Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Một số giải pháp nâng cao hiệu quả dạy học online trong ôn thi tốt nghiệp môn Địa lý

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: DOCX | Số trang:51

Thêm vào BST

Báo xấu

20
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu sáng kiến "Một số giải pháp nâng cao hiệu quả dạy học online trong ôn thi tốt nghiệp môn Địa lý" nhằm nâng cao hiệu quả dạy học online trong ôn thi tốt nghiệp THPT môn Địa lý cho giáo viên và học sinh. Giúp học sinh lớp 12 hình thành kỹ năng nhận thức kiến thức và tự hoàn thiện kiến thức từ các bài giảng thông qua phần mềm Zoom, googlemet, LMS,… Góp phần thực hiện chủ trương nâng cao chất lượng đại trà bộ môn Địa lý trong kì thi tốt nghiệp THPT Quốc gia.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Một số giải pháp nâng cao hiệu quả dạy học online trong ôn thi tốt nghiệp môn Địa lý

SÁNG KIẾN KINHNGHIỆM Đề tài: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ DẠY HỌC ONLINE TRONG ÔN THI TỐT NGHIỆP MÔN ĐỊA LÝ LĨNH VỰC: ĐỊA LÝ
SỞ GD&ĐT NGHỆ AN TRƯỜNG THPT NGHI LỘC 5 TRƯỜNG THPT NGUYỄN TRƯỜNG TỘ _____________________________________________________________ SÁNG KIẾN KINHNGHIỆM Đề tài: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ DẠY HỌC ONLINE TRONG ÔN THI TỐT NGHIỆP MÔN ĐỊA LÝ LĨNH VỰC: ĐỊA LÝ Nhóm tác giả: Đặng Đình Kỳ Trần Thị Chuyên
Điện thoại: 0918307313 Năm thực hiện: 2021 2022 Nghi Lộc, tháng 4 năm 2022 MỤC LỤC
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT TT Từ viết tắt Từ đầy đủ 1 GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo 2 GV Giáo viên 3 HS Học sinh 4 SGK Sách giáo khoa 5 THPT Trung học phổ thông
PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lí do chọn đề tài Hiện nay, cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đã và đang tác động mạnh mẽ tới mọi mặt của đời sống kinh tế, văn hóa, xã hội, trong đó có lĩnh vực giáo dục. Việc ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học là tất yếu, đòi hỏi người giáo viên phải thay đổi nhận thức, năng lực, tư duy và hành động để phù hợp với xu thế của thời đại. Năm học 2019 2020, trước diễn biến phức tạp của dịch bệnh Covid19, hình thức dạy học online đã trở thành giải pháp hữu hiệu để duy trì việc dạy học của các nhà trường trong cả nước nói chung và trên địa bàn Nghệ An nói riêng. Tuy nhiên, trong quá trình tổ chức dạy học online đã gặp phải rất nhiều khó khăn từ phía giáo viên và học sinh, ảnh hưởng đến chất lượng dạy và học. Năm học 2020 2021 bắt đầu với "trạng thái bình thường mới" trong khi dịch bệnh vẫn đang diễn biến rất phức tạp và làm ảnh hưởng tới mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, ngành Giáo dục đã kịp thời đưa ra những giải pháp giúp học sinh ôn tập và học bài mới. Ngày 12/9/2021, trong bài phát biểu phát động chương trình "sóng và máy tính cho em" Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh "việc chuyển sang dạy học trực tuyến là việc không thể tránh khỏi, vừa là giải pháp tạm thời vừa là một phần của công việc chuyển đổi số để phát triển nền giáo dục hiện đại trong tương lai". Hưởng ứng lời kêu gọi của thủ tướng ngành giáo dục Nghệ An đã đi tiên phong trong việc dạy học online để ứng phó kịp thời với dịch bệnh đang ngày càng phức tạp hiện nay với mục đích để mở rộng cơ hội tiếp cận giáo dục cho học sinh, đặc biệt là khi các em không thể đến trường vì những lí do khách quan. Phương thức này còn bổ trợ cho việc dạy học trực tiếp trên lớp, giúp nâng cao hiệu quả công tác dạy học, khuyến khích sự sáng tạo của giáo viên và học sinh. Với những lí do trên chúng tôi chọn đề tài "Một số giải pháp nâng cao hiệu quả dạy học online trong ôn thi tốt nghiệp môn Địa lý" để nâng cao chất lượng đại trà môn Địa lý toàn tỉnh cho học sinh trung học phổ thông trong các kỳ thi sắp tới. 2. Mục đích nghiên cứu Nâng cao hiệu quả dạy học online trong ôn thi tốt nghiệp THPT môn Địa lý cho giáo viên và học sinh. Giúp học sinh lớp 12 hình thành kỹ năng nhận thức kiến thức và tự hoàn thiện kiến thức từ các bài giảng thông qua phần mềm Zoom, googlemet, LMS, … Góp phần thực hiện chủ trương nâng cao chất lượng đại trà bộ môn Địa 5
lý trong kì thi tốt nghiệp THPT Quốc gia. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu Nghiên cứu cơ sở lí luận và thực tiễn dạy học online, dạy học online qua trải nghiệm thực tế cho học sinh 12 ôn thi tốt nghiệp THPT môn Địa lý. Xác định, lựa chọn, hình thức tổ chức dạy học nào phù hợp nhất đem lại hiệu quả cao nhất để thuận lợi cho hoạt động dạy học… Từ kết quả đạt được đề tài đưa ra các kiến nghị, đề xuất. 4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu Toàn bộ học sinh khối 12 THPT Trường THPT Nguyễn Tr ường Tộ, THPT Nghi Lộc 5 từ năm học 2019 2020, 2020 2021 và năm học 2021 2022. 5. Phương pháp nghiên cứu Nhóm phương pháp nghiên cứu lí luận. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn Nhóm phương pháp hỗ trợ: Thống kê, phân tích, tổng hợp, so sánh,… 6. Tính mới, đóng góp của đề tài Qua hình thức dạy học online trong ôn thi tốt nghiệp THPT môn Địa lý cho học sinh 12 chúng tôi thấy rằng giáo viên và học sinh chủ động và linh hoạt trong vấn đề thời gian, khắc phục được khó khăn khi đại dịch Covid đang rất phức tạp mà các em không thể đến trường, qua đó các em được rèn luyện kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin, tận dụng được học mọi lúc mọi nơi không giới hạn, được trải nghiệm thi thử trên nhiều phần mềm ứng dụng giúp các em nắm chắc được kiến thức tự tin hơn trong các kì thi sắp tới, đồng thời, cũng đem lại hiệu ứng tích cực trong công tác dạy và học môn Địa lý, tại nơi chúng tôi đang công tác. 6
PHẦN II. NỘI DUNG I. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ CƠ SỞ THỰC TIỄN 1. Cơ sở lí luận 1.1. Khái niệm về dạy học online Theo thông tư ban hành quy định quản lý tổ chức dạy học trực tuyến đối với các cơ sở giáo dục phổ thông và cơ sở giáo dục thường xuyên của Bộ GD&ĐT ngày 11/08/2020, dạy học online là hoạt động dạy học thông qua phần mềm ứng dụng trên môi trường Internet, đảm bảo giáo viên và học sinh tương tác đồng thời hoặc không đồng thời trong quá trình dạy học. Khái niệm học online được dùng như một thuật ngữ chỉ môi trường học tập mà trong đó người học có thể tương tác với môi trường học tập thông qua Internet hoặc các phương tiện truyền thông điện tử khác. Đây là môi trường có khả năng chia sẻ cao, vận hành không phụ thuộc vào không gian, thời gian, tạo điều kiện để mọi người trao đổi, tìm kiếm, học tập một cách dễ dàng. Việc học không chỉ bó hẹp cho học sinh, sinh viên ở các trường mà dành cho tất cả mọi người, không kể tuổi tác, hoàn cảnh sống,… 1.2. Các hình thức dạy học online Thông tư của Bộ GD&ĐT quy định có 3 hình thức tổ chức dạy học online: Dạy học online hỗ trợ dạy học trực tiếp : giáo viên có thể cung cấp tài liệu, học liệu, giao nhiệm vụ và giám sát, hướng dẫn học sinh tự học, chuẩn bị cho các hoạt động dạy học trực tiếp. Dạy học online thay thế một phần quá trình dạy học trực tiếp: giáo viên giao cho học sinh một số nội dung tự học ở nhà để tăng thời gian luyện tập, thực hành làm việc nhóm, thảo luận khi học sinh ở trường. Dạy học onlinen thay thế hoàn toàn quá trình dạy học trực tiếp: Theo đó, các hoạt động của tiến trình dạy học được tổ chức thực hiện hoàn toàn thông qua môi trường Internet. Hình thức này chỉ áp dụng khi học sinh không thể đến trường. 1.3. Nguyên tắc tổ chức dạy học online Dạy học online phải đảm bảo các nguyên tắc sau: Đảm bảo thực hiện đúng, có chất lượng, hiệu quả, nội dung dạy học theo quy định; phù hợp với kĩ năng của giáo viên, khả năng lĩnh hội và đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi của học sinh, không tạo ra áp lực đối với giáo viên và học sinh. Việc công nhận kết quả dạy học trực tuyến phải dựa trên cơ sở đánh giá chính xác, khách quan kết quả học tập của học sinh và theo các quy định của Bộ 7
GD&ĐT về đánh giá, xếp loại học sinh. Đảm bảo các điều kiện tối thiểu về cơ sở vật chất, hạ tầng công nghệ thông tin, hệ thống phần mềm, học liệu dạy học online và hướng dẫn sử dụng cho giáo viên và học sinh. Đảm bảo tuân thủ các quy định hiện hành về an toàn thông tin mạng, thông tin cá nhân, sở hữu trí tuệ; các quy định của Bộ GD&ĐT về ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý, tổ chức dạy học qua Internet và các quy định của pháp luật có liên quan. 2. Cơ sở thực tiễn 2.1. Bối cảnh dạy học hiện nay Với sự phát triển của công nghệ 4.0, rất nhiều ứng dụng công nghệ đã góp mặt trong các lĩnh vực đời sống của con người, kể cả giáo dục. Mặt khác, tình hình dịch bệnh Covid19 vẫn đang diễn biến rất phức tạp và làm ảnh hưởng tới mọi lĩnh vực của đời sống xã hội. Dạy học online trong thời đại 4.0 không còn mới trên thế giới nhưng ở Việt Nam nói chung và Nghệ An nói riêng và nhất là những vùng khó khăn khi điều kiện sống và học tập của học sinh chưa bảo đảm thì đây cũng là một hạn chế; nhiều giáo viên, học sinh đang phải đối mặt với sự không an toàn khi dạy học trên Internet. Các trường THPT trên địa bàn Nghệ An đã đưa ra nhiều giải pháp mang tính đột phá để thực hiện việc dạy học online mang lại hiệu quả cao nhất. Học sinh tỉnh nhà có truyền thống hiếu học, sáng tạo trong quá trình lĩnh hội tri thức. Mặc dù có nhiều trường nằm ở địa bàn vùng nông thôn nhưng khi nhà trường áp dụng dạy học online thì phần lớn học sinh đều có thể tiếp cận và tham gia học tập một cách tích cực. Trong giai đoạn diễn ra đại dịch Covid19, Sở GD&ĐT Nghệ An đã đẩy mạnh công tác ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học; cấp tài khoản không giới hạn trên phần mềm Zoom; nhiều trường đã được cấp tài khoản trên LMS trong đề án hệ tri thức việt số hóa,... Tuy nhiên, trên thực tế việc tập huấn ứng dụng các phần mềm dạy học online vẫn chưa được chú trọng; giáo viên chưa thành thạo trong ứng dụng các phần mềm hỗ trợ dạy học online. Mặt khác học sinh còn nhiều vướng mắc, khó khăn khi học tập online; hệ thống mạng Internet chưa đảm bảo yêu cầu; chưa thực sự dành nhiều thời gian cho việc tự học và tương tác trong học online. Bên cạnh đó, quá trình tổ chức dạy học online đã xảy ra hiện tượng bị kẻ xấu xâm nhập vào phòng học online, đăng tải nội dung xấu, phát ngôn không chuẩn mực trong các tiết học,… không cho giáo viên điều hành lớp học,... Điều đó gây tâm lý hoang mang, lo lắng cho người dạy và người học, ảnh hưởng đến chất lượng dạy học qua Internet. Trong bối cảnh đó, việc nghiên cứu các hướng đi nhằm tổ chức lớp học online hiệu quả trở nên cần thiết hơn bao giờ hết. 2.2. Thực trạng dạy học online ở các trường trung học phổ thông trên 8
địa bàn Nghệ An Để tìm hiểu thực trạng của vấn đề nghiên cứu, chúng tôi đã tiến hành khảo sát về thực trạng việc dạy và học online ở hai trường THPT Nguyễn Trường Tộ và THPT Nghi Lộc 5 trên địa bàn Nghệ An. Trường THPT Nghi Lộc 5 và trường THPT Nguyễn Trường Tộ Hưng Nguyên là hai trường có rất nhiều nét tương đồng với nhau. Đều là những trường nằm ở vùng nông thôn, ở những huyện nghèo, khó khăn của Nghi Lộc và Hưng Nguyên, học sinh chủ yếu 6070% là con em nông thôn và giáo dân. Trường đều có tuổi đời thành lập 15 năm đều đạt trường chuẩn quốc gia, cơ sở vật chất và cơ sở hạ tầng đều còn nhiều hạn chế như nhau nên trong quá trình dạy học online sẽ gặp rất nhiều khó khăn. Học sinh chủ yếu là con em nông dân, có rất nhiều vất vả và hạn chế trong tiếp cận công nghệ, nhưng bù lại rất chăm chỉ, tích cực và đặc biệt tinh thần hiếu học rất cao. 2.2.1. Mục đích khảo sát Chúng tôi tiến hành khảo sát nhận thức và thực trạng dạy học online ở các trường THPT trên địa bàn tỉnh Nghệ An. Tìm hiểu những thuận lợi, khó khăn từ đó đề xuất các biện pháp tổ chức lớp học online hiệu quả. 2.2.2. Đối tượng, phạm vi khảo sát Giáo viên và học sinh của một số trường THPT trên địa bàn tỉnh Nghệ An, chủ yếu tập trung vào hai trường THPT Nghi Lộc 5 và THPT Nguyễn Trường Tộ. 2.2.3. Phương pháp khảo sát Thông qua trao đổi trực tiếp với ban giám hiệu nhà trường, giáo viên, học sinh; phối hợp với ban giám hiệu và tổ chuyên môn để gửi link phiếu khảo sát giáo viên và học sinh các trường, giáo viên và học sinh trả lời câu hỏi trên Microsoft Forms, hoặc thông qua trang zalo của giáo viên chủ nhiệm các lớp. 2.2.4. Nội dung khảo sát * Đối tượng giáo viên: Chúng tôi sử dụng phiếu khảo sát, trao đổi ý kiến với ban giám hiệu, giáo viên, đưa ra một số câu hỏi để khảo sát liên quan đến dạy học online. [Phụ lục 1A] * Đối tượng học sinh: Công tác khảo sát học sinh vào những thuận lợi và khó khăn, sự hứng thú và mức độ hiệu quả của việc học tập online. [Phụ lục 1B] 2.2.5 Kết quả khảo sát 9
Toàn bộ trường học trong toàn tỉnh đã triển khai dạy, học online; nhiều trường học ở vùng khó khăn đã đẩy mạnh phong trào quyên góp tặng điện thoại, thẻ sim cho học sinh như: THPT Nguyễn Trường Tộ (Hưng Nguyên), THPT Nghi Lộc 5 (Nghi Lộc),… tuy nhiên đến nay vẫn còn nhiều học sinh chưa đủ điều kiện tham gia học. 100% giáo viên thực hiện khảo sát có tham gia dạy học online. Các phần mềm hỗ trợ dạy học online được sử dụng phổ biến tại các trường THPT trên địa bàn Nghệ An gồm: Zoom, zalo, LMS, Google Meet, Facebook, azota,… Học online đang là lựa chọn tối ưu của ngành giáo dục nhằm giúp học sinh ôn luyện kiến thức khi dịch bệnh vẫn diễn biến phức tạp. Bên cạnh đó vẫn còn tồn tại như việc tổ chức chưa đồng bộ giữa các trường; trong công tác tổ chức và quản lí lớp học online còn nhiều khó khăn… * Đánh giá chung về những thuận lợi và khó khăn của dạy học online hiện nay Thuận lợi Về phía giáo viên: phần lớn các giáo viên đã biết sử dụng các phần mềm hỗ trợ dạy học online và khá thành thạo trong ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học; cơ sở vật chất phục vụ việc ứng dụng công nghệ thông tin tại các nhà trường tương đối tốt, được sự quan tâm, hỗ trợ của ban giám hiệu nhà trường. Giáo viên có ý thức đổi mới phương pháp dạy học, ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học và có nguyện vọng ứng dụng dạy học online kết hợp với dạy học trực tiếp trên lớp. Giáo viên đánh giá cao vai trò và lợi ích của dạy học online trong tình hình hiện nay. Về phía học sinh: hầu hết học sinh đều sử dụng các thiết bị công nghệ thông tin có kết nối Internet để học tập online. Nhiều học sinh có nhận thức đúng đắn về tầm quan trọng và lợi ích của học online trong tình hình hiện nay. Học sinh bước đầu đã được hình thành và phát triển năng lực công nghệ thông tin, sử dụng các phần mềm, phát triển năng lực tự học. Khó khăn Về phía giáo viên: Kĩ năng sử dụng các công cụ công cụ thông tin và các phần mềm vẫn còn hạn chế. Gặp nhiều khó khăn trong công tác tổ chức và quản lí lớp học online hiệu quả. Khó khăn để tăng tính tương tác và hứng thú của học sinh. Cơ sở vật chất, kết nối mạng internet ảnh hưởng nhiều đến quá trình 10
giảng dạy. Công tác chuẩn bị cho các bài giảng, kiểm tra đánh giá trong dạy học online còn mất nhiều thời gian và đa phần giáo viên đều ngại dạy trực tuyến hơn so với dạy trực tiếp vì họ cho rằng hiệu quả không đạt như mong muốn. Về phía học sinh: Có tới 90% học sinh cho rằng việc học online có hiệu quả thấp hơn so với học trên lớp. 30% học sinh được khảo sát cho biết có gặp những đối tượng quấy phá lớp học. Trên 15% học sinh còn cho rằng giáo viên chưa điều chỉnh phương pháp giảng dạy phù hợp với hình thức dạy học online, chưa có nhiều tương tác với người học. 60% học sinh cho rằng giáo viên giao bài tập nhiều, môn nào cũng có bài kiểm tra, chương trình chưa giảm tải nhiều nên nội dung học khá nặng. Học sinh cảm thấy mệt mỏi do ngồi học quá lâu và nhìn vào màn hình máy tính, điện thoại. Khó tập trung vì môi trường xung quanh nhiều khi ồn ào hoặc yếu tố bên ngoài tác động (chiếm 66%) và hạn chế sự tương tác giữa người học và người dạy dẫn đến dễ nhàm chán. II. MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ DẠY HỌC ONLINE Sở GD&ĐT Nghệ An cũng có nhiều văn bản hướng dẫn tổ chức và dạy học trực tuyến cho các cấp học như: Công văn số 1712/SGĐT về việc tổ chức dạy học qua Internet và đẩy mạnh việc phòng chống Covid19; Công văn số 1247/BGDDT về việc đảm bảo an toàn trong quá trình học tập qua Internet và cảnh giác với các tài liệu xấu, độc,… đang ngày càng tràn lan trên mạng. Qua thực tiễn tổ chức dạy học trực tuyến tại các trường trung học phổ thông trên địa bàn Nghệ An và kinh nghiệm dạy học online của bản thân, chúng tôi mạnh dạn đề xuất một số định hướng trong công tác tổ chức dạy học online góp phần nâng cao hiệu quả dạy học như sau: 2.1. Công tác xây dựng kế hoạch dạy học online * Đối với nhà trường: căn cứ vào các văn bản hướng dẫn của Bộ, Sở Giáo dục và Đào tạo, Uỷ ban nhân dân Tỉnh để xây dựng kế hoạch tổng thể về dạy học online phù hợp với hoàn cảnh của trường và đối tượng học sinh của trường. * Đối với tổ chuyên môn: Căn cứ vào kế hoạch của nhà trường để lập kế hoạch dạy học trong tổ. Xây dựng các chủ đề / bài học dạy học online phù hợp. 11
Phân công giáo viên thực hiện tốt. Góp ý rút kinh nghiệm giờ dạy *Đối với giáo viên: Xây dựng các chủ đề, bài học phù hợp với từng bộ môn phù hợp. Dự kiến thời gian tổ chức, khối lớp thực hiện. Chuẩn bị các phương tiện cần thiết phục vụ công tác dạy học online. Biên soạn giáo án Tổ chức thực hiện Rút kinh nghiệm sau mỗi tiết dạy để các tiết học sau tốt và hiệu quả hơn. 2.2. Đề xuất các phần mềm tổ chức lớp học online Các phần mềm tổ chức dạy học online hiện nay đều cho phép tổ chức các lớp học online với chất lượng cuộc gọi, âm thanh, hình ảnh tốt; cho phép chia sẻ màn hình; hỗ trợ trên nhiều nền tảng (máy vi tính hoặc các thiết bị di động); người dùng không cần cài đặt app mà chỉ cần có link cuộc gọi,… Qua thực tiễn tôi xin đề xuất một số phần mềm phổ biến sau: Phần mềm Ưu điểm Nhược điểm Phần mền Tính bảo mật cao. Người bên ngoài tổ chức Nhà trường/giáo viên cần có tài khoản LMS không thể đăng nhập vào địa chỉ lớp học. đăng nhập LMS. Tích hợp nhiều tiện ích trong một phần mềm: thực hiện cuộc gọi trực tuyến; giao và Phần mềm khá nặng nên khiến máy chạy chấm bài tập; theo dõi quá trình và tiến độ chậm. thực hiện của học sinh. Ưu thế vượt trội trong tổ chức lớp học; khả năng tương tác; quản lý lớp học… Có thể ghi lại cuộc gọi, học sinh có thể xem lại. Số lượng thành viên tham dự lớn không giới hạn. Phần mềm Có cả bản miễn phí và có phí. Giới hạn thời lượng: 40 phút. Zoom Có thể chia nhóm, cho phép viết vẽ lên bảng Tính bảo mật chưa cao (người ngoài có trắng. thể truy cập vào địa chỉ lớp học nếu có link hoặc ID và mật khẩu). Số lượng thành viên tham dự lớn: 100 người. Không giới hạn thời gian cuộc gọi đối Chỉ người tổ chức mới có khả năng ghi với bản có phí; các tài khoản giáo dục. lại cuộc gọi. Đơn giản, dễ sử dụng. 12
Phần mềm Ưu điểm Nhược điểm Skype Có cả bản miễn phí và có phí. Số lượng tối đa có thể tham gia một cuộc gọi video là 50 người đối với bản miễn Số lượng thành viên tham dự lớn: 1000 phí. người (tài khoản Office 365). Không giới hạn thời gian cuộc gọi. Khả năng cộng tác tốt, tính bảo mật cao, có khả năng ghi lại cuộc gọi và tất cả thành viên đều có thể xem lại (trong 30 ngày). Tích hợp các công cụ trong bộ Office 365. Đơn giản, dễ sử dụng. Cho phép gửi file dung lượng lớn. Google Meet Tiện lợi, dễ sử dụng vì hầu hết mọi người Khả năng tương tác hạn chế. đều có tài khoản google. Không ghi lại màn hình trong quá trình Không giới hạn thời gian cuộc gọi. học. Số lượng thành viên tham gia lớn: 100 250 Quản lí và khôi phục dữ liệu khó. người (phiên bản Gsuite) Không thao tác bảng ảo được. Tích hợp với Google Classroom để quản lí lớp học online hiệu quả. Zalo Phổ biến và có số người sử dụng lớn. Chỉ sử dụng để giao bài tập và nạp sản phẩm của các nhóm. Thích hợp để giáo viên giao bài tập. Học sinh có thể gửi bài và hoạt động nhóm Có thể nói, hiện nay có rất nhiều phần mềm hỗ trợ việc dạy học online, mỗi phần mềm có những tính năng khác nhau. Tùy vào tình hình thực tế của đơn vị cần lựa chọn phần mềm dạy học online phù hợp sao cho đầy đủ các tính năng, đảm bảo độ an toàn và bảo mật đồng thời tiện lợi, dễ sử dụng để mang lại hiệu quả dạy và học cao nhất. Qua thực tế dạy học tại đơn vị chúng tôi nói riêng và trên địa bàn Nghệ An nói chung thì chúng tôi khuyến nghị các nhà trường nên liên hệ với bên cung cấp để được hỗ trợ sử dụng phần mềm LMS bởi lẽ phần mềm này mang lại hiệu quả cao, an toàn và tiện lợi với mọi đối tượng học sinh. 2.3. Đề xuất các công cụ hỗ trợ dạy học online Đề phát huy hứng thú và tăng cường sự tương tác của học sinh trong lớp học online tôi xin đề xuất một số công cụ hỗ trợ để việc dạy học online mang lại hiệu quả hơn. Tùy từng công cụ hỗ trợ, yêu cầu của từng bài dạy mà giáo viên có thể ứng dụng linh hoạt một công cụ vào nhiều khâu của bài dạy hay ứng dụng nhiều công cụ vào một khâu của bài dạy. Bảng 1. Một số công cụ hỗ trợ dạy học online Công cụ Quản lí lớp Điểm Cộng tác Thảo Trò Khen Giao bài Kiểm 13
h ọc danh luận chơi thưởng tập tra Microsoft Teams x x x x x x x Class Notebook x x x x LMS x x x x x x x x Microsoft Forms/ x x x Google Forms Zalo x x x Zoom x x x x x Azota x x x x Shub Classroom x x x x Facebook x x x x 2.4. Đề xuất lựa chọn các hình thức dạy học online Theo thông tư của Bộ GD&ĐT quy định có 3 hình thức tổ chức dạy học. Tùy tình hình thực tế mà các trường THPT có thể lựa chọn các hình thức tổ chức phù hợp: * Hình thức dạy học online hỗ trợ dạy học trực tiếp. Có thể áp dụng cho tất cả các trường và các bộ môn. giáo viên cung cấp tài liệu, học liệu, giao nhiệm vụ và giám sát, hướng dẫn học sinh tự học, chuẩn bị cho các hoạt động dạy học trực tiếp. Đề xuất phần mềm hỗ trợ: Microsoft Teams, Shub Classroom, OneNote, Facebook nhóm, Skype,… để quản lí và dạy học online. * Cách tiến hành: Giáo viên lựa chọn và tạo lớp học trên các phần mềm phù hợp với đặc điểm tình hình của nhà trường và của học sinh. Giáo viên tải tài liệu, học liệu và các nhiệm vụ học tập cho học sinh /nhóm học sinh lên các phần mềm; hướng dẫn học sinh tự học, kiểm tra và giám sát việc thực hiện các nhiệm vụ học tập của học sinh. Thực hiện các cuộc họp/lớp học online (nếu cần). * Hình thức dạy học online thay thế một phần quá trình dạy học trực tiếp. Đối với một số bộ môn hoặc một số bài học liên quan đến thực hành, luyện tập và vận dụng các tổ chuyên môn có thể lựa chọn nội dung phù hợp để dạy học online thay thế dạy học trực tiếp trên lớp. giáo viên nên giao cho học sinh một số nội dung tự học ở nhà để tăng thời gian luyện tập, thực hành, trải nghiệm làm việc nhóm, thảo luận, tương tác khi học sinh ở trường. Đề xuất phần mềm hỗ trợ: Microsoft Teams, SHub Classroom, Facebook Nhóm, Skype, Microsoft Forms, Google Forms, Quizizz, Azato,… * Cách tiến hành: 14
Giáo viên đăng tải bài tập/nhiệm vụ học tập lên các phần mềm được lựa chọn. Học sinh nhận nhiệm vụ, thảo luận và tự học ở nhà với sự hỗ trợ của các phần mềm trên. Giáo viên có thể kiểm tra đánh giá (đánh giá tiến độ, quá trình tự học và kết quả học tập) của học sinh qua Microsoft Forms/Quizizz (tích hợp với Microsoft Teams), Google Forms, Kahoot,… Ở lớp, giáo viên tổ chức các học sinh để thực hành, trải nghiệm làm việc nhóm, thảo luận về các nội dung của bài học. Khuyến khích tổ chức các hoạt động cho học sinh thảo luận và tương tác online với sự hỗ trợ của các công cụ: Padlet, NearPod, Mentimeter,… * Dạy học online thay thế hoàn toàn quá trình dạy học trực tiếp Với hình thức này các hoạt động của tiến trình dạy học được tổ chức thực hiện hoàn toàn thông qua môi trường internet. Hình thức này chỉ áp dụng khi học sinh không thể đến trường do dịch bệnh covid hoặc thiên tai hoặc một điều kiện cụ thể nào đó… Đề xuất phần mềm: học trên hệ thống LMS. Tổ chức lớp học trực tuyến: Microsoft Teams, Zoom, Google Meet, Skype, LMS,… Các công cụ hỗ trợ: Zalo, Azata, Zoom, Skype,… * Cách tiến hành: Giáo viên lên lịch tiết học trên Microsoft Teams, Zoom, Skype, Google Meet,… Đăng tải bài tập/nhiệm vụ học tập lên Microsoft Teams, Shub Classroom, Facebook Nhóm,… Tổ chức các hoạt động học tập trực tuyến theo lịch của nhà trường. Học sinh cộng tác để thực hiện các nhiệm vụ học tập trên Microsoft Teams, OneNote, Chat… Giáo viên tổ chức các hoạt động cho học sinh thảo luận và tương tác online và kiểm tra đánh giá (đánh giá tiến độ, quá trình tự học và kết quả học tập) của học sinh qua Meeting chat, Microsoft Forms/Quizizz (tích hợp với Microsoft Teams), Google Forms,… 2.5. Tổ chức các hoạt động dạy học và quản lí lớp học online Trong giới hạn đề tài này, tôi đề xuất cách tổ chức các hoạt động dạy học và quản lý lớp học theo hình thức dạy học online thay thế hoàn toàn quá trình dạy học trực tiếp. 15
2.5.1. Điều kiện cần thiết để tổ chức lớp học online Để tổ chức lớp học online, giáo viên và học sinh cần: * Về phương tiện dạy học: Giáo viên Học sinh Tài khoản tổ chức lớp học online trên các phần Tài khoản tham gia học online: bao gồm tên truy cập, mềm đã lựa chọn. mật khẩu và mã lớp học hoặc ID. Máy tính có micro và loa/tai nghe (tốt nhất là máy Máy tính có micro và loa/tai nghe (tốt nhất là máy tính tính xách tay) có kết nối internet ổn định. xách tay) có kết nối internet. Trong trường hợp không có máy tính có thể sử dụng điện thoại thông minh, ipad có kết nối mạng internet (tốt nhất là wifi). Khuyến khích sử dụng tai nghe để có chất lượng Khuyến khích sử dụng tai nghe để có chất lượng âm âm thanh tốt nhất và tránh làm phiền người xung thanh tốt nhất và tránh làm phiền người xung quanh. quanh. Các học liệu khác như tham gia lớp học thông Các học liệu khác như tổ chức lớp học thông thường. thường. * Công tác tổ chức Những yêu cầu của nhà trường Cách thức tổ chức: Tương tự như lớp học truyền thống (lớp học trực ti ếp t ại tr ường) và được duy trì bằng các phần mềm do người đứng đầu các cơ sở giáo dục nghề nghiệp quy định. Phần mềm phổ biến: Microsoft Teams, Zoom, Google Classroom, Skype, Facebook, Google Mee t, LMS,… Thực hiện theo nội quy dạy học trực tuyến cho toàn trường. Thời gian: Linh hoạt tùy thuộc vào điều kiện và hoàn cảnh thực tế của từng trường do người đứng đầu quyết định. Thông thường học 2 buổi, mỗi buổi 3 tiết, thời gian thực dạy của mỗi tiết là 40 phút, khoảng cách giữa các tiết trong dạy học trực tuyến là 10 phút. Trường hợp việc truy cập internet của học sinh không ổn định hoặc học sinh không thể tham gia học tập online, cần có kế hoạch dạy bổ sung cho học sinh. Những điều giáo viên cần lưu ý Giáo viên cần tích cực học hỏi, tìm hiểu để sử dụng thành thạo phần mềm dạy học online; khai thác nhiều hơn, tốt hơn các tính năng của ứng dụng trong dạy học online. Thực hiện nghiêm túc các nội quy dạy học online và kiểm soát tốt lớp học (nên sử dụng một số phần mềm quản lí lớp học như: Microsoft Teams, Facebook nhóm, SHub Classroom). Dạy học qua mạng nên học sinh có thể lưu lại toàn bộ buổi học về máy và không loại trừ khả năng phát tán thông tin. Vì vậy giáo viên cần phải chuẩn mực trong ngôn ngữ, bình tĩnh trong ứng xử và chỉnh chu trong trong trang phục. Học sinh cần thực hiện ̉ ̣ ̀ ̉ ́ ̣ ực hiện đúng nội quy của nhà trường về dạy học online. Chuân bi đây đu trang thiêt bi; th ̣ Không bât camera ̣ ̣ nêu không măc trang phuc phu h ́ ̀ ợp, hoăc đang lam viêc riêng hoăc khi co ng ̣ ̀ ̣ ̣ ́ ươi xuât hiên. ̀ ́ ̣ ̉ ́ ̣ ̣ Đê chê đô im lăng ( ́ ̣ ̣ ̣ ́ ưa cân thao luân; chi bât khi đ mute) trên thiêt bi hôi thoai nêu ch ̀ ̉ ̣ ̉ ̣ ược yêu câu tra l ̀ ̉ ơi hoăc khi ̀ ̣ ́ ́ ́ ̀ ́ ̉ ̣ co y kiên đê xuât thao luân. 16
Trước buôi hoc phai soan bai, sau buôi hoc phai lam bai tâp, lam bai kiêm tra va ̉ ̣ ̉ ̣ ̀ ̉ ̣ ̉ ̀ ̀ ̣ ̀ ̀ ̉ ̣ ̀ nap đung ̣ ́ quy đinh theo yêu ̀ ̉ giáo viên. câu cua 2.5.2. Tổ chức các hoạt động học tập Tương tự lớp học truyền thống, lớp học online cũng bao gồm các hoạt động như: trước kết nối (giao nhiệm vụ cho học sinh nghiên cứu bài trước tiết học), kết nối (bao gồm khởi động, hình thành kiến thức, củng cố/ vận dụng, sau kết nối (hướng dẫn học sinh làm bài tập và học ở nhà). * Hoạt động Khởi động Hoạt động khởi động rất cần thiết trong dạy học nhằm phát triển năng lực cho học sinh và thường được tổ chức thông qua hoạt động cá nhân hoặc hoạt động nhóm để kích thích sự sáng tạo, giúp học sinh phát triển năng lực, tinh thần học hỏi, giúp đỡ nhau khi thực hiện nhiệm vụ. Chuẩn bị ph ần khởi động như thế nào cho hiệu quả phải dựa vào nội dung, đối tượng học sinh và cả điều kiện của giáo viên. Thời gian dự kiến: 05 07 phút. Một số hình thức khởi động hiệu quả trong dạy học online: * Khởi đông băng tô ch ̣ ̀ ̉ ức tro ch ̀ ơi tương tác online Đề xuất phần mềm: Quizizz, Mentimeter, Kahoot, Forms, Sli.do, NearPod,… Thầy/cô tạo các câu hỏi liên quan đến chủ đề bài học trên các phần mềm trên. Cung cấp mã code hoặc mã QR để học sinh tham gia. Giáo viên vừa đọc, vừa gõ vào phần meeting chat trên các phần mềm dạy học online để học sinh theo dõi kịp thời. * Khởi đông băng ph ̣ ̀ ương pháp Think Pair Share Đối với những giáo viên chưa thành thạo về ứng dụng các công cụ tương tác online kể trên, giáo viên có thể sử dụng phương pháp Think Pair Share để khởi động. Think PairShare (Suy nghĩ Bắt cặp Chia sẻ) là cách học mang tính hợp tác. Theo đó, học sinh sẽ học cách xử lí mọi vấn đề qua ba bước. Đầu tiên, học sinh sẽ suy nghĩ độc lập vấn đề được nêu ra, tự hình thành ý tưởng của mình. Sau đó, học sinh sẽ được ghép cặp với nhau để thảo luận những ý tưởng vừa có. Học sinh chia sẻ ý tưởng của mình cho cả lớp bằng cách bật micro để nói hoặc chat trong phần meeting chat. * Khởi đông băng vi ̣ ̀ ệc hỏi cảm nhận của học sinh. Giáo viên có thể khởi động bằng một câu hỏi thể hiện sự quan tâm tới cảm xúc của học sinh như: “Hãy chọn một emoji (biểu tượng) mà em cảm thấy thích hợp ở thời điểm hiện tại và gõ xuống phần meeting chat” hoặc “Hôm nay các em cảm thấy như thế nào?”. Nếu đa phần học sinh cảm thấy mệt mỏi sau các tiết học căng thẳng hoặc do mạng bị lag, không ổn định, giáo viên có thể hỏi học sinh “Các em có cần cô cho các em nghỉ 2 phút để ổn định không?” và giáo viên nên giành một chút thời gian để học sinh có thể bắt đầu trạng thái mới, tích cực để học tập. Hoạt động này giúp giáo viên có thể hiểu được cảm xúc của học sinh trước khi bắt đầu tiết học vừa giúp học sinh cảm nhận được sự quan tâm của giáo viên, vừa khiến học sinh được giải tỏa cảm xúc của mình để bắt đầu tiết học mới và cũng là cách để giáo viên có thể điểm danh học sinh, kiểm soát học sinh trong tiết học. * Hoạt động bài mới (Hình thành kiến thức) Hoạt động bài mới là hoạt động giúp học sinh lĩnh hội được kiến thức, kĩ năng mới bằng cách tổ chức các hoạt động thành phần tương thích với từng nội dung học tập. Khác với lớp học truyền thống trong dạy học online đôi khi học sinh 17
chưa thật sự tập trung, học sinh có thể vừa nghe giảng, vừa ăn, vừa nằm… Vì vậy, giáo viên nên chắt lọc kiến thức, không tổ chức quá nhiều các hoạt động. Thời gian dự kiến: 20 25 phút. Số lượng hoạt động: thường 2 3 hoạt động; các công cụ hỗ trợ (Bảng 1) Cách tiến hành: + Giáo viên cần đầu tư trong thiết kế hoạt động nên thiết kế trên PowerPoint hoặc Microsoft Sway; đăng tải các tài liệu học tập lên các công cụ quản lí lớp học như LMS để học sinh vào lấy tài liệu và xem bài giảng để nghiên cứu trước, giáo viên có thể giao nhiệm vụ nghiên cứu trước cho từng nhóm trước khi dạy để bài dạy được chuẩn bị chu đáo và kỹ lưỡng hơn. + Các hoạt động cần tăng cường tương tác với giáo viên, sự thảo luận và cộng tác đối với học sinh (thông qua một số ứng dụng: meeting chat, bảng trắng, chia nhóm học sinh cộng tác ngay trên các tệp được đăng tải trên các website hoặc trên Microsoft Teams, Google Classroom…). + Kịp th ời định hướ ng, phản hồi, độ ng viên, khen ngợi tích cự c đố i với những học sinh có ý thức tốt và kịp thời nhắc nhở, phê bình những học sinh chưa tốt. + Sau mỗi hoạt động nên cho học sinh nghỉ giải lao bằng cách trò chơi tương tác online (vừa để củng cố bài học) trên các phần mềm như: Kahoot, Quizizz, Sli.do, Mentimeter,… ho ặc b ằng các câu hỏi tương tác trên phần meeting chat/b ảng trắng. * Hoạt động củng cố Đối với lớp học truyền thống, hoạt động củng cố thường là các câu hỏi đánh giá, kiểm tra; bài tập là các phiếu, các câu hỏi trắc nghiệm… tuy nhiên trong dạy học onlien, hoạt động củng cố nên tổ chức theo hai phần hỏi đáp, kiểm tra đánh giá và mở rộng. Thời gian dự kiến: 5 10 phút. Hỏi đáp: Đối với lớp học online đôi khi một số học sinh chưa thật sự tập trung, mạng Internet của học sinh không ổn định, học sinh có thể bị thoát ra khỏi lớp… khiến học sinh có thể chưa hiểu hoặc mất đi một phần kiến thức của bài học. Vì vậy, nên có phần hỏi đáp để học sinh vừa khái quát lại những nội dung chính của bài học vừa kiểm tra mức độ tiếp thu bài học của học sinh như thế nào. Kiểm tra đánh giá: Nên thực hiện với sự hỗ trợ của các phần mềm như: Microsoft Forms/Google Forms, Kahoot, Quizizz, A zota, LMS,… Mở rộng: Giúp học sinh không bao giờ dừng lại với những gì đã học. Giáo viên cần khuyến khích học sinh tiếp tục tìm tòi và mở rộng kiến thức ngoài lớp học bằng cách tự đặt ra các tình huống có vấn đề nảy sinh từ nội dung bài học, từ thực tiễn cuộc sống, vận dụng các kiến thức, kĩ năng đã học để giải quyết bằng những cách khác nhau. Giáo viên cần lưu ý việc nhắc nhở học sinh ghi chép bài và trao đổi với giáo viên những thắc mắc, không hiểu bài trong suốt quá trình học online; nhắc nhở học sinh làm bài tập đồng thời phải chụp minh chứng là vở ghi nộp cho giáo viên thông qua các kênh quản lí lớp học như: ClassNotebook trong Microsoft Teams, Facebook nhóm, Google Classroom, zalo,… GIÁO ÁN THỰC NGHIỆM KẾ HOẠCH BÀI DẠY TRỰC TUYẾN 18
BÀI 9: THIÊN NHIÊN NHIỆT ĐỚI ẨM GIÓ MÙA Môn: Địa lí lớp 12 Thời lượng thực hiện: 1 tiết I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức Trong bài này học sinh được học về: Nguyên nhân, biểu hiện của tính chất nhiệt đới. Nguyên nhân, biểu hiện tính chất ẩm và tính chất gió mùa của khí hậu Việt Nam. Sự phân mùa khí hậu khác nhau giữa các khu vực. 2. Năng lực Trình bày được biểu hiện, nguyên nhân của tính chất nhiệt đới, tính chất ẩm của khí hậu Trình bày được hoạt động của gió mùa mùa hạ và gió mùa mùa đông ở nước ta Nêu được hệ quả của hoạt động gió mùa với sự phân chia mùa khác nhau giữa các khu vực. Đọc biểu đồ khí hậu. Phân tích được bản đồ gió mùa mùa hạ và gió mùa mùa đông châu Á 3. Phẩm chất Học sinh có thái độ tích cực chủ động trong học tập, khám phá tự nhiên đất nước. Biết tuyên truyền cho mọi người về biện pháp ứng phó thiên tai rét đậm, rét hại II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU SGK Địa lí 12 Phiếu hướng dẫn học về tính nhiệt đới và tính ẩm của khí hậu Phiếu học tập về hoạt động của gió mùa Atlat Địa lí Việt Nam Bộ câu hỏi trò chơi Quizi HS sử dụng tài khoản LMS được nhà trường cung cấp, họp nhóm theo link do GV cung cấp. Học sinh học trong phòng Zoom trên nên tảng LMS, có sử dụng thêm các ứng dụng Padlet, zalo 19
https://quizizz.com/admin/quiz/614fae0ea50a48001d209580 III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC GIAI ĐOẠN 1: TRƯỚC KHI KẾT NỐI TRỰC TUYẾN (thực hiện ở nhà trước giờ học) a. Mục tiêu Bước đầu học sinh biết được một số đặc điểm của thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa và biết được ảnh hưởng của nó đến phát triển kinh tế xã hội. b. Nội dung 1. Đọc nội dung sách giáo khoa, xem video dạy học trên truyền hình bài 9, các video khác để trả lời câu hỏi: nêu đặc điểm của khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa? khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa ảnh hưởng đến các thành phần tự nhiên nào của nước ta? khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa ảnh hưởng đến sản xuất và đời sống? 2. Nêu những điều em biết, những điều em thắc mắc, muốn biết thêm về thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa sau khi đọc sách giáo khoa và xem những học liệu giáo viên gửi. c. Sản phẩm 1. Kết quả được học sinh vẽ vào vở dạng tóm tắt kiến thức theo sơ đồ tư duy. 2. Những điều học sinh đã biết, những điều học sinh còn thắc mắc về thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa ở nước ta. d. Tổ chức thực hiện Bước 1: Giáo viên giao nhiệm vụ Giáo viên gửi đường link Azato vào nhóm zalo lớp để tất cả học sinh tải file nhiệm vụ như mục nội dung. Bước 2: Học sinh thực hiện nhiệm vụ (tự thực hiện có hướng dẫn) Học sinh thực hiện nhiệm vụ ở nhà, làm vào vở sau đó nạp bài lên Azota trước thời điểm bắt đầu tiết học 1 ngày. Giáo viên theo dõi tiến độ thực hiện nhiệm vụ của học sinh thông qua Azota, kịp thời phát hiện học sinh gặp khó khăn và hỗ trợ, hướng dẫn học sinh giải quyết qua zalo chung của lớp. Bước 3: Học sinh báo cáo, thảo luận kết quả thực hiện nhiệm vụ Học sinh nạp bài lên Azota theo đường link. Bước 4: Giáo viên kết luận, nhận định Giáo viên xem xét sản phẩm của học sinh, phát hiện chọn ra những bài có 20