Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Một số giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở trong trường học trên địa bàn tỉnh Nghệ An

Chia sẻ: Ngaynangmoi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:48

Thêm vào BST

Báo xấu

30
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu đề tài là nhằm giúp các cơ sở giáo dục có điều kiện khơi dậy và phát huy sức mạnh đoàn kết của cán bộ, nhà giáo, người lao động, học sinh, huy động sức mạnh của các lực lượng xã hội và các tầng lớp nhân dân tạo nên sức mạnh tổng hợp góp phần thúc đẩy công tác giáo dục của từng đơn vị và toàn ngành ngày càng tiến bộ, phát triển.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Một số giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở trong trường học trên địa bàn tỉnh Nghệ An

UBND TỈNH NGHỆ AN SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO SÁNG KIẾN ĐỀ TÀI: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ CÔNG TÁC DÂN CHỦ CƠ SỞ TRONG TRƯỜNG HỌC TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH NGHỆ AN Tác giả: Nguyễn Thị Tuất - Phạm Viết Tỏa Phòng Chính trị tư tưởng Sở Giáo dục và Đào tạo Nghệ An Nghệ An, Tháng 3- 2021
2 MỤC LỤC Nội dung Trang MỤC LỤC 2 Phần I. ĐẶT VẤN ĐỀ 4 1. Lý do chọn đề tài 4 2. Tính mới, đóng góp của đề tài 5 Phần II. NỘI DUNG 5 I. CƠ SỞ LÝ LUẬN 5 1. Các khái niệm 5 2. Tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh về công tác dân chủ 6 3. Sự cần thiết phải nâng cao hiệu quả thực hiện quy chế dân chủ cơ sở 7 trong trường học II. THỰC TRẠNG THỰC HIỆN QUY CHẾ DÂN CHỦ CƠ SỞ 9 TRONG TRƯỜNG HỌC TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH NGHỆ AN 1. Những kết quả đạt được 9 2. Hạn chế, khó khăn và nguyên nhân 10 III. CÁC GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ THỰC HIỆN QUY CHẾ 12 DÂN CHỦ CƠ SỞ TRONG TRƯỜNG HỌC TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH NGHỆ AN 1. Tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo, hướng dẫn của sở/phòng giáo dục 12 và đào tạo (sở/phòng) về thực hiện QCDC ở cơ sở đối với các trường học trên địa bàn tỉnh 2. Nâng cao vai trò lãnh đạo của cấp ủy đảng, đặc biệt là vai trò của 13 người đứng đầu cơ quan, đơn vị. Xây dựng kế hoạch và tổ chức thực hiện QCDC cơ sở nghiêm túc 3. Phát huy hiệu quả vai trò của Ban chỉ đạo/thực hiện QCDC cơ sở 15 4. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho cán bộ, 16 giáo viên, nhân viên về vai trò của công tác dân chủ ở cơ sở 5. Tổ chức tốt hội nghị viên chức, người lao động hàng năm; thực hiện 19 nghiêm túc chế độ hội họp, giao ban theo quy định
3 6. Xây dựng, sửa đổi, bổ sung các quy chế quy định của cơ quan, đơn vị 20 7. Tăng cường trao đổi, phản biện tại các hội nghị; tổ chức đối thoại với 20 cán bộ, nhà giáo, người lao động, học sinh 8. Phát huy vai trò của các tổ chức, đoàn thể trong đơn vị, đẩy mạnh 21 hoạt động của thanh tra nhân dân; phối hợp tốt với cấp ủy, chính quyền, đoàn thể ở địa phương để phát huy quyền làm chủ của cán bộ, nhà giáo và người lao động 9. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện QCDC cơ sở. 22 Thực hiện nghiêm túc chế độ tiếp dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân (nếu có) 10. Khen thưởng, khích lệ kịp thời đối với các cá nhân và tập thể có 23 thành tích xuất sắc, xử lý nghiêm đối với những trường hợp vi phạm quyền dân chủ hoặc cản trở việc thực thi quyền dân chủ trong trường học IV. KẾT QUẢ THỰC HIỆN 23 1. Công tác chỉ đạo của sở/phòng giáo dục và đào tạo 24 2. Kết quả thực hiện tại các cơ sở giáo dục trên địa bàn tỉnh 27 Phần III. KẾT LUẬN 32 PHỤ LỤC 34 I. MỘT SỐ VĂN BẢN CHỈ ĐẠO THỰC HIỆN CÔNG TÁC DÂN CHỦ CƠ SỞ CỦA SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NĂM 2019, 2020 II. CÁC ĐƠN VỊ ĐĂNG KÝ XÂY DỰNG ĐIỂM SÁNG CÔNG 35 TÁC DÂN CHỦ CƠ SỞ; MỘT SỐ KẾ HOẠCH VÀ BÁO CÁO SƠ KẾT, TỔNG KẾT CỦA CÁC ĐƠN VỊ III. MỘT SỐ HÌNH ẢNH MINH HỌA KẾT QUẢ THỰC HIỆN DÂN 39 CHỦ TRONG TRƯỜNG HỌC TÀI LIỆU THAM KHẢO 48
4 PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lý do chọn đề tài: Dân chủ là khát vọng và mục tiêu sâu xa của loài người. Sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu đã từng khẳng định “Trong bầu trời không có gì quý bằng nhân dân. Trong thế giới không có gì mạnh bằng lực lượng đoàn kết của nhân dân”, “Dễ trăm lần không dân cũng chịu/ Khó vạn lần dân liệu cũng xong”. Trong suốt quá trình hoạt động cách mạng, Người luôn xem dân chủ là chìa khóa vạn năng để giải quyết mọi khó khăn, là phương pháp hiệu quả nhất để huy động sức mạnh đoàn kết của nhân dân làm nên mọi thắng lợi. Thấm nhuần sâu sắc tư tưởng của Người, Đảng và Nhà nước ta đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo thực hiện công tác dân chủ nói chung và dân chủ tại các cơ sở nói riêng để phát huy quyền làm chủ của nhân dân, tạo động lực cho mọi thành công. Trong trường học, việc thực hiện tốt quy chế dân chủ cơ sở là giải pháp hữu hiệu để khơi dậy và phát huy trí tuệ, sức mạnh đoàn kết của cán bộ, nhà giáo, người lao động, của học sinh; tăng cường nền nếp, kỷ cương, kỷ luật trong hoạt động của cơ sở giáo dục, góp phần xây dựng môi trường giáo dục thân thiện lành mạnh, nâng cao chất lượng giáo dục, phòng chống các hành vi tiêu cực, tham nhũng, lãng phí, quan liêu, cửa quyền. Nhận thức rõ tầm quan trọng của công tác dân chủ trong trường học, thời gian qua, Sở Giáo dục và Đào tạo đã triển khai nhiều giải pháp chỉ đạo, nhiều cơ sở giáo dục trên địa bàn tỉnh đã chủ động triển khai các giải pháp để thực hiện hiệu quả công tác dân chủ, tạo dựng được niềm tin, động viên khích lệ đội ngũ cán bộ, giáo viên, nhân viên trong thực hiện nhiệm vụ, nâng cao chất lượng giáo dục. Bên cạnh đó vẫn còn một số đơn vị chưa quan tâm đúng mức đến công tác này, lúng túng trong việc xây dựng kế hoạch và triển khai thực hiện nên việc phát huy quyền dân chủ có nơi, có lúc chưa hiệu quả. Nội dung công việc trong đơn vị chưa được đưa ra thảo luận, trao đổi trong cán bộ, giáo viên, nhân viên hoặc đưa ra lấy ý kiến một cách chiếu lệ. Một bộ phận cán bộ, giáo viên, nhân viên chưa mạnh dạn, thẳng thắn trong việc đóng góp ý kiến phê bình; có tư tưởng cả nể, ngại va chạm. Việc thực hiện kế hoạch kiểm tra nội bộ và thông báo kết quả kiểm tra thực hiện nghị quyết hội nghị VCNLĐ tại một số trường chưa thường xuyên;.... Vì những lý do đó, chúng tôi đã mạnh dạn đề xuất “Một số giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở trong trường học trên
5 địa bàn tỉnh Nghệ An” nhằm giúp các cơ sở giáo dục có điều kiện khơi dậy và phát huy sức mạnh đoàn kết của cán bộ, nhà giáo, người lao động, học sinh, huy động sức mạnh của các lực lượng xã hội và các tầng lớp nhân dân tạo nên sức mạnh tổng hợp góp phần thúc đẩy công tác giáo dục của từng đơn vị và toàn ngành ngày càng tiến bộ, phát triển. 2. Tính mới đóng góp của đề tài Thứ nhất, đây là đề tài lần đầu tiên khái quát, tổng hợp các nội dung chỉ đạo thực hiện công tác dân chủ thành hệ thống phương pháp cụ thể để triển khai trong trường học. Thứ hai, đề tài đã làm rõ thêm một số cơ sở lý luận và thực tiễn, phù hợp với tình hình kinh tế, chính trị, xã hội của tỉnh Nghệ An, giúp thủ trưởng các đơn vị hình dung được những việc cần thiết phải làm và cách thức triển khai hiệu quả, phù hợp với điều kiện thực tế trong trường học trên địa bàn tỉnh Nghệ An. Thứ ba, đề tài đã đưa ra được 10 giải pháp có tính khả thi để các cấp quản lý giáo dục, các cơ sở giáo dục trên địa bàn tỉnh nghiên cứu, chỉ đạo và triển khai thực hiện. Các giải pháp có mối quan hệ mật thiết, tác động qua lại, bổ sung và hỗ trợ cho nhau để thực hiện và phối hợp triển khai thực hiện hiệu quả công tác dân chủ cơ sở trong trường học. PHẦN II. NỘI DUNG I. CƠ SỞ LÝ LUẬN 1. Các khái niệm - Khái niệm “dân chủ” Dân chủ là khát vọng của loài người, ngay từ thời Hy lạp cổ đại đã hình thành những quan niệm về dân chủ. Vào khoảng thế kỷ thứ VI trước Công nguyên, ở thành Aten của Hy Lạp đã hình thành một thể chế chính trị được gọi là “Democratos”, trong đó, “Demos” là nhân dân, “Cratos” là quyền lực. Theo thể chế này “dân chủ” có nghĩa là “quyền lực thuộc về nhân dân” (hay là “quyền lực của nhân dân”). Có thể nói dân chủ là một khái niệm thuộc lĩnh vực chính trị, có nội hàm là quyền lực chính trị. Bản chất của khái niệm này là quyền lực nhà nước phải thuộc về nhân dân. Dân chủ là hình thức tổ chức quyền lực nhà nước dựa trên nguyên tắc nhân dân là chủ thể duy nhất của mọi quyền lực. Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, dân chủ nghĩa là “dân là chủ” và “dân làm chủ” - Khái niệm “Quy chế dân chủ ở cơ sở” Tại khoản 1, Điều 3, Nghị định 60/2013/NĐ/CP ngày 19/06/2013 của
6 Chính phủ quy định chi tiết Khoản 3 Điều 63 của Bộ luật Lao động về thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở tại nơi làm việc khẳng định: “Quy chế dân chủ ở cơ sở tại nơi làm việc là những quy định về quyền và trách nhiệm của người lao động, người sử dụng lao động, tổ chức đại diện tập thể lao động với các nội dung người lao động được biết, được tham gia ý kiến, được quyết định, được kiểm tra, giám sát và các hình thức thực hiện dân chủ ở cơ sở tại nơi làm việc.” 2. Tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh về công tác dân chủ Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh rất yêu quý và tôn trọng nhân dân. Người nhận thức sâu sắc về vai trò, vị trí của nhân dân đối với vận mệnh của đất nước, của dân tộc: “Dân là quý nhất, là quan trọng hơn hết, là tối thượng”. Người cho rằng “Trong bầu trời không có gì quý bằng nhân dân. Trong thế giới không có gì mạnh bằng lực lượng đoàn kết của nhân dân”. Người khẳng định: “Dân là gốc của nước, của cách mạng”, “Dân chúng đồng lòng việc gì cũng làm được. Dân chúng không ủng hộ, việc gì làm cũng không nên”. Theo Người thì “Nước phải lấy dân làm gốc. Gốc có vững cây mới bền. Xây lầu thắng lợi trên nền nhân dân”.Trong suốt tiến trình cách mạng, Người đã luôn coi trọng sức dân, vai trò của dân chủ nên đã huy động được sức mạnh to lớn của toàn dân để làm nên mọi thắng lợi của cách mạng. Chính Người đã lãnh đạo nhân dân làm nên cuộc cách mạng tự giải phóng mình, đưa nhân dân ta từ địa vị nô lệ làm thuê trở thành người làm chủ xã hội. Dân chủ vừa là mục tiêu, vừa là động lực, là chìa khóa vạn năng để giải quyết mọi khó khăn. Bản chất của dân chủ theo Chủ tịch Hồ Chí Minh nghĩa là dân là chủ và dân làm chủ, tức là mọi quyền lực đều thuộc về nhân dân: “Nước ta là nước dân chủ, địa vị cao nhất là dân, vì dân là chủ”, “chế độ ta là chế độ dân chủ, tức là dân làm chủ”. Dân chủ đích thực là ở chỗ đại đa số nhân dân lao động có được quyền lực của chính họ trong đấu tranh cải tạo xã hội cũ và xây dựng xã hội mới vì cuộc sống tốt đẹp của mình. Người nhấn mạnh sự cần thiết phải xây dựng chế độ dân chủ xây dựng nhà nước của dân, do dân và vì dân: “Bao nhiêu lợi ích đều vì dân. Bao nhiêu quyền hạn dều của dân. Công cuộc đổi mới, xây dựng là trách nhiệm của dân Sự nghiệp kháng chiến, kiến quốc là công việc của dân. Chính quyền từ xã đến trung ương do dân cử ra. Đoàn thể từ xã đến trung ương do dân tổ chức nên. Nói tóm lại, quyền hành và lực lượng đều ở nơi dân”. Người yêu cầu: “Việc gì lợi cho dân, ta phải hết sức làm, việc gì hại cho dân, ta phải hết sức tránh”. Mọi chủ trương chính sách, mọi quy định của nhà nước từ trung ương đến địa phương theo Người đều phải xuất phát từ lợi ích của nhân dân; mọi cán bộ nhà nước đều vì dân, hết lòng hết sức phục vụ nhân dân, “Nếu dân đói, Đảng
7 và Chính phủ có lỗi; nếu dân rét, Đảng và Chính phủ có lỗi; nếu dân dốt là Đảng và Chính phủ có lỗi”. Người dạy chúng ta phải yêu dân, kính dân thì dân mới yêu kính ta. Yêu kính dân nhưng phải làm cho dân hiểu rõ “Nhân dân có quyền lợi làm chủ thì phải có nghĩa vụ làm tròn bổn phận công dân, giữ đúng đạo đức công dân”. Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định phải xây dựng nhà nước pháp quyền của dân, do dân, vì dân. Nhà nước quản lý xã hội bằng pháp luật. Mọi quyền dân chủ của người dân đều được thể chế hóa bằng hiến pháp và pháp luật, đồng thời pháp luật phải bảo đảm quyền tự do dân chủ của nhân dân. Người cũng chỉ rõ mối quan hệ giữa chuyên chính với dân chủ, “cần phải có chuyên chính để giữ gìn lấy dân chủ”. Người dạy: lãnh đạo một nước mà để cho dân mình lạc hậu, bị thiệt thòi trong hưởng hạnh phúc con người cũng là mất dân chủ. Đảng và Nhà nước phải có trách nhiệm trong việc phát huy quyền làm chủ của nhân dân là làm sao cho họ có năng lực làm chủ, biết hưởng, dùng quyền dân chủ dám nói, dám làm. Phát huy dân chủ là phát huy sức dân do đó cần phải “Trọng dân, gần dân, hiểu dân, học dân và có trách nhiệm với dân”; “Không học hỏi dân thì không lãnh đạo được dân. Có biết làm học trò dân, mới biết làm thầy học dân”. Trọng dân, tin dân còn thể hiện ở việc đưa mọi vấn đề cho dân chúng thảo luận và tìm cách giải quyết. Trước khi làm bất cứ việc gì, Đảng và chính quyền cũng phải bàn bạc với nhân dân, hỏi ý kiến và kinh nghiệm của họ, cùng họ đặt kế hoạch cho phù hợp với hoàn cảnh địa phương rồi động viên và tổ chức cho họ thi hành đồng thời theo dõi, đôn đốc, giúp đỡ, khuyến khích dân trong quá trình thực hiện, cùng họ kiểm thảo rút kinh nghiệm,… Nếu có khuyết điểm thì thật thà thừa nhận trước mặt dân chúng để kịp thời sửa chữa. Làm được như vậy dân mới tin tưởng, đồng thuận, công việc mới thành công. 3. Sự cần thiết phải nâng cao hiệu quả thực hiện QCDC cơ sở trong trường học 3.1. Vai trò của công tác dân chủ trong trường học Bất kỳ cơ quan, tổ chức nào muốn hoạt động hiệu quả đều phải coi trọng dân chủ bởi nếu không coi trọng và phát huy sức dân, người trực tiếp thực thi nhiệm vụ thì mọi kế hoạch chỉ dừng lại ở lý thuyết hoặc nếu có triển khai thì hiệu quả cũng không được như mong muốn. Đối với trường học việc thực hành dân chủ lại càng có ý nghĩa quan trọng trong việc phát huy năng lực, trí tuệ của mỗi cán bộ, nhà giáo, học sinh tạo nên sức mạnh tổng hợp, đoàn kết, thống nhất để xây dựng kỷ cương, nền nếp của nhà trường và thúc đẩy mọi hoạt động của nhà trường phát triển, hoàn thành tốt nhiệm vụ chính trị được giao. Ngược lại, nếu trường học để xẩy ra tình trạng
8 mất dân chủ, quyền lợi của cán bộ, giáo viên, nhân viên, học sinh không đảm bảo thì nội bộ sẽ mất đoàn kết, thiếu sự tôn trọng lẫn nhau, mỗi người sẽ không tích cực, tự giác, không say mê với công việc, không có động lực để phấn đấu nên công việc sẽ bê trệ, không đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ và đặc biệt là không tạo ra được môi trường sư phạm chuẩn mực để giáo dục học sinh. 3.2. Yêu cầu của sự nghiệp đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo và việc thực hiện chương trình giáo dục phổ thông 2018 Giáo dục phổ thông có vị trí quan trọng trong hệ thống giáo dục quốc dân, góp phần nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài cho đất nước. Đổi mới GDPT bao gồm nhiều nội dung (chương trình, sách giáo khoa, trang thiết bị dạy học, cách thức quản lý, tổ chức thi cử, đánh giá, chuẩn hóa trường sở...). Chương trình giáo dục phổ thông mới đòi hỏi sự đổi mới quyết liệt trong nhận thức, phương pháp dạy học, quản lý điều hành với mục tiêu chính là dạy học theo định hướng phát triển năng lực, dạy học sáng tạo cho học sinh. Nâng cao chất lượng đội ngũ GV và CBQLGD là vấn đề then chốt, có ý nghĩa quyết định trong việc thực hiện chương trình GDPT mới hiện nay. Để nâng cao chất lượng đội ngũ, đáp ứng yêu cầu cao của đổi mới giáo dục, vấn đề có tính cốt lõi là phải huy động được sức mạnh của tập thể cán bộ, giáo viên, nhân viên; động viên, khích lệ để mọi người toàn tâm, toàn ý, dốc trí tuệ và sức lực của mình tìm tòi, học hỏi, dám thể hiện bản thân và tạo môi trường cho học sinh thể hiện năng lực của mình. Nói cách khác, xã hội ngày càng phát triển, đặt ra yêu cầu ngày càng cao đối với giáo dục và vị trí vai trò của người thầy và sự tích cực chủ động của mỗi học sinh. Vì lẽ đó, các nhà trường cần phải phát huy dân chủ cao độ, để mỗi thầy cô giáo và học sinh thực sự là người làm chủ quá trình dạy học, giáo dục để thầy cô tích cực chủ động, sáng tạo trong giảng dạy, học sinh tích cực, chủ động trong học tập. Mọi sự áp đặt, chủ quan, biểu hiện thiếu dân chủ đều đi ngược lại và cản trở sự phát triển, cần phải đẩy lùi. 3.3. Các văn bản chỉ đạo triển khai thực hiện QCDCCS Dân chủ là một nội dung rất quan trọng, được Đảng và nhà nước hết sức quan tâm và đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo thực hiện. Ngày 18-2-1998 Bộ Chính trị (Khóa VIII) đã ban hành Chỉ thị số 30-CT/TW về xây dựng và thực hiện Quy chế dân chủ cơ sở. Ngày 4 tháng 2 năm 2010, Ban Bí thư Trung ương Đảng đã ban hành Kết luận số 65-KL/TW về tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 30- CT/TW về xây dựng và thực hiện Quy chế dân chủ cơ sở. Ngày 09/01/2015, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 04/2015/NĐ-CP về việc thực hiện dân chủ trong hoạt động của cơ quan hành chính nhà nước và đơn vị sự nghiệp công lập.
9 Các tỉnh, thành cũng đã thành lập Ban chỉ đạo thực hiện QCDC ở cơ sở và ban hành nhiều văn bản chỉ đạo, hướng dẫn thực hiện. Riêng ngành giáo dục, thực hiện các văn bản chỉ đạo của Đảng và Nhà nước, thời gian qua Bộ Giáo dục và Đào tạo đã cụ thể hóa và ban hành nhiều văn bản hướng dẫn thực hiện công tác dân chủ trong trường học. Ngày 01 tháng 3 năm 2000, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã có Quyết định số 04/2000/QĐ-BGDĐT ban hành Quy chế thực hiện dân chủ trong hoạt động của nhà trường. Ngày 19/5/2019, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành Thông tư số 11/2020/TT-BGDĐT hướng dẫn thực hiện dân chủ trong hoạt động của cơ sở giáo dục công lập thay thế Quyết định số 04/2000/QĐ-BGDĐT. Tại Nghệ An thực hiện các văn bản chỉ đạo của Trung ương, của Bộ GDĐT và của tỉnh, Sở Giáo dục và Đào tạo đã thành lập Ban chỉ đạo thực hiện QCDC cơ sở, hàng năm đã xây dựng và ban hành Kế hoạch thực hiện QCDC đồng thời có văn bản chỉ đạo, đôn đốc, nhắc nhở các cơ quan, đơn vị, trường học nghiêm túc thực hiện. Tuy nhiên, trong thực tế, các văn bản chỉ đạo còn mang tính chung chung, trừu tượng; nhiều đơn vị vẫn còn lúng túng, bị động trong việc triển khai. Vì vậy, việc đưa ra hệ thống các giải pháp để nâng cao hiệu quả thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở trong trường học trên địa bàn tỉnh là yêu cầu cấp thiết. II. THỰC TRẠNG THỰC HIỆN QUY CHẾ DÂN CHỦ CƠ SỞ TRONG TRƯỜNG HỌC TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH NGHỆ AN 1. Những kết quả đạt được Thời gian qua, được sự quan tâm chỉ đạo của các cấp ủy Đảng, và các cấp quản lý giáo dục, công tác dân chủ cơ sở trong các trường học trên địa bàn tỉnh đã được quan tâm thực hiện và đạt được nhiều kết quả. Qua kiểm tra thực tế tại các nhà trường cho thấy: Trong quản lý và điều hành, thủ trưởng các đơn vị đã thực hiện khá đầy đủ trách nhiệm của người đứng đầu theo quy định tại Nghị định 04/2015/NĐ-CP của Chính phủ. Đã thành lập Ban chỉ đạo thực hiện quy chế dân chủ cơ sở của đơn vị, hàng năm có bổ sung, kiện toàn khi có thay đổi về nhân sự. Đã xây dựng, ban hành và bổ sung các quy chế tổ chức và hoạt động của đơn vị như: Quy chế chỉ tiêu nội bộ, Quy chế thi đua khen thưởng, Quy chế tiếp công dân, Quy chế làm việc, Quy chế xét nâng bậc lương trước thời hạn,... Các nhà trường đã xây dựng hệ thống chương trình, kế hoạch (kế hoạch hoạt động chung trong năm học, kế hoạch chuyên môn, kế hoạch thực hiện dân chủ trường học, kế hoạch kiểm tra nội bộ, an ninh trường học,...); đã duy trì khá nền nếp các cuộc họp lãnh đạo đơn vị, họp các tổ chức,
10 các bộ phận thuộc cơ quan, đơn vị (họp Hội đồng trường, Hội đồng lương, Hội đồng thi đua- khen thưởng,...); đã phối hợp với tổ chức công đoàn nhà trường và các tổ chức, đoàn thể để tổ chức Hội nghị viên chức, người lao động hàng năm; thực hiện kiểm tra, đánh giá việc thực hiện nhiệm vụ của cán bộ, giáo viên, nhân viên, tổ chức thi đua, khen thưởng sơ kết, tổng kết các hoạt động và báo cáo định kỳ. Đã thực hiện công khai các nội dung theo quy định. Một số cán bộ quản lý đã gần gũi và cởi mở với giáo viên, học sinh, đã trực tiếp trao đổi, động viên, chia sẻ, nắm bắt tâm tư nguyện vọng để tháo gỡ vướng mắc khó khăn trong giảng dạy, giáo dục. Cán bộ, giáo viên, nhân viên, người lao động trong các nhà trường cơ bản đã chấp hành nghiêm các chủ trương chính sách của Đảng, pháp luật của nhà nước, quy chế, quy định của ngành. 2. Hạn chế, khó khăn và nguyên nhân Có thể nói, việc thực hiện QCDC ở cơ sở trong trường học trên địa bàn cả nước nói chung thời gian qua bên cạnh những mặt làm được, vẫn còn bộc lộ nhiều hạn chế, yếu kém. Tại hội nghị thực hiện quy chế dân chủ trong cơ sở giáo dục - đào tạo do Văn phòng Chính phủ tổ chức sáng 24/3/2017 ở Hà Nội, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam nhận định, trong lĩnh vực giáo dục đang tồn tại một thực tế là “quyền của hiệu trưởng càng cấp dưới càng to”. Theo Phó Thủ tướng, trong các trường học, hiệu trưởng có đủ các thứ quyền “phân công”. Và tình trạng này tồn tại ở rất nhiều trường phổ thông, nhất là các trường tiểu học. Tại Hội nghị này, Thứ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Thị Nghĩa cũng thừa nhận, có thực tế văn bản quy chế dân chủ rất nhiều nhưng việc thực hiện tại nhiều cơ sở GD-ĐT còn hình thức, sơ sài, chưa hiệu quả, chất lượng chưa cao. Một số cơ sở giáo dục vẫn còn xảy ra tình trạng mất dân chủ, cá biệt có cá nhân vi phạm đạo đức nhà giáo. Tại Nghệ An, qua kiểm tra theo dõi chúng tôi cũng nhận thấy, việc thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở trong các trường học trên địa bàn tỉnh mặc dù đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận song vẫn còn bộc lộ nhiều hạn chế, bất cập cần phải sớm khắc phục, chấn chỉnh, cụ thể như sau: Thứ nhất, một số đơn vị vẫn lúng túng trong xây dựng kế hoạch thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở, xây dựng nhiều văn bản quy định nhưng thiếu tính cụ thể, mang tính hình thức nên khó thực hiện; Thứ hai, một số lãnh đạo đơn vị nhận thức chưa đầy đủ về vai trò của công tác dân chủ trong trường học, chưa quan tâm đúng mức đến công tác dân chủ ở cơ sở, chưa cập nhật kịp thời các văn bản quy định mới để triển khai thực hiện; chưa đầu tư chiều sâu cho công tác dân chủ nên nhiều khi còn áp đặt ý
11 kiến chủ quan, tạo sự nghi ngờ; chưa phát huy hết khả năng, thế mạnh của từng cán bộ, nhà giáo và sức mạnh của tập thể trong thực hiện nhiệm vụ; phân công nhiệm vụ của các thành viên trong cơ quan, đơn vị chưa rõ ràng, có khi còn chồng chéo, trùng lặp; việc tuyên truyền, phổ biến, quán triệt về dân chủ chưa thường xuyên; Thứ ba, Ban chỉ đạo thực hiện QCDC ở cơ sở của các đơn vị hoạt động chưa thực sự hiệu quả, chưa thể hiện vai trò trong thực hiện QCDC cơ sở tại đơn vị, một số đơn vị chưa có báo cáo sơ kết, tổng kết hàng năm. Ban Thanh tra nhân dân hoạt động còn hình thức, thiếu minh chứng hoạt động; Thứ tư, việc tham gia ý kiến của cán bộ, nhà giáo, người lao động tại các cuộc họp còn ít; một số có biểu hiện e dè, cả nể, bằng mặt không bằng lòng; một số tư tưởng “dĩ hòa vi quý”, thiếu quan tâm đến công việc chung; Thứ năm, việc tổ chức Hội nghị cán bộ, viên chức và người lao động tại một số nhà trường chưa thực hiện đúng quy định, người đứng đầu đơn vị chưa thực hiện tiếp thu, giải trình những ý kiến của cán bộ, nhà giáo, người lao động. Công tác kiểm tra nội bộ của nhiều đơn vị nội dung còn dàn trải, chưa tập trung vào những vấn đề nóng như thu chi, dạy thêm học thêm, dân chủ,...; Thứ sáu, một số đơn vị việc công khai các nội dung theo quy định chưa bài bản, nội dung công khai chưa đầy đủ và chưa thể hiện rõ trong biên bản các cuộc họp, hội nghị; chưa lập biên bản niêm yết khi công khai; chưa có bảng công khai các điều 7,9,11 trong Nghị định 04/2015/NĐ-CP của Chính phủ; Thứ bảy, hệ thống sổ ghi chép hội họp của một số nhà trường còn sơ sài, chưa thể hiện được tính dân chủ trong trao đổi, thảo luận, tiếp thu, thống nhất ý kiến và nội dung công việc; việc lưu trử các hồ sơ liên quan thiếu khoa học và thiếu tính pháp lý. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến những hạn chế, thiếu sót trong việc thực hiện QCDC ở cơ sở tại các đơn vị như: nhận thức của đội ngũ cán bộ quản lý, nhất là người đứng đầu về công tác dân chủ cơ sở chưa đầy đủ; chưa có hệ thống giải pháp khoa học làm căn cứ để triển khai thực hiện; một bộ phận cán bộ, nhà giáo còn thờ ơ, thiếu trách nhiệm với bản thân và tập thể, còn có tâm lý cả nể, e ngại; dân chủ chưa thành thói quen trong sinh hoạt, giao tiếp,... Thực tiễn trên đây đặt ra yêu cầu cấp bách cần xây dựng một hệ thống giải pháp khoa học để giúp các cơ sở giáo dục có căn cứ triển khai thực hiện dân chủ trong trường học một cách hiệu quả, tạo dựng bầu không khí đoàn kết, hợp tác, dân chủ, thân thiện mới có điều kiện thực hiện đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục mà trước mắt là thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông mới ban hành
12 năm 2018. III. CÁC GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ THỰC HIỆN QUY CHẾ DÂN CHỦ CƠ SỞ TRONG TRƯỜNG HỌC TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH NGHỆ AN 1. Tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo, hướng dẫn của sở/phòng giáo dục và đào tạo (sở/phòng) về thực hiện QCDC ở cơ sở đối với các trường học trên địa bàn tỉnh Với chức năng, nhiệm vụ là cơ quan chuyên môn của tỉnh/huyện, thành, thị, thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước về giáo dục và đào tạo trên địa bàn, Sở/phòng có trách nhiệm chỉ đạo, hướng dẫn, đôn đốc, kiểm tra việc thực hiện QCDC ở cơ sở đối với các đơn vị trong toàn ngành nhằm thúc đẩy các trường học xây dựng môi trường nhà trường đoàn kết, dân chủ, văn minh, tiến bộ; khơi dậy và phát huy tiềm năng, thế mạnh của từng cá nhân, từng cơ quan, đơn vị, tạo nên sức mạnh tổng hợp để đưa sự nghiệp giáo dục của từng địa phương, đơn vị và toàn tỉnh ngày càng phát triển, tương xứng với bề dày truyền thống 990 năm của tỉnh nhà, với truyền thống hiếu học và học giỏi của đất học Nghệ An, đồng thời góp phần quan trọng vào việc nâng cao nguồn nhân lực, bản sắc con người Xứ Nghệ trong thời đại mới. Những hạn chế, thiếu sót của các nhà trường trong việc thực hiện QCDC ở cơ sở đã được đề cập trong phần đánh giá thực trạng nói trên, mặc dù nguyên nhân chính là từ phía các nhà trường, song không thể không nhắc đến một nguyên nhân quan trọng đó là sự thiếu sót trong công tác quản lý từ phía Sở GD&ĐT và phòng GD&ĐT các huyện, thành, thị. Đoàn kiểm tra thực hiện QCDC cơ sở của tỉnh năm 2016 (tại Thông báo số 11/TB-TB01/CP ngày 07/02/2017) đã đề nghị Sở GD&ĐT: “Cần quan tâm hơn nữa công tác tuyên truyền giáo dục, chỉ đạo cấp dưới trong việc tuyên truyền Nghị định 04/CP…”; “Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện QCDC tại các đơn vị cấp dưới, đảm bảo phát huy tốt dân chủ ở cơ sở. Quan tâm chỉ đạo Ban thực hiện QCDC cơ sở tại các đơn vị cấp dưới”. Vì vậy, để nâng cao hiệu quả thực hiện QCDC ở cơ sở trong trường học trên địa bàn tỉnh, trước hết phải nâng cao vai trò, trách nhiệm của sở/phòng trong việc chỉ đạo, hướng dẫn, đôn đốc, kiểm tra việc thực hiện công tác dân chủ cơ sở tại các trường học. Ban chỉ đạo thực hiện QCDC ở cơ sở của sở/phòng GD&ĐT sau khi được thành lập phải củng cố, kiện toàn khi có sự thay đổi nhân sự; cơ cấu đảm bảo mỗi chi bộ/mỗi bộ phận thuộc sở/phòng đều có ít nhất 01 đồng chí là lãnh đạo tham gia BCĐ; xây dựng quy chế làm việc của BCĐ, phân
13 công nhiệm vụ cụ thể, phù hợp với từng người, từng vị trí công tác. Ban chỉ đạo của sở/phòng hướng dẫn các đơn vị trực thuộc thành lập BCĐ hoặc Ban thực hiện QCDC ở cơ sở để triển khai tại cơ sở giáo dục. Hàng năm Ban chỉ đạo của sở/phòng ban hành văn bản hướng dẫn các đơn vị trực thuộc xây dựng chương trình, kế hoạch thực hiện QCDC ở cơ sở, xây dựng các mô hình, điểm sáng về công tác dân chủ ở cơ sở để nhân rộng trong toàn ngành; tổ chức tập huấn nâng cao năng lực cho cán bộ phụ trách công tác DCCS; thực hiện nghiêm túc chế độ báo cáo; tăng cường công tác đôn đốc, nhắc nhở; thực hiện kiểm tra chuyên đề về công tác DCCS để tư vấn, định hướng các đơn vị thực hiện nghiêm túc, hiệu quả đồng thời kịp thời chấn chỉnh những sai sót. Các phòng chuyên môn của Sở cần lồng ghép trong chỉ đạo chuyên môn từng cấp học để chỉ đạo, định hướng về công tác dân chủ cơ sở, đảm bảo để mọi cấp học, bậc học, mọi lĩnh vực đều đảm bảo vấn đề dân chủ và phát huy trí tuệ tập thể trong thực hiện nhiệm vụ. 2. Nâng cao vai trò lãnh đạo của cấp ủy đảng, đặc biệt là vai trò của người đứng đầu cơ quan, đơn vị. Xây dựng kế hoạch và tổ chức thực hiện QCDC cơ sở nghiêm túc. Nói đến khái niệm dân chủ là nói đến quyền làm chủ của nhân dân, nhưng quyền làm chủ của nhân dân được thực hiện thông qua vai trò, hoạt động của người lãnh đạo, quản lý. Trong trường học cũng vậy, để thực hành dân chủ, trước hết cấp ủy Đảng, lãnh đạo đơn vị phải có nhận thức đúng đắn về vai trò, tầm quan trọng của công tác dân chủ, từ đó xác định và thực hiện đúng vai trò của cấp ủy, của tập thể lãnh đạo, của người đứng đầu cơ quan, đơn vị. Chi bộ đảng nhà trường phải ban hành nghị quyết về công tác dân chủ ở cơ sở, tập trung lãnh đạo các bộ phận, tổ chức đoàn thể trong nhà trường triển khai thực hiện đầy đủ. Tập thể lãnh đạo nhà trường phải thống nhất cả nhận thức và hành động về sự cần thiết thực hiện DCCS; gương mẫu trong đạo đức, lối sống; luôn lắng nghe, tiếp thu ý kiến góp ý của cán bộ, giáo viên, nhân viên, học sinh và nhân dân; thường xuyên nắm bắt tâm tư, nguyện vọng, động viên, chia sẻ, tạo điều kiện giúp đỡ cán bộ, giáo viên, nhân viên phát huy vai trò, năng lực của mình. Thực tế cho thấy, các đơn vị mặc dù có cùng điều kiện hoạt động, đội ngũ sư phạm giống nhau, nhưng nếu đơn vị nào có hiệu trưởng phát huy dân chủ tốt thì đơn vị ấy tất yếu sẽ đạt kết quả tốt hơn. Vì lẽ đó, cá nhân đồng chí Bí thư chi bộ, thủ trưởng đơn vị phải xác định đúng vai trò của mình là người đứng đầu, chịu trách nhiệm trực tiếp chỉ đạo và thực thi quyền dân chủ, không ủy thác, phó mặc cho cấp dưới cho người khác được. Người đứng đầu phải tạo dựng được niềm tin trong tập thể nhà trường về sự toàn tâm toàn ý vì sự nghiệp chung của nhà
14 trường, sự công bằng, khách quan, không riêng tư ích kỷ, không vụ lợi và chia rẽ, bè phái; tin ở tầm nhìn và năng lực lãnh đạo, quản lý. Người đứng đầu phải nhận thức đúng đắn giá trị của vấn đề dân chủ, biết phát huy sức mạnh của tập thể, khơi dậy được tình cảm, trí tuệ của mỗi một thành viên, tạo cho họ cảm giác tin tưởng, yên tâm, gắn bó, trách nhiệm, sẽ tạo nên sức mạnh đoàn kết, dẫn dắt tập thể đi đến thành công. Bác Hồ kính yêu đã từng dạy: “Dân chủ, sáng kiến, hăng hái, ba điều đó rất quan hệ với nhau. Có dân chủ mới làm cho cán bộ và quần chúng đề ra sáng kiến. Những sáng kiến đó được khen ngợi, thì những người đó càng thêm hăng hái, và người khác cũng học theo. Và trong khi tăng thêm sáng kiến và hăng hái làm việc, thì những khuyết điểm lặt vặt, cũng tự sửa chữa được nhiều”. Để xây dựng môi trường dân chủ trong trường học đòi hỏi người thủ trưởng phải gương mẫu về mọi mặt, từ lời nói đến việc làm, từ đạo đức lối sống đến việc lãnh đạo, chỉ huy. Dân chủ đòi hỏi “người lãnh đạo không nên kiêu ngạo, mà nên hiểu thấu”, muốn hiểu thấu phải biết lắng nghe. Đây là yêu cầu đầu tiên có tính chất quyết định đến thành bại của người lãnh đạo, quản lý. Người lãnh đạo, quản lý dù có thông minh, tài giỏi, trình độ học vấn cao, có nhiều kinh nghiệm, nhưng vẫn chưa đủ. Bởi vì như Người thường nói, không ai có thể hiểu được mọi thứ, làm hết mọi việc. Ngay đến anh hùng, lãnh tụ cũng vậy. Để bù đắp sự thiếu hụt đó, theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, người lãnh đạo, quản lý chỉ có một cách duy nhất là biết lắng nghe, biết thực hành dân chủ. Điều thông minh của người phụ trách, sức mạnh của lãnh đạo không phải chỉ là những điều tự mình nghĩ ra, hay tự mình làm lấy, mà quan trọng hơn, chính là ở chỗ biết tập hợp và phát huy trí tuệ và sức mạnh tổng hợp của nhiều người, của tập thể. Sự tổng hợp đó được nâng cao, được biến đổi về chất bởi sự thông minh của người phụ trách, người lãnh đạo, “lắng tai nghe ý kiến để làm giàu trí tuệ của mình, vươn tới chân lý”. Người đứng đầu đơn vị phải chủ động nghiên cứu kỹ các văn bản quy định, hướng dẫn về công tác dân chủ cơ sở, đặc biệt là Thông tư số 11/2019/TT- BGD&ĐT để hiểu đầy đủ và đúng đắn các nội dung quy định về quyền và trách nhiệm của thủ trưởng cơ sở giáo dục; quyền và trách nhiệm của các cá nhân, tổ chức trong cơ quan, đơn vị; quan hệ giữa hiệu trưởng với cơ quan quản lý cấp trên, với đơn vị thuộc và trực thuộc, với chính quyền địa phương; những điều, những việc phải công khai, hình thức, thời gian, thời điểm công khai; đối thoại tại cơ sở giáo dục thực hiện như thế nào,… Hàng năm thủ trưởng đơn vị phải xây dựng và chỉ đạo thực hiện kế hoạch thực hiện quy chế dân chủ cơ sở; đưa nội dung công tác này vào kế hoạch công
15 tác hàng tuần, hàng tháng, hàng năm của cấp ủy, lãnh đạo đơn vị và các bộ phận, đoàn thể để triển khai thực hiện. Kế hoạch phải xây dựng hướng tới mực tiêu đưa nhà trường phát triển theo đúng nguyện vọng chính đáng của tập thể sư phạm nhà trường, nâng niu trân trọng những thành quả của từng thành viên nhà trường và luôn tạo điều kiện cho từng thành viên cống hiến. Kế hoạch công tác của đơn vị không xây dựng một cách chung chung trừu tượng mà cần xây dựng cụ thể chi tiết, đảm bảo đầy đủ tên công việc, thời gian bắt đầu và thời gian kết thúc, địa điểm thực hiện, điều kiện đảm bảo, người thực hiện…Việc giao công việc cho người nào thực hiện nội dung gì cần căn cứ vào năng lực, sở trường và điều kiện, khả năng thực hiện của người đó, đảm bảo để khi giao họ sẵn sàng nhận và hoàn thành tốt nhiệm vụ; tránh giao việc chồng chéo, trùng lặp, cá biệt có người có năng lực nhưng không được giao nhiệm vụ. Trước khi ban hành kế hoạch, thủ trưởng đơn vị hoặc lãnh đạo phụ trách công việc cần căn cứ nội dung công việc để lấy ý kiến góp ý của bộ phận, tổ chức, cá nhân có liên quan, có thể lấy ý kiến trực tiếp thông qua cuộc họp, hội ý (có ghi biên bản thông qua) hoặc lấy ý kiến góp ý bằng văn bản. Sau khi ban hành kế hoạch, phải công khai để mọi người biết, hiểu và thực hiện. Khi thực hiện xong kế hoạch phải tổ chức sơ kết, đánh giá, đúc rút kinh nghiệm để bổ cứu cho lần sau. 3. Phát huy hiệu quả vai trò của Ban chỉ đạo/thực hiện QCDC cơ sở Để thực hiện hiệu quả công tác DCCS trong trường học cần phải có đầu mối chỉ đạo đôn đốc, triển khai. Vì vậy, các nhà trường cần thành lập Ban chỉ đạo/thực hiện QCDC ở cơ sở; củng cố, kiện toàn ban khi có sự thay đổi nhân sự; phân công cấp ủy viên, lãnh đạo cơ quan, đơn vị (tốt nhất là thủ trưởng đơn vị) phụ trách công tác DCCS; đảm bảo mỗi bộ phận, mỗi đoàn thể đều có ít nhất 01 đại diện tham gia; xây dựng quy chế làm việc của ban, phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng thành viên; thực hiện nghiêm túc chế độ họp, sơ kết, tổng kết. Ban thực hiện QCDC cơ sở làm việc chân thành, trọng thị, thực chất, tránh hình thức; xây dựng cơ chế dân chủ hoạt động thành nền nếp trong nhà trường, sâu sát lắng nghe và tham mưu giải quyết kịp thời những ý kiến đúng, những nguyện vọng chính đáng của cán bộ, giáo viên và học sinh; tham mưu xây dựng các mô hình, điển hình về công tác dân chủ cơ sở tại cơ quan, đơn vị để triển khai nhân rộng; đề xuất khen thưởng kịp thời đối với cá nhân/tổ chức có nhiều đóng góp trong xây dựng môi trường nhà trường văn minh, lành mạnh và xử lý nghiêm những trường hợp cố tình vi phạm, áp đặt, chủ quan, chia rẽ bè phái, gây mất dân chủ, mất đoàn kết nội bộ,…
16 4. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho cán bộ, giáo viên, nhân viên; công khai đầy đủ các nội dung theo quy định. Dân chủ là quyền làm chủ thuộc về nhân dân. Trong trường học, mỗi cán bộ, nhà giáo, người lao động đều là chủ thể. Quyền, trách nhiệm của hiệu trưởng nhà giáo, cán bộ quản lý, người lao động, hội đồng trường và các đơn vị, tổ chức trong các cơ sở giáo dục được quy định rất rõ tại Chương 3, Thông tư 11/2020/TT-BGDĐT ngày 19/5/2019 của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Tuy nhiên, trên thực tế, không phải tất cả cán bộ, nhà giáo, người lao động đều hiểu đúng và thực hiện nghiêm túc quyền là chủ và làm chủ của mình. Qua theo dõi, kiểm tra, chúng tôi nhận thấy, tại các cơ sở giáo dục vẫn còn tình trạng cán bộ, giáo viên, nhân viên chưa hiểu và thực hiện đầy đủ các quyền dân chủ của mình, đặc biệt là quyền được thảo luận, góp ý, tham gia xây dựng các kế hoạch, chương trình công tác của nhà trường, quyền giám sát, phản biện,…; một số cán bộ thì bảo thủ, cố chấp, thiếu tôn trọng, lắng nghe; giáo viên, nhân viên thì thụ động, co thủ, đối phó, thiếu niềm tin vào tập thể và lãnh đạo, thiếu năng lực và kinh nghiệm làm chủ trong đơn vị…Đây là khó khăn lớn nhất trong việc thực thi vấn đề dân chủ trong trường học tại một số đơn vị. Vì vậy, các nhà trường cần phải đẩy mạnh công tác tuyên truyền để mọi cán bộ, giáo viên, nhân viên trong đơn vị nhận thức được đầy đủ ý nghĩa và giá trị của mọi hoạt động trong nhà trường, xem đó như một phần máu thịt, là trách nhiệm của mình để cùng chia sẻ một cách tự giác và chủ động; không né tránh, co thủ, đối phó. Tuyên truyền để các đoàn thể, tổ chức trong nhà trường nhận thức đúng đắn vai trò vị trí của tổ chức mình từ đó thực hiện đầy đủ và thực chất chức năng đại diện của mình một cách hiệu quả và thiết thực. Công tác tuyên truyền phải đảm bảo thường xuyên cập nhật, phổ biến các văn bản về công tác dân chủ cơ sở tới cán bộ, giáo viên, nhân viên để họ biết, hiểu và thực hiện: Chỉ thị số 30-CT/TW về xây dựng và thực hiện Quy chế dân chủ cơ sở; Kết luận số 65-KL/TW ngày 4 tháng 2 năm 2010 của Ban Bí thư Trung ương Đảng về tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 30-CT/TW về xây dựng và thực hiện Quy chế dân chủ cơ sở; Nghị định số 04/2015/NĐ-CP ngày 09/01/2015 của Chính phủ đã về việc thực hiện dân chủ trong hoạt động của cơ quan hành chính nhà nước và đơn vị sự nghiệp công lập; Thông tư số 11/2020/TT-BGDĐT ngày 19/5/2019 của Bộ Giáo dục và Đào tạo Hướng dẫn thực hiện dân chủ trong hoạt động của cơ sở giáo dục công lập thay thế Quyết định số 04/2000/QĐ-BGDĐT; các văn bản hướng dẫn của các cấp ủy Đảng, của Ban chỉ đạo thực hiện QCDC cơ sở các cấp, của Sở GD&ĐT.
17 Gắn việc tuyên truyền thực hiện QCDC cơ sở với việc triển khai thực hiện nghị quyết đại hội đảng bộ các cấp; đẩy mạnh thực hiện "Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh"; phong trào thi đua “Dân vận khéo” và các cuộc vận động, các phong trào thi đua trong ngành, trong đơn vị. Hình thức tuyên truyền phải đa dạng: phổ biến, quán triệt nội dung tại hội nghị; niêm yết trên bảng tin, đăng trên trang mạng điện tử của đơn vị; xây dựng những diễn đàn, câu lạc bộ để tuyên truyền các nội dung liên quan vấn đề dân chủ.... Cử cán bộ tham gia tập huấn các lớp nghiệp vụ về công tác DCCS do cấp trên tổ chức để tiếp thu nội dung về truyền đạt lại cho cán bộ, giáo viên, nhân viên. Công tác tuyên truyền gắn với việc công khai các nội dung theo Nghị định 04/2015/NĐ-CP của Chính phủ; Thông tư 36/2017/TT-BGDĐT ngày 28/12/2017 và Thông tư 11/2020/TT-BGDĐT ngày 19/5/2020 của Bộ GD&ĐT. Công khai là việc làm cần thiết, không thể thiếu trong nhà trường để cán bộ, nhà giáo, người lao động, học sinh, phụ huynh biết các chủ trương, kế hoạch, các nội quy, quy định và các hoạt động của nhà trường về mọi mặt và cập nhật các thông tin một cách kịp thời. Việc công khai không chỉ dừng lại ở chỗ để cán bộ, nhà giáo, người lao động biết để thực hiện mà còn để họ thực hiện chức năng giám sát, kiểm tra theo quy định, để hạn chế những việc làm sai trái, tránh nghi ngờ, gây mất đoàn kết nội bộ. Các nội dung hiệu trưởng cần công khai, hình thức và thời điểm công khai trong trường học thực hiện theo Điều 9, 10 Thông tư 11 /2020/TT-BGDĐT ngày 19/5/2020 của Bộ GD&ĐT, như sau: Nội dung phải công khai Những việc phải công khai để nhà giáo, cán bộ quản lý và người lao động biết bao gồm: - Chủ trương, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước liên quan đến hoạt động của cơ sở giáo dục; - Các nội quy, quy chế của cơ sở giáo dục; Kế hoạch năm học, học kỳ, tháng, tuần; - Kế hoạch, đề án, dự án, chiến lược định hướng phát triển của cơ sở giáo dục; - Kinh phí hoạt động hằng năm, bao gồm các nguồn kinh phí do ngân sách nhà nước cấp và các nguồn tài chính khác; quyết toán kinh phí hằng năm; tài sản, trang thiết bị; kết quả kiểm toán của cơ sở giáo dục; - Kế hoạch tuyển dụng, đào tạo, bồi dưỡng; quyết định bổ nhiệm, biệt
18 phái, từ chức, miễn nhiệm, thay đổi chức danh nghề nghiệp, thay đổi vị trí việc làm, đi công tác nước ngoài, giải quyết chế độ, nâng bậc lương, thăng hạng, khen thưởng, kỷ luật, thôi việc, nghỉ hưu đối với nhà giáo, cán bộ quản lý và người lao động; việc đánh giá, xếp loại, hợp đồng làm việc, chấm dứt hợp đồng làm việc; - Các vụ việc tiêu cực, tham nhũng trong cơ sở giáo dục đã được kết luận; bản kê khai tài sản, thu nhập của người có nghĩa vụ phải kê khai theo quy định của pháp luật; - Kết quả thanh tra, kiểm tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo trong cơ sở giáo dục; - Kết quả tiếp thu ý kiến của nhà giáo, cán bộ quản lý và người lao động về những vấn đề thuộc thẩm quyền quyết định của hiệu trưởng đưa ra lấy ý kiến nhà giáo, cán bộ quản lý và người lao động quy định; - Văn bản chỉ đạo, điều hành của cơ quan quản lý cấp trên liên quan đến công việc của cơ sở giáo dục. Những việc phải công khai để người học, cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền và xã hội tham gia giám sát, đánh giá cơ sở giáo dục theo quy định của pháp luật bao gồm: - Những việc được Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định tại Quy chế thực hiện công khai đối với cơ sở giáo dục và đào tạo thuộc hệ thống giáo dục quốc dân; - Tất cả các quy định của cơ sở giáo dục liên quan đến việc học tập của người học theo quy định của pháp luật; - Kết quả kiểm định chất lượng giáo dục. Hình thức công khai: Căn cứ đặc điểm, tính chất hoạt động và nội dung phải công khai, các cơ sở giáo dục áp dụng một, một số hoặc tất cả các hình thức công khai sau đây: - Niêm yết tại cơ sở giáo dục; - Thông báo tại hội nghị nhà giáo, cán bộ quản lý, người lao động của cơ sở giáo dục; thông báo tại đối thoại của cơ sở giáo dục; - Thông báo bằng văn bản gửi toàn thể nhà giáo, cán bộ quản lý và người lao động; - Thông báo cho trưởng các đơn vị trực thuộc và thuộc cơ sở giáo dục và yêu cầu đơn vị thông báo đến nhà giáo, cán bộ quản lý và người lao động làm việc trong các đơn vị đó; - Thông báo bằng văn bản đến cấp ủy, Ban Chấp hành Công đoàn cơ
19 sở giáo dục; - Đăng tải trên trang thông tin điện tử của cơ sở giáo dục; - Các quy định liên quan đến việc học tập của người học phải được cơ sở giáo dục công khai theo các hình thức phù hợp với nội dung, phương thức, đối tượng, quy mô giáo dục, đào tạo. Thời điểm và thời gian công khai - Đối với các những việc phải công khai cho nhà giáo, cán bộ quản lý và người lao động được biết: chậm nhất 03 ngày làm việc. Trường hợp đặc biệt không quá 05 ngày kể từ ngày văn bản có nội dung về các việc phải công khai được ban hành hoặc kể từ ngày nhận được văn bản của cơ quan, đơn vị cấp trên, trừ những tài liệu mật theo quy định của pháp luật và trường hợp sử dụng hình thức thông báo tại hội nghị nhà giáo, cán bộ quản lý và người lao động. Đối với văn bản niêm yết tại trụ sở của cơ sở giáo dục thì phải thực hiện niêm yết ít nhất 30 ngày liên tục kể từ ngày niêm yết; - Các quy định liên quan đến việc học tập của người học phải được cơ sở giáo dục công khai vào tháng 6 hằng năm, đảm bảo đầy đủ, chính xác và kịp thời trước khi khai giảng năm học mới hoặc khi có thay đổi nội dung liên quan. 5. Tổ chức tốt hội nghị viên chức, người lao động hàng năm; thực hiện nghiêm túc chế độ hội họp, giao ban theo quy định. Hội nghị, hội họp, đặc biệt là hội nghị viên chức, người lao động có ý nghĩa rất quan trọng trong việc thực hành quyền dân chủ. Đây là hình thức dân chủ, là diễn đàn trực tiếp nhất để cán bộ, giáo viên, nhân viên đóng góp ý kiến xây dựng các chương trình, kế hoạch công tác, xây dựng và sửa đổi các quy chế, quy định… Đây cũng là nơi để cán bộ lãnh đạo giải trình những băn khoăn, thắc mắc của cán bộ, nhà giáo, người lao động, đồng thời thể hiện sự lắng nghe, sự tôn trọng, chia sẻ, của mình với đồng chí, đồng nghiệp. Vì vậy, hàng năm, lãnh đạo đơn vị cần phối hợp với tổ chức công đoàn tiến hành hội nghị cán bộ, viên chức, người lao động đúng quy trình; tổ chức từ các tổ, bộ phận sau đó mới tiến hành hội nghị toàn đơn vị. Các tổ chức, đoàn thể thực hiện nghiêm túc chế độ hội họp để đánh giá kết quả công tác thời gian qua, xây dựng kế hoạch công tác cho thời gian tiếp theo. Trong cuộc họp, người chủ trì phải gợi mở các vấn đề để các thành viên dự họp với tư cách là người thực thi được trao đổi, chia sẻ, đóng góp ý kiến về thời gian, địa điểm, cách thức thực hiện, dự kiến các tình huống nảy sinh và cách xử lý trong quá trình triển khai thực hiện,…Lãnh đạo đơn vị và các tổ chức căn cứ vào ý kiến của thành viên dự họp trao đổi, biểu quyết để
20 thống nhất. Tất cả các cuộc họp đều phải cử thư ký ghi biên bản; thư ký cuộc họp ghi đầy đủ nội dung diễn biến của cuộc họp vào sổ ghi biên bản các cuộc họp (lưu ý ghi chép các nội dung phổ biến, công khai, các ý kiến trao đổi, thảo luận, thống nhất của các thành viên dự họp và kết luận của người chủ trì) 6. Xây dựng, sửa đổi, bổ sung các quy chế quy định của cơ quan, đơn vị để triển khai thực hiện thống nhất, đồng bộ Các quy chế, quy định của cơ quan, đơn vị là căn cứ để cán bộ, nhà giáo học sinh, các tổ chức và cá nhân tham gia hoạt động giáo dục tại nhà trường thực hiện đúng đắn quyền và nghĩa vụ của mình đối với từng lĩnh vực; đảm bảo để mọi hoạt động của nhà trường có nền nếp, kỷ cương. Đây là một trong những điều kiện quan trọng để thực hiện quyền dân chủ trong trường học. Vào đầu năm học, nhà trường cần tổ chức rà soát, xây dựng, sửa đổi các quy chế, quy định của đơn vị phù hợp với đặc điểm tình hình của đơn vị và các quy định mới của cấp có thẩm quyền (Quy chế dân chủ cơ sở, Quy chế làm việc, Quy chế chi tiêu nội bộ, Quy chế văn hóa công sở, Quy chế phối hợp với các tổ chức, đoàn thể…), đảm bảo tốt việc thực hiện nhiệm vụ. Đối với các nội dung có đánh giá, xếp loại, cần phải xây dựng bộ tiêu chí rõ ràng, cụ thể để làm căn cứ thực hiện. Để thực hành dân chủ và phát huy trí tuệ của cán bộ, nhà giáo, người lao động, việc sửa đổi các quy chế, quy định của cơ quan, đơn vị cần được thảo luận, trao đổi, lấy ý kiến của toàn thể cán bộ, nhà giáo, người lao động, ý kiến của các tổ chức, đoàn thể liên quan trước khi ban hành; đảm bảo để mọi thành viên trong đơn vị đều thông suốt và đồng thuận, các ý kiến khác với chủ trương chung (nếu có) đều phải được trao đổi, phân tích làm rõ, đảm bảo thấu tình, đạt lý, tất cả vì lợi ích chung của tập thể. 7. Tăng cường trao đổi, phản biện tại các hội nghị; tổ chức đối thoại với cán bộ, nhà giáo, người lao động, học sinh. Trao đổi, phản biện là việc làm rất cần thiết của lãnh đạo cơ sở giáo dục nhằm tạo sự đồng thuận trong thực hiện nhiệm vụ. Đối thoại là giải pháp tạo nên sự gần gũi, thân thiện; là dịp để lãnh đạo nắm bắt thông tin; chia sẻ tâm tư nguyện vọng, khó khăn với cán bộ, nhà giáo, người lao động, học sinh, cha mẹ học sinh,…; để tìm ra biện pháp hữu hiệu tháo gỡ những vướng mắc, khó khăn trong hoạt động giáo dục, không để những bất cập kéo dài gây bức xúc, căng thẳng làm mất đoàn kết nội bộ. Đối thoại với học sinh giúp các em tháo gỡ những khó khăn về tư tưởng, tâm lý để ổn định tinh thần, tập trung học tập, hạn chế xích mích, bất hòa… Điều đáng nói là một bộ phận không ít giáo viên,