Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Một số giải pháp nâng cao hiệu quả dạy học môn Lịch sử cấp THPT đáp ứng yêu cầu của kỳ thi Đánh giá năng lực của các trường Đại học hiện nay

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:75

Thêm vào BST

Báo xấu

7
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu sáng kiến "Một số giải pháp nâng cao hiệu quả dạy học môn Lịch sử cấp THPT đáp ứng yêu cầu của kỳ thi Đánh giá năng lực của các trường Đại học hiện nay" nhằm đề xuất một số giải pháp trong việc xây dựng đề thi trắc nghiệm khách quan môn Lịch sử tiếp cận kì thi ĐGNL; Đề xuất một số giải pháp trong việc xây dựng đề thi tự luận môn Lịch sử tiếp cận kì thi ĐGNL; Đề xuất một số biện pháp hướng dẫn học sinh ôn thi nâng cao chất lượng môn Lịch sử trong kỳ thi ĐGNL.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Một số giải pháp nâng cao hiệu quả dạy học môn Lịch sử cấp THPT đáp ứng yêu cầu của kỳ thi Đánh giá năng lực của các trường Đại học hiện nay

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐỀ TÀI: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ DẠY HỌC MÔN LỊCH SỬ CẤP THPT ĐÁP ỨNG YÊU CẦU CỦA KỲ THI ĐÁNH GIÁ NĂNG LỰC CỦA CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC HIỆN NAY MÔN: LỊCH SỬ Nghệ An, năm 2023 i
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN TRƯỜNG THPT CHUYÊN PHAN BỘI CHÂU …………..o0o………….. SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐỀ TÀI: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ DẠY HỌC MÔN LỊCH SỬ CẤP THPT ĐÁP ỨNG YÊU CẦU CỦA KỲ THI ĐÁNH GIÁ NĂNG LỰC CỦA CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC HIỆN NAY. Lĩnh vực : LỊCH SỬ Tổ bộ môn : SỬ - ĐỊA - GDCD Tên tác giả : BÙI THỊ BÍCH HẬU Năm thực hiện : 2022 - 2023 Số điện thoại : 0988 690 868 Vinh, tháng 02 năm 2023 ii
MỤC LỤC DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .................................................................. PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ .................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài ........................................................................................... 1 2. Tính mới của đề tài........................................................................................ 2 3. Đối tượng nghiên cứu ................................................................................... 2 4. Phương pháp nghiên cứu............................................................................... 2 5. Cấu trúc đề tài ............................................................................................... 2 PHẦN II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU.......................................................... 3 Chương 1. Kỳ thi Đánh giá năng lực và môn Lịch sử trong kỳ thi Đánh giá năng lực hiện nay trong các trường Đại học .................................................. 3 1.1. Cơ sở lí luận 1.1.1. Những nét chính về kỳ thi Đánh giá năng lực .................................... 3 1.1.1.1. Vai trò của Kỳ thi Đánh giá năng lực .................................................. 3 1.1.1.2. Phân biệt thi Đánh giá năng lực và thi tốt nghiệp THPT ..................... 3 1.1.1.3. Các trường tổ chức kỳ thi Đánh giá năng lực hiện nay ....................... 4 1.1.1.4. Cấu trúc của đề thi Đánh giá năng lực của các trường Đại học hiện nay ............................................................................................................................. 5 1.1.1.5. Thời điểm thi Đánh giá năng lực ......................................................... 6 1.1.1.6. Cách tính điểm kỳ thi Đánh giá năng lực ............................................ 6 1.1.2. Môn Lịch sử trong đề thi Đánh giá năng lực...................................... 6 1.1.2.1. Các trường có phần Lịch sử trong đề thi Đánh giá năng lực .............. 6 1.1.2.2. Cấu trúc phần Lịch sử trong đề thi Đánh giá năng lực ........................ 7 1.1.2.3. Các dạng câu hỏi Lịch sử thường gặp trong bài thi Đánh giá năng lực ................................................................................................................................... 9 1.2. Cơ sở thực tiễn .......................................................................................... 9 1.2.1. Thực trạng thi Đánh giá năng lực hiện nay............................................. 9 1.2.2. Nguyên nhân của thực trạng ................................................................. 11 1.2.3. Những khó khăn của giáo viên và học sinh trong dạy học môn Lịch sử thi Đánh giá năng lực...............................................................................................11 Chương 2. Một số giải pháp nâng cao hiệu quả dạy học môn Lịch sử cấp THPT đáp ứng yêu cầu của kỳ thi Đánh giá năng lực của các trường Đại học iii
hiện nay .................................................................................................................. 12 2.1. Nâng cao chất lượng xây dựng đề thi trắc nghiệm khách quan môn Lịch sử tiếp cận kì thi Đánh giá năng lực ........................................................... 12 2.1.1. Đảm bảo nguyên tắc xây dựng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan ......................................................................................................................... 12 2.1.2. Nắm vững quy trình soạn bài trắc nghiệm khách quan ........................ 13 2.1.3. Những lưu ý trong xây dựng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan ................................................................................................................................. 14 2.2. Các dạng đề thi trắc nghiệm khách quan môn Lịch sử tiếp cận Kỳ thi Đánh giá năng lực của các trường Đại học hiện nay ......................................... 15 2.2.1. Dạng câu hỏi trắc nghiệm khách quan yêu cầu thí sinh lựa chọn câu trả lời đúng .................................................................................................................... 16 2.2.2. Dạng câu hỏi trắc nghiệm khách quan yêu cầu thí sinh lựa chọn câu trả lời đúng nhất ............................................................................................................ 16 2.2.3. Dạng câu hỏi trắc nghiệm khách quan yêu cầu thí sinh lựa chọn ý phủ định trong 4 phương án (A, B, C, D) đã cho. .......................................................... 17 2.2.4. Dạng câu hỏi trắc nghiệm khách quan nhằm phát huy năng lực thực hành lịch sử ............................................................................................................. 17 2.2.5. Dạng câu hỏi trắc nghiệm khách quan nhằm phát huy năng lực khai thác và đọc hiểu tư liệu lịch sử ..............................................................................19 2.3. Nâng cao chất lượng xây dựng đề thi tự luận môn Lịch sử tiếp cận kỳ thi Đánh giá năng lực của một số trường Đại học hiện nay.........................26 2.3.1. Định hướng trong việc xây dựng đề thi tự luận môn Lịch sử kỳ thi Đánh giá năng lực ............................................................................................................. 26 2.3.2. Một số giải pháp xây dựng đề tự luận môn Lịch sử cho kỳ thi Đánh giá năng lực ................................................................................................................... 28 2.3.3. Qui trình xây dựng hệ thống câu hỏi tự luận môn Lịch sử trong kỳ thi Đánh giá năng lực.................................................................................................... 29 2.3.4. Các yêu cầu đối với câu hỏi tự luận môn Lịch sử trong đề thi Đánh giá năng lực ................................................................................................................... 30 2.3.5. Xây dựng một số đề tự luận môn Lịch sử minh hoạ kì thi Đánh giá năng lực ............................................................................................................................ 30 2.4. Hướng dẫn học sinh ôn thi nâng cao chất lượng môn Lịch sử trong kỳ thi Đánh giá năng lực ......................................................................................32 2.4.1. Hướng dẫn học sinh các bước ôn thi môn Lịch sử của Kỳ thi Đánh giá năng lực ..................................................................................................................32 iv
2.4.2. Hướng dẫn học sinh kĩ năng trong quá trình làm bài thi môn Lịch sử của kỳ thi ĐGNL ..................................................................................................... 33 Chương 3.Thực nghiệm sư phạm ................................................................34 3.1. Mục đích thực nghiệm .............................................................................34 3.2. Đối tượng thực nghiệm..........................................................................34 3.3. Phương pháp thực nghiệm.....................................................................34 3.4. Kết quả xử lý thực nghiệm.......................................................................35 KHẢO SÁT SỰ CẤP THIẾT VÀ TÍNH KHẢ THI CỦA CÁC GIẢI PHÁP ĐỀ XUẤT CỦA ĐỀ TÀI.......................................................................................36 PHẦN III. KẾT LUẬN .......................................................................................'40 1. Đóng góp của đề tài ................................................................................... 41 1.1.Tính mới của đề tài.................................................................................... 40 1.2.Tính khoa học ............................................................................................ 40 1.3.Tính khả thi khi ứng dụng thực tiễn .......................................................... 40 2. Kiến nghị, đề xuất ..................................................................................... 40 2.1. Với các cấp quản lí giáo dục .................................................................... 40 2.2. Với giáo viên ............................................................................................ 41 2.3. Với học sinh .............................................................................................41 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 42 PHỤ LỤC ....................................................................................................... 44 Phụ lục 1. Phiếu điều tra về nhu cầu tìm hiểu kỳ thi ĐGNL và cách dạy học môn Lịch sử cấp THPT trong kỳ thi ĐGNL hiện nay............................................. Phụ lục 2. Bảng khảo sát................................................................................. Phụ lục 3. Xây dựng đề thi môn Lịch sử theo cấu trúc kỳ thi ĐGNL của Đại học Quốc gia Hà Nội. .................................................................................................. Phụ lục 4. Xây dựng đề thi môn Lịch sử theo cấu trúc kỳ thi ĐGNL của Đại học Quốc gia TP HCM ............................................................................................... Phụ lục 5. Xây dựng đề thi môn Lịch sử theo cấu trúc kỳ thi ĐGNL của Đại học sư phạm Hà Nội. ................................................................................................... Phụ lục 6. Xây dựng đề thi môn Lịch sử theo cấu trúc kỳ thi ĐGNL của Bộ Công an. ...................................................................................................................... v
DANH MỤC CHỮ CÁI VIẾT TẮT Chữ cái viết tắt/Ký hiệu Cụm từ đầy đủ THPT Trung học phổ thông ĐGNL Đánh giá năng lực GV Giáo viên HS Học sinh SGK Sách giáo khoa KHXH Khoa học xã hội KHTN Khoa học tự nhiên BGD&ĐT Bộ Giáo dục & Đào tạo ĐHSP Đại học sư phạm ĐHQG Đại học quốc gia TP. HCM Thành phố Hồ Chí Minh TBCN Tư bản chủ nghĩa XHCN Xã hội chủ nghĩa vi
PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lý do chọn đề tài Đối với kỳ thi tuyển sinh Đại học, Cao đẳng hiện nay, Bộ Giáo dục và Đào tạo không chỉ dừng lại với hình thức thi các khối thi truyền thống mà đã mở rộng thêm nhiều các hình thức thi mới, trong đó có thi Đánh giá năng lực (ĐGNL). Thi ĐGNL là một kỳ thi được thiết kế để đánh giá khả năng của một cá nhân trong một lĩnh vực nhất định hoặc trên một loạt các kỹ năng. Kỳ thi này thường được sử dụng trong quá trình tuyển dụng để đánh giá năng lực của ứng viên hoặc trong quá trình đào tạo và phát triển để đo lường sự tiến bộ của học viên. Thi ĐGNL có thể bao gồm nhiều loại câu hỏi và định dạng khác nhau bao gồm các bài kiểm tra trắc nghiệm, bài tập thực hành, bài luận, phỏng vấn và nhiều hình thức khác. Một số khi kỳ thi đánh giá năng lực phổ biến nhất về ngôn ngữ bao gồm TOEFL, HSK, TOPIC... Hiện nay tại Việt Nam kỳ thi ĐGNL chính là bài kiểm tra cơ bản để đánh giá năng lực của các thí sinh trước khi bước vào đại học. Đây là hình thức thi do các trường đại học tổ chức riêng và dùng kết quả để xét tuyển. Bài thi ĐGNL không hoàn toàn dựa trên lý thuyết mà còn bao gồm kiến thức xã hội và suy luận logic. Về hình thức kỳ thi ĐGNL được thiết kế chủ yếu dưới dạng câu hỏi trắc nghiệm khách quan với nội dung tích hợp các kiến thức và tư duy như cung cấp số liệu, dữ liệu và các công thức cơ bản đánh giá khả năng suy luận và giải quyết vấn đề. Trong kỳ thi tuyển sinh đại học, kỳ thi ĐGNL sẽ phản ánh đúng năng lực và kiến thức của thí sinh qua các môn học và hiểu biết xã hội. Bài thi giúp kiểm tra cũng như đánh giá được trình độ cơ bản của thí sinh như sử dụng ngôn ngữ, tư duy logic, phân tích dữ liệu và giải quyết vấn đề. Mục tiêu của kỳ thi ĐGNL đó là kết quả của kỳ thi sẽ là một kênh xét tuyển độc lập, không phụ thuộc vào kết quả thi tốt nghiệp Trung học phổ thông quốc gia và kết quả học bạ, giúp thí sinh tăng tối đa cơ hội vào đại học, đa dạng hóa các hình thức tuyển sinh hướng nghiệp cho học sinh trên nền tảng kiến thức và năng lực cơ bản, kiểm tra kiến thức tự nhiên xã hội, tư duy, kỹ năng cũng như thái độ của học sinh. Tuy nhiên, đối với học sinh, thi ĐGNL quá nhiều điều mới mẻ, đặc biệt là các thí sinh không sinh sống tại vùng đồng bằng hoặc trung tâm. Điều này tạo nên một số khó khăn nhất định trong việc tiếp nhận thông tin và ôn luyện kiến thức để tham gia kỳ thi. Về phía giáo viên, trong đó có giáo viên dạy Lịch sử, vì chưa thật sự quan tâm tìm hiểu và chủ yếu chưa từng trải qua kỳ thi Đánh giá năng lực nên rất lúng túng cả trong giảng dạy và thiết kế đề ôn tập cho học sinh, tư vấn kinh nghiệm cho học sinh. Xuất phát từ những lý do trên, chúng tôi quyết định chọn đề tài: Một số giải pháp nâng cao hiệu quả dạy học môn Lịch sử cấp THPT đáp ứng yêu cầu của kỳ thi Đánh giá năng lực của các trường Đại học hiện nay để nghiên cứu và thực hiện. 1
2. Tính mới của đề tài Các đề tài sáng kiến kinh nghiệm về dạy học môn Lịch sử trong những năm qua chủ yếu tập trung vào những giải pháp về kĩ thuật và phương pháp dạy học, ôn tập củng cố kiến thức cho học sinh; chưa có đề tài sáng kiến về giải pháp nâng cao hiệu quả dạy học môn Lịch sử cấp THPT đáp ứng yêu cầu của kỳ thi Đánh giá năng lực của các trường Đại học hiện nay. Đề tài của chúng tôi đề ra một số giải pháp trong dạy học môn Lịch sử theo định hướng phát triển năng lực: - Đề xuất một số giải pháp trong việc xây dựng đề thi trắc nghiệm khách quan môn Lịch sử tiếp cận kì thi ĐGNL. - Đề xuất một số giải pháp trong việc xây dựng đề thi tự luận môn Lịch sử tiếp cận kì thi ĐGNL. - Đề xuất một số biện pháp hướng dẫn học sinh ôn thi nâng cao chất lượng môn Lịch sử trong kỳ thi ĐGNL. - Xây dựng một số đề thi minh họa theo hướng tiếp cận đề thi ĐGNL để ôn thi tuyển sinh vào Đại học. Trên cơ sở những giải pháp của đề tài, giáo viên có thể vận dụng, phát triển trong quá trình dạy học, ôn tập, tổ chức kiểm tra đánh giá học sinh. 3. Đối tượng nghiên cứu Học sinh các khối 11, 12 tại trường THPT chuyên Phan Bội Châu và 1 số trường THPT trên địa bàn tỉnh Nghệ An. 4. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp nghiên cứu lý luận: Nghiên cứu tài liệu về kỳ thi ĐGNL; tài liệu về kiểm tra đánh giá; Chương trình lịch sử phổ thông 2018…, phân tích, chọn lọc sau đó hệ thống hóa thành lí luận cho đề tài. - Phương pháp nghiên cứu thực nghiệm sư phạm: Điều tra, khảo sát và xử lý thông tin. - Phương pháp nghiên cứu khoa học lịch sử. 5. Cấu trúc đề tài Đề tài được cấu trúc gồm 4 phần với các nội dung cụ thể như sau: Phần I: ĐẶT VẤN ĐỀ Phần II: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU Phần III: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ Phần IV: PHỤ LỤC 2
PHẦN II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU Chương 1. Kỳ thi Đánh giá năng lực và môn Lịch sử trong kỳ thi Đánh giá năng lực hiện nay trong các trường Đại học 1.1. Cơ sở lí luận 1.1.1. Những nét chính về kỳ thi Đánh giá năng lực 1.1.1.1. Vai trò của Kỳ thi Đánh giá năng lực - Thi ĐGNL ở nước ta hiện nay gồm có nhiều mục đích như: đánh giá năng lực học sinh THPT để phân loại sau khi tốt nghiệp THPT; tư vấn cho hoạt động dạy và học, đảm bảo chất lượng giáo dục; dự báo chất lượng nhân lực phổ thông; phục vụ công tác tuyển sinh và dự báo kết quả học tập bậc đại học; hướng nghiệp cho học sinh… Trong đó, thi ĐGNL là kì thi do các trường Đại học tự tổ chức thi riêng và là một trong 5 hình thức để xét tuyển chủ yếu vào Đại học (bao gồm trường tổ chức thi và các trường sử dụng kết quả đó để xét tuyển) do Bộ Giáo dục và Đào tạo qui định. Thi ĐGNL ngày càng được mở rộng và quan tâm do kết quả việc đánh giá học sinh qua hình thức này được đánh giá tốt và phản ánh đúng năng lực của học sinh. 1.1.1.2. Phân biệt thi Đánh giá năng lực và thi tốt nghiệp THPT - Kỳ thi ĐGNL là kỳ thi hoàn toàn độc lập với kỳ thi tốt nghiệp THPT và gồm nhiều điểm khác sau đây: 3
Tiêu chí Thi tốt nghiệp THPT Thi Đánh giá năng lực Mục đích thi - Xét tốt nghiệp THPT - Xét tuyển ĐH - CĐ - Xét tuyển ĐH-CĐ Môn thi 3 môn bắt buộc Toán, Văn, Bài thi ĐGNL thường gồm 3 Ngoại ngữ cùng hai bài tổ phần (lấy ví dụ trường Đại học hợp là KHTN (Vật lý, Hóa Quốc gia Hà Nội): học, Sinh học) hoặc KHXH Phần 1. Tư duy định lượng (Lịch sử, Địa lý, GDCD; với (Toán, thống kê và xử lý số thí sinh học chương trình liệu) giáo dục phổ thông; hoặc 1. Lịch sử, Địa lý đối với thí Phần 2. Tư duy định tính (Văn sinh học chương trình học, Ngôn ngữ) GDTX) Phần 3. Khoa học (KHTN – KHXH) Phụ trách đề thi Bộ GD&ĐT Trường Đại học Hình thức thi Trên giấy Trên máy tính hoặc trên giấy Số lượng kỳ thi 1 đợt duy nhất - ĐHQG-HCM: 2 đợt - ĐHQGHN: 8 đợt - Dù là hai kỳ thi độc lập với nhau nhưng học sinh vẫn phải tham dự kỳ thi THPTQG để xét tốt nghiệp THPT vì ngoài điều kiện có điểm chuẩn ĐGNL đạt yêu cầu trúng tuyển thì học sinh vẫn cần đảm bảo đỗ tốt nghiệp THPT. 1.1.1.3. Các trường tổ chức kỳ thi Đánh giá năng lực hiện nay - Hiện nay, ở Việt Nam kì thi ĐGNL có 6 trường Đại học tổ chức. Đại học Quốc gia Hà Nội, Đại học Quốc gia TP HCM là hai trường đầu tiên tổ chức, sau đó có thêm các trường như Đại học sư phạm Hà Nội, Đại học sư phạm TP HCM, trường Đại học Bách khoa Hà Nội và Bộ Công an. - Trường Đại học Quốc gia Hà Nội và Đại học Quốc gia TP HCM là hai trường Đại học có sức ảnh hưởng lớn nên kết quả hai kì thi này được rất nhiều trường Đại học khác sử dụng để xét tuyển. Theo thống kê đến đầu tháng 3 năm 2023, có 71 trường đại học sử dụng kết quả điểm bài thi ĐGNL của Đại học Quốc gia Hà Nội (HSA) để xét tuyển; có 81 trường Đại học sử dụng kết quả thi ĐGNL của Đại học 4
Quốc gia TP HCM để xét tuyển, gồm có các trường thuộc các lĩnh vực khác nhau như sư phạm, kinh tế, công nghệ, kiến trúc, y tế... - Ngoài ra, có 32 trường Đại học sử dụng kết quả thi ĐGNL của Đại học Bách khoa Hà Nội để xét tuyển; 8 trường thuộc ngành công an dùng kết quả kỳ thi ĐGNL của Bộ Công an để xét tuyển; 1.1.1.4. Cấu trúc của đề thi Đánh giá năng lực của các trường Đại học hiện nay * Đại học quốc gia Hà Nội và Đại học quốc gia TP HCM là hai trường Đại học có sức ảnh hưởng lớn nên chúng tôi nghiên cứu đề thi của 2 trường này và nhận thấy: Phần Đại học Quốc Gia Hà Nội Đại học Quốc gia TP HCM Tổng số câu: 150 câu. Tổng số câu: 120 câu Thời gian làm bài thi: 195 phút. Thời gian làm bài: 150 phút. 1 Hình thức thi trắc nghiệm trên máy Hình thức thi trắc nghiệm trên giấy. tính. Phần 1 - Tư duy định lượng (50 câu Phần 1 - Ngôn ngữ (40 câu): Tiếng 2 - 75 phút): Gồm các môn toán học, Việt, Tiếng Anh. thống kê và xử lý số liệu. Phần 2 - Tư duy định tính (50 câu Phần 2 - Toán học, tư duy logic và 3 - 60 phút): Môn Văn học + Ngôn phân tích số liệu (30 câu) ngữ. Phần 3 - Khoa học: khoa học tự Phần 3 - Giải quyết vấn đề gồm các 4 nhiên và xã hội (50 câu - 60 phút) môn khoa học tự nhiên và xã hội (50 câu). * Kỳ thi Đánh giá năng lực của Trường Đại học Sư phạm Hà Nội - Các thí sinh lựa chọn và thực hiện 2, 3 hoặc 4 bài thi ĐGNL (Toán, Ngữ văn, Ngoại ngữ, Vật lí, Hóa học, Sinh học, Lịch sử, Địa lí) nhằm sử dụng kết quả thi để đăng kí xét tuyển vào các ngành đào tạo của Trường. - Mỗi bài thi đánh giá năng lực của Trường ĐHSP Hà Nội đều có phần trắc nghiệm và phần tự luận. Để đảm bảo quá trình thi công bằng, khách quan, ban đề thi đã trộn ngẫu nhiên thứ tự các câu hỏi trắc nghiệm khách quan cũng như thứ tự các phương án lựa chọn (A, B, C, D), tạo thành 04 mã đề/bài thi. Tuy nhiên nội dung các câu hỏi trắc nghiệm và đáp án đúng tương ứng là giống nhau đối với mọi mã đề. Câu hỏi tự luận luôn ở cuối bài thi và như nhau đối với mọi mã đề/bài thi. 5
* Kỳ thi Đánh giá năng lực của Bộ Công an - Kể từ năm 2022 Bộ Công an có nhiều điểm mới trong tuyển sinh. Nổi bật là phương pháp xét tuyển kết hợp giữa điểm thi THPT Quốc gia (chiếm 40% tổng điểm) và kết quả kỳ thi ĐGNL của Bộ Công an tổ chức (chiếm 60% tổng điểm). - Theo cấu trúc, bài thi ĐGNL của Bộ Công an có 2 phần, thí sinh hoàn thiện 2 phần của bài thi trong thời gian 180 phút (trong 1 buổi) gồm 2 phần Trắc nghiệm (KHTN, KHXH) và Tự luận (Toán, Ngữ văn). * Kỳ thi Đánh giá năng lực của Đại học Bách khoa Hà Nội - Bao gồm 4 bài thi là: Toán (90 phút); Đọc hiểu (30 phút); Tiếng Anh (60 phút) và Khoa học tự nhiên (Lý - Hoá - Sinh), 90 phút. * Kỳ thi Đánh giá năng lực của Đại học Sư phạm TP HCM - Mục đích: Đánh giá năng lực chuyên biệt của thí sinh, phù hợp với tính chất của ngành học. - Thí sinh tham gia 06 bài thi cụ thể các môn như sau: Toán, Lý, Hoá, Sinh, Văn và Tiếng Anh. 1.1.1.5. Thời điểm thi Đánh giá năng lực - Kì thi ĐGNL tổ chức nhiều đợt trong năm. Ví dụ: Đại học quốc gia Hà Nội sẽ tổ chức với 8 lần thi, Đại học quốc gia HCM tổ chức 2 lần thi, thường bắt đầu từ tháng 2 tới cuối tháng 7 hoặc tháng 8 hàng năm. 1.1.1.6. Cách tính điểm kỳ thi Đánh giá năng lực Mỗi trường Đại học tổ chức thi ĐGNL sẽ có cách tính điểm riêng. Ví dụ: + Trường Đại học Quốc gia TP.HCM: thang điểm tổng là 1200 gồm 120 câu hỏi. Điểm xét tuyển = Tổng điểm 3 phần thi + Điểm ưu tiên (nếu có). Cách tính điểm đánh giá năng lực theo thang điểm 30 của Đại học Quốc gia TP.HCM với công thức quy đổi: “Điểm quy đổi = Điểm thi đánh giá năng lực x 30/1200”. + Trường Đại học Quốc gia Hà Nội: Điểm tối đa của toàn bài thi là 150 điểm dựa trên tổng số câu trả lời chính xác của thí sinh. Điểm xét tuyển = Điểm thi phần Tư duy định lượng + Điểm thi phần Tư duy định tính + Điểm thi phần KHTN/KHXH. Cách tính điểm đánh giá năng lực của Đại học Quốc gia Hà Nội theo thang điểm 30 có công thức là: “Điểm quy đổi = Điểm thi đánh giá năng lực x 30/150”. 1.1.2. Môn Lịch sử trong đề thi Đánh giá năng lực 1.1.2.1. Các trường có phần môn Lịch sử trong đề thi Đánh giá năng lực Gồm 4 trường Đại học là Đại học Quốc gia Hà Nội; Đại học Quốc gia TP HCM; Đại học Sư phạm Hà Nội và các trường đại học của Bộ Công an. 6
1.1.2.2. Cấu trúc phần Lịch sử trong đề thi Đánh giá năng lực * Số câu: - Trường Đại học Quốc gia Hà Nội: gồm 10 câu (từ câu 101 – 110). - Trường Đại học Quốc gia TPHCM: gồm 10 câu (từ câu 87- 90 và từ câu 115 – 120). - Trường Đại học Công an: gồm có 10 câu trắc nghiệm (từ câu 26 đến câu 35). - Trường Đại học Sư phạm Hà Nội: gồm 2 phần Trắc nghiệm (28 câu, 7 điểm) và Tự luận (3 điểm). Thời gian làm bài: 60 phút. - Hai trường Đại học còn lại là Đại học Sư phạm TPHCM và Đại học Bách khoa Hà Nội không có bài thi liên quan đến môn Lịch sử. * Nội dung kiến thức thi: Có 70% - 80% kiến thức được lấy từ nội dung lớp 12; 20%- 30% kiến thức được lấy từ nội dung lớp 11. Cụ thể như sau: Chương trình lịch sử lớp 11: Phần 1: Lịch sử thế giới từ cuối thế kỉ XIX đến 1945 - Những sự kiện lớn của Lịch sử thế giới từ cuối XIX đến năm 1918 có tác động trực tiếp đến lịch sử Việt Nam. - Các nước Châu Á, Châu Phi và khu vực Mỹ Latinh (từ cuối thế kỉ XIX đến năm 1918): Nhật Bản, Ấn Độ, Trung Quốc, khu vực Đông Nam Á, châu Phi và khu vực Mỹ Latinh. - Chiến tranh thế giới thứ nhất (1914 - 1918). - Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917 và công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô (1921 - 1941). - Các nước tư bản chủ nghĩa giữa hai cuộc chiến tranh thế giới (1918 - 1939): Đức, Mỹ, Nhật Bản. - Phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc của các nước châu Á giữa hai cuộc chiến tranh thế giới (1918 - 1939): Trung Quốc, Ấn Độ, khu vực Đông Nam Á. – Chiến tranh thế giới thứ hai (1939 -1945). - Ôn tập nội dung cơ bản của lịch sử thế giới (1918 – 1945). Phần 2: Lịch sử Việt Nam (1858 - 1918) - Việt Nam trước nguy cơ xâm lược của tư bản phương Tây. - Nhân dân Việt Nam kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược (1858 – 1884). - Phong trào yêu nước chống Pháp theo khuynh hướng phong kiến (1885 – 1896). - Phong trào yêu nước và cách mạng Việt Nam (từ đầu thế kỉ XX đến hết Chiến tranh thế giới thứ nhất). 7
Chương trình lịch sử lớp 12: Phần 1: Lịch sử thế giới hiện đại từ năm 1945 đến năm 2000 – Những sự kiện lớn của lịch sử thế giới (từ năm 1917) có tác động trực tiếp đến cách mạng Việt Nam: Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917, Quốc tế Cộng sản, Khủng hoảng kinh tế thế giới 1929 - 1933... – Trật tự thế giới mới sau Chiến tranh thế giới thứ hai (1945 – 1949). – Liên Xô và các nước Đông Âu (1945 – 1991). Liên bang Nga (1991 – 2000). – Khu vực Đông Bắc Á. – Khu vực Đông Nam Á và Ấn Độ. – Các nước châu Phi và khu vực Mĩ Latinh. – Các trung tâm kinh tế – tài chính lớn của thế giới (Mĩ, Tây Âu và Nhật Bản). - Quan hệ quốc tế trong và sau thời kì Chiến tranh lạnh. – Cách mạng khoa học – công nghệ và xu thế toàn cầu hoá nửa sau thế kỉ XX. – Nội dung tổng kết lịch sử thế giới hiện đại (1945 – 2000). Phần 2: Lịch sử Việt Nam từ năm 1919 đến năm 2000 – Thời kì 1919 – 1930: Phong trào đấu tranh dân tộc dân chủ + Phong trào dân tộc dân chủ ở Việt Nam (1919 – 1925). + Phong trào dân tộc dân chủ ở Việt Nam (1925 – 1930). - Thời kì 1930 – 1945: Đảng lãnh đạo cuộc vận động giải phóng dân tộc + Phong trào cách mạng 1930 – 1935. + Phong trào dân chủ (1936 – 1939). + Phong trào giải phóng dân tộc và Tổng khởi nghĩa tháng Tám (1939 – 1945). Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà ra đời. – Thời kì 1945 – 1954: Đảng lãnh đạo vừa kháng chiến, vừa kiến quốc + Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà năm đầu sau Cách mạng tháng Tám (từ sau ngày 02/9/1945 đến trước ngày 19/12/1946). + Những năm đầu của cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp (1946 – 1950). + Bước phát triển mới của cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp (1951 – 1953). + Cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp kết thúc (1953 – 1954). – Thời kì 1954 – 1975: Đảng lãnh đạo nhân dân cả nước thực hiện đồng thời hai nhiệm vụ chiến lược cách mạng 8
+ Xây dựng chủ nghĩa xã hội (CNXH) ở miền Bắc, đấu tranh chống đế quốc Mĩ và chính quyền Sài Gòn ở miền Nam (1954 – 1965). + Nhân dân hai miền trực tiếp chiến đấu chống đế quốc Mĩ xâm lược. Nhân dân miền Bắc vừa chiến đấu vừa sản xuất (1965 – 1973). + Cuộc đấu tranh trên mặt trận ngoại giao. Hiệp định Pari năm 1973 về chấm dứt chiến tranh, lập lại hoà bình ở Việt Nam. + Khôi phục, phát triển kinh tế – xã hội ở miền Bắc, giải phóng hoàn toàn miền Nam (1973 – 1975). – Thời kì 1975 – 2000: Đảng lãnh đạo nhân dân cả nước xây dựng và bảo tệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa (XHCN) + Việt Nam trong năm đầu sau thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mĩ, cứu nước năm 1975. + Việt Nam xây dựng CNXH và đấu tranh bảo vệ Tổ quốc (1976 – 1986). + Đất nước trên đường đổi mới đi lên CNXH (1986 – 2000). + Tổng kết nội dung cơ bản của lịch sử Việt Nam (1919 – 2000). * Mức độ đề thi Đánh giá năng lực: Đề thi được phân hóa và đánh giá theo 4 cấp độ: cấp độ nhận biết – thông hiểu – vận dụng – vận dụng cao. Bài thi ĐGNL mang tính thực tế, kiến thức không chỉ nằm trong sách giáo khoa mà còn mang tính vận dụng cao. 1.1.2.3. Các dạng câu hỏi phần Lịch sử thường gặp trong bài thi Đánh giá năng lực Qua tìm hiểu đề thi ĐGNL của các trường Đại học trong những năm gần đây chúng tôi thấy phần câu hỏi Lịch sử thường tập trung 2 hình thức sau đây: - Hình thức câu hỏi trắc nghiệm khách quan: + Dạng câu hỏi yêu cầu thí sinh lựa chọn câu trả lời đúng. + Dạng câu hỏi yêu cầu thí sinh lựa chọn câu trả lời đúng nhất. + Dạng câu hỏi yêu cầu thí sinh lựa chọn ý phủ định trong 4 phương án (A, B, C, D) đã cho. + Dạng câu hỏi yêu cầu thí sinh phải có năng lực thực hành lịch sử: kết nối đúng hoặc sắp xếp đúng trật tự (thứ tự) logic của các sự kiện, hiện tượng lịch sử. + Dạng câu hỏi yêu cầu thí sinh phải có năng lực khai thác và đọc hiểu một đoạn tư liệu. - Hình thức câu hỏi tự luận: (chỉ duy nhất trường ĐHSP Hà Nội tổ chức). 1.2. Cơ sở thực tiễn 1.2.1. Thực trạng thi Đánh giá năng lực hiện nay 9
Hiện nay, số lượng học sinh đăng ký thi ĐGNL ngày càng nhiều và tăng mạnh, lấy trường Đại học Quốc gia THHCM làm ví dụ qua biểu đồ sau: Nguyên nhân về việc lượng đăng ký dự thi ĐGNL ngày càng tăng trước hết là do các trường Đại học có một số thay đổi, trong đó có việc tăng thêm các địa điểm thi tạo thuận lợi cho thí sinh tham gia kỳ thi này (ví dụ năm 2023, Đại học Quốc gia Hà Nội tổ chức 16 cụm thi ở 8 tỉnh thành ; Đại học Quốc gia TPHCM tổ chức 47 cụm thi ở 21 tỉnh thành; ); thí sinh có thể đăng ký dự thi đầy đủ các đợt. Điều quan trọng là kỳ thi ĐGNL tiếp tục được phát triển theo hướng ổn định và bền vững. Hơn nữa, số trường đại học, cao đẳng sử dụng kết quả kỳ thi này ngày càng tăng và nhiều trường tăng chỉ tiêu xét tuyển bằng điểm thi đánh giá năng lực. Mối tương quan giữa những bạn trúng tuyển phương thức này có kết quả học tập ở bậc đại học cao hơn phương thức xét điểm thi THPT. Về phía học sinh: khi tham dự kỳ thi này thí sinh không căng thẳng như ôn tập kiến thức thi tốt nghiệp THPT vì bài thi không hoàn toàn dựa trên lý thuyết mà còn có kiến thức xã hội và suy luận logic. Thí sinh tham gia kỳ thi ĐGNL cũng khá nhẹ nhàng về mặt thời gian, trả lời 120 câu hỏi trắc nghiệm trong 150 phút (trường Đại học Quốc gia TPHCM) và 150 câu trong 195 phút (trường Đại học Quốc gia Hà Nội). Nhận thấy việc tham gia kỳ thi này có thêm nhiều cơ hội vào đại học nên thí sinh thi ngày càng đông. Tuy nhiên, bên cạnh đó nhiều thí sinh đăng ký dự thi chỉ mang tính chất “thi cho biết” mà chưa có sự chuẩn bị kĩ về kiến thức, thông tin nên kết quả không cao. Về phía giáo viên ở các trường phổ thông ít nhiều chưa có sự chuyển biến mạnh mẽ trong dạy học theo hướng ĐGNL. Trong đó có nhiều giáo viên dạy Lịch sử còn mơ hồ về kỳ thi này, thậm chí có giáo viên còn chủ quan cho rằng nếu có thi thì môn Lịch sử chỉ chiếm số lượng ít trong đề thi nên cũng không ảnh hưởng đến kết quả. Đó là thực trạng cần phải thay đổi. 10
1.2.2. Nguyên nhân của thực trạng Nhiều trường THPT chưa thực sự coi trọng chuyển biến trong kiểm tra, đánh giá theo hướng thi ĐGNL mà chủ yếu tập trung vào nhiệm vụ thi tốt nghiệp và tuyển sinh các khối truyền thống. Nhiều giáo viên, trong đó có giáo viên môn Lịch sử chưa thực sự quan tâm, thậm chí là mơ hồ đến kỳ thi ĐGNL cũng như cấu trúc, dạng đề, mức độ, kiến thức của đề thi môn Lịch sử trong đề thi. Học sinh dự thi ĐGNL chủ yếu tự đăng ký, tự ôn luyện mà không thông báo với Nhà trường nên trường vừa khó quản lý, vừa ít có sự trợ giúp trong quá trình ôn tập và dự thi cho học sinh. Có nhiều em đăng ký rồi lại bỏ vì thấy khó, ít có năng lực thi đến cùng. Đề thi ĐGNL rộng, thuộc nhiều môn học khác nhau nên muốn thi tốt yêu cầu học sinh phải quyết liệt ngay từ đầu. Tuy nhiên, trên thực tế nhiều học sinh đang học tủ, học lệch theo khối truyền thống. Những năm gần đây, mặc dù đề thi Lịch sử đã có sự thay đổi khi chú ý phát triển năng lực, rèn kĩ năng thực hành của học sinh, tránh hỏi những câu hỏi yêu cầu học sinh ghi nhớ máy móc. Tuy nhiên, vẫn chưa đáp ứng được hết yêu cầu của các kỳ thi, nhất là thi ĐGNL. Phần thi môn Lịch sử trong kỳ thi ĐGNL mặc dù chỉ chiếm 10 câu (là chủ yếu) nhưng trải dài từ lịch sử lớp 11 đến lớp 12 cũng gây rất nhiều khó khăn cho học sinh. 1.2.3. Những khó khăn của giáo viên và học sinh trong dạy học môn Lịch sử thi Đánh giá năng lực: Qua khảo sát ở phụ lục 1, chúng tôi nhận thấy giáo viên và học sinh trong quá trình dạy học và ôn thi môn Lịch sử trong đề thi ĐGNL có nhiều khó khăn như: - Chưa thực sự nhận được sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của Ban giám hiệu nhà trường về dạy học, ôn thi ĐGNL. - Do học sinh tự đăng ký và ôn thi tự phát nên giáo viên khó quản lý, tư vấn, giúp đỡ, rèn luyện cho học sinh nhất là cung cấp đề thi, cách ôn thi, kĩ năng trong quá trình làm bài thi ĐGNL. - Đề thi TNKQ môn Lịch sử của kỳ thi ĐGNL so với đề Tốt nghiệp THPT Quốc gia có nhiều điểm mới và khác lạ nên giáo viên rất lúng túng trong nguyên tắc xây dựng câu hỏi, qui trình soạn đề thi, những yêu cầu khi ra đề TNKQ. - Một số dạng đề TNKQ khó, độ phủ kiến thức rộng, đòi hỏi năng lực nhất định của người giáo viên, kĩ năng khai thác tài liệu tham khảo, xây dựng đề thi. - Trong các trường thi ĐGNL hiện nay, số trường có phần thi Lịch sử tự luận là quá ít (chỉ có duy nhất trường ĐHSP Hà Nội), đề thi cũng có cấu trúc mới nên cũng gây nhiều khó khăn cho học sinh và giáo viên. Giáo viên thật sự lúng túng trong giải pháp xây dựng đề thi, qui trình xây dựng đề thi, những yêu cầu xây dựng 11
đề thi và nhất là ít đề minh hoạ để tham khảo và làm quen. Từ thực trạng trên, chúng tôi đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả dạy học môn Lịch sử cấp THPT đáp ứng yêu cầu của kỳ thi ĐGNL của các trường Đại học hiện nay. Chương 2. Một số giải pháp nâng cao hiệu quả dạy học môn Lịch sử cấp THPT đáp ứng yêu cầu của kỳ thi Đánh giá năng lực của các trường Đại học hiện nay 2.1. Nâng cao chất lượng xây dựng đề thi trắc nghiệm khách quan môn Lịch sử tiếp cận kì thi Đánh giá năng lực 2.1.1. Đảm bảo nguyên tắc xây dựng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan Có ba nguyên tắc cơ bản viết câu trắc nghiệm khách quan môn Lịch sử mà giáo viên cần lưu ý: Nguyên tắc 1. Câu hỏi/ bài tập kiểm tra đánh giá chỉ nên tập trung hoàn toàn vào yêu cầu cần đạt. Đây là một nguyên tắc rất căn bản, cần đặc biệt lưu ý tuân thủ khi viết câu hỏi kiểm tra đánh giá. Việc thiết kế câu hỏi đế đánh giá những nội dung kiến thức hay kĩ năng nhỏ, không căn bản chi làm chúng ta mất thời gian mà không đạt được hiệu quả đánh giá. Vì vậy, cần chú ý giới hạn câu hỏi tập trung vào những mục tiêu dạy học quan trọng. Nguyên tắc 2. Thiết kế câu hói/ bài tập kiểm tra đánh giá như thế nào để thông qua đó người học thể hiện được những kiến thức, kĩ năng hay biểu hiện năng lực phù hợp vói mục tiêu dạy học. Để đảm bảo nguyên tắc này, người giáo viên cần biết rõ mình đang chuẩn bị đánh giá mục tiêu dạy học nào. Nếu người học trả lời đúng câu hỏi/ làm đúng bài tập, có nghĩa là các em đã đạt được mục tiêu đầu ra. Nếu các em làm sai/ trả lời sai, thì kết quả bài làm của người học cũng phải cung cấp thông tin cho người dạy biết người học đó còn chưa đạt mục tiêu dạy học ở điểm nào. Nguyên tắc này giúp người dạy tránh được tình trạng đôi khi thiết kế những câu hỏi/ bài tập yêu cầu người học thể hiện cả những nét năng lực không cần thiết như đoán mò, sợ hãi, hay đặc biệt là khai thác sự khôn ngoan khi làm bài thi. Sự khôn ngoan khi làm bài thi là một thuật ngữ chỉ khả năng sử dụng những chiến thuật làm bài thi của thí sinh, tận dụng những dấu hiệu gợi ý câu trả lời có thế xuất hiện trên những câu hỏi kém chất lượng, và tận dụng kinh nghiệm thi của bản thân để cải thiện điểm số cao hơn so với năng lực thật của mình. Những nét năng lực này làm ảnh hưởng đến tính chính xác của kết quả đánh giá, hay nói cách khác là ảnh hưởng tới độ giá trị của câu hỏi/ bài tập. Dựa trên kết quả đánh giá bằng những câu hỏi kém chất lưọng này, người dạy có thể mắc sai lầm khi kết luận một người học chưa đạt mục tiêu của bài học, trong khi thực tế 12
người học thực sự có năng lực; và ngược lại, người học kém lại được coi là đã đạt được mục tiêu học tập đã đề ra. Nguyên tắc 3. Mỗi câu hỏi/ bài tập cần được diễn đạt trong sáng và chính xác sao cho không cản trở người học thể hiện kiến thức, kĩ năng hoặc năng lực cần đánh giá. Nguyên tắc này nhằm đảm bảo người dạy không thiết kế những câu hỏi có lối hành văn hoặc diễn đạt thiếu chính xác dẫn tới câu hỏi trở nên tối nghĩa hoặc khó hiểu, hậu quả là người học có năng lực nhưng lại không làm được bài; hoặc những vấn đề đơn giản như sử dụng từ không phù hợp, hướng dẫn làm bài có diễn đạt không tốt, hình vẽ minh họa không rõ ràng cũng có thể làm cho người học có học lực tốt và làm chủ kiến thức nhưng lại trả lời sai. 2.1.2. Nắm vững quy trình soạn bài trắc nghiệm khách quan Bước 1. Xác định mục đích bài trắc nghiệm khách quan Trắc nghiệm có thể được sử dụng vào nhiều mục đích khác nhau: - Thăm dò khả năng, năng lực riêng biệt của các học sinh trong một nhóm (Trắc nghiệm khả năng). - Xác định những mặt mạnh, yếu trong một nhóm học sinh ở một lĩnh vực học tập nhất định (Trắc nghiệm chẩn đoán). - Đánh giá mức độ kiến thức, kỹ năng thải độ học sinh đạt được trong một phần xác định của chương trình học tập (Trắc nghiệm đánh giá kết quả học tập). Nội dung và hình thức của mội bài trắc nghiệm phụ thuộc vào mục đích sử dụng nó. Một bài trắc nghiệm chẩn đoán trình độ học sinh trước khi học một phần chương trình môn học sẽ khác với một bài trắc nghiệm đánh giá kết quả học tập cuối năm về môn đó. Bài trắc nghiệm xác định những học sinh mới ôn thi ĐGNL sẽ khác với bài trắc nghiệm phân loại trình độ học sinh khá giỏi trong thi ĐGNL. Đề thi môn Lịch sử trong kỳ thi ĐGNL tập trung vào 4 nhóm năng lực sau đây: - Năng lực nhận, tài liệu đã lĩnh hội trước đó trên cơ sở tiếp xúc lại với nó. - Năng lực tái hiện tài liệu học tập hoặc các mặt riêng lẻ của nó mà không cần tiếp xúc lại với tài liệu nghĩa là chỉ dựa vào trí nhớ. - Năng lực giải quyết các nhiệm vụ cụ thể, thu nhận thông tin mới đối với bản chất bằng cách độc lập cải tổ tài liệu trong những hoàn cảnh quen thuộc hay chưa quen thuộc trong khuôn khổ cái đã học. - Năng lực tự cải tổ, xây dựng tài liệu đã học vào việc giải quyết những nhiệm vụ trong hoàn cảnh mới. Hoạt động này đã mang tính chất mềm dẻo, linh hoạt. Bước 2. Xác định cấu trúc nội dung (ma trận đề) bài trắc nghiệm khách quan 13
Giáo viên cần phác thảo cấu trúc nội dung bài trắc nghiệm bằng cách dự kiến số lượng, loại hình câu trắc nghiệm phân phối cho từng chủ đề kiến thức trong nội dung bài TNKQ. Bộ câu hỏi thông dụng nhất là trắc nghiệm khách quan nhiều lựa chọn. Các loại câu hỏi điển hình dành cho học sinh thi Tốt nghiệp THPT quốc gia chỉ duy nhất một ý đúng, nhưng các câu hỏi của thi ĐGNL thường nội dung của câu hỏi có thể phức tạp hơn, chẳng hạn như câu hỏi để lấy những câu trả lời có hệ thống, hoặc những câu trả lời trực tiếp. Khi chọn thang đo, cần xác định loại câu trả lời sẽ cho phép học sinh thể hiện được đúng với trình độ của mình. Bước 3. Soạn thảo các câu trắc nghiệm khách quan Đối với những bài TNKQ do giáo viên tự biên soạn thì đây là khâu khó khăn nhất và mất rất nhiều thời gian, nhất là đối với giáo viên chưa có kinh nghiệm. - Khi biên soạn cần bám vào cấu trúc bài trắc nghiệm đã xác định để soạn thảo các câu hỏi. Điều quan trọng nhất là các câu TNKQ soạn thảo ra phải có khả năng phát hiện, đo được và đánh giá được những điều cần tìm kiếm qua trắc nghiệm. Nhiều giáo viên chưa có kinh nghiệm thường bị rơi vào cái bẫy chỉ đo những gì dễ đo hơn là đo cái gì cần đo, viết những câu trắc nghiệm nào dễ viết hơn là viết những câu quan trọng cần viết. Khuynh hướng hình thức này sẽ đem lại những thông tin ít có giá trị, thậm chí sai lệch. - Trong khi trình bày các loại câu trắc nghiệm đã nêu những điểm cần lưu ý trong kỹ thuật biên soạn chúng. - Các câu trắc nghiệm soạn thảo ra cần được thử nghiệm trên một số nhóm nhỏ học sinh và xử lý trên các thông số như độ khó, độ giá trị, độ tin cậy... trên cơ sở đó để điều chỉnh, hoàn thiện để xây dựng thành ngân hàng đề thi trắc nghiệm trước khi dùng cho một số đông học sinh. Khi tổ chức kiểm tra/ thi, giáo viên lấy các câu hỏi từ ngân hàng đề để hình thành đề thi sao cho phù hợp với thời gian hay tính chất của kỳ kiểm tra/thi. Bước 4. Trình bày bài trắc nghiệm khách quan Bài trắc nghiệm có thể được in ra dưới 2 hình thức: + Bài trắc nghiệm cho phép học sinh trả lời ngay trên đó bằng cách điền vào chỗ trống hoặc đánh dấu vào câu mà mình lựa chọn. Hình thức này có ưu điểm là tránh làm cho học sinh nhầm lẫn khi trả lời mỗi câu hỏi nhưng có nhược điểm là mỗi bài trắc nghiệm in ra chỉ sử dụng được một lần nên không tiết kiệm. + Bài trắc nghiệm có phần để thi và phiếu làm bài riêng. Học sinh trả lời vào phiếu bài làm và không được phép ghi bất kỳ một dấu hiệu nào trên các bài in các câu trắc nghiệm để có thể dùng được nhiều lần. Bài làm của học sinh thực hiện độc lập trên một phiếu nhỏ cho việc chấm bằng tay hoặc bằng máy. 2.1.3. Những lưu ý trong xây dựng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan 14