi khi chưa quan tâm đến tâm sinh lí học sinh, chưa tôn trọng sự khác biệt của một số học sinh, đã có một số ứng xử sư phạm chưa phù hợp. Làm cho học sinh bất mãn, thiếu sự hợp tác trong hoạt động dạy học. Dẫn đến chán nản học tập về bộ môn đó và sẵn sàng sa vào các tệ nạn xã hội, rồi trở thành học sinh cá biệt. Tóm lại, phải khẳng định rằng, thực trạng công tác chủ nhiệm những năm qua sự linh hoạt, sáng tạo, đầu tư chưa cao. Công tác chủ nhiệm của giáo viên chưa xứng tầm với vai trò của nó. Để có cái nhìn đầy đủ và khách quan về thực trạng của việc nâng cao hiệu quả công tác chủ nhiệm lớp ở trường trung học phổ thông hiện nay, tôi đã điều tra, phỏng vấn 17 GV và 208 HS ở 5 lớp trường THPT Diễn Châu 5 như sau: Thực tế trước khi đưa ra các giải pháp cho cho học sinh mà tôi chủ nhiệm, tôi đã đặt câu hỏi: “Nhận thức về tầm quan trọng của công tác chủ nhiệm đối với giáo dục ý thức cho học sinh trường THPT Diễn Châu 5”? Số liệu khi khảo sát (Bảng 1a) Ý kiến trả lời của HS HS STT Lớp được Rất quan trọng Quan trọng Không quan trọng khảo sát Số lượng Tỷ lệ % Số lượng Tỷ lệ % Số lượng Tỷ lệ % 1 11A2 42 15 35,7 23 54,8 4 9,5 11
43 17 39,5 20 46,5 6 14,0 2 11A3 3 11A5 40 20 50,0 18 45,0 2 5,0 11A6 41 15 36,6 20 48,8 6 14,6 4 5 11A10 42 14 33,3 21 50,0 7 16,7 Thông qua công tác chủ nhiệm để rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh Trước khi tiến hành áp dụng các giải pháp tôi có đặt câu hỏi cho các em để kiểm tra: “Việc thông qua công tác chủ nhiệm nhằm rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh có cần thiết”? Thực tế cho thấy rằng: Số liệu khi khảo sát (Bảng 2a) Ý kiến trả lời của HS HS STT Lớp được Rất cần thiết Cần thiết Bình thường khảo sát Số lượng Tỷ lệ % Số lượng Tỷ lệ % Số lượng Tỷ lệ % 1 11A2 42 12 28,6 25 59,5 5 11,9 43 14 32,6 23 53,4 6 14,0 2 11A3 3 11A5 40 13 32,5 21 52,5 6 15,0 11A6 41 9 22,0 24 58,5 8 19,5 4 5 11A10 42 12 28,5 23 54,8 7 16,7 Bảng tổng hợp xếp hạng vị thứ nề nếp hàng tuần bình quân 36 lớp Số liệu khi khảo sát (Bảng 3a) Ý kiến trả lời của HS HS STT Lớp được Bình quân khảo sát Thứ 1- Tỷ lệ % Thứ 14- Tỷ lệ % Thứ 27- Tỷ lệ % 13 26 36 12
1 11A2 42 5 13,9 17 47,2 14 38,9 43 7 19,4 18 50,0 11 30,6 2 11A3 3 11A5 40 8 22,2 15 41,7 13 36,1 11A6 41 9 25,0 16 44,4 11 30,6 4 5 11A10 42 5 13,9 18 50,0 13 36,1 Em hãy cho biết ý kiến của mình về: “Thực trạng sử dụng phương pháp giáo dục trong công tác chủ nhiệm đối với học sinh trường THPT Diễn Châu 5 hiện nay”? Số liệu khi khảo sát (Bảng 4a) Ý kiến trả lời của HS HS STT Lớp được Rất phong phú Phong phú Bình thường khảo sát Số lượng Tỷ lệ % Số lượng Tỷ lệ % Số lượng Tỷ lệ % 1 11A2 42 8 19,0 13 31,0 21 50,0 43 7 16,3 15 34,9 21 48,8 2 11A3 3 11A5 40 5 12,5 12 30,0 23 57,5 11A6 41 5 12,2 11 26,8 25 61,0 4 5 11A10 42 6 14,3 14 33,3 22 52,4 Thầy (cô) có nhận thức như thế nào về sự cần thiết của nâng cao hiệu quả công tác chủ nhiệm lớp ở trường trung học phổ thông Diễn Châu 5 hiện nay? Số liệu khi khảo sát (Bảng 5a) GV được Ý kiến trả lời của GV STT khảo Lớp sát Rất cần thiết Cần thiết Bình thường 13
dạy Số lượng Tỷ lệ % Số lượng Tỷ lệ % Số lượng Tỷ lệ % tại lớp 1 11A2 4 1 25 1 25 2 50 2 11A3 5 1 20 2 40 2 40 3 11A5 2 0 0 1 50 1 50 11A6 2 0 0 1 50 1 50 4 5 11A10 4 1 25 2 50 1 25 2.3. Một số giải pháp cơ bản nhằm nâng cao hiệu quả công tác chủ nhiệm lớp ở trường trung học phổ thông Diễn Châu 5 2.3.1. Giải pháp 1: Giáo viên chủ nhiệm cần tìm hiểu và nắm vững học sinh về mọi mặt để làm cơ sở đề ra những giải pháp giáo dục có hiệu quả Nhà giáo dục học Usinxki nói: “Muốn giáo dục con người mọi mặt thì phải hiểu con người về mọi mặt”. Đúng vậy; công tác chủ nhiệm đòi hỏi phải hiểu học sinh một cách đầy đủ, cụ thể và toàn diện nhằm có thể lựa chọn những tác động sư phạm phù hợp, có khả năng mang lại hiệu quả cao nhất. Thực tiễn giáo dục đã cho thấy nhiều trường hợp thất bại đáng tiếc của các giáo viên thậm chí gây thương tổn nặng nề cho cả hai phía (thầy - trò) do các thầy cô chưa hiểu biết đầy đủ về học sinh. Hiểu học sinh còn là điều kiện cần trong việc thiết lập quan hệ giao tiếp thuận lợi giữa giáo viên và học sinh, là tiền đề cho việc hình thành tình cảm thầy - trò thông hiểu, gắn bó. Nắm vững học sinh là điều kiện đủ, tối cần thiết để đưa ra các biện pháp giáo dục phù hợp. Là một công việc mà GVCN phải bắt tay tìm hiểu ngay từ đầu và thường xuyên trong suốt quá trình. Để làm được điều đó, GVCN cần phải phối hợp với nhiều lực lượng để tìm hiểu, phải tham gia nhiều hoạt động cùng học sinh để nắm bắt. Việc làm này GVCN nào cũng làm nhưng không phải ai cũng biết cách làm và làm đến nơi đến chốn, phải là người tâm huyết với công việc mới có một quy trình làm việc có hiệu quả và tốn ít thời gian. 2.3.1.1. Tìm hiểu hoàn cảnh gia đình Bất kỳ học sinh nào, cho dù là học sinh bình thường nhất đều có những hoàn cảnh và điều kiện gia đình không giống nhau, không giống với các bạn khác trong lớp học. Kinh nghiệm cho thấy, ở lứa tuổi học sinh THPT vấn đề tiền bạc không phải là quan trọng bậc nhất, với các em thì một gia đình hạnh phúc, yên ấm, vui vẻ, biết quan tâm đến nhau chính là điều mà các em cần nhất. Do vậy, GVCN 14
cần phải xác định, em nào có một gia đình chưa hạnh phúc, thường xuyên có xung đột giữa các thành viên trong gia đình, ... vì đó có thể là nguyên nhân khiến cho các em trở nên "chưa ngoan" hoặc cũng có thể trở thành "tự kỷ". Đã có những gia đình, trong đó cha mẹ đều là những người thành đạt nhưng con của họ lại là những học sinh bị gọi là "học sinh cá biệt" do người cha và mẹ đi công tác liên tục, không có thời gian chăm sóc, gần gũi con để con có thể tâm sự, trao đổi, chia sẻ, để hỏi han tình hình học tập, vui chơi của con. Những học sinh này thường sống với một người chăm sóc riêng hoặc chung sống với ông, bà và các em sẽ cảm thấy thiếu đi bàn tay người mẹ, ánh mắt người cha. Người lớn chỉ biết đáp ứng đầy đủ, thậm chí là dư giả nhu cầu tiền bạc, vật chất cho con và xem đây là điều kiện tiên quyết cho con học hành, thực sự thì hành động này đã có thể vô tình đẩy con của mình vào con đường lêu lổng, ăn chơi và trở thành học sinh chưa ngoan, đến lúc phát hiện được thì có thể đã muộn rồi. Cũng có những gia đình, do xung đột giữa các thành viên trong gia đình diễn ra trước mắt của các em thường xuyên, khiến cho các em trở nên cộc cằn, hoặc xấu hổ với bạn bè, có những hành vi bắt chước người lớn trong khi giải quyết các xung đột với các bạn cùng lớp, cùng trường khi có xích mích. Và như vậy, vô tình người lớn đã đẩy các em trở thành học sinh cá biệt. Đã có trường hợp xung đột giữa Ông bà với Cha mẹ khiến cho các em mất lòng tin vào đấng sinh thành và trở nên hỗn láo, khó bảo, thường xuyên dùng vũ lực nhằm giải quyết các xung đột với bạn học. Cũng có trường hợp gia đình của các em quá khó khăn, các em phải lo phụ giúp gia đình để kiếm sống và thời gian học bài của các em ở nhà bị hạn chế, khiến sức học các em bị đuối dần, thế là các em trở thành học sinh cá biệt. Nếu như giáo viên nắm bắt được kịp thời hoàn cảnh sống của học sinh, chắc chắn sẽ có biện pháp kết hợp với gia đình để cùng nhau đưa ra các biện pháp giáo dục phù hợp hơn nhằm đưa học sinh trở lại chính mình. 2.3.1.2. Tìm hiểu về tâm sinh lý của học sinh Học sinh THPT lứa tuổi 15-18 này có nhiều biến đổi về tâm sinh lý. Các em không còn là trẻ con để cần được vỗ về chăm sóc, nhưng cũng chưa là người lớn để tự mình giải quyết mọi tình huống trong cuộc sống. Để khẳng định mình, các em dễ có những hành xử bột phát, bất ngờ mà chính các em cũng chưa ý thức một cách đầy đủ hậu quả sẽ đến. Vì vậy, một sự định hướng đúng đắn để giúp các em hình thành tính cách của mình sau này, là điều hết sức quan trọng khi các em còn ngồi trên ghế nhà trường. Không chỉ truyền đạt kiến thức về văn hóa, các em cần được trao đổi mọi điều về chính bản thân, về những gì chân - thiện - mỹ trong cuộc sống. Các em thường có những hành vi bắt chước một cách thụ động với mọi người gần gũi với mình. Trong một ngày thì các em chỉ ở trường học tối đa là tám giờ, còn lại các em sống trong môi trường gia đình, xã hội xung quanh. Có những 15